KABANATA 2

ANG
FILIPINO
BILANG
LARANGAN
Angelica Sanchez
ANG FILIPINO SA IBA’T IBANG DISIPLINA
Sa pagdaan ng panahon, ang paggamit ng wikang Filipino sa iba’t ibang
disiplina ay yumabong. Nagagamit na ito ng mga mananaliksik at mga
iskolar sa kanilang mga pag-aaral at mga pananaliksik. Marami ng mga
artikulo sa iba’t ibang larangan na tumatalakay sa iba’t ibang paksa gamit
ang wikang Filipno.
Ayon kay J. Irwin Miller "Ang layon ng
___________ ay ang gawin tayong tunay
na tao sa pinakamataas na kahulugan nito.
HUMANIDADES
Ayon naman kay Tolentino (2010) Humanidades ang substansya ng
pagkatao, ang bumubuo bumubuhay sa tao, lampas sa batayang
pangangailangan. Sa pamamagitan nito, natututuhan ng isang
indibidwal na mag-isip nang kritikal, mangtwiran, magtanong at
paganahin ang malikhaing kaisipan. Gayon din, dahil sa disiplinang i
ay natututuhan ng tao ang iba't ibang kaalaman sa daigdig sa
pamamagitan ng mga salaysay tungkol sa karanasan ng iba.
 HUMANIDADES
• May kaugnayan sa kultura at sining tulad ng sayaw,
musika, arkitektura, eskultura, pagpipinta, pelikula, dula at
panitikan. Sa pamamagitan ng mga akdang may kaugnayan
sa humanidades, naipapahayag ng bawat tao ang kanyang
saloobin o damdamin, maging ang kanyang naiisip at
nalalaman.
 SAYAW
mga sayaw na naging mga sayaw na di-Kristiyano
Kristiyano
• Pagtutulad sa mga ibon • Muslim
• Panliligaw • Di-Muslim
• Paglalaban
• Paghahanapbuhay
• Pang-aliw
• May impluwesiya ng mga
Kastila
 -Itik-Itik (buhat sa itik); Kalapati (buhat sa kalapati); at Tinikling
Pagtutulad sa mga (buhat sa ibong-palay na tinikling na nagsisikap na umiwas sa
ibon bitag na kawayan).

Panliligaw -Subli, Maramion ng Cebu, Liki ng Negros Occidental, Pastora

ng Pangasinan
Paglalaban -Sakuting at Palo-palo

Paghahanapbuhay -Maglalatik
-Binasuan, Pandanggo sa Ilaw, Pandanggo sa Sambalilo
Pang-Aliw
May Impluwensya-Rogelia ng Iloko, Sayaw Panasahan ng Malolos
ng Kastila
 Muslim • Impluwensiya ng mga Hindu, Intsik, Arabe at Indones
• Nagtataglay ng pagkamahiwaga, mabagal na pagkilos at magagarang
kasuotan
• Sinasaliwan ng gong o kulintang
Kandingan at Sua-sua, Sagayan, Tahing Baila, Singkil, Kaprangkamanis,
Kapiil sa Munsala

Di- •Ang mga kauna-unahang mga sayw ay panseremonya ng mga Kristiyano.

Iba’t iba pa rin ang kanilang mga sayaw. May pangkasalan, paglilibang,
Muslim paghahandog, pagtatanim, pag-aani at pakikidigma.
Kanyao ng mga Igorot
 Awiting bayan
Ito’y mga awiting mula pa sa iba’t ibang panig ng ating bansa. Ito ay
kadalasang inaawit ng mga karaniwang tao tulad ng magsasaka,
mangingisda o magbuburda. Simpleng awitin na punung-puno ng
damdamin at buhay.

