KAYARIAN NG

MGA SALITA
INIHANDA NI:
GNG. ROSEANNE MARIE T. BASILIO
 URI NG KAYARIAN NG
SALITA

PAYAK
•Binubuo ng salitang-ugat at walang
kasamang panlapi, walang
katambal na salita at hindi nauulit.
 SALITANG-UGAT
•“root word” sa Ingles
•salitang buo ang kilos (stand-alone
word)
•pinakaina ng salita
HALIMBAW
A:

araw taoaklat
sayakapatid talino
dumi bayani sahig
watawat grasa pinto
bahaypera bintana
HALIMBAW
A:

1. Ang aklat ang mahalaga sa

pag-aaral.
2. Mahalaga ang pera sa buhay
ng tao.
HALIMBAW
A:

3. Maganda ang pagkakagawa ng

pinto.
4. Nakakasigla ng umaga ang
sikat ng araw.
 URI NG KAYARIAN NG
SALITA

MAYLAPI
•Binubuo ito ng salitang-ugat
na may kasamang panlapi
 PANLAPI
•Ginagamit upang makabuo ng
panibagong salita.
•Ito ay morpema na ikinakabit sa sa
isang salitang-ugat upang makabuo
ng salita.
URI NG PANLAPI

1. UNLAPI
•panlaping ginagamit sa unahan ng
salitang-ugat.
•Kadalasang ginagamit na mga unlapi
ay ma-, mag-, na-, nag-, pag-, pala-.
HALIMBAW
A:

1. mag- + pasa = magpasa

2. na- + takot = natakot
3. nag- + tanim = nagtanim
4. pala- + biro = palabiro
URI NG PANLAPI

2. GITLAPI
•Panlaping inilalagay sa loob ng
isang salitang-ugat
•Kadalasang ginagamit na mga
gitlapi ay -um- at -in-.
HALIMBAW
A:

1. sayaw + -um- = sumayaw

2. lapit + -um- = lumakad
3. sagot + -in- = sinagot
4. gawa + -in- = ginawa
URI NG PANLAPI

3. HULAPI
•Panlaping inilalagay sa hulihan ng
isang salitang-ugat
•Kadalasang ginagamit na mga
hulapi ay -an, -han, -in, -hin.
HALIMBAW
A:

1. tala + -an = talaan

2. aral + -in = aralin
3. puna + -hin = punahin
4. usap + -an = usapan
URI NG PANLAPI

4. KABILAAN
•Panlaping ikinakabit sa unahan at
hulihan ng salitang-ugat
HALIMBAW
A:

1. ka- + bait + -an = kabaitan

2. mag- + awit + -an = mag-awitan

3. pala- isda + -hin = palaisdaan

4. ka- + ibig + -an = kinatakutan
URI NG PANLAPI

5. LAGUHAN
•Panlaping ikinakabit sa unahan
gitna at hulihan ng salitang-ugat
HALIMBAW
A:

1. pinag- + sikap + -um- + -an =

2. mag- + dugo + pinagsumikapan
-in- + -an =

magdinuguan
 URI NG KAYARIAN NG
SALITA

INUULIT
•kapag ang kabuuan o isa o higit
pang pantig sa dakong unahan ay
inuulit.
URI NG INUULIT NA SALITA

INUULIT NA GANAP
•kapag buong salita ang inuulit,
payak man o maylapi.
HALIMBAW
A:

TAON – taon-taon
GABI – gabi-gabi
ARAW – araw-araw
URI NG INUULIT NA SALITA

INUULIT NA DI-GANAP
•kapag bahagi lamang ng salitang
ang nauulit.
HALIMBAW
A:

ILAN – iilan
LIMA – lilima
SUNOD – susunod
 URI NG KAYARIAN NG
SALITA

TAMBALAN
•Binubuo ng dalawang payak na
salita na pinagsama upang makabuo
ng bagong salita na nagtataglay ng
panibagong kahulugan. .
URI NG TAMBALAN

TAMBALANG DI GANAP
•kapag ang kahulugan ng
pinagsamang salita ay nanatili.
HALIMBAW
A:

isip-bata (isip na gaya ng bata)

buhay-mayaman
(buhay ng mayaman)
sulat-kamay (sulat ng kamay)
URI NG TAMBALAN

TAMBALANG GANAP
•kapag nakabubuo ng ibang
kahulugan kaysa sa kahulugan ng
dalawang salitang pinagsama.
HALIMBAW
A:

bahaghari
hampaslupa
taingang-kawali
DAGDAG
DAGDAG
PAYAK
UMIHI
UMIHI
MAYLAPI
MATULIS
MATULIS
MAYLAPI
BIKTIMA
BIKTIMA
PAYAK
MALAYO
MALAYO
MAYLAPI
BALIK-ARAL
BALIK-ARAL

TAMBALAN
PAIKOT-IKOT
PAIKOT-IKOT

INUULIT
MABIGAT
MABIGAT
MAYLAPI
BILOG
BILOG
PAYAK
LALAKI
LALAKI
PAYAK
INGAT-YAMAN
INGAT-YAMAN
INGAT-YAMAN

TAMBALAN
PATAY-GUTOM
PATAY-GUTOM

TAMBALAN
BABAE
BABAE
PAYAK
TUYONG-TUYO
TUYONG-TUYO

INUULIT
LIKAS-YAMAN
LIKAS-YAMAN

TAMBALAN
BIGASAN
BIGASAN
MAYLAPI
BALAT-SIBUYAS
BALAT-SIBUYAS

TAMBALAN
MADALING-ARAW
MADALING-ARAW

TAMBALAN
KILI-KILI
KILI-KILI

PAYAK
LIPUNAN
LIPUNAN

MAYLAPI
DIBDIB
DIBDIB

PAYAK
PARUPARO
PARUPARO

PAYAK
KAIBIGAN
KAIBIGAN

MAYLAPI
SARIWA
SARIWA

PAYAK
KASUOTAN
KASUOTAN

MAYLAPI
PILING-PILI
PILING-PILI

INUULIT
KAPITBAHAY
KAPITBAHAY

TAMBALAN
 PAYAK
PULIS EDUKASYON
YARI DAGDAG
HIYAS SARIWA
BANGIN DIBDIB
GURO TALO
PLUMA DALAGAMBUKID
 MAYLAPI
PANTAO LIPUNAN KALAYAAN
TUBIGAN INUUKIT MABABAGAL
HANGARIN MAPULA TAWIRAN
NAGSIPILYO
 INUULIT
KANYA-KANYA MALAYONG-MALAYO
ARAW-ARAW DADALAWA
INUUKIT GABI-GABI
TATALON LILIMA
MABABAGAL MINU-MINUTO
KANI-KANINA
 TAMBALAN
BAHAYKUBO PUSONG-BATO
BASANG-SISIW ABOT-TANAW
BALIK-BAYAN HANAPBUHAY
BALIKTANAW PUSONG-MAMON
TUBIG-ULAN