1

Ph¸t huy nguån lùc con ng­êi

trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ë viÖt nam

PGS.TS. §ç ThÞ Th¹ch

ViÖn CNXHKH

2
 Nh÷ng néi dung chÝnh
Chñ ®Ò 1: Quan niÖm cña chñ nghÜa M¸c
Lªnin vÒ b¶n chÊt con ng­êi vµ vai
trß cña nguån lùc con ng­êi ®èi víi
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn.

Chñ ®Ò 2: Thùc tr¹ng NLCN ViÖt Nam vµ mét

sè gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn NLCN
ViÖt nam hiÖn nay.

3
 I- Quan niÖm cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin
vÒ b¶n chÊt con ng­êi vµ vai trß
cña nguån lùc con ng­êi ®èi víi
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn

4
 1.1- B¶n chÊt con ng­êi trong quan niÖm
cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin

- BCCN kh«ng ph¶i lµ c¸i g× trõu t­îng hay cè h÷u trong c¸

nh©n con ng­êi. Trong tÝnh hiÖn thùc cña nã, BCCN lµ
tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ x· héi (C.M¸c),
bao gåm:
+ Tù nhiªn - x· héi
+ C¸ nh©n - céng ®ång
+ Giai cÊp - d©n téc - nh©n lo¹i
+ TruyÒn thèng - hiÖn ®¹i
C¸c yÕu tè nµy tån t¹i h÷u c¬ trong mçi con ng­êi, t¸c ®éng,
bæ sung qua l¹i lÉn nhau lµm cho con ng­êi ph¸t triÓn ngµy
cµng hoµn thiÖn vµ thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn.
5
 PHẨM CHẤT CƠ BẢN CỦA CON NGƯỜI
VIỆT NAM (ĐH XI)

Giàu lòng yêu nước,

Có ý thức làm chủ, trách nhiệm công dân,
Có tri thức, sức khỏe, lao động giỏi,
Sống có văn hóa, nghĩa tình,
Có tinh thần quốc tế chân chính

6
 I.2- Vai trß cña Nguån lùc con ng­êi ®èi víi
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn

a/ Quan niÖm NLCN (Human resource):

Lµ tæng thÓ tiÒm n¨ng, n¨ng lùc cña mçi
c¸ nh©n, cña mçi céng ®ång ng­êi vµ toµn
x· héi, thÓ hiÖn ë:
- Sè l­îng d©n sè,
- ChÊt l­îng d©n sè
- C¬ cÊu d©n c­;

7
 ChÊt l­îng d©n sè, bao gåm:

+ Tr×nh ®é häc vÊn, tr×nh ®é chuyªn m«n, kü n¨ng lao

®éng, kû luËt lao ®éng c«ng nghiÖp.
+ Tr¸ch nhiÖm c«ng d©n, v¨n ho¸ ph¸p luËt,
+ Møc sèng, søc khoÎ,
+ PhÈm chÊt, ®¹o ®øc, t­t­ëng, t×nh c¶m...
Trong ®ã, cèt lâi nhÊt lµ:
+ TrÝ tuÖ,
+ Søc khoÎ,
+ Nh©n c¸ch
cña mçi c¸ nh©n vµ cña toµn XH.
8
 b/ vai trß cña NLCN

NLCN cã vai trß quan träng, quyÕt ®Þnh ®èi víi sù

ph¸t triÓn, v×:
VÒ mÆt lý luËn:
- Quan niÖm cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin:
- T­t­ëng Hå ChÝ Minh:
- Quan ®iÓm cña §¶ng céng s¶n VN:
1. Con ng­êi võa lµ s¶n phÈm võa lµ chñ thÓ cña mäi
qu¸ tr×nh lÞch sö;
2. Con ng­êi lµ LLSX hµng ®Çu cña nh©n lo¹i;
3. Con ng­êi võa lµ môc tiªu, võa lµ ®éng lùc cña qu¸
tr×nh ph¸t triÓn.
9
 VÒ mÆt thùc tiÔn
1- Trong t­¬ng quan so s¸nh víi c¸c nguån lùc kh¸c (vèn, tµi
nguyªn, vÞ trÝ ®Þa lý, KHCN…)
NLCN cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng, khëi ®éng, ph¸t huy søc m¹nh
c¸c nguån lùc kh¸c
C.M¸c: TiÒn tÖ chØ trë thµnh t­ b¶n th«ng qua søc lao ®éng
cña c«ng nh©n...
2- C¸c nguån lùc kh¸c khai th¸c nhiÒu sÏ hÕt, NLCG cµng
khai th¸c cµng ph¸t triÓn. TrÝ tuÖ con ng­êi kh«ng ngõng
ph¸t triÓn. Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia hiÖn nay ®ang
nghiªng c¹nh tranh vÒ chÊt x¸m.
“Muèn giµu ph¶i nhiÒu chÊt x¸m”