Ang mga awiting bayan ay nasa anyo rin ng tula na may sukat, tugtog at indayog at
maiikli lamang. Karaniwang inilalarawan nito ang mga pang-araw-araw na gawain ng
ating mga ninuno. Ngunit dahil sa mabilis na lakad ng panahon, marami na sa awiting
ito ay hindi na natin naririnig sa panahong kasalukuyan
 Mga Uri ng Awiting Bayan
1. Oyayi o hele (lullaby song) – awit sa pagpapatulog ng sanggol,
nakakaantok ang tono at paulit-ulit ang nilalaman ngunit
makahulugan.
2. Kundiman (love song) – awit sa pag-ibig, awiting punong-puno ng pangarap
at kung minsa’y nagtataglay ng malungkot na damdamin.
3. Talindaw (boat song) – awit sa pamamangka.
4. Soliranin (rowing song) – awit sa pagsasagwan.
5. Diona (nuptial/courtship song) – awit sa kasal.
6. Kumintang ( war/battle song) – awit sa pakikidigma.
 Mga Uri ng Awiting Bayan
7. Dalit (hymns) – awit na panrelihiyon.
8. Kalusan (awit sa paggawa) – inaawit habang gumagawa o
pagkatapos ng trabaho.
9. Sambotani – awit ng pagtatagumpay.
10. Pananapatan – awit sa panghaharana ng mga Tagalog.
11. Balitaw – awit sa panghaharana ng mga Bisaya.
12. Pangangaluluwa – awit sa araw ng mga patay ng mga Tagalog.
13. Dung-aw – awit sa patay ng mga Ilokano.
 panitikan
Ang salitang ito ay nagmula sa unlaping pang- na nagiging pan- kung ang
kasunod na salitang-ugat ay nag-uumpisa sa titik d, l, r, s,at t. Sasalitang-
ugat na titik, nawawala ang letrang t sa pagkakasunod sa pan- at sa hulaping
–an, kaya nagiging pang- titik –an. Ito ay nangangahulugan sa Ingles na
literature, sa Kastila ay literatura na ibinatay sa salitang Latin na litera na
ang ibig sabihin ay letra o titik.
 panitikan
Ang panitikan ay paglalahad ng mga makukulay na damdaming Pilipino na
may kinalaman sa mga bagay-bagay sa daigdig sa kanilang pamumuhay,
pag-uugaling panlipunan, paniniwalang pampulitika at sa pananampalataya
nila sa Diyos sa pamamagitan ng pasalita at pasulat na paraan. Nasasalamin
sa panitikan ang mga tradisyon at kultura na mayroon ang ating bansa, at
maging ang ating mga kaisipan at nararamdaman ay nababakas din sa
panitikan.
Prosa/Tuluyan
—Karaniwang takbo ng pangungusap.
—Nakasulat sa mga talata.
–mga akdang alamat, pabula, kuwentong
bayan, anekdota, parabula, maikling
kuwento, nobela, talambuhay, balita,
sanaysay talumpati at dula.
Patula
—May sukat at tugma.
—Taludtod ang tawag sa bawat linya na
bumubuo sa tula samantalang saknong
naman ang tawag sa grupo ng bawat
taludtod
—Tulang pasalaysay, tulang
pandamdamin o liriko, tulang patnigan, at
tulang pantanghalaan o pandulaan.
 Sanaysay
–Naglalaman ng personal na kuru-kuro o
opinyon ng may-akda.
Dalawang uri:
1. maanyo o pormal- nangangailangan ng
masusing pananaliksik, ginagamitan ng
mga salitang pormal at matalinghaga
2. malaya o di-pormal-may himig usap,
madaling maintindihan dahil gumagamit.
ng simpleng pananalita.
Tula
–Akdang pampanitikan na naglalarawan ng
buhay at kalikasan bunga ng malikhaing
guniguni o imahinasyon ng makata. May sukat
at tugma
Apat na anyo:
1. tradisyunal
2. malaya
3. may sukat na walang tugma
4. walang sukat na may tugma
Maraming Salamat sa
Pakikinig