Sensopercepción

Concepto
 Percepción:o proceso de extraer información do medio.
 As percepcións realízanse de xeito automático e
inconsciente.
 Os sentidos suministran información non elaborada en
forma de datos acerca das imáxenes visuaís,sons,olores
e texturas presentes no medio que nos rodea.
 Sentidos e Cerebro organizan e interpretan os
datos.Percepción depende de ámbolos-dous procesos.
 Percibir implica interpretar(ás veces prodúcense
distorsións debidas á propia
experiencia,personalidade,estado afectivo,desexos e a
propia cultura).
 Sistemas sensoriais
 Corpo humano equipado polos distintos sentidos que permiten obter
información do medio que nos rodea
(Aristóteles,cinco:vista,oído,olfato,gusto e tacto).
 Pasados máis de 2000 años:10 sentidos distintos(ex tacto;catro sentidos
diferentes da pel que detectan sensacións de calor,frío,presión e door).
Bases neurofisiolóxicas da percepción

 O proceso da percepción depende,tanto dos sist.sensoriais como do

Cerebro.
 Sist.sensoriais;reciben información do medio,a convirten en impulsos
nerviosos,procesan parte da información e envían a maior parte desta
información mediante as fibras nerviosas ao S.N.C.,o cal desenrola o
papel principal na organización e procesamento da información,e,trás
procesála,a asimila,transformándoa nunha resposta.
Na clasificación dos 5 sentidos tradicionais non fóron incluídos o cinestésico e o vestibular.
Cinestésico;depende dos receptores dos músculos,tendóns e articulacións que informan da
posición do corpo e das súas partes ao moverse éstas.
Vestibular;depende de receptores situados nas partes óseas do cráneo,en ámbolos-dous oídos
internos e infórmanos do movimento e posición do corpo e testa cando se moven e cando son
trasladados no espacio mediante barcos,avións,coches,etc.
 Cada sentido posúe un elemento de detección ou
receptor(células que reaccionan diante de determinada
clase de enerxía):
 Vista:certos fotóns(enerxía electromagnética chamada luz
visible)
 Oído:vibracións de aire ou sons(enerxía mecánica)
 Cada vez que un receptor(órgano anatómico-funcional)é
estimulado pola enerxía do medio,compórtase como
transductor,transformando a enerxía dunha forma a outra.
 Si a enerxía que entra é o suficientemente intensa,orixina
impulsos nerviosos que levan a información en clave acerca
de diferentes características do estímulo mediante fibras
nerviosas ata o Cerebro.
 Outras células do sist.sensorial,posúen a función de
procesar a información(ex:vista)
Sensibilidade cutánea
 4 tipos de receptores na pel correspondentes a:
 Sensacións de presión:tacto
 Variacións térmicas:frío e calor
 Excitacións intensas:door.
 Existe unha adaptación para as modalidades de tacto,frío e
calor,aínda que moi escasa para a door.
 Modalidade doorosa depende de varios sist.receptores:
 centrálxico(door ao pinchazo)
 crusálxico (door á compresión)
 termálxico(door ao quentamento)
 Sensibilidade química;o estímulo está constituído por
corpos químicos en solución acuosa(gusto) ou en forma
gaseosa(olfato)
 Sensibilidades cinestésica,estática e propioceptiva;os
receptores informan ao organismo sobre a posición das
diferentes partes do corpo,sobre a resistencia ao
movimento e sobre a posición do corpo no espacio.
O Cerebro
 Córtex cerebral procesa a maior parte da información
sensorial.
 LURIA;tres grandes bloques con funcións básicas de
profunda significación psicolóxica:
 1)Parte superior e inferior do tronco
cerebral,especialmente na formación reticular(reguladora
dos procesos de vixilancia),controla o nivel enerxético da
corteza
 2)Rexión posterior da corteza(lób.parietal,temporal e
occipital.
 3)Lóbulos frontais;formación de intencións e programas
de conducta(atención e concentración,expectativa e
interese)
Atención e percepción
 Vixilia;múltiples estímulos sensoriais dispútanse a atención.
 Reaccionamos selectivamente diante dos estímulos(cámara
de cine)
 Atención:apertura selectiva a unha pequena porción de
estímulos sensoriais que atrae.
 Necesidades,intereses e valores determinan parcialmente o
que vai a atraela e fixala.
 Compoñentes da percepción
 Son tres:
 1)O proceso receptor;non percibimos xamáis sensacións
ailladas,senón un campo perceptivo dotado dunha estructura
 2)O proceso simbólico;cada campo estructurado vai intimamente
ligado a un concepto
 3)O proceso afectivo;tódalas experienzas perceptivas teñen os seus
aspectos afectivos,resultando agradables,desagradables ou
indiferentes.
 Sistemas de percepción.Organización.Papel
predominante da vista.

