MORPEMA

at
MORPOLOHIYA
■ Morpema – ito ay tumutukoy sa mga
makahulugang yunit ng isang salita.

■ Morpolohiya – ito ay pag-aaral sa mga

makahulugang yunit ng salita / morpema.

■ Dalawang Uri ng Morpema:

■ Salitang Pangnilalaman/Leksikal (Content
Words)
■ Salitang Pangkayarian (Function Words)
■ Halimbawa ng Salitang Pangnilalaman o
Leksikal:

■ 1.Pangngalan (Noun)
■ 2. Panghalip (Pronoun)
■ 3.Pandiwa (Verb)
■ 4. Pang-Uri (Adjective)
■ 5. Pang-abay (Adverb)
■ Halimbawa ng Salitang Pangkayarian:
1. Pang-ugnay (Connectives)
■ Pang-angkop (ligature)
■ Pangatnig (conjuctions)
■ Pang-ukol (preposition)
2. Pananda (Markers)
■ Pantukoy (article/determiner)
■ Pangawing (linking o copulative)
1.
■ PANGNGALAN – Sa tradisyunal na
balarila at kahulugang semantikal, ang
pangngalan ay tumutukoy sa mga salitang
sumisimbolo sa ngalan ng tao, bagay,
hayop, lugar, pangyayari, katangian at
kalagayan.
 HALIMBAWA
■ Tao – anak, mamamayan, sundalo
■ Bagay – tubig, computer, buto
■ Hayop – ibon, ahas, Zebra
■ Lugar – kusina, ospital, EDSA
■ Damdamin – pag-ibig, pagkatuwa, galit
■ Katangian – kabaitan, katapatan, katamaran
■ Kalagayan – kasaganaan, kahirapan,
paghihirap
■ Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa
Konsepto:

■ Kongkreto
■Hal. Ina, Bentilador, Kaklase
■ Abstrakto
■Hal. Tuwa, pag-awit, kabayanihan
 Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa
Kayarian:

■ Payak
■Hal. Abo, tubig, ama, galit, dunong
■ Maylapi
■Hal. Aklatan, lamayan, awayan,
kaopisina, kabanalan, pinagsumikapan
 5 Uri ng Panlapi :
■ 1. Unlapi - Unahan
■ 2. Gitlapi - Gitna
■ 3. Hulapi - Hulihan
■ 4. Kabilaan - Unahan / Hulihan
■ 5. Laguhan - Unahan/ Gitna / Hulihan
■ Tambalan
■ hal. Kapitbisig, hampaslupa, bahay-
aliwan, balikbayan, silid-aklatan
■ Inuulit
■Hal. Bali-balita, Sali-salita, sabi-sabi,
tau-tauhan
 Mga Uri ng Pangngalan Ayon sa
Katangian:
■ Pambalana
■Hal. Doktor, sabon, ospital, paligsahan

■ Pantangi
■Hal. Dr. Reyes, Palmolive, Manila
Medical Center, Bb. Pilipinas
 Ayon sa Kasarian:
■ Panlalaki
■ Hal. Senador, kuya, tandang, hari, manong
■ Pambabae
■ Hal. Senadora, ate, inahin, reyna, manang
■ Di – Tiyak
■ Hal. Mambabatas, mananahi, manok, pinuno,
kamag-anak
■ Walang Kasarian
■ Hal. Senado, tahian, gunting, itlog, korona
 Ayon sa Kailanan:
■ Isahan
■ Hal. Ang bata, ng puno, sa balde, isang
aklat, si Noel, ni Paolo, kay Joshua, isang
digmaan
■ Dalawahan
■ Hal. Magkapatid, magbayaw, maglolo,
dalawang tao, dalawang mesa, dalawang
kilometro
■ Maramihan
■ Hal. Ang mga kongresista, ng mga
dokumento, sa mga tagapagbalita,
maraming artista, limang lalaki,
magkakasama, magkakapatid.
2.
3.
■ PANG- URI – Ang pang-uri ay salita
o lipon ng mga salita na iniuugnay sa
pangngalan at panghalip upang
maipakita ang katangian na
ikinatatangi nito.
 Kaanyuan ng Pang-Uri:
■ Payak
■Hal. Buhay, dinamiko, banal, payat
■ Maylapi
■Hal. Kabalat, kalahi, kamukha,
marunong, mabulaklak, mabuhangin,
mapagmataas
■ Tambalan
■Hal. Agaw-buhay, kapus-palad, taos-
puso
■ Inuulit
■Hal. Sunod-sunod, abot-abot, hinay-
hinay
 Kaantasan ng Pang-Uri:
■ Lantay
■ Ang prinsesa ay maganda.

■ Pahambing
■ Hal. Ang prinsesa ay mas maganda kaysa sa reyna.

