skh*.

i_^_^BH <

«i
.'..;' '',i '',' ' IE i' ".':' :
. .
.

wraWi.
fl______fi_

iiiiKi

'»$«

WBBk
ffltim
....... r . ._ .

wM
 Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/patrologiaecur214mign
 PATROLOGLE CURSUS COMPLETUS
SEU BIBLIOTHECA UmVERSALIS, INTECRA, CNIFORSDS, COMMODA,
OECONOMCA
MfflHM SS. PATMM, D0GTMU1.H SCRIPTORDMODE ECCLESIASTICORBM,
SIVE LATINORUM, SIVE GR^CORUM,
QUl AB sEVO APOSTOUCO AD TEMPORA INNOGENTII III {ANNO 1216) PRO
LATINIS
ET AD COKCILII FLORENTINl TEMPORA (ANN. 1439) PRO GR&CIS FLORUERUNT.
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QJLE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC M TRADITIONIS PER
QUINDECIM PRIORA
ECCLESIJ; S.ECCLA,
iVXTA EDITIONES ACCURATISS.MAS INTER SE CUMQUE NONNULL.S CODICIBUS
MANUSCRIPTIS COLLATAS >»,„„...
DIL.GENTER CASTIGATA D.SSERTAT.ON.BUS. CO.U.MENTARIIS. VARI.SQUE "
J
LECTIONIBUS CONT NEN TE n^.LLUSTR^
OMN.BUS OPER.BUS POST AMPL.SS.MAS ED.T.ONES QU.E TR.BUS NOVISSIMIS
DETECTIS, AUCTAJ IND.C.BUS PARTICULAR.BUS ANALYTICS, S.NGULOS MKW
S.BCULIS ^BSOU.TaI
'

MOMENT. SOBSEQUENT.BUS, DONATAJ CAP.TUL.S .NTRA .PSUM TEXTUM TOMOS 81TB AUCTOPM « »™,,t
S.VE
R.TE D SP0 t
, NECNON ET
TITULISS.NGULARUM PAG.NARUM MARGINEM SUPER.OREM D.STINGUEN
TIBUS SUBJECTAMQU^ AUTE
RIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA; OPER.BUS CUM DUB.IS, TUM
APOCRYPH.S ALIQUA VERO
AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEM ECCLES.AST.CAM POLLENT.BU =
AUPLIFIcIta
•
DUCENT.S ETAMPLIUS LOCUPLETATA IND.C.BUS AUCTORUM
STATIST.CS, SYNTHETICIS, ANALYT.CIS, ANALOG.C.s/ I* QUODQUE
SKUT ET OPERU^ A^H^BTIC^ CH«0 W„, M1 ™
REL, 3.0N.S PUNC TU ,^ "gmaV.CUM MOR., . '

LITURG.CUM, CANONICUM, DISCIPLINARE, H.STOR.CUM, ET

CUNCTA AL.A S.NE ULLA ETCEPTIONE Wn P * '
SERT.M DUOBUS IND.CIBUS IMUENSIS ET GENERALIBUS.
ALTE.,0 SC.LICET RERUM QUO CONSU,
QU.QU.D NON SOLUM TALIS TAL.SVE PATER, VERUM ET.AM TO
UNUSQUISQUE PATRui NE UNO OUIDbJ
SArh
,

iTT
DL " ,ET THEMA SCB ' PSERiT
°™ ™™T " CONSP.CATUR ALTEBOSCRIPTURiE
SACR/E, EX QUO LECTOR. COMPER.RE S.T OBV.UM QU.NAM PATRES
. ;

SUORUMLOC.S S.NGULOS S.NGULORUM L.BRORUM S. SCRIPTUR.B ET .N QU.BUS OPERUM

VERSUS A PR.MO
>iOITIO ACCURATISSIMA, C^TERISQUE OMNIBUS FACILE
CH A T Q UA L T A S NTEGB,TAS
«-",« PRET.I
°
,
^^' ""'" C ™
N UM fRU S F BR A 'V ° LUUINUM PER « UAU COMMODA S.B.QUE
'
~
GENESEOS USQUE AD NOVISS.MUM APOCALYPSIS, COMMENTATI

™™> 0--™^
SINT
ANTEPONENDl SI PPBPPVH.VT,,» V„. D ,o™„.

,N TOTO PATROLOG.^ DECURSU

CONSTANTER

Z™
8IMILIS, EX.GUITAS, PR.ESERTIMQUE* ISTA COLLECT.O, UNA,
,

METHODICA ET CHRONOL^tcA''
,K
ENT
T
T
M FRAGMENT0RUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC
INNOSTRABIBLIOTHECA.EXOPER.BUS
ILL.C SPARSORUM
ET MSS. AD UNES .*TATES, LOCOS, LINGUAS
PRIMUM AUTEM
PERTINENTIBUS COADUNATORUM.

SERIES LATINA
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES, SCRIPTORESQUE
ECCLESLE L A.TIN E
A TERTULLIANO AD LNNOCENTIUM III.

ACGURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEC.E CLERI IMVERS.E
S.VE CURSUUM COMPLETORLM IN SINGULOS
SCIENTI* ECCLES! AST.C £ RAMOS EDITORE.

PATROLOGLE LATWjE TOMUS CCXIY

INNOCENTIUS III PONTIFEX ROMANUS

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA AVENUE liU MAINE,
:
18», OLffl CHAUSStiE DV MAINE, 127.
1890
TOHONTO 6, CANADA.

DEG -7 1S31
 S&CULUM XIII

INNOCENTII III
ROMANI PONTIFICIS

OPERA OMNIA
TOMIS QUATUOR DISTRIBUTA

QUORUM PRIORES TRES REGESTORBM BALUZIANAM RECENSIONEM COMPLECTUNTUR, ACCEDENTIBUS ANEC-

DOTABUM EPISTOLARUM LIBRIS, QUOS FRUSTRA OLIM A BALUZIO EXPETITOS EX BIBLI THECA VATICANA
1N LUCEM EMISERUNT LA PORTE DUTHEIL ET BREQUIGNY ;
QUARTO VOLUMTNI INSUNT EPISTOLyE
EXTRA REGESTUM VAGANTES , PONTIFICIS DENIQUE SERMONES ET OPUSCULA VARIA, TUM JAM
OLIM EDITA, TUM RECENTIUS AB EMINENTISSLMO CARDINAI.I MAIO, D. LUIGI TOSTI, ETC, ETC,
TYPIS MANDATA

ACGURANTE J.-P. MIGNE

Bibliothecse Cleri univers<e

SIVE CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICE RAMOS EDITORE

TOMUS PRIMUS

PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA : AYENUE DU MAWE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 127

189
 ELENCHUS
AUCTORUM ETOPERUM QUI IN HOC TOMO CCXIV CONTINENTUR

1NNOGENTIUS III PONTIFEX ROMANUS

Prolegomena. Col.

Iunocentii III Regesta sive Epistolee

 PROEMIA EMTIONIS BALUZIANtE.

EPISTOLA NUNCUPATORIA '.

INVICTISSIMO PRINCIPI LUDOYICO XIV REGI CHRISTIANISSIMO.

Ad suscipiendam novam editionem epislolarum Innocentii III Romani ponlificis duabus prxcipue de cauus
permotus sum, Rex Clirislianissime : tum quia is fuil vir magnus et magnarum rerum palrator, tum qnia
Ecctesix Gallicanx rcgumque Francix decessorum tuorum, quos impense ubique laudat, amantissimus : adeo
ui ad Philippum Augtstum scribens non dubitavenl assererc gloriam el magnitudinem sedis aposlolicx penderc
quodam modo ex incolumitatc regni Francorum. « Unde inter caitcros reges catkottcos, inquit (2), el principes
« Christianos serenitatcm tuam prxrogativa dilcctionis amplectimur, elad ea qux honorcmtuum ct incremen-

« tum regni Francorum respiciunt propensius aspiramus ; utpote in cujus exallatione exallare credimus apo-

« stolicam sedem, et in cujus deprcssione, qnod absit, ipsam deprimi crcderemus. » Quare eum cditio illa
absolveretur, non alii eam dicari debere arbitratus sum quam tibi, magne Rex, qui ct jure sanguinis tenes co-
rum principutn provincias quos ille laudat, et jure successionis dcfcnsor es apostolicx sedis el Ecclesix Ro-
manx Erunt qui prxclara tua facinora pace betloque gesta summis ingcnii viribus celebrabunt, te-
proteclor.
que superiorem dicens heroibus quos antiquitas venerata est et id quidem jure meritoque, cuin prxterquam
;

quod lu eadem qux ilti fecisli, eo perveneris celebritate famse ul terra sileal in conspectu tuo, el, quod esl pul-
cherrimum ac potentissimum viclorix genus, fortissimas et bellicosissimas gentes terrnre perdomueris, ac
munitissimas urbes famaquc inexpugnabiles compuleris ad dcditionem. Nos vcro qui sacrarum litlerarum
sludiis incumbimus, laudamus quidem ac suscipimus itluslria illa glariosaque facla tua, qux te Clodovci Ma-
gni, Caroli Magni, Philippi Augusti, Ludovici sancti, Francisci primi, Henrici Magni avi lui successorem
esse probant sed tamen in primis colimus eximiam illam erga Deum pictatcm quam ubique oslcndis, et cha-
;

ritatem in subditos tuos cxtra regnum Jesu Chrisli supenore sxculo prxcipxtalos arte el induslria eorum qui
magis sua quxrebant quam ea qux sunt Jesu Christi. lntclligis profecto, Rex sapienlissime, loqui me de mi-
seris illis qui insidiosorum ac fallacium xtatis illius hominum fra.ud.ibus circumvenli, corumque figmenla ac de-
liria scquentes, ac vana pro veris ompleclentes, a veritate quidem, quod fulurum monuerat Paulus aposiolus,
auditum averterunt, ad fabulas aulem sunt conversi el ad insanias falsas, secumque posteros suos traxerunl
tn eamdem calamilatein. Tu vero, Rex christianissime, illos in viam revocas prudentia et dcxteritate admira-
bili, nihil per vim, nihil per metum agendo, sed tantum ostensa meliore retigione, et coercila novorum homi-
num libertate intra lerminos edictorum regiorum ; adeo ul multi eorum ac, ut ita dixerim, innumeri, qui cmco
errore deviaveranl a recta fxclc, nunc cognita verilate, volentes lubentesque eos ritus amplcctanlur quibusolim
consecrata est Ecclesia Gallicana ab apostolicis viris qui eam conslituerunt. Qux cura rcligionis Dei adco alte
peclori tuo infixa est ut cum civitas Argenloralensis, qux ad te coronamque tuam speclabat juxta pacta con-
venta apud Monasterium Westphatorum et Noviomagum, nuper ad obsequium rediissft, lequc dominum haud
invita recognovisset, nikil anliquius aut sanctius habueris quam ut ejus episcopum, hinc pulsurn ante ccntum
et quinquaginla annos, in eam Ecclesiam reduceres qux se a Dagoberto Francorum rege glorialur cssc fun-
datam. Facias ita sempcr, Rex inviclissime, ncc unquam in tam sancto opere aut animus tuus aut fortuna
lassetur ;
ei dum Ecclesiam prolegis et ornas, etiam tuo favore prosequcre novam hanc editioncm epistolarum
pontificis vere maximi.

Sacree Majestati Tuae

Devotissiraus subditus,
Steph. Baluzids.

Lutetiae Parisiorura Kal. Januar. 1682.

Epistolarum Innocenth III, Romani pontifi-

(1) nunc piimum edidit, rcliqua emendavit. Parisis, —
undecim accedunt gesta ejusdem Innocentii
cis, libri ; apud Franciseum Muguet, typographum regis et il-
et prima collectio Decretalium composila a Rainerio lustrissimi archiepiscopi Parisiensis, 1682, eurn pri-
diacono et monucho Pomposiano. Stephanus Balu- vilego regis. Tomi duo in fol. in unum compacti.
zius, Tutelcnsis, in unum collcgit, magnam partem (2) Registr. denegotio imper., epist. Gi, t. III.

Patrol. CCXIV. g> Q, a

310
 INNOCENTIUS III I>P.

PIMFATIO

Innocentius III, pontifex liomauus, ui efal vir alii et providi ingcnii, jara ab ipsis sui pontificatus initiis
statuit pro more illorum qui anlo eum sedem apostolicam tenuerant in Regeslura suum referre, nonsolum
epistolas suas, scd eliam eas qu;e ad ipsum scribebantur de majoribus causis, ac praelerea graviora nc-
golia qurc sub auctoritate sedis apostolicae gerebantur in provinciis el regnis Cbrisii religionem colentibus,
ul vidcmus in isla epistolarum ejus colleclione. Neque enim ampliori probatione indigel isla obscrvalio.
Sane mullum inlcreral reip. Chrislianas ut illa cogilalio inlraretin animum tanli viri, cum ea ralionc ad
nos mulla illuslria aniiquilalis eoclesiaslicae monumenla pervenerinl, quibus haud dubiecareremus absquc
illa Innocenlii providentia. Dolendum tamen est ila indiligenlcr traclalum esse hoc negolium utnonsolum

ab uno, quod maxime necessarium ac ulile videbalur, eonfectum non fueril, sed praelerea ita oscilanter ac
supine in illud iucubuerint collectores ut nullum fermc ordinem in eo opere digcrendo servaverint. Quod
ut leclori melius liqoeat, ezplicanda sunl isla per partes.
Primo enim a diversis persouis compositam fuisse islorum librorum colleclionem satis, ut reor, oslendit
velus nola apposila in veleri exemplari posl epistolam 201 libri xr, ubi sic legitur : Willclmus Scofcr Con-
stantiensis dixcesis scribit undecimum librum. Nam si unus idemque homo omnes scripsisset, inuliie erat
almonere hune lihrum a Germano illo scriptum fuisse. Porro non alium fuisse horum Regoslorum con-
sarcinalorum quam ipsos scribas binc eliam evincilur quod adraodum indiligenler et absque ullo ferme or-
dine, ut anlea dixi, quod plerasque omiserunt quas suut majoris tno-
epislolas Innocenlii deseripserunt,
menti quam bene mullae quae nunc exstant in Regeslo, quod quasdam locis non suis reposuerunl el in li-

bris non suis, quod interdum unam eamdemque epistolam bis in eodem libro, denique quod saepe neglexe-

runt adnotare dujm e! locum datarum epislolarum. Ista quivis per se salis inleiliget inler legendum, adco-
que suflicil ita semel admonuisse. Sed tamen praetermittendum non esl maguam fuisse vel incuriam vel
insciliam Willelmi Scofer, qui omisit inilium epistolae 170 libri xi, eoque modo effccil ne quis scire possit
quamam fuerit Ecclesia illa quam Alexander III contulerat cuidam cardinali, quam vero archio, isc .'pus
Beneventanus pertinere contendcbat ad suam donalionem. Atqui res isla, cum praserlim ulilis csse possct
haec epistola, si inlegra dala fuisset, ad praecidendam viam litibus, omiili non debuerat. Porro quae se-
quuntur epislolae post epistolam 261 ejusdem libri undeciini, eas valde puto non esse istius libri, sed huc,
ab aliquo sludioso Iranslatas ex anliquis collectionibus DecTctalium, ut vacanles paginae implerenlur Islud
collcgisse mihi videor ex eo quod nola illa quam supra rotuli ex line libri xi antccedi'. epistolara 2G2quieillic
est mutila, el quod omnes islse posleriores epistolas reperiuniur in corpore juris, tum eliam quod episloUe
2 1

el 272 ccrto sunl libri dccirni.ut illic observalumesl.Deniqueepistola262ejusdem libriundecimi,qua;illic

'-'

legitur absque nola loci el temporis, perlinet omnino ad librum duodccimum, ut eolligilur ex capite Re-
quisisti, quod illic constiluit epislolam quinquagesimam oclavam. Unde etiam deprebendere possumus in-
diligentiam illius qui duodecimum librum confecil, quandoquidem unicum lanlum capul descripsil egregiaj

illius epistolae, et id quidem absque inscriptione. His de causis supcrsedere poteramus edilione harum epi-
stolarum absque ullo incommodo rei canonicaa ; sed cum illas invenissemus in veteri codice positas ad
calcem libri undecimi, eas supprimere nobis religio fuil.

Insignis est difficultas in libro deoimo, quam dissimulare non licel. Cerlum esl enim iudictionem deci-
mam concurere cum anno decimo ponlificatus Innocenlii. Et lamen in libro decimo, quolies indictio poni-
ttir in epislolis anno illo dalis, lolies occurit nona, quam conslat decimam tum fuisse. Quare cum anno
^674 lisde jurisdiclione esset inler illuslrissimum episcopum Aurclianensem et canonicos Sancii Aniani,
isli vero epislola quadam Innocentii, quoe est 95 libri decimi, uterentur ad probamlam exemptioncm suam
ajure episcopali, vir celeberrimus el islarum rerum perilissimus, qui in ea causa parles regias egil, non
dubilavil asserere eam cpistolam esse manifeste falsam ;
quia ipsi ccrto conslabal, uli veruin est, indiclio-
nem decimam fuisse eo lempore quo epislola illa dala est, quod videtur essc signum certissimum falsilalis.

Quanquam in aulhenlico illius epislola;, quod canonici penes se habent, tum etiam in Eegeslo, diserle
illi

posita est indiclio nona, lum eliam in casleris ejusdem anni epistolis. Imo in epislola scripla ad priorem
de Sambleriis, quam vir clarissimus omnium in lucem emisil, quamqnc nos
Nicolaus Camuzalius primus
reeudimus in calce libri x, sub num. 224, indictio nona conjungilur cum anno Incarnalionis Doroioicse
1207, et decimo pontificalus Innoccnlii. Unde colligi ccrlo polesl invaluisse bunc errorem pcr lotum an-
num decimum inter scriplores aposlolicos adeoquc hinc concludi debet signum illud non esse
;

suppositionis, cum contra falsilatis argumentum esse nunc videretur si quaepiam epistola illo anno dala
 v BALUZII PKEFATIO. v
reperirelur per indiclionem decimam. Contrario illi errore posuerunt in.lictioncm xi pro ix in cpistolis
192 et 205 ejusdem libri decimi.
Vetcra Regeslorum Innocenti; exemplaria non exslant omnia in ono eodemque loco. Prioresnovem liliri
habentrr R iu armariis apostoiicse sedis
i i
tres sequentes habebat illuslrissimus vir Franciscus Bosque-
;.:
;

liis, episcopus Monspeliensis, quatuor vero qui deinceps seqnontur diu conservavit bibliotbeca collegii
Fuxensis (1). Tres ultimi aut perierunt, aul adhuc latent in angulis bibliothecarum (2).
Prima epistolarum Innocenlii edilio, quae duos lanlum priores libros complcclilur, prodiii Roma? an-
13, opei i viri nunquam sine lande nominandi Gulielmi Sirleli, tuni quidem doctissimi custodis bi-
hliolbecae Vulicanse, posiea vero amplissimi cardinalis; cui quantom debeal universa Ecclesia satis sciunt
<fui has noslras lilleras tractant, ut n eesse nobis non sit hic illius encomium onarrare. Secundam eo-
rumdcm librorum editionem emisil Malernus Cholinus, lypographusColouiensis.anno 1575 ; terliam Irien-
aio post Venelorum. El haec quidem lanlum superiore saeculo vulgata, donoc ia
socielas typographorura
quem supra nominavi Bosquetus, quanquam juvenis admodum, incensus lamen amore epislolarum Inno-
centii, cum libros qualuor ante ineditos reperissel Tolosae in bibliolheca collegii Fuxensis, eos sub pre-
lum misil anno Domini 1627, ac dcmum emisil anno 1635.
Quanlum hiuc ulilitatis accesseril Ecclesiae universae,quanlum juriscanonici et historiae ecclesiaslicaeprofes-
soribus, quianleadolebunt tantipontificis epistolasnon haberinisi decurtatasetabsquenola lemporum quibus
scriptne fuerunt, vel :: e tacente omnes intelligunt. Ilaque cum necessitas studiorum meorum me Iraxisset
ad leclionem librorum quos vocanl Decretalium, videremquc quanlam illic personam suslineret hic Inno-
;••, quam porro jucundum esset isiurum rcrum amatoribus, si epistolae ejus illis darenlur inlegrae
quae in Dccretalium libris babentur lanlum per partes, st.ilui mecum nova editionc donare sex libros a
Sirlelo cl Bosqueto publicatos, tum coeleros quoque conquirere. Ergo pluries Romam soripsi ut lerlium
!

eros hinc habere posscm. Sed quo hactenus care-

id fuil. Partem lamen libri
lolum fruslra quinli,
!

I ii eneficio viri doctissimi Jacobi Augusli Clievanei, advocali Divionensis

:

I
cui eo quoquc no- ;

non parum debent Iillerati onines,cum iu libro illo nonnullne sinl epislola? magui momenti. Terlii de-
im quodammodo supplevimus ope vetusloe Collei [uam ex tribus primis epistolarum Innocentii
libris confecit Rainerius diaconus et mon.ichus Pomposianus, quam vero nos invenimus in bibliolheca mo-

naslerii Sarcli TheodoriciRemensis. Sane non vidimus vclus ex quo expressa est edilio duorum ,

priorum librorum, neque Fuxensc, unde accepti sunt quatuor libri a Bosquelo edili.; sed horum loco usi
sumus veluslissimo codice ms. bibliothccaeColberlinae, in quo cxstant tituli et inscripliones epistolarum quae
i . illis libris continenlur. Qui quidcm coJex nobis multum profuil ad lollenda menda aliquol insignia
quae exstabant in superioribus editionibus.
Nunc donamus etiam decimum, lindecfmnm, el
ergo, praeler libros illos quos diximus, editionis honore
icimura, nunquam antehac
quos nobis subminisiravit, ul antea signilicavi, illuslrissimus ac
ediios ;

doctissimus episcopus Monspeliensis Franciscus Bosquelus. Damus eliam Regeslum de negolio imperii,
acceplum c codice 415 bibliothecaj Valicanae, eo ipso nimirum quo usi sunt clarissimi scriploies anna-
lium eceleshsticorum Abrahamns Bzovius et Odoricus Raynaldus (3). Nos lamen non babuimus ex codicc
;io, sed ex bibliotheca celsis~:mi principis el doeli.-siini praesulis Fcrdinandi Furslenbergii, episcopi

Paderbcrnensis et Monasteriensis, qui cum ex lilleris clarissimi et erodilissimi viri Hermanni Coringii in-
tellexisset incumbere me novaj editioni epislolarum Innoceniii III, ac valde optare eos libros qui cxslabant
in bibliotheca Vaticana, Regeslum hoc, quod ille Romas posilus in usum suum describi feceral, ad me
pro sua cximia in lilleras et earum professores inclinatione misit cum epislola qur.m hic subjicio :

FniDiNANDLs episcopus et princeps Paderbornensis, coadjutor Monasteriensis, S. P. D. cl. riro Stephano

Baluzio, canonico Remensi.
K.v quo Hermanus Conringius cerliorem v.e reddidil, vir clarissime, te epistolas (nnocentii III pontiii-
cis nultis kactenus ty is editas vulgaturum, summopere desiderare codicem litterarum quas memoralus pon
t

tifex tempore Ottonis IV Cxsaris cl Philippi Sucviv ducis de imperio nostro decertantium ad dirersos regcs
cl Europm principes dedit, et cgo Alexandri Vll P. 0. M. intimus cubicularius olim Romas describenlas

(1) Selectiores Innocenlii epistolas anno I Donare, luci primus occupat du May,
Parisiis, cx ms. Fuxensi in lucem emisit el nolis il- udicare leclus, oplimum donal
luslravii P^.ulus du May. in suprema Burgundiae cu- Sibique et aliis quod sequanlur exemplum.
ria consiliarius regius, cujus prima fronie libri legi- Huso Grotiis JC. Balavus.
tur encomium his verbis :

Eruditissimi collecloris notas in usum nostrum

Situ sepultas Innocenlii chartas c ivertimus. Eorr.
Yctustirirum temporum nolatrices, Raynald., an. 121 i. §32.
Queis illefulgens dignilaie suprema, (3) Bzov. an. 119'.'. ", J3 H207, § I ; 1208,
Tam juris auctor quam peritus inler '. Raynald. an. 1200, § 22 1202, § 26 (20i,
; ;

Regum ducumque termina <

\usas.
vii DiNOCENTIUS III PP. vm
curavi el dtligenler recognovi, optavi continuo occasionem quam illustrissimus Yerjusius Chrislianissimi re-
gis ad Germanise principes legatus, perquam mihi familiaris, modo hic prxsens, oflerl, hunc coiiccm tuto
ad te mittendi, ut eruditos ingenii tui Ubores lioc sallem munerc adjuvarcm atque excitarem. Cogitavi quidem
antclmc ipse has epistolas notis illustratas publicare ; sed gravioribus reipub. curis dislrictus, tibi, vir do-
ciissime, hanc modo procineiam do. Vbi codice meo quantum libucrit usus fueris,cum cum tuo commodo nobis
restituasvelim. Vale, et illustrissimo hero luo D. Colberto mea defer officia cum salute plurimu.

Paderbornsr vi II. April. 1072.

In eo igilur Regesto sive libro continenlur epistolae quas Innocenlius III ad diversos scripsit occasione
schismatis quod tura eral in imperio Germanico, tum etiam eae quas alii ad illuro dc eodem negotio scri-
psere. In quo illud in primis observandum est, nullam ex his epistolis exstare in libris epistolarum qui
per annos ponlificalus digesli sunt, quia lnnocenlius, jam ab inilio pra?videns banc causam varios ac
mulliplices eventus habiluram, constiluit peculiarem islius magni negotii colleclionem facere. Nos laraen,
quia Regeslum illud non habebamus eo lempore quo secundus liber recusus est, in illum conjecimus priorcs
duas epislolas libri de negolio imperii, quas inveneramus in Annalibus ecclesiaslicis Odorici Raynaldi,
et ad librum secundum pontificatus perlinere conslabat (4;. Calerum licet in nonnullis cpislolis hoc
Regesto contenlis, quae a viris clarissimis edilae sunl, episcopus Osliensis qui in Germaniam missus est
cum Leone cardinale Sanclae Crucis vocetur Hugo, ilaque etiam interdum scriplum sit in exemplari quo
usus sum, constanler tamen Uugolinum vocavi, quia cerlum est illi hoc nomen fuisse. Quod admonere
vis im esl, ne quis ne mala; fidei insimulet.

Ne meam curam atlinel, huic edilioni deessel, addidi Gesla Innoccnlii III,
quid vero, quantum ad
scripla ab auctore illorum lemporum, eadem sane quas illuslrissimus episcopus Monspeliensis olim edide-
ral ex codice ms. collegii Fuxensis, sed mullo meliora. Ad ea aulem emendanda usus sum duobus anli-

quis exemplaribus ;
quorum unum exslat in bibliolheca regia, aliud nobis exhibuit humanitas illuslrissimi

viri Caroli Maurilii Tellierii archiepiseopi Remensis. Usus praeterea sum exemplo quod vir celeberrimus
el aller bistorice uoslraj parens Andreas Duchesnius manu sua descripseral e\ veteri codice ms. Ecclesise

Podiensis, qui mullis in locis praeslat reliquis duobus.

Praelerea in graliam sludiosorum juris canonici adnolavi eas epislolas quoe sunt in corpore juris ;
et ul

earum elenchum alphabeticum inslilui. Porro in epislolis illis emendandis

facilius inveniri quaeque possil,
usus sum duobus anliquis codicibus mss., uno bibliolhecae Colberlina;, allero monaslerii Saneti Albini
Andeiravensis. In primo conlinentur terlia, quarla el quinla compilaiio Decretalium ; in allero lertia

tanlum.
Conslilueram olim nolas edere ad loca quffidam islarum epistolarum illustriora aul difficiliora ;
scd pe-

nuria olii faclum mularem consilium.

est ul

In fine necesse visum est veniam lardilatis deprecari, quod opus anle quindecim annos iucceplum, tam
sero exit in luceni. Mullae fuerunt occasiones qua3 me coegerunt supersedere hoc labore, praecipue vero
quia diu exspeclavi eiemplaria librorum bibliolheca- Valicana; qui si darenlur in vulgus, maximam lu-
;

cem affeirent historiae ecclesiaslicee illorum temporum, mullumque conducerent ad ostendendam magnam
quae tum eral Romani ponlificis auc;oritalem.
Vulc, lector, et piis Innocenlii manibus bene precare.

i Has Hegislro super negotio Romani imperii restiluimus.EmT. Pat.i.

VIRORUM CIARISSIMORDM

BREQUX&KY ST LA POmTE BU THEXL

MONITUM
Ad suam Innocentii Regestorum aDecdotorum editionem I).

parlies, dont la
La collcclion gdn^rale des pieces relalives a l'his!oire de Fr^nce a ele divise"e en deux
dils, landis
premitre conliendra s^parement les charles, diplomes et autres acles originaux proprement

rarumque rcgionum archivis ac bibliolhecis, jussu

(i)Diplomata, Charlse, Epistolx et aiia documen-
ta adresFranciscasspeclanlia,exdiversisrcgniexte- regis Cluhlianissimi, mxdtorum cruditorum cuns,
ix BREQUIGNY, ETC. PR.EFATIO. x

que la seconde renfcrmera les lellres des papes, des rois et aulrcs pcrsonnages distinguds dans 1'hisloire.
nous a paru naturel de placer, exclusivement et de suile, dans la premiere seclion de la n» partie,
II

les des papes. Mais ce recueil des lettres des papes, par Iequel nous avons cru devoir commencer
lettres

cclle seconde parlie de nolre collection gtmerale, n'a point du remonter aux premiers siecles de la
moiiarchic francaise. Depuis longtemps tout ce qui pent exisler de leltres relativcs a la France, des papes
anlerieurs au xm« siecle, esl connu, et a ele publiti dans difierenls ouvrages indique"s par la Table chro-
nologique des diplomes, chartes, lilres qui s'imprime au Louvre; la plupart se trouvent rassemblees
et actes,

soit dans les Golleclions dans la Golleclion des liisloriens de France el cclles qui pour-
des conciles, soil ;

raient n'avoir poinl encore ele imprimees, le seront infailliblement dans la suite du Recueil gcni-
ral des letires dcs yapes, que D. Coutant avait prepare", recueil donl ce savant religieux n'a donnd, il est
vrai, que le premier volume, en 1721 mais dont le second volume, entierement tcrmine, existe manuscrit
;

dans la bibliolheque de Saint-Germain des Pres, et ne saurait manquer de paraitre incessamment.

II n'en est pas de meme pour les leltres des papes poslerieurs au commencemenl du xm° siecle. II en

exisle un nombre immense qui n'a jamais ete publie; et celles que l'on peul deja connaitre, dparses dans
une mullitude dc livres dont il n'esl pas aise" de se procurer la jouissance, n'ont jamais tte" reunies en un
corps. Dailleurs, c'est precisement a celte epoque que jadis les eMileurs des Golleclions des conciles ont
cesse d'y inseVer, et que les editeurs de la Collectiou des hisloiiens de France cesseront de donner ces
sorles de monuments historiques, comrne ils 1'ont eux-mdmes annonce. Quant a D. Goutant, il a prevcnn,
dans le litre de son recueil, qu'il s'arreterait a cette dpoquc, et, en eflet, il n'a rien rassemblij de relatif
aux temps uMrieurs.
Ainsi, lant pour dviler les doubles emplois que pour completer les recueils de"ja connus des Lettres des
papes, notre collection a dii commencer au xiu° siecle.
Elle de"bule par ce qu'on appelle les Rcgestes du pape Innocent 111, donl le ponlificat, qui dale des pre-
miers jours de l'an 1188, dura pres de dix-neuf ans.
Les Regesles d'Innocent III sont divisds en autant de livres que le pontifical de ce pape a dure d'annees-
Baluze en a publie dix ; savoir, les livres i, n, v, x, xi, xn, xm, xiv, xv, el xvi. Celait lout cc qu'il en avait
recueilli dans les differents manuscrits dont il avait pu se procurer la communicalion. Le cdlebre lillera-
leur n'ignorait pasquo dans les archives du Vatican il exislait un exeraplaire des Regestes plus dtendu ;

mais tous ses efforts pour en ohlenir une copie avaicnt dte superfius.
De nouvelles recherches, ordonnees par le gouvernement, ont e"le moins infructueuses, et, plus beureux
que Baluze, nous sommes parvenus k nous metlre en etat de procurer au public la jouissance de tout ce qui
reslail de lellres anecdoles d'Innocent III. Ce pape, l'un des plus famcux qui aienl occupe la chaire de saint

Pierrc, <5tail, comme on sail, dc l'illuslrc famille des comles de Seigni, famille connue encore aujourd'hui k
Rorae sous le nom de Conli, ct dont dtait dgalement issu le pape Innocenl XIII, 61u cn 1721, mort en 1724.

Durant ce dernier ponlillcat, les neveux du papc avaieDl profile de la circonslauce pour lirer des archives du
Vatican une copie lidcle des Regesles du plus celcbre des dilKrents papes que leur raaison avait donnes jadis
a 1'Eglise. Ces Regestes elaient pour les parenls d'Innocent III eld'Innocent XIII une cspece de titres de
famille, et il dlait nalurel qu'ils desirassent d'en placer au moins un exemplaire dans leurs archivcs do-
mesliques. G'est d'apres cetle copie, dont la fidelite ne saurait elre rdvoqude en doute, et qui nou» a ete
communiqude par feu M. le cardinal Conli, secrdlaire des Brcfs du pape Pie VI, que nous publions au-
jourd'hui les Regestes qui manquaient dans l'6dilion de Baluze.
L'exemplaire des archives de la maison de Conti, de meme que celui des archives du Vatican, inddpen-
damment des deux prcmiers livres, absolumenl conformes a 1'edition de Baluze, contient les livrcs m, v,
vi, vn, viii el ix.

Le livre m est fort raulile, puisqu'il n'est composd que de 57 lettres, tandis que tous les aulres livres

en contiennent chacun euviron 250. Mais celte porlion ne laisse pas d'<Mre extrememenl. inleressante, at-
tendu qu'elle rcnferme precisdmenl les lettres relalives au divorce de Philippe-Auguste.
Le livre iv raanque ahsolument, et l'on ne connail point encore de bibliotheque ni d'archive oii il s'en
trouve aucun exemplaire.
Le livre v parait n'6tre pas complet. Cependant, tel qu'il est, il est bien plus etendu qu'il n'i5lait dans
lcs manuscrils dont Baluze a pu se servir.

plurimum ad id conferente congregatione 5. Mauri, Parisiensis Academix el nonnutlarum aliarum Acade-

eruta ; notis illustrarunt et ediderunt L. G. 0. Feu- miarumsocius. —
Pars allera, quaeepistolasconlinel.
drix deBrequigny, unus e quadragintaviris Acadennx Tomus primuslnnocentii III papa? epislolas anecdo-
Francix, Inscriptionum ac humaniorum Lillerarum tas,quotquol, in Archivis Valicanis hucusquedeliles-
ParisiensisAcademix, necnon Antiquariorum Lon- cenles.inColleclioneBaluzianaolimdesiderabanlur,
dinensium, etc, socius ; F. J. G. La Porte du Tiieil, exhibens. —
Parisiis 1791, in fol.,apud JoannemLu-
ejusdem lnscriptionum ac humaniorum Litterarum cam Nyon et filium, bibliopolas.
x) ini n; pp„ ,„
I.es livres vi, yji, vjii e| ix,& peu pri Irc 1 1.\ pour li :.. rubrc des lellres, semblent nous etre par-
venus enliers.
Ainsi nouveau recueil qui paralt aujourd'hui pour la pieiniere fois, rcmplit la vaste lacnne que la
le

colleclion publiee par Baluze pffpc entre le livre n ct le livre \.

Les Iivres x, xi, xn, xiu, mv, \v e! xvi, comme nousFavons dil, sc trouvenl dans la colleclion dc Ba-
luze.
Les livres xvn, xvr.i el mx sont perdus, ou s'ils exislent quelque parl, on 1'iguore.
Dans une collection desiinco a reunir sculenieul les pieces relalives a rhistoire de France, nous auiions
du peut-etre nous borner a donner des lellres qui, sous quelque aspeel, onl trait a eelte hisloire el en ;

genSral, nous nous proposons bieu de nous renferraer dans ces limites inais, pour le ponlifical d'Inno- ;

cent III, une consideralion parliculiere, qui sans doule frappera jusquuux lecteurs les moins atleutifs,
nous a delcrmines ii agir differemment.
Dcs Ietlres que contiennenl ces nouveaux Regesles dTnnoeenl III, phis des deux tiers clant relalifs a
1'histoire de France, devenaient parlie intogranle el nCcessaire da nolre eolleetion 1'aulrc liers seulement, ;

etranger a cctle hisloire, aurail pu etrc retranche de nos deux volumes inais, par ce relranehcment nous ;

eussions perdu l'avanlage preeieux de compleler, autant qu'il est possible aujourd'liui, l'editiou des Rc-
gcsles d'un pape lameux daus 1'histoire generale de loute 1'Etirope.
Sans doule, parmi les leltres qui formenl le nouveau recueil quo nous publions aujourd'hui, on en
irouvera plusicurs qui etaiont deja connues, differents auleurs de 1'histoirc cecle>iaslique, principalcincnl
Bzovius et Raynaldi, en avanl inse'r6 dans leurs ouvrages uu eerlain nombre, soit en entier, soit pir cx-
trails ; mais nous ne craignons pas d'affirmer rjue la tres-majeure partie, surtoul de celles qui peuvcnt in-
leresser nolre histoire nationale, elait restee jusqu'a prtfscnt anecdote ; et de celles dont les ecrivains de
l'histoire ecclCsiastique avaienl dtja fail usage, la plupart parailronl nouvelles, puisque nous Ics donnons
plus amples et plus corrcctcs qu'elles n'avaient cncore paru.
Cest surlout ii 1'egarJ des Decretales que notre c'Jilion aura cet avantage. Nul pape n'a joui, dans les
maticres canoniques, d'unc aulorjce pareille a. celle qu'exercait Innocent III. Le nombre des D4cr4lales
emanecs de lui scul egale, s'il ne surpasso, le nombredes Decritales emanees de luus les autres papes cn-
semble. Mais on sait que les DJcrtHales, meme dans les eJitions les plus exaetes ct Ics plus ricbes en com-
mentaires, n'ofTrenl que des passages tronques ; on trouvera ici les lcttres enlieres, d'ou l'on a jadis cslrai'
ce qui forrae Ies decrels ou dccisions. Ceux des lecleurs que de pareils objels peuvent encore intercssi r
nous sauronl gr<5 peut-etre de 1'exactitude scrupuleuse avec !aqu lle nous ayons marque toutes les v;r
riantes que presenle le texte suivi et complet de ces leltres elles-mcmes dans les Regesles.
Nos deux volumes ne conliennent pas seulement la totalile des Regestes anecdotes quo rcnfermaient les
archives de Sainl-Pierre nous y avonsajoute
; :

1° Un assez grand nomlirc d-'autres letlres Ju meme pape, egaleraenl anecdoles, el toules relatives a des

Eglises de France, qui ont ete' recueillies dans les arehives de differeiits mpna ten -. envoyecs au df5p6* 1 1

dcstine a cet objol par les savants que le gouvernemenl avait eharges de ce soin.
2° Uue nouvelle edition de la Vie (eerite en lalin) du pape Innoccnt III. Cet oqvrage, inlituM Gesta Inno.

centi PP. III, se trouve egalement a la teie du recueil de Baluze el dans celui de Muralori ; mais mus le
donnons ici hien plus corrccl el plus Clendu, d'apres un manuscrit de la biblicthe |uc Vaihcellane (c'cst a
dire des Peres de 1'Oraloire de Saint-Phiiippc de Neii a Rome), et nous y avons ;
rand nom-
bre de notes historiques et chronologiques.
3° Une espece de sommaire de lettres relalives a la France, des annees 17, 18 cl 19 du pontificut il'In-
nocent III. Cette sorte de supplement aux Regesles perdus, des irois dernieres annees, esl exlrail d'un m\"
nuscrit des archives de Sainl-Pierre.

NOTITIA EX COiNCILIIS
(Mansi, XXII, 687.)

Innocenlius, ejus nominis tertius, Lotharius an- posl obilum Coelestini papne quinti, nimirum I ibns
lea appellatus, juvenis Iriginta annorum vel paulo Junii, anno 1198, crealus est ponlifex lcmpo O!-
amplius, sed egregie prudens et eruditus, miraliili tonis quarti regis Germaniae ; oui conlra Pbilippum
oranium consensu ex cardinale diacono, altero die Barbarossae filium reclamanlcm magis favens, co-
 NOTITJA EX CONCILLIS
roaam imperii cum benedieliono solita conlulil, ct ,\ ditus et consuetudines quas praedecessores sui
ex causa juslissima vicissim abs!u!i(. Nara cum do- Romani pontifices iis irapendere solebanl. Quibus
nationem illam, qua Malhililis lilia Rogerii princi- ipse rcspondit se hoc nunquam facturum, cum, si
pis Sicilias Marcfciam Apuliaa Romanie Ecclesiae do- iceissel, conlra Deum et in prrejudicium Romanaj
naverat, ille post impclralam iraperii coronam, Ecclesiae facerel. Quod Romani audientes irruerunt
lanquam invalide cilra consensum imperii princi- in bona illius, et diripuerunt ea ipse vcro excom- ;

pum factam sibi vindicasset , ac praeterea etiam municavit eos. » Hierosolymitanae urbis, quam sub
contra jusjurandum quod paulo ante eraiserat, ut Urbano III Saraceni occupaveranl, recuperalionein
bealus Antoninus tcrtia parte Chronici tiulo dc- plurimum exoplans, liileris legatisque missis, ora-
cimo nono adnolavit, Apuliam et Calabriam vi ct nes ad hoc bellum est cohorlatus ; seculusque proe-
armis mandalis aposlolicis obedire
sibi subjiciens, decessorum suorum vesligia, ad depravatcs morcs
coutemnerel, papa sentenliam excommunicalionis populi corrigendos,
ad haereticos damnandos, et
primuni ac postea privalionis et deposilionis in priucipcspopulumque ad terram sanctam recupe-
eum Moguntino, ut
ferens, Sigefrido archiepiscopo randam, Lateranensem synodum cecumenicam xn
est apud Triihemium Cbronico Hirsaugiensi,
in indixit, eique inter cdxii episcopos pra;sedit. Ad
prreeepit ut pcr totam Alemanniam imperatorem r> omnes pene Europae rcges et episcopos lilteras sa-
excommunicalum ct ab impcrio deposilum denun- ubrium consiliorum plenissimas scripsit, quas
tiaret quod et fecil. Interea cum Otlo archiepi-
;
legi, el ul ait Trithemius in Chronico Ilirsaiigiensi,
scopum persequens neqtie de absolulione pelenda in judiciis observari mandavit. Eodem auctore Li-
neque de transactione ineunda quidquam curaret vonia, ut ait Blondus, fidem Christi amplcxa fuit

Innocentius papa Fridericum II, Henrici sexli fi- Hujus ponlificis mandato per Simonem comitem
lium ex Constanlia, de consilio regis Franciaj, ex Montifortcnsem, Germanorum auxilio frelum, AI-
volunlale etiam certorum principura Germaniae, e bigenscs haerelici in Gallia anle annos aliquot
Sicilia evocalum in Alemanniam misit, mandans exorti, parlim fugali, partim vero pcr Iegalum
principibus impcrii ut ipsum in imperalorem susci- unionem Eccle-
sedis aposlolicaa ad pcenilenliam et
perent. Olto cum exercitu suo Friderico quidem oc- sise Hoc lemporo sanctus Domini-
recepii fuerunt.
carrit ; sed dereliclus a suis, loco cedere, et in cus, Hispanus, ordinem Prsedicalorura, sanclus
Saxoniam seccdere conipulaus est. Friderieus vcro Franciscus ordinem Minorum, in Ilalia insliluerunl,
ab omnibus tauquam rex, iu convcnlu principum ir.ullosque haereticorum etinfidclium ad fidem Chri-
Aquisgrani habilo, susceptus esl. Poslea Olto con- ti converlerunl.
tra 1'hilippum Francorum regem, qui Frederico slu- Almaricus de viginli erroribus conviclus, cum
debat, iu bellum una curn rege Anglia? avuuculo ^ seclariis pluribus Parisiis post obitum exhumatus
suo, cumque
Brabantiae duce et comite Flandrise combuslus esl. Oagciniis libro vi. Ha;reticorum
profectus, apud Tornacum superalus, ac denuim corum, qui Trilhemio auclore in Alsalia doccbant
anno Domini 1216 ab omnibus deserlus, cl praj esum carnium quovis tempore, eliam in Quadrage-
menlis dolore infirmatus, mcritaque oppugnatae sima, licituin essc, fornicalioncm, ul quae natu-
Iinmaiiac scdis pcena Dco vindice multatus, post rali inolinationi convenicns non esse pro-
forct,

mullas angustias morluus est. « Inilio ponlificalus hibitam, ocloginla apud Argenlinam uno die com-
sui, ait Rogerus, qui sub ipso hisioriam Angliae busli fuerunt. Pontifex dum post hceo tandem pa-
scripsit, « stalum cuiia> ia melius mulare volens, cis faciendae causa inler Pisanos et Genuenses
majorem partem jauitorum el osliariorum cuiias Perusium se coniulissei, in oppido illo morluus
adjecit, ut conquerentes tam clerici quam laici, li- est, ut ait Urspergensis, decimo scxlo Kalendas

beriores ad euni haberent accessus. » Et paulo in- Augusti anno Domini 1216, peraclis in pontilicalu
fra : « Posl consecralioncm illius, proefectus et tri- suo annis octodecim, mensihus quinque, et aliquot
biini Urbis et coMeri Romani cxegerunt ab eo re- diebus.
 INNOCENTII III PAP.K

GESTA INNOGENTII PP.III,

AB AUCTORE ANONYMO, SED CO.ETANEO, SCRIPTA,
Qiue, a Bahmo olim edita, nunc, ad fidem eodicis optimae noUe manuscripti, Romte in
Jiibliotheca Vallicellana asservali, recensita et emendatiora et multo auctoria denuo
prodeunt.

MONITUM
In codice manuscripto qui Itomx in bibliotheca Vallicellana asservalur, signalus liltcra J, n° 49, exemplar
illud, ad cujas fidem Gesla Innocenlii hic recudi curavimus, hunc tilulum pioferi :

INNOCENTII PAP.fi III

VITA ET GESTA,
Ex anliquo excmplari, in archivio inferiori palatii apostolici Avenionensis existenU, descripta ab Erasto
Andrentio de ierra Collis-Veteris in Sabinis, anno Domini 1003.