10
 “Muèn giµu ph¶i nhiÒu chÊt x¸m”
ChØ sè ph¸t triÓn trÝ tuÖ (KAM Knowledge Index)
ChØ sè ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc (KEI: Knowledge
Economy Index) ®­îc ®o b»ng:
+ Tr×nh ®é v¨n ho¸ chung cña d©n chóng
+ Sè l­îng ng­êi sö dông Internet vµ liªn l¹c b»ng ®iÖn
tho¹i
+ NÒn t¶ng ph¸p lý
+ Sè l­îng c¸c nhµ khoa häc
+ Sè l­îng ph¸t hµnh cña c¸c t¹p chÝ khoa häc
(tÝnh b»ng thang ®iÓm 10)
11
 “Muèn giµu ph¶i nhiÒu chÊt x¸m”
ChØ sè ph¸t triÓn trÝ tuÖ n¨m 2005 trung b×nh toµn
cÇu: 5,62, trong ®ã cã 10 n­íc cã chØ sè cao nhÊt:
1- Thuþ §iÓn: 9,25 ®iÓm
2- PhÇn Lan: 9,11
3- §an M¹ch: 9,06
4- Thuþ SÜ: 8,84
5- Anh: 8,80
6- Irland: 8,76
…
10- Hoa kú: 8,58

12
 “Muèn giµu ph¶i nhiÒu chÊt x¸m”
ChØ sè ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc n¨m 2005 trung
b×nh toµn cÇu: 5,91, trong ®ã cã 10 n­íc cã chØ sè
cao nhÊt:
1- Thuþ §iÓn: 9,54 ®iÓm
2- §an M¹ch: 9,23
3- PhÇn Lan: 9,22
4- Anh: 8,94
5- Hoa Kú: 8,80
…..
97. Việt Nam: 3,1 @
….
13
 ChØ sè ph¸t triÓn con ng­êi (HDI) lµ sè ®o tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña quèc gia

HDI = Human Development Index, gåm:

1- Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®­îc tÝnh b»ng

GDP/ng­êi/n¨m.

2- Tr×nh ®é d©n trÝ, bao gåm:

+ Tû lÖ biÕt ch÷ cña ng­êi lín
+ Tû lÖ ®i häc cña häc sinh 3 cÊp
(tiÓu häc, trung häc, ®¹i häc).

3- Tuæi thä trung b×nh cña ng­êi d©n

14
 Thø h¹ng c¸c sè ®o cña ViÖt Nam
(2011)

- GDP: xÕp thø 129/177 n­íc

- HDI: xÕp thø 100/177 n­íc
Nh­ vËy: sè ®o vÒ con ng­êi ë VN ®· cã b­íc ph¸t
triÓn v­ît bËc so víi sè ®o vÒ thu nhËp. KÕt qu¶
nµy lµ do VN ®· quan t©m ®Õn søc khoÎ vµ
tr×nh ®é d©n trÝ cña con ng­êi.