 A visión proporciona ás persoas a maior parte da súa información.

 Características dos procesos da percepción:
 1)O seu alto grao de organización,e
 2)A súa dependencia dos factores innatos e do medio
 Organización da percepción visual

 Principios que organizan a percepción dos obxetos:

 Constancia:considérase que o tamaño,forma e coor dun obxeto son
ctes aínda que sexa visto a diferente distancia,iluminación ou distinto
ángulo
 Relación de figura-fondo:téndese a ver os obxetos que destacan ou
resaltan nun fondo
 Agrupación:téndese a unificar os elementos separados segundo
pautas visuaís
As reglas que rixen as agrupacións:

 1)Semellanza
 2)Simetría ou a figura regular
 3)Proximidade
 4)Continuidade
 5)Peche
Claves utilizadas con respecto á
percepción da distancia e profundidade

 1)Claves fisiolóxicas
 2)Claves de movimento
 3)Claves pictóricas
Determinantes da percepción visual

 1)Factor constitucional;implica que a percepción depende

únicamente da estructura do S.N,que non vai ser
modificada pola experienza
 2)Percepción resultante da experienza individual,da
aprendizaxe;implica a existencia de diferencias perceptivas
individuaís.
Factores da percepción
 A estructuración do campo perceptivo depende da influenza
que poden ter os elementos afectivos,da personalidade do
suxeto e dos factores sociaís.
Percepción e personalidade
 Dous tipos de relacións entre percepción e
personalidade:
 Compoñente afectivo vai íntimamente ligado a
cada percepción,e
 A natureza de cada unha das nosas
percepcións vese afectada polo conxunto da
nosa persoalidade.
 Ex:vista e olor de alimentos acompañaránse de
diferentes compoñentes afectivos(atracción ou
repulsión)segundo esté en xexún ou saciado.
 A influenza da personalidade sobre a
percepción é un fenómeno moi xeral
 Bruner(1915-2016)relacionoú a estructura perceptiva e a dinámica da
personalidade.
 O acto de percibir consta de 3 etapas:
 1-espera,hipótese ou fase pre-perceptiva
 2-recepción das informacións procedentes do medio
 3-verificación;nesta etapa a hipótese modifícase en función de
factores internos(personalidade e experienza do suxeto)e
externos(diferencias entre hipótese e a información)
 No plano afectivo a motivación determina con máis forza a
hipótese,e consecuentemente,tende a modificar a
estructuración do campo perceptivo.
 Os tipos perceptivos sinalan as diferentes formas de
percibir:
 -percepción analítica;os suxetos perciben formas
ailladas,con dificultades para integralasnunha estructura
única,
 -percepción sincrética;suxetos con dificultades para percibir
detalles independentemente do conxunto.
 Factores sociaís da percepción

 O coñecemento das hipóteses que,no curso da percepción dun

suxeto ou dunha situación,forman o resto dos membros do seu
grupo de pertenenza,modifican a súa percepción e contribúen á
formación das denominadas normas sociaís da
percepción(prototipos,guións de situacións xa coñecidas)
 Ás veces cometemos o “erro atribucional fundamental”,consistente
en atribuir a cta dos demáis a factores disposicionais
estables,infravalorando os factores situacionais.Nembargantes,as
situacións ambientais teñen moito peso nas persoas.
 De toda a información que manexamos respecto a unha persoa,os
rasgos que máis probablemente reclaman a nósa atención son os
máis valorados socialmente(beleza,simpatía,riqueza).
Os que producen maior saliencia perceptual e explican o peso dos
estereotipos sociais na percepción das persoas:
 -rasgos que sobresaen da norma,
 -rasgos que producen maior impacto emocional,
 -rasgos que coinciden coas nósas expectativas.
 Percepción de control.Aplicación nos coidados de Enfermería

 A percepción de control é unha variable relacionada co benestar psicolóxico.