Ad calcem Operis haec legunlur :

Ego, Erastus Andrent.ius, de terra Collis-Veteris in Sabinis, prxsens volumen, per me reperlum in ar-
cliivio injeriori palalii aposlolii Avenionensis, exislcus inter libros sacrx theologire, n" 13, antiqua liltera et
antiquo tempore descriptum, ex suo proprw originali manu propriu, de verbo ad verbum iranscripsi et trans-
umpsi. Aclum Acenioni in palatio apostolieo, hac die trigesima mensis Septembris, anno millesimo sexcente-
simo tertio, ponlificatus sanclissimi in Chrislo Palris et domini noslri, domni Clementis, divina providcntia
papx VIII anno xn. Erastus Andreniids.
Quisquis fue.rit ille Erastus Andrentius, quocunque consilio transcriptionem illam Gestorum Innocenlii
lanta cura aggressus fuerit, certe, majori quam habuit prudentia et providentia ad fidem transcriplioni
conciliandam uti non potuit. Nam propri;e e.jus attestationi alia; istao quinque indubilatissimoe fidei attesta-
tinnes subjiciuntur, quibusipse suam muniri voluit.
I. Collalionatum, el concordatum originali mihi exliibito per suprascriptum domnum Eraslum Andren-

lium,die terlia Octobris, anno millessimo lcrtio.

Subscriptus : Robeiitus.
II. Alteslor ego, Vincenlius Siffrcdi, notarius el sacri palatii apostolici hujusce civitatis Avenionis graf-

furius et scriba. prxnarrata, el inserla in hujusmodi el prxsenli libro, cenlum triginla sex jolia descripta
continente, prsesenti incenso (1) /uisse exlrala a proprio oriyinali libro intitutato, Vita ac gesta Innocentii
pap.e III, albo corco et aliis coloribus cooperlo, ct inter libros sacrx thcologix, numero decimo tertio, in ar-
chivio inferiori dicti palatii apostolici, reperto, et cotlaiionato per suprascriptum domnum Itobertum, in
quorum jidem me subsignavi. Avenioni, die tertia mensis Octobris, anno Uomini millesimo sexeenlesimo ter-
tio, pontificatus sanctissimi in Chrislo Patris et domini noslri, domni Clementis, dimna providcntia papx
ociavi, anno duodecimo.
Subscriptus Vincentius Sipfredi,
:

graffarius.
III. Atlcsior ego, Joannes Antonius Fabri, notarius apostolicus ac dicti sacri palatii graffarius, ul juit
supra per diclum dumnum Siffredi atlestatum. In quorum fulem me subsignavi.
Subscripius : Fabri,
graffarius.
Sigillenlur : Bartholom.eus, Pertusius,
judex.
VI.Ego Futgenlius liegnier, nolarius apostolicus ct regius, ac dicli sacri palalii unus ex seribis, allestor,
ut supra fuit aitcstatum per diclos dominos Sifjrcdi el Fabri. In quorum fidem me subsignavi, anno et die
prxdiclis.
Subscriptus : Regnier,
grafTarius.
V. Nos, judex ordinarius Sancti domno nostro papa,
Petri Avenionensis, pro sanctissimo
et sancta seie apostolica, cerlum facimus et allestamur dominum Vincentinm Siffredi, Joannem An-
tonium Fabri, et Fulgentium Hegnier, qui supradictam attestationem subscripserunl et signarunl, fuisse et
esse notarios apostolicos et regios, ac graffarios sacri palatii aposlolici, bonm famoe, et conversationis ho-
ncstse, el ad eos tunquam tales habealur fulesque in judicio et extra, similibus signis et subscri-
plionibus muniiis, integra adhibeatur. In quorum fidem, nos, jwiex prxfatus, hanc prxsentem per grufja-
rium dictx nostrse curix fieri, ac sigillum apponi solitu-n mandamus, et nos subscripsimus. Datum Ave-
nioni, die tertia mensis Octobris, anno Domini millesimo sexeentesimo tertio.
Sigiltentur : Bartholom^ius Pertusius, Subscriptus :

judex.
Notarius- Loco + sigitli.
Quid autem a nobis in hac nova Gestorum editione praestitum sit, jam in Prolegomenis nostris,versus
"nem, lectores edocuimus.
(1) Sic in cod. Vallic, sed mendose, ut videtur.
 GESTA. — AN. 1198.

GESTA INNOCENTII PP, [II.

I. Innocenlius lerlius paps, ex palreTransraundo A per septcm psalmos (5), Epistolarum, Piegesto-
(1), de comilibus Signiae, malre vero Clarina (2), rum, et Decretalium (6) ; quae manifeste declarant
de nobilibus urbis ^3), fuit vir perspieacis ingenii quantum fuerit lam in humano quam indivinojure
et tenacis memorias, in divinis et humanis lilleris perilus.

eruditus, sermone tam vulgari quam litterali diser- III. Huuc sanctae memoriae Gregorius, octavus
tus, exercitalus in cantilena et psalmodia, statura papa, in subdiaconum ordinavit
(7) et Clemens III ;

mediocris el decorus aspectu, medius inter prodi- papa promovit in diaconum cardinalem (8), vicesi-
galitalem et avariliam, sed in eleemosynis et vi- mum nonum aelatis annum agenlem (9), assignans
clualibus magis largus, el in aliis magis parcus, ei ecclesiam Sanctorum Sergii et Bacchi (10), cujus
nisi cum necessitalis arliculus exigebat; severus ipsc fueral diaconus cardinalis (11). Proficiebat au-
conlra rebelles et contumaces, sed benignus erga lem, sicut aetate, sic etiam probitate coram Deo et

humiles et devolos ; fortis et stabilis, magnanimus omni populo, ita ut omnes de ipsius sublimatione
etastulus; lidei defensor, et haeresis expugna- praesumerent et sperarent.
lor ; in juslitia rigidus, sed in misericordia pius; IV. Infra biennium post quam promolus fuit in
humilis in prosperis, et patiens iu adversis ;
naturae cardinalem, praefatam Sanctorum Sergii et Bacchi
tamen aliquanlulum indignantis, sed facile igno- g ecclesiam, quae nimis erat deformis et ruinosa, ut
scenlis. magis crypta quam basilica viderelur, suis sumpli-
II. Hic primum in Urbe, deinde Parisius (4), tan- bus restauravil (12), parieles crigens, et renovans
dem Bononke, scholasticis studiis insudavil, et su- leclum, super novos gradus construens novum al-
per coastaneos suos lam in philosophica quam theo- tare,novaque pectoralia faciens anle chorum. Sia-
logica disciplina profecit, sicut ejus opuscula ma- tim aulom poslquam fuit ad apostolatus apicem as-

nifeslant, quae diversis temporibus edidil el dictavil. sumptus, jussit Deri ante ipsam ecclesiam porlicum
Fecit enim, ante pontificatum, libros De miseria columnalam (13), de bonis quae in cardinalalu con-
conditionis humanae, ct De missarum mysteriis, et tulerat sibi Deus ; mullis mirantibus unde in novi-
De quadriparlita specie nuptiarum ;
post ponlilica*- tale sua lantas invenisset expensas, cuin manus
liim auteni, libros Sermonum, et Postillam su- suas ab omni lurpi munere excussisset, nullam a

Trarismundo. Sic apud Baluzium et in cod.

(1) menie PP. III anno 1190, mense Septembri, in
melius apud Ciaconium et Itay-
Yallicel. legilur; quarta canlinalium creatione, tituli SS. Sergii et
ualdum, Trasimundo. liaccbi diaconum cardinalem renuQliatum fuisse
(2)Clarina. Apud Baluzium Claricia.. tradit.
(3) o Hic, Anagniae llernicorum, nobili comilum (9) Nalus ergo Innocenlius anno Chrisli 1171,
Siguiae geuere, in Campania, ortus, cum aliquot C vel 1 172. Antequam cardinalis dignitate fulgeret, in
fratres haberet, inler hos Thomam et Richardum, basilica Valicana S. Petri canonicus exslilit, ul ip-
qui familliae splendorem rebus profanis sustentare semet leslalur in epislolis (libri primi 296 et 536)
possent, ab ineunte oetale, clericali insliluto se to- ad canonicos illius ecclesiae dalis, cum jam pontili-
lum dedit. » Ciacon., lom. II, col. I. cias infulas adeplus essel.
(4) In theologicis magislrum habuit Pelrum Cor- (10) Ea de causa ecclesiam ilam sub speciali
boliensem, quem episcopum Cameracensem, deinde protectione semper habuisse videtur Innocentius.
archiepiscopum Senonensem fecit, pnstremo etiam Confer. epislolam libri secundi 102, Romano archi-
cardinalem, ut aliqui scribunt. Complures aliosma- prcsbytero, cl clcricis SS. martyrum ,Sergii et Buc-
gistros Parisienses, el quosdam alios, quos in scho- chi, libi confirmat ipsorum privilegia et possessio-
lis noverat, ad dignitales ecclesiaslicas promovit, nem bouorum ad ipsos spectanlium; dat. Late-
eisque el loti Acadeiniae vehemeuter addictus fuil, rani, per manum Raynaldi, Acherunlini arc hiepi-
ut palel ex multis privilegiis quibus eam decora- scopi, cancellarii vicem agentis,vi Non Julii, irjii-
vil. Nec parum ipse se commendalum pulat, cum ciione n, Incarnationis Dominicaean. 1199, pontifi-
minoribus constitutum, ma-
ait [cpisl. pass.) se, in caius n. Vide infra, § 4.
gisterii honore in.-ignilum fuisse. Bul., Bist. Uni- (11) Paulum Scholarium, Romanum, de regione
vers. Parisiens., lom. II, ptge. 749. Pineee, cui in ponlificcm assumpto Clemens III no-
(5) Haec desunt apud Btluzium. men inditum esl, tituli SS. Sergii et Bacchi diaco-
(G) De diversis Innocentii PP. III operibus, vide num cardinalem fuisse nusquam alibi legilur. Ip-
novam Fabricii Bibliolhecoe medire et infimae lalini- D sum, ex canonico S. Mariae Majoris, episcopum
tatis editionem, tom. II, pag. 34, col. 2. cardinalem Praeneslinum ab Alexandro PP. IIIRo-
(7) Gregorius PP. VIII, electus anno 1287, xm mae, anno H80, in quinta crealione renuntia-
Kal. Novembris, sedit mensem unum, dies 27, obiit- lum fuisse expresse Iradit Ciaconius (tom. I, col.
que xvin vel xvn Kal Januarii, eoilein auno. 10691 : nec dissentit Ughellus {Itat. sacr. tom. I,
(8) Auctori nostro concinil Ciaconius, qui Lo- col. 228).
tharium (hoc Innoceuiio, antequam ad ponlili- (12) Vide supra, nol.
catus apicem evectus fuisset, nomen erat), a Cle- (13) Confer etinfra§ 145.
XIX IXXOCENTII III PAP.fi

quoquam donalionem velpromissionem acci; us, ii< A teranense perductus, peraclis omnibus secundum
essel negolium lerminatum, nihil morem solitum et antiquu m.
cxigcns a quoquam, via regia sen VI. Oim aulem cel ur elcelio, hujusce-
non declinans ad dexteram vel sinislram, inter fra- >ignum apparuit, quod videlicet Ires columbae
sine querela ccnversans, non dividens se in frequenlabant volatus in locum in quo cardinales
parlem. 1

nl congregali ; et, cum ipse, post nomina-

V. Defuncto igitur Cceleslino, cum quidsm car- tioneni, fuisset a cseteris segregalus, unaillarum,
contulissenl ad Sepla Solis monaslerii quaj candidissima eral, ad eum voiitans, juxta dex-
Clivisauri (14) ut liberius el securius ibi possent leram icsidcbat. In visioue quoque nonnuDquam
de successoris eleclione tractare, ipse cum quibus- ostensum csi uod ipse matrem suam duceret in
dam aliis apud basilicam Constanlinianam volait uxorem. ESt aliaj mullae revelationes faclre sunt vi-
decessoris exsequiis inleresse. Quibus honoriliee ris religiosis de ipso, quas scribere praetermitie-
ilis, ipse cum illis ad praefalum locum ac- mus, quoniam el ipse nolebal hujusmoadi prresngia
sarum solemniis in honore sancli S indicari.
lus a solis ibidem cardinalibus celebralis, cum ad VII. Geiebrala est ejus electio sexlo Idus Janua-
idum de subsiiiulione pontificis eonsedissenl, B rii,anno Incarnalionis Dominic.-B millesimo ceute-
placuit onmibus in communi. ut ad lerram humili- simo nonagesimo seplimo (15). El, quia tunc dia-
ter inclinali, singuli pacis osculum sibi darenl. El, conus eral, dilata es! ejus ordinalio in presbylernm
eihorlalioue praemissa, examinatores fueruat se- usque ad Sabbatum Quaiuor Temporum, Nonas
cundum morem elecli, qui.sigillatim votis omnium Kalendas Marlii ; el sequenli Domiuica, in qua lunc
per.-erulatis, et in scriplis redaclis, cxaminalio- oecuirit feslum Calbedraj sancti Petri (16), fuitapud
nem factam retulerunt ad fralres, ct quoniam in Sauclum Petrum in episcopum consecralus, cl in
eum piurimi couvenerunt, licet Ires alii fuissent ab ejusdcm aposloli calhedra conslilutus, non sine
aliquibus nominali, posl dispulalionem super relale jsto signo et omnibusadmirando. Inlerfuerunt
habilam inler eos, quia lunc eral annorum triginla autem consecralioni ejus, quam ipse cum multa
sepiem, omnes tandem consenserant in ipsum,.pro- compunctione et lacrymarum effusione rece-
n boncslatem morum el scientiam litterarum, pil, quatuor arcbiepiscopi el viginti oelo episccpi,
eum in summum pontiO s, flenlcm, •ri el uovem diaconi cardinales, el de-
ejulanlem elrenilenlem, vocanles ipsum In: abbales cum quibus omnibus, et lam priore
;

. cum prius Lotharius vocarclur. Et publicala eum sub 'iaconis, quam primicerio cum canloribus,
eleclione, cum l.udibus duclus est a multiladine ~ uec non judicibus, et senescalcho (17), advocatis, et
cleri ac populi, qui inlerius exspeclabant, ad Con- seTiniariis, et ca?leris scholaslici ,-it solem-
iniam basilicam, el inde ad palriarcbium La- nitcr coronalus per Urbem, a basilica Sancti Pelri

monastei ii n. Sie in co- rellus. Annal. Camaldul. lom. I pag. 66 ad an 945.

ellano. sic et apud Baluzium. Rayn Hoc est, j
i rem,
vero [Annal. eccles. lom. XIII, p. 2. ; I an. i mensis Januarii, anno 1198. Yerum hio
I so- diflicullalcm nolat Muraloi l. ltal. lom VII,
liu. Scimus equidem i
m S. Lncice dic . a ! an. 1298). « Nella di lui \ a

, al in Seplasolis al. (d'Inni lo cbe fu elelto nel di 8 tli

tem, viis, diaci se, in qua Gcnnai

P P. IX. su [quem iisse eodem ilic vi /</. Jaiiitarii
1

hic agi posse videretur. Ve- vellemorire ua giorno prima, o gli essere elelio
ru::i verba monasle
obslant mri (pot. un giorno dopo, pcrciocche sappiamo che non si
uibus mon; veniva all" elezione, se non dappoichfi era stala data
liclum S. Gregorii in monle Coelio, cvi sore ; e questo pio cardinale
signari Credimus. « In monte Cclio, lu! apud basilicam Conslunlinianam voluit dccessor
strclto doye col Palatino fronteggia, 6 da una sa- sequiis inicics.se. » (Vid. «-upra. § 5.)
agile diviso in due parti, la qual salila
;
apuJ Ciaconium (tom.
m, I,
a il Clivo di Sc mro L>
1154) legi Coelestinura, nocle qux dicm vi
siccome dalla 13 epistola di S. Gregorio si i Irlus Juiniarii prcecessit, Romae, patriarchio La-
\bl - .
'
ensi obiisse. Sed, etiamsi inilio npctis oculos
inhacutbi o Scauri. La chiesa fondala dal clausi . nec sic facile inle
esimp S. i

casa sua paterna e in quo pacto ipsius exsequias die sequenti, mane, ce-
li anche og.:i. » FamiaM. Nabdin., Rom. .U.lic. lebratse fuissent, mane dicimus, nam exequiis ce-
1771, in-«». Tom. I, pag. 250. lebratis missari iis, interfuisse dicilur In-
Quid si Icgeretur Septizonium ? Seplizonio enim nocentius (ibid. .

vicina erat ecclesia raonasterii supradicti. Caelerum, Concurrunt oplimenola; chronologicae. Anno
de Seplizonio, ant polius de Seplizoniis (nam di- enim Dominicae Incarnalionis H98 dies nona Ka-
versa, boc nomine desiguala, in urbefuisseaedilicia lend. Marlii, id e>l dies 21 mensis Februarii, in-
fere constal) qui plura vclit, adcal Pamian Nard. al in Sabbatum, ac proinde fe<;luni Calbedrs
301, H07, 1108, 1100, S. Potr", quod celebralur die 22 pj
1111, 1199, 1200, 1201. in Dominicam. Confer VArt dt lcs dates,
Dc : dreae aposloli, dicto nouv. edit loin. I, pag. 2't.
S. Gregorii, ad Clivum Scau i, audiendus Milia- 1 17] Apud Baluzium desunl.
 .

A. — AX. 1198. XXII

osquc ad Laleranense palalium, comilanlibus prae- a Verum anlequaja populq respondcret, volens scire
feclo el senalore, cum magnalibus et nobilibus ulrum thesaurus Eeelesiae sufiieeret a !
'

Urbis mullisque capitaneis et consulibus, ac reelo- usus esl hac caulela quod per singulas parochiales
rilms civitatum. Coronata est tola civilas, et clerus ccclcsias fecit singulos parochiaaos occulie de-
cum ihurilmlis ct incenso, popuius _ulcm cum scribi, ut soiret et numcrum el qualilatem ipsorum ;

palmis el floribus, ulrique cum bvmnis el cauticis, el, ita verilate comperla, jussit illos recipi per
:

< de raorc missilibus, obviam illi catervatim singulas regioues, sed nunquam t.mlampoluil adhi-
venerunl : factaque laude lam infra ecclesiam San- bere caulelam quin fraus eommilleretur in mullis.
cli Pelri quain ante Lateranense palatium, post rma vcrojuramenliquodpreeslititpopulus,(al s

qnara aseendil in domum majorem, quas Loo-

niana vocatur prcsbyterio (18) per ordip.em dislri- ic. » (20).
buto, solemne convivium celebravit. S quenli die post consecralionem suaru, Pelrum,
Vltr. Stalim post electioncm ipsius, Roinanuspo- Urbis prafeclum, ad ligiara Bd Ijlal i e pit, et
pulusccepHapud eum vehTemenler instarc, supplicans per lnanluin, quod illi donavit, de pncKetura eum
et deposcens ul ad eos fidelitali i
ret, el con- publice inveslivil, qui usque ad id ti mpus ju-
sueta sibi dona conferret. Ipse vero induci non potuil p ramento lidelitalis imperatori fucrat oblij

ut anto consecrationem, super hoceis vellei pn el ab eo prsefecturae teuebat honorcm (21) ; sed
consensum. Sed,posl consecralionem, cum turbulen- et ab aliis baronibus circumquaque j.urame
lius conclamarent, deliberavit super hacpeliiionepo- lis rccepit, missisquc nunliis per tolum
puli diligenter. Ei, quoniam stalus Ronianoe Ecclc- patriinonium, fecit sibi lidelitatem ab
iae

siie pessimus crat, pro eo quod a tempore Bcncdicli omnibus exhiberi et, esclusis jusliliariis scnalo-;

Carissimi (19) in sonatum Urbis perdideral, st ri*, qui ei li lelitatem juraverat, suos jusliliarios

idem Benediclus, seipsum faciens senalorem, sub- ordinavit ; elecloque permedianumsuum alio sena-
traxerat illi Marilimam ei Sabiniam, suos justitia- tore,tam infra Urbem quam eslra, palrimonium re-
rios illi cpnsliluens, Henricus aul m imp cuperavit nuper amissum.
occupaveratlotum regnumSiciliae,totumquepalrimp- IX. Poiro non suffecil uoc sibi ; sed, statim post
nium Ecclesiae usque aJ portas Urbis pt'i suam elecli iinavil ducs prcsbylcros car-
Campaniam, in qua tamen plus timebalur ipse dinales, Cinlhium, liluli Sancli Laurentii in Luci-
quam papa, in hoc devenil consilium, ut pelitio- na (22), et Joannem tiiuli S. Priseae (23), co ilra
nem populi exaudiret, quatenus et lempus redimc- Marcualdum in Marchia (24), ul cum ad domiuium
retmalum, ei palrimonium recupcraret amissum Ecclesia? revocarcnl. Ipse autem Marcualdus misit
G
(18) Id esl consuetis largitionibus et _onafitu'..Vide 'rbis, Pahimbaria, el Oddone de
Oddone de
apud Baronium {Annal. lom. XII, pag. 703, ad an, Slonticillo epistolam ejusdem libri primi 577:
; et
llss, § 29), nec non apud Muratorium (Anlich. Juramentum fideiiiatis Innoeentio P P. III pi
Ual.) dipluma sonalus, de coni quam cura Petro, pncfcclo Url
i

i
III iniii, quib sdam eondilionibus « Nolizia degna de ine, per la co- i

'
servnndis i |uarum septima, Ul Romanus addietro c di quelli i i

l s .
;
- spiro qui l'ullimo ii I
i

. el tenatus ministris consuelas I /. i Roma, e da li i lanzi i prefei ]

i <li

donaliva, quse p„es_yteru voeanlur statutis lempo- ;; i, ii scn ilo, e gli altri maj ili mo so-
ribus trii uei et. deliii al soloRomu.no ponlifice. » mdiutor., I

(19) S;o in cod. apud Baluzium, Vallicellano ; dfltat.tom. VII, parl. i, )

Cqriscum vcrcmur ne ulrobique mcndose.
;
I Sed vide il Giornaled ' Lilteral., au. 1747, ubi l

i!ie C
1

Ex epish enim 2.39 libri se-

i
;
. I i de hoc udversus Muralorium.
cundi, Stephano abbu.li cl conveMui S. Syli (22) Vnle epistolam libri lertii 31, nol.
de causa quse inter ecctesiam S. Murlx in Via (23) Vide epistolam libri tertii 15, uot.
Lata. et J. de Atleia vertebatur; dii. terani, v (24) Marcualdum, al. Marquardum,
.'. dueem Ra-
ei marchionem Aneonos lU-uricus
1

Kal. Decembris, an. n, mullolies agilur II. Ca- i

i , il

li senatore. « Saepefaclis
rosoini cnim B. (Carosomi) _ imperiralor VI, versus annum 1195. « Ne si dce
cum seipsum intrusenl ad senatoriam dignitalem ^ lacere clie 1'imperadore Arrigo, in queslo annp
nec apostolicae sedis favorom habuelil, ad quam IPJo) dichario duca di Rai e marchese d'An-

insliluiio perlinel scnatorum... Quamvis aulem di-
clus B. (Carosomi) circa praelalionis sine primordia
gratiam sedis aposiolicae non habuerit, lamen
fuit lempore procedenle receptus. »
Cave aulem ne, cum auclore libri cui lilulus
Giomale de Lellerani, [an. 1747, cil. in prefaz. al
cona Marquardo. E considerabile lo sfruraento di
concordia seguita fra lui e il popolo di Ravenua,
di cui Girolamo Rossi ci ha conservala la memoria
Da esso nppurisce chc anche Ravenna si governava
in repuplica, ed aveva il suo podesta, e giurisdiziono
e rendile ma doveano al duca reslar salvc le re- ;

lom. VII degl' Annal. di Murator., pag. xxvn) cre-
das Benediclum illum Carosomi, tempore quo In-
nocentius elecius est, senaloria digriilale adhuc
poiitum fuisse Mult» anleriorem fuisse es epistola
suora cilala eviucilur.
(Confer, epistolam 23 libri primi Juramen-
lum jidelitdtis exhibitum domin-j Innocentio, st
soribus ejus, et Romanse Ecctcbiiv, a Pelro, yrmfe
galie quas imperalor ct ipse MarcoalUus in civitate
Ravennas el ejus districtu hnbere consuevit. La tcrza
parte di Cervia apparleneva ad esso H_rquard'o,
Marcoaldo, un' allra all' arviescovo eun' altra a}
cniinine di Ravcnna, ehe parlivauo insierne lo
trale massimamenle Jel sale. » hdrat.,
:
Anmd.
dltal. lcnii. VII, part. i, pag. 116 el 117, n
1195.
 INNOCENTIA III PAP.C XS1V
nuniios suos, videiiccl Camerioensem (25) elVcna- A concederel Quod cum dorninus papa fa-
ci letram.
franum (26) cpiscopos, et nobilem virum, Ramber cere nollet, quia suspeclam babebal fraudem lpsius,
lum Monaldi, ad dominum iQnocenlium, petens per reliquil Marchiam, el regnum inlravil. Reducia est
ipsum ad praesenliam suam secure
illos ul faceret igilur tota Marchia, pra?ter Asculum (29), ad domi-
conduci, quia et de persona et de pecunia, et de nium el fidelitatem Ecclesiae, videlicel Ancona, Fir-
lerra volebal esse ad mandalum ipsius. Ei sic
in mum, Auximum, Camerinum (30), Fanum, Esim, Se-
animam ejus juravil nobilis anledictus. Erat enim neg ilia,el Pensaunium.cum omnibus dicecesibus suis.
idcm Marcualdus senescalcus imperii, dux Raven- IX. Conradus ergo, nalione Suevus, dux Spoleii
na? et Romaniolae, marcbio Anconae et Molisii, vir el comes Asisii (31), videns terram suam pari modo
ingeniosus ct subdolus, multam habens pecuniam ad dominium Ecclesiae Romanae redire, mullis modis
sub Henrico imperatore in regno Sieilia? acqoisitam' lentavit si posset apud dominum papam gratiam in-
quem inler omnes familiaressuos ipse imperator ha- venire, offerens ei decem miliia librarum inconli-
bueral praedilectum, et eum exsecutorem sui feceral nenli, el annuum censum cenium librarura ar_ enti> T

lestamenli. Uude promitlebal eidem domino papaj el obsequium ducentorum miliium per patrimonium
quod, si eum in graliam suam admiltere dignare- Ecclesiae,a Radicofano usque Ceperanum. Pro se-
lur, ipse Romanam Ecclesiam amplius exallarel B curilale vero, prceler bominium et lidelitotem suam>
quam exallala fueral a lempore Conslantini, cum etjnramenta suorum, promiltebat iradere filios suos
leslamentum illud ad ingentem redundaret Ecclesia? obsides, etomnes munitiones tribuere suis cuslo-
Romanae gloriam et honorem. Pelebat tamen ut, diendas expensis. Licet aulem dominus papa condi-
donec ad praesentiam ejusaccederet, ct reverlerelur tionem istam utilem reputaret. quia lamen multi
!n Marchiam, cardinales non reeiperent ad Cdelila- scandalizabantur ex tanquam
ea, vellet Theolonicos
'em Ecclesiae marchianos. Ipse vero concessil ut in Ilalia confovere, qui crudeli lyrannide redegerant
interim invilos non cogerent, sed reciperent volun- eos in gravissimam servitulem, in favorem libertalis
larios millens ad ipsum Guidonem, liluli Sanctaa declinans, non acceplavil oblata. Diclus crgo Con-
Mariae Trnnstiberim presb.vlerum cardinalem 27 ,
radus, cum laliler non proliceret, reddidit se ad
qui eumad praesenliam suam secure conducerel, si mandatum ipsius el tenoresine pacto quolibet :

vellet prmmissa complere. Sed noluit, quiadominus qui misit Narniam Octavianum, Oitiensem episco-
papa praesenserat et vilaverat ejus fraudeni, negans pum (32), Gcrardum, Sancli Adriani diaconum oar-
et
se Ramberto Monnldi mandasse ut in animara ejus dinalem quorum praesenlia, coram episcopis,
(33), in
praescriplo modo jurarel Qui, cum sciptum profer- baronihus el mulliludine copiosa juravil super Evan.
ret quod illi tribuerat, secundumquod ipse juravit gelium reliquias el crucem, slare universis manda-
q
respondit se non didicisse scripluram, ideoque quid lis domini papae el, absolvens inconlinenti omnes
;

notarius ejus scripserit ignorare. Cardinales aulem vassallos a sua lidelilale, mandansque omnibus ut
excommunicaverunt eum (28) propler scelera quae ad dominium Ecclesiae Romanae redirenl (34), sta-
palrabal el recipientes ad
; fidelitatem Ecc!esia3 lim etiam reddidil duas munitiones quas ipse tene-
marchianos, receperunl terram ad dominium Eccle- bal, videlicelP.occham de Vualdo, el Roccbam de
siae reverteulem. Qui, cum mullam pecuniam Cese. Roccham aulem Asisii reJdi mandavit. Sed
expen-
disset, et cognosceret quod non
possel Marchiam Asisinates, qui eam lenebanl obsessam, non perinr
domino papae pecuoiam copiosami
relinere, obtulit serunt illam reddi domino papa?, quin captam peni-
annuum censum promitlens si, recepta fidelilate, tus destruxerunt (35). Recuperavit ergo Romana

(25) Atlonem, de quo menlio ab anno 1197, tiam ponlificis diligenier laborenl ; dat. Laterani, xvi
usque ad an. 1215. Ugiiell., Ital. sacr. I. I, col. 597. Iial. Apnlis, an. n (id esl 1199).
(26) Quis fi erit ille pro incomperlo habemus ; (39) Camerinum non lam cito sub dominio papae
de episcopis Venafn-nis, circa h;ec in quibus ver- reduclum fuisse, Camillo
{Deli kisloria
leslis Lilii
samur tempora, pauca admodum apud Ughcllum, di Camerin., part. i, lib. vm, pag. 226) « Reslava :

Ital. sacr. tom. VI, col. 732. li pero Camerino e Ascoli a superare, implorando a

« VI Ravnaldus in concilio Laleranensi. sub quesl etTell ° 8 ai uli de ' P°pcli d'Assisi e dell
1 '
D . . . .

Dmbria. Ma la cilla ritorno per se slessa alla devo-

Alexandro P P. III celebralo, anno 1179, subscriplus
reperilnr episcopus Venefranus, etc .Eserniesis lione della sede apostolica, e dacardinali legati con-
pra^snl denominalur in bulla Lucii P P. 111, anno segui segnalate prerogative, e per esse uno stalo
1182, dat. Velletri, xm Kal. Aprilis, ad favorem quasi d'intera liberta. »
.Es.rniensis Ecclesiae. (31) Conradus (qui Musca in cerebro dicebalur)
« VII. N. Venafranus episcopus a Frederico impe-
ducaium Spoleti acceperat ab Henrico imperatore VI,
ralore II exsilio multalus, inde carceri mancipalusin versus annum 1195. « N8 si dee tacere, che 1'impe-
ea necalus occubuil anno 1230, ut scril.it Nicolaus radore Arrigo,ni questo anno cro e confermo duea
cardinalis de Arazonia, in Historia manuscripta. » di Spoleti Corrado Moscaincervello. » Mirat. loc.
cit., ad an. 195. 1
(27) Vide epistoiam libri terlii 27, not.
(32) Vide epistolam II libri terlii, not.
(28) Vide epsitolam apud Baluziura, libri i, 38,
(33| Vide episl. 83 libri quinli, nol.
Inccersis episcopis per Mirchiam constitutis, de con-
34 Coafer epistolam 356, poteslati et popnlo Spo-
firmatione sententix per icgatos P,omanx curix ad-
Ittanis, baronibus, etc, ut cardinali, et Romani
versus Marcualdum sine dala. ,
pontificis magistralui sinc data. Verum
obtemperent ;

Confer epislolam i libri u, Consulibus et po- ad lempora paulo posteriora pertinet.

pulo ^Esinis, ut in reducenda Marchia ad obedien- (35) Vide epislolam 88 libri prirai, Rectoribui
XXV GESTA. — AN. 1198.

Ecclesia ducatura Spoleli et comitalum Asisii,vide- A aquarum penuria, coeperunt circa civitatem sludiosc

Realem, Spoletum, Asisium, Fulgineum et

licet perquirere ubi fodiendo possent aquarum eopinm
Nuceram, cum omnibus dicccesibus suis. Quia vero invenire quae sufficeret equorum mulliludini ad-
mora prsedicli Conrudi erat valile suspecta, deman- aequandae, acsubitosub murocivilatisvideruntaquam
dato domini papae rediil in Theotoniam. Rccupcra- scalurire de rupe, qaae fossas ibi faclas replevil,

vit eliam Perusium (36), Eugubium, Tuderlum (37), ita exiens abundanter, quod omnibus equissufiicie-
et civilatem Caslelli (38), cum comilatibus suis, bat ad potum ; vocatusque est Fons Papalis. Proces-
receplo juramenlo fidelitalis a civibus, baronibuset sit inde Perusium (46), ubi majoris ecclesiae conse-
catanis (39). Fecit aulem deslrui caslrum Montis cravit allare: veniensque Tudertum (47), altare

Sanct« Mariae, in quo, lempore proedecessoris sui, Saneti Forlunali solemniler eonsecravit, et ad or-
Conradus, qui Musca in cerebro dicebalur, caplum natum omnium allarium quae propriis manibus con-
delinuit praefalum Oclavianum, episcopum Oslien- secravit, obtulit serica pallia pretiosa et pallas sub-
sem, de Francia redeunlem, ut esset demolilio haec lililer operatas ; staluensque rectorem in ducalu
in tilulum memoriae sempilernae. Spoleli el comitatu Assisii, terrisque vicinis (48),

X. Celebralo ergo aposlolorum festo, dominus videlicet Gregorium, Sanctas Mariae in Aquiro
papa (40) Urbem exivil, el in ducalum Spoletanura B diaconum cardinalem (49),^ per Ameliam (50),

accessit, quem ad fidelitatcm Eeclesiae nuperrime Ortam (51), et civilatem Castellanam (32) circa

revocaveral, ul illum personaliter visitarel, venit- feslum Ornnium Sanclorum remeavil ad Ur-
que Reate (41) ; ubi receptus cum ingenti gaudio et bem (53).

honore, consecravit ecclesiam Sancli Eleutherii (42) XI. Civilates aulem Tusciae, quae, propter impor-
martyris, et ecclesiam Sancti Joannis evangeli- tabilem Alemannorum tyrannidem, quasi gravem in-
slae (43).Inde, profectus Spoletum (44), dedicavil curreranl servilulem, socielatem hanc ad invicem
ecclesiam calhedralem (45) ; ibique quiddam mira- inieruat, praeler civitatem Pisanara, quae nunquam
culosum evenit, quod, cum cives anxiarenlur super potuit ad hanc socielalem indtici (54), et obtinuerunt

Tuscix, quod nolit arcem Assisii aliasque terras ab (30) Vide epislolam 377 libri primi, dat. Amclix,
Ecclesia alienare, dat. Romas, apud S. Petrum, m Non Octobris.
xvi Kal. Maii, an i. (51) Vidc infra, § 145.
Confer epistolam 375 libri primi, Joanni po-
(36) (52) Vide epistolas libri primi, 382, 383, 384,
teslaii, et populo Perusinis; qua eos recipit sub pro- dat. ap. civitatem Castellanum, n Non. Oc.tobris;
tcctione, salvis corum antiquis privilegiis, dat. Tuder- 380, dat. ibid. vm
Id. Octobris ; 385, ibid. vu Id.
ti, vi Nou. Oclobris, an.i. Oclobris 381, ; ibid vi d. Oclobris; 387, ibid. iv
(37) Codfer epistolam 424 libri primi, Consulibus . /(/. Octobris.

ctpopulo Tudertinis, simili argumento, sine ddta. '

(38)Confer epistolam 369 libri primi, Consulibus et
poputo Castellanis, nobilibus viriis et aliis, etc. utpon-
tificijttramentumfidelitatisproestent, sine f/<</a.Confer
eliamepislolas33librisecundi Episcopict potcstalis :
Castellanensium ad papam, qua mitlunt tributum pon-
ti/icisque opem postulantadversus Aretinos; sinedata ;
78 : Episcopo civitalisCaslcllanw ul civitas Casietlana
ab interdicti scntentia,pro electione '-cctoris, tiberelur;
dat. Lalerani,ivKal. Junii 256 Universo populo Ca-
; :
stellana; civitalis, qua concedit reclorem ju.vla civium
postulata; dal. Lalerani, xi Kal. Junarii, an. n
(39) Id est capitaneis. Vid. Cang. Gloss., t. ii,col.256.
(40) Die 29 mensis Junii.
(41) Innocentium jam ante diem 19 mcnsis Julii
Romam exiisse, Realeque se conlulisse,
lem usque ad diem 15 Augusli moratum
de probatur ex notis chronologicis, quas diversis
ejusdem ponlilicis epislolis subjecUe leguntur in Re-
geslo anni primL Vide epistolas libri primi, 334,
dat. Reate, xiv Kal. Augusti; et 336 dat. Reate xvm
Kal. septembris.
(42) Vide infra, § 145.
(43) Vid. ibid.
f44) Epislola, dala Spoleti, xn Kal. Septembris,
habetur lib. i, n° 335.
(45) Vide infra, § 145.
(46) Perusium adierat anle diem 2 Seplembris.
Vide epislolam 351 libri brimi.
(47) Vide epislolas libri primi, 375, dat. Tuderti,
vi Non. Octobris; 376, dal. Tuderti v Xon. Octobris;
372, dat. Tuderti, ivNon. Oclobris.
(48) Vide epislolam 356 libri primi.
(49) Vide epistolam 356 libri primi, et 60 libri
quinti, nol.
(55) Romam
redieral, anle diem 16 mensis Oclo-
bris. Vide episiolam 386 libri primi, dat. Romce,
wii Kal, Novembris.
(34) « Erano da gran lempo malconlenle degl'
imperadori Suevi lecittadellaToscana,cioe Firenze,
Lucca, Pisloja, Siena ed allre, perche laddove tanle
allre citla. di Lombardiagodevano una piena liberla-
ne supra di loroaveano marcbesse, o ducacheeser-
oilasse jurisdizione, elleno si trovavano mallral-
lale, prima da Federigo Barbarossa poi da Arrigo
suo ligliuolo, ed ullimancnte da Filippo gia dichia-
ralo duca di Toscana, figliuolo anch'esso del mede-
simo Federigo. Pero giacche il vento era propizio,
coll'essere mancato i'imperadore Arrigo la cui cru-
delta e potenza facea slar lutti col capo chino, si-
et ibi sal- misero al forte, per non voier piii sopra diloro mi-
esse, abun- nistro alcuano iinperiale, senza pregiudizio nondi-
meno della sovranil a Cesarea. Strinxerodunqueuna
lcga collo stesso pontefi.ce Innocemo, per soslenersi
II
colle forze unite contro chiunque in avrenirc volesse
pregiudicare alla lor libcrlii Simile era questa alla
legi di Lombardia. I Pisani siccome soli che in
Toscana godevano di tutte le Rcgalie, nc poteano gua-
dagnar di piu, essendo altacatissimi agVimperadori,
non vollero entrare in essa lega, che noi riguarderemo
da qui innanzi per lega Guelfa... Imperchiocche
questo nome di gcelfi, e gibellini, (originato, sic
comtne accennai di sopra, dalle gare continue dell-
casa de' duchi ed imperadori di Suevia, discendenli
della casa Gibellina degli Arrighi Augusli per via di
donne, colla casa degli Estensi di Germania, duchi
di Sassonia e Baviera, discendenli per via di donne
degli antiqui Gdelfi) queslo nome, dissi, comincio
a prendere gran voga in Italia. Chi era aderente de
Papi, per custodire la sua liberta, ne' essere piit
conculcato dagli UfTuiali Cesarei, si dicea seguitar
 I.NNOCENTII PAP.E

a suiumo ponlifloe ul civitales el cc slesiee rjnaj suiil A XIII. Gum autem per legalos suos, ad hos speeia-
in Tuscia el ducatu Spoleli se illisin liac societale destinatds, requircret ferram comitiss;e Ma-
:ii, salvo semper in omnibas apostolicce thildts a civitatibus detinenlibus c;.m, licel ipsa;
sedis dorninio el mandato (55). Consliiueiuni ellenl eamdem per Romanam Ecclesiam
los reelorrs de singulis civilalibus, el unum sub eertis paclionibus recognoscere ac tencre, quia
a, cui lempore sui prioratus omnes inte tamcn pacliones illae convenierites non erant,noluil
renl lis ncgotia peragenda ; i
quidqUam concedere, prajter id quod
cx ipsa (erra
lam rcclorea quarn alii, juravcrunt qi concessit cpiscof ,-, in aliud
scrvarcut ad honorem ct exaltationem apostolicee I
icum, quia lunc ei sulliciludo gravior su-
et quod possessiones el jiira sacro-ancia? Ro- i
ait ex divisione imperii et lurbalionera regui
manas Ecclcsi;e bona liJe defendereut, el quod ncl- ', quibus eum intendere principalitcr oporte-
lum iu regem vel imperatorem reciperent, nisiquem
1

Romanus ponlifex approbaret. Ab eoaulemnonpo- XIV. Has autem munitiones ad manus suas ilo-
tuerunl aliud uisi hujusmondi lilleras obtinere : Innoccnlius delinebat, el custodiri faciehal
« Innoceatius episcopus, servus servorum Dei, per proprios castcllanos : in Tuscia, Radicofanum
dileclis iiliis, priori et reci iribus Tusciae el ducalus, g Monlem-Flasconem (63), et Ortam [baluz. Orelam];
salulcm, ctc. Sicut universitalis condilor, elc. Dat. in ducatu Spolelano, Vuahlum et. Ce>e ; in Sabinia,
Lalerani, m Kalcn
Novembris (56). »
!as Roccam Auticuli, in Campania, Sarianum et Cas-
XII. Posl haec, dedit operam ad recuperandum trum; in marilima, Roccam Cicergii [64 . Apu i

ici '

Jenlem, Montcm-Flasco- palatium Monlis-Flascouis fecil lieri capcllam, cl

nt in (57), atque Tuscanum qure tandem recupe- ;

overi domos posl palalium usque ad muros
ravitno sis, liberans Aquam- i, construens hinc inde parieles a palalio usquo
, lera ab Urbevetanis, qui eam acriter im- ad muros illos, et in muro faciens largam portam,
:. Misil praeterea nuniios ct legalos ad ut bab mulatio ingressum, non solum com-
i lum ExarchatumRavennae,Brictonorium, per Caslcum, sed eiiam proprium el
i

el ten lacomili . Sed archiepiscopus cialem per iilum locum. In Rocca de Radic
Exarcalum anliquilus fccil cxallari velcres ciuros, ct novos construi, ca-
I eoncssum a Romanis ponlificibus Ecclesiae vari fossalum, el locum bene muniri. &occtm veio
Ravennati, et privilegia oslendebal; Brictonorium l
rgii redemil a Uolanrjo Guidi i i de Lcc tlo, cui
quoque concessura fuisse de novo ab Alexandro '
i Etob rtus Frajapanis in fcudutn conc
papa, dUm Vcnetiis moranlur (60). Supersedit ergo ranl quamvis eam aL Ecclesia Romana lcneient
p
la aiius prud I tempus magis solius custodia; ratione. Palrimonium autem aposlo-
quam super hoc vellel sliquid experiri. Permisit ta- licse sedis in Tuscia diversis temporibus coimnisit
men ul archiepiscopus Ravennas salvo jure aposto- regendum diversis personis, a euihus faciebat an-
licee sedis, recupcraret Brielonorium et tenerel. nuatim colligi (eudum [balez. fodruni], per civitalcs

1 parte o fazione GrjELr.v; e chi adoriva all' in

1 etComitatuBritinorii, tant.&x dala.
radore, si chiamava di parte o fazion Gibellina (59) Eral i?, noniine Guillclmus, sive Guillelmotus
c massimamente pri aro piede queste duc fa- us, quem etiam multi Oihoncm appellant.
zioni, negli anni susseguenli, perchS risvi Post excessum Gerardi archiepiscopi adleclus anno
che mai la discordia fra le case suddclte cie' Gi 1190, decessit anr.o 1201. lciiell., Itai. sacra.,
e Gibellini, in Germania, a cagione dei due re che lom. II, col. 375.
ve Ircmo fra poco elelti, cio6 di Filippo (6uj Rem aliler narrat Muratorius, Annal. cilial.
Suevia, di sangue Gibellino, e di Oiione IV |
tom- VII, part. ii, pag. 129, ad an. 1198. « Tanlo
dente clai Gcelfi; a' quali poi succedelle Fc ancora d; ridurre solto il suo domir.io 1'Esaicato di
figliuolo rii Arrigo VI, et per cioe d' origine G Ravenna Bcrlinoro, e la lerra del conlc Cavalconte,
i.iM » hukator. loc. cit. ,pag. 131. con ispedir cola lettere c legali, ma non gli ver.ne
Conferendae sunt libri primi epistolae : falio; perche l'arcivescovo Ravenna tenne forte, m
13. P. basilicse XH .1/ ostolorum, cl /;. trt altegando e mosirando le invesliiwe impenali, da
/ '

n'
v
lungo lcmpo addiulrodale di qucl paese a'suoi an-
cul Vincula, presbyit r "?, A. S. legatis;
super colligalionibus f< etconsulibus lecessuri. et alla chiesa sua il clie fermo i passi:

— 34.
i

civitatum Tuscice; Nino data. Polestaii ei a- t allc pretenzioni del papa. » Sed de his videndum il
siliariis Viterbiensibus, quod in tractatu habito Giornale de' Lelteiraii, an. 1747.
ipsos Perusinos, et reetores Tusci.r, sine mandato (61) Hcnricus ad Mantuauam sedem adleclus fuit
:>i procedant.D.A. Laterani, 35. Petro, — 191. Excessit e vivis non anle annum 1220.
1

cce XJf Aposlolorutn, et B. tituli S. Pelri ad ghell., llal. sacr. lom. I, col. 933.
vincula presbyteris cardinalibus', .1. .s. legatis. [>: •
lascio in dielro papa Innocenzo la ri-
aterani. i
550. Arcl i — cerca c la recnperazione dei beni deila contcssa
tdo Pisanis ; ut cives suns kortenlnr ; el chc provo non pochi inlopp.i e conira-
illam r.ncordmm servure, quamreliqui dizioni. » mcratoii., loc. cit., pag. 130.
ordincs Tusciiv scrvabant. (63) Confer epistolam 184 libri secundi : Friderici,
(50) Esl epist. 401 liliri primi. regis Sicilioz, ad hominesde Monle-Flasconc, qua hor-
(57) Vi le e| i lam 361 libri primi. tatur eos ut sint obedienles summo pontifici ; dat. Pa-
(5S) Conferc istolam27 libri primi ; Afchiepiscopo nortni,-- mensis Junii,indiclionesxi(idcslan. 1919).
Iiavennati, et suffraganeis cjus, ut Cassendino, subdia- (64) Apud Raynaldum, Enregii, vel Sirligii,
cono, dominipapm legato, in Exarchatu Iiavennalensi
 GESTA. — A.S. 1108.
e'. cast.a. In aliis aulem regionibus proprium acci A paucis qu:smvis -, bauc solliciludinem quodammodo
piebal affictum [coJ. Reg. officiu haberet exosam (unde sajpe dicebai : Qufi tangil pi-
XV. Duo vero nobiles, Guido et Nicolaus, tcmpo- cem, coinquinabitur ab e:t [Eccli. xin, 1]), maxime
ribus suis, et praJecessorum suorum, graviler Ro- quia labor eral magnus, et fruclus parvus, cl pro-
manamEcclesiamolTendcrunt,vulneranclo,capiendo pler excreseentem raalitiam homincs non polerant
et spoliando venienles ad eam.el redeuntes ab ipsa. facile coerceri.

