Ikasiyam na

bahagi

PAKIKIPAGTALASTASAN SA
PAMAMAGITAN NG
PAGPAPAHAYAG

By: Group 3
KAHULUGAN NG PAGLALAHAD:

Paraan ng pagpapahayag na ang layunin ay gumawa

ng isang malinaw, sapat at walang kinikilingang
pagpapaliwanag sa ano mang bagay na nasasaklaw
ng isip ng tao.
Kung ibig nating ipaliwanag ang kahulugan o
katuturan ng isang salita, ang paraan ng paggawa ng
isang bagay ipaliwanag ang isang simulain, layunin,
teorya o ang palagay, paglalahad ang ating gagamiting
paraan ng pagpapahayag.
>Sinasaklaw ng paglalahad ang pinakamalaking bahagi ng
sinusulat at binabasa ng tao, aklat,diksyunaryo, manwal,
ensayklopidya, artikulo, editoryal, panunuri sa aklat,
dula ,pelikula,komposisyong pangmusika at palatuntunang
panradyo.

Mga Uri ng Paglalahad:

1."Pagbibigay katuturan " o kahulugan.
--->Pinakakaraniwang uri ito ng paglalahad
--->Ito rin ang pinakamadalas nating gamiting uri ng
paglalahad.
May dalawang (2) Uri ng Pagbibigay-Kahulugan
--->ang katuturang maanyo (formal definition)
--->sanaysay na pangkatuturan (essay of definition).

*Ang katuturang-maanyo ay nababatay sa isang

makatuwirang paghahanay ng mga salita at sa ilang kataga ay
nagbibigay ng lalong malaking kahulugan.
May tatlong sangkap ito.
1.)ang pananalita o termino na salitang bibigyang-kahulugan;
2.)ang kaurian ng bagay o kaisipang kinabibilangan ng pananalita
3.)ang kaibahan o mga katangiang ikinaiiba ng bagay sa mga kaurinito.
Halimbawa:Ano ang tula?
Ang tula(pananalita)ay isang katha(kaurian)na karaniwang isinusulat
na may sukat at tugma (mga katangiang ikinaiiba sa mga kauri [akda]nito.)
Ano ang hikaw?Ang hikaw (pananalita)ay isang alahas
(kaurian)na isinusuot sa fainga(kaibhan sa ibang alahas).
Gayunman,may mga pagkakataong mahigit sa maibibigay na kahulugan ng
katuturang maanyo ang kinakailangan upang makilala o maunawaan ang isang
isipan o bagay.Sa mga pagkakataongito ay angkop ang sanaysay na
pangkatuturan.Pangunahing layunin ng sanaysay na ito ang magbigay ng
kahulugan.May ilang kaparaanang magagamit sa ganitong pagbibigay
katulturan:
Sa SANAYSAY NG PANGKATUTURAN
MAY MGA BAGAY NA DAPAT
ISAALANG
Upang mas mabigyang kahulugan at
maunawaan ang mga bagay na
binibigyang katuturan
a) Gumamit ng
Halimbawa.Angkop ang
paraang ito sa pagbibigay-
kahulugan sa mga bagay
na di-nadarama.Sa
pamamagitan ng
b) Gumamit ng Pagtutulad
atPaghahambing.
Akma itong gamitin
sa pagbibigay-kahulugan sa bagay na
di-kilala.
c) Gumamit ng mga
sanhi at
pinagmulan.
d) Gumamit ng
lbinubunga at
Kinahihinaman. May
mga salitang madaling
maunawaan sa
pamamagitan ng
pagbanggit sa
e) Gumamit ng
Paglalarawan. Hindi
lamang ang kaibhan ang
babanggitin dito kundi pati
na ang iba pang katangian
ng bagay na binibigyang
 f) Gumamit ng Paulitrulit ngunit
bagu't bagong pagpapahayag.
Dito'y paulit-ulit na binabanggit
ang katuturan ng isang bagay sa
iba't ibang pananalita at buhat sa
iba't ibang pangmalas upang
mapalaki at mabigyang-diin ang
dating kahulugan.
PAANO ANG PAGLALARO NG SUNGKA NI ALICIA T.
SORIANO

"Kailangang dalawa ang naglalaro ng sungka,"

nagpasimula silang magpaliwanag. "Tigpipito sila ng
bahay o itong mga butas, ngunit ang malaking
hukay sa dulo ay siyang tinatawag na subihan.
Paramihan ng batong matitipon sa subihan at ang
makaipon ng mas maraming bato ay siyang nanalo."
PANGULONG TUDLING

Pangulong Tudling o Editoryal- Ito ang paglalahad ng

kuru-kuro at damdamin ng patnugot ng pahayagan o
magasin.