■ Pasukdol
■ Hal: Pinakamaganda ang prinsesa sa lahat ng
babae sa palasyo.
4.
■PANDIWA – Ito ay mga
salitang nagpapahayag ng
kilos, aksiyon o gawa, proseso
o pangyayaring karaniwang
sadya o di sadya, likas o di-
likas at karanasan o damdamin.
 Anyo ng Pandiwa
■ Payak
Hal.
■Lakad, upo, labas, takbo
■ Maylapi
Hal.
■Kumain, magluto, tinapos,
magkantahan
 Aspekto ng Pandiwa:
■ Imperpektibo – kilos na nasimulan ngunit
hindi pa tapos.
Hal. Kumakain

Perpektibo – kilos na nasimulan at

natapos na.
Hal. Kumain
■ Kontemplatibo – kilos na hindi pa
nasimulan o mangyayari pa lamang.
Hal. Kakain

■ Perpektibong Katatapos – Katatapos pa

lamang ang kilos, maaring ngayon-
ngayon lang.
Hal. Kakakain
IMPERPEKTIBO PERPEKTIBO KONTEMPLATIBO PERPEK
(Nagaganap) (Naganap) (Magaganap) TIBONG
KATATAPOS
(Kagaganap)
KUMAKAIN KUMAIN KAKAIN KAKAKAIN
SUMUSULAT SUMULAT SUSULAT KAKASULAT
KASUSULAT
NAGLALABA NAGLABA MAGLALABA KAKALABA
KALALABA
NAGTATANIM NAGTANIM MAGTATANIM KAKATANIM
KATATANIM
SUMASAYAW SUMAYAW SASAYAW KAKASAYAW
KASASAYAW
NAGLULUTO NAGLUTO MAGLULUTO KAKALUTO
KALULUTO
NATUTULOG NATULOG MATUTULOG KAKATULOG
KATUTULOG
NAGBABASA NAGBASA MAGBABASA KAKABASA
KABABASA
 Pokus ng Pandiwa:
■ Tagaganap
■ Layon
■ Direksiyonal
■ Ganapan
■ Kagamitan
■ Tagatanggap
■ Sanhi
■ Resiprokal
 Tagaganap

■ Halimbawa

■Lumikas ang mga biktima ng lahar.

■Namitas ng mangga sa kanilang puno si
Rudy.
 Layon

■ Halimbawa
■Ginawa niya ang kanyang homework
kagabi.
■Kinakain ni Rona ang lansones.
 Direksiyonal

■ Halimbawa

■Pasyalan mo si Ana sa opisina.

 Ganapan

■ Halimbawa
■Pinaglaban ko ang batya.
■Pinaglalaruan nila ang kuwarto ko.
 Kagamitan
■ Halimbawa
■Ipinambili niya ng mga regalo ang
unang suweldo niya.
■Ipinamunas ni Rod sa silya ang
kanyang panyo.
 Tagatanggap
■ Halimbawa
■Ikinuha ko si Nene ng malamig na
tubig.
■Ipagluto niya ng karekare ang mga
panauhin.
 Sanhi
■ Halimbawa
■Ikinalungkot namin ang pag-alis
niya.
■Ikatutuwa ko ang pagbabago mo.
 Resiprokal
■ Halimbawa
■Magsusulatan ang magkaibigang Fe at
Alma na hindi nagkita sa loob ng
dalawang taon.
■Nagtulungan ang mayayamang
negosyante at ang mga karaniwang
manggagawa sa EDSA revolution.
5.
 PANG – ABAY

■Ito ay nagbibigay buhay sa

pandiwa, pang-uri o kapwa pang-
abay.
 Uri ng Pang-abay:

■ Pamanahon
■ Panlunan
■ Pamaraan
■ Benepaktibo
■ Kawsatibo
■ Pangkaukulan
■ Pamanahon
Halimbawa
■Nagsimula silang magtrabaho noong
Lunes.
■Noong Lunes, nagsimula silang
magtrabaho.
■ Panlunan
Halimbawa
■Kumakain siya sa eskuwelahan.
■Sa eskuwelahan siya kumakain.
■Dyanitor siya sa aming
eskuwelahan.
■Sa aming eskuwelahan siya ay
dyanitor.
■ Pamaraan

■ Halimbawa
■Lumalakad nang banayad ang
bata.
■Ang bata ay lumakad nang
banayad.
■ Benepaktibo

■ Halimbawa
■Ginawa niya ang trabaho para sa
iyo.
■ Kawsatibo

■ Halimbawa
■Pinili siya dahil sa kakayahan niya.
■ Pangkaukulan

■ Halimbawa
■Nagkuwento siya hinggil sa giyera.
■Nagbalita siya ukol sa pulitika.