Ottdc, cum dominus papa non possct id ulterius XVIII. Creterum, quo amplius cupiebal a «eeula-
suslinere, mandavit reeloribus Palrimonii beali Pe- ribus negoiiis expediri, eo magis est mundaniscuris
tri, ul, procedenles in Tusciam, eo», si monili implexiis. Defuncto namque Rogerio 167), fiiioTan-
sponte contemnerent ad mandatum ejus redire, credi, regis Siciliae, quem pater in vita sua regem
cxTcerent invitos. Qui eos contemploiv-. constiluens, feceral coronari, eiquc liliarn Isasii,

rebellcs intra caslrum Rispampini obsedernnf, va Consiantinopolitini . luxeralin uxorem,

stantes segetes, et arbores incidentes, ahducenles consequenter eliam paler ejus praa niinio: si

greges ipsorum.damnumque ipsis trium miHium K- eebalur, dolore defunclus est (68\ relinquens tres
brarum el amplius inferentes. Cumque pararent Glias, et unicum filiuni parvulum, nominc Guillel-
ligna, lapides el cremenlum, ut ante pnefatum ca- mum, quem maler ejus Sibilia eoTonari fecil in re-
B
slrura Rispampini ad capiendu [urrim aedi- gem. Regno iuiiur laliler destilulo, Honricus impe-
licarent exeelsam, praedieti nobiles, prolinus d rator, aspirans ad illud occasione Gonstanliae, cou-
ranles,ad mandalum ejus humililer reJierunt, sine jugis su;e, lilise quondam Rogerii pi

aliqua conditione, jurantes starc mandatis domi;:i liae, avi prsedicli TancreJi, co i reilum
super facto Velrallaj, Petrognani, slrataesecu- maximum redem-
ritale, maitoleciis(61'),el ecclesiarum indemnilale,ac , nc ;uilcr c.ipli,

: r pa :em '. u: iversis fidelibus suis peregrinis dum rediret Je terra promissionis ab obsequio Cru»
ct omnibus viaioribus fideliter observare, insupcr cifixi. Hic ergo regnum ingressus, in ta illul

munitum eastrom Martha>, lidejus-

resliloere ol-linuil, nemine r Prsefala i

soriara caulionem mille librarum Senensium super cum filio suo el liliabus, et Salernilano quoquear-
omnibus supradictis. fnsuper domino papa3 lidelita- cliiepiscupo (69), et fratribus eJLis, rec
tem, secundum morem et consueludinem aliorum "> Sieilias ; cum qua iraperalor fecit
li lelium, juraverunt (65). de pace traclari, et concor Javerunt pariter in hunc
XVI. Circa vero su;e promolionis primordium, modum : quo.l imperator, inlerposito jurarj
Naroienses Ulriculum graviler moleslabant. Quod conoessil Guillelmo filio ojus, et haereJibus suis,
lieet eis sub intermin uione interdicli el banno mille G comitalum Licii.quem pater ejus Tancredus habuerat
librarum lirmiter vetuisset (66), ipsi lamen, ii hi- anlc regnum, et addidil ei principat'im Tarenlipro-
bitione contempla, castrum illud cepcrunl i
miltenssalvarepersonaselres.Mox 'iutem, postquam
struxerunl. Idem vero pontifex, juslus et forlis, eos in siia poleslate babuil, occasione caplal
fecit exercilum contra illos, lam de Ro::i. n cepil illos ct quosdam alios uobiles regni, eosque
de forinsecis, congregari, per qoem giv.viora sunt vos in Leutoniam destinavil, faciens fratres
quam intulerant damua perpessi ; et landem, re- pia'1'ili archicpiscopi aliosque nonnullos privari
;c.ii!icato caslro, bannum miilc ULrarum ab illis ac- ttibus oculorum^arehiepiscopumvero, re
cepit, jurautibus ejus staremandatis, faciens dueen- et filium ac lilias, in arela cuslodia detineri. Frater
tas libras praeslari pro restauratione murorum. autem imperaloris, Philippus, relictam praefati
XVII. Quia vero longum esset explicare per sin- Rogerii Gliam imperatoris Conslarjtinopolitani, duxit
gula qaam diligens et stmliosus exstiteril circa pa- uxorem; quem fraler ejusAlexiusluminibuSoriians,
irimonium Ecclesise reformandum, sufficiat dixisse Constaulinopolilanum imperium usurpavil (71).
pauca de mullis, quia mullu possunt excogilari de XIX. Henricus igilur iraperalor, ex quo regnum

(64*) Leg. maiclolletis, vel maltollelis. IJ est rr.a- al figliulo... » Mur.vtor., Ann. dllal. (ora. VII,
lepartis, quae per vim it conlra jus lollunlur. Italice, L» I
105, ad an. LI93.
maltotto. (69) Vi.!e epistolam 03 libri quinti, not.
(65) Confer
epislolam 373 1ib:i primi fl : (70) c< Nel giorno santo di Nalale (an. II
viris, Ugailioni, et Guidoni marchioni, fidelibus pa- 1'impcradore Arrigo) un. solenne parlamenlo,
px, qua recipiunlur cum ipsotum subdilis sub pro- di lutto il reguo, in Palermo, e quivi caccio fuori
tectione ; sine data. delle letere, eredute d,.i piu di sua insenzione.Jalle
(60) De boc nescio an aliquid in Regeslis reperiri quali appariva u ratione formata contro di
possit. lui da alcuni baroni del regao. Dopo di cbe fecc
(67) Obiit Rogerius anno Cbrisli 1193. mcltere le mani addosso a moltissimi vescovi. conti
(68) « Tancredi, seutenJosi poi aggravalo da feb- e baroni, elc. Alcuni d'essi furono accecati, altri
bri, si ridusse verso il fine del anno (1193) in Sici- lli, allri fatii morir nellc Uamme, e il resto
lia, dove resto trafilto da inesplicabil dolore
|
!o, e condollo in Germania inesilio. » Murat.
morle ebe rubo sul tior degli anni il primogenilo
:;li toc. cil.
suo, cioe re Ruggieri. Q;i slo culpo quel fu, che
il (7!) « Trovavasi nella eorle di Sicilia Ircne ve-
sul principio dell' itnno sequente 1194 iece tracullar dovadel giovane re Ruggieri figliuolo di Taneredi,
a sanita delTinfelice Tancredi, il qual lenne dietro La Irovo assai avvenente Filip^o, fralello dell' im-
 l.N.NOCENTII III PAP.E

Siciliae lolum oblinuit, spolians illud auro et ar- A Apulin?, et principatum Cnpuae, cum Gastris [Ba-
gento.et lapidibus preliosis, rediit in Teutoniamcum luz. caHeris], el adjacenliis, sibi et filio suo con-
ingenti hiunipho {72), efliciens apud principes, ut cederc dignarclur, secundum formam qua pnede-
filium suum Federicum, infanlem nondum duorum cessores ejus coneesserunl illapraedecessoribussuis.
annorum (73), necdum eliam baptizatum, in regem Ipse vero sagacissimus ponlifex, diligenter altendens
Romanorum eligerent, eique fidelilatis juramenta quod privilegium concessionis, indullum primo ab
prastarent ; inter quos prafalus Pliilipus lidelilatis Adriano, et renovalum poslnodum a Clemenle,

juramentum.
ei prxsliiit super quatuor capitulis, videlicel electionibus, le-
XX. Quo faclo, iterum venit imperator in regnuui, gatinnibus, appellalionibus et conciliis, derogabat
et tandem apud Messanam, praesenle imperalrice, non solum aposlolicac dignilati, verum eliam eccle-
diem clausit exlremum (74). Post cujus obilum, siaslicae libertali, mandavit imperalrici ut illis
quidam familiares ejus excunles de regno, Mar- capilulis renuntiaret omnino, cum ea non essel
chualdus accessit in Marchiam Conradus rediit in , aliquatenus concessurus. Tentavit illa propositum
decatum Philippus aulem, frater ipsius, rccepit
; ejus muneribus immutare quod cum efficere nequi- ;

sc apud Monlem-Flasconem, et inde rediit inThcu- visscl, missis honorabilibus nunliis, Anselmo, Nea-

loniam patrimonium occupans universum. Reman- „ polilanensi archiepiscopo (76), Aimcrico, Syracu-
serunt aulem in regno aliqui de Theulonicis, in Si sanensi archidiacono, Thoma juslitiario, el Nicolao
cilia Guillelmus Capparonus, in Calabria Fcdericus, judice, post tractalum diutinum, oblinuerunt con-
in Apulia et Terra-Laboris Diupuldus, et faulores cessiouis privilegium innovari (77), capilulis illis

ipsius, multas muniliones lenentes. omnino remolis, sub censu, Udelilate ac hominio
XXI. Post mortem imperaloris, infra tresmcnses consuelis. Privilegium non pervenit ad illam,morlis
obiit Cceleslinus, el subslilulus est Innocentius, rc- acceleralione prasventam (78).
bus laliler el aliter varialis, Imperalrix vcro Con- XXII. Idem vero piisimus ponlifex,adliberalionem
stantia, reversa Panormum, misit ad ducissamSpo- c.iptivorum clementer intendens, praeserlim cum
leli, qu;c filium suum in Marchia nutriebat, et per- per delentionem Salernilanensis archiepiscopi ni-
duclum ad se coronari fecil in regem, ccepitque mis delraherelur aposlolicie dignilali, stalim, circa
cum illo regnare (75). Direxii aulem incontinenli suae promolionis primordium, misit (79) Sulrinum

nuatios cum muneribus ad dominum Innocenlium, episcopum (80), natione Theulonicum, et abhalem
devotissime poslulans ut regnum Siciliae, ducatum Sancli Anastasii , ordinis Cislerciensis (81), in

peradore, e forse pensando egli, che quesla princi- Icsi, dove era stalo lasciato solto la cura de' Conli
pessa polesse anche porlar seco dei dirilli d'impor- p di Celano, e di Copersuno (Richard di S. Germ. in
pcr nessere
tanza, „„,.
. <,oo-Q figliuola firoon imnovaHnro
A'nn Greco
nrriinniQ d'un impeiadore, Ci
Chron.), ovvero, come allri scrive, della duchessa
la prese per moglie, di consenlimenlo d'Arrigo, che di Spolcti, et con farlo coronare di poi, ordino che
allora gli diede a godere il ducalo della Toscana ulcissero di Sicilia le Iruppe straniere, » elc. Mura-
e i beni della conlessa Malilde. » Id Ibid., ad tor., loc. cit., pag. 133.
an. 1195. (76) Vide episiolam 44 libri terlii, not.
(72) Bella gloria al certo, guadagnala con lanli (77) Confer, libri primi epislolas 410 Conslan- :

spergiuri, coll' ingralitudine, colle barbarie, e con tix imperatrici, et Friderico, regi Sicilias erga Ro-
lasciarc in Sicilia un' incredibil, odio e mormora- manam Ecclcsiam observantia, dcque ponlificis in
zione conlro della sua persona. » Id. ibid., ad illos voluntale ;' sine data; 4H, Eisdem, de forma ct

an. 1195. modo in electionibus pontijicum observanda ; dat. La-

(73) Della nascita di questo prineipe, che fii poi
Federigo imperadore II, e del luogo dove Costanza
Augusto il parlori, molte favole si leggono presso li
slorici lontani da questi lempi. V
ha anchedisputa
intomo ell' anno della sua nascila ma, ollre al Ric-
tcrani.
(78) Certo e, cho la medesima (Coslanza impera-
drice) fini di vivere nel di 27 di Novembre, dopo
aver dichiarala Balio, o sia tulore del re suo fi-
gliuolo, papa Innocenzo III, el ordinato che, durante
;

cardo di S. Germano, )'Anonimo Casinense, e Al- la di lui minorita, si pagassero ogni anno trenta
berto Sladense,il fannonato nelfinedell'anno 1194, mila Tari per tal cura ad esso pontifice, oltre a
cioe, mense Decembri, in festo S. Stephani. » U.ibid., quelli ch'egli spendesse per difesa del regno. » Mu-
ad an. 1194 nAT. Annal. a"llalia, ad an. 1198, t. VII, part. i,
(74) Succedetle essa morle, nella segueute forma: L> pag. 134.
fece Arrigo venire a se 1'imperadrice Coslanza sua (79) Vide libri primi epislolas 24. Spirensi, —
moglie, e, mentre essa era nel Palazzodi Palermo, Argentinensi et Wcrmaciensi episcopis, pro libera-
Guilellmo, caslellano di Caslro Giovanni, si ribellfi lione archiepiscopi Salernitani, sine dala ; 25. —
alP imperadore. Porlossi in persona Arrigo, all" Episcopo Sutrinensi, et abbali S. Anastasii, pro re-
assedio di quella fortezza, e quivi stando fii preso conciliatione Philippi, ducis Suevix, et libcralione
da una malattia, a cagion della quale condolto (per caplivorum, sine data ; 26. Eisdem, de eodem ar- —
quanlo s'ha da Giovanni de Ceccano, e dall' Hove- gumento; sine daia.
deno), a Messina, quivi lermino i suoi giorni nella (80) Praesulis hujus nomen ignorasse videtur
vigilia di S. Michele, cioe nel di 28 Settembre. Allri Ugiiellus [Ital. sacr. tom. I, parl. signatoe* col. 19),
dicono nclla fesla di S. Michele, altri nel cli quinlo qiii nihil aliud de co, prseler factum istud de quo

d'Ottobre, e negli Annali Genovesi, la sua morte S hic mentio, memorat.

referila nell' ultirno di di Seltembre. » Id. ibid., ad (81) Quisnam hac tempestate praefectus esset
«

an. 1197. celebri monasterio S. Anasiasii, non polui hacte-

(75) « II che vedendo 1'imperadi'icc Costanza, che nus invenire. Conslat, quemeunque, virum slrenue
aveva assunto il governo di quel regno, e la tulela gnarum r.rudentemque, cui simul cum episcopo
del figliuolo Federigo Ruggieri, con farlo venire da Sulrino tanta Innocentius negotia commenda-
 :

GESTA. — AN. 1198.

Theutoniam, scribens episcopis, quatcnus delcnio- \ reut laborem ilineris,
ei si pr.ufatum archiepisco-

res eorum monereat, cl, si nccesse forel, com- pum libcraret, et rccepto secundum formam Eccle-
pellerenl per cxcommunicationem in personas, el
siae juramento, quod super omnibus, pro quibus ex-
interdiclum ia tcrras, ut illos dimilterenlabsolulos; communic.Uus fueral, mandatis apostolicis obedi-

comminando principibus universis, quod, nisi ad rel, absolutionis ei benclicium cxhihercnl. Illi ergo,

hoc impendercnt operam eflicaccm. ipse loiamAla- in Theutoniam procedcnles, invenerunl supradic-
maniam supponeret ecclesiaslico inlerdicto. Quia lum Philippum a quibusdam principibus eiectum iu
vero Coelesiinus papa, praedecessor suus, excommu- regem. Qui, Vuarmatiam ad ipsos accedens, de faclo
nicaveral praefatum PhiJippum, ducem Suvia3, duin sc fecit absolvi, non puhlice, sed occullo, uec praj-

esset dux Tusciae proptcr invasionem el devasla- slito juramcuto secundum formam ecclesice, sed
lioncmaposlolici palriinonii, et excommunictlionem promissione facla per slolam (82). Praefulum tamen
illam puhlicari fecerat ciiam llenrico imperalori, archiepiscopum c: fralres ipuus graluito liberavit.

hanc formam dedit supcr ipsius absolulione prasfa- Post modicum auiem, idera Philippus fecitseinun-
tis episcopo et abbati, ut, quia superioris sentenlia gi el coronari, non Aquisgrani, sed Maguntia-, nec

per minorem relaxari non polesl, el ob hoc oporle- a Colonicnsi archiepiscopo (83), sed a Tarentasien-
ret eundem Philippum accedere ad sedem aposloli- n si (84) quia nullus
archiepiscoporurn Theutoniae id

cam absolveDdum, ipsi tamen hoc modo remittc- faccre atlentavit. bed nes aliquis episcoporum,

verit. » Angel. Maurique, Annal.
pag. 32), ad an. 1198, cap. II, § 4.
(82) Stola est una e vcslihus ecclesiaslicis, quas
et orarium dicla, Gallice elole. Hanc olira omui
lempore gestare tenebantur presbyleri. Sub slola-
jurare, tactis etiam sanctis Evangeliis, presbytero-
rum seu sacerdolum proprium fuisse videiur
prout in charta Friderici imperaloris (apud baho-
nium, ad an. 1166) « Idem quoquejuramentum ar-
:
chiepiscopi et omnes episcopi, alque elecli, qui in-
terfuerunt, numero 40, super sancla Uei Evangeiia,
propria manu, unusquisque sub stola sua prsestile-
runt et publice firmarunt. » Verumlamen, et ipsi
laici hac juramcnti forma saepissirac usi sunl. In
epistoia quadam Gregorii papa3 VII (apud bbdnonbm,
De bello Saxonico, pag. 125), dc Henrico impera-
tore » Hoc idem cliam poslea a confralribus et
:
legatis nostris, Humberto, Praraeslino episcopo, et
Geroaldo, Ostiensi episcopo, quos ad illum misimus,
ad poenilenliam susceplus, in illorum manus, per
sanctas stolas, quas in collo lenebanl, repromittendo
cbnQrmavit/v Hugo Flaviniacensis (Chron. pag. 209),
de eodem Hcnrico imperalore « In illorum manus,
:
per sacratas eorum stolas, quas collo geslabanl,
jurejurando confirmans. » Velus charta, an. 12'i8
{iu Metropoli Salisbargeasi, lom. II, pag. 267)
« Albertus, praeposilus, et tolus convenlus ec-
clesiae Diessensis, oblinuerunt sub stola sua ju-
rejurando, quod ncc civesibidem, nec quisquam bo-
minum ahquid juris h.ibeani, vel
in eo praadio. •
Qui plura adcal Cangium, Glossar. lom. III,
velil,
col. 1616, et tom VI,
col. 748.
(83) Vide epistolam 54 iibri lertii, not.
(84) Quis fuerit tunc lemporis Tarentasiensis ar-
chiepiscopus, slatuere non adeo facile est. Mullum
inter se discrepant veteris et novae Gallia; Chrislia-
nae auctores ac primum veteris scriplores audia-
;
Cisterc. lom. III, ligioso jam dictae Carlhusiae electus anno 1217 su-
premum diem obiit anno 1229, ex Necrologio Car-
thusiensi. »
Haclenus Samraarthani, Gall. Christ. uet. loni. I,
pag. 665. El ea quidem qua3 referunl de Angelo,
Tareniasiensi aniistite, vicario imperiali in Italia 1 196,
quera eumdem exislimanl cum Ayraone, habuerunt
forte ex Ughello Ital. sacr. tomel\, col. 1088, ubi
de Alberlo Vercellensi episcopo, agil. Juxla eos-
dem igitur, Joanues II, quem Ayraoni, anno 1196
defuncto, successisse memorant, rral archiepisco-
pus ille Tarentasieusis, de quo hic in Gesiis Inuo-
centii.
Verum mullo aliler apud nova^ Galliaj Christianae
auclores, tora. xn, col. 707.
« XXXVII. Emerici de Briancone (de Briancon)
(] gcrmanus Aimo, cx monacho Carthusiae crealus
archiepiscopus, astilil conciliis Laleranensi, an.
1179, el Ticini 1186. Eodem anno a Friderico im-
peralore privilegia oblinuit, quae an. 1196 ab Ilcn-
rico Taurini conlirmata sunt. Subscripsil anno eo-
dem (1196) diplomali ejusdem imperatoris ibidem
dato pro Ecclcsia Vicnnensi. Transfrelavit anno
1201. Acquisivil a Verla dc Salino quaedam feuda
apud Allodia, et vitam pcrlraxit ad annura 1210,
inquiunl. Ac proinde Tarenlasiensis esl archiepis-
copus, qui Philippun., Ducera Suevije, iu ftomanum
regem coronavit anno 1198, de quo conqueslus In-
nocenlius III, sub poena suspensionis ei pneeepit, ul
habere debeant
coram sc hac de re adessct ad Dominicam Lxtare,
Jerusalem, v Non. Octob. an. ponliiicalus v. (Vide
epislolas Inaocenlii ad negolium imperii speclanles,
apud IJaluzium, lom. I pag. 723, coi. i, epist. 74 et
80 [hujuscn novissimas edilionis tom. III, ad calcem
Rcgeslornm. edit. Patr.
jj « XXXVIII. Bernardus. Ex monacho quoque Car-
thusia; factus estarchiepiscopus Bcrnardus. Huic Hu-

mus : « XXXV. Aymo de Briansone (de Briancon), go de S. Vitali cessit iv Kal. Junii 1213 feuda qua3
ex monacho Carlhusiano crealus episcopus (Taren- habebal in pa-ochia Allodiorura et Valle S. Desi-
tasiensis) 1178, nominatur in concilio Lateranensi derii.

1179, el Ticini 1186 a Friderico privilegia obtinuit
quaj 1 196 Henricus imperalor Taurini contirmavil ;
moritur anno 1197. Caelerum, Augelus, Tarenlasi.e
antisles, vicarius imperialis in Italia, 1196 senten-
liam lulil ad favorem episcopi Vercellensis, de quo
Ferrarius in Catalogo pwsulum ejusdem Ecclesiae.
Forle idem esl cum Aymone, qui in cilatis Tabulis
Angelus vocalur.
« XXXVI. Joannes II, ad infulas assumplus
ex alumno Majoris Carthusiae, in qua aulam asdi-
(ical.
« XXXVII. Bertrandus I, sive Bernadus,
Patrol. CCXIV.
Aclenus auclores novee Galliae Christiana;.
DifRcultales augcnt et cumulanl ea qu.-c narranl.r
apudgravissimi inhacce maleria ponderis auctorem,
P. D. Benedicium Tromby nomine, diligenlissimum
rerum ad Carlbusianos speclantium indagaloreni,
qui in quarlo et quinto operis sui (cui tilulus, Storia
critico cronologica-diplomaiicu dcl patriarca S.
Brunonc, e dcl suo ordine Carlusiano, Keapoli, 1775)
lomis, non nisi an. 1775 in lucem editis, multa de
istis exordinecarlhusiano ad Tarenlasiensium sedem
eveclis praesulibus, hahet el refcrt, qua? neqqaquam
cx re- cum Sammalhanorum et novte Galljai Christianse
b

INNOCENTII
qui [uerunt in illa coromitione praesentes,
lificalibus indui praesumpserunl, praeler solum Su-
Irineum, quid ad illud fueral destinalus.
cum aJ sunmii ponlificis proesenliam
auclorum narralionibus eonciliari facile possunt.
(Ju e apud supralaudalum luclorem legunlur, (cum
libri sui exeinplaria in bibliothecis noslris nou lam,
facile cuivis obvia sinl) excerpere, atque hic lecio-
rum oculis subjicere, operae preliura duximus.
Sie ille igilur : (Sloria crilico-cronologica-diploma-
lica iel palriarca S. Brunone, e del suo ordine car-
tusiano, lom. IV, ad an. 1178, §347, pag. 218) :
• Noi di sopra fatla abbiara meinoria del nobile e
magnilico uomo una volla r.el secolo, Aimone, poscia
monaco della Gran Cerlosa, di gran pieta. Colui
appuuto, che, trovandosi presente al benavvenluroso
passagio all' altra vita dell' ncstro S. Anlelmo, fii il
mezzano della riconciliazione del conle Umberlo di
Savoja, col moribundo suddeio prelato(n). Quesii
aduuque chiaro, e repulalo assai per lo splendore
degli avi della famiglia Brianzone, mavierpiiiper gli
adornamenii delie sue proprie virtii, prima dispirare
quesloslessocorrente anno (1 178),creato vennead fa-
cere areivescovo di Tarantasia (ft).Egliano seqtiente
si vedra cogli allri P P. al generalconcilio celebrato
nel Laterano, e si sa che 1' anno 1196 si riuveniva
annoverato fra vivi (o II dnitissimo P. Teolilo Rai-
naudo, pone accuratamenle 1'anno della di lui pro-
mozione sotlo del corrente anno 1178. Ma poi re-
gis icon pur Iroppo grossolano abbaglio quello
della sua morle nieiite meno che nell' anno 1290
(rf| dal che si raccoglie, cbe detto famoso per allro
scrillore, rispef.o a chronologia riuscilo non abbia
con quella felicila maragliosa, che nell' altre ma-
terie » mancato non abbia di assister lo con modo parti-
Ibid. cd an. 1186, § 409, pag. 26 :
« (Anno 1186,) Porlalosi uella citta di
dove dimorava l'imperator Federigo, insieme con
suo figlio, Arrigo di lui successore, Aimone, da
monaco della Cerlosa di Granoble creato arcive-
scovo di Taranlasia (e), conforme si e delto nell'
anno 1178, ottene da loro umpla conferma de pri-
vilegi deila sua Chiesa (f). »
Id. T.V, lib. l, § 20, ad an. 1196, pag. 13
« Passo bcnsi da questa a vila migliore, nella
slasioue iu cui siamo, Aimone de Brianzone, da
rnonaco (y) della gran Cerlosa, fiu dall' anno 1178,
crealo arcivescovo di Tarenlasia. Egli dopo un
corso di vita molto esemplarmenle menata, ritro-
vandosi, nell' anno che corre, vicario imperiale in
Ilalia, in cui qualila pronunzio favorevol seulenza
a pro del vescovo di Vercelli, ando a riceverne, co-
me si spera, il guiderdone ne! cielo (/;)• II P. Rai-
naudi o perche forse al medesimo allri succedeto
fosse del noine slesso o per altra a noi niente nola
cagione, usa con esso una prodigalita ben grande,
ed anacronismo cerlamente grandissimo. Onde,
qualor non sia, come piu verisimilmenle slimo, un
de' soliti errori degli stampalori, si f a darlo frai
vivi fin' all' anno 1290, concedendo gli nientemeno
che 112 anni di arcivescovalo (i). II ehe, se abbia
potuto aver cammino, senza di esser ritornato il
secolo d'oro, si lascia alla savia considerazione
(o) Vit. S. Anlhelmi, cap. 25. Ap Surium addiem
26 mens. Junii.
(b) Morol, pag. 44, n. 20, an. 1178.
(c) Claud. Robert. Dearchiep. Tarentasix.pag. 153,
(d) Teopb. Rain. Brunone Myst.punct. X, §6,n, 6.
(e) Rayn. in suo brunone, Stil. lUyst. puncl. X, §, n,3
(/) Ex labulario ejusd. Ecclesiae.
(g) Ex ms. Calalog. viror. illuslr. ord. Carthus. qui
ad episcopales, aliasque digniiates promoti fuerunt-
(h) Augustin ab Eccles.Salulien. archiep. deTaren-
:
III PAP.E XXXVI
Pon- A veritale per propriam confessionem comperta,
tum de forma neglecla, lum de praesumptione com-
Unde, missa, fecil eum exlra suum episcopatum usque ad
rediiss^l finem vilae manerc Pro pra?dictis vero caplivis, li-
del leggiltore il deciderlo. Menire io, a dirla fuor
fuori iu quanto a uie, salva la di lui pace, non lo
crcdo, Tanto maggiomenle, che al di sopra di que-
slo anno 1196, in niun monumenlo nominalo si
trova \k). »
Ibid. ad an. 1197, § 28, pag. 16 :
Vacando per la morle di Aimone, come si e
«
raccontato nell' anno antecedenle, la chiesa di Ta-
rantasia, lanlo era il b'ion nome, che di loro stessi
lasciavano dovunque, piesedevano i Cerlosini, che
di allro soggetlo proweder non si volle quella Sede
arcivescovile, che di un monaco dell' ordine stesso.
Fioriva nella Cerlosa di Granoble, fra gli allri molti
r> che si nuraeravano, sollo la savia, e santa disci-
plin i del P.D. Gianoellino, uom lagliato al model-
lo della perfezioue degli aulichi P P. il monaco D.
Giovanni (/) personnagio o pei sapere, e per probila
di vita, assai singolare. Preso adunque coslui di
inira lanti e tali furono i maneggi, e le piiiagg iii-
slale misure, che si pigliarono, che alla pertine,
con univeraal conlento e piacere, al riservo del
proprio, nato dal lungo esercizio nella vera cogni-
zion di se slesso nella sollevato si vide, slagion
che siamo, ad un posto, e grado cosi eminenle-
Egli, per ubbidire chi sopra di lui avea aulorila
di precetlarcelo, condiscese, dopo varie inutili
seuse sempre pero con sommissione, ad acerlalo ;
rd e ben da credersi, che il Signore, vero scula-
tore de' cuori, a tanla virlu dimostrala in simili
troppo critiche, per la miseria umana, congiunture,
colare. Noi di lui ulteriore notizia piii, che questa
Pavia, „ non abbiamo. Onde meglio cbe andar giuocando
^ all' indovinello, di lanto e non piii ci dichiaramo
appagali »
Ibid. lib. iv, 1217, pag. 102
§ 187, ad an.
« Uno vi era, fra gli aitri molli P
P. cbe fiorivano,
secondo si e acennato, sotto la savia condotta del
P. Girtiicellino. Primo, in gran Certosa, e per bonta
: di vila, e per fondo di sapere, altamenle dalla pu-
blica lama decanlato veniva ll P. D. Bernado, da
molli srillori pur appellalo Bertrando, Vacava fra-
tanto, nella slagion presenle (an. 1217), la Sede
arcivescovile di Tarenlaise, anlicameule delta. oggi
Moustiers, ossia Moutier en Tarentaise. Ivi, con
somma sua lode, altra volta allegato si vide dell'
Ordine nostro il P. D. Aimone (m) Egli lunga pezza
governo quella chiesa, ed a lui si vuol successo,
della profession medesima, il P. D. Giovanni, Mo-
naco della Certosa di Granoble, siccome al suo
luogo narramrao (n). Toslo pensossi di far lo stesso
(o) dunque del subdetlo P. U. Bernardo, conforme
D appunto segui, conguibilo ed applauso universale...
Corrispose egli coi suoi religiosi e santi portamenti,
senza che anima defraudata rimanesse dall' aspec-
tazione comune. Ma avendosi occasione di parlar
di lui in allro luogo, ci reserbiarao di farne allora
meglio e piii a disleso raenzione »
lasien. archiep.
(i) Theoph. Ravu. loc. cit.
Glaud. Robert. in sua Gall. Christ., pag. 153.
(k)
(/) Ex. ms serie Viror. illustr. ordin.
Carlhus. quiad
episcopales aliasque dianilates promoli fuere. Vide
eliam Sammarth. de Galliar Episcopis.
(m) Vide eumdem ad an. 1178.
(n) Vide eumdem ad ann. 1197.
(o) Sammarlh. et Frane. Augustin. ab Ecclesia P.
episc. Gall.
xxxvn GESTA. - -AN. 1199. xxxvm
cet jam liberatis. adhuc lamen exulibus, ro- A Lovanias (89), dux Limburgi (90), comes palalinus
gavit imperalricem per nunlium ad boc specia- ftheni |91), Lanlgravius Tburingiae (92), mullique
liler destinatum, eisque restilutionis graliam im- eomites. Iiaque lerram oblinuit ultra Mossellam, a
petravit. Sed el Sibilia, relicta regis TaocreJi, Cameiaco usque Daciam (93), pene lolam. Philippo
cum filiabus suis, ergaslulum caplivilalis evasil, vero reliqua terra cum caeteris principibus se sub-
et, regnum Francorum confugiens,
in primoge- misil ;
quamvis nec isti, nec illi lirmiter adhaere-
nilam suam Gualtero, Brenensi comiti, tradidil in renl, sicul ex postfacto patebil.
uxorem. XXIII. Inierim aulem Conslanlia imperalrix,
Goloniensis auieni archiepiscopus, et quidam alii cognoscens quod perlidus Marcualdus maehinabalur
principes, lam ecclesiaslici (|uam seculares, viden- invadere regnum, diflidavit eumdem, et mandavit
les se iu eleclione Philippi fuisse conlemplos, voca- per litter.is suas, eum, lanquam hostem regis el
verunt Olhonera, lilium Henrici, quondam ducis regni, ab omnibus evitari. Habebat etiam valde su-
Saxonias, comilem Piclavensem, et apud Goloniam spectum Gualterum, Trojanum episcopum, regai
elegerunt in regem euraque Goloniensis archiepi-
; Sieili;e cancellarium (94) ; ita, quod sublraxerat illi

scopus coronavil solemniter Aquisgrauis et sic ; sigillum (nam el fratres ipsius reduxerunl Mareual-
facla estdivisio in imperio longo terapore duraiura. B durn) scd, ai raullam inlercessiouem summi Pon-
Nam Othoni adheeserunl Coloniensis archiepiscopus tificis, recepit illum in graliam, ita, quod, cum
et suffragauei universi. Pralerea Cameracencis (85), eadem Imperatrix parum post anaum a morle Irape-
et Padeburgensis (86), et illi deservientes (87) epi- ratoris agere in extremis (95), staluit eum familia-
scopi, nec non Breinensis archiepiscopus (88), dux rem regium cura Panormilanensi (96), Moutis-Ro-

(85) Vcrisimililer Hugo, quera in Cameracensem
episcopum, anno 1197, eleclum, usque ad annum
1199 sedis>e probant novae Galliae Christianae air-
clores, lom. III, coll. 33.
Beruardum II, ab Osyde, aliis Dysede, Pa-
(86)
deburnensem episeopum, ab anuo 1186 usque ad
anuiirn 1-02 sedisse allirmal Bucelinus. German.
sacr. parl. n, pag. 20. Idem sane ac ISerhardus,
qui subscriptas iuvenitur ad epislolam 10 de nego-
tio iinpcrii (Vide infra post libros Regeslorum).
(87) Et illi deservienles episcopi. Sic legilur
Baluzium, Raynaldus vero, nec non codex ms. Val-
licellanus, ct lldesemensis episcopi. Qua? quidein
leelio el nobis valde anleponenda viderelur, nisi
diflicultas inessel, ad quam solvendam nihil in
prompiu habemus. In epislola 14, de negolio irnpe-
rii, principes el praelatos Alemanniae, qui,
iuler
Philippo adhaerentes, in ipsius favorem ad Innocen-
lium seribere dicuntur, Idesemensis episcopus,
imperialis aulae cancellarius, diserle nominalur.
Concinere videlur Buceliuus, Gcrman. sacr. part.
n, pag. 18, qui post Bernonem, anno 1198 defun-
clum lmmediate Conradum de Rabensburg memo-
ral, de quo sic « XVII. Conradus de Uabenspurg,
: po favit. Deinde, anno 1208 Olhonis partes ilerum
Philippi regis Romanorum cancellarius,
Lubecensis, deraum Hildesheimensis episcopus vir
in imperio spectatissimus, post annum resignans,
lil episcopus Herbipolensis el Franconiae dux. »
Quid igilur? Num dicendum eril hic Gestis In-
nocentii agi posse vel de Bernone, Conradi anieces-
sore, qui non nisi currente anno 1198 falo funclus.
per aliqucl menses Olhonis causoe favere poluit ?
Vidoaut rerum Germanicarum periiiores.
(88) Nec non Bremensis archiepiscopus. Eadem
fere, imo major, hic nascilur difticultas. Bremensis
enim arcuiepiscopus, Philippo fidelitatem feeisse
hominium dicilur in epistola eadem, quam supra
alleuMvimus, Regesli, de negotio imperii, 14. Ve-
rum, post epistolam ejusdem Regesli 11, in qua
Jain ab anoo 1172, ad comitalus Lovaniensis
giae.
regimen, a palre suo, Godefrido, associatus fueral.
Auno 1183, in lerram sanclam iler arripueral. tade
redux, anno 1190, patre defuncio, ipsi et ic re^i-
mine ducatus inferioris Lotbaringias successit.
Anno H97 in terram sanctam ilerum profeclus esl.
Anno sequenti 1198, Othoni, in regem Romanorum
elecio, adhassit. Vixil annos 77. Obiil anoo 1235,
die 5 Novembris, Coloniae. Vide X de verificr les AH
dates, nouv. edit. tom. III. pag. 104.
apud (90) Henrieus III, Henrico II, patri stio, in ducatu
Liinburgensi successeral anno 1170. Regnavil an-
i
nos51, fatu functus anno 1221, anle diem 28 men-
sis Au^usli. Olhoni, cui primum adhaesit, non sem-
per fidelis fuii. Vide ibid., pag. 112.
(91) Heuricus de Sastonia, Henrici (qui dicebatur
Lco) ducis Sassoniae, ex Matliilde Anglicar, filius
primogenitus, anno 1170 nalus, palalinatus inve-
stituram ab Henrico imperatore VI, anno 1196, ac-
cepil. Anno 1197 una cum Hannonia? duce in lerram
sanctam profeclus esl. Inde redux anno 1198, litu-
lum ducis Sassoniae cum tilulo comitis palatini
conjunxil. Ulhoni primum addiclus, poslea Philip-
dehinc araplexus, eas denuo deseruil in gratiam Frederici
II, cui nec seraper fidelis fuil. Obiitanno 1227. Vid.
ibid., pa^'. 322.
(92) Eratis nomine Hermannus I, Frederici im-
peratoris I nepos, qui Ludovico III, Thuringias land-
gravio, successeral anno 1190. Primum Philippo,
in rei;em Romanorum eleclo, adhoeseral, et ab ipso
rj quasdam civiiales, adhaesionis prajmium acceperat.
Sed, nec sic conienlus, Olhonis parles paulo post
secutus est. Mox ad Philippum rediit, et regi Fran-
corum adversus Oihonem auxilio fuit. Gothae obiit
die 26 Aprilis an. 1215, non an. 1218, prout affir-
mai Albericus, Chron. pag. 499. Vide Ibid. pag.
307.
(93) Usijue Daciam. Sic in codice Vallicellano ;

Innoeentius Coloniensi archiepiscopo, aliisque Ale- sic et apud Raynaldum (Annal. Eccles. lom. XIII,
ruanuia; vel praelalis vel proceribus, Olhoni addiclis, pag. 18, ad an. 1198, §62). Apud Baluzium, Vida-
gratias egil, ponlifex in eumdem modum Bremensi nam.
archiepiscopo, velut etiam Olhonis parles foventi, (94) Videepisl. 39, libri quinti, nol.
scripsisse diserte dicitur. (95) Constantia obiit die 27 Novembris. Vide su-
Caslerum, posl Harduinura, sive Harivicum (quem pra §21. nol. 78.
anno 1188 sedisse affirmat), Gerardum, ex episco- (96) Eral is Barlholomaeus quem Panormitana;
po Osnaburgensi, Bremenses infulas gessisse scri- Ecclesiae, ab anno circiler 1 194 usque ad aunum
bit Bucelinus, German. sacr. pait. n, pag. 53. 1200, praefuisse docet Rocchus Pirrus, Sicil. tacr.
(89) Eral is nomine Henricus, dictus Bellator, tom. I, pag. 129.
coraes Lovaniae, simul ac dux inferioris Lolhariu-

galis (97), cl baliura A. dens, quod, ex leslamento imperaloris, ipse debc-
Capuano (98) Arcbiepiscopis
vcro regni doraino Papee dimisit, ab omnibus jura- bal essc balius regis et regni. Slatiin ergo dominus
menlo firmauJum, quoniain ad euin spectabal, lan-
quam ad dominura principalem conslilucns, ut ; num
singulis annis, duranie balio, perciperel de proven-
Regis trigiata millia larenorum (99), el, si
lilius
quas expensas pro regni foret defensione faclurus,
omnes sibi ex inlegro rcdderenlur sicque dcbitum
camis exsolvil, rege pupillo in familiarum cuslo-
dia dcreliclo.
MarcuaKius aulcm, re<.ressus in regnum, ad oc-
cupauJum illud tolis viribus intendcbal, praMen-
(97) Carus, arcbiepiscopalem Montis-Regalis se-
dcm oblinuit anno 1189. Obiil non
1215. Id. ibid. pag. 415.
(98) Mallhaeus, archiepiscopus Capuanus, Alpliano
successitjam ab anno 1183. Exstanl diversac Inno-
ceuiii epistolas, quibus Matth.eum familiarem fuisse
Fredcrici, Sicilire regis, dignosciiur. Hic enim,
nou moJo vila inleger, verum mullis praeclarc, et
cum summa prudenlia iu regno Siciliae gestis,
famun exislimalionemque apud omnes,
mara apud Henricum VI, ejusque
slanliam imperalricem, luin apud InnocenJium
euindem PP. III graliam collcgit, ut ab ipso post
Constantia» obilum unus iuler mullos praeclarissimos
praesules, ad regni Sicilise moderamina, Frederico
tum puero. delectus fuerit. EoJem in muuere Pa-
normi defunclus est circa annum Domini 1203,
ibidemque sepullus. Ugiiell. llal. sac.
« Ailirmal igiiur Ma!lii33um in eodem
Ujihelius,
mnnere Panormi lel aclum esse circa annum Do-
mini 1203, ibidcm iuc sepullum. Pergii aucLor ille:
« Quo dcfuncto, lanocenlius ad capitulum Capua-
num de successore eligendo insigaem epislolara
scripsit, cujus pars habelur in Corpore Juris cano-
nici ;integram ex-cribo ex moaacbo Cum inter
universas, elc. Iline ergo habemus, Matthaeum ar-
chiepiscopum post Constantiam decessisse, nempe
post aunum 1197 (imo 119-i). Pervenisse ad aniium
1202, comperimus ex instrumentis.
« XXI. Raynaldus, Petri, Celani comitis, filius,
ac lanocenlii III nobilis alumnus, subdiaconus etca-
pellanus, posl obilum Malthsei, canonica capiluli
eleclione deligilur capuauus archiepiscopus, anno
1204. De cti.jus eleciione habemus pariern epistolaj
Innocenlii in Corpore Juris, et inlegram darr.us, se-
quenlibus verbis conceplam Archidiacono et capi-
: qui cum eo missi ftterant. assignavit. Adde pag. 658,
tulo Gapuanis. Cum olim nobis dc obitu B. M. archi-
episcopi Capuani, » ctc.
HactemusUghellus, cui Malthaeum ad annum L202
pervenisse, Raynaldum vcro non nisi anno 1204
cleclum fuisse. asserenli, fidem adhibere nequaquam
possumus. Ac primum :
Epislolas illas Iunocentii, quas ipse referl, habe-
mus in Regesto anui secundi. Vide epistolas libri
secundi, 190, Capitulo Capuano, ut maturc novum
archiepiscopum eligant, non diu cxspectatis liis qui
longius aberant ; —
277, Archidiacono, et capitulo
Capuanis, ubi varia de eleclione et postulatione Pr.v-
latorum disserit pontifex, iemumque R. (Ragnaldi)
in archiepiscopum ab ipsis elecli, elcctionem con-
firmat.
Desunt equidem, tam ad unam quara ad alleram
cpistolam, notae chronologicae. Verum, cum in Re-
gesto anni sccundi exhibeaniur, palet eas saltem
ante linem Februarii anni 1200 scriptas fuisse, ac
proindc Matlhaeum anle iaiiium ejusdemanni obiis-
sc supremuni.
Concinere videturalia ejusdem ponliQcis epislola,
scilicet epistola libri secundi, 1S7, Arcliiepiscopis
INNOCENTII III PAP.fi
;
papa Gregorium, Sauctoe Marire in Porticu diaco-
cardiaalem (100), legalurn ia Siciliam destina-
vil ut ibi cum familiaribus regis de regni negoliis
ordinaret (1). Qui profectus, recipit ab eis balii ju-
ramenlum, et fecit illud ab aliis per Siciliam exhi-
; beri. Verum, quia non bene intendebalur ei a fa-
railiaribus rcgis, et praescrtim a canceilario (2), qui
dedignabalur eum superiorem habere, cum ct omnes
non re^iis sed propriis utilitalibus insudareni, post
non muhum tcmporis ad sedera aposlolicim est re-
Panormilancnn, Montis-Regalis, et Messancnsi ali-
nisi postannum isque, de regni Sicilix bonis alienata resli-
ut
'Qtuttnt; dala (ul illic diserle dicilur) Laterani, v
Kal. Octobris an. n (id est 1199). Non, quod in ca
de archiepiscopo Capuano menlio habeatur, sed
quia noiari potcsi, quod, cum in diversis aliis Epi-
stolis (vide epislolas libri prirai, 390, 391, 392,
557, 558, 564), quoties agitur dc ncgotiis regni Si-
ciine, archiepiscopus Capuanus iisdem archiepisco-
luin sum- pis Pinor.n.tanensi, elc. semper adjunctus videalur,
uxorem Con- in isla sola libri secundi epistola 187, nomen ejus
nequaquam reperitur unde forsan conjecturari lieet
;
eum jam anle mensem Oclobris auao 1199, fato
funclum fuisse.
Quoad electiooem Raynaldi, cjus successoris, eam
jam ab anno saltem 1201 locum hDbuisse, evincilur
ex iis quaa apud Ricchardum de S. Germano le-
t. VI, col. 401. guntur (Rer. Italic. Scripl. lora VII, col. 980), ad
an. 1201 : «Gualterius, Brennensis coincs, in odium
Theulonicorum in regnum miltitur ab Innocentio
papa, qui, apuj Capjam congrediens cum ipso
Diupuldo, vicit el fugavit eumdem, ilecimo niensis
^ Junii, el exinde Tranum venii, una cum IWy-
NALDO, TCNC ClPUANO ARCHIEPISCOPO, FILIO C.ELANI
: COMITIS. »
Idem alTirmal D. Agoslino Iuveges, Armal. di Pa-
lcrmo, part. m, pag. 515, ad ao. 1201.
(99) Tarenus, al. taris, moncla aurea apuil Apu-
los el Siculos. Matlh. Silvaticus : Tarenus ponderat
grana 20. Compulus an. 1333, et seqq., toin. II,
Hisl. Delphin., pag. 285 Qualibet uncia computata
:
pro quinque florcnis, ct quolibet floreno pro scx tare-
nis, et quolibet tareno pro duobus carolenis, ct qiwli-
bei caroleno pro deeem granis. Falcandus pa,<:. 656 :
Domumque revcrsus, 700 millia tarcnorum hostiariis,
et 661. Charla an. 1451, 18 Febr. Itlas uncias mille
30, et illos tarenos 20, et in corlcnis argcnli gillalis
bonietjustipondteris 60 eorum pro uncia quulibct, et
duobus pro tareno singulo, jux/a rnodum cl rur-
sum reqni Sicilix. Vide Cang. Glossar. tom. VI,
D col. 996.
(100) De isto cardinale vide quas adnotavimus ad
epislolam 29 libri octavi.
(1) Confer epistolas libri primi, 557, Archiepiscopo
Panormitano, Regincnsi, Capuano, Montis-Regalis,
et episcopo Trojano, ut necestariam contra hostes re-
gni pccuniam iransmitianl; dat. Laierani, vm Kal.
Februarii, an, i (id cst anno 1109); —
538, Clero,
baronibus, judicibus, militibus, et universo popuio,
Capuanis, ul pro patria contra hostes forliter dcccr-
tent ; sine data ; 562, G. S. Marise in Porticu clia-
cono cardinali, A, S, L., qua ipsi gubernationem rc-
gis minoris, et regni Sicilise committit ; sine data ; —
564, Archiepiscopo Panormitctno, Capuano, Regi-
ncnsi, el Montis-Rcgalis, et episcopo Trojano, de eo-
dem argumento ; sine data.
(2 Eral is Gualterus, episcopus Trojanus, de* quo
supra.
 GESTA. — AN. 1109.