-Ang mga paksa ay maaaring pampulitika, panlipunan,

pansining, panrelihiyon, pang- edukasyon at iba pang
mahalaga at napapanahong paksa.
Ang Pangulong Tudling ay naglalaman
ng;

1. Kahusayan sa pagmamasid
2.May sapat na kaalaman sa tao at sa mga bagay- bagay.
3.Katalasan ng pagkilala sa tunay na kahulugan ng mga
pangyayari.
4.At may mayamang damdamin ng sumusulat ay
nababakas sa isang mabuting editoryal.
Ibat Ibang Uri ng Editoryal

a) Nagpapabatid (informative) = Nililinaw nito ang isyu; o

ipinaliliwanag ang isyu.

b) Nangangatuwiran (argumentative)
Pumapanig ito sa isang mukha ng isyu at pinaninindigan iyon sa
pamamagitan ng
c) Umaamuki (editorial of persuasion) Tinatawagan nito ang
suporta ng mambabasa para sa programa, balak o kilos.
Nagsasabi ng dahilan kung bakit dapat na tumulong sa gawain.

d) Pagpapakahulugan o komentaryo (editorial of interpretation

or comment) = Ipinaliliwanag ang kahulugan ng balita kaugnay
ng iba pang pangyayari.
e) Pamumuna (editorial of criticism) Pinag-aaralan nito ang
kamalian sa pangyayari, kalagayan at nagmumungkahi ng
solusyon at kadalasa'y nagwawakas sa pagtatanong ng
nararapat na gawin.

f) Nagpapahalaga (editorial of appreciation) = Ito'y

namumuri o nagpapahalaga para sa isang tao, gawain o
institusyon.
g) Nanlilibang (editorial of entertainment) = Nagmumungkahi ito ng
isang bagay habang nang-aaliw sa mga mambabasa.

h) Nagbabalita (news editorial) = Buod ito ng mga pangyayari ukol sa

isang paksa. Nagsasaad ng opinyon ng editor na maaaring hayagan o
pahiwatig.
i) Sumasalungat (editorial of reputation) =
Sinasalungat o sinasagot nito ang kalabang
opinyon na inihayag sa ibang peryodiko.
Narito ang ilang gabay sa pagsulat ng editoryal:

1. Maging maikli. Bihira sa mga editoryal ang humihigit sa 300 salita.

Gumamit ng mahahabang pangungusap at talata.
2. Gawing payak at tuwiran ang pagsulat. Pormal na mga salita ang
gamitin.
3. Gamitin ang ikatlong panauhan o ang "kami" sa halip ng "ako".
4. Maging matapat sa sinasabi.
5. Sumulat nang malinaw.
6. Ilahad ang facts; huwag lamang opinyon.
7. Sumulat nang may awtoridad ngunit huwag mangangaral.
Halimbawa ng Editoryal na Nagpapahalaga

"Bagong taon bagong Pasimula" ni Dante C. Lim

Hihintuan na ang pagsusugal at pag-inom ng alak.
Mag aaral nang mabuti ang nagbubulakbol na estudyante.
Magsisimba na ang hindi marunong pumasok sa simbahan.
Magtitipid na ang bulagsak.
Magiging mahinahon ang padalus-dalos.
Tunay na maraming maaaring pasimulan sa Bagong Taon.
Halimbawa ng Nagpapabatid

Pinas, “Di na sakitin ang Asya” ni Luz A. De Dios

Dahil sa kahirapan ng Pilipinas, ilang panahon ding tinagurian

itong "sickman of Asia".
Nabago ang anyo ng "sakiting bansa" mula nang maupong
pangulo ng Pilipinas si G. Fidel V. Ramos.
At kinalauna ay tinawag naman ang Pilipinas
na "bagong tigre ng Asya".
4. Suring-basa (book review). Ito'y isang maikling palagay o kuru-kuro
ng sumusulat tungkol sa aklat na pinupuna. Ito'y pagpapakilala sa
isang nabasang aklat. Layunin ng suring-basa ang maihatid ang
kahalagahan ng aklat o akda

Halimbawa: (Suring-basa ng isang katha)