15
 ë ViÖt Nam hiÖn nay, NLCG cã vai trß ®Æc biÖt
quan träng cßn bëi v×:
Môc tiªu tæng qu¸t cña VN: x©y dùng mét x· héi d©n
giµu, n­íc m¹nh, c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh.
Môc tiªu tõ nay ®Õn 2020: vÒ c¬ b¶n trë thµnh mét n­
íc c«ng nghiÖp.
Đến năm 2050: trở thành nước CN phát triển theo
định hướng XHCN
Thùc hiÖn b»ng c¸ch:
1- §Èy m¹nh CNH, H§H (g¾n liÒn víi KT tri thøc)
2- Ph¶i rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn, ®i t¾t, ®ãn
®Çu, häc kinh nghiÖm ph¸t triÓn cña mét sè n­íc
3- Ph¸t huy søc m¹nh néi lùc – n©ng cao chÊt l­îng nguån
lùc con ng­êi VN
16
 Thêi gian thùc hiÖn CNH, H§H (ph¸t
triÓn) cña mét sè quèc gia
Anh : 120 n¨m
Mü vµ mét sè n­íc ch©u ¢u: 80 n¨m
NhËt: 60 n¨m
Hµn Quèc, Hång C«ng, Xinhgapo: 40 n¨m
§µi Loan: 25 n¨m
(Rót ng¾n kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn b»ng c¸ch ph¸t triÓn
nguån lùc con ng­êi, trong ®ã ®Æc biÖt quan t©m ®Õn
gi¸o dôc, ®µo t¹o)

17
 ChiÕn l­îc con ng­êi cña mét sè n­íc

Hµn Quèc:
Môc tiªu: §µo t¹o con ng­êi trän vÑn:
+ Cã n¨ng lùc tù häc, tù lùc c¸nh sinh, tù ®µo t¹o vµ
chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng cña c¸ nh©n.
+ Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng sèng ®éc lËp, th«ng qua viÖc
rÌn luyÖn vµ båi d­ìng tri thøc hiÖn ®¹i, nh÷ng kü
n¨ng c¬ b¶n.
+ Cã lßng tin vµ t×nh yªu ®Êt n­íc
Gi¶i ph¸p: §Çu t­ cho gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc
®µo t¹o.
18
 NhËt B¶n víi chiÕn l­îc con ng­êi

 Môc tiªu:
+ Ph¸t triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch;
+ Nu«i d¹y c¸c thÕ hÖ c«ng d©n cã trÝ tuÖ ph¸t triÓn,
+ Th©n thÓ tr¸ng kiÖn, t«n träng lao ®éng,
+ Cã tr¸ch nhiÖm vµ thÊm nhuÇn tinh thÇn ®éc lËp,
+ §ñ søc n¾m b¾t nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc, c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i
 Gi¶i ph¸p:
+ Ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®µo t¹o (gi¸o dôc PTTH)
+ Quan t©m ®Æc biÖt ®Õn ®éi ngò gi¸o viªn
19
 II- Thùc tr¹ng NLCN ViÖt Nam vµ mét sè
gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn NLCN ViÖt nam
hiÖn nay

20
 2.1. Thùc tr¹ng nguån lùc
con ng­êi viÖt nam

Tæng d©n sè:

N¨m 2009: kho¶ng gần 86 triÖu d©n, trong ®ã:
+ Nam giíi chiÕm 49,5%; n÷ giíi chiÕm 50,5%
(98,1 nam/100 nữ)
+ D©n sè thµnh thÞ: 29,6%; d©n sè n«ng th«n:
70,4%.
+ Sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng: 65% (1)

21
 2.2. ThÕ m¹nh cña con ng­êi ViÖt nam

- C¬ cÊu d©n c­ vàng (sè ng­êi trªn ®é tuæi lao

®éng chiÕm 5,6%)
- PhÈm chÊt cña ng­êi VN (th«ng minh, giái
chÞu ®ùng, giµu lßng yªu n­íc...)
- Tr×nh ®é d©n trÝ cao (94,5% sè ng­êi trong
®é tuæi biÕt ®äc, biÕt viÕt)

22
 2.3. H¹n chÕ cña NLCN viÖt nam

- D©n c­ tËp trung ë n«ng th«n vµ lÜnh vùc n«ng

nghiÖp lµ chñ yÕu.
- Tr×nh ®é chuyªn m«n h¹n chÕ.
- V¨n ho¸ lao ®éng c«ng nghiÖp vµ v¨n ho¸ ph¸p
luËt ch­a cao, giờ cao su
- Møc sèng vµ thÓ lùc cßn thÊp.
- Lèi sèng, phong c¸ch mang nÆng t©m lý tiÓu
n«ng: träng t×nh h¬n lý; träng lÖ h¬n luËt; b¶o
thñ, gia tr­ëng, côc bé, hay nÓ nang, dĩ hòa vi quý,
“xấu đều hơn tốt lỏi”…