versus (3) nunliis cum litleris regis per regnura A. runt ad Montem Cassinum cum filiis et uxoribus
traosmissis, ui ab omnibus dorniuo papa? juramen- suis ; et post eos cardinales el mililes discesserunt.
tum balii praeslarctur. In terram vero Laboris do- Cardinales vero cum habilatoribus mille infra mo-
niinus papa dircxil (4) Joannem, tiluli Sancli Sle- nasterium sunt recepli, et militcs cum archariis se
phani iu Co^lio monte Presbylerum (5), et Girariium, in vallo ante monaslerium receperunl, quos, capla
Sancli Adriani diaconum (6), cardinales, ul civila- Marcualdus obsedil, a?^tim;ins eus
villa el spoliala,
lcs , comiles et barones inducerent ad resislcn- ad deditiouem posse compcllere propter inopiam vi-
dum perlido Marcualdo, qui , congregalo eiereilu, clualium, aliorumque necessariorum dcfecium. Quo
inlendebnt imprimiscapere monasterium Casinense, audilo, sumraus ponlifex vehementer doluil, slalim-
ut ingressum regni liberum oblineret (7). Cum ergo que misit Jordanum, liluli Sancla? Pudentianae pre-
Casinensis abbas (8) in insianlis necessilatis articulo sbyterum cardinalem (II), et Oclavianum, subdia-
summi pontiticis auxilium implorarel, misil nobilem conum, consobrinum suum, cum unciis auri mille
virum, Landonem de MoiUclongo (9), consobrinum quingenlis, ad Pelrum, comilcm Celanensem (12),
suum, rectorem Campaniascumquingenlispene mili- ut cum eo ,
proul melius possent, elTicerent, qua-
libus cl centum arcbariis conductis ad solidos (10), tenus obsessis sallem in viclualibus subvenirenl.
qui cum prnefatis cardinalibus receperunl sein villa „ Ipse vero aurum recepit, cl dislribuil illud miliiibus
eam defenderent conlra impe-
Sancti Gcrmani, ul suis, propriam magis ulililatem quam obsessorum
tum Marcualdi. Horaines aulem ipsius villae, tan- necessiialenvallendens. Nam vix tandem feeil illuc

quaui pussillanimes el imbelles, illo venienle fuge- intromilli aliquas summas farinae. Sed illi, licet in

(3) De redilu cardiualis S.
nescio an in Regeslis menlio habealur. Sed ipsum
usque ad mensem Maium, ncc ulira mensem Augu-
slum 1199 in Sicilia moralum fuisse, evincilur ex
cpislola libri secundi 161, Clero et Populo Reginen-
sibus, ubi archiepiscopi Reginensis eledio confirma-
lur dat. Laterni, xvn Eal. Scptembris, an. n (id.
; a gli n di Novembrc {in fcslo S. Martim), 1'impera-
csl 1199). In isla enim epislola dicilur « Cum
dilecius lilius nosler, G. S. Marioe in Porticu dia-
conus cardinalis, cui vices nostras tain super balio
Maria? in Porlicu , Sorolie congregato magno exercitu Teulonicorum, ce-
perunt S. Germanum, et deprxdaverunt deindc
8 dies monasterhim Montis-Casini in fcsto S. lilar-
tini obsedcrunt et abbas Rofjridus, et mayisler Ge-
rardus cardinalis, dcdcrunt 300 uncias auri Mar-
couatdo. Ma quesla Cronico crra nel tempo, poiche
:
drice era ancor vivcnle (ulpole quas non nisi die
27 Noveinbris diem obiit supremum. [Vide supra
§ 21, nol. 78] j onde con piu verita narra Riccardo ;

regni quam officio legationis comnvseramus, ajiud Marcoaldus, cognito de morte imperatrias, congre-
Messanam, pro ipsius regni negotiis morarclur, di- gato malignorum exercilu vcnicns in comitatu
lecli lilii, canoniei Reginenses, eidem obilum B. M. Molisii, in guo ftdei sune reliquix servabantur, ad
Reginensis archiepiscopi, lam per lilterjs quam per Casinensem abbatem legatum misit, ut sibi regni ju-
suos cjnonicos, nuntiarunt » Archiepiscopum C rarct Dalium,quod sibi Imperator reliquerat,dicebat.
autem Reginensem (erat is nomine Guillelmus), de Seppe subilo il papa quesla inlima di Marcoaldo fat-
cujus obilu hic agilur, dic 7 Aprilis anno 1199 ta al abbale Casinese, e lo scomunico; e anco li
fato funclum fuisse (ex Emortuali Ecclesix Ca- mando contro, dice 1'istesso, duos cardinales, cum
thaniensis) docct U>:hellus, Ital. sacr. tom. IX, exfortio mililum Campanorum undcipse, furoris
col. 438. impatiens, coepit, more Theutonico, in terram mona-
Irno, Gregorium, liluli S. Mariae in Porticu steni desxvire e queslo fu il principio della sangui-
;

diaconum cardinalem, Roraa? jam ante iv Non. nosa guerra Marcoualdese, chc 7 anni travaglio la
Julii reducem fuisse probari polest ex epistola Sicilia, Puglia, et Calabria ; falla forlo quel prelesto,
296 in append. ad lib. n, Joanni, priori de Maria- quod imperator Mnrcoualdum regni balium rchqueral,
dura, ejusque fratribus tam pra'sentibus quam fu-
,
e imperalrice Conslanza non solo glie 1'havea tolta.
I

turis de confirmatione privilegiorum dat. Lalerani,

; ;
per manum Ritynahii, arcbiepiscopi Acheruntini,
canceliarii vicem agenlis, iv Nonas Julii, indiclione
secunda, Incarnationis Dominicie anno 1199, ponti-
ficatus vero domini Innocentii PP. an. n. Ibi enim
Gregorius, lituli S. Mariae in Porticu diaconus car-
dinalis, cum 18 aliis cardinalibus subscriplus re-
perilur.
(104) Id, anlequnm cardinalis
S. Mariae in Porticu [) inventum thesaurum conservet, donec poniifex suam
in Siciliam legaius mitlerelur, contigisse, evincilur
cx epislolis Innoceniii supra laudatis. Quibus addi
debet epistola. 563 Libri primi, Xobili viro, L. de
Aquila, comili Fundano, ut legalis apostoticis (Joan-
ni, liluli S. Stephani in Ceelio nionte prcshytero,
el Girardo, liluli S. Adriani diacono cardinali-
bus) oblemperet, et consitio atque auxilio sit ; sine
dala.
(5) Vide epislolam 83 libri quiuli not.
(6) Vide epistolam 140 libri quinli not.
(7) « per Sicilia, Calabria, e Puglia
Divulgalosi
la morle dell' imperadrice, subilo (dice la Cronica
di Fossa-nova) Marcoualdus, Diupuldus et Corradus,
nobilissimi Tedeschi, ch' erano stali discacciali dal
regno, l'an. precedenle (1197, agilur enim hic de
rebus circa fioem anni 1198 geslis). da Coslanza,
ma anco rial regno discacciulo. » D. Agoslino
Invf.ges, Annal. di Palermo, parl. m, ad an. 1198,
pag. 510.
Conlerendus eliam Mnralorius, Annal. dltal.
Tom. VII. pag. 136, ad an. 1199.
(8) Rollridus, de quo ad epislolam 38 libri quinti.
(9) Ad istum dirigitur epistola 02 libri secundi,
Nubiti viro, L. de Montelonyo, consobrino papse ; ut
voluntatem declarel ; dal. Lalerani, v Id. Maii.
(10) Ad solidos, id esl, Gallice, soudoyds Soli-
data (stipendium unius solidi, quod datur militi),
soldata, soldata, soiidum, soldum, soldus, solidus ;
b;ec omnia idem sonant. Hinc, solidare, soldare,
,
soldeare ; nec non solilarii, soldorius, soldaderius,
soldaerius. elc. Vide Caugium, Clos.ar. Lom. VI,
col. 573 el seqq.
(il) Vidc epistolam 74 libri quinli, not.
(12) Erat is sororius cancellarii, prout evinci-
lur ex epislola 258 libri secundi, Clcro et populo
Civilalensibus ; ut li. comitem Theatinum, non vero
P. comitem Celanensem, in custodem suum rcci-
piant ; dala Lalcrani, m
Kal. Januaiii. an. 11 (id
estli99),
 ,

INNOCENTII III PAP.E XLIV

mulla penuria et limore essenl, rcslilerunt tamen A excommunicalus crat, juraret absque pacto quoli-
virililer ct constanler, ila, quoJ, cum quosJam bel, cl tenerel se universis mandalis aposlolicis
corrupissenl pecunia dc exercilu Marcualdi, el ad parituium. Licel aulem dominus papa fraudem ip-
suum prresidium allraxissent idem Marcualdus
,
sius haberet valde suspeclam, quia lamen redire

posl duos menses ali obsidione recessit, aliquisque volenlibus non esl aditus Ecclesias obserandus,
malo fuil usus in illo. Nain, capla villa, et fugalis misit (15) Verulas in Campaniam Octavianum,
mililibus, tantus omnes terror invasit ,
quod , si Osiienscm episcopum (16), et Guidonem, Sanclae
cutn illo triumpho prolinus processisset ,
pene nul- Mariae Transtibcrim presbylerum (17), ac Hugoli-

los invenissent suae maliliae resistentes. SeJ , in- num.sancli Euslachii Diaconum (18), Cardinales,
lerini(imore scJalo, spirituque resumplo , ad re- ut diclum Marcualdum, illuc ad eorum praesentiara

sistendum ei se plurimi |iaraverunt. Ille vero non accedentem , sub forma recipcrent suprascripla.
solum viribus, sed et fr.uidibus insistebal , ul prre- Qui cum venissel post multas allercationes prae-
, ,

conceptam maliliam Juceret ad effectum ;

et , licel diclo modo juravit, rogans episcopum el cardina-

quosdam viribus superassel, alios vero fraudibus les praedictus ut ad facieadum mandatum desceu-
,

decepissel, non tamen poluii pravalere, cum sum- derent ad monaslerium Casemarii, dictae civitali

mus pontifex obstaculum sibi poneret in omnibus n vicmum , ul coram sociis suis, quorum illic re-
viis suis. Sperans autem quod eum posset inclinare manserat mulliludo, audirel , usus bac fraude, ut,
promissis ,
per Conradum , Maguntinensem archie- cum a locomunito ad locurn descenderel immuni-
piscopum (13) de Hierosolymitanis lunc partibus
,
tum , non auderent ei grave proferre mandatum.
redeuntcm, et saepe per alios, sccrete fecit et caule Acquievit Osliensis cpiscopus, seJuclus consilio no-
tcutari, ulrum eum posscl oblalione munerum mi- bilis viri, Leonis de Monumenlo (19), consobrini
tigare promiltens quod
,
si solummodo ab cjus ,
sui, qui hujusmodi fuerat media-
reconcilialionis

impediiuento cessaret, quamvis nullum sibi praj- lor. Acquieverunl et alii, licet improvide ipsius

slaret auxilium, incontinenli daret ei valentiam Ostiensis episcopi persuasione seducli. Cumque ad

auri viginti millium unciarum et postquam ob- , ,

prasfatum monaslerium descendissent paratum est ,

tinuissct Panormum , lolidem sibi auri uncias ex- illis conviviumquo praefalus Marcualdus eis
, in
hiberel, ligiam sibi fidelitalem praeslaret, duplica- accuraiissime deservivil, et sub linem convivii ,

ret censum, et mulliplicarel obsequia, quae Romarii submurmuraluni est quod capi deberent, ut sic
pontificcs de regno Siciliae consueverunt habere, terrili ,
mandalum quod displiceret illi facere non
ipsumque regnum ab aposlolica sede immediale auderent. Vehementer ergo confusi, quid facerent
leneret. Nec debehat obslare quod summuspontifcx ignorabant. Sed prosfatus Hugolinus, sancti Eusta-
regcm infanlulum in sua cura susceperat quia , ,
G chii diaconus cardinalis resumplo spiritu foililu- ,

sicut ipse tinniler asserebat ,

puer ille nec impera- dinis, coram omnibus qui conveneranl ad audien-
toris , nec iraperatrieis lilius fuerat , sed suppositus dum mandatum.protulit scriplum bulla domini papas
partusquod leslibus astruere promitlebat. Pono,
;
munitum in quo mandatum quod illi faciendum
, ,

summus pontifex, lanlam lpsius iniquilalcm alicn- crat, continehatur expressum, et ait « Ecce man- :

dens, promissiones et oblaliones ipsius exsecrabiles daluin domini papae. Nos aliud facere non vale-
judicavit. Cumque non posset hoc modo proficere, mus. » Hancaulem cautelam summus pontifex ad-
ad aliara se fraudem converlii ,
proponens quod hibueral, tuni propler se, tum propler illos. (20)
reconciliari vellet ecclesiasticae unilali. Sed, cum Mandalum est ergo illi ( sicut continebatur in
fuissetilli responsum quod oporleret eum jura- scripto )
, sub debilo prestiti juramenli', ut a balio
menlo firmare, ut super omnibus pro quibus e\- , regni, invasione quoque ac moleslatione per seac suos
communicalus eral ;14), mandatis apostolicis obe- omnino desisteret, nec ipsum, aul palrimonium bcati
diret, respondit quod in spiritualibus absolule Petri aliquaicnus molestaret ; universa qtix de rcgno
parerel, in temporalibus autera juslis mandalis per se vel suos violenler uc fraudutenter invascrat,
parcndi praslaret juratoriam caulionem. Quod cum restiluerel qux haberet ;
quse vero detinerentur ab
sibi fuissel asserlum ,
quia propler eum consueta rj aliis, pro posse suo reslitui faceret bona fide ; super
forma juranJi nullatenus mutarelur, landcm in datnnis auiem et injuriis irrogatts ,
praeserlim Eccle-
scripiis promisit quod super omnibus pro quibus sia? Romanx, ac monasterio Casinensi, satis/aceret

(13) Vide epistolam 4 libri tertii, not. (18) Vide epistolam 29 libri quinti, noi.
(14) Forma excommunicalionis habetur, in epi- (19) De Leone de Monumento agitur in epislola
slola mox cilanda. 32o libri primi, Corrado et Pelro, filiis quondam
(15) Conferendae sunt omnino epislolae libri se- Malabrancx, de dissolvcndo malrimonio, quod fa-
cundi, 167, Archiepiscopis, episcopis, elc. in regno ctutn fuerat intcr Joannem, filiumnobilis viri, Leo-
Sicilix constitulis de absolulione Marcualdi sine , nis de Monumento, et S. filiam quondam Matlhaei
dala ; —
168, Marcualdo imperii senescalco ubi , , de Forlebrachio, nondum seplennem ; sinc data.
ipsi gratulalur de conservatione el hortatur ad prosc- (20) Quae sequunlur, Ilalico characlere dislir.cla,
quendum sine data. , de verbo ad verbum repelita sunt ab epislola su-
(16) Vide epislolam 11 libri (ertii, not. pra citala, libri secundi 167.
(17) ViJe epislolam 28 libri lertii, not.
 XLV GESTA. — AN. 1200.

competenter, secundum dispositionem summi pontift- A negolii, et ipsius perfidiam manifestans, dislrieie
cis, ct proprias facultates ; in clericos et viros ec- praecipieas universis, ut eum, lanqm.m exeommu-
clesiasticos manus de caetero non injiceret, nec injici nicatum, perjurum, hoslem et prodilorem, vita-
facerel violentas ; cardinales et legatos apostolicot rent.
sedis nec capi faceret, aut etiam obsideri, nisi for- Ipse vero, cognoscens se sua intentione frauda-
san impugnatus ab eis, in defensionem propriam id lum, ccepil subliliter machinari qualiter posset in
facere cogeretur ; non quod id ei diceret tunc licere, Siciliam Iransfrelare, suam ibi nequitiam liberius
sed quia hoc ei non inlerdicebal ex debito jura- impleturus. Et, cum quosdam sibi comparasset
menli (21). fautores, transivit, et ccepit mala qus polerat ope-
XXIV. Audito mandato, faclus est ingens tumul- rari, dimittens sua; iniquitatis complices et fauio-
lus iu populo. Sed ipse Marcualdus, quamvis valde res, Oihonem et Sifridum, fralres
Diupuldum,
commolus, non lamcn permisit ut in cardinales ipsius, Gonradum Sorellas, Oihonem de l.aviano, el
commitleretur aliquid inhoueslum quin potius ; Fredericum Maluti, el quosdam alios, mullas ex
usque Verulas eos in propria persona conduxil, hac parte Phari munitiones lenentes, qui omnes
proponens, quod ad praesenliam summi ponlificis cum illo de vanitate convenerant in idipsura. Cum
vellel accedere, ut ei quaedam secrelissima pateface- i lu m
g erR0 pPr 1 mala super Siciliam mulliplicari
rel, qu;e nulli alii revelarel. Unde, petebal ut praa familiares regis ad summum pontilicem
ccepissent,
scriptum mandalum interim suspendere dignaren- clamare coeperunt, ut eis cum exforcio milteret
tamen suo sigillo munitas, in teslimo-
lur. Lilteras protectorem. Misit igilur C. liluli Sancli Laurentii
nium destinavit, quod praescriplum juramentum in Lucina pre-b>terum cardinalcm (24), apostolicae
praeslilerat, et mandalum receperal suprascri-
sedis legalum, el nobilem virum, Jacobum, conso-
plum. marescalcum suura, cum ducentis mili-
brinum et
(22) Sed, ad vomitum rediens, post absolulionem tibus pecuniaria mercede conductis ;
quibus ad-
suam, lilleras domino papas direxit, in quarum junxitAnselmum,Neapolilanensem,etAngelum(25),
salutaliouis alloquio fraudem ejus perpendit, in eo Tarenlinenstm archiepiscopos, viros induslrios
quod salulalio talis erat Reverendo in Chrislo Palri
:
el prudentes, quorum studio et consilio uterenlur
et domino, Innocentio, Dei gratia sanclx Romanx Qui profecli, Frederioura in Calabria compres-
(26).
sedis summo pontihci, Marcualdus, imperii senes- serunt, tolam provinciam dcvast;.ntem et inde ;

chalcus, elc. salutem et obedientiam tam debitam pervenere Messanam, civitalem Ecclesiae fidelissi-
quam devolam. Et in aliis sic erat expressum : mam quae nunquam in hac tempeslate a via rcgia
Marcualdus, imperii seneschalcus,et id quod est de- i declinavit.
votum obedientia famulatum ; lanquam nec ex lolo XXV. Inlerim aulem, Guallerus, comeslirenensis,
supprimerel, nec exprimeret manifeste, quod regni
qui primogenilam filiam regis Tancredi duxerat in
balius et procurator existerel, sicut se prius in suis
uxorem, de captivitatis crgastulo cum matre et so-
lilleris consueveral appellare.
roribus redeuntem, virutique fortis, nobilis, slre-
Misit eliam lilieras, non solum intra regnum, sed nuus et inagnanimus, ad aposlolicam se lem acces-
exlra, signiiicansquod ipse reconciliatus eratsummo sit (27), postulans humiliter et inslanter, justitiam
poniifici, laulamque gratiam in oculis ejus invene- sibi lieri de his qua? ad uxorem ejus in regno Sici-
ral, quod concesserat ei ut balium regni gereret, liaa perlinebant. Constabat enim quod pater ejus,
et duos ei depulaverat cardinales, qui ad inlei:den- rex Tancredus, regnum Siciliae oblinuerat, el, posl
dum sibi compellerenl universos. Super quibus cura cum, lilius Willelmus in regni soliuin fuerat
ejus
redargutus fuisset a cardinahbus, aperle rescripsit sublimatus, cui Henricus imperator, lempore Cce-
quod nec pro Deo, nec pro homine, mandatum, lestini papae, abstulil regnum, el sic tandcm cum
quod sibi fe":erat summus ponlifex, observaret. illo composuit, quod concessil ei et hsredibus suis
L'nde, dorainus papa per tolum regnum nunlios et cotnilalum Licii et principalum Tarenli, conccssio-
litteras deslinavil (23), significans tolum processum nem hujusmodi tam suo quara suorum juramento
D
(21) Haclenus in epistola memorala. dentia?, Innocentii PP. III et Henrici imperatoris VI
(22) Confer libri secundi epislolam 179, Comiti- lestimonio facile credi polesl. Innocenlius illum S.
bus, baronibus, civibus, et universo populo, in regno sedis legatum esse jussit apud eumdem llenrieum
Sicilix conslitutis, de absolutwne et novo perjurio imperalorem. Henricus vero in magnis regni nego-
Marcoualdi; sine data. tiis usus esl. Finem viiae lecil eirea annum salulis
(23) Confer epislolas libri secundi, 221, Nobilibus 1202. Ugbell., IX, col. 177.
Ital. sacr., loin.
viris comitibus, baronibus, civibus, et universis per (26) Conler epislolas libri secundi 245, Clero,
Siciliam constitutis, ut Marcoualdum tyrannum, et militibus,elpopulo Capuanis, de negotioregni Sicilix;
Saracenorum socium. opprimant; dat. Lalerani, vui sine data; —
280, Comitibus, baronibus, bajulis,
Kal. DecermhrU; —
126, Umversis Saracenis, in Si- judicibus, civibus, et universo populo, in regno Sicilix
ciliaconstituiis, ne conlra verum Siciliueregem adhx- conslitutis, ut cum legato apostolico in regni conser-
reant Marcoualdo; dat. Laier. vationem opes ut consilia conferant ; dat. Lalcrai.i,
(24) Vide epistolam 31 libri lerlii, not. iit Non. Pebruarii, an. n (id e.-l 1200).

(25) Angelus, Tarenlinensis episcopus ordinalus (27) Hoc ad annnm 1200 referi Muralorius, loc.
fuerat anno 1194. Quanioe praesul ille fucril pru- cit. pag. 142.
 ;

INNOCENTII 111 PAP.K XLVIII

confirmans. Sed poslquara eum malreni aique \ remus obsiquium, anpalercmur kostilem animum as-
soiorcs ipsiu.s in sua oblinuil polestate, caplivos sumcre contra regnum. Cognoscenles ergo, pelitionem
in Tiieutoniam desiinavit, de qua vix landem, ipso ipsius, secundum ea quSB vitclleximus, csse justam,

puero in captivitate defuncto, maier et sorores ejus favorem ei apostolicum super ipsa petitione duximus
per mandalum apostolicum evaserunt. Ccepil crgo impendendum, ne, se ei forsitan justa negaremus,
dominus papa muliipliciier dubilare quid ei super quasi desperans, regni hoslibus addcretur, vel per
pelilione praedioti coiuiiis essel agendum. Nam, seipsum foriior regis (\cret inimicus, el ftercl crror
ipsc comes Frederice, puero, regi Siciliae, lilio pras- novissimus pejor priore. Procuravimus igitur, et ob-
dicti imperatoris, videbiiur non immerito esse sus- tinuimus upuJ ipsum studio Uiligenti, multa consilii
peclus, lanquam qui suorum intenderel injurium deliberatione prxhabita, quod exhibuit nobis supra
vindicare. Sed, e contrario dubilabat, ne, si omniuo crucem el reliquias juratoriam cautionem (30), quod

ipsius comilis repellerelur pelilio, ipse se rcgis ncc. pcr se, r.ec peraliummachinabitur quidquam con-
hosiibus jungeret, et sic lieret error novissimus tra personam regis, honorem ip*ius, el regnum Sici-
pejor priore. Deliberavil igitur diligenler non solum lisc ; sed, cum asscquetur principatum et comilatum
cum cardinalibus, sed et cum aliis viris prudenlibus ;
prsedictos, vel justum excumbium, ad mandatum no-
et in hoc landera uuiversorum resedit consilium, ut strum prxslabit eidem regi fidelitatem, et hominium
B tam quam
jus quod uxor pnedicti comitis ex concessione im- exhibebit et nobis regis tutelam rcgni ba-
peralorU habebat in comilatu Licii et principalu lium assecurabii propio juramento, et quod bona
Tarenti, recognoscerelur illi, ne juslitiam denega- fi.de pro jiosse suo ad defensionem regis et regni stude-
ret (28). Ui aulein contra suspicionem prrefalo regi bit conlra hostes ipsius, nominalim contra Marcual-
caverel, in publico consistorio, astante mulliti dirie dum, Diupuldum, Oddonem de Laviano, et fautorcs
copiosa, subscriplum ab ipso comite juramentum ipsorum. Similiter autem S. uxor, et ftlia quondam
recepil. El, ne 1'amiliares rcgis scandalizarentur ex regis Tancredi, uxor ipsius comilis, juraverunt quod

hoc, si forle, anlequam eis hujusmodi lacti causam id, quantum in eis est, fideliter observabunt, etpro-
exponeret, concessissel praefalo comili lilteras pro curabunt apud eumdem comitem ut inviolubiliter ob-
priucipalu Tarenli et comilalu Licii obtinendo, servenlur (31). Quod si forsan contra prxst itum jura-
protinus misil eis lilleras in hunc modum (29) : menlum idcmcomes, vel uxor ipsius, per sevelalium

Nuper dilectus filius, nobilis vir, Guultcrus, comes quacunque tentaret occasione venire, prseler reatum
Brenensis, cum nobili muliere S. relicta quonclam perjurii, excomunicationis in personas et interdicli

regis Tancredi, et filia ipsius, uxore sua, cum mili- senlcnliam in lerram incurrerent, et ab omni jure, si

tibus etiam et aliis multis,ad aposiolicam sedcm ac quod eis nonsolum in prgsdiclis terris, scd elin rtgno
cedens, ex parleipsius uxoris sux, ac sororum ejus- C etiamcompeteret, cadcrentomnina. Super quibus oui.
dem, petitionem nobis offcrre curavil supcr assignando nibus fidcliter observandis fulcjussores idoneos idcm
sibi principatu Tarentinensi ct comitatu Liciensi, vet comes nobis, quos polerit, exhibcbil. Voienles igitur
iuslo excambio pro ipso comilalu, juxta concessionem honori priusquam ei principatum cl
vcstro deferre,

quam llenricus quondam Imperator super iis Wil- comitatum prxdictos, vel justum faceremus aut ,

lelmo quondam, filio rcgis ejusdem, et ipsius hxre- eliam mandaremus excambium assignari, id vobis
dibus, fecissc pubtice nosccbalur, cum contra eum duximus iniimandum, ul prxter vcslram conscientiam
nec idem Wilielmus, nec sorores ipsius in aliquo non ayatur, fraternitatem veslram moncntcs etexhor-
deiiquissent , utpote qui aHatis benefwio excu- tanles in Domino, ac per aposlolica vobis scripta
santur. Nos igitur, ejusdem comitis nobilitatem et mandantcs, quatenus, infra vos ipsos diligcntius at-
potchtiam allendenles, cum etiam eum multi sequan- tcndcntcs et justiliam et potcntiam comitis antcdicli,
tur, et plures sint in proximo seculuri, utpote quem qui per se ac suos regi ucrcyno polcrit ntiliter deser-
dilccli filii, el Flandrix comites, proxima
Campanix vire, ct hostes ipsius potcnter ac viriliter expugnare,
linea consanijuinitalis altingunl, qaijam crucis signa- necessitatem quoque regni et egeslatem, quod, pcc-
culum assumpserunt, in terrx sanctx succursum cl catis exiijcntibus, non solum supcrvenicntem, sed nec
ipsius comitis subsidium profecluri, dcliberavimus r> etiam imminenlem persecutionem sufficit sustincre,

quid e set aijcndum,utrum scilicct eum ad regis tra/ic- vrocurelis prudenler el caute, ut quod ad justitiam

(28) Nolandum quod paulo anie ipse Innoeenlius rat. Imo, certum esl, inilio ponlificalus Innocenlii
PP. III, K. comitem Licii, sub proteclioneaposlolica R. comilem Lieii fuisse. Vide epislolam 451 libri
suscepcral, speoialilerque Licii comilalus posses- primi, Acheruntino archicpiscopo ; ut a laicis res
sionem ei conlirinaveral. Vide epislolam 182 libri ecclcsiasticx non administrenlur, sed exslructa mo-
seeundi qua; quidem notis ehrouologicis carul, ve- naslcria ab episcopis consccrentur ; dal. Spolcli, vi
rum, ex loco quo in Hegesto exhibelur, mense Kal. Seplembris an. i (id. est 1199). Ibienim diserle
Septetnbri, an. 1199, data fuisse videtur. Quo paclo legitur « Signifieanle nobili viro,
: ft. comite Licii,
aulem, quove lilulo, R. ille comilalum Liciiadeplus noslro apostolalui est reseralum, » elc.
fuerat, nescire nos falemur. Raynaldos (Annal. (29| Epistola isla in Regestis hodie non reperi-
Eccles. lom. XIII, pag. 28, col. 2, ad an. 1199, g 18) lur.
in isla Innocenlii epislola de ipso Gualterio agi, ac (30) Ha?c infra repeluntur. Vide §33.
proinde legendum csse G. pro ft. censuisse videtur (31) llaclemus g 33.
sed qu;; aucloritalo frclus, scriptor ille non decla-
 GESTA. — AN. 1200.

ejus pertinere dignoscitur, sine turbatione qualibet A niensi (3i) et exerctturegio pariter prcevenere Panor-

complealur ; scituri, quod idem comes, quem experi- mum. Faclum esl au/em gaudium in civitale, pro eo

mento cognovimus esse virum industrium et pruden- Marcualdi nequissimi, qui

prcBcipiie quod, occasione

tem, el quem Deum limere credimus, et prce omnibus eam,cum Saracenorumgentenefuria, per viginti dics
conlinuos tenueratstrictenimis el detinebant obsessam,
unimce suce afjeclare satutcm, nobis ftrmiter repromi-
sit, quod tantum ac tale, dante Domino,regietregno
summa jam videbatur inopia laborare. ttie ergo eo-

contra hostes sttos servitium exkibebil, quod non so- dem, exercitus regis exlra civilatem, in viridario sci-

lum ab eo non molestabitur super istis, sed ntajora lieet regis, quod dicilur Januardum, caslra sunt po-

merebilur obtinere. Quodsi forsan vobis visum fuerit, sita, ut stalim die sequeuli campalis fieret cum ini-

ul ampliut pereundem comitem possimus regi et rcgno mico congressio. Sed liomo versutus el callidus, mox
cavere, id per vestras nobis litteras inlimetis, ut, de ut applicuisse prxsensit e.rrcilum, per Dainerium de

consilio vestro, caulionem, qttam expedire videritis, Manente verbapacifica transmisit in didum, ut partis
nostrx, si possel, infirmiora cognosceret, et quas de
exigamus ab ipso, ct rccipiamus e.raelam.
Cum aulcm Guallerus, Trojanus episcopus, regni hor.i prceslolabalur in horam, vires interimreeipicns,

Sicilia; cancclkrius, apud Messanam has lilteras

cumuluret. Noverat etiam peeuniw noslrx defectum,
el auod r0 P ler importunam murmuralionem sli
recepisset, commotus esl vehemenler, el, covocato g \ P

populo, inlentionem sumnii pontificis in impelu spi pendiariorum, et instantiam belli, eral nobis pericu-

modis quibus poluil, sluduil depravare, ma- losa dilatio : et ideo, verbis delinendo sive deeipiendo
rilus
gis silii limons quam regi, quia, cum ipsecum om- nosdulcibus, illaqueare credebat; fecissetque votis sat-

nibus suis semper opposuissel se regi Tancredo, tis, prsesertim, cum jam audientium animos ad pacis

verebalur ne praefatus comes, qui filiam ejus duxe- su;e concordiam inclinasset, nisi consilia principum

ral in uxorem, si potens efficeretur in regno, in Dominus desupcr, qui novit omnia antequam fiant,

eum el suos se acriter vindicarel. Memoratus vero el cogitationes hominum a longe considerat, dissi-

comes, uxore ac socru dimissis, in Franciam esl passct. Omnibus enim cliversis et variis linguis, qux
reversus, ut, exercitu congregalo, venirel ad obti- in excrcitu erant regio congregatx, voluntalcm ct

ncndam terram prascriptam, et ad hosles regios ex- vocem contulit uniformem, omnes uninamiter di-
ut

puguandos. ecrcnt, omnes una voce clamarent Pacem excom- :

XXVI. [nlerea Marcualdus, atlractis sibi Sara- municati respuimus, inimici Dei et hominum concor-

cenis Siciliae, mullisque sibi nobilibus socialis, in diam penitus sine omni consilio refutamus. Ycrum,
tanlum profecil, quoJ, obtenlis multis civilalibus et propter hxcverba, nec ille pacem suam desisttbal

usque Panormum, et civilatem ipsam

caslellis, vcnil expetere, nec tractatorcs nosiri, qux ab eo propone-
impugnabat. Unde, oporluit legatum et Ma-
fortiter
C uanlur seu postulabantur, audire. El, cum fcre ftnis
rescalcum summi pontificis, qui Messanaecum pra> jam essel, murmurantibus omnibus, pax consum-
faio cancellario morabantur, accelerare Panormum. mari dcberct, qux nostrx pactis pro ccrto contincre

Quid aulcm de ipsorum advenlu proveneril, liltera videbalur iucommoclum, ncc ad nostrum spectabat

Ansclmi, Neapolitanensis archiepiscopi, ad domi- hono r em, magister Barlltolemwus, scriptor vester,
num papam Iransmissaa, testantur qnarum lenor qui nostram et Ecclesix Dei injuriam xquanimiler
;

est talis (32); [Dona, quce, veslrarum orationum tolerare non potest, audiens quod isla concordia in
intervenienlibus mcritis, operatus est Dominus his odium contemptumque vestrum fieri debebat, et quod
diebus, vobis, domino meo, sicul vidi propriis oculis, etiara toti regno poterat esse damnosa, litteras
sludui dcclurarc.] Noverit ilaque sunclitas veslra, me prohibitionis vestrse produxit in medium, et ubi,
cum tribus galcis et uno bussio (33) Apulorum, qui prxler devolissimum vestrum, dominum Nontis-
tne, vestri gralia, cum magislro tiartholomceo, scrtp- llcgalis (35), tres erant alii Domini congregati,
lore vestro, et mea tota familia, honorifice perdu.ve- pro tracfaneta, imo perfieienda dicta concordia,
runt, feliciter applicuisse Panormum die videlicet de- videlicet cancellarius, et Domini Messanensis (39)

cima septima prceseniis mensis Julii quo etiam die, ;

et Cephatudensis [37], prxsente jam dicto Raynerio,
sicut Domino placuit, et hora eadem, Dominus cardi- D Nuntio Marcualdi, prolulit et assignavil lilteras ves-

nalis, cttm dominis omnibus curiw, excepto Cala- tras, firmiler prohibens eis juxta tenortm mandati,

(32) Parlem epislolae bujus refert R.iynaldus (An- Spelman. Glossar. Archaic, p. 95, col. 2. Vide
nal. Ecclcr.., tom. XIII, pag. 40, col. 2, ad an. 1200, eliam O.ngium, Gloss. I. I. col. 1372.
§ 2). Quae apud ipsum leguntur, hic uncis inclusa (34) Ecclesiae Calaniensi tunc prreerat Rogerius II,
exhibenlur. qui, jam ab anno 1185 eleclus, sedit usque ad an-
(33)Bussio. Navigii gcnus grandioris, a simililu- num circiter 1207. Vide Roc. Pirr. Slcil. sacr. t. I,
dine pyxidis, quaj Anglis busse dicifur appellatum, parl. ii, pag. 31.

inquii Spelmannus : pandum oblusum prora;

alvo, et (35) l>e archiepiscopo Monlis-Regalis jam egimus
seu polius quod dolii vinarii formam referret quod : supra in nol. ad § 23.
Graeci reeenliores pVjx£ov. j3out(£iov vocanl. Varie (36) De Messanensi archiepiscopo, vide quae dixi-
aulem ejus modi navigii nomen scripluin occurril mus ad epislolam 60, libri quinli.
apud scriptores, uam promiscue bussa, buza, bttcca, (37) De Cephaludensi episcopo, ibid. epist. 89
bucia, buccia, bucca, bussia et burcia, dicilur. Henr. not.
 n INNOCENTII III PAP.E Lll

utcum Marcualdo nequissimo .pactum non facerent, A viro egregio Marescalcocum omnibus suis noment
neque finem. (Factum est itaque, ut tum pro mandato quisivitxternum. Faciat Deus, ut ei respondeatur sc-
veslro, lum quia totius exercilus et populi Panormi- cundum merita sua bona, imo prxclara opera sua.
tani tumultus nimis crescebat et murmur, post diem vobis autem eum non commsndo, quia opera sua valde
quartum intcr Panormum et Montem-Regalem, quem bona eum apud vestram magnifxcentiam recommen-
Mareualdus vi ceperat et tenebat, ab hora tertix, us- danf (39).
que jeread nomam, fuit hinc inde fortissime prxlia- XXVII. In haec fuga perdidit Marcualdus univer-
tum, ct tandem, sicut Domino placuit, promerenlibus sam supellectilem suam ; et inventum esl in quodam
xanctis orationibus rnutris, post, multas pzrtis ad- scrinio testamentum imperatoris Henrici, aurea
versx strages, mutilationes etccedes,per egregii viri, bulla signatum, in quo, inter c?etera, h*c de verbo
domini marescalci vestri subsidium, qui cum suis in continebantur ad verbum (40) : lmperatrix, consors
exlremo localus, castellum tenebat, imo ipsecaslellum noslra, et filius noster Frtdericus, Domino papse et
erat exercitus, optatum habuimusde inimico trium- Ecclesix Romanx exhibeant omnia jura
qux a >-cgi-
phutn. L't ennn aliquantulum plenius eloquar, primi bus Sicilix consueverunt habere, el Domino papx se-
nostri, qui erant in prima belli facie conslituli, licet curitatem faciant, sicuti reges Sicilix sumtno ponliftci
in primis viriliter fecerint, guamplures prostraverinl B et Romanx Ecclesix facere cousueverunt. Si vero
et occiderint, multitudinem tamen illorum, qui in prxdicta consors nostra proemoreretur, filius noster
ipsos insimul irruerunt, non valentes sustinerc, bis- secundum ordinationem suam remaneal et, si filius :

terga dedisse coacli sunt et benedictus a , Domino ma noster siiw haerededecesserit, regnum Sicilias ad Ro-
rescalcus bis eos recepit cl defendil incolnmes ; et Jum munam Erclesiam deveniat (41). (Si vero filius nosler
nimis urgeret ac premerel Theutonicorum et Agare- yrxmoreretur, dilecta consors nostra Regnum in vila
norum pars alia, benedictus a Domino Marescalcus sua teneat, et, post morlem suain, regnum Sicitia' ad
et sui,unanimiler elanimose congressi, inhora una, Romanan Ecclesiam deveniat.) De imperio ordina-
in puncto uno, castra verterunt fugaverunt, receperunt mus, quod dominus papa el Ecclesia Roma illud
ceciderunl et occiderunt sequentes et persequentes. do- filio nostro confirment ; et, pro hac confirmatione
nec illi qui gladium evaserant, loca castrorum cum imperii volumus quod iota terra nostra co-
et regni,
omnibus tentoriis et rebus suis desererent, el se per domino papse et Romanx
mitissse Mathildisreslituatur
aspera montium, per concava vallium el defossa terra- Ecclesix, prxler Medisinam et Argelatam, cum ea-
rumdispergerenl, etin viam perditionisabirent. Qui- rum pertinentiis ; et insuper ordinamus et volumus,
dam autem Pisani, ut iiclum est, numero quingenti ut tota terra de Ponte Payle, cum Monte Fortino. ii-
vel amplius, quibus quidam proserat nomim Bencdic- n bere dimiitatur domino papse usque Ceperanum, et
tus. qui et ipse Pisanus, Monlis-Regalis monlana te- quod Ecclesia Romana habeat Montem-Flasconem,
nebant, et infinita multiiudo Saracenorum erat ibi cum omnibus pertinentiis suis. Insuper prxcipimus
cum eis ad custoJienda loca debiha, constituti. Sed Marcualdo, senescalco noslro, ut ducatum Ravenns,
quam primo nuniiatum est bellum pedites nostri, cum terram Brittonorii, et Marchiam Anconitancnsem re-
comite Gentili et comite Malgario, et quibusdam mi- cipata domino papa et Romana Ecclesia, et reco-
lilibus aliis, potenter ascenderunt , transcenderunt , et gnosc.at etiam ab Medisinam et 4rgelaiam, cum
eis
obtinuerunt montana, et omnes fere, qtiot ibi invenli suis pertincntiis. De quibus omnibus bonis securita-
sunl, in oreglaiii posuerunt. Renedictus autem iilequi tem ei juret, el fideiitatem eifaciat, sicut domino suo.
prseerat, cum paucis dicitur evasisse. Sed et quidam In morle vero sua, si sine hserede decesserit, ducatus
Suracenus, nomine Magded (3S,\qui omnium eral ma Ravennae, lerra Brittonorii, et Marchia Anconx, Me-
gister et dux. ibi quoque truncatus et mortuus fuil disina, el Argelnta, cum suis pertinentiis, in Domi-
Marcuahius vero quo, ei cum quot aat quibus desuis nio Ramanse Ecclesix remaneant.
aufugerit, adhuc nescitur. Scimus autem, quia ille XXVIII. In lantum autem prsefati marescalci stre-
nuper hominum et Diaboli mediator, Raineriusdc Ma- nuiias et pradentia, non solum re?i et f.imiliaribus
ncnte, captus est, et incarcere positus,etmulti alii de ejus verum eliam universis comiiibus el baronibus,
I)
majoribus et melioribus, quorum nomina nescio, de et omnibus, lam indigcnis quam extraneis, prata
ex;rcitu Marcualdi. Quot autem, et qui sunt occisi, exsiilil el accepta, ut ei, communi nmniura coDsilio
nescimus. Scimus autem multos ei optimos fuisse. et favore, comiiatus Andriae donareiur, regali pri-
Spolia eorum multa etpretiosa fuerunt, ila quodtolus vilegio, aurea bulla muniio, super ipsius sibi con-
ille dies vix ad exportan lum suffecit. cessione collalo. Quia vero familiares regis nect-^a-
Hoec esl ergo, dominz, dies quam fecil Dominus, rias sibi el suisdenegabinl expensas, et propter ni-
optatae redemptionis el loeiitix ; dies, in quo magnifi- mium ardorem mililes sui jam inceperant
aeslaiis
catum el benediclum est nonten vestrum ; dies, in- graviter infirmari, compulsus esl ad propria re-
quam, quw et nobis de hoste victoriam contulit ct meare (42) muliamque pecuniam dominus papa
;

(38) Apud Raynaldum, Magades. (41) Quae hic uncis inclusa virlentur. desunt iu co-
(39) II;pc omnia ad annum i'200 refert Muratorius, dice Resio. bilvz. in not. marginal
Annal. dltat. tom. VJI, par;. 1, pas:. 140. (42) Conler eptslolas libri lerlii 22, nobili viro,
(40) Vide Baronium, ad an. H97, § 9. S... comxli Ragusim, ubi'vmpontifcx laudat ob reve-
 ; :

GESTA. — AN. 1201. LIV

lum pro stipendiis et mi:ne-

feeil militibus elargiri, A ligcret sibi mililes, quorum suffragio regnum intra-
lum pro equis et armis
ribus, quoniam, propler ;
rel ; dediique sibi lilleras ad comilcs et barones,
quasiam expensas quas feceiant inSicilia, nibil pe- caslellanps ei cives, ut eum reciperent et juvarent.
nilus a familiaribus regis acceperunt. Qui, colleclis mililibus, inlrepidus regimm inlravit,

XXIX. Tunc temporis defunclo Panormilanensj

et receplus a civibus Thealinensibus, cum eorum
archiepiscopo (43) meiropolis Panormitana vaca-
recepisset casiellum, Gapuam est profectus; ; sed a
Capuanis non est infra civitalem admissus. Diupul-
bat ad quam praefalus cancellarius vehemenler
;

dus igilur, el complices ejus, cdlecta multiludine

aspirans, usque adeo laboravil, quod fecit se in ar-
copiosa circa Capuam, ei obviam processerunt, pu-
chiepiscopum posiulari, eamdemque postnlationera
per prasfaUim legatum admilii, summo Pontilice pe-
lanles eum et suos uno impelu deglulire. Cumque
nitus inconsullo. El, quamvis nondum rallium re-
hinc iinle acies fuissent instructae, pugnalum esl

cepisset, necdum eliam postulasset, Panormilanen-

satis dure : sed, Domino proiegenle fideles, ab infi-

delibus proefali excommunicati sunt in fugam con»

sein tamen arehiepiscopum el re et nominese gere-
versi ; ex quibus aliqui caesi, aliique sunt capti.
bat. Quod cum ad summi pontifieis noliliam perve-
nissel, redarguit valde legatum, qucd in lanlo ne
Tunc egressi Capuani cives diripuerunt spolia mulla
gotio circa talem personam processeral, antequam B derelicta, comile cum suis persequenlibus fugiente,

suum beneplacitum perquisisset. Ut tamen illi de- sicque data est illi a Deo victoria insperala (44).