 As persoas que creen ter un certo control fronte aos acontecementos,tenden a
percibir o que lles ocurre como resultado da súa cta(atribución interna)e teñen
capacidade para influir no que lles suceda posteriormente(locus de control interno)
 Pólo contrario,as persoas que creen que o que lles ocurre non ten nada que ver
coa súa cta(atribución externa)e que non poden influir sobre o que lles
sucede(locus de control externo)xeneralmente posúen baixa autoestima,ansiedade
e tendencia á depresión.
 A percepción do control medra durante a nenez e sobre todo a partires da
adolescencia,e decrece coa terceira idade.
 As Enfermeiras debemos fomenta-la autonomía dos pacientes e usuarios;esta
vai ser unha acción que vai beneficiar a súa percepción de control mediante a
toma de decisións sobre aspectos que lles incumben e que lles permita unha
marxe de maniobrabilidade cando organicen as súas actividades.
 A percepción é un proceso subxetivo que guía a nosa cta ,polo que un bó
profesional debe exercer a autocrítica.
 Alteracións sensoperceptivas

 Estado no que unha persoa experimenta un cambio na cantidade ou nos

patróns de recepción dos estímulos,acompañado dunha
diminución,esaxeración,distorsión ou incapacidade para dar resposta a dito
estímulo,relacioado con percepcións reais
 NOC:Conquerir unha percepción realista sobor de si mesm@ e do entorno
 NIC:
 1-Valorar os estímulos do entorno e a súa influenza nas
percepcións(intensidade,cantidade,movimento,ambigüidade)
 2-Reducir os estímulos que favorecen falsas percepcións(TV,radio,etc) e alonxar á
persoa désa fonte de estímulos
 3-Fomentar rutinas estructuradas,que diminuian elementos distorsionantes
 4-Orientar á persoa na realidade(nomealo pólo seu nome,explicarlle as actividades a
realizar,situar calendarios e reloxos para axudar a orientar)
 5-Manter contacto ocular na interrelación,evitando traspasar o espacio persoal
 AVALIACIÓN:A persoa ten unha orientación realista,a súa cta verbal e afectiva é
axeitada á percepción do entorno
 Alteración nos procesos do pensamento

 Estado no que a persoa experimenta unha desorganización nas operacións

cognitivas,relacioado coa interpretación incorrecta de estímulos internos ou externos
 NOC:Interpretar os acontecementos de xeito correcto e realizar valoracións reais e
obxectivas
 NIC:
 1-Valorar ideas extranas sobre sí mesmo ou o entorno
 2-Identificar temáticas delirantes,patróns de comunicación que usa e tono co cal
exprésase
 3-Empregar técnicas de comunicación que axuden a clarexar a realidade(usar térmos
directos,evitar conceptos abstractos,clarificar e validar)
 4-Evitar discusións sobor temáticas autoreferenciais ou interpretacións erróneas
 Avaliación:Persoa expresa ideas axeitadas nas súas valoracións persoais e do
entorno
 Trastornos da percepción
• Ilusión
– Deformación dunha percepción real
– Nos sdmes. confusionais, por sustancias alucinóxenas

• Alucinosis
– Percíbese sen que exista obxecto real; Xuizo da realidade correcto
– Oriéntase cara unha orixe orgánica.

• Alucinación
– Percíbese sen que exista obxecto real .VIVIDA COMO REAL
– A persoa/doente a sitúa no espazo exterior.

• Pseudoalucinación
– Percepción sen obxecto e sen crítica
– O doente ten a sensación de percibir unha voz interna ou de ter
un obxecto dentro da súa cabeza.
 Alucinacións

– Auditivas (+ frecuente na Esquizofrenia).

