TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT

TP.HCM

Bộ môn Kỹ năng Tư duy và Ngôn ngữ

Môn học: Logic học
Giảng viên: PGS. TS Phạm Đình Nghiệm
Email: Nghiemlogic@gmail.com
 NGỤY BIỆN: Nội dung

⮚ Định nghĩa
⮚ Các loại ngụy biện
⮚ Phương pháp chống ngụy biện
 NGỤY BIỆN: Yêu cầu

❖ Hiểu được bản chất của ngụy biện

❖ Nhận diện được các loại ngụy biện
❖ Biết cách chống ngụy biện
Ngụy biện và tình yêu
Mác Sunman

Lời tình tự trăm lần trên ghế đá

Biết lời nào giả dối với lời yêu
Xuân Quỳnh
 Hỏi đáp tình yêu
Hỏi: Em là mối tình thứ mấy của anh?
Đáp: Không phải là đầu tiên, chưa chắc là cuối
cùng, và dĩ nhiên không phải là “duy nhất”.
Nhưng là mãi mãi.
H: Tại sao anh yêu em?
Đ: Nếu biết tại sao thì anh đã biết cách ngừng
yêu em rồi.
H: Anh có phải là người chung thủy không?
Đ: Không. Nếu chung thủy anh đã không phản
bội lại người phụ nữ từng là duy nhất của đời
anh để quay sang yêu em.
H: (nghẹn ngào)
Đ: Mẹ anh.
H: Nếu em không xinh/ giỏi…. như bây giờ liệu anh
có yêu em không?
Đ: Không. Lúc đó em đâu còn là em nữa.
H: Em sẽ nhận lời yêu anh nếu anh dám nhảy xuống
hồ này vì em?
Đ: Không. Anh đâu có muốn em yêu một thằng ngu.
H: Không biết sau này anh hay em chết trước nhỉ?!
Đ: Hy vọng là em. Anh không muốn em phải chịu
đựng cảm giác đau khổ khi phải sống một mình trên
đời này.
H: Bạn bè anh có ủng hộ chúng ta quen nhau không?
Đ: Dĩ nhiên là không. Yêu em, anh không còn tâm trí
và thời gian để dành cho bạn bè nữa.
H: Trước đây anh có từng nghĩ sẽ yêu một người
như em không?
Đ: Không. Anh thậm chí không dám nghĩ đến điều
cao xa như thế.
H: Anh ghét đi shopping với em lắm đúng không?
Đ: Ừ, rất ghét. Cùng một quãng thời gian đó, nếu ta
vào quán café, anh sẽ nói được một ngàn lần câu
“anh yêu em”.
H: Khi nói “anh yêu em”, anh có lừa dối em không?
Đ: Có. Thật ra là “anh yêu em rất nhiều”.
H: Anh có nhớ em khoảng 10 phút một lần không?
Đ: Vậy trong 10 phút đó anh biết làm gì khác?
Tuyết Tùng, http://blog.yume.vn/xem-blog/tat-ca-chi-la-nguy-
bien.anhsangtim.35CF6563.html
 Nội dung
1 2 3

Một số Phương
ngụy biện pháp
Khái niệm
thường bác bỏ
gặp ngụy biện
 Khái niệm

Ngụy biện là sự cố ý vi phạm các quy tắc

trong suy luận
❖Xét về mặt logic, ngụy biện là sai lầm
logic.
 Phân loại

• Căn cứ vào cấu trúc của phép chứng minh:

• Ngụy biện liên quan đến luận cứ
• Ngụy biện liên quan đến luận đề
• Ngụy biện liên quan đến luận chứng
• Căn cứ vào các thủ pháp:
Mindmap của sv trường ĐH KHXH&NV
 Diễn đạt
mập mờ Nhân quả
Đen- sai Lập luận
trắng vòng
Suy luận
có tính quanh
xác suất

Sự kém
Câu hỏi cỏi
phức hợp
NGỤY BIỆN Uy tín
cá nhân

Ngẫu
nhiên
Đám đông,
dư luận
Khái quát
hóa vội
vã Đánh tráo Sức
luận đề Tình cảm mạnh
 ✔Dựa vào uy tín