Halimbawa ng Suring Basa
Pagsusuri sa “SINO BA KAYO" ni Julian Cruz Balmaceda

Don Arkimedes and Don Cristobal discuss a new character,

Arkimedes Lakambayan Junior, who is a young man who is
adamant about his actions. They discuss the dangers of a new
character, Manuel, who is a tyrant, and the consequences of his
actions. Don Cristobal explains that the character is adamant
about his actions, and he is adamant about his actions. Don
Arkimedes and Don Cristobal express their disapproval of his
actions.
Don Cristobal and Don Arkimedes are discussing a man named
Manoling who is a great leader in the Lakambayan. Don Cristobal
is hesitant to confront Manoling, as he is a tiger. Don Arkimedes
is hesitant to confront Manoling, as he is a tiger

The text describes the story of Julian Cruz Balmaceda, a

wealthy man who lived in a house with a beautiful garden. He
was married to Don Arkimedes and Don Cristobal, who were
friends. Don Arkimedes asked Don Cristobal about his family,
and Don Cristobal explained that his father was a wealthy
man who had a large estate. Don Arkimedes was adamant
about his family's wealth and wealth.
5. Ulat o Balita- Ano mang pangyayaring di-karaniwan ay balita. Ayon kay Dr. Rufina Alejandro, ang ulat o
balita ay isang ulat na hindi pa
nalalathala tungkol sa ginagawa ng mga tao at inaasahang ponanabikan, mambabasa.

Narito ang ilang paalala sa pagsulat ng balita.

1.Isulat agad ang balita pagkakuha ng mga tala.

2 .Bigyang halaga ang mahahalagang punto.

3Maging tama (accurate) sa pangalan, sa petsa at sa mga pangyayari.

4. Iwasang magbigay ng kuru-kuro.

5. Banggitin ang awtoridad na pinagmulan ng balita.

6.Ilahad ang mga pangyayari nang walang pinapanigan.

7. Gumamit ng isang pangungusap na talataan

8. Gawing maikli, malinaw at payak ang mga pangungusap.

9.Isulat ang balita ayon sa pagkakasunud-sunod ng mga pangyayari

Halimbawa ng Balita

MANGGAGAWA, NAG-AMOK

Nag-amok at nanghalibes ng samurai sa hindi malamang kadahilanan ang isang construction

worker so loob ng ABS-CBN radio station sa Mother Ignacia St., Quezon City Binaril of napatay ng
security guard ang amok

Kinilala ng pulisya ang napatay na construction worker na si Leonie Mondejar, 23, ng CM. Recto,
Sta. Cruz, Manila.

Halimbawa ng Ulat:

ULAT UKOL SA FIELD TRIP ni Dante C. Lim

Ang educational field trip ng mga mag-aaral ng Filipino sa Central Luzon State University ay
isinagawa noong Enero 16. Pinasama sa paglalakbay na ito ang mga mag-aaral ng kumukuha ng
Filipino 105, Filipino 110 at Filipino 115. Humigit-kumulang sa 1,200 na mag-aaral ang sumama at
lumulan sa 21 Baliwag aircon bus.
6. Pitak- Ang pitak ay tanging lathalain na lumalabas sa ilalim ng dat ing titulo; karaniwan ay sa
dating bahagi ng peryodiko o magasin at sinusulat ng dati ring awtor. Ito'y tumutukoy sa iba-
ibang paksa na maaaring tila editoryal ng balita, mga puna, mga nakawiwiling pangyayari at iba
pa.

Mauuri ang pitak sa:

1. Pitak pang-editoryal. Nagtataglay ito ng komentaryo sa balita.

2. Sarisari at Nagpapatawa.
Nanlilibang at binubuo ng maiikling paksa.

3. Personal o chatter.
Ito'y ang gossip column. Binabanggit dito ang mga kilalang tao.

4. Opinyon.
Ukol ito sa sinasabi ng mga mambabasa ng peryodiko a magasin.
Sa pagsulat ng pitak, ang mga sumusunod ay maipapayo:

1. Gumamit ng makatawag-pansing titulo.

2. Gumamit ng napapanahong materyales.

3. Huwag lalabas sa saklaw ng pitak.

4. Kung nagbibigay ng seryosong payo, tiyaking iyon ay tumpak at maaasahan.

5. Iwasang bumanggit ng magkasalungat na komentaryo o damdamin.

6. Pagbukurin ang mga aytem sa pamamagitan ng gatlang, asteriko at iba pa.

7. Gumamit ng iba-ibang istilo ng limbag italiko, boldtype,

karaniwang tipo at iba pa. 8. May pitak ding isinusulat sa tula.