ferrel, de mulla benignilale concessit, ul idem can-

Petrus ergo, comes Celani confoederalus illi, reti-
nuil illum plusquam per mensem ad oblinendum
cellarius, lam in spirilualibus quam in lemporali-
comilalum Molisii, cujus suffragio majorem partem
bus, procurationem gereret metropolis anlediclae;
ipsius oblinuil comitalus. Gecidit enim terror ejus
sic lamen, ut se, sicut prius, Trojanum episcopnm
in eos qui suam
suorum fortiludinem andiebant;
et
appellaret, et, si vellel, Eccleshe Panormitanensis
compressisque Theulonicis, qui ante advenlum ip-
procuratorem sive minislrum. Sed ipse, spirilus ela-
sius, per regnum libere discurrebanl, descendit pa-
tionis infhlus, hujusmodi graliam dedignalus est
cilicus in Apuliam ; et reddila. sunt ei quaedam civi-
acceplare ;
quin polius, ad infamandum summum
tales et villae perlinenles ad principatum Tarenti,
ponlificein, de faclo Brenensis comitis nec linguam,
videlicol Matera, Hydruntum, Bruiidusium, aliaeque
nec calamum voluil cohibere.
quamplures.Oblinuit etiam Mellkim, Barolum, Mon-
XXX. Saepefalus autem comes Guallerus Brenen- lem-Pilusum, el quasquam alias civilales et villas>
sis congregalis mililibus, non mullis quidem, sed quaesuae se custodiae submiserunl. Cceplique pu-
slrcnuis, Romam cum illis concilo cursu pervenit gnare contra Monopolitanenses et Tareniinenses, et
nonnullis ejus audaciam subsannantibus, quod cum G quos j Hm a |j USi qu , dominationem ejus recipereno-
tam molica manu rogaum inlrare. Quo au-
vellet
luerunt. Caslellum quoque Licii polentur obtlinuit,
dilo, Diupuldus, complices ejus, in usum se pa-
et
mullaque magnalia prudenter exercuit quae longura.
riter collegerunt, modis cmnibus laboranles, ut ejus
essel per singula euarrare (45).
impedirent ingressum. Porro dominus papa,cogno- XXXI. Gualterus aulem, Trojanus episcopus, et
scens, quod ipse cum tam paucis militibus, absque regni Siciliae cancellarius, quasi lotum sibi usurpa-
Blrage suorum et sua, regnum ingredi non valeret, regios dominalum, ila. quod,
vit inter familiares
tum quia longe major eral cum adversariis multi- tanquam rex essel, conferebat et auferebal comilalus
ludo, lum quia ipsi, scilicet adversarii, muniliones et barunias ;
instituebat justitiarios et Camerarios,
in ingressu regni tenebant, misertus ipsius, quin- secretarios et straligolos (49); vendebal et expen-
genlas auri uncias concessit eidem, ex quibus col- debat, ei impignorabat dohanas (47). et bajulalio-

rentiam erga sedem apostolicam, et
Sicilix ; dal. Laterani 23, archiepiscopis, episcopis,
comitibus, elc. per Apuliam constitutis. Hortatur ut
Marcualdo resistant ; dal. Lalerani.
Vide supra nolas ad. § 23. Vide etiam quae
3)
aduoiavimus ad epistolam, 39, libri quinli
(44) Die decima mensis Junii, juxla Richar-
dum de S. Germano, Chronic. ad an.1201.
(45) Goncinit Ricbardus de S. Germano,
cit.
(46) Stratigolos. Id est, prxfeclos seu rectores ci-
vilatum vel provinciarum ex Graeco aTpcccrjYoi;.
Haec vox varie effertur, Reperiuntur enira, strate-
gus, stra/icus, slratigus, straticotus, stratigo, strate-
gotus hic stratigari, quod esl regi vel judicari
; Vincenlius Belvac. lib. xxxi, cap. 145, douanam
per stratigos. Vide Cangium Glossar. tom.
761 el 762.
fidem erga regem elonio Lugduni Gailorum, cui id nominisatque hiuc
translalum iu Ilaliam. Conslit. Sicul. lib. l: Doanas
aulem tam, lerrx quam maris, foreslagia, plateatica,
passagia, et alia tam veicra jura quam nova curix
D nosirx, nostrorum fidelium fidei committere pojsunt.
Tit. 36; Per duanx secretos et quxstorum
magislros.
Gallice, douane. »
Haclenus Heniicus Spelmannus, Glossar. archaio-
loc. Verum aliier sensit Cangius
log. pag. 174, col. 2.
noster, Glossar. lom. II, col. 1571
« Alii a doen. Brilannico-Armorico, portare./erre,
quod in hunc locum merces omnes deferanlur, dic-
lam doanam opinentur. Sed polior videtur senlenlia,
a Saracenis arcessendum elymou: nam
aucture est
VI. col. appellari Sultanorum palatium, ubi scilicet eorum
Ibesauri asservabantur in douanam, id est, in do- :

Dohanas. « Dohana, al doana, al. duana,

(47) mum Soldani eum ducentes. Erit igilur douana. Sa-
idrm ac teloniuin. Sic vocantur aades in quibus re- racenis quod nostris cainera, cubiculum. Nequo
gia vectigalia portaria, et quas custumas vocanl, inferior videtur eorum opinio, qni ab Arabico
pendunl; etiaiu ipsa vecligalia el custuma.. Dictum a divan, seu dhvan praetorium, hocque ab Hebraeo
 ;

LT INNOCENTII III PAP.E

nes (48) accipiebat, el expendebat redditus et pro- A XXXII. Ut aulem idem cinccllarius prrcconcep-
ventus ;
quin etiam familiares instituebat regios tam maliiiam possct liberius adimplere, callidepro-
quos velebat, immcmor apostolicae jussionis, quam curavit ut aposlolics sedis legalus redirel. Voca-
ipse cum aliis sibi ficri postulaverunt in haec verba verat eliam idem concellarius Gentilem, fralremsu-
(49): Prohibemus, ul domanium rcgis nullatenus dis- um, comitem Manupelli, et familiarem regium con-
trahalur, nec titulo quolibel obligetur, nisi eridentis- siilueral, ad subliraationera ejus ardenler aspirans,
sima urgenie necessitate, utpole si excrcilum terra coepitque cum Maicualdo Iraclare de puce, contra
vel mari oporteat cor.gregari ; et lunc, reddilibus proprium juraraentum et aposlolieum inlerdicium,
propter hoc pignori obligatis, accepta pecunia in ob- contradicenlibus aliis dominis curia^, nisi quos ipse
seguio rejio per manus secrelariorum utililer e.vpen- crcaverat ut sibi fuverent. Ei, quanquam eumdem
datur. Prxsentium quoque tenorc duximus inhihen- Marcualdum domino papa, eum omnibus
scirel a
dum, ut nullus uestrum, qui rcgi familiariler adhsc- suis fautoribusexcommunicalum, ct maledixerat
retis, nisi ex communi omnium volunlate vel ex ma- ore proprio, composuil lamen cum illo, in regiam
jori saltcm parte consilii sanioris, aliquod arduum eum familiarilatem ailmi:tens, imo io r universos l<

regni ncgotium audeat explieare, vel prrcipere quic- familiares majorem conslituens, dividens sibi reg-
quam de fisco prasumut. Hegts quoque matrimonium r> num cum illo, el unus in Sicilia, el aller in Apulia,
minime consummelur, nisi assensu noslio primitus regis el regni negolia procurarent, mandans subre-
requisilo. Prsecipitnus etiam, ul nullus secretario- gis nomine universis, ut pacom isiam reciperent, et
rum alicuipersonalilerde familioribus regis intendat, secundum eam intenderent Marcualdo, eliamsi sum-
aut aliguid ei de ftsco persolval, nisi omnibus assen- mo pontilici dispiiceret. Verum, etsi ulerque iuten-
tientibus vel majori et saniori parte volenle ; per quos dercl deeipere reliquum, aflinitatem tanien conlra-
thesaurum nuper invcnlum jubemus sludiosius custo- bere firmaverunt per cor>jugium, inler nepolem
diri. Gravat etiam nos udmodum ct perlurbat, quod, unius et ueplem alterius contrahcndum. Porro,
cum pcrftdus Marcualdus sit per vires nostras ct re- cum uterque deprelieudisset fraudeni allerius, re-
gias, Domino Dco faciente, contritus et ad nihilum velata sunl abscondiia lenebrarum, quoniam Mar-
fereredaclus, quidam, ut audivimus, in dispendium cualdus pcr nuntios et Iilleras suas publicavit ubi-
regis et regni, contra nostri formam mandali,pacem que per regnura, quod cancellarius m&cbinabatur
cum eo facere moliuntur, ut quijudicio jacet divino hsec et bujusmodi, ut comilem Geniilem, fralrem
prostratus, hac dolosa pace resumptis viribus, resur- suum, ad regni soliam promoveret Cancellaiius ;

gat concitus ad nocenlum. Ne igilur lam fraudu- aulem quod Marcualdus moliebatur usur-
e conlra,
lenla pax, quas pernicies deberet potius nominari, per pare sibi regium diadema. Ccepitque Marcualdus re-
veniat ad effectum, per apostolica scripta iistriclius "^ sumere vires, el crudelius solito debacchari. Can
inhibemus, guatenus ncmo, cajuscunque condilionis cellarius vero, quia jam in Sicilia dissir.averat uni-
aut ordinis, de clero vel j.opulo^pacem hujusmodi cum versa, nec inveniebat unde faccre posset expensas,
eodem perfido facere vel inire prxmmat ; scd, ut ex dimisso rege in custodia fralris sui, Iransfretavil in
majori parte jam vi.ttts, cx ioto vincatur, conlra ip- Calabriam ct Apuliam, ul, sicut per exacliones et
sum agalur jortiter el prudenter. Cxterum, quia pax extorsionrs Siciliam spoliaverat, ita Calabriam et

ettranquillitasregi .1 rcgno super omnia expcdire pro- Apuliam spoliiret. Diripuit pene omnes Ecclesiarum
balur, vohtmus et mandamus, ut, si Saraccni suflici- thesauros, eruces, caliccs ct thuribula; quineliaui
entcm prsestiterint caulionem, quod inimids regis de capsas et iconas aureas et argenleas excrustabat,
cxlero non adhxrcant, et in ejus /idelitate ac obscquio nemini parcens, quin, a quo possel, aut blandiliis
ftnni ct stabiles perseverent, pace cum ipsh integre, aut terroribus, aut fraudibus, aul verbeiibus pecu-
rcformala, eos in gratiam plctatis regiw revocelis,cis- niim extorqucrei. Sed, quamvis laliter exlorsisset
dernque Sarccenis uliisquc proditoribus regni sine dtt- innumeram, consumpsil lamen inuiiliter univer'
bitalionc scituris, quodsiforsan his et aliis mandalis sam in acjuirendo cupidus, sed prodigus in do-
nostri*, qttx pro regis honore regniquc salute trans- uando.
mitlimus,contraireprx*umpserint, nos ad eorum re- fj
XXXIII. Hic igilur, in reprobum sensum datus,
bellioncm et superbiam edomandam constantius ac- non cessabat sumrnum ponlificem profanis vocibus
cingemus, et Principes eliam Christianos, qui adsub- diOamare super faclo comitis Brcnnae, quem h:ibe-
sidittm lerrx sanclx /estinant. in eorum confusionem bat vehemenlerexosum,conspirationes etconjuralio-
auctore Domino, potenler assurgere faciemus sava in nes cum comilibus et haionibus, ac etiam civilati-

omnibus supradietis auctoritute legati, vel ejus, cui bus, faciens eonlra illum. Unde, summus pontifex,
vices noslras duxcrtmus commiltendas. ejus ueijuitiara non valens ulterius sustinere, dam-

doun. judicavii, derivant, quod in doana soleat de tom I, col. 935.

mercirooniis judicari. » (49) Paclorum, apostolica auctorilale sancitorum,
(48) Bujulationes. Bajulali idem ac balia, baillia,
,
qurje hic referuntur, partem exbibet Raynaldus
fcalium.AdminMraiio rerum et bonorum pupilli/im7. (Annal. Eccles. tom. XIII, pag. 48, ad an. 1200.
baillie, passim in consueiudinibus municipalibus § 6). Quce apud ipsum legunlur, .hic uncis includi
Voces deductae a bajulus. cang. ibid.
. curavimus.
 ;;

GESTA. — A.N. 1201. lviii

nalionis in cum sentenliam promulgavil ipsumque; A noslra, scd fratrum nostrorum personis, eos pro tepe-
rnullis ex causis perjurum el excomruunicalum de- riculis exponcntes, poslquam aulem Siciliam est in-
nunlians, lam a Panormilanensi Ecclesia quam a gressus, dileelum filium, l. marescaicum et consobri-
Trojanensi removit, faciens in utraque alium prae- num nostrum, nobitem civcm Romanum, cum exercilu
sulem ordinari mandans ubiquc per Regnum, ut ei
; nostro (52) direximusconlra eum,qui de ipso, facienle
uullus inlenderet, neqie per lilleras sub regio no- Domino, cum exercilu tuo mirabiliter triwnphavit
mine dcstinalas, ad intendendum ei quispiam tene- ila, quocl, nisi quidum de familiaribus luis milites
relur. Res mira Proiinus cecidit, ab universis de-
! nosiros a perseculione revocassent ipsius, hodie plena
spectus, abiitque vagus ct profugus super lerram ;
tibi pax essel et optata rcgno tranquiUilas restituta-
et, cum ei non inlenderetur a lidelibus rcgis, con- Ecce, in hoc luloris debitum extendentes, el non lam
junxil se Diupuldo, el faiiloribus ejus, ut cum cis balii personam gercntes quam tuam, cumnemo coga-
conlra summum poniilicem el praefatum comitcm lur suis sumptibus militare, et, ex dispositione Impe-
Brenn.-e mila, quas poleral, exerceret. Quo audilo, ralricis prxdictx, sumptus nobis essent pro regnine-
familiares regis, qui crant complices cancellarii, cessitatibus minislrandi, in expensis tamen nostris
coeperunt valde limere, (eceruntque pro se pariter luum dejecimus inimicum, ita, quod, prseler paucu,
et pro illo inlercessorias liileras sub nomine regio g dum moram facerent,nihil, vel n accessu, velinrc-
summo ponlilici praesenlari, qui regi rcscripsit hoc cessu, mililes noslri a tuis familiaribus rccepcrunt
modo (50) : sed,prxter expensas, emcndalionem armorum et
[Ulinam puerilibus annis virilcm animum Domi- equorum militibus nostris duximus faciendam. Qui-
nus inspiraret, et setuli ad/iuc tcncrx illam scnsus in- dum aulcm exeisdem (amiliaribus, quiquietem rcgni
funderet gravilatem, per quam iuler fas et ncfas tli- non appclunt, scd in ejus turbatione commoda sua
scerneres, inler fidem ct perfidiam judicares,ncc fde- ponunt, in aqua lurbida piscari melius se credcntes,
les damnares pro perfrdis, nec pcrfidos pro fdclibus ne turbatio regno desit, eodcm Marcscalco ad nos sine
exallares ! Ulinam non experimento disceres, sed remuneratione remisso, contra claves Ecclesix, qux
doclrina, quodin Evangelio legilw. « Inimici homi- prxdictum ilarcualdum, cum universis fautoribus et
« nis, domcslici ejus (ilatth. x, 36) » et quod sa- ; participibus suis, excommunicai'ionis laqueis innodd-
piens proteslutur. « Nulla pcstis eff.cac.ior ad nocen- vit, quam ipsi etiam ore proprio publicarunt, sub
« dum, quam familiaris inimicus, existit ! (51) » Uti- specie pacis, qiue sicut effectus indicat, pernieies po-
nam inlclligcrcs quod, in xtate quondam et nunc tius esl diccnda, in caput tuum cre.cerc dejectum, et
eliam tenera constitutum, et utriusque parentis desti- jacentem in familiarem stulilire regium prxsumpse-
tutum solamine, protegendum sedes apostolica te re runt, quasi totam ei potestatis plcniludinem in rcgno
manus scrvorum, quiconlra teconjurave-
cepit, et ut *-> Sicilix conferenles. El ne debilior, scd fortior polius
runt in rcgno, confringerel exlraregnum, radicempes- ex casu rcsui geret, et in cxcidium luumamplius prx-
tiferm urboris nisa fuerit amptitarc, ut venenosi rivi valcrct, universis captivis, quos in fuga cjus recepc-
poculum cxsiccarelur in fonte. Nec in regno etiam rant, restilutis, etiam hominum Rcgni ci volucrunt
tibi defuit manus nostra. hno, nos per fratres et
mi- comparare favorem, pacem initam, vcl pcrnicicm po-
lites nostros primo prohibuimus impetus Marcualdi tius procuratam, mandantcs per universum regnutn,
furenlis, qui, in fideles tuos barbarica feritatc dcsx- sive voleniibus, sive nolentibus, inviolabititer obser-
vicns, non regni bahum, ul adulatores libi aliqui vari. Ecce, qualiter nobis familiares regii dctuleriint,
mentiuntur, sed regni dominium nitebatur sibi per qunliler suo consuluerunt honori ;
qui, ut tuum erige-
violentiam occuparc, te licnrici quondam Imperalo- rcnt inimicum contra jurainentum fulclilalis, quo qui-
ris, et inclytx recordationis Constantix imperalricis, dam eorum sunt 7iobis astrtcti, et illud etiam, quod
matris tute, filium esse negans, ut hac occasione tam de kon componendo cum ipso sine mandalo nostro
nos quam alios a luo subsidio revocaret.] Nos au- prxstitcrant, persecutioncm suscitavcre sopitam, virus
tem, ejusfallacix non credentes, licet multa nobis angui camino oleum infundcntes. Unde, quafronte
ct
et magna promiserit, ne ipsius vellemus propositum vel ipsi pro se rogare possint, vel alius vaieat inter-
impedire, quamvis etium, ut ei obviaremus inparti- g cedere pro eisdcm, cum quidam eorum gratium no-
bus cismarinis, sotlicitudines subierimus quampluri- stram dcmeruerint, donec congrue salisfaciant, non
mas et expensas, anguslias et laborcs, non solum in videmus, quanquam eos de bcnignitate sedis aposto-

(50) Epistola) hujus partem rcfert Raynaldus, duxisse « Di un si smilzo ajuto parla il leslo della
:

Annal. Eccles., tom. XIII, pag. 76, col. 2, ad. an. Vita di papa Innorenzo, qui forze difetloso. Che al-
1201, § 38. Quae apud ipsum leguntur, hic uncis tre forze inviasse cola il papa, si puo argomentare
inclusa sunt. da quanlo avvenne di poi. Lo stesso lnnocenzo,
(51) Boelhius, Consolalionis Philosophix lib. m, scrivendo al re Federigo, in una lellera, rapportata
pro< v, in fine. Vide etiam B. Augustinum, De civi- in essa Vita, dice d'aver inviato Jacopo suo c»gino,
tate Dei, lib. xix, cap. 5. cum exercilu nosiro, in favore di lui. Riccardo di
(52) Observat Muratorius (Annal. Itul., VII, parl. San Germano, anch' egli, narra, che il pnpa spedi
i, pag. 140, ad an. 1200) quod supra (§ 24), auclor in ajulo del pupiilo Kederigo, re di Sicilia, il sud-
Gestorum scripsit Jacobum, consobrinum et niare- detlo Jacopo cum militari exercitu, dugenlo cavalli
scaicum papae, ducentos tantummodo milites secum non formano un esercito. »
 :

LIX INNOCENTII III PAP/E LX

liae duxerimus loleiandos. Ipsi etenim, in arcum & potuimus intelligere rutione, cum pro suspicione non
conversi, vet potius adversi perversum, dispositionem relinquenda. Contra suspicionemtamen hu-
sit vcritas

ejusdem imperatricis suis inlerpretalionibus depra- jusmodi cautelam, quantamcunque poluimus cura-
vantcs, inane nobis nomen baliireliquerunt, dctrahen- vimus adhibere. Nam ab eodem comite super crucem,
les lionorem, et onus solummodo relinquenles, sibi Evangeliumst reliquias. recepimus publice juramcn-
eliam univcrsa temeritate, propria usurparunl, ita. lum, quod nec per se, nec per alium, elc.,ul in ea qu«e

quod jam fcre totum luum domanium, conlra prohi- mittitur fainiliaribus regis(53),usque: inviolabililer

bitiouem nostram ad eorum petitione.m obtentam, pe- observetur. Poluerat enim, si voluisset, hoslibus tuis

nilus exhauserunt, comilatus el baronias pro suse di- addi, et cum ets non solum jus suum, sed alia eliam
stribuentes arbitrio volunlatis, ut ex eo sibi favorem usurpare, /uissetque novissimus error pejor priore
nmpliuscomparent; et. cum Hegnumexactionibus plu- scd nos maluimus ipsum ad regni defensionem indu-
rimis aggravttrinl, colleclam pecuniam non converle- cere, ac in fidelitate regia fortius solidare. Unde, ipse,

runt in commodum regium, necnobis.secundumcon- nuper regnum ingressus ,quod juraverat executus, cum
slitutionem impcratricis, factas restituerunt expensas, exercitu quem in propriis expensis de ultramonlanis

sed nec censum debitum, nec quod eadem imperalrix partibus secum duxil, de Diupuldo, qui, hactenus ptr
nobis el fratribusnoslris annissingulis statuit persol- „ totumregnum Sicilix citrapharumimpunediscurrens,
vcndum, curaverunl exsolvere; sed ex ea ditaverunt quietem omnium perturbabal, facientc Domino, tnira-
consanguineos suos, et consanguineas dolaverunt, ut biUter triumphavit. Unde, jam, per Dei gratiam, per
luccamus ea qux sibi, cum loculos habeant, reserva- ejus est industriam procuratum, ul fidetes lui, qui
runt. Nos igitur. attendentes, quod, sicul tux quoque muros usqucmodo egredi formidabant, secure colli-

litterx continebant, pueritix tuxpassim domesticise gant messes suas, et ea,qux hostes seminaverant, ipsi
opponerent, passim se abjicerent alieni, imo eliam metant, et ab eis plurimum metuantur, quos, jdus
homo pacis lux, in quo sperabas, et qui edebat panes quamexpcdiret, hactenus meluebant; quietiam omnes,
tuos, sttpplantationem adversus te curaverat ampliare, qttos de manu inimicorum tuorum potesl eripere, tibi
adprogenitorumluorumexemplarrecurrimus,et,sicut facil ad mandalum noslrum fidelitatis juramenta
eis consultum fuerat. sic eliam tibi duximus
consulen- prxstare. Verum, ne adhuc regnum pace gaudeat
dum. Accepimuselenim, et novimus esse verum,guod, exoptata, sed ejus turbalio amplius augeatur, Gualte-
cum itluslris memorix Wileltmusprimus, Sicilix rex, rus, cancellarius, cum devicto el fugaio composuit,
multos rle regni nobilibus in exsilium destinassel ii,qui etcadentem niiitur suslinere. Sed, cum manus Do-
post ejus olritum, inclytx recordationis Willelmi,regis mini sil in ejusdem D. ullionem extenta, cancellarius
Sicilix, filii ejtts, curam el custodiam susceperunt, ipsum sustinere non polerit, nec cum ip>o subsistet,

ejcetos ad propria revocanies, usque adeo ipsos per re- (-< sed corruel cum ruente, quijam ex duplici causa cum
vocationiset restitulionis beneficium in fidelilate acie- quibusdam suis fautoribus sentenliam excommunica-
votioncregia solidarunt.ut nullus progenitorum ejus in tionisincurrit. Fideasigitur,cuipotiuscredere debeas,

ca pacevixerit, nullus a subditis suis sic formidatus utrum nobis, an quibusdam ex eis quos familiares
tuerit et dilectus, nullus ita paci regni providerit et appellas : cum nos in hostium tuorum vigilemus exci-
quieii. Altendentes igitw, quod Henricus, quondam dium, et utroque gladio, altero per prxdictum comi-
imperator, de ascensu illustris memoris, Constantix tem, et alios fideles nostros, eorum nilamur conluma-
imvcratricts, mairis tux, ftlix quondam regis Ro- ciam edomare. llli aulem in caput tuum gladiutn

gerii, quando Willelmus, filius inclytts recordationis hostibus tuis tradunt, et eos, non absque virium tua-

regis Tancredi, nepotis ejus, ipsi se reddidit, princi- rum infirmatione, in sua iniquitate confirmant. Sane,
patum Tarcnli et cointtatum Licii ei el hxredibus ejus si vcrum inspicias, pltts tibi Brennensis comes contu-
concessit, et animamin ejus juramenlis principum, lil unodie, quam quidam, qui de bonis tuis « dilatant
tam de impcrio quam de regno, concessionem hujus- phylacteria sua, et magnificant limbrias (54), »

modi fecertt roborari, nec idem Willelmus, aut so- profuerinl, dum vixerunt. Ne igitur aulieris eos, nec

rores ipsius, aliquo modo peccaverint, cum xtatis eorum oblocutionibus fidemprxstes, quoniam non ho-
beneftcio excusenlur, qua fronte in hac parte con- J) noremtuum, sedpropriamutililatemaffeclant,el,non
traire justitise, vcl resistere veritali possemus, nulla propter te, sed propter seipsos,nostris dispositionibus

(53) Vide supra, § 25. Vide etiam epislolam 38 Decalogi collis suis suspendentes Judaii phylacteria
libri quinii, episcopu, et aliis, elc.
archiepiscopis, vocabant, etc. Cang. Glossur. lom. V, col. 452.
per regnum Siciitse conslttulis ; de causa Walteri Bre- Verum, melius apud Belethum, De divinis officiis,
nensis: dat. Laterani. cap. 115 « Est discrimen inter phijlacterium et phy-
:

(54) Locum transsumpsit ex Evangelio vide ; lacteriam. 1'hylacterium charlula esl, in qua decem
Matlb. XXIII, § 5. legis prscepta scribebanlur, cujusmodi chartas so-
Phylacleria appellabant veteres amuleta, ad ar- lebant anle oculossuos circumferre Pharisaei unde ;

cendos vel pellendos morbos. Verum in GlossarioXI in Evangelio Dilatant enim phylacteria sua elc.
:

saltem saeculi sic exponiiur « Phylacleria, id esl x

: Alquehoc quidem phylacterium a t»j\i--t->>, el thcrah t

verba iegis, aul scriplura vana, quod liszal homo quod esl lex. Phylacteria aulem Phylacteriw, vascu-
super eaballum, aul super caput suum. » In veteri- lum est velargenteum, velaureum, vel eliam cryslai-
bus glossis ad concilium Laodicense, cap. 36, sic linum, in quod sanelorum cineres et reliquiae repo-
reperitur « PiUaliola(«desJschedulas, seu carlulas
: nuntur. »
 .

GESTA. — AN. 1203. LZII

Quad $i forsan illud objiciunt contra

contradicunt. A cerint multitudinem esse cum illis, et piucitater
comitem memoratum, quod H. quondam imperator, de cum lslis, non permiserunt ipsos
iulrare. Videns
regno uxorem ejus, et l/iatrcm ejus, cl [ratrem uxoris ilai]ue comes se constilutum in arcto, ccepit mulli-
ejecit, plus potcris de ipsorum aliquo dubilare, quem maxime propler legalum, qui, lan-
pliciler anxiari,

prxdicta imperatrix non sine causa /orsitan aliquan- quam formidolosus, plurimum metuebat. Et con-
diu tenuit ut caplivam, et nisi fuisset morte prxvenia, forlaius in Domino, prosiliit ad arma
cum suis et, ;

vel nosirum auxilium subvenisset, ipsum forsan

ei benediclione ac remissione a Iegalo recepla,
cum
penitus ejecisset a regno, vel a ihuc in vinculis deti- idem legalus maledixissel hostibus, in nomine
Do-
neret. Cerlum esl autem, quod facihus quis injuriam mini comes alla voce sanclum Pelrum invocuns
ad-
negligit alienam ,quam propriam Ixsionem. Monen us jutorem, processit ad pugnam. El, cum
acriter di-
igitur serenitatem regiam, et exhortamur in Domino, micare coepissenl, adversarii lerga verlerunt,
et, in
quatenus, guantum, de homine credi polest, in nullo fugamconversi,singuIi,proutpoterant, declinabant
;

dubites de comiie memorato,sed polius de ipso confi- ex quibus mnlti sunt capli, plures sunl cassi,
et plu-
das, quoniam, nisi per te steteril, vel per tuos verius rimi eiiam in slagnis et paludibus suffocati.
Videbant
(qui tamen ntinam essent tni eum fidelem invenies
.') enim plerique crucem auream splendidissimamante
et devolum,ct regni tui,post Deumet nos,potentissi- g comilem miraculose deferri. Fuilque lanta vicloria
mum defensorem. Nec credas quod id tam pro ipsius ut prima quasi nulla videretur respeclu secundte.
ulilitate, quam pro tua et regni salute, dicamus. Con- Nam, inler alios, captus est Sifredus, fraler Diu-
sidera ergo prudenter, immo jamiliares tui diligenler puldi, et Odo de Laviano,
qui sanctee memorise Al-
atlendant, ne occasi ne vel reprehensione (55) correc- berlum, Leodiensem episcopum interfecerat,
Pelrus
tionis hujusmodi ad eos, qui animam tuam sitiunt, de Venere, sororius cancellarii, et magisler Girardus,
convertanlur ; quoniam, si semel acceperint polestatem S.ilernitanus intrusus (57), multique alii nobiles
et
in eos, ipsi nos de eis divino judirii judicabunt. Quod polenles. Magnifipalus est ergo comes, et
clarificatus
si ad cor redire voluerint, et nunc tandem mandatis in regno ;
hostes aulem humiliati sunl et compre-
nostris humiliter et devoleparere, nos pro tuse sereni- hensi (58). Comes
vero Gentilis, recepla pecunia,
talis honore, quiete ~egni, ac eorum salute, ipsos ad- sicul publice dicebatur, lurrem ad raare tradidil
huc ad apostolicx sedis gratiam admittemus. Marcualdo, abiilque Messanam.
Dalum Luterani, V Non. Julii, ponliftcatus nostri XXXV. Marcualdus vero Panormum oblinuit, et
anno quarto. tam palalium quam regem in suam poteslatem acce-
XXXIV. Misit ergo dominus papa Petrum, Por. pit,universam pene Siciliain, praiter Mossanam,
tuensem episcopum (56), legalum in Apuliam et sus subjugans dilioni misissetque manum ia
;

Terram Laboris, praecipiens comilibus et baronibus, puerum, et usurpasset sibi coronam, nisi pr«-
caslellanis el civibus, ut, ad mandatum legati, cum falum comilem limuisset, ad quem, rege defun-
diclo comite contra Diupuldum et cancellarium ex- clo, regnum hceredilario jure, ralione conjugis,
surgerent universi. Qui cum in Apuliam pervenisset, pervenissct. Ideoque mullifarie mullisque
modis,
miser ille, solo nomine cancellarius, ad prassenliam et apud dominum papam, et apud eumdem co-
ejus nccessil, reconciliari poslulans ecclesiasticae mitem coepil agere, ut accepla pecunia, regnum
unitati ; et, praestito corporaliter juramento, quod exiret. Quod cum oblinere non posset, tempus
parerel universis mandalis domini papss, absolutus opportunius observabal. Verum ille, qui non dimiltit
est a legato. Sed cum mandaret ei ut non opponeret virgam peccalorum super sortem justorum, cuipit
se comiti Brennensi, respondit, quod, si Pelrus per seipsum, ne darel gloriam alteri, perfidum gra-
aposiolus hoc ei praecepisset, missus ab ipso Chri- viler Quia, cum jam dudum calculosus
flagellare.
sto, mandato hujusmodi non pareret, etiamsi sciret fuisset, coepittunc de vilio lapidis lam vehementer
quod propter hoc dcberet in inferno damnari. Et, affligi, ut, pra? nimiis doloribus ingenles clamores

ponens os suum in ccolum, cum linguam traherel emiltens, irremediabilibus cruciatibus torqueretur
;

super terram, publice coram omnibus summum el,cum non posset ulterius vehemenliam asgrilndi-
ponlificem blasphemabat, prassente legalo, abiitque D ni s suslinere, secari vel incidi se fecit ; sed subiio
ad Diupuldum. El, congregatis universis quos pote- miseram animam exhalavit (59) ut vere sit in illo
;

ranl congregare, ad pugnandum contra Brennensem completum quod dicilur per Psalmislam Vidi im- :

comilcm juxta Barolum processerunt. Ipse vero co- pium superexaltatum et elevatum super cedros Li-
nies erat ibi cum paucis ; nam de fidelibus regis bani, tramivi, et ecce non erat ; quaesivi, et non est
pene nullos ibi secum habebat Barolilanenses quo- inventus locus ejus (Psal. xxxvi, 35).
que, licel prascedenti die legato jurassent, cum aspi- XXXVI. (60) Guillelmus aulem Capparonus, prae-

(55) Reprehensione. Sic in codice Vallicellano ;

Vallicellano, oppressi.
apud Baluzium, conprehensione (50) Marcualdura ante finem mensis Septembris
(56) Vide episl. 69 libri quinli, not. anni 1202 e vivis excessisse, palel ex epislola In-
(57) De islo nihi! apud Ughellum ia sua Salerni- nocenlii libri quinti 89, quaa data dicitur Vellelri,
lanorum archiepiscoporum serie. Ital. sacr. tom. VI. vin Kal. Octobns.
(58) Comprehensi. Sic apud Baluzium in codice ; (60) Quuj sequuntur hic apudauclorem Geslorum,
 1N.N0CENTII III PAP* LIIV
currens Panormum, palatium ac regem in sua po- A cautionem, quod mandatis apostolicis per omnia
tcsiale recepil, et ex lunc se regis custodem ei ma- obedirel, absoluiionis beneliium impelravil re- ;

gislrum capilaneum Siciliae appellavit. Quidam vero gressusque in Siciliam, et adjungens se alteriparli,
de complicibus ncfanda; memoriae Marcualdi, hoc adversus Capparoncm agebal; misitque nuntios et
indigr.c ferentcs, sein pariem alleram slalucrunl. lilteras ad dominum papam, ut legalum inSiciliam
Canccllarius aulcm (Gl), opporlunum sibi tempus deslinarel. Qui misit Gerardum, Sancli Adriani
aeslimans advenisso, iteralo exhibens juraloriam diaconum cardinalem (62), per qucm Willelmus

§ 36, narrala, partim ad annum

1202, parlim ad Gelanensi, magistro justiliario Apulios et Terrcr-La-
annum 1203 referl Muralorius,Annal. d7/«/. iom, boris, qua redarguit ipsum de obstinationc conlra Ec-
17/ parl. i, ad an. 1202, pag. 151, el ad an. 1203 clcsiam, el moncl, ut ad eam rcdcat, dal. Romea,
pag .154. apud S. Peirum, vin ld. Dccembris; 249, Jlegi —
(61) Conferendm sunl omnino ad hunc locum Sicilia: ; qua congaudct quod fueril libcralus a cu-
epistol* libri sexti, 52, Archiepiscopo Messanensi, stodia indignorum, et ad bcnc agendum hortatur; dat
regio familiari, qua eum laudat ob cjectum eSicilia Romae, apud S. Pelrum , vi Kol. Februarii, an. \\(id
elatianis filium, el Messanam in fiiicm apostolicx se- cst 1207) ; —
250, Regis Sicilia familiaribus de eo-
dis; ci rcgiam redaclam; dat. Laleraui, an vi (idesl dem argumeiito; —
251, Archiepiscopis, prcelalis,
;

1203) ;
—
53, Eidem ut juramentum balii, ab uni-
; comitibus, elc, per legnum Sicilia: constitutis ; ul
versis pcr Siciliam comitibus et aliis poniifici pross- o obediant et faveant regi.
landum, recipiat; dal Lalerani ; 54, Nobilibus — Libri decimi 141, Universis comitibus cl baroni-
:

viris, comitibus, etc, in Sicilia constitutis ; de eodem bus.per regnum Siciliai constilulis ; ut reyi Siciliiu
argumcnto: dal Lalerani 71, Guullero, regni
;
— sint adjulo ; dal. Tuscani, xvm Kal. Novembris, an.
Stcilix canedlario qua ipsum recipil in graiiam, et
: x (id est 1207); —
202. Archiepiscopo Cusenlino, qua
de qualuor cauiionibus per ipsum oblatis nullam ac- ipsum consolalur dal. Rouktb, apud S. Pelrum, n
;

ccptat, nisi ut opera confirmet quod verbo promisit,
ct qiuv faciunt pro jure Romanoi Ecclesiw; dal Fe-
renlini (vcrsus men sem Junii) ; 93, Monacliis
Montis-Regalis, Jdti et Calateirasii castella tenenli-
bus, et complicibus eorum ; uiipsorum archiepiscopo,
al> ipsis grciviter ofjenso, satisfactionem condignam
exhibeant ; dat. Ferenlini, xv ICal. Julii: 159; P.
Episcopo, in archiepiscopum Panormitanum eleeto
regio familiari; jua ipsum plurimum commendat,
quod inter s.vculiet regni tumullus, qui tum eliam
fervebant, fulcm ponlijici regique servasset dal. Ana-
gioc (vcrsus finem Oelobris); 191, Archiepisco,
abbati S. Andrex, etpopulo, Brunclusinis; qua acri-
Kal. Fcbruarii, an. x (id cst 1208.)
(62) Di! Gerardo, tiluli S. Adriani diacono caid:-
— nalc, agimus ad cpislolam 140 libii quinli. De ejus
in Siciliam legalione conferendae suut Epislola^, in
nota superiori ciiaia?, libri seplimi, 36, 129, 130,
131, 135, 136.
— Exiislis epistolis, praesorlim ex epislola 36constat
fere, Gerardo, non nisi anno 1204, exeunle mense
Martio, legationisin Siciliam munus coilalum fuisse.
Ilincconigendus forsan, D. Agosl. Inveges (Annal.di
: Palermo, parl. m, ad an. 4203, pag. 519), qui car-
— dinalem islura re^ni balium jam ab anno 1203 su-
sccpisse aflirmat « Nel preseule anno 1203, die 17
:

ter cis objurgai, quod conjuraverinl contra comitcm C Junii, Innoccntuts papa con una sua leltra dice
Brennensem, et, Caslellano occiso, proditorie cas- Lello. (in Compilal. privit. Eccles. Moniis-RcgaL,
tellum oecupaverint, dat. AnagniaB [versus mensem fol. 15), monachos Monle-Regalenses repiehendit,
Dccembris); —
192, Archiepiscopis, episcopis, etc, quod Carum archiepiscopum molestiis afficerenl. Eos
pcr Apuliam ct Tcrrum-Laboris ; dc eodem argu- aulem proesuli conciliavit Gerardus Alluuingolus, car-
menlo ; Anagniae (ilem).
dal. diaalis diaconus S. Adriani, lcgatus et nepos pontifi-
Libri septimi ; —
36 Eisdem; qua G. liluli S. cis, in cujus tuleta Fridericus puer tunc erat. L'is-
Adriani diaconum cardinalem upostolicm sedi, lega- tesso conlirma Pirri (Sicil sacr., tom, I. pag. 415,
lum, ad cos mitit, illumque eis commendal; dat., nol. tcrt. Ecclcs. Montis-Rcgulis) Adunque dico io,:

Literani Kal. /Iprilis, an vn (id esl 1204); N. N., — il baliato del fanciullo re e del rcgno dei cardinale
ut Rogerium dc Disaliis, a civibus Bisin in rectorem Cincio dal 1200 comiuciato, o nel line del prece-
sed absque violentia, recipere procurent ;dat. Lale- dcnie anno (1202), o adesso (1203), si lermino e'l :

rani, Kal. Septembris 425, N. N.;

—
de eodem ar- : card. Gcrar. Allucingolo nuovo legaio e tulore en-
gumento; dal. u! supra ; —
129, Regi Sicilia- ; qua Iro; e credo, che nel governo conlinuasse final
mitlil adeum G. tiluli S.Adrianidiaconum cardina- 1208 »
lcm, ul ea traclct qua> sunt traclanda cum ipso rege et Verum, pace Annalists dixerimus,
in inlerpre-
pacem eomponat; dal. Romae, apud S. Pelrum iv landis LelH, seu polius Pirri verbis, ille hallucica-
Non. Oclobris; —130, W. Capparoni; de eodem ar- tus est. UUima ab eo hic relata verba, eos autem
gumento dat. ut supra ;
; —
131, L. Regio protonota- pnvsuli, conciliurit Geardus Allueingolus, cardinulis
rio ; de eodem argumenlo dal. ut supra; ;
—
135, f) diaconus S. Adriani, legalus et nepos pontificis, in eu-
G. tiluli S. Adriani diacono cardinali; de codem ar- jus tutela puer tunc crat, an ex Lello ipso, an ex
gumcnto; dal. ut supra; —
136, P. episcopo, in ar- Pirro tanlum exccrpserit, nescimus; nam cadem
chicpiscopum Panormitunitm eleclo ; dc eodem argu- apud Pirrum (Sicil. sacr. loc. cil.) legunlur, qui
inenio; dat Roma; S. apud Pelrum, iii Non. Oco- quidem ea ipse ex Lello dcprompsisse poluil. Certe,
bris. cujuscunque sint aucloris, non probant auctorem
Libri oclavi 49, Al/erada: mulieri ; qua Eccle-
: illum affirmare voluisse quod Gerardus jam anno
siam ab ipsa, in honorem S. Maria-, in villa Baroli 1203 in Siciiiam legatus niissus fuissel. Innocentii
fundatam, sub protectione recipit ; dal. (Romae,apud epistola, quae hic, ex Lello, tum apud Panormita-
S. Peirum), v Non. Maii, an. (id est 1505). vm num annalislam, lum apud Pirrum, cilatur (in qua
Libri noni 157, Regi Sicilice ; qua congaudet de
: de controversiis monachorum cum archiepiscopo
bono incremenlo suo, et hortalur ut persevercl in vir- Montis-Regalis), habelur in Regeslo anni scxli, et
tule; dat Ferenlini, (versus menscm Seplembris), dala diserle diclur Ferenlini, xv Kal Julii, an. vi, id
an. ix (id est 1206) ; —
158, Archadio, et univcrsis esl an. 1203. Sed in ea nihil legilur cx quo cvir.ci
Gaietanis, Antelke, Platanw. Jaci, Celsi, cl omnibus possil, Gerardum lunc temporis legalionis munere
Gaictanis et Saracenis, per Siciliam constituhs; qua in Sicilii funclum fuisse; nec nomen ipsius Ge-
commendat eos de fdctitate eorum et constantia erga rardi iu tota epislola usquam comparet. E conlra
regem Sicilice ; dat. ut supra ; 195, Pelro, comiti — in epislola jam a nobis allegala, libri septimi 36
 ;

GESTA. — AN. 1203.