• Ví dụ: Quang và Bình tranh luận với nhau về nguồn

gốc sự sống trên trái đất. Bình bảo Quang: Chắc
chắn là sự sống trên trái đất có nguồn gốc từ vũ trụ.
Quang không đồng ý, đòi hỏi Bình phải chứng minh ý
kiến đó. Bình nói: Viện sĩ Vernadski, cha đẻ của môn
môi trường sinh thái, đã nói như vậy.
…
- Thủ pháp: người ngụy biện dựa vào uy tín của
người khác để làm chứng cứ cho lập luận của
mình.
 ✔Ngụy biện dựa vào đám đông, dư luận
• Ví dụ:
1. Một mẫu quảng cáo: “Pond’s, hàng triệu phụ nữ Việt
Nam tin dùng”
2. Ai cũng nói A lấy cắpĐám
đồ của B, vậy A là kẻ cắp phải rồi
đông,
… dư luận

• Thủ pháp: Lợi dụng truyền thống, tình cảm, quyền

lợi, thói quen… để tranh thủ tình cảm và sự ủng hộ
của đám đông, tạo áp lực cho đối phương.
 ✔Ngụy biện dựa vào sức mạnh

• Ví dụ: Chàng trai và cô gái tranh luận với nhau,

không ai chịu ai.
Cô gái bật khóc: Anh chẳng bao giờ chịu nghe lời em cả!
Sứcyêu,
Thấy nước mắt của người mạnh
chàng trai vội vã:
Thôi, đừng khóc, em đúng rồi!

• Thủ pháp: sử dụng vũ lực hoặc đe

doạ sử dụng vũ lực để ép người khác
tin vào và chấp nhận quan điểm của
mình.
 ✔Ngụy biện đen-trắng
Đen-
• Ví dụ: Nếu ngươi chơi với ta thì ngươi là
trắng
bạn của ta. Nếu ngươi không chơi với ta
thì ngươi là kẻ thù của ta!

• Thủ pháp: Chỉ nhìn thấy và nêu lên các khả

năng đối lập nhau, các thái cực, từ đây cho rằng
không phải cực này thì là cực kia, loại bỏ tất cả các
khả năng khác
 ✔ Ngụy biện bằng cách dựa vào nhân
quả sai
• Ví dụ: Nhân quả
sai
Mỹ và Anh đánh Irắc vì nguồn dầu lửa ở đó,
nhưng lại nói rằng do Irắc của Saddam
Husain tàng trữ vũ khí huỷ diệt hàng loạt
và tài trợ cho khủng bố.