– Visuaís: microzoopsias (Delirium tremens)
– Tactís:Intoxicación por cocaína (formicación ou sdme. de Magnan)
– Olfativas e gostativas (Depresión psicótica)
– Cenestésicas (somáticas) e cinestésicas (de movimento)Na
Esquizofrenia é movimento dos órganos.
– Alucinacións hipnagóxicas:ao inicio do soño
– Alucinacións hipnopómpicas:ao espertar
– Heautoscopia:visión dun mesmo dende o exterior
– Imáxen eidética:visión dun acontecemento pasado ao pechar os ollos
- Poliopía:visión imáxenes múltiples nun mesmo hemicampo
 Trastornos do pensamento

Contido
Ideas delirantes
Idea falsa e resistente á argumentación lóxica.
Ideas fóbicas
Medo patolóxico a situacións persoas, obxectos
Ideas obsesivas
Parásitas, imáxenes
Recurrentes, persistentes
Malestar, recoñecen como absurdos aínda que non o poden evitar
 PENSAMENTO
 Ideas delirantes
Falsa, resistente á argumentación
Diversos temas:

– Grandeza
– Persecución (a máis frecuente)
– Posesión/místico
– Celotípico
– Erótico
– De robo, inserción, control lectura,
irradiación do pensamento,autorefenciais
 PENSAMENTO
 Contido
– IDEAS FÓBICAS
Medo patolóxico a situacións persoas, obxectos
Tipos
– Acrofobia
– Agarofobia Egodistónicas
– Algofobia Ansiedade
– Claustrofobia
Alteración funcional
– Zoofobia...
 PENSAMENTO
 Contido
– OBSESIONSideas,
imáxenes,impulsos
Temática
Egodistónicas
Parásitas
Limpezacontaminación
Recurrentes, persistentes
recoñecen como absurdos Ordensimetría, precisión
aínda que NON poden evitar Sexual agresión,
Alteración funcional homicida,insultos
Dúbidaseguridade
TRASTORNOS DO CURSO E FORMA
DO PENSAMENTO
 Enlentecemento (retardo,
bradipsiquia)
– Nos depresivos. Pode chegar a mutismo.

 Aceleración (taquipsiquia)
– Nas manías. Extremo: fuga de ideas

 Perseveración
– Na Esq. Residual. Dificultade para cambiar de
tema diante de novos estímulos.
TRASTORNOS DO CURSO E FORMA
DO PENSAMENTO
 Disgregación (descarrilamento,
asociacións laxas)
– A construcción é correcta aínda que
non hai idea guía. Incomprensibél

 Incoherencia
– Nas demencias. Non existe conexión
lóxica e gramatical entre as verbas.

 Neoloxismos (novas verbas)

 Análise fílmico
 Abre los ojos.Alejandro Amenábar.España,1997
 El laberinto del fauno.Guillermo del Toro.España-México,2006
 Contexto
 Análise persoaxes.Roles sanitarios
 Sensacións e percepcións
 Ctas saudables e insalubres.Consecuencias
 Relacionar “life extension e second life”
 Opinión crítica
 Bibliografía
American Psychiatric Association.DSM IV.Masson.Barcelona,1995
Ey,H.Manual de psiquiatría.Toray-Masson.Barcelona,1965
Kaplan,H.I y Sadock,J.Tratado de Psiquiatría.Salvat.Barcelona,1965
Laing,R.D.El yo dividido.Fondo de cultura económica.México,1973
Tazón,,P,Aseguinolaza,L y Garcia-Campallo,J:Ciencias psicosociales.Ed.Masson 77-93
Vallejo,J y cols.Introducción a la psicopatología y a la psiquiatría.Salvat.Barcelona,1991
Exercizo:imáxen enfermeira
BIBLIOGRAFÍA Exercizo imáxen enfermeira :

-Alborch,C:Malas.Aguilar.Madrid,2002

-Barberá,E:Psicología del género.Ariel.Barcelona,1998

- Beltrán,E y Maquieira,V:Feminismos,debates teóricos y contemporáneos.Alianza.Madrid,2001

-Chalifour:La relación de ayuda en los cuidados de enfermería.J.SG Editores.Barcelona,1994

-Gordon, M:Diagnóstico enfermero,proceso y aplicación.Ed.Mosby, Barcelona,1994

-King,I:Enfermería como profesión,filosofía,principios y objetivos.Limusa,México 1984

-Marina,JA y Válgoma,M:La lucha por la dignidad.Anagrama.Barcelona,2000

-Marriner,A:Modelos y teorías de enfermería.Rol.Barcelona,1989

-Peitchinis:La comunicación del personal sanitario y paciente.Ed Alhambra