Capparonus se fecit absolvi, jurans in manibus A. fal o archiepiscopo pallium deslinavit, ne in ejus lo-
ejus domino papae balium, et quod eidem car cum ulterius cancellarius aspiraret.
dinali, lanquam vice balii, in omnibus obedi- XXXVII. (G5) Ut auteiu dominus papa majorem
rel. Ipse vero cardinalis coepit tractare concor- impenderet coiniti Breunensi favorem, nobilem vi-
diam inter ipsum el cancellarium, quae propter rum, Jacobum, consobrinum et uiarescalcum suum,
simullates suborlas non poluit consummari; acces- in Apuliam desliuavit, constilueus eos pariter ma-
siique Panormum, et bonorilice a Capparone re- gislros et jusliliarios Apuliae et Terraa-Laboris;
ceptus, ccapil, lanquam balius, regis el regni nego- feoitque illi caslelluui Baroli ad
custodiam assignari,
lia perlractare. Cum autem mandatum Capparoni et reddi Montem-Pilosum, qui ad comitalum An-
fecisset sub debito praestiti juramenti super salis- driae pertinebat, regia sibi liberalitate concessum,
faciione clericis et Ecclesiis impendenda, ille, sem- prascipiens comiti memorato, ut ad oblinendum co-
per bene promitiens, de piomissis nihil agehat, uni- milatum praedictuiu impenderel ei auxilium et fa-
versa pro sua volunlale disponens. Unde, cardina- vorem. Cum aulem mulla prudenler agereut et po-
lis praediclus, post aliquantularn moram quam fe- tenier, veneruut tandem in Gampaniam visiiare

cit Panormi, maxime propter regem, qui delectaba summuni ponliticem, quem audierant aegrolare. In-
lurin ejus praeseniia, el de sua consolatione gaude- rj venerunlque illum apud Anagniam (66) tam gravi-
bat, Messanam rediit, domini papas responsum ex- ter aegrolantem, quod a multis morluus dicebatur.

spectans. Cumque de morle ipsius fama volasset, multas civi-

Cancellarius quoque, reversus in Apuliam, insta- tates praefalo comili rebellarunt, qusedam expellen-
bat apud dominum papam, per nuniios et litleras les milites suos, alia? trucidantes; perdiditque lunc
suas, faciens apud euin mulliplicari preces nobilium Materam, Bruudusiumel Hydrunluin. BaroliUnen-
et polentum, ut cum ipsa misericordiler agere di- ses caslrum Baroli obsederunt, et coegerunt castel-

gnaretur, reddendo sibi Panormilanensem melro- lanum, quem ibi dimiserat marescalcus, sibi resi-
polim, vel saliem episcopalum Trojanum. Sed ipse, gnare caslellum (67).

sicut eral justus el constans, bujusmodi preces no- XXXVIII. Porro, cum summus pontifex conva-
luit oxaudire, ne sine causa injuriam faceret Peiro, lescere inccepissel, coines et marescalcus in Apuliam
quondam Mazarieiisi episcopo (63), qui per ejus redierunt ; et, licet recuperare praedicla nequivis-
mandalum erat m archiepiscopum Panormilaneu- sent,multa lamen acquirere studuerunt. Nam ipse
sem assumplus, vel Trojano episcopo, quem eligi marescalcus Andriain el Minerbium (68) civitates
fecerat et etiara consecrari (64); quin polius prae- obiinuii ; et ex lunc se comilem Andriae appcllavit,

data Lalerani, Kal. Aprilis, an. vn, id est 1204, pon- C dat Laterani an. v [id est 1202) 39, P. epi- ,• —
tifex de Gerardo loquilur, ut nuper, ac polius ea- scopo in archiepiscopum Panormitanum elccto, regis
dern ipsamel, qua scribebat, die, a se in Siciliam familiari ; de eodem argumento ; dat. ut supra;
deslinalo. Isia igilur verbii, eos autem prxsuli conci- 51, Nobih viro, Jacobo, consnbrino et maresculco
liavit Gerwdus Allucingolus, cardinalis diaconus S. papx; de malrimonio regis Sicilne cum Aragonici
Adriani, legatus et nepos pontificis, in cujus tutela regis sorore ; dat l.aterani, Non. Junii 60, Ar- ; —
puer tunc crat, nihil aliud signilisare nobis videnlur chiepiscopo Messanensi ; dd relaxandam sententiam
nisi quod mouachorum cum arjhiepiscopo coulro- excommunicaiionis, qua ipse tenebatur adstrictus ;
versia per Gerarduin, non slalim, eodemque, quo dal. Lalerani, Kal. Julii m
76, Amalphitanensi ;
—
papa ad mouachos scripsit, anno pontifieatus sui archiepiscopo de rebus regni Sicilisc sine data
; ; ;
—
vi, Chr. 1203, sed postqutm cirdinalis isle, legalus 84, Waltero, Urennensi comiti, magistro justitiario
a poulilice destinatas, nempe exeunte mense Mar- Terrx-Lahoris, ut adversus Marcual<lum in Siciliam
lio, anno ponliticatus vn, Chr. 1204, in Siciliam absque mora proficiscatur dal. Velletri, iviii Kal.
— 85,
;

advenissel, lerminata fuerii. Oetobns ; Nobili viro, Jarobo, consobrino et

Ignoscal, qussumus, lector erudilus, si ipsum in marescalco papx, mngistro jusliliario, el capita.ieo
leviusculi momenti adnolationibns reiinere diutius tntius AfnUix el Tcrr;e Laboris, qua mandat, ut
visi fuerimus. Quanlum, ad emendandam peculia- Waltero, Brennensi comiti, in Sicitiam profiaseenti,
rem cujusque nalionis ecclesiasticim historiam, se adjungat, et r/e expensis ipsi providit; dat. ut su-
opis conferre possil, Innocentii epislolarum, quaj pra ; —
86, Universis mercatoribus seipsum pro ;

tandiu anecdota laluerat, quarnque edimus bodie, D Waltero,Brennensi comite,usque ad 3,000 uncias ooli-
collectio, oslendere, operae pretium exislimare de- gat dat. ut supra
; —
87, Fralri Riccardo, et Euge-
;

buimus. El etiamsi in boc prohando aliquoties ge- nio, magistris camerariis Apulix et Terrre- Laboris ;ut
nio mimis indulserimus, facile nobis condonaium iri ipsorum terne proventus pro Waltero, Brennensi co-
sperare poluimus. mite, obligent dat. ut supra. ;

(63) Vide omnino ea quae adnotavimus ad episto- Vi.le etiam episiolas libri sexli et libri seplimi, su-
Iam 39 libri quinii. pra, § 36, not. 61, citatas.
(64) Quis fuerit Trojanus ille episcopus, ex im- Innoceniium Anagniam venisse circa tinem
(66)
perfecla nimium et confusa, apud Ugtiellum Ital. mensis Septembris, vel iniiium mensis Oetobris,
sacr. tom. I, part. sign.* col, 237, Trnjanorum eri- palet ex notis chonologicis, quae subjeclae leguntur
scoporum serie, nequaquam erui polest, Vide epi- epistolis libri scxli148 et 154 epislola 148, data
stolam 151 libri septimi. dicitur Ferentini, xvn Kal. Octnbris epislola vero ;

(65) Qiu-e sequunlur, ab auelore nostro narrala, 154, da!a Anagnix, vn Id. Oclobris. Cstera? omnes
§ 38, parlim ad annum 1202, partim ad annum libri sexli epistolae Anagnix dalae dicunlur.
1203 pertinent. Confer, priraum, epislolas lihri (67) Confer epi-lolam supra, § 36, not. 61, ci-
quinli, 3S archiepiscopis, episcopis etc; per regnum lalam, lihri oetavi 49.
Sicilix constitutis ; de causa Walterii Brennensis (68) Conferendae sunt omnino ad hunc locum epi-

Patrol. CCXIV.
LIVll INNOCENTII III PAP.E LXVIII

eistraiilquemunilionemfortissimaraapud Andriam, A recepta pccnilentia et viatico, debitura carnis ex-

ubi palalium comilis prius erat. Quidara aulem filii solvit. Jncobus autem, comes Tricarici, relictara
Belial, ei ponenles insidias, irrueruut in ipsum, pu- Brennensis comilis conjugem desponsavil (71) ; sed,
lanles eum gladiis inlertieere. Sed, quoniam arma- quia gravida erul, dislulit illam traducere in uxo-
lus erat sub chlamvde, intentionem suara non polue- rem pepeiilque liliura, quem noinine patris vo-
;

runt ducere ad effeciura ; inaxime, quia quidam mi- cavit Gualterum.

les ipsius objecit se illis, quem in sua praesenlia (72) Diupuldus vero ccepit apud summum ponli-
peremerunt. Ipse vero, quosdam eorum capiens, ficem supplicalionibus et promissis vehementer in-
diversis suppliciis inleremit ; omnium aulein bona siare, ul ipsum et suos recipere dignaretur. Interve-
diripiens contiscavil. nienle igitur fratie Hainerio, recepit illum hoc
Comes autem Breunensis, cum multa fuisset ma- inodo, quod absolule juravit stare universis man-
gnilice operalus, quaj longum esset per singula ex- dutis summi ponlificis super omnibus pro quibus
plicare, usque adeo compre»sil Theutouicos, ut vix excommunicalus fueral abquod lideliler in-
ipso,
auderenl de easlellis exire ;
quae cum essent neces- tenderei illi de balio regis quod ad man-
et regni,
sariis destitutn, sperabatur ab omnibus, quod ea dalum ejus faceret guerram et pacem, quod omni
non possent diulius sustinere. Nam et apud Saler- peteuti sub ejus examine justitiam exhiberel, quod-
1!
num ubtinuerat Terracinam (09), el lurrem majo- que Philipo, duci Sueviae, nullum contra regnum
rem lenebat obsessam. Ipse vero, nimis securus Siciliae in regno, vel extra regoum, impenderel au-

eflectus,personae suae custodiam negligebat. De xilium vel favorem. Misil igilur praefatnm fralrem
quo cum arguereiur a multis, interdum arrogauter Rainerium, el magistrum Philippum, notariuin
respondit, quod Theulonioi arniati nou auJerenl suuiu, in Terram-Laboris (72), qui publice, secun-
aggredi Francos iueimes. Unde, cum quoddamUiu- dum praescriplum tenorem jurameuto recepto, et in
puldi caslrum, quod sacrum (70) dicitur, obsiderel, Bcriptis redaclo, absolverunt Diupuldum et suos,
Diupuldus, ipsius prasvidens incautelam, summodi- similiter Marcualdum de Laviano (73) cum suis, ac
luculo armatus cum suis super comilem et suos, deinde Conraduin Sorellae cum suis. omnes
El sic
nudos, iu tenloriis quiescentes, irruit improvisus, Theutonici, tam ultra Pl arum quam citra,ad man-
multosque peremit, et cepit ipsum comitem forliter dalum summi ponlilicis redierunt.

repugnanlem, sagiltis et lanceis vulneralum, qui (74) Diupuldus autem, Panonnum accedens,
caplivus deductus ad caslrum, post aliquot dies, apud Willelmum Capparonem usque adeo laboravit,

stolae libri seplimi 124, N. N. ut Rogerium de Bi-

:
saliis a civibus Bisin. in rectorem, sed absque vio-
lentia, recipi procurent dat. Laterani, Kal. Septem-
; cbe ebbe lassoluziou delle scomuniche, con licenza
bris, an. tii (id est anno 1204) 125, N. N.
de eodem argumento dat. ut supra. ;
In illis enim epislolis agitur de civitale Miner-
bioiisi, quam Rogerius de Bisaliis,
papae et comilis Brennensis, Jacobo, nmrescalco re-
liquisse dicitur.
(69) Terracinam. Sic apud Baluzium; in codice
Vallicellano, Tarratinam. Quaenarn leciio anlepo-
nenda sil, reruin ad Neapolilauura regnum speclan'
tiuni pentioribus dijudicandum relinquimus.
Sacrum. Sic etiam apud Baluzium incodice
(70)
Vallicellano. Sarlum. Verum, legitur Sarnum apud
Raynaldum, Annal. cccles. t. XIII, pag. 153, adan.
1205, § 58, qui et aiias Socclum legi monet, in
not. marg. ad loc. cil.
(71) Conjugem desponsavit. Sic in codice Valli-
e specialmeute per gli affari del governo del regno di
Sieilia. Fii dunque chiamalo a Roma, ed, ottenuta
n
^
; — del soiumo pontelice se ne loruo a Salerno. Spe-
rava Inuocenzo col braccio di questo ministro di
ristabilir la pace, e insienoe la sua autorita nella
ad mandalum corte reale di Palermo. Passd inlalti Diopoldo, se-
condo l'Anouimo Casioeuse (Scripl. Italic. tom. V,
pag. 74i, in queslo anno (1206), o pure, comme ha
Riccardo da San Germano (toc. cit.), nell' anno
seguente, iu Sicilia e tanio si adopeio con Gui-
glielmo Capperone, che liudusse a consegoare il
giovauelto re Federigo nelle mani del cardinale
; lcgaio. Ma
Diopoldo si irovo ben presto tradito.
Fii sparsa la voce, ctTegli con si belle apparenze
era uietro ad iuipossessar si del re, e ad atlerare
lo slesso Capperone e Guallieri, gran cancelliere,
che cozzavano da gran lempo fri loro. Fondala o
immaginata che si fosse doi iualevoli uua lal diceria ;

cellanojsic et apud Baluzium, qui ad marginem
nolal legi in codice Regio, duxit in conjugem.
Ad Jacobum, comitera Tiicaricensem, direcla
dicitur episloia 124 libri stxli, Nobili viro, J. co-
miti Tricaricensi ; ut lerram, quam de manu hostium
Theutonicorum recaperabit, servet ad dispositionem
Eccleaix Romanw; dat. Fereat. (mense Julio).
erat ille idem ac Jacobus, comes de Tricario, de
quo sic in Cbronico Fossoe-Novae, (Ber. Ilal. script.
lom. VII, col. 876, E.) ad an. H88? « 8 Id Novem-
bris, Mabilia, filia Landulphi de Geccano, data
in uxorem comili Jacoho de
la verila e, che, avendo Diopoldo preparato un con-
vilo per solennizar la pace lalta, coniro di lui fu
D svegliata una sedizione, in cui presso egli ando a far
delle medilazioni in prigioue. Ma non vi si fermo
molto, percbe ebbe chi 1'aiulo a fuggire, e forluna-
nieule usciio dit Palermu, si ricoveio di nuovo a
Num Salerno. Allora il gran cancelliere giunse ad avere
iu suo polere il re Federigo. » Mihat , Annal. cPIlal.
lom. VII, part. i, ad au. 1209, pag. 164.
(72) De ista legatione nescio an aliquid in Re-
est geslis reperiatur.
Tricario. » (73) Marcualdum de Laviano. Sicapud Baluzium ;

(72) Quae sequuntur, ad annum 1206 referenda sic et in codice Vallicellano. Verum legendum vi-
videnlur « Dopo lanta opposizione fatla tin qui da
: delur polius Odonem de Laviano.
Diopoldo conle Tedesco, a papa Innoccnzo III in (74) Reliqua de Diupuldo hic a Gestorum auclore
Puglia, coslui finalmente cerco di rimetlersi in gra- narrala Raynaldus, mira lemporum confusione, ad
zia d'esso pontelice (ex Richardo de S. Germano, annum 1201 retulit (Annal. Eccles. t. XIII, pag.
Script. Italic. tom. VII, pag. 981, ad an. 1206), con 133, ad an. 1204, g 74). Ea parliui ad annum 1206,
promeller gli una tolale ubbidienza esommissione, pariiui ad annuin 1207 refert Chronici Cassincnsis
 :

GESTA. - AN. 1208.

quod regem redJiJil in m..Libas legati el caacellarii, A XXXLX. Iuler omnes vero Theulonicos, qui, post
securitale ab illis accepla, proruittens quod et pa- imperatoris raortem, in regno reinanserunt ad fla-

laiium eis redderet, ul de caetero rex et regnum pa- gellura, infl lelissimus exslilil Conradus, castella-
cem haberent. Cumque, de palalio regera adducens, nus Sorellae, qui et Roceam Arcis in iagressu regni
perduxisset in civiiatem ad eancellarium et leg-tium, tenebat, supra modum
persequeus et alfligens, noa
facto convivio, epulabatur cum illis. loterearumor solum undique per circuilum Terram-Laboris, ve-
insonuil, quod boc operalur in fraudetn, i.l, cum rura eliam Campauiam et Mariiimam uaiversam.
illos reduceret in palatium, parctis iasidiis operet Conlra quem dominus papa saepemisit nuntios et
universos. Quod a muliis creditur falso fuisse con- exereituro, non ad devasiaiionem civilalis Soranae,
tictum, ut hac occasione caperetur ab Ulis. Et sic quam ipse perlidus possidebal, sed forsan ut eum
captus est et detenlus ; sed, minus provile cusio- a sua posset perfidia revocare. Quoddam namque
ditus, per fugam evasit, rediitque Salernum, filio vicinum caslrum, quod Insula dicilur, occupavit,
ia captivilale dimisso. Inierim, frater ejus, Soffri- ejusque doininos ad lantam calarailatera perduxil,
dus, proditorie cepit magisirum Philippum, nola- quod, licet nobiles essenl, cogebautur lamen pu-
rium domini papae, quem, ad pe itionem ipsius blice mendicare. Illius ergo maliliam dominus papa
Diupuldi, dominus papa direxerat in Apuliam et rj deleslans, el islorum miserans ad paupertatem,
Terram Laboris, committeus eid„m in temporalibus succurrendumistis.etimpugnandura illum, Petrura,
vices snas, ut inter Theutonicos et Lalinos pacem liluli Sanctae Pudeniianae presbyterum cardinalem,

et justitiam faceret observari ;

quem dictus Soffri- reclorem Campaaiae ac Maritimae, destioavit ^75).
dus vix laaiem, evlorla gravi redemptione, di- Qui, magno exercitu congregato, adversus illum
misil. processil, et eum infra praedictum caslrum obsedil,

auctor anonymus sic enim apud illum legitur

: maniara legavit de qua ; legatione Godefridus, iu
(lier. Ital. Script.lom. V, p. 74) Annalibus, an. i2iC> Po»t Innocentii obitum,
o 1206. Uoc anno, mense Novembri, comos Diu- curn rediissel iu Uibein, inierfuit comiiiis, in quibus
puldus cum pluribus regni ivit 1'anonnum. et tra- Honorius II I reuuuliatus esi Romanus poniifiex,
ditura esl ei Panormum cum rege. Post mudicum cujus vices iu Uibe Pelrus gessii, et Utbis vicarius
vero lemporis, car.cellarius Guallerius, juuclisTbeu- fuii. Deiude, cjusdem Houorii jussu, iterum in Ger-
ouicis, habuit regem Fredericum. 1207. Hoc — maaia legatione fuuclus e»t ad componeudum im
anno, mense Maio.comespu^navitcumNeapolitanis perii slatuiu Subscrips.it Pe'rus nonnullis In-
el exeis maguam stragem fecit. » noceutii liiteris, datis anno 1208, caenobio S. Be-
Nobis eadcm anno 1207, cum Richardo deS. Ger- nedicii de Manlua, et iv ld Apriiisau. 1210, jEgidio,
mauo, assignare lutius videtur. En ipsius verba Fulginensi episeopo, aliisque Ilooorii III Lucis
[Chron. tom. Rcr. Italic. Srcipl., col. 981) :
Q Usuram amisil Petrus sub eodem Honorio Romano
« 1207. llic (Diupuldusi, paralo Salerni navigio, pontilice. »
ii Siciliam transfrelal, Panorruum vadil, et lara Uactcnus Oldoinus, ex Ciaconio (Oldoin. ad Cia-
palatium, quam regem reeipit Fredericum ad manus con. tora. II, col. 29).
suas ; sed, arclalus et obsessus in ipso palatio a PauviuiLs vero, Petrum jam ab anno Christi 1206,
Gualterio de Palear cancellario, caplus ab eo esi, Innoceutiani ponlificalus ix, cardinalem renunlia-
et tandera nocturno tempore fug;e prEesiJio libera- tuiu fuisse Iradil, Pauviuium seculus est Aubery
tus, veniensque per raare Salernum, exiuJe iu Ter- [Hist. ycner. des card., tom. I, pag. 237), apud
ram-Laborisseconferl, ubi, cum Neapoliianis iniens quein etiara inscriptio, de qua supra Oldoiuus, le-
pugaam, et fugavit eosdem, slrage uiagua facla ux gilur, sed non oibi errore fcedata gravissimo. Ibi
eis^ et GifiiJo de Moote-Fusculo, queiu sibi capi- enim tertius cardiaalalus Pelri annus, cura decimo
taneum praefeccrant, capto, et vinculis maucipato » teriio Iaaoceoliani ponliGcatus anno conjungiiur,
Auctoresistos sequilur, ut par e»t ,Muratorius quod nequaquam cum senlenlia, quam auctor ipse
(Annal. dltal. tom. VII, part. l ad an. 1207, pag. amplexus esl, siare potest.
166). Noslris quoque calculis sulTragatur scriptor Quo aono, que mense, Pelrus in Campaniam le-
alier, eiiamsi aliquoties, ut jam notavimus, trrave- gatus, prout hic a scriptore Vilae Iuooceotii dicilur,
rit, non contemnendus, nempe D. Agoslino Inveges, raissus fueril, oullaienus iodicaot nec Panvinius,
qui rerum in Sicilia, prsserlim Panormi, gesiarura nec ipse Oldoinus, apud quos allum de ista Petri
seriem, bobiiaJiligeniisMrae peculidrianoi cnjusque legatione sileniium. Nihilomagis de bi.c cerliores
ralione.deducereconalusesl. ~SiA.Annal.di Patcrmo, rj nos fciciunl vel Anonymus Casmensis (Rer. lialic
pirl. m, pag. 522. Script. tom. V, pag. 74, ad an. auclor
-1208), vel
(75) « Peircs Saxo (notine potius Saxoois? vide Chronici Fossae-Novae (ibid. tora. Vil, col. 8861, vel
epist. tibri sexli 206), uon de Saxonia (ul refertCae- Richardus de S. Gerinauo (it/id. tom. eod. col. 987), ,

sarius Heislerbicensis), sed Anagninus Hernicus,
ex pontificii sacelli sacerdote, S. Pudenlianae, ti-
tulo Pasloris, presbyter cardinalis, ab Inaocenlio
P P. III Romae, anno Redemplionis humanae 1207,
poniiticatus x, mense Decembri, in sexia creaiioae
cardinalium, renuntiatus esl. Hujus mentio fit in
tabula marmorea ecclesiae S PuJeutianae, ubi exslat
haec inscriplio : suum unicuique peculiare, leinpus assignare, om-
PETRIS SAXONIS S. PCDENTIAN.E CABD.
ANNO XII INNOCENTH III 1'AP.E
TERTIO VERO Sll CIRDINALATCS AN.NO
FECir OPCS HOC.
hunc Ianoceniius, extremis viite tuas
nec proiode, qui, ex velustionbus scripioiibus,
bisloricam faclorum seriem perpeiuo lilo deducere
aggressi sudI, recealiores aaaalislae, Rayualdus et
Muralorius. Hi qaidem ambo, rei, circa Sorae et So-
rell;e expugnalionem gestee, summam expomre, pro
satis habenles, siugula, quae hic apud ooslrum au-
clorem oarrantur, facla sigillalim expendere, ac
nino neglexerunt.
Juxta Oldoinum, qui Pelrum tilulo cardinalilio
non nisi anno 1207 mense Decembri insigniium
tuisse docel, idera Pelrus legaiionis munere anie
uliimos fere ejusdem anni 1207 dies fungi noa po-
diebus in Ger- tuisset. Verum, tunc diflicultas inest quas hic,
LXXI l.NNOCENTII 111 PAP.£

terram ejus circumquaque devastans. Obsidione- A nutn, camerarium [77), protinus destinavit, et

vero prolracta, cum ad deJiiionem iuduci nou pos- deiude praefatutn cardinalem direxit. Qui, congre-
set,laboraverunt dividere amnem qui prseterfluebat galo exercilu, civilalem ipsam muuire caeperuul,
undique caslnim lpsum, m, amne transmisso, ad- pro eo maxime quod Diupuldus cum magna multilu-

versus ipsum castrum facere posseut insultutn. dine dieehalur io illius auxiliuin accessurus ; et oc-

Sed lrustra laboratuiu est iu non

ulroque; imo, cupaverunl Planellum (73), montem videlicel qui

sine damno fuit aitcutalum ulrumque. Verumtamen esl supra ctviiatem, juxia Sorellam, ui, praesidio
ita perlidum arctaverunt, quod recepta pecunia, ibi construclo, civiiatem deienderent a S^rella. Tan-
quam eisdem nobtlibus uominus papa inisericorui- dem, sicul Domino placuit, summo diluculo cum
ler mutuavit, reddidit eis caslrum, el pacem sub ingeuli clamore irrruerunl ad vallum, el, faclocoeli-

ceno lenore Qrmavil; quam lamen infra niodieuiu tus, cuin niuiia pluviarum ellusione, grandi fulgore
lempus non erubuii violare. Nam et quosdam Ve- ac loniiruo, exeuutes adversus ipsos de Rocca, com-
rulanos, fldeles et vassallos domiui papae, causa vi- inisso certamine, coegerunt ad fugam ; territusque

sitationis ad ipsum circa festum Nativitalis Do- tyrannus, cum pularet se proditum a quibusdam
miuicae venieutes, ut eum, sicul moris est, hjno- Laiiuis, qut secum erant in Rocca Soreltae, reddidit

rarenl, prius benigne receplos, maligne postmo- r> se et suos, salvis personis, in manus praefati Ri-
dum mulilatiouem membrorutn ad gra-
cepit, el per chardi, germani domini papae ; sicque miraculose,
vissimam redemptionem coegil, non parcens eliam praeler opinionem omnium. munitionem inexpugna-
cuidam uobiii, quem diu seeum lamiliarem habuerat bilem acceperunt, victualibus et urmis copiose re-
et insigniveral ciugulo militari. Cumque, monih.s. fertam. Ipsum vero Conradum et suos Ceperanum
satisfacere nollet, praediclus cardinalis, rector Cam- aiHuxerunt captivos, apud illos agentes, ut Roccam
paniee el Miriliruae, difflJavii eumdem. Cives vero Arcs faeeret eis reddi, quam Hugo, consobrinus
Soraui, qui tvrannum, importabilibus
praefalum ipsius Conradi tenebat (79). Qui, cum ad reddendum
eos gravaminibus affligentera habebant vehemeuter eam nec minis nec persuasionibus possel induci,

esosum, inito cura Koffrido (76), venerabili Casi- ut sine mutilatione membrorum et sanguinis effu-

nensi abbate, secrelo consilio et tractalu, noctu sione negotium agerelur, maxirae propler summi
eum cum muitis armis inlroduxerunt iu civitalem pouufieis honestatem, promissis et datis mille auri
Soranam, et se ac civttaieiii reddiderunt eidem ad unciis et equis viginti, liberalisque caplivis, arcem
mandatum domini papae. Ad cujus auxilium domi- obtinuerunt in pace (80). Quod audiens rex Sieiliae,

nus papa Richardura, gerniinurn suum, et Stepha- admirans et gaudens, civitalem Soranam, et Roc-

ex instituli nostri ratione, declaranda videtur. C nocentii nono, in quinta creatione, S. Pudenliana?,
Etenim. etiamsi Petrus, primo mensis Decembris litulo Pasloris, presbylerum cardinaiem renunlia-
die, anno 1207, cardinalis rennntiatus, slatim, a.c lum paulo post Carnpaniae regendae deslinalum, ac
ipsomet crea'ionis die, legatus in Campaniam mis- eliam adversus Conradum legatum missum fuisse,
sus fuisset, ncc sic rerum in Cimpania geslarum resque, aul per ipsummet, aul ipso auspicia tan-
series, prout ab anonymo Cassinensi, a Richardo lummodo prajbenle, geslas. in loiius anni 1207,
de S. Germano, a scriptore Chronici Fossas Novae, duorumque anni 1208 mcnsium spalio locum ha-
exponilur, cum auctoris noslri narratione facile buisse. Suffragabitur et ipsius ab Oldoino memo-
conciliari posse videretur. ratae inscriplionis tenor. Teriius enim cardinalalus,
Soram civitatein,.VoniJ« merisis Januarii, anno snno 1209, Decembri mense, suscepii, annus cum
Innoceatiani pontificatus x, id est anno Chrisli, duodecimo Innoceniii pontficatus anno, id est cum
jux'a nosirum compulandi morem, 1208; Sorellam anno Ghrisli 1200, optime coiligatur.
vero, xi Kalendas Vartii, eodem anno 1208, e mani- (76) Vide epist. 38 libri quinli, nol.
b'u Conradi ereptas fuisse, uuo quasi ore tradunt 77 u Anno 1209, indt tione nona, xiKal. Junii,
tres supra lau laii scriptores iidemque affirmant,
; Stephanus, diaconus S. Heliae de Ceccano, faclus
id contigisse, prxscnle Petro cardinale, rectore Cam- esl camerarius domini papae. « Chron. Fossoe-norie,
panim, quem, juxla Oldoini, ex Ciaconio, senien- ad an. 1200 (Her. hulic. Script., tom. VII,
liam, non ante initium mense Decemhris, anno col. 886 .

proxime elapso 1207, in Campaniam milti poluisse (78)Planellum. Sic apud Baluzium ; siceliam el
jam vidimus. Aiqui, Innoceulii Vitas scriptor. qui JJ apud Anonym. Casin. Jier llalic. Script. tom. V,
singula facla diligenlius enarral, multa, eademque pag. /4). In codice vero Vallicellano, Priuullum,
non b'vioris rcomenli, abeodem rcctore, seu legalo. mendose.
et a Conrado, ante Snrellae, imo aule Sorae expu- (79) m Captus Conradus, Sorellae, cum universis
gnat "nem, ii est anle Nonas mensis .Tanuarii anno qui fueranl illic inventi, tenelur in vinculis, Roc-
(20*. gesta fui c se docet, qus in lam arcio teraporis cham Arcis, el Pesclum-soli.lum, reddere pro sua,
spalio vix locum habuisse potuissent. Quid igilur; suorumque qui tenebanlur vincli, liberaiionie pro-
Num, in Oldoini (uipote diligenlioris, plerumque, mittens. » Anonym. Cassin. adan. 1208, Rer. Italic.
rerum ad cardinales speclanlium indigatoris) verha Scrip. lom. V, pag. 74.
jurare astricti. et cura ipso Ciaeooium sequenies, i

Prima igiiur quinta feria Quadragesimae,

cuncta, quae hic ab auctore nostro narraniur, ab
iniiio mensis Docembris anno 1207, ad finern men-
sis Februarii anno 1208, gesia fuisse affirmaveii-
raus Repugnat niraium temporis brevilas. Satius,
'?
hac vice, Panvinii auclorilaii deferre. Slel per illum,
Petrum, non anno Christi 1207, Inr.ocentii decimo,
in sexta, creatione sed jara ah anno Christi 1205, Iu-
Hogo, pro libertale dicii Conradi el suoruth, Sle-
fihano, camerario domini papae Innocentii, et Ri-
chardo, ejusdem germauo, Roccham Arcis assignal,
recepla per eos a domino papa mulla quanlilale
pecunia», et firmala personarura et rerum securi-
tate. » Id. ibid.
lxxiii
cam Sorellse, castrum Arcis, et Roccham ipsius,
Broccum (81), et Pesclum-solidum (82), qu» omnia
eripuerunt rle manu Conradi, concessil per privi-
legium prrefato Richardo, gerraano domini papoe,
ac ejus bnjredibus in perpeiuum, conslituens illuin
comilem, el faciens eum de comilalu
vexillum, quod illi transmisit,
sliri (83).
XL. Cancellarius aulem, manens cum rege in ci-
viiale Panormi, modis, quihus poleral, nitebalur
eripere palaiium de manibus Gapparonis. Quod
cura non posset efficere, liilcras et nuntios regis
saepe direxit pro succursu per regnum, sed nulli,
(8i) Broccum. Sic apud Baluzium, sic et apud
Anonyrn. Cisin. loc. cit. Sic etiam et apud Richar-
dum de S. Geruaano [Rer. Italic. Script. t. VII, col.
982) ; in codice Vallicellano, Broilem.
(82) Pesclum-solidum. Sic apud Baluzium sic et
apud auctores supra cilatos in codice Vallicellauo,
; pontificis Innocenlii unicum, quod sciam, reliquum
Plcsutum.
(83) ViJe infra nolas ad § 40. Coeterum, confe-
rcndae sunt ad hunc locum epistola? libri undecimi:
76, Civibus Soranis : clcricis, militibus, et universis
hominibus Roccw Arcis; universis Iwminibus de Pes-
clo-solido qua confirmantur eis ralionabiles eorum
;
consuetudines dat. Lalerani (mense Aprili), au. xi
; scriptum, quod inter tern[di tabulas est sed aliqui-
(id est 1208); 80, Potestati, consiliariis, el populo
Pisanis; ut cessent ab omni Ixsione regni SicUice;
dat. Lalerani.v Id. Maii.
Et deinde epistola?, mox infra citandae.
(8i) CariUionis. Sic apud Baluziura, in Gestis in
codice Vallicellano Coroleonis. In epistola 316 libri
priiui, Curo, archiepiscopo Montis-Regalis, ejusque
successoribus in pcrpeluum; qua confirmantur ei pri-
vilegia Ecclesiaz suoe ; dal. Roimv, apud
t kal. Maii, etc, confirmalur ota parochia, et dioe-
cesis Castelli Corilionis.
(85) Ad hunc locum conferendus omnino Mura-
torius, Annal. dltal. lom. VII, parl. i, pag. 172,
ad an. 1208 : « Se crediamo agli storici moderni
Inveges, Pirro, ed altri, il ponlifice
della Sicilia,
Innocenzo III nell' anno presenle per mare si porto
a Palermo, e varrivo nel di 30 di Maggio, per dar
sesso agli allari del re Federigo. Sono lavole, fon-
date, a mio credere, sopra una letlera d'esso papa,
in cui disse di essere entruto ncl regno. Ma questa sua
entrata allro non vuol dire, se non ch'egli andij a
Sora, ricuperala eon altre lcrre in quest' annodalla
tirannide Je^li Ufiziali Tedeschi, delle quali creo
egli conle Riccardo suo fratello. Queslo e lutlo
quello, che di lui rjcconlano 1'aulore anonimo della
sua vila, l'anonimo Casinense, e Riccardo da S. Ger-
mano. Se il ponletice avesse fallo uu viaggio sino in
Sicilia, siceome avvenimenlo lanlo piii considera-
bile, non 1'avrehbono laciuto quegli autori. Aggiun-
ga si, che esso Riccardo storico, e Giovani da Cec-
c.ino, minutamente descrivono i passi di questo
ponlilice, con dire, ch'egli, nel di 16 di Giugno,
uscito di P,oma, ando ad Anagni, poscia a Piperno,
al monislero di Fossa-nuova, e nel di 23 d'esso mese
a S. Germano, dove tenne un parlamento coi baroni
del regno, per aiulo del re Federigo, e per la pace di
quelle conlrade. Ghe luogo dunque resta all' imma-
giuato suo viaggio in Sicilia? »
llaclenus celeben jmus Iiaiiae annalisla et ei
quidem omnino asscnticndum est quod quideiu
cunctis, citatorum ab ipso auclorum narralionem
vel levissime perpendenlibus, facile palebit. Ac pri-
mura, quid halieat Pinus, videamus.
Locus est in Sicilia sacra, part. i, not. pr.
Panorm., pag. 132, ubi haec leguulur « Ut
Constanlia impcralrix (an. 1198,
GESTA. — - A\. 1208. lxxiv
A Tel pauci, succurrere voluerunt. Cumque longa
fieret concerlatio inter Capparonera et fantores ejus
ex parte una, et cancellaiium el fautores ejus ex
altera, Saraceni Siciliae, qui receperant se in mon-
libns, hoc videnles, non solum se ah obsequio
per regale regis peuitus sublraxerunt, verum etiam alii de-
solemuiter inve- sceudenles, Christianos multiformiter impugnabant,
ita, quoJ caslrum Carilionis ('4) ceperunt, pe-
jora facere meditantes. Miserabilem ergo sta-
tum regni Siciliae domiuus papa prudeuler adver-
jam tempus balii exspirasset, assumplo
tens, licet
tamen labore, descendit in regnum (85), et,
apud Sanclum Germanum, juxa monasterium
pontifex rnaximus, cui Friderici pueri tutelara illa
crediderat, in Siciliam venire siatuil, idque litleris
B significavil Nobili viro, B. de Aquila, comiti Fun-
dano. episl. 563 lib. i, datas verisimililer, vm Kal.
; Fcbruarii, ac. i, id est 1199 Adventus vero
est vesiigium, ac parum abfuit quin deperderelur
inductoi'umhoniinumaei-'ligentia.fJtenimPanormum
venil Innocentius, solemni ritu consecravit Divi
Petri templum, quod de Balnearia dicilur, ac situm
esl ad Urbis arcem mari iraminentem Exstnl
Innocentii diploma, ob ejus templi consecralionem
;
hus locis pauca ejus verba legi non possunt, quod
ibi humor insederil, ct nigras ehnraelerum formas
expuuxerit. Exscribam igitur hic, ul [iolero. Credi-
derim secu?ido vel tertio circiter ponlificatus anno
; scriptum id diploma, quanquam id legi nequeat.
Hes enim ipsa, et illa?, quas alluli, litteras susdent
non longe a Constanlia? obilu Panormum venisse ln-
nocentium. »
S. Pelrum, p Sequilur apud Pirrum diploma ipsum, quod qui-
dem hic transcribere longiusforet.In ipso, diplomate
poiVifex declaral, se cum sex fratribus nostrispre-
sbyteris cardinalibus, et cum uno diucono cardinali
S. Mariw in Co... de, et cxm Joanne, Deigralia Aqui-
lano palriarcha, et cum decem et orlo archiepiscopis
et episcopis de Sicilia et Calabria, in partibus Sici-
li.e venisse, el ad ecclesiam B. Petri de Balncaria,
qux cst in civitute Panormitanu, personaliler acces-
sisse. Addit Misericorditer volumus consecrari,
:
tertio Kulcndas Junii anno pontificatus, ad
honorem, elc. Desunt ad Dnem nol» chronolo-
gicoe; scd uiunitum legitur sub^criptione papae, sex
cardinalum, el nndeviginti archiepiscoporum seu
episcoporum utriusque Sicilias.
Et hajc quidem habet Pirrus.
Pirri vestigia scculus, eadem referl D. Agoslino
Inveges, sed mutana temporum ralione. Sic enim
ille (Annal. di Palerm. parl. m, pag. 322, ad au.
n 1207 et 1208) :
« An. 1207, papa Innocenzo, tanto per li bisogni
di terra santa, come per le necessila del giovinello
re, delemind di navigar in Sicilia nella muda dell'
auno sequenle, comeegli istesso in una sua lellra
dice Ad liberandam terram sanctam de mauibus
:
impiorum, approbante concilio, deftnivimus. utcruce-
signati se prwparant, quod, in Kal. Junii scqucntis
anni postproximum, omncs quidisposuerunt transire
per mare, conveniant in regnum Siciliai, etaliiapud
Messanam, et partes utrobique vicinas, ubi nos per-
; sonaiiter, Domino adjuvante, disposuimus tunc ades&e:
; e si come promise, cosi attesse, come naccerta un
suo breve del sequente anno. »
Qamam sil illa Innocenlii epistola, ex qua verba
quae hic citat deprompsit Panormitanus annalisia,
Eccl. non meminimus. Ex ipsius calculis inler epislolas
: obiit anni 1206 vel 1207, id est anni pontificalus Inno-
Innocentiiis III, centii ix vel x reperiri deberel. Aitamen, in Regesto
 ;

LISV INNOCENTII III PAP.E lxxvi

Casinense, convocalis el consregaiis coraiiibus, A rent, quod super succursu et adjulorio regis, et
baronibus ac prioribus civilalum, al hoc illos in- super pace ac defensi one regai, ordinalioaem ejus
duiit, ul se juramenlis et fidejussionibus obliga- bona file suscipereni, el pro posse suo facerenl

annorum ix el x eam fruslra rejuisivimus. Sed hoc Ei his et aliis similibus argumenlis, bullam a
nibil ad rem. Pirro reWlam falsi damnare fere audebimus, tec
Pergit Inveges : « Anno 1203. Ecco cbe il papa forsan refragabunlur ipsi, modo aequo sint judicio,
conflrma la promessa dell' anno precedenie, el Siciliani lectores. Adde quod ex exactissima, quoad
adesso naviga iu Sicilia, e, arrivato in Patermo, notas chronologicas, auctoris Chronici Fossae-Novae,
egli in porsona, a 30 di Maggio coll' assilenza di nec non RicbarJi dc S. Geriuano, narratione, el
vn cardinali, i patiiarcba, e xvm arcivescovi e imprimis ex continuata ipsius Innocenlii epistola-
vescovi, consacro la chiesa di S. Petro de Balneis, rum serie. ul bic ideo palam faciemus, nullus om-
boggi la Bagnara (ch'era slala fabncata daNicolo nel nioo huic poniifici in Siciliam ullra Pharum iti-
1082 cuine appare per uua bolla che si conserva
, neri locus relinquilur.
insino al presenie nell' arcbivio dell' istessi chiesa, Eteuim, eic legilur apud auclorem Chronici Fos-
e inliera la ripportano Pirri, (loc. cit.) eCannizaro, sae-Novae Rer. Ital. Script. t. VII, col. 887), ad an-
tn ms. de Cltrist. reliq. Panor.) ove si dice : Sos, uum 1-07.
Innoeentius, eic. [iitdem oerbis ac apud Pirrum, loc. « Celebralo Ascem-iunis fe^lo id est die 15
cil.) cosi ia publico Pirri, dicendo ; CredUerim n raensis Maii ; vid. Art de verifier les dates, lom. I,

V3l iii circiter ponlificatus anno scriptum iddiploma, fidit. nouv. pig. 25), iDnocenlius PP. III, egressus
oioc nel 1199, o 1200, quunquam id leginequcat. Ma Roma, venit Anagniam. »
Cauuizaro, havendo faito maggior diligenza nel Cuncinuni nolaj chronoloaicae diversis Innocenlii
leger 1'auno afflsso nella copia ms. ch'e appo a me, epistolis subjectae. Vide libri uodecirai epislolas :

vi ripose xi anno pontificatus, ch'e il prtsente. Fa 87, 89, 90, 91, dalas Anagniae. vi Kal.Janii; —
anco di quesia famosa cojseeralione memoria il 85,' S6. dalas Auaguiae, vi Kat. Junii; 92, dat. —
P. Gdfilauo [in Idea SS. Sicil. 1° 118)
Ottavio Anagniae, m
Kal. Junii ; —
93, 94, 95, 102, datas
30 Maii Panormi consecralia ecetes'sc S. PetrideBal-
:

anaguiae, iii Xon. Junii; —

99. dai. Anagniae, iVon.
nearia ab Innocenut III. II gran numero de prelali junii; —
103, dal. Aaojoia?, viii Id. Junii; 104, —
che iu questa sacra fuzione as^islerono, dai sotto- dat. Anagniae, vi U. Junii; 105, dat. Anagoiae, —
scritti all' islessa bolla si riconosce II papa, ia in Id. Junii; —
100, 101, dat. Anagniae, Id. Junii
quesla sua veuuta in Palermo, con molta sua alle- — 102. dat Aoagniae, xvm Kal. Junii.
grezza ritruvo gia cresciuto, e d'eta di 13 anni, il Pcrsit auctor Chrouici :

re Federioo oude il per»aase ad accasarsi, come

; « Decirao sexio Kal. Julii, (die Lunx, 16 mensit
scrive il Surila [Ind. rer. Aragon. lib. i, an. 1208, Junii: vid. Art de verifiier les dates, loc. ctt) egres-
f° 90) Hor il papa, havendu raarilalo in Palermo sus. Auanniam. .. Feria lerlia, alio die (die Martis,
il giovdneilo re con Costanza, regina veJova d'Ln- 17 mensis Junii, vid. ibid.t duin.nus papa ivit Pi-
garia, e insierae havendo disposle le cose per licru- pi-rnum ei Cumedii .. Ad auram post
ibi el dorcuivil
cesigu.iii, cbe dovean travagiiar per lerra santa, si raeridiera. dumious papa
ad mooasleriBm Fos- ivit
parli, e, come naria P.iccardo (loc. cit.), anno 1208, Gsae-Novae; solemniler cum processione receplus,
Innoceniius papa in vigilia S. Joantiis. mense Junio, iu refeclorio cum conveuto ccanavil Feria —
venit ud S. Germanum, e.c. » quaria (die Mercurii, 1S mensis Jumi, vid. bid.),
Sic iu-ilur rem narrant ambo Sicili^ini scriplores. clarente die, dominus papa deJicavil afiare majus
Vemm ue debili nimis argurueoto fulu fueril ipso- ecclesia? nuvae praedicii monaslerli. Eadem hora el
rum narralio, valde limeudum Bulla enim isla,
e*l. in ipso loco, dominus Richard.is, fraler domini
quam ex arehivio ecclesiae S. Pelri de Balneiria papaB, factus est comes Soras, et exaltatus, et bac-
primus in luceui edidu 1'irrus, manifesta, ut nobis cioa vociferalus, per protonolariuio, a doniino Fe-
quidem videtur, falsilalis indicia, vel prima oeulo- derico, rege Siciliae, pro hoc delegaum; et per
rura iQSpectione, profert. totum diem ibi domiuus papa moralus esl. Cum
1° Quuad slvlum, quo a principio ad finem exa- conveaiu nioa.ichorum, usque ad portam monaste-
rata est, cum ahis omnibus, de argumenlo simili, rii cnm processione celebri conducius, ivii ad ca-
emissis ab Innucenlio diploraatibus nullalenus coci- s'niui S. Laiirenlii. — Feria quarla ^tno quinta; die
parari polest; quod cuicuu>|Pe aliquas ex muliis Jovis, 19 mensis Jwtii, vid. ibid.) adveni^.ie, ivil
istiusmodi, ^uae in Regeslis lun'jceutii rejieriunlur, caslrom, et die, et nocteibi pernoclavii. Sabbalo, —
epislulis legere volenii, facile palebii. 2° Nee mihi, die mensis Junii, vid. ibid.) transivil Cepera-
21
nee cuivis, credo, eiiam ia his tiroai, persuadebi- num; die et noce permansit ibi. Dominico die —
tur, istas. qualescunque, notas chronologicas, ni proximanle (die 22 rnensii Junii, vid. ibid.), a clero
Kal. Junii.... an pontifteatus. et in medio buliae in- lolius abhaiae Casioensis solemniler in Sanciiim
seri, et turu ad finem, lum saltem ad inilium, omitti Germanum domious papa receptus est, et ibi per-
D
poluisse. ilodus e..im is:e conslanti cancellariae mansl usque in seplimo Kalendas Aususli (26 men-
Romanae usui niraium repugnal. 3° Praesens dici- sis Julii die Sabbali, vid. ibidem). Praeter quod fe-
tur Joannes. Dei gratia Aquilanus patriarcha. Atqui, s!uiu B. Joannis apostoH (die ilartis. 24 Junii), S.
annis vel 1199 et 1200, jaxta Pirrura. vel 1208, Petri apostuli (Dominica, 29 Junii), el S. Ja-
juxta Inveges, Joannes, Aquitanus, seu Aquileiensis, cobi aposioli (die Yeneris, 25 Julii), celebravit ad
palriareha, nusquam repenlur. Palri.-.rchales Aqui- moniem Casinum. —
SepiiraoKalendas Augusti(Safc-
leiae infulas tresserunl, ab anno 1184 usque ad an- bato26 Julii), dominus papa ivit Soram...r. »
num 1I9J Goiifredus, ab anno 1199 ad annum Hactenus ia Chronico Fossas-Novae, loc. cit. F.t
1204 Peregrinus II, ab auno 1204 Wultkerus. ViJe ad haec eliam uliima congruunl satisepislolarum in
Lghellum, Ital. sac. tom I, col. 68 et seqq. ; vide Retristo notae chronologicas. Vide epistolas ejusdem
eliam, si vis, quae nos ad episinlam libri sepiimi libri undec mi 106, apud S. Gormannm, v Kal.
;
:

99 adnotavirnus. 4° Klianisi, ex quihusvis huc us- Julii, (dio \"enoris. 27 JuniO 128, apud S. Ger- ;

que anecdoiis monumeuiis, Joannes aliquis, circa manum. yon. (die Sahbali, 5) J<ilii\ 108, ibid —
ea in quibus versainur lempora, Aquilanus pa- vii Id. Mie Lunae, 7) Julii; 107, 109, 111, 112, —
triarcha, io lucem nunc prodire p jsset, certe ip- 122. 123. dat. ibid. v, //. (die Martis, 8) Julii: —
sum a pontifice Roraano, praesertim Innucenlio III, 110, ibidiv/d (die Jovis, 101 Jutii: 113 114 —
Dei gratia patriarcham dici oon potuisse, faiendum 115. 116, 117. H8, 119, 120, 121, dai. ibid. 11 ld.
foret. (die Sabbati, 12. Julii ; —
126, 127, ibid. xu Kal.
 ;

LXXVII GESTA. — AN. 1208. LXXVUI

observari (86). Ordinatio vero, quara fecit, est ta- A capitaneis quos ad hoc statuit, omnes intendant.
lis (87) : Ut videlicel super succursu et adjutorio Quicunque ordinationem istam receperint, adinvi-
regis, et super pace ac defensione regni, magistris cem sibi pacem observent. Et, si quisquam ab alio

Augusti (die Luns, 21 Julii) ;