Halimbawa: (1) Nakasulat sa Tula:

HATAW:

DRUG DEMONS

Ang mga gambling lords matapos banatan

ngayon ay drug demons itong sinalakay; Si
Roilo Golez na isang kongresman siyang
pasimuno sa pakikipaglaban. Ang mga drug
pusher saka distributors Siyang tinatawag na
mga drug demons.
2. Pitak na Pag-usapan Natin Opinyon

HINDI BA MGA PILIPINO? Alcomtiser P.

Tumangan

Kunot-noo si Ba Ambo, Napangiti tuloy si

Tata Amadong Banlog. "Masama hu alang
gising ninyo, Ba Ambo? pansin ng
barbero "Ke pangit kasi ng narinig ko sa
radyo," sagot ng matanda.
Pitak ng Editoryal

SAMU'T SARI
Prof. Alcomtiser P. Tumangan

ATTENDANCE SA KAMARA DINUDOKTOR

Akala namin, maysakit na tao lamang dinudoktor.

Iyon pala, pati attendance sa kamara, dinudoktor na
din!
CEASEFIRE SA SQUATTERS

May mungkahi si Congressman Zubiri ng Bukidnon na

magdeklara rin ng "ceasefire" ang gobyerno sa
Pagitan ng mga squatter at demolition team. Kaawa-awa
nga naman ang mga nagibaan ng bahay
ng mga squatter ay sa kalye at suluk-suluk
magsisipagpasko.
RIOT SA MCJ

Ano ba talaga ang nangyayari sa Manila City Jail? Bakit

napakadalas ang riot diyan? Wala bang ginagawa ang
namamahala sa piitan mula nang mangyari ang mga
naunang riot dito? Ika-4 na pagkaktaon nang nagulo ang
piitang Ito mula nang manugkulan si chief Inspector
Warlito Mosende.
7 SANAYSAY
Isang uri ng paglalahad ang sanaysay. Bukod sa ito'y
nagpapaliwanag, kinapapalooban din ito ng sariling palagay at kuro
ng may-akda hinggil sa kanyang paksa. Sabi ni Alejandro Abadilla,
ang "sanaysay" ay galing sa pariralang "sanay sa salaysay"sapagkat
dito'y inihahayag ng sumulat ang sarili niyang karanasan.

Dalawang uri ng Sanaysay:

Maanyo/Pormal na Sanaysay- Ang paglalahad ay maingat,

maayos at mabisa. Pinipiling mabuti ang pananalitang ginagamit
at ang ang paksa ay pinag uukulan ng isang masusing pag aaral
at pag sususuri.
Malaya/Di Pormal na Sanaysay- Ang
malayang sanaysay ay may pagkamalapit
sa mambabasa, maging sa ipinahihiwatig
ng paksa o sa himig ng pananalita.
Karaniwang ang himig ay parang
nakikipag-usap lamang anuman ay
magagamit na paksa sa malayang
sanaysay
Halimbawa: Malayang Sanaysay
ID SA BARANGAY

Hindi ngayon at meron sa america ay

gagayahin na natin. Kumawala na tayo sa
pundilyo ng mga kano, Huwag na tayong
gaya nang gaya sa kanila. ke pangit na nga
ng tawag sa atin ng mga kano dahil sa hilig
nating ito.
MGA SAKIT NG LIPUNAN SA "NOBELANG NG BUWAYA"
ni Alcomtiser P. Tumangan

Katulad ng isang batikang manggagamot na bago ilipat ang katapat-dapat na

lunas ay sinusuri muna ang ugat at sanhi ng karamdaman upang iyon ay
tuwirang gamutin, si Amado V. Hernandez, bago nagbigay ng mungkahing
kalutasan sa problema ng pagsasamahan ng mga maylupa at ng mga
magsasaka at mga iskwater, ay inugat at inilitaw muna ang mga sakit ng
pagsasamahan ng mga ito. Ngunit sa hili, natuklasan ni Hernandez na ang mga
sakit na pansakahan ay sakit na kaugnay ng mga sakit ng iba pang bahagi ng
ating lipunan.
Karugtong ng mga sakit ng lipunan sa “Nobelang
Buwaya"

Simbahan, paaralan, hukuman, alagad ng batas

maging pulisya man o sundalo, pulitiko, kalakalan at
maging mga nasa ospital ay walang ligtas sa
impluwensya ng mayayaman o pilantik ng luha ng
buwaya.
 SALAMAT SA PAKIKINIG💗
GROUP 3
John Rey Ladigohon
Bryle Geraldo
Deanfel Grace Lucero
Venzel Losbañes
Joven Mariano
Jainal Makutla
Hamid Ibrahim
Jhon Isipan
Manalo quinneth