• Thủ pháp:
• Đánh đồng nguyên nhân với nguyên cớ.
 ✔ Ngụy biện bằng cách dựa vào nhân
quả sai
Nhân quả
• Ví dụ: sai
Lên chùa cúng viếng, sau đó trúng xổ số.
Nghĩ rằng do lễ Phật nên trúng số
Thủ pháp:
• Sau cái đó vậy là do cái đó
 ✔ Ngụy biện bằng cách đánh vào
tình cảm
• Ví dụ:
 Hà Văn Thắm dặn dò các con, Minh Thu khóc khi
nhắc đến bố mẹ già Tình
và con thơ, Ngô Hải Nam xin
cảm
lĩnh án thay vợ... (
Những lời nói sau cùng cảm động ở phiên xử
đại án Oceanbank
)
Thủ pháp: Tác động vào tâm lý, tình cảm của người
nghe để gợi lên lòng thông cảm thương hại để được
thừa nhận luận điểm của mình là đúng.
 ✔Ngụy biện bằng cách đánh vào tình cảm
Ví dụ 2:
•  Bị cáo Đinh La Thăng nói: "Bố bị cáo đã cao
tuổi, mắc bệnh hiểm nghèo, bị cáo có 2 con gái thì
Tình cảm
cháu thứ 2 năm nay 22 tuổi, nhưng hoàn cảnh
không bình thường, rất cần sự chăm sóc của bố. Bị
cáo bị chịu trách nhiệm ở 2 vụ án khác nhau, khi bố
bị cáo mất sẽ khó có khả năng gặp mặt trước khi
mất.
(…) Bị cáo chỉ có mong muốn cuối cùng là làm sao
chấp hành án, trước khi chết thì được ra ngoài, …
• http://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/chong-tham-nhung/dinh-la-thang-noi-loi-cay-da
ng-trinh-xuan-thanh-bat-khoc-tai-toa-423454.html
 ✔Ngụy biện đánh tráo luận đề
• Ví dụ: có nhận định rằng: “Con cái các gia
đình giàu có thường đua đòi, hư hỏng. Thật
vậy, con những gia đình nghèo cái ăn còn
Đánh tráo
chưa có thì làm
luậnsao
đề mà đua đòi được”
• Thủ pháp: thay thế luận đề ban đầu “Con cái các
gia đình giàu có thường đua đòi, hư hỏng” bằng một
luận đề mới không tương đương “con những gia đình
nghèo cái ăn còn chưa có thì làm sao mà đua đòi được
“ , chứng minh luận đề mới và kết luận đã chứng minh
được luận đề ban đầu.
Dẫn ý từ: Triệu Truyền Đống “phương pháp biện luận …”
 ✔Ví dụ
• Ở Việt Nam, công nghệ blockchain đang
được nhìn nhận một cách thận trọng. Năm
2014, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
không thừa nhận tiền mã hóa như
Đánh tráo
là một
hình thức thanh toán hợp lệ, luậnnhưng
đề đến
năm ngoái, có thể xem xét truy cứu trách
nhiệm hình sự, tức bất hợp pháp. Tuy
nhiên, tháng 8.2017, Chính phủ đã lên kế
hoạch cho dự án hoàn thiện khung pháp lý
về tài sản số, tiền điện tử và tiền ảo.
http://nhipcaudautu.vn/biz-tech/chia-khoa-
van-nang-blockchain-3323316/
 Ngụy biện đánh tráo luận đề
• Thủ pháp: thay thế luận đề ban đầu “Con cái
các gia đình giàu có thường đua đòi, hư hỏng”
bằng một luận đề mới không tương đương “Ở
Việt Nam, công nghệ blockchain đang được
nhìn nhận một cách thận trọng“ , chứng minh
luận đề mới và kết luận đã chứng minh được
luận đề ban đầu.
 ✔Ngụy biện ngẫu nhiên
• Ví dụ: Một nhà nọ đang có người bị ốm. Bỗng
một hôm người nhà thấy có hai con quạ đen
trước cửa, người bệnh chết. Người ta cho rằng
đó là do quạ đen đem đến xui xẻo.
… Ngẫu nhiên
• Thủ pháp: Sự việc ngẫu nhiên xảy ra được
nhà ngụy biện coi là có tính chất quy luật.
 ✔Dựa vào sự kém cỏi
• Ví dụ: không có thế giới bên kia vì nếu
có thì các nhà khoa học đã tìm thấy rồi.
…
• Thủ pháp: Căn cứ vào việc ai đó không
chứng minh được Sự kém
mệnhcỏiđề hoặc không
tìm thấy một đối tượng nào đó để khẳng
đình rằng mệnh đề trên sai hoặc đối
tượng đó không tồn tại.
 ✔Lập luận vòng quanh
• Ví dụ: Chúa tồn tại! (A)
Làm sao anh biết?
Vì Kinh thánh nóiLập
nhưluận
vậy. (B)
Làm sao anh biết Kinh
vòngthánh nói đúng?
Bởi vì Kinh thánh là lời nói của Chúa! (A=B)
quanh
…
• Thủ pháp: cố gắng tạo chứng minh cho một quan
điểm bằng cách sử dụng những lời giải thích giống
như quan điểm đã đặt ra
 ✔ Ngụy biện khái quát hoá vội vã
• Ví dụ:
Hai bà Trưng, Bà Triệu đã lãnh đạo nhân dân ta
đứng lên chống ách thống trị của ngoại bang. Vì
vậy nếu có thế lực nước ngoài nào muốn xâm
chiếm nước ta thì chị em phụ nữ sẽ lại lãnh đạo
nhân dân ta chiến đấu bảo vệ Tổ quốc!
… Khái quát
• Thủ pháp: sử dụnghóa vội vã
suy luận quy nạp trong lập
luận, trong đó người ta đi đến kết luận tổng
quát sau khi khảo sát rất ít trường hợp riêng
 ✔Câu hỏi phức hợp
• Ví dụ:
Trong phiên toà, luật sư hỏi bị cáo
- Anh ghét cô ấy và đã giết cô ấy phải
không?… Câu hỏi
phức hợp
Tòa hỏi bị đơn:
- Nguyên đơn gửi xe cho bị đơn ngày
nào?
• Thủ pháp: Đưa ra một câu hỏi bên
trong có chứa hai câu hỏi, và một câu
trả lời duy nhất cho cả hai câu hỏi.
 ✔ Sử dụng những phương pháp suy luận
có tính xác suất
• Ví dụ: Người ta chứng minh mọi số tự nhiên nhỏ hơn
100 như sau:
1 nhỏ hơn 100;
2 nhỏ hơn 100; Suy luận có
…………. tính xác suất
98 nhỏ hơn 100;
99 nhỏ hơn 100;
1,2,3,…,98,99 đều là các số tự nhiên;
Vậy mọi số tự nhiên đều nhỏ hơn 100.
• Thủ pháp: sử dụng những phương pháp suy luận
cho kết quả đúng với một xác suất nhất định, coi
những kết luận đó như những điều khẳng định chắc
chắn
✔Ngụy biện bằng cách diễn đạt mập mờ