— 125, ibid. x Kal. Au- huc reperilur apud eumdem Hugonem Falcandum
gusti (die Mercurii, 23 Julii) ;
— 136, ibid. (vm Kal. (ibid., pag. 341), versus annum 1169.
Augusti (die Veneris, 25 Julii); — <35 ;
Sorae,
da.1. Quo paclo aulem Richardua de Aquila, aut eje-
Non. (die Marlis, 5) Augusli. cto, aut defuncto Richardo de Sagio, comitatum
Notandum tamen in liegesto reperiri epistolam , recupcraveril, dicere in promplu non habemus. Ve-
n° 124, Abbati et conventui Fosste-Nova? directam, ruin, jam ab initio ponlilicalus Innocenlii III, Fun-
quae data dicitur apud monasterium Casinense, xn danus comes denuo Ricbardus de Aquila diceba-
Kal. Augusti, eodem die quo efistolae, 126 Ray- tur, ut patet ex Chronico Richardi de S. Germano
naldo, Capuano archiepiscopo, et 127, priori et cle- (Rer. Ital. Scipl. lom. VII, col. 979), ad annum
ricisSS. Joannis et Pauli Tudertin. datae dicuntur 1199 Eo tempore, Richardus de Aquita, Fun-
: «
apud S. Germanum. Quod quidemdifficultatem ali- danus comes, ut salvam faceret terram suam, Si-
quim faeessere potest, tanloque majorem. quo di- frido, fralri comilis Diupuldi, filiam suam dedil in
serlius affirmat auclor Chrooici Fossae-Novae, In- conjugem. » Ad eumdem scripsit ponlifex prout ;

nocentium, receptum solemniter in Sanctum Gcrm\- jam adnolavimus, epislolara libri primi 563; n?m
num, Dominico die (22 mensis Junii), ibi conlinuo ia suscriptione illius epislolae legendum esse R
permansisse, usque in septimo Kal. .-tugusti (25 £> pro L (quod legilur apud Baluzium, lom. I, pag.
mensis Julii); pmler quod festum B. Joannis apo- 322) ex his quae modo diximus, nullu» dubitandi
stoli (24 Junii, vni Kal. Julii), S. Petri apostoli locus.
(29 Junii, n Kal. Julii), et S. Jacobi apostoli (25 Sed, nunc eliam erralum fuerit in episDla 108
Julii, viii Kal. Augusli), celebravit ad Montem Ca- libri quinli, quae direcla dicitur R. tituli SS. Mar-
sinum. cellini et Petri presbytero cardinali, abbati Casi-
Adde, si vis, quod apud Richardum de S. Ger- nensi, qua ipsi indulgctur ut recipiat a Roberlo
mano (Rer. tom. VII, col. 982) legitur,
llal. Scripl. de Aquila duo caslra, a Richardo de
el illic polius,
Innocentium, non nisi die 23 mensis Junii, S. Aquila, legi oporteat ambigitur. Niin, de. Roberto
Germanum adiisse « Eo anno (1208), Innocenlius quodam de Aquita, palruo Rogerii de Aquila, comilis
PP. III in vigilia S. Joannis Baptistas, mense Ju- Fundani (quem mox, posl Richardum de Aquila, rae-
nio, venit ad S. Germanum. « moratum videbimus), menlio habetur apud auclo-
(85) « Tunc venienles ad ipsum Pelrus de Coe- rem Chronici Fossae-Novae, ad ;.n. 1216.
lano, el Riccardus Fundanus, comites, cum eis de Richardum de Aquila, comilem Fundanum, Diu-
succursu regis Friderici statuil, el de defensione puldi partes amplexum fuissc, et cura ipso a Wal-
regni, in hunc modum, videlicel, » etc. Richaro. lero, eomite Brennensi, an. 1201, dio 10 Junii vi-
de S. Gebm. loc. supra cit. ctum fuisse, lueulenlum habetur testimonium in
De Richardo de Aquila, comite Fundano, qua?- versibus, quos cx dec.tno Monlis Cassini, et Joanne,
dam habel auctor Sicilianus, jam a nobis non una monacbo ejusdem loci, rcfeil idem auctor Chro-
vice citalus, quae quidcm hic rcferre lubel « Del : G nici Fossae-Novae (Rer. Iialic Script. lora. VII, col.
conle di Celano non so I» famiglia; disquella di 879) :

quel di Fondi, me 1'accenna Riccardo allrove

(Chron. ai an. 1199), e, come scrive Filiberto Cam- Mille centum bis, primo cum quibus anno,
panile (Delle anne di Neapoli, f° 203), quesla fami- Per vim Francorum, Capse, Terrxque Laborum.
glia e anliquissima. E'l primo c'ie di lei si riirova. Est Jata magna salus, est ubi multa palus
e Hiccardo dell Aquila, che visse circa il 1090, Thfutonicorum Rrammtt Diopublum vicit adamnem
come si oiva da Pietro Dhcono e fu signore di ; Agnellaz ponlis Francis Gualterius ortus :

grande stalo in Terra di Lavoro poiche uel 1097

;
diede ai monaei di S. Benedelio iv cbiese, elc. Gof-
frelo, dopo, suo figlio, fii il primo comle di Fondi,
e Regurio poscia, v'ag;:iunse la conlea dAvellino.
Facca per arme un' aquila d'argenlo, coronala in
campo azurro. » D. Acost. Inveges, Annal. di Pa-
lerm. part. m, pag. 525, ad an. 1208.
De Richardo de Aquila. comile Fundano, menlio
habelur apud Hugonera Falcandum (Detyran. Sicu-
lor. Vide Rer. Ital. Script. tom. VII, col. 269). Hic,
versus annum 1156, Rnherlum Surrenlinum, Ca-
puoe principem, per terram suam transeunlem capi
jussit, et regi Sicilire (Guillelmo II, diclo Malo)
tradidit; quo factocomes Richardus, cum regem an-
tea plurimum offendi-iset, gratiam ejus promeruit, sed
nec infamix nolam penitus evitavit. Snd, Ricbardum
de Aquila poslea a rege denuo defecisse, ei eomiia-
lum ejus in possessionem alterius Ricbardi, de Sa-
gio cognorainati, devenisse, ex iis quae referl piulo
posl idem auctor (ibid. pag. 273, 297, 311), colligi
potest. Sic enim ipud illum legilur Peridem tem-
: danus supra memoratus, aucloritale fretus el vi
pus (an. 1167). Richardus de Sagio Panormvm ve-
nit... Hic cum Apuli.v din capilaneus et maqis'er co-
mestabulus exstitissct,toties aliis retellanlibus fidem
Hisque die deno venit victoria ca>lo
De Junii mense, quo mutlos vulnerat ense..
Ad Cavios fugiunt, raitrisque reliclis.
victi
His Aquihe Fundi comes et Richardus in undis
Effugiens lethum, cupiens redire Traelum,
Voce pelit coelum : Socii, remcate Catenum,
Nemo tantorum valet ictus ferre virorum;
Fortcs insistant; quos spei-o vincere, vincunt, elc.
Ad R. (Richardum de Aquila, procul dubio) co-
milera Fundanum, dirigitur alia ejusdem poniiScis
n epislola, libri noni 61, qua pontifex conientionem,
inler ipsum comitem ac Jacobum Deodatumque Fra-
japanes, adversus Terracinenses faclam, ratam habet
dat. Ferentini, iii Kal. Junii, an. ix (id est 1206).
Cum Richardo igitur (de Aquila), una cum Pelro de
Ccelano, pontifex, anno 1208, staiuit de succursu
regisFridericieldedefensione regni,in modum quem
exponit hic Gestorum auctor. Eodem anno, (juxla
hichardum de S. Germano, loc. cit.) comes Fun-
comitis Diopuldi, Capuam recepit, a Capuanis vo-
catus, in odium Ccelani comitis, cujus fllius Ray-
naldus ipsius civilatis archiepiscopus erat. Sed ,

inconcussam retincns, nunquam a rrge defecit. Qucm anno sequenli, 1209, diclus Coelani comescastellum
regina (Margarita, quae, defuncto Gtiillelmo, marito Capuae recepil a Leone de Audrio castellano, hoc
suo, regoi balium susceperat), benigne suscipiens, lilin ipsius, diclo archiepi^copo procuranle, et di-

dedil ei comilalum Richardi de Aquila, Fundani ctus Fundanus comes, qui castellum ipsum lenebat
oomiiis, qui sine spe reditus in Homunorum finibus obsessnm; metns causa Capuam exiil. Annu
etulabat. Ricbardus de Sagio, comes Fundanus ad- (87) Vide epistolam libri undecimi 32.
 INNOCENTII III PAP.E LXXX
fuerit offensus, non statim reoffeudat eumdem ; sed A eliam civitatum, recipiahs hilariter et efficaciter ob-
apud magistros capitaneos querelam deponat, qui is, proui ipsa ordinalio in cdpitulari continetur
eam secundum rationem et consuetudinem regni fa- ssa, bnlla nostra munito, ma;ii*tri% capilaneis
cianl emendari. Qui autem ordinationem ista>/i reci- >lcr intendentes, qui ad exsecutionem ipsius de
pere noluent aut servare, tanquam hostis publicus n, indato nostro fuerinl constiluli ; ne si forlc, quod
habealur, el a caitcrisimpugnetur. Ducenti milites absit ! quisquam prvsumeret refragari, pamam in
dirigantur in succursum et adjutorium regni usque i]isa ordinatione slatulam incurrat, el nos manus no-
ad Kalendas Septcmbris, moraturi per aniiuin in slrus ineum spiritualiter et temporaliter aggravcmus.
eorum a quibus fuerint destinuti. Distri-
e.rpensis Quia vero, propter fervorem xslatis, ad prxsens non
buanlur autem secundum xstimatorum arbilrium, possumus pcrsonaliter descendere in Apuliam, vices
qui ad hoc fuerint specialiter deputati, pensalis de- nostras, super hiis commillimus exsequendas dileelo
bitis servitiis el propriis facultatibus comitum et ba- filio nostro, G. Sancti Theodori diae >no cardinali,
ronum, ac etiam civitatum proviso etiam, ut ad; aposlolicx sedis legato (89), cui dilectum filium, 0.
opus eorum victualia dirigantur. Civitales aulem. acolythum nostrum, a lalere nostro transmissum,
comiles et baronrs assignent in propriis expensis duximus adjungendum.
certum numerum bellatorum ad prxdictorum capi- XI.I. hic circa processum lemporalium
p Licet
taneorum mandatum, quando guerra contra quem-
si aeiionum figere gressum, ul, ad principium prorao-
quam propler hor. fuerit exercenda. In omnibus au- lionishujusmodi praeclarissimi pontificisrocurrenles,
tem servavit sibi plenariam potestatem addendi et mi- spiriluales (90) actus inlerim persequamur.
nuendi, mutandi et declarandi, prout videril expe- Inler omnes itaque pesles, habuil venalilatem
dire. » exosam, cogilans, qualiler eam posset a Romana
Scripsit autem super hoc comitibus, baronibus, Ecelesia exsiirpare. Slalim ergo fecit edictum, ut
et caeteris regni fidelibus, in huno modum : nullus oflioialium curiae suae quidquam exigerel,
(88) Affectum dileclionis et gratix, quem habemus prater solos scripiores el bullarios (91), quibus la-
al regem et regnum Sicilix, licel in multis multotiens men certum modum praelixil, dislricle praecipiens
ostenderimus, nuuc tamen evidenlius et e.rpressius ut sinnuli suum officium gratis impenderent, re-
per effectum operis demonsiramus, cum propter ne- cepturi gralanter, si quid eis graluito donarelur.
cesntalem urgentem in regnum personaliter descendi- Fecit igitur ostiarios a notariorura cameris amoveri
mus, cxteris mundi negoliis ix magna parte postpo- ut lihere aj eos paleret accessus.
sitis, propt"r hoc unum, ut in ipso videlicet pacem et Eral aulem sacrum Laterener.se palalium
infra
justitiam reformemus. Bonum ergo per Dei gratiam in liansilu, juxla cisternam coquics, nummulario-
assecuti initium,progressum inlendimus facere me- C rum (92) mensa locala, super quam quolidie pone-
liorem, optimus subsequatur. Quodcirca, de-
ut finis banlur vasa aurea et argentea, monelarum diversi-
votionem veslram monemus, el exhortamur in Do- tas, mullusque ihesaurus ad vemieudum vel cam-
mino, per apostolica vobis scripta mandantes, qua- biandum; quam idera solertissimus pontifex, illius
tenus, sicut divinam, et aposlolicam ac regiam gra- zelo succensus qui meosas numm'ulariorum sub-
tiam charam habclis ordinationem, quam fecimus
; vertit, de lolo palatio fecit penilus amoveri.
super regis adjutorio el succursu, defensione ac pace Ter in hebdomada solemne consistorium, quod
regni, ad exemplar aliorum comitum et baronum, ac in desuetudinem jam deveneral, publice celebrabal

Anno 1210, idem Richardus de Aquila, Funda- de Aquila, cum exercitu suo in terrilorio Ceccano.
nns comes, Frederico impentori Gnieiam accedemi devasiavii segetes, etc Alio die coepit reverli
obviam iil (juxta eumdem auctorem, loco citato), Fundum, et dominus .(oannes de Ceccano inseculus
Verum anno 1214, ab eodeni auclore [loc. cit.) Fun- est eum invenil eum in lerrilorio caslri Vallis
;

danus cnmes. non Richardus sed Rogerius de Aquila
diciiur « Hoc anno Rogerius de Aquila, Fundanus
:
comes cepil oastrum Mutulae, et illud bonis omni-
bus spoliavii. » Num igiiur post annum 12(0, et
Vurs.ie, pr.Tvaluit super enm, fugaius est coraes. et
dominus Joannes cepit de exercitu suo Robertum
de Aquila, patriinm comilis, cum septuaginta mi-
D iinhus electis, et aliis hoininihus »

ante annura 121i, obierat Richardus de Aquila. et (88) Vide epistolam 130 ejusdi-m libri.
ipsi successeral, lilius forsan ejus, Rogeriusf Certfi 11
Videnoias ad epistolam 120 libri noni.
(juxia nostrura auctorem, loc. cil.) Rogerius de (90) Spirituales. Sic apud Baluzium, recie qui-
Aquila, comes Fund.mus, an. 1218, Frederici im- dem, ut nobis videtur. In codice Vallicellano, spe-
peratoris, Conslaritiaeque uxoris ejus, in principis ciales.
aposiolorum basilica, mense Novembri, in fesio B. (91) Rullarios Sic in codice Vallicellano ; apud
CiBciliae, coronationi interfuil, cura nonnullis fiaro- B bullaiores. vox quidem mcogni^a
tliizium, exi- I

nibus regni occirrens ipsi imperaiori, ul ip ius
sibi gratiam
compararet , eidemque dedil libe-
raliter deslrarios
quos habebat quos redeunti-
bus in Alemanniam Theutonicis ipse largilus esl
imperalor.
De Rogerio menlio eliam habelur in Chronico
Fossae-Novaj (loc. cit.\ proul jam diximus, ad an-
nura 1216: « 1216, decimo Kalendas Junii, tempore
domini Innocenlii papae III, venil comes Rogerius
cis Dullarii vero curiae Romanae.sunt bullarum seu
diplomatura confectores. Vid. Cang. Gloss. tom. I,
, col. 1348.
(92) Numularii, Graece ipfopaneiSqt, xoXXufimTat,
iidera ac campsores, qui uumraulos ei minuios
nuramos pro majoribus dabant iis qui necesse ha-
bebanl majores minori^us ad usum quolidianum
permulare. Vid. Cang., Gloss. I. IV. col. 1246.
LXXXI GESTA. — AN. 1208.

in quo, auditis querimoniis singulorum, minores A palibus, viJelicet Colimbricnsi, Lamecensi, V:sensi,
causas examinabal per alios majores aulem ven- j Egilanensi, Ulixbonensi, et Elborensi, ac Zamo-
lilabal per se, tam subliliter el prudenler, ut om- rensi. Quae causas licet essent perplexa?(94) nimiura
nes super ipsitis sublilitate ac prudentia mirareniur, et diflusa1 , ul super eis magni essent hinc inde Ii-

mullique lilleralissimi viri el jurisperili Romanam bri conscripti, et vix possent earum merila decla-
Ecclesiam frequentabanl, ut ipsum dunlaxal audi- rari, per opposiliones tamen et inquisiiiones ipsius
rent, magisque discebant in ejus consistoriis, quam ila demum sunt earum abdita patefacta, easque tam
didicissent in scbolis, prassertira cum promulgan- prudenler et subtililer diffinivii, ut omnes in eo
tem seulenlias audiebant ;
quoniara adeo subiiliter supereminenlem intelligentiam commendarenl (95).
et eflicaciler allegabal, ul ulraque pars se vicluram Eodem quoque tempore, veterem, illam, sed ne
speraret, dum eum pro so alleganlem audiret : nul- dum lerminatara (9G) querelam, quae de melropo-
lusque tam periius coram eo comparuit advocatus, litana dignilale super tolam Brilanniam inter Turo-
qui opposiliones ipsius vebemenlissime non time- nensem et Dolensem Ecclesias vertebatur, tam pru-
ret. Fuii autem in ferendis senleniiis ita justus, ul denter examinavil, taraque subtiliter difiinivii, ui,
nunquam propinas (93) acciperet, nunquam a via licel per pra?decessores suos multoties fueritdilTinita,
regia declinaret ; easque cum multa maluritale, de- ry nunquam tamen, nisi per eum, finem fuerit sortiia
liberalione preehabita, proferebal. finalem (97).
XLII. Ob hoc ad ejus audienliara tot et tantaecce- Litem etiam quas inter arcbiepiscopum et capitu-
perunt de toto orbe causae perferri, ut plures et lum Cantuarieasis Ecclesiae cceperat agitari super
majores causas ipse suo tempore diffiniveril, quam a ecclesia de Lamehe, quam idem archiepiscopus,
longis retro temporibus in Romana fuerint Ecclesia eodem capilulo conlradicente, construxerat et do-
diffi nitas. Slalim enim circa suae promotionis primor- taverat raullis el magnis reddilibus, instituens in ea
dium, Composlellanus et Bracarensis archiepiscopi canonicos regulares, viros nobiles, potentes et litte-

ad ejus prssentiam personaliter accesserunt, pro ralos, non sine mulla difficullale sedavit (98). Nam
causis quae vertebantur inter eos de seplem episco- rex et archiepiscopus in illo facto se muluo adjuva-

(93) Propinas. Sic in codice Vallicellano apud ; inter licclesium Composlellanam et Biacarcnsem inita
Baluzium vero, personas, quod quidem commode transaclio observetnr, dat. Later. (verisimiliter), iv
stare Propina, vox hodie fere propria can-
posset. ld. Julii ; —
134, Bracarensis archiepiscopo, ejusdem
cellariae Romanas,
olira exponeba.[ur,juspaslus, sive argumenti dal. ulsupra ; ; 135, Utixbonensi, Elbo- —
procuraiio. Vid. noliliam auni 1362, apud Guilli- rensi et Zamorensi episcopi^ : de eadcm rc dal. ut ;

manum (lib. m, De rebus Helvetiorum, cap. 1) : supra : —

136, Lucensi, Astoriensi, Mindonensi, Au-
« Abbas, cellarius, el caeteri olliciales ejusdem lem- C riensi et Tudensi episcapis ; de eodem argumento ;
poris, ipsis dare corapellebantur cerlas propinas, dat. ul —138, Murtino, Bracarensi archiepi-
supra ;

quae se annualim exienderunt ad 30 florenos circiler scopo, datas a rege Bracarensi Ecclesiiv decimas
et amplius, secunduin statum temporis. » Nicolaus confirmat; dat. ut Laler., iii Id. Julii ; \39, Petro, —
de Clemengis (lib. De annalis non solvendis, p. 84) : Composteltano archiepiscopo : ut ecclesia Compostel-
« Et talis oblalio, et graluila dalio, juxla vulgare lana posthac metropolitana habeatvr ; dal. Later. n
ltalicum, dicta fuit servitium, et secundum Aleman- Iil Julii; —
149, Bracarensi archiepiseopo utconcor- ;

nos propina dicilur. » Aliaest apud eumdem Nicolaura diam, inter Ecclesiam Composlellanam et Bracaren-
Clemengis vocis propina nolio. Neque enim de jure sem initam, servet; dat. Laier., xm Kal. Augusii.
procuralionis ibi agitur, sed de annatis, seu reddi- (96) Terminatam. Sic apud Baluzium, qui in cod.
tibus unius anni, quae ab eo qui recens in demor- Beg. legi monet, inveteratam ul habel oodex Valli- ,

tui episcopi, aul abbalis, locum

succedit, exsolvi cellanus.
summo pontifici solitum esi, vel de ejus cousuelu- (97) Vide epislolam libri primi : 168, Archiemscopo
dinis origine ; quod satis probani verha loci cilati : etcapitulo Turonensibus citantur ad audiendum ;

« De vacantibus vero el fruciibus prirai anni ma- senttvtiam proferre in causa ipsorum contra Eccte-
jorum prfelaturarum. abbaliarum, videlicet episco- siam Dolensem ; dal. Romae, apud S. Pelrum, Id.
palium, et super hic atiquid deesse videlur), nullum
K
Maii pontilicalus anno i.
aliud inilium, (num polius, iniiio ?) fuisse videtur, Libri secundi : 82, Bartholomceo, Turonensi ar-
quam voluntaria et gratuita oblalio quorumdam, chiepiscopo, ejusque successoribus de subjectione ;

qui, in
discordia elecii, ad abbatialem vel cathe- episcopi Dolensis; dal. Later Kal. Junii, ponlilica-
fj
dralem ecclesiam, dum prosequerentur in curia, lus anno n ct sequenles, usque ad episiolam 89
;

per appellaiionera ad eam factam, per eum qui ejusdem libri secundi.
oblinebal linalem vicloriim, promovebanlur, sive (98) Vide epislolas libri primi 111, Cantuaricnsi :

eligebantur. » etc. Vid. Caog., Gloss. tora. V, col. archiepiscopo ne, in laesionem aliarum Ecclesiarum,
:

908. novam cappellam xdificare pergat dat. Rotnae. apud ;

(94) Perplexse. Sic in codice Vallicellano apud ; S. Pelrum, Kal. (acud Bnger. de Hoved. Id. Maii,
Baluziura. prolixse. ponlificatus anno i: —
3.'i7, Hegi Anglorum ; de ca-
(95) Vide epiaiolas libri secundi 103, Pebo, : pella quadam Cnntuariensi, propter quam pontificem
Compostelluno archiepiscopo ; decernit episcopatus rex adierat per lilteras sine dala 432, Huberto, ; ;
—
Utixbonensem et Elborensem esse subjectos urchiepi- Canluarieosi arhiepiscopo ut a construclione el pro- ;

scopn Composlellano : dat Later. vi Non. Julii ; 105, — secutione capelhr de Lamhee cesset atque abstineat ;

Marlino, Bracarensi archiepiscopo quod senlentia, dal. Laler. Kal. (apud Gervasium, xn Kal). Decera-
—
;

lata pro archiepiscopo Compostellano non prnejudirct bris, ponlilicatu? anno i 133, Suffragancis Ec- ;

Bracarensi ,-dat. Laler., ni Non. Julii 106, Sidem ; — ;

clesios Cantuariensis ne archiepiscopo suo ohtempc-:

concordiam, inier ipsum et Compostetlanum. archi- rent, qui summo pontifuci obedire contemnit ; dat. ul
episcopum initam, confirmat ; dat. Later., n Non. Ju- supra —
434, Lincolniensi et Eliensi episcopis, et
; .

lii.'
133, Petro, Compostetlano archiepiscopo ; ut abbati S. E.hnundi ut ablala ab archiepiscopo Can-
;
 —

INNOCENTII III PAP.E

bant. Capitulum aulera non habebit, post Deum \ zelo justitiae praecepit dislricte in virlute obedien-
nisi solum Romanum pontificem adjulorem.asserens tis arcbiepiscopo memoralo, ut illud exsequi ulte-
pro constanti, quod, uisi praefalam ecclesiam face- rius non differrel alioquin, sciret se ab ofQcio pon-
;

ret demoliri, melropolica dignitas pro majori parte tificali suspensum, el suffraganeos suos ab ejus
transferrelur ad illam. Ubi vero dominus papa ra- obedienlia esse subslraclos. El sic demum, quan-
liones partium suflicienler audivit, apostolicae sedis tum cunque rex et archiepiscopus reniierenur et

auclorilate decrevil, ul dictus arcbiepiscopus eam- murmurareQt, impletum esl penitus quod man-
dem ecclesiam suis sumplibus demohretur, omnino davit.

in irritum revocans quidquid faclum fuerat circa Conlroversiam quoque quae verlebntur (99) inte
ipsam. Quod cum facere dislulisset, praetendens, Mediolanenscm (100) archiepiscopum et abbatem
quod rex illud tieri uon sinebat, ipse, succeuaus de Scozula (I), super dislriclu et jurisdielioae prae-

luariensimonachisresliluant,cumlruclibusperceptis ;
col. 634), b;ec habentur: « Ubertus, Mediolancnsis
dat. Laler., xi Kai. Decembris, an. i : 435, Regi — archiepiscopus, fuit nalivitate Mediolanensis, ex
Anglorum ne rex istam restitutionem monachorum
;
prosapia de Terliago, et eral archiepresbyler Modoe-
impediat dat. Laler., xn Kal. Decembris, an. i,
;
liae, quando ad archiepiscopatum fuit assumptus;
436, Priori ct convenlui Canluariensibus ; consolato- coepit praesidere anno Domini 1136, qui fuil an-
ria epistola in causa archiepiscopi et monac/iorum B nus vi IlenriciimperaiorisVI, soditque niensibus ix,
dai. ut supra : —
485, Regi Anglorum; ne Cantua-
;

el dirbus v. Sepultus in ecclesia hiemali. Philip-

rienses monachos, conira jus, contraque rem judica- pus e.idem Uberto in archiepiscopatu successit, qui
tam, et Romani ponUjicis auctorilatem, opprimal; sedil annis x, meosibus iv, diebus vn bic fuil na- ;

dat. Later., \i Kal. Januar., an. 486, Rotho- i ;

— tione Medlolanensis, ex agnatione dc Prendebo-
magensi archiepiscopo, et episcopo Eliensi; ut ponti- uis. Coepit an. 1197. Sepullus estin Tyvulna Clarae-
ficis litteras Anglorum regi ofjerant, et interpreten- vallis. »

lur, causamque monachorum commendent; dal. ut In Galvanei Flamas Uanipulo ftorum, cap. 230
supra; —
5s0, Regi Anglix scribit pro monachis ; (apud eumd. tom. XI, col. 659) « Anno Domini :

Canluariensibus ; dal. Romae, apud S. Pelrum,Non. 4 197, Philippus Prandebonus, sive de Lampugnano,
Marlii, an. i ; — 581, Suffragaueorum Cantuaricn- facius fuii archiepiscopus Mediolanensis. »
sis Ecclesix ad papam ; rescribunt in causa capcllx Verum, in libello cui lilulus; Ordo antiquus epi-
de Lamhee ; sine dala 582, Abbatum Cistercien- — scoporum suf/raganeorum S. Medionensis Ecclesise et
sium ad papam de eodem argumenlo ^ine data;
;

: ,
— Catalogus archiepiscoporum Mediolanensium, etc,
583. Monachorum Caniuariensium ad papam, expo- quem reperire est apud eumdem Muraiorium (Rer.
nunt af\lictiones suas sine data. ; Italic. Script.tom. I, part. n. pag. 228), diversa le-
Libri secundi 71 Lincolniensi el Eliensi episco-
: gunlur: « Ubertus de Tertiago, sedil mens. ix, et
pis, et abbati S. Edmundi; ut controversiam inter diebus v. Vacavit autem sedes diebus xxix. Phi- —
archiepiscopum Cantuariensem, et monasterium, com- lippus de Lampugnano sedil ann. x, et mens. lv,
ponere studeant ; dat. Laler., xiv Kal. Junii. C et dieb. vn. Vacavit aulem sedes dieb. xxix. (AliA
(99) Conferendae sunl omnino ad hunc locumepi- manu additur) et sepultus est in ecclesia Cara-
:

6tolae lihri primi 37, Archiepiscopo Mediolanensi ;

: villosi (scribendum forte Clarwvaltis, seu Clarceval-
super quaestone, qua> inter ipsum et monasterium S. lensi). »
Donati de Scozula vertebalur ; dal. Laler., iv Non. Demum, in altero libello, cui litulus : Excerpta
Martii, an. i (id est 1198) 85, Eidem, de cita- ;
— historica ex velustissimo Kalendario ms. Ambrosiana:
tione Passaguerra?, causidici, ad dicendam causam bibliothecte (apud eumd. ibid. pag. 235), de praesu-
Romat dat. Romae, apud S. Pelrum, Ibid. Aprilis.
; libus Mediolanensibus, circahaec inquibusversamur
an. i (id est 1198);— 360, Consulibus Mediola- terapora, isla reperio : « An. 1195, ut Id Seplempris
nensibus ; quod Passaguerra jusle fueril excommuni- eleclus fuitdominus Ubertus de Tertiago in archi-
calus sine data.
; episcopum Mediolanensem. —
An. 1196, Id Julii,
Libri secundi 37, Ph. archiepiscopo Mediola-: obiit dominus Uberlus, archiepiscopus Mediolanen-
nensi de eodem argumento dal. Laler., xvi Kal.
; ; sis. —An. 1199, u Non. Augusli, comhusta est ec-
Maii, an. \,{id est 1199). clesia S. Laurenlii Majoris ab igne de Porta Zobia.
(100) Agilur hic de Philippo Lampuguauo, a!. de — An. 1200, vi bl Maii, turris de Besale capta fuil.
Prendebonis, de cujus electionis tempore cum ioac- xu Ktl. Papienscs el Mediolanenses robo-
Julii.
curaie scripserit Ughellus (Ital. sacr. t. IV, col. raverunt Roraie, et multi ex Mediolanensibus el
246), alia quoedam ex diversis reruin Italicarum Cumanis capti fuerunl. —
An. 1201, Non Julii, Vi-
scriploribus colligere, ac studiosorum leclorurc givanense castrum caplum est a Mediolanensibus.
oculis hic subjicere operae prelium existimavi- £) vi Kal. Augusti, Papienses capti sunt a Mediolanen-
mus. sibus, et a Placenlinis juxla oppidum Nigrini. An. —
Ac primum, audiamus Ughellum, loc. cit. « De- :
1203, vi Id. Marlii, faclus fuit pons ad locum ubi
funclo Obertode Terzaghis,quid ad clavum Mediola- dicilur Pons Reginae supra Ticinum per medium
ncnsis Ecclesiae sederal n.enses ix, dies v, el con- Moriraundum. —
An. 1207, m
Id. Aprilis, dominus
cesseral e vita anno 1197, die xn Aprilis, vacavil Ubertus de Pirovari iulravit Mediolanum, et in-
sedes mense i, et xxix dies. Postea, Philippum Lam- cathedralus est: el praecedenli die, obiit Phi-
pugnanum, virum uobilem, metropolitanre ecclesiae lippus archiepiscopus, et sequenli die sepultus
archipresbylerum, ad hanc sedem promovil sacer fuit. »
Mediolanensis senatus, Ccelestino 111 pontilice (1) De Scozula. Sicapud Baluzium, qui ad epislo-
annuenle, die undecima Junii 1198. Ad hunc plures lam hbri primi 37, ubi de hac contryoersia, monet
scripsil cpislolas Innocenlius III, quae parlim sunt in terlia corapilalione Decretalium (lib. n, tit. 17,
in Corpore Juris. Pacem inler Papienses et Mcdio- dc sequestralione possessionum el fructuum, cap. I)'

lanenses iclo foedere sancivil. Praefuil plus minus legi, de Strogula. In codice Vallicellano habelur, de
annis decem nplime ac ulilissirae, migravitque ex Soccula. Cer'e, in aliis Innoccntii epislolis, supra
hac morlali viia an, 1207. » Hactenus Ughellus. ciialis, uhi eliam de eadem coniroversia agilur, de
In Chronico F. Francisci Pipini, cap. 7 et 8, Scozula etiam diserle legitur.
(apud Muratorium. Rer. Ualic. Scripl.. lom. IX,
 :

LXXXV OESTA. — AN. 1208. LXXXVI

fati loci el castellantise (2), hoininuin quoque qui A sias et persouas super variis et dubiis arliculisdifG-
habitant in Baveno, Gralia (3), Capurneto (4), Ve- nivit.via regiasemper incedens, nunquam declinans
sterpeno, Cadempleno (5), Iasula supcriore, Bolge- ad dexteram vel sinistram,personas(8) nonaccipiens,
rate, ac Lisia, mirabiliter lerminavit. Nam, cum etmunera non acceptans?
diu multumque super iis, coram diversis judicibus Cum aulem Turonensis archiepiscopus (9)
XLIII.
delegatis fuisset a partibus litigaium, et testes ac quemdam, qui fuerat eleclus ia episcopum Abrin-
instrumeala producta, pro eo quod, cum cera si- censem, et per melropolitanura suum pnstea confir-
gilli ab iDteriori parte, quasi ad conservationem si- matus (10) et lam in spiritualibus quam in lempo-
gilli, recens erat et mollis (6), falsilalem laliier de- ralibus aliquandiu ministraveral, in Andegavensem
prehcndil, quod videlicet, praesentibusparlibus cum Ecclesiam, praeler apostolica sedis auctoritalem,
omuibus advocatis, in praesenlia cardinalium, idem praesumpsisset Iransferre ac episcopura consecrare,
dominus papa dixil quod volebat in conspectu om- quem Rothomagensis archiepiscopus, praeler apo-
nium frangi sigilla, et, si reperirenlur vera et in- slolicae sedis mandatum, a priore absolvit Ecclesia,

corrupla, renovari faceret inslrumenta sub leslimo- el ail posleriorem ei licenliam tribuit transeundi,
nio bullae suae ; si vero invenirentur corrupta vcl atteudens idem prudentissimus papa hoc altentatutu
falsa,nolebat quod prnevaleret falsitas veritati. r> esse in derogalionem aposlolicae dignilatis, cui soli
Quod cum faclum fuisset, certo cerlius esl comper- competil episcoporum translatio, ulrumque archi-
tu quod sub vetuslo sigillo charta fuerat perfo-
ii episcopum a conlirmalione pariier et consecra-
rata, et per glutinum novae cerae, quae posila fuerat tione pontificum, ipsum aulem electum a ponli-
exterius quasi ad conservalionem sigilli, viliose ficalis oflicii exsecutione suspendit, aucloritati-
eonjunctum et sicfalsitate com-
fuerat ipsi chartae ; bus et rationibus evidentcr oslendeas quod idem
perla, coolra monasterium (7) sentenliam promulga- juris est in conlirmalis electis quod in episcopis
vit, omaibus admirantibus quod mirabiliter depre- consecralis (11).
henderet vilium falsitatis. Propter eamdem causam Antiochenum patriar-
Quis aulem enumerare sufficeret innumerabilem cham (12) a pontificali suspendit oflicio, quiavideli-
mulliludinem quaestionum quasinter diversas Eecle- cet Appamiensem electum (13), praeler aposlolicae

(2) Castellantiie. Sic apud Baluzium. Sic eliam in
epislola libri secundi supra cilala. In codice Vallicel-
lano Castellairium.Castellantiae\Custellanium, voces
oeque incognilae Cangio, sed quas idem sonare posse
videnlur, ac apud eumdem Caslellania, quam ex-
ponil (Gloss. lom. II, col. 30) « Dignilas, offlcium,
: C
seu feudum castellani, vel caslellani districtus, ut
apud Radulpbum de Diceto. » Verum apud Carpen-
terium (Supplem. I. I, col. 857), ita exponitur:
« Castetlancia, opera in aedificando vel reparan-
do castro exhibila. » Charla an. 1167, apud
Muratorium (Antiq. llal. med. cevi, t. IV, col. 39)
« Absolvimus homines de Lemonle, et de Ci-
vetina, utnonteneanturesse de vicinancia hominuin
de Bellasio, neque per Castellanciam, vel fodri
1207) confirmatus. Postquam in Ecclesia Abrincensi
aliquandiu tam in spirilualibus quam in lemporali-
bus, aiihuc eleclus, ministrasset, nundum consecra-
lus, a diclo melropolilano liber diinissus el absolu-
tus est, et a Turonensi ad Ecclesiam Andegavensem
iranslaius. (juamobrem ulerijue archiepiscopus a
confirmatione et consccralione poniificum, el Guil-
lelmus ab ollicii poulificalis exseculione suspensus
e.sl a Bituricensi, jusso ab Innocentio III, v Kal.
Maii 1198, qui, ob urgentem Ecclesioe Andegaven-
sis necessilaiem, evideutemque utiliialem, eos ab-
solvii lil Non Decembris anni ejusdem, Gall. Christ.
nov. tom. XII, col. 485.
(U) Vide epistolas libri primi:117, Bituricensi
archiepiscopo quod episcopos ud aliam Ecclesiam
;

daliouem, vel placiialionem, seu aliquam disiri- transferre absque licentia papce non liceat ; dat Romi,
clioncm. » apud S. Pelrum, v Kal. Maii. an. 1 (id esl 1198); —
(3) Baveno, Gralia Sic apud Baluzium ; in codice 4 47 Turonensi archiepiscopo ; de eodem argumento ;

Vallicellano Baveno -gralla ; mendose quidem, ut
videlur ex epislola libri secundi supra cilata, ubi
legitur, de hominibus qui habitnnt in curle Ba-
veni, et tenent res monaslerii memorati, scilicet ia
Gralia.
(4) Capurneio. Sic apud Ba'uzium ; sic et in ro-
dice Vallioellano in epistola supra citata, Capurne-
: D
no.
(5) Cademple.no. Sic ap ud Biluzium in Geslis, ac
in epislola saepe laudala in codice Vallicellano Ga-
: non ausim, ul errasse quotquot illi 33 annos regi-
pvnico.
Vide in epistola libri secundi loties citaia.
(6)
Monasterium. Sic apud Baluzium in codice
(7)
Vallicellano, monarhos.
(8) Personas. Sic apud Baluzium in codice Val- ;
licellano pecunias.
Vide notas ad epistolam 53 libri quinli.
(9)
Guillelmns de Chimeleio (dc Chemille al. de
(10)
Chimeti), ex archidiacono Ricbemundiaa faclus fue-
rat episcopus Abrincensis anno 1196, a Richardo
Anglia? rege, leste Hovedeno, et a metropoli'ano suo
(WnlteriorfeCoMiattCM.archiepiscopo Rothomagensi,
qui sedisse dicilur ab anno 1184 usque ad annum
dal. Lalerani, 111 Non. Decembrisan. \(idest 1198) ;
— 532, Decano el capitulo Andeqavensibus ; deeodem
argumento; dal. Laterani, xu Kal. Februarii, an. l
(idest 1199).
(12) Onuphrius Panvinius, Genebrardus, aliique
recentiores, imo et Catologus Arabicus charissimi
viri Assemani, Radul/jhum quemdam/l;/mer('co,ver-
sus annum 1187 defunclo, subjungit in palriarcbatu
Latinorum Aniiocheno, rectene an secus, pronunliare
minis assignani, certo certius est. Si enim Radul-
phus iste aliquando sedit, non profectoultraannum
; 1200, qui solnm decimus tertius suse prafecturae
exstitisset, a line scilicet anni 1187, vel ab anno se-
quenti 1188. Panvinius duplicem Pelrum omillit,
qui in eo 33 annorum spatio Aniiochenam Eccle-
siam administrarunt. Petrus (dc quo vide notas ad
epistolam 52. libri noni, sedebat anno 1201. Or.
Christ. lom. III, col. 1157.
(13) De isio, praeter ea quae ab ipso InnocenlioP P.
III, in epislolis mox indicandis referunlur, nihil
apud Le Quien, Or. Christ. tom. III, col. 1165 ct
IISS.
 :

LXXXVIl INNOCENTII III PAP.E LXXXVIII

sedislicenliani.inTripolitanum episcopum Iransferre A impacati, ad aposlolicam sedem accessil, in mulla

prajsumpsii ; sed utrosque, suam ignorantiam bumi- contrilione cordis et humililate corporis absolutio-
lilcrcouliienles.et iudulgenliamsupplicilerposlulan- nis benlicium implorans. Qui cum fuisset. jura-
mora resliiuit et absolvit (14).
lcs.siiif dilliculiale et rnenlo rursus prnestilo absolutus, depositis calcea-
XLIV. Propler simileui quoquecausam excommu- mentis et pallio, cum corrigia in collo, aposlolico
niciiviL Couradum, Hihiesbuimeiisem episcopum se conspectui praesenlavil ; et, proslernens se to-
(15), imperialis aulae cancellarium, viruin, ulique lum in terram, in modum crucis manus expan-
nobilem, diviieiu el potentem, ingeniosum, in- dil, cum grandi fletu postulans indulgentiam, pro-
duslrium el astulum, quia videlicet ad Herbipo- prium confilendo peccalum. Commola sunt autem
leusem Ecclesiam sua pnesumpsit lemerilate Irans- viscera summi ponlificis supereum : sed, ne dissol-
ire, monitusque conlempsit resipiscere ab er- veret nervos ecclesiasticae disciplinae, post delibe-
rore, praleudens quod a Crelestino papa sibi fueral ralionem multiplicem in publico consistorio, prs-
indultum, ul invilatus majorem posse assumere di- cepit eidem, sub debilo prsstili juramenti, ut tam
gnitalem. Sed haec indulgentia eum non polerat ex- Hildesheimensem quam Herbipolensem Ecclesias
cusare, quoniam Ilerbipolensis Ecclesia quam- omnino dimitteret. Qui quamvis omnino confusus,
vis dilior, non tamen dignior quam Hildeshei- _ bumiliter obedivit, faciens de necessitudine virlu-
mensis, exislil, et majoris est indulgentiae, tem ; misitque munera quaedam ipsi domino papae,
ut Iranseat quis ad parem, quam
ad majorem videlicel vasa argenlea, pulchra visu ;
qui animo
dignilalem ascendat. cum, posl admo-
El ideo, haesit paulisper, haesitans utrum deberet illa reci-
nitionem conlemplam, praeeepissel eidem qualenus pere, an potius refutare. Sed, ne ille de gratia sua
Ecclesiam ulramque dimitleret, quia caulumest in pcnilus desperarel, recepit oblala, et, ne pularet
canonibus ul qui ad majorem se plebem translule- quod munerum posset donatione corrumpi, misit ei
rit, et a cathedra pelli debeat aiiena, et carere pro- ppr honorabilem nunlium unam cupam auream pre-
pria, ut nec illis pra;sident quos per superbiam liosam, majoris pretii quam illa vasa essent argenlea
sprevit, nec illis quos per avariliam concupivit, ipse universa. Volens autem infundere oleum super vi-
tandem excomunicari fecil eumdem, el excommu- num, cum praeeepisset ut Hildesheimensis Ecclesia
nicalum per tolam piovinciam publicari. Qui cum idoneum sibi ponlificem per eleelionem canonicam
ab omnibus vilarelur, lenlavil mulloties per hono- provideret, ordinationem duxit Herbipolensis Ecc-le-
rabiles nuniins, si forsan intercessione principum, siae difTerendam, ut, si forsan eadem Ecclesia ile-

aut oblationc munerum ejus posset animum incli- rato postularet eumdem, humiliatum erigerel, quem
nare. Quod cum nullo modo proficeret, proprium dejeceral exaltum ; sicque posl annum factum est
tandem regnoscens excessum, primo coram Magde- G ut praevidit de eo (18).
burgensi archiepiscopo (16), el multis principibus. XLV. (19) Ne aulem ex aliqua parle suum judi-
ac secundo coram Magujilinensi archiepiscopo (17). cium ciaudicarel, similem pcenoe modum adversus
etmullis aliis magnalibus juramenlo Grmavit, quod Salisburgensem archiepiscopum (20) observavit
mandalis aposiolius obedirel. Et exinde, nec via- qui cum esset Brixinensis episcopus (21), quoniara
rum evitans discrimina, nec incommoda temporis in archiepiscopum Salisburgensem electus, absque

(14) Vide epistolas libri primi : 50, Anliocheno quondarn Hildesemensi episcopo sine data; ;

patriarcha dal. Lalerani, xvi Kal. Aprilis, an. i ; Libri secundi 54, Capitulo : Hildesemensi ; dat.
— 51, Tripolitano episcopo
;

dat. ul supra ; ;
— 117, Lalerani, n Non. Maii, an. n : 55, Abbatibus Cor-
Bituricensi archiepiscopo dat. Romae, apud S. Pe-
; beien. et de Hersved. et decano Paderbornensi, dat.
trum, v Kal. Maii, an. 1, —
502, Tripolitano epi- ul supra —
201, Conrado, Maguntino archiepi-
scopo ; dat. Lalerani, n Kal. Januarii, an. i ; 503, — scopo
;

dat Lalerani, v Kal. Novembris, an. u ;

—
—
;

Antiocheno patriarchce, dal. ut supra; 529, Epi- 204, Archiepiscopo Mngdeburgensi, et suffraganeis
scopo et capitulo Tripolitanis, dit. ut supra. ejus ;sine dala ;
—
216, Archiepiscopo Maguntino ;

(15) Coaradns de Rabenspurg, al. de Beinstein,
Philippi regis Romanorum cancellarius, dehinc Lu-
becensis. demum, post Bernonem anno U98defun-
ctum, Hildesheimensis episcopus, vir in imperio
spectaiissimus, post annum resignans, fil episcopus
Herpipolensis el Franconiie dux. Occisus a Pothone
de Reinsiein. et Henrico Hundt a Falckenberg, quod
oli facinus duoddam eos gravius objurgassel, fe-
slo S. Barbarae 1203. Rlcrlin. German. sacr. parl.
i. pag. 11. col. 2, et pag 18, col. 2. Conf. supra
nol. ad § 22.
(16) Ludolphus, ruslica familia, sed erudilione
nobilis disciplinae eeelesiastieae promotor, electus
anno 1194. Bccel. ibid., pag. 40, col. 1.
(17) Conradus de Witelspacb, de quo vide Gnll.
Christ., tnm. V.
(18) Vide libri primi epislolas 335, Bamber-
pcnsi epncopo et Petro. scholasiico Miguntino dal.
Spoleli. xn Kal. Seplembris, an. i; 574, C
dat. Laterani, Decembris vni Kal..
(19) De facto quod hic narratur nihil omnino
reperitur in Regestis Innocenlii P P. III. Sed vide
D R; iV naldum, ad an. 1200, 5 40 et 41.
(20) Erat is Eoerhardus a Truschen, de quo vide
nolam ad epislolam 29 libri quinti.
(21) Eberhardus a Truschen, cum per annos 4
Eeclesiae Rrixinensi bene praeluissel, faclus est
episcopus Salisbursecsis anno 1200 (Metrop. Sa-
lisburg. lom. I, pag. 446). Anno 1200, vi Id. Apri-
lis, defunclo Adalberlo, Salisburgensi archiepi-
sccpo, Eberhardum, BrixineDsem episcopum, in
illius locum subrogatum, lum Hanricus Stero (in
Annal. ap. Canis antiq. Lect. lom. I, pag. 242),
tum Salisburgense et Augustense Chronica teslan-
tur. hayn-. tom. XIII, pag. 60, ad an, 1200, § 41.
: Conferenda tamen epislola 144 libri primi, quw
; Brixinensi electo directa dicilur, et in qua ponti-
— fex Brixinensi pr.rsuli exprobat quod nimium diu
 ;