23
 2.3. H¹n chÕ cña NLCN viÖt nam

- NNL chất lượng cao hạn chế (thiếu đội ngũ chuyên

gia có trình độ, đội ngũ cán bộ quản lý giỏi,

công nhân lành nghề… (ĐH XI)
- NNL hạn chế là một trong 3 “điểm nghẽn” cản

trở phát triển đất nước… (ĐH XI)

24
 2.4. Nguyªn nh©n cña h¹n chÕ

NÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn.

T©m lý s¶n xuÊt nhá cña ng­êi
ViÖt Nam.
HËu qu¶ cña c¬ chÕ bao cÊp.
MÆt tr¸i cña c¬ chÕ thÞ tr­êng
ChÊt l­îng gi¸o dôc ®µo t¹o.
ChÝnh s¸ch sö dông, ®·i ngé,
qu¶n lý NLCN.

25
 2.5. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn NLCN ViÖt Nam
hiÖn nay

1- Ph¸t triÓn kinh tÕ.

2- X©y dùng m«i tr­êng d©n chñ.
3- ChÝnh s¸ch sö dông nh©n tµi.
4- Ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®µo t¹o
5- Ph¸t triển hệ thống Y tế.

26
 NgUỒN NHÂN LỰC CHẤT LƯỢNG CAO
TRONG VĂN KiỆN ĐH XI
- Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi;
- Đội ngũ cán bộ khoa học, công nghệ, văn hóa đầu đàn;
- Đội ngũ doanh nhân và lao động lành nghề
Giải pháp:
- Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo
- Nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, bảo
đảm an sinh xã hội
- Kết hợp và phát huy đầy đủ vai trò của xã hội, gia đình,
nhà trường, từng tập thể lao động, các đoàn thể và cộng
đồng dân cư trong việc chăm lo xây dựng con người VN
- Mở rộng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa

27
 Xin tr©n träng c¶m ¬n c¸c ®ång chÝ häc
viªn

28
29
 Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ

+ Ph¸t triÓn kinh tÕ theo h­íng hµng ho¸ nhiÒu thµnh

phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý
cña nhµ n­íc t¹o ra nhiÒu viÖc lµm, h¹n chÕ thÊt
nghiÖp, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng cho mäi ng­êi
+ Thùc hiÖn nhiªï h×nh thøc së h÷u, trong ®ã së h÷u nhµ
n­íc vµ tËp thÓ gi÷ vai trß chñ ®¹o; sö dông nhiÒu
h×nh thøc ph©n phèi nh»m t¹o h¹n chÕ sù bÊt b×nh
®¼ng gi÷a c¸c c¸ nh©n khi c¬ héi cña hä kh¸c nhau.
+ KhuyÕn khÝch lµm giµu hîp ph¸p ®i ®«i víi X§GN
nh»m h¹n chÕ sù ph¸t triÓn chªnh lÖch gi÷a c¸c tÇng
líp d©n c­, gi÷a c¸c vïng miÒn, giíi tÝnh, d©n téc…

30
 Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®µo t¹o

- §Çu t­cho gi¸o dôc ngang tÇm víi vÞ trÝ quan träng cña
nã;
- TiÕp tôc c¶i tiÕn, ®æi míi néi dung còng nh­ ph­¬ng
ph¸p ®µo t¹o ë tÊt c¶ c¸c bËc häc theo tinh thÇn:
+ D¹y ch÷ ®i ®«i víi d¹y ng­êi;
+ TruyÒn thèng kÕt hîp víi hiÖn ®¹i;
+ ý thøc vµ tr¸ch nhiÖm c«ng d©n ®i liÒn víi quyÒn lîi
häc tËp.