• Ví dụ: Covid-19 nguy hiểm hơn bạn tưởng rất

nhiều.
• Thủ pháp: Cố tình hành văn một cách mập
mờ để sau đó giải thích theo ý mình.

Diễn
đạt
mập mờ
Phương pháp
bác bỏ ngụy
biện

Nghiên cứu kỹ
ngụy biện

Làm ngược lại

thủ pháp ngụy biện

Nắm rõ
quy tắc
logic
 Nhận diện ngụy biện
• Một giám đốc doanh nghiệp hứa với một
nhóm sinh viên thực tập rằng nếu ai trong
số họ tốt nghiệp loại giỏi thì ông ta sẽ nhận
vào làm việc tại doanh nghiệp của ông ta.
Sau đó ông ta nhận một sinh viên trong
nhóm, dù người này chỉ tốt nghiệp loại
trung bình. Vị giám đốc giải thích rằng ông
ta nhận sinh viên nọ vì anh ta nhanh nhẹn.
• Có ngụy biện không? Loại nào?
 Nhận diện ngụy biện
• H: Vì yêu em, anh có sẵn sàng nhảy
xuống sông chảy xiết không?
• Đ : Không, anh không muốn em yêu một
thằng ngu.
 Nhận diện ngụy biện
• H: Sau này anh chết trước hay em chết
trước nhỉ?
• Đ: Hy vọng là em, vì anh không muốn em
phải sống trơ trọi trên đời khi không có
anh!
 Nhận diện ngụy biện
• H: Anh thích đi shopping với em chứ?
• Đ: Không. Cùng thời gian đó, nếu ngồi
công viên thì anh có thể nói câu “anh yêu
em” được hàng trăm lần.
 Nhận diện ngụy biện
• Với sự đoàn kết hơn 92 triệu người Việt
Nam, chúng ta chẳng sợ bất cứ kẻ xâm
lược nào.
 Nhận diện ngụy biện
• Vinasin sụp đổ, Vinalines thua lỗ nặng,
như vậy là chẳng có cái Vina nào đáng tin
cậy.
 Nhận diện ngụy biện
• Phim của SV Đại học Kinh Tế- Luật
Cám ơn các bạn
đã theo dõi !