31
 Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®µo t¹o
§µo t¹o ph¶i theo h­íng tù ®µo t¹o; lÊy ng­êi häc
lµm trung t©m.
Quan t©m ®Æc biÖt tíi ®éi ngò gi¸o viªn

32
 Sö dông vµ ®·i ngé, t«n vinh nh©n tµi
- Sù ®·i ngé vµ t«n vinh nh©n tµi chÝnh lµ viÖc
x©y dùng vµ hoµn thiÖn chÝnh s¸ch sö dông ng­êi
tµi (trÝ thøc, c«ng nh©n, n«ng d©n, doanh
nh©n..).
- C¸c chÝnh s¸ch nµy kh«ng v­ît qu¸ ®iÒu kiÖn
KT-XH cña ®Êt n­íc; tuy nhiªn ph¶i lu«n ®Ò cao
chÝnh s¸ch nµy, bëi v×: HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ
cña quèc gia…(Lý Th¸nh T«ng)

33
 X©y dùng m«i tr­êng d©n chñ

- Sù s¸ng t¹o cña con ng­êi lµ yÕu tè quan träng trong

chÊt l­îng NLCN. Tuy nhiªn sù s¸ng t¹o cña c¸ nh©n
chØ cã thÓ në ré khi cã m«i tr­êng thËt sù d©n chñ
vµ cã ®éng lùc.
- Do vËy, quy chÕ d©n chñ do ChÝnh phñ ban hµnh
cÇn ph¶i tiÕp tôc ®­îc qu¸n triÖt vµ thùc hiÖn cã
hiÖu qu¶ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó mäi ng­êi cã
quyÒn s¸ng t¹o, bµy tá suy nghÜ cña m×nh; ®¶m
b¶o quyÒn lµm chñ vµ quyÒn bµy tá chÝnh kiÕn
cña m×nh. §©y chÝnh lµ ®éng lùc cho mçi c¸ nh©n
thÓ hiÖn tµi n¨ng.

34
 Kinh tÕ tri thøc (kinh tÕ th«ng minh)
“Muèn giµu ph¶i nhiÒu chÊt x¸m”
ChØ sè ph¸t triÓn trÝ tuÖ (KAM Knowledge Index)
ChØ sè ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc (KEI: Knowledge
Economy Index) ®­îc ®o b»ng:
+ Tr×nh ®é v¨n ho¸ chung cña d©n chóng
+ Sè l­îng ng­êi sö dông Internet vµ liªn l¹c b»ng ®iÖn
tho¹i
+ NÒn t¶ng ph¸p lý
+ Sè l­îng c¸c nhµ khoa häc
+ Sè l­îng ph¸t hµnh cña c¸c t¹p chÝ khoa häc
(tÝnh b»ng thang ®iÓm 10)
35
 ChiÕn l­îc con ng­êi cña mét sè n­íc

Hµn Quèc:
Môc tiªu: §µo t¹o con ng­êi trän vÑn:
+ Cã n¨ng lùc tù häc, tù lùc c¸nh sinh, tù ®µo t¹o vµ
chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng cña c¸ nh©n.
+ Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng sèng ®éc lËp, th«ng qua viÖc
rÌn luyÖn vµ båi d­ìng tri thøc hiÖn ®¹i, nh÷ng kü
n¨ng c¬ b¶n.
+ Cã lßng tin vµ t×nh yªu ®Êt n­íc
Gi¶i ph¸p: §Çu t­ cho gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc
®µo t¹o.
36
 NhËt B¶n víi chiÕn l­îc con ng­êi
 Môc tiªu:
+ Ph¸t triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch;
+ Nu«i d¹y c¸c thÕ hÖ c«ng d©n cã trÝ tuÖ ph¸t triÓn,
+ Th©n thÓ tr¸ng kiÖn, t«n träng lao ®éng,
+ Cã tr¸ch nhiÖm vµ thÊm nhuÇn tinh thÇn ®éc lËp,
+ §ñ søc n¾m b¾t nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc, c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i
 Gi¶i ph¸p:
+ Ph¸t triÓn gi¸o dôc, ®µo t¹o (gi¸o dôc PTTH)
+ Quan t©m ®Æc biÖt ®Õn ®éi ngò gi¸o viªn
37