LX.XXIX GESTA. — AN. 1208. xc

licentia summi ad melropolitanam Eccle-
ponlificis A conferrent, ipse vero et cardinales deciinan de pro-
siam Iransire pr.esuinpsit, eleclionem omnino cas- venlibus suis tribuerent portioneiu. Sicque faclum
savil, et prascepit eidem ut ai primam Eeclesiam, Cst ut decievil; fecitque lieri novam navim, pro
secuuia relicta, rediret, cassans quidquid egerat qua cum ornamentis suis mille trecenlas libras ex-
erga illam. Uude, Gurcensem eleclum a Gurcensi penJil, el jussit eam oneran frumeuto, leguminibus,
upiscopatu removit, quoniam in eum ab ipso fuerat panibus et caroibus, et pur duo fratres, unum
inslitutus (22). Ipse vero, allerius exemplc perter- Templi, et aliuin Hospiulis, el lertium mou.tcliuu),
rilus, humililer obeJivit. Cumque postmodum 1'uis- praecepit uuiversa distnbui necessitalibus lefrse
set electus, eleclionem recipere non praesumpsit; sanctaa (26). Al illi, proOcisceutes, applicuere Messa-
sed cum elecloribus suis ad aposlolicam sedem ac- nam ubi propter turbatiouem aequoris compulsi sunl
cessil, dispensaliouis graliam obtenlurus. Et qui- diutius demorari. Videnles auleui depeiire frumen-
dem obtinuit, ut experimcnlo eognosceret, quod in lum, quod et tune charius in Sicilia quam in Syria
arca foederis el virga conlinetur et manna. vendebalur, praehabito diligeuli consilio, frumen-
XLVI. Inter haec, ad subventionem et r^cupera- lum ipsum Messanae vendiderunt, pretiumque cum
tionem terrae sancta? fcrventissime aspirabat, solli- caeteris deferentes, in Ires parles omni-t diviserunt;
cite cogilans hoc posset efficacius adim-
qualiter et unam parlem assignaverunl ad restaurationem
1!
plere. Quia vero dclrahendo dicebant nonnulli quod murorum Tyri, qui corruerunl terrce molu; alte-
Ecclesia Romana imponebat aliis onera gravia et ram io usus pauperum, et tertiam iu stipeudia bel-
importabilia, digito aulem suo nolebat illa movere, lalorum. Navim vero feoit tradi Templarii» in pne-
duos de fralribus, viJelicet SofTridum, tiiuli Sauclae sidium opportunum. Misil ergo prasfatum Sof-
Praxedis presbyterum (23), et Petrum, Sanclae Ma- fridum, presbyterum cardinakm, ad ducem et po-
rite in Via Lata diaconum (24), cardinales elegit, pulum Venetorum (27) ad cujus exhorlalionera
;

quibus et siguum crucis iraposuil, ut tam vcrbo ipsc dux cl multi de populo crucis characterem
quam exemplo invitarent alios ad obsequium Gru- assumpseruut. Marchiu quoque Montislerrati, epi-
cilixi (25), consliluens ut uuiversi clerici, majores scopus Ciemonensis (28), etabbas de Luoedio (29),
pariter et minores, de proveotibus ecclesiastiois mul ique alii uobiles Je provincia Lombardias, cum

quadragesimaw partem in subsidium terrae sanclas multiludine plebis innumera, devoverunt se ad ob-

abusus est privilegio ipsi a Cnelesiino PP. III con- in gonlibus, ut fralribus in Hierusalem indigenti-
cesso, ul aliquandiu morarelur in scholis, paginas bus subvenireut, navim expensis profiriis fteri feci-
divinos vacalurus, mus, el jrumento collecto ex ftdelium eleemosxjnit
(22) Non concinil Bucelinus, German. sacr. onerari, quod per dilec.tos filios, Rnymundum, llie-
part. l, pag. 49. JuxU ipsum enim, Wernherus, G rosolymitani Hospitalis, et M. Templi, fratres, et
creaius eptscopus Gureensis, anno 1192, obiit an. I. monachum ituximus destinandum »
1212. (27) Vide epislolam 336 libri primi, dat. Reate,
(23) Oe islo vide notas ad epislolara 6 libri quinti. xvui Kal. Seplembris, an. i (id est H98).
(24) Vide notas ad epistulam 20 libri tertii. (28) Agitur hic de celebri Cremonensium epi-
(25) Vide epistolas liliri primi 336, Archiepiscopo : scopo, Sicardo, cujus insignis opera, nempe Ckroni-
Narbonensi, eic, riat. Reale, xvni Kal. Seplembris, con, a Nativit. Christi usque ad an. 1213, habelur
an. i; —
343, Episcopo Liddensi dat. Spoleli, III ; apud Murat. Her. Ilal. Script. t. VII, col. 521, 8i-
Kal. Septembris, an. i —
344, Eidem ; dal. Spo-
;
carJus, anuo 1179, se ipso ies'c (vid, Sicard.
leli, Kal. Septembris; —
345, Pralatis Franciee Chron. ad an. 1179, loc. cii., col. 602), adhuc in mi-
dal. Reale; —
340, Petro, tituli S. Slarice in Via noribus consiitulus, quibus ab Offredo, suo in Cre-
L'ita dincono cardinali, A. S. lcgato sine data ; — monensi sede prajdecessore, initialus fueral, po--tea
355, Hegi Francorum sine data; 407, W, comili — ;

anno 1183 a Lucio PP. III (prout etiam ipse Sicar-

—
;

Forcalcariensi ; sine data 408, R. de Agoul sine

; dus teslatur, ibid. loc. cit. ad an. 1184, col. 603),
data ;
—
409, Pisano archiepiscopo, et aliis dat. Lale- ;
;

subdiaconatus bonore auclus, demum anno 1185

rani, xni Kal. Deceinbris; —
508, frpiscopo Syra- (de hoc et ipse nos certiores facil, ibid. ad an. 1 185)
cusano et abbati de Sambucino dat. Laler. !Non. ; Cremonae episcopus renuntialus fuit. Anno 1198,
Januarii, an. i; Duci et populo Venetorum; dat. ad pelendam Homoboni, Cremonensis civis, cano-
Laierani, iii Non. Decembris. nizttiooem, Romam se conlulit, volique compos
Libri secundi : 268 et 269, Abbatibus Cistercien- rj faclus est (In, ibid., col. 618).
1203, jarn in Anno
sibus, el aliis ; dat. LatT. v Kal. Jan. an. n; — Armenio versabatur cum Pelro cardinale, A S. I.e-
270, Archiepiscopo Magdeburgenn; dat. Lalerani, n gato (Id, ibid., col. 620). Anno vero 1204, ex Ar-
(apud Itoger. de Hoveden, vi) Kal. Januarii. an. menia Constantinopolim profectus, in templo S So-
n ;
— 271, Fidelibus per Viennenscm provinciam ; phiae solemnem jussu ejusdem legali elericorum cr-
dal Lalerani, n Non. Januarii, an. n (1200); dinalionem habuit (In, ibid., col. 622). In palriim
— 272, Pr&latis Medwlanensis provincice dat. La- reversns erat anno 1209 (Hegest. episcop. Cremon.
ter. iii Kal. Januani, an n ; 305, Prtvlatis Ho- — ;

ap. Zachar. de Cremon. episc. pag. 132). Obiil anno

thomagensis provincice; dat. Lalerani, n Non. Ja- 1215 (Contin. Chron. Sicar , loc. cit., col. 625), vi
nuarii, an. n (1200). Id. Junias (ex ms. Necrologio Cremon. ap. Zachar.
(26) Conferenda epistola 189, libri secundi, pa- loc. citalo.)
triarchw Hierosolqmitano, episcopo Liddensi, magi- (29) Oglerus, quem in Orieniem cum Martinn, Pa-
stris Hierosolymitani Hospitalis, et militice Tem- risiensis ahbate, anno 1203 profectum fuisse docet
pli; ut colleclam transmissarnque eleemosynam ftde- Gunlherus (ap. Canis., Antiq. tect. I. V) Vide Ang(^-
liter distribuant, et de statu temr sauctte rescribant; lum Manrique (Annal. Cisterc. t. III, patr. 397, ad
sine data. Ibi enim haac habentur a Apostolorura : an. 1203, cap. 1, \ 3).
igitur vestigiis inhaerenles, qui collectas faciebant
 ;

xci
INNOCENTII III PAP.E

sequium Crucifixi. Quod ui plenius et liberius pos- A et ut ipsum regeni Fraucorum ad dimiltendum
duo ;tlios cirdinales Tidelicel Petrum, superinductam, el recipiendum uxorem propriam,
sel impleri,
presbyterum ttluli Sanctae Caeciliae {30\ el Gralia- quam injuste dimiseral, commouerel el cogeret,

Damiaui diaconum si necessilas postularet.

num, S^nclorum Cosinae el (31),

Pisas et Januain destin^vit (321, ut inter Pisanos et

Ipse vero profeclus, circa primum capilulum
usque adeo, divina gratia faveule, profec>t (33),
Januenses pro terrs sanl.-e succursu pacis fosdera
reformarent; sed, quia filii pacis non erant, ver-
quod innumera lam militum quam pedilum mul-
titudo, ad verbum exhortalionis ipsius, signum
bum pacis minirae receperunl. Generalem igitur in-
crucis suscepit ad obsequium Crecitixi; cum qui-
dulgentiam universis crucesiguatis concessii in re-
missionem peccatorum, et eos cum omnibus bonis bus el quidam episcopi el abbales, ac alii lnulti
clcrici peregrinationis proposilum assumpserunt
suis sub aposlolica protectione suscepit.
inler quos principales fuerunt Theobaldus, comes
XLVII. Praefatum vero Pelrum, diaconum car-
Trecensis (34), Ludovicus, comes Blesensis (35),
dinalem, quem ipse posimodura in presbvlerua
Sancii Marcelli promovit, direxit in Balduiuus, comes Flandriae ac Haynoniae (36i, el
ad litulum
comes de Sanclo Paulo (37), Suessionensis (38) el
Gallias, tria sibi praecipiens et injungens, videlictt,
Trecensis (39) episcopi, et quidam ordinis Cisler-
ut exhortaretur et iuduceret populos ad terrae san- r>

pacem vel treugas inler Fran- ciensis abbates.

clae succursum ; ut
Anglorum reges componerel firmaret; Circa secundura quoque capitulum, idem legatus
corum et el

Vide epislolara 32, libri quinti, not., ubi de

(30)
lum ; dal Reale, ivm Kal. Sepl. ; 345, Prxsuli- —
bus Francix ut tegatum apostolicum, qui pacem
hoc cardinale. Sed de isla ejus legatione nihil apud
;

inter Callix et Anglix reges jacere et contra Sara-

Ciaconium.
Pisanus, S. R. E. pro- cenos armare debet, humuniler accipiant dat. Reale ;

(31) Magisier Gratianus,

(id est anle xn Kal. Septembris. Vide supra, nol.
cancellarius et subdiaconus, jam Anglicana lega-
lione oplime funclus, ab Alexandro PP. III, anno
ad § 10 ;
—
346, Petro, tituli S. Marix in via Lata
diacono cardinali, A. S. L. ut potestutem habeat co-
1 178, mense Decembri, Tusculi, in quarta erea-
gendi eptscopos Anglise, ul ipsi consilio et auxitio
lione, tituli SS. Cosmae et Damiani diaconus cardi- —
sinl sine data 355, Fiegi Francorum ; ut cum
nalisrenuntiatus fuit. Ab eodem poniitice in Nor-
; ;

rege Anglorum pacem [ucial, et contra Saracenos bel-

manniatn ilerum legatus esl, ad Anglia; regnum et —
lum sacrum gerat sine data; 398, Fratri Ful-
renera inlerdicto ob casdem S. Thomae Cantuariensis
;

coni; ut cum aliis piis viris ad mililiam sacram pro-

subjiciendum. Redus, lum Alexandri, lum succes-
sorum ejus, in percgrinalionibus perpetuus comes
ficiscatur dai. Laterani, Non. Novembris;
; 406, —
Ebredunensis Arelatensi, et Aquensi archiepiscopis,
fuii. Gratianum sub initio poniificalus Innocentii
et su/fraganeis eorum; ut in concitio provinciati con-
diem obiisse supremum, ex conjectura tantum, tra-
sliluant de acquirendo subsidio ad bellum sacrum
dit Oldoinus, ad Ciacon. t. I, col. 1096. c
'32) Quo mense, quo die cardinales islos Pisas
conlra Saracenos; sine data 407, II'. comili ; —
Forcalcanensi ut ad bellum saaum una cum aliii
el Januam miserit Innoceutius, pro certo staluere —
;

Christiams principibus proficiscatur sine duta ;

arduum esset, cum de lllorum legatione aliumapud
;

408, R. de Agout, ut comitem Forcalcariensem ad

Ilalicos scriplores, imo fcre apud ipsum pontilicem
sacrum bellum invitet sine data.
in Regestis, silentium. Unicum enim, quod reperire
;

(34) Theobaldus, comes Trecensis III, seu Cam-

nobis°contigii. teslimonium exslat in libello cui ti-
paniae XI, lilius Henrici I, comttis Campaniae IX,
lulus Cronira di Pisa, apud Muratorium [Rer.
:

XV, col. 977), ubi isla leguntur nalus anno 1177, fralri suo, Henrico II, comiii
llatic. script. t. :

Campaniae X, successerat auuo 1197. Falo funcius

« Nel milleconto novanloito, lo papa di Roma man-
est auno 1200, vel polius 1201, cum ad iter in ter-
doe due cardinali a misser Tedtci conle da Docora-
ram sanclam se accingeret. Hist. des comtes de
lico primo podesia di Pisa, morto lo diilo impera-
Champagne, t. I, pag. 345.
dore, che facesser li Pisani compagna eolli citladini
fare, unde ne fue Pisa (35) Ludovicus, comes Blesensis IX, filius Theo-
ili Toscana. Nolla volseno
baldi V, comitis Blesensis VIII, nalus posl annum
inlraditta dilla Chiesa, e pattiteno di molti af-
palri suo successerat versus annum 1191,
fanni. » —
Verum, ipsos, eodem lempore quo alii le- 1164,
Obiit anno 1205, occisus in praelio ad Andrinopo-
gati, de quibus supra, Venetias et in Galliam missi
lim, Art de venfier les dates, nouv. ddit. tom. II,
fueranl, ad Januenses et Pisanos deslinatos fuisse,
p. 621.
palet ex epistola 343 libri primi, Episcopo Liddensi.
ul Siculus armet ad bellum sacrum pro recuperanda rj (36) Balduinus IX, comes Flandrije an. 1194,
terra sancla dat. Spole.lt, ni Kal. Sept., an. i (id est
;
idem qui ei imperalor Constaniinopolilnnus eleclus
« Qualiler autem an. 1204, captus a Bulgaris an. 1205, in carcere
1198). Ibi enim isla leguntur :

lerrae sanciaa, per fratres nostros et nosira, dispo- obiit an. 1206. Ibid. t. III. p. li.

suerimus subvenire, qualiler et quem ad reforman- (37) Hugo IV, comes S. Pauli, Anselmi filius,
dam inler charissimos in Cbrislo filios nostros, patri suo successerat anno 1174. Capta Constanti-
Ph. Francorum, et R. Anglorum reges illuslres, nopoli, anno 1204, Balduinus, novus imperator,
verae pacis concordiam, vel treugas saltem usque ipsum ad comiiis-stabuli digniiatem evexit. Obiit
ad quinquiennium statuendas, et exhortandos fide- Constanlinopoli anno insequenli 1205. Ibid., pag.
lium populos ad obsequiura Crucifixi quem de fra- ;
774.
Iribus noslris Pisas; quem Januam; quem et Vene- (38) De episcopo Suessionensi egimus ad episto-
tias, propter hoc duxerimus destinandos., libi, et lam i I libri lerlii.

prsdictis sociis tuis, ex forma lilterarum commu- (39) Vide ibidem noi. Verum hic conferenda epi-
nium poleril manifeste liquere... » stola 69 libri primi, Trecensi episcopo, ul liccat ei
(33) Conferendas sunt epistol.-e libri primi 336, :
— votum redimere per alium religiosum dat. Lalerani, :

yarbonensi archicpiscopo. et suftragoneis ejus abba- ;

Idib. Marlii, an. I [id est H98> Aleumdem direclae
tibus, etc, comiiibus, etc per Narbonensem pro- ,
sunt epistolae 191, 192, 193.
vinciam constilutis, qua eos hortalur ad sacrum bel-
 ICIII GESTA. - AN. 1203. xclr

ila processit (40), quo Philippus, rex Franciae, A mensis archiepiscopi (48), fecit eam secum sofem-
iu manu ejus dala Dde, proraisil se ad mandalum niler coronari. Sed, inter ipsa coronaiionis solemnia
ipsius pacem vel Ireugas cum rege Angliae inilu- su r'gerente diabolo, ad
aspectum ipsius coepit vehe-
rum. Richardus aulem, rex Angliae, se diflicilem menter horrescere, tremere ac pallere, ut uimium
ostendebat sed, cum idem legalus ei ccepil rigo-
; perlurbalus, vixsuslinere posset (inem solemnitaiis
rem ecclesnsticorum intenlare, saniori duclus inccepla;.Stalimque molum est verbum divorlii ce-
cousilio, acquievil ; el quinquennales treugas com- lebrandi, propter affinilalis obstaculura, quod inter
posuit inter reges, facieas quaedam caslella, quee eos quidain exislere mussitabanl, dicentes quod se-
lunc unus firmaverat conlra alierum, demoliri. cuuda contigerat primam uxorem in graduconsan-
XLVlII. Circa tertium vero capilulum, ad ple- guinitalis quarto, vel quinlo. Sed, aliis asserenlibus
niorcm inlelligonliani est notandum quod, defuncta quod id sine turpi nola subito tieri non valerei, ali-
prima uxore (41) praefaii Philippi, rtgis Francorum, quanluluui esl dilalum ; et inlerim suggeslum est
filia Balduini, comitis Hannoniae (42), nepte videlicet regi ut ad illam accederet, si forsan, alieclu mu-
Philippi, comilis Flandriae (43), de qua susceperat talo, carnaliter illam cognoscere possel. Accessit
unicum filiuin, nomine Ludovicum, Iractatum est igiiur rex
ad illam apud Fossalura prope Pari-
inler ipsum et Oanulum, regcm Danorum (44), ut quo fecerat illam adduci el, ihorum ejus
iius (49), ;

Ingeburgim, sororem ipsius,idem rex Franciae duce- ingres^us, posl paululum ab illa recessil, in tantum
ret in uiorem (45); missoque Slephano, Novio- babens ipsam exosam, ut vix suslinerelcoram se de
men9i episcopo (46), cum regio apparatu, ut illam illa (ieri meniionem. Asserehat autem regina quod

adducerel, ipse rex eam cuin raullo desiderioexpete- rex cai ualiler illam cognoverat. Rei vero e conlra-
bal. Cumque de ipsa suscipienda in conjugem, el le- rio altirmabat quod ei non poluerat carnaiiler con-
nenda, praestilae fuissent sufficienles et idoneae cau- misceri.
liones, fraier ejus tiansniisil cum ea Pelrum, Ros- XLIX. Convocatis igilur praefalo Remensi archi-
childensem episcopum, cum idoneo comitalu. Quae episcopo, iu sua proviucia lunc aposlolicae sedisle-
cum transvecia per mare pervenisset Ambianis, ubi gato, et aliisquibusdam episcopis (50), coram eis
rex Franciae ipsius praeslolabalur advenlum, dila- accusaiura est malrimonium, ipsa regina quid age-
lionis impatieus, ipso die (47) desponsavit eamdem, relur penilus ignoranle, ul pote quae, compatriolis
ct, congregalis principibus, lam ecclesiaslicis quam remissis ad propria, quasi sola remanseral, linguaa
mundani», sequenli die per manura Willelmi, Re- Francorum prorsus ignara ; el, aflinitate per quos-

(40) Conferendae sunt epistolae
24, Philippo, regi Francorum ; ubi
el Angloram reyem treugas approbat, et hortatur il-
lum ut eas acriter observel dat. Lalerani, vn Kal.
;
Aprilis, an n [id. est 1199); —25, P. tituliS. Marias
in via Lata diacono cardinati, A. S. L., ubi decla-
ral treugas, per ipsum initas inter Gallorum et An-
glorum reges, sibi placere; dat. Lalerani iii Kal.
Aprilis ; —
23, Eidem ubi ipsius industriam in con-
cordandis Gallorumet Anglorum regibus laudat; dat.
Lalerani, Kal. Aprilis.
(41) Isabella quae obiit die 15 Marlii,
; an.
Art de virifier les dates. t. II, pag. 579.
(42) Balduinus comes Hannoniae V,
1150, patri suo, B>lduino IV, defunctodie8 Novem-
bris an. 1171, successit. Obiil ipse an. 1195, die 17
vcl 21 mensis Decemhris. Ibid , I.
(43) Pbilippus,
de Alsatia, Theoderici tilius, co-
mcs Flandriae, an. 1168. Versus Orienlem profe-
clus an. 1190, ibid. fato funcius est anno sequenli
119), die 1 Junii. Ihid., pag. 13.
(44) De Canuto, rege Danorum, agimus in notis
ad epislolam 11 libri terlii,
(45) Vide Wilhelmi, S. Thomae de Paraclilo abba-
tis, epislolam, libri secundi 27, Ad dominum regem
Danorum C. dencgotio sororis ejut. Exslal 'ea l\er.
Danic. Script. t. VI, pag. 42.
(46) De islo agimus in nolis ad epislolam 41 libri
quinti.
(47) 14 mensis Augusti. Art de
loc. cit.
48) Vide epistolam 11 libri tertii, not.
(49) Si verumquod hic a Geslorum auctore
esl
narratur, nempe quod Philippus ad uxorem Ingct-
burgem accessit apud Fossatum, miramur boc fu^isse
diligenlissimum scriptorem ab. Lebeuf, qui cum cu-
riosus indagaverit quinam ex Galliae regibus apud
Fossatura moram fecerint, de ista, in tam nolabili
libri secundi ; — occasione, Philippi regis in abbatiali Fossatensij
initas inter ipsum p monaslerii palaiio mora, mentionem nullam fecit.
Lorsqu'on trouve dansles ancieosmonuraents que
qnelques-uni de nos rois sonl venus aux Fossez, il
ne faut pas penser qu'ils aient loge" autre part qu'a
1'abbaye, eiceple depuis le rdgne deCharles IX.... Le
roi Henry l" temoigne par une charte de l'an 1058,
qu'il y venail souvent laire sa pricre. Louis VII,
dii le Jeune, vint a l'ahbaye l'an 1168, el s'y trouva
dans l'e"giise, a la cloture d'un acle d'acquisitiou
avec Agnes, comtease de Meulent, daine de Gournay,
1190. el Guy de Chevreuse. En 1223, le jeudi avanl ia
mi-careme, Philippe-Augusie y pril le droit de gite,
nalui an. e"vnlue cent livres suivant le carlulaire de ce roi,
f° 265. i) Hist. du dioc. de Paris, t. I, part. v, pag.
III, pag. 30. (50) Circi initium mensis Novembris, an. 1193,
« Anno Domini 1193, Philippus rex, anuo xiu
regni sui, secundam duxit uxoiem Ingelburgem,
rei/isDaciae filian, in vigilia Assumpliouis beaiae
„ Mariae (14 Augusli), Ambianis, Craslina autera die,
u eadem civitale, die Dominica, aslanle Willelmo,
Remensi archiepiscopo, Pelro Alrebalensi, Joanne
Cameracensi, Theobaldo Ambianensi, Lamberto
Morinensi, Stephano Tornacensi, el aliis episcopis,
archiopiscopis, suflraganeis, muiiis eiiara Franciae
principibus aslanlibus, regis diademaie coronala
est. Octogesimo aulem et secundo die (4 Novem-
biis), post has nuplias, apud Compendium ,-ei di-
virifier les dates, misit cam, a quibusdam militibus et episcopis falsa
inler eos consanguinilale jurata. » Chron. Andr.
Monust. Apud Dacherium, Spicileg. lom. II, edil.in-
f°, pag. 823. Concurrunt apprirae noiae chronolo-
gicae. A'ino enim 1193, incidenle festo Paschae in
diem 28 mensis Martii, dies 15 mensis Augusti mci-
debat eliam in Dorainicam. Vid. Art de virif. les
dates, nouv. Cdil. tom. I, pag. 24.
 .

INNOCENTII III 1'AP.K xcvi

dam tesles incontinenti jurata, mox idem archiepi- A '' ne ! 1 u ' a . ncet rex Danorum, germanus fraler ip-

seopus senlenliam divortii promulgavit. Qus cum sius regina?, per bonorabiles nunlios imploraret ut

reginae per quemdam eiponerelur iuierprelem, illa, conipellerel regem Francorum ad recipiendum eam-
ultra ijuain dici posset admirans, flens et ejulans, dem reginani, sororem suam, quam injuste dimise-
exclamavil Mala Franeia, mala Francia; et adje-
:
rat, sicut juris ratio postulabal, nunquam tamen

cil Rotna, Roma. Nou eniffl aliicr noverat Gallicis

:
apud eum boc poluil obtinere; quin eliam loleravit
verbis lulem exprubrare senlenliam, autsedem apo- ul idem rex, post inlerdiclum ipsius, liliam ducis

slolicarjn appellare. Prolinus ergo rex illam a regno Meranias (54) puellam ulique pulcbram nimis, non
Francorum emisii, ei iu quodam ccenobio monia- sine mullo scandalo, superduceret ettenerel.
liuin (51), extra regui fiues, fecit ulcunque de- LI. Praefalus autem Innocentius, Coeleslino suc-
poni. cedens, slatira per luteras suas (55), et per Parisien-
L. Turbau sunt mulii, quin et peue omnes qui sem episcopum (56), saepedicluin regem studuit
Deam lirnebant et justiliam diligebant, super sen- commonerc ul eam removeret a se, quam conlra in-
lentia lam iniqua. Pervenilque faraa, vel magis in- lerdictum Eeclesir» superduxerat, et reciperct illam

lainia lnijus lacti ad Coelestini m, lunc temporis in gratiam conjugalem, qaam, legitime ductam, ille-

papara, Qui, cuiu per magislrum Meliorem, lituli giiime duxeral amovendam, juris et licenlia non ne-
Sanctorum Joannis et Pauli presbyterum cardiua- a
g atSi q U0 rninus, facla reslilulione, postmodum au
lem (52), de Francia redeunlem, vcrilalem plenius diretur, si quid ducerel proponendum conleslans ;

et cerlius coguovissel, quia faclum erat notorium, eidem, quod, quanlumque moleslum exi-ie-
sibi
quod uulla poleral tergiversalione celari, senlen- rct eum in aliquo molestarc, quia lamen oporlebat
tiam illam divorlii, conlra ignaram el indefeusam eum plus caelesli quam terreuo regi deferre, «ine
inordinate ac impetuose prolalam, auctoriiate apo- personaruin acceptatione procederet, sicut raliopo-
sluliea irritavii, inteidi;ens regi per uunlios et stularet (57). Quia vero idem rex, saepe commoni-
apices suos ne aliam sibi piiesumeret copulare (53). lus, noluit acquiescere, srepedicio legalo peraposto-
Verum, quanto idem papa fervenlior circa boc lica scripla praecepii (58) qualenus, sublato apoella-
apparuil in principio, tanto tepidior est inventus in tionis obstaculo, totam terram ipsius ecclesiaslico

(51) Ingeburgem apud Cisoninm quasi ergaslulo Veronte, anno U84, in secunda, ex Panvinio,
111,
clausam fuisse, tcsiis Slepbanus Tornacensis, in Baronio et aliis, vel, ex Ciaconio, in lertiacardina-
epislola 262, WiUelmo, arcniepiscopo, Rcmensi, qua lium creaiion", feria iv Cinerum, anno 1185 renun-
miseram illi Ingeburgis reyinx rcpudialx conditionem tiatus esl; quem eliam idem Lucius S. K. E. came-
commendat sine dala. Vid. Sieph. Torn. epist.,
: rarium nominavit. Sub Innoceniio PP. III, ex Cia-
pag. 379. Forsaii, aliquid negotii facessere videre- p con io, Frizonio el ahis, ex Auhcry vero, sub
tur id quod hic a noslro auclore diciiur, ncmpe,
^ Ccelestino PP. III, raorlalem vitam reliqui Odoin.
1

reginam in quodam civiobio monialium deposilam
fuisse. Cerle, Cisoniense ccenobium, ordinis S Au-
gustini, virorum 1'uil, nec ullum aliud apud CUo-
nium monasterium agnoscunl novx Gallix Chris-
stianx auclores, lom. 111, col. 285. Veruin, dubium
tollil hUloria Ecclesiae Cisionensis (Spicileg. edit.
in-f°, lom. II, pag. 875) ubi, ex iustrumenlis pluri-
bus quae ibi referuulur, colligilur, circa ha:c, in
quilms vorsamur, tempura, fuisse apud Cisonium,
sub jurisdictione monaslerii virorum Cisoniensis,
arl Ciacon, lom. I, col, 1118. Cerle, Molior ante
mensem Maii, an. 1198, jam e vivis enesserat,
proul evincitur ex episiola 171 libri prirai, Phitippo,
Francorum regi, ut, repududa pillice, legiiimnm
u.rorem recipiat ; dal. Romse, apud S. Petriim, xvi
kal. Junii.
(53' Conferendae sunt oranino epislola? Cceleslini
PP. 111 (Apud Jacobum Langebek, seu polius ipsius
continualorem, Peir. Frider, Suhra, in Collectione
Scrip\.rer Danic, lom. VI, pag. 83) prima W. :

se 1 Alrebalensi, domum quamdam, di-

in dicecesi Remensi archicpiscopo, et sufjrarianeis cjus, qua re-
Clam Belrgpaire, vel Beaurepaire, in qua moraban- scissionem divortii regis PhHippi Augusti cum I. re-
tu feminos, sub Uegula S. Auguslini viveules, non gina, sua uxore, ipsis notificat, eosque monet ut, ne
pn fcssx, sed conversx, quarum numerus, circa alnim superducat, prohibeanl ; dal. Laleraui, in Id.
annuni 1208 adeo creveral, ut ab ipso Ionoceulio Martii, an. v (idest 1196); —
secunda, Philippo,regi,
courclari debueril, prout evincitur ex epistoU qua- Francorum, de eodem argumento ; sine data.
dam istius ponlilicis, qua> ibidem legilur, el cujus (54) Noraine agnetam quam mense Junio, an.
;

"
verlia, ul potead
«• r~'
- hisloriam Iugelburgis
" • •* .. r c —
declarandam T-.
U
... uxorem
» wv#, in
1196,, —
.-.- Philippus. Arl de viriher les
........... duxit

apprime confacientia, bic apponere lubet « Dilecli : dates, lom. II, pag. 580.
filii, abhas et convenlus de Cisonio nostris auribus (55) Vide epislolain i lihri primi, Episcopo Pari-
inlimarunt quod quaedam domus eorum, quse dici- sitnsi ut Francorum regem moncat, el inducat ad
tur Belrepaire, praier canonicos et fratres, lantaest recipicndam regiuam uxorem suam, quatn ejecerat ;

nner.ia mullitudine femiuarum, quas recipere ad dat. Laterani.

instantias ct importunitaics principum compelluntw, (56) De Parisiensi episcopo egimus in notis ad
ut ad necessariam sustenlalionem earum nequa- epistolam il libri lertii.
quam domus ejusdem sufficiani facultates. Propter (57) Vide epislolam 171 libri primi Philippo
quod indulgeri sil suppliciter peiieruui, quod de
i Francorum regi, ut repudiata pellice uxorem re-
caatero non recipianl L 1 aliquam mulierem, ne,
i cipiat; dal. Koma, apud S. Pelrum, xvi Kal,
quod ahsi: suadcnte huinani ge.ncris inimico, per
I Junii
ipsa delur occasio delinquendi. Quocirca, etc. » Vide epislolas libri primi
(58) 347, Pctro tituli :

Qui plura velil, adeal Dacherium (Spicit., loc. cit.), S. Marise in via Lata cardinaii, A. S l. ut regem
nec Don auclores novx Gattix Chrilianx, tum. III, Francorum per censuras ecclesiasttcas cogal uxorem
ccl. 28<*. suam recipere dal. Reate {id est anie diem 15
(52) Magis'er Melior, Gallus, SS. Joannis et Pauli, Augusti; vid. § 10, not.)
:

—
348, Philippo, Fran-
litulo Pammacliii, presbjier cardinalis a Lucio PP. corum regi ;
'
ut reginam uxorem recipiat, et
 ;

GESTA. — AN. 1200.

subjiceret inlerdicto, ut nullum in ea, prajler bap- A cerent per suas lilteras observari. Quod si forsan
lisina parvulorum ei pcenitentiam monentium, di- episcoporum aliqui contra eam venire pra?suroerent,
vinum celebrareiur officium, si forsan ei vexalio scirenl se ab officio pontiQcali suspeusos. Caeleris
tribuerel inlelleclum. vero, cujuscunque dignilatis vel ordinis, officiorum
Congregalo iirilur apud Divionem archiepiscopo- etbeneficiorum adminislraliouem enitus interdixit. ]

rum, nec non abbalum, et aliorum mullorumcon- Omnes autem ad festum Ascensionis Domini (61),
cilio, rex, praesentiens quod idem legalus vellet pro- proxime tunc futurum, de iuobedentia responsuros,
cedere contra ipsum, per nunlios suos fccit ad se- ad sedem apostolicam appeilavit (62).
dem apostolicain appellari. Legatus aulem, non ut Llf. Receplis igitur litleris ejus, quidam inaufitu

appel laiiont deferret, sed ut differret, ad lempus. auris obedire coeperunt, sicul canonici Senonenses,
qualenus alibi mandatum aposlolicum commodius Parisiensis episcopus (63), Silvanectensis (64), Sues-
adimplerel, tandem, apud Viennam (59] mullis ar- sionensis (65), (Ambianensis fiQ), Alrebalensis(67),
cbiepiscopis convocatis. inter quos quidam de re- et quidara alii, sententiam interdicli lirmiter obser-
gno Francorum fuere praesenles, interdicli senteu- vantes. Alii vero distulerunt observare senlentiam,
liam promuljiavil, mandans per litteras suas, quibus sicutRemensis archiepiscopus (68) episcopus Lau-
etiam tenorem aposlolicarum inseruit lilterarum dunensis (69), Noviomensis (70), Aniissiodorensls
R
(60), universis Ecclasiarum praslatis in terra regis (71), Belvacensis (72), Morinensis (73), Meldensis
Franci;e conslitulis, ut eam et ipsi servarent et fa- (74), Carnotensis (75), Auieliancnsis (76), et alii

pac.cm cum rege Anglorum servet dat. ul supra. ; ctum diei. Firmiter prohibentur mulieres in ecclesia
Libri secundi: 197, Archiepiscojiis, episcopis, ad purificalionem ne admiitant sed eas moneant
;

abbatibus, eic, per Franeiam consMutU; ut regem
suum liortentur ut apostolicis mandalis obtemperet,et,
repudiala pellice, legitimam uxorem recipiat sine
dala.
(59) Ulrumque conciiium confudil Kiriordus (in
(u-^iis Philippi ad an- 1199), Diviooensi uni Iribuil
ul die Purilicaiionis congregalis vicinis suis orent
exlra ecclesiam, nec inirent ecclesiam mulieresquee
;
purilicandce cranl, eliara al levandos de sacro
hinle parvulos baptizandos, donec post interdiclum
iniromiltanlur per sacerdotem. Omni petenli dent
I
gb iicntias in porticu ecclesiae ; si lum ecclesia non

omnia, quje lum Divione, tum Vienna? gesla sunt. babuerit porticum, sustinemus ul in limine proxi-
Guillelmus Annoricus, (apud Chesnium, Hist. mioris porlae ecclesiae quae pro intemperie aeris el
Franc. Script., lom. IV, pag. 80; res in utro- pluvioe aperiri poterit et non alilerdeul poenitentias,
que coucilio gesta uni pariter Divioneiisi tri- omnibus exclusis praeter illum el illam quoeconfite-
bnit, bitur, ita quod sacerdos et conlilens possil audiriab
Formam interdicti dedil Marlinius (Thesaur. illis qui fuerioi extra ecclesiam. Si t.unen serenum
(60)
Anecdot.. lom. IV. col. 147), ex Ms. Corbeieusi, fueril lempus d«ntur pceniteniiae anle januas ec-
Forma interdirii domini Capuani Romance Ec- clesiae, clausse. Non ponantur cxlra eeclesiam vasa
Q
clesiw cardinalis, apostotica' sedis tegali, promul- cum aqua benedicla, nec clcrici Feranl aquam be-
gata in concilio Divionensi per omncs Ecclesias rcgni nediciam, cnra omnia sacramenta ecclesiastica pras-
Francorum, pro eo quod Philippus, rex Francorum, ler illa duo quas excepla sunl,constel esse prohibita.
relicta legilima uxore sua domina Engelburgi filia Extremam UDClionem, quas raaximum est sacra-
rcgis Dacias, quam solemniler desponsaverat etcoro- mentum, non licel dare.
naverat ut reginam in urbe Ambianensi, alteram (61) Festum Ascensionis Domini, anno 1199, in-
reginam superduxerat, ncc dimiitere volebat, pluries cidebal in diem 18 meosis Maii Vid. YArt de verif.
admonitione prxmissa cl legitime per viros idoncos. les dates, nouv. e"dil. tom. I, paj;. 24.

Umnes ecclesiae sinl clausas, nec aliquis admitla- (62) Confcr episiolam Appendicis nostri 9, N
lur in eis nisi ad parvulos uaptizandos, nec aliqua- ut sententiarh interdicti, adversus Philippum, regem
lenus aperiauiur, nisi pro luminanbus acceuden- Franciie, latam, inviolabiliter obscrvari faciat
dis, vel quando saeeidos accipiel euchanstiam et dtil. Lalerani, v fdus Mariii, pontilicalus anno m.
aquam benedictam ad opus inlirmorum. Susline- (63) De Parisiensi episcopo agimus in nolis ad
mus missaui semel in hebbomada celebiari in die eptstolam 11 Iibri tertii.
Veneris summo mane pro eucharislia ad opus in- (64) De Silvanectens, ad epislolam 115 libri
lirmorum, ad'nisso uno solo clerico qui sacerdoti quinli.
ministret. Praedicent sacerdoles diebus Dominicis in (65) De Suessionensi, ad epislolam 11 libri
alriis, et loco missae disseminent Verbum Dei. lertii.
Horas canonicas dicant exlra ecclesias, uonaudien- n (66) De Ambianensi, ad epislolam 41 libri
tibus laicis dicanl epistolam vel evangelium, ca-
; terlii.
veant ne audienlur a laicis, nec in ccemelerio supra (67) De Alrebatensi, ad epislolam 15 libri lerlii.
Lerram vel infra permiitant corpus sepeliri Dicant (68) De archiepiscopo Remensi, ad epistolara H
pralerea laicis quod ipsi graviier peccant, et exce- libri tertii.
dunt lumulando corpoia in terris etiam non bene- (69) De episcopo Laudunensi, ad epislolam 141
dicla. alienum sibi officium in hac parle usurpan- libri quinii.
do. Proltibeanl parochianis suis intrare ecclesias (70) De Noviomensi, ad epistolara 41 libri
apertas in lerra domini regis non benedicant peras
; quinti.
peregrinerum nisi extra ecclesiam. fn septimana (71 De Anlissiodorensi, ad epistolara 20 libri
pcenosa non cetebrenl sed usque in diem Paschas
: tertii.
celebrare differant, el t mc celebrent privale, nullo (72) De Belvacensi, ad epislolam 149 libri
admisso nisi uno clerico, sicul superius est expres- quinti.
sum, nec communicei aliquis etiam iu Pascha nisi (73) De Morinensi, ad epistolam 182 libri noni.
infirmus in periculo moriis. In eadeai sepltmana (74) De Meldensi, ad epislolam 188 libri octavi.
vel in ramis Palmarum parochianis praedicent ut (75) De C^rnolensi, ad epistolam 14 iibri
die Pascha mane conveniant ante ecclesiara, et da- lertii.
bitur eis licentiacomedendi carnes... panem benedi- (76) De Aurelianensi, ad epistolam 29 libri noni.
Patrol. CCXIV.
 ;

XC.II l.NNOCE.NTII 111 PAP.E

forte perpauci, nunlios suos ad sedcm apostolicam A foret in hoc artieulo faciendum. Quibus unanimiter
destinantcs, per quos quasdam excusatior.es, licet re^pondentibus quod parendum erat aposloliea?
frivolas, pralendebant : sed promittebanl, quod. sedis mandatis, qusesivit ah avunculo suo, Remensi
illis exposilis, si demum placeret summo ponlilici, archiepiscopo, qui sentcnliam divorlii promulga-
sententiani ob»ervarent. Cum igilur summus ponli- verat, ulrum verum esset quod sibi dominus papa
fex excusaliones illas evidenlissiuiis rationibus ira- scripserat, videlicet, quod illa non eral divorlii di-
probarot, praecepit eisdem, ut et ipsi pariler obser- cenda sentenlia, sed lrdibrii fabulanominanda (80).
varent senlentiam inlerdicli. Qui, audito prsecepto, Qui cum respondissel verum esse quod scripserat
bumililer paruerunt; sicque tota lerra regis Fran- summus pontifex(uon enim audebat aliud respon-
corum arctissimo est interdiclo conclusa, ita ut, dere), slalim rex intulit, dicens : « Ergo, tu
clausis ecelesiis, nusqunm in coemeteriis sepeliren- es slullus el fatuus, quin tamen senlentiam protu-
tur eorpora mortuorum ; quin eliam super terram listi. »

servabantur ubilibet insepulta. LIV. Remissis igilur nuntiis, inslabal, ut prius,

LIII. Rex aulem in lantam indignalionem excan- quod videlicel, relaxalo inlerdicto, cognosceretur
duit, ul episcopos et aiios clericos, qui primo serva- de jure. Sed, cum nec minis, nec precibus,rec pro-
verunt interdiclum, ab ecclesiis suis faceret vio- „ missis animus summi ponlificis flecli posset,
bona omuia occupari (77). Sed,
lenler expelli, el in fundamenlo jusliliae solidalus, ipsius arbitrio
cum plebs universa clamaret, rex jara non valens se submisii. Qui Oclavianum, Osiiensem epi-
ecclesiasticaj scverilalis suslinere rigorem, nuntios scopum (81), legalum in Franciam destinavit (82),
suos, quosdam videlicet clericos, el quosdam mili- talem sibi formam praefigens, ut ante omnia, sa-
tes, ad summum ponlifioein deslinavit, conquerens tisfaclionem plenariam de damnis el injuriis cle-
multipliciler de lrgato (78), sed lamen offerens per ricis et ccclesiis irrogatis, faceret exhiberi , ila,

eosdem juraloriam caulionem, quod coram legalis quod ii, qui propter obedientiam et reverenliara
vel delegalis judicibus stare juri. Quibus prudenlis- apostolica; sedis graves perpessi fuerant contume-
simus papa respondil, quod dislinguendum eral, lias el jacluras per aposlolicam sedem sibi senti-
utrum slare vellet juri dictalo, vel juri dictando si ; rent el gauderent congrue satisfaclum ; deinde, su-
juri dictalo, ut videlicet, secundum jus quod dictave- perinductam pneciperet a regis consortio lam car-
rat, superinductam a suo removeret consortio, el re- naliter quara localiter removeri, ut non solum a
ginam reciperel anledictam, libenler reciperel cau- regis amplexibus, verum etiam a regni finibus face-
tionem, inio sine cautione qualibel, si boc faceret, re- rel illam excludi, et prafatam reginarn ab ipso rege
laxaret senlenliam iulerdicli, dummodo prius epi solemniler recipi, et regaliter pertractari, recepta
scopietclericideslitutiplenam fuissenlrestilulionem C publice juraloria cautione, quod eara sine judicio
adepti. Si vero juri diclando, videlicet, ul, secunduin Ecclesia; non dimitleret ; etsic relaxaret sentenliam
jus quod diclaret, affinHatis decideretur arliculus. inlerdicli, reservala sibi correctione illorum qui ab
caulionem oblalam reeiperelad caulelam, duramodo, initio non servaverunt interdictum. Et si, post
superducta remota, reginam prius reciperet memo- frequentes el diligentesadmonitiones et exhorla-
ratam (79). tiouesidem rex prasfalam reginam sicul legitimam
Hoc autem cum rex per uuntios suos, a sedeapo- habere nollet uxorem, sed mallel matrimonium
stolica revertentes, audisset, spirilus ejus coepit accusare, praecepil eidem legalo, ut, pro termino
multipliciter anxiari, quia nec illam volebat reci- peremptorio ad inchoandam causam, spalium sex
pere, cum
habebat vebemeuter exosam, nec istam mensium assiguaret, infra quod, si prafata vellet

dimiltere, quam habebat nimis acceptara. Verum, rejjua, commonerelur rex Danorum, germanus
convocalisquisbusdamprincipibus.tamecclesiaslicis ipsius, ul ad defensionem ipsius viros prudenles,
quam mundanis, ccepil deliberare cum illis quid ei cum advocalis et teslibus, et allis quibuslibet ne-

(77) Confer epistolam 15 libri lertii, Octaviani, cutn recepisse, et agil ie causu divorlii ; sine data ; —
episcopi Ostiensis ud papam ; sine data. 18, Innocentii ad regem Francorum gua rcspondet ;

(78) Coufer epistolam 17 libri tertii, Philippi,

D epistolx superiori,ei monct ul purcal mandatislegati
regis Francorum ad papam ; sine data ; sed non apostolici sine data ;
;
—
15, Ociaviuni, episcopi
eadem esse videtur. Ostiensis, A. S. L. ad papam qua significat ci, quid ;

(79) Habelur quidem, libro teriio, respousiva super neyoiio divortii inter regem et rcginam Fran-
quajdam Innocenlii epislola ad regem n. 18, quae corum egcrit sine data ;
—
16, Innocentii ad 0.
;

data dicitur Lalerani anno m. Sediuilla uihil episcopum Osiiensem, A. S. L. qua rcspondet epistolse
de iis quae ab auctore Gestorum expouunlur, re- superiori, et quid in ea re agendum sil, prozscribit
perire est. siac data ;
—
13, Odonis, Parisiensis epitcopi, ad pa
(80) Confer opistolam supra cilalam, in not., ad pum, quu significat ei quid in materia divorlii inter
finem § 51. regem el reginum aclum fueril ; sine data 14, ;
—
(81) De episcop» Osliensi agimus in nolis ad epi- Episcopi Suessioncnsis ad papam de eodem argu- ;

slolam II libri tertii. mento ; sine data ; -11, Innocentii ud I. reginam

(82) Ad
illuslrandam rcrum, quai hic ab auctore Francorum, ubi siijnificat, quid ub apostolicx scdis
Gestoium, narrantur, seriem, couferenda? sunt ora- Icgato agi debuerit ; dal. Latnani, ix Kal Novem-
mino epislote libri tertii 17, Philippi regis ad pa-
: bris an. in [id est 1200) 13, lieyi Dunorum
; — de ;

pam, qua sigttificat se reverenter legatum apostoti- eodem argumento, dat. ut supra.
 ;

GESTA. — AN. 1209.

cessariis,sub aposlolica et regia securilate dirige- A Porro, causam ipsius Dominus judicavit, quia, post
rel compelenii loco de libera voluntale parlium parlum graviter infirmata, debilum carnis exsol-
assignato (83). Associavit aulem, de libera volun- vil (9u).

tale partium, Ostiensi episcopo (84) ad examitiatio- LV. Cum igitur idem rex non posset induci ut
nem el defensionem causa? ipsius, Joannem, lituli ipsam reginam vellet maritali afleclione tractare,
Sanctae Prisc;e presliylerum cardinalem (85), in- assignati sunt certi dies et certus locus ad causam,

jungens eidem, ut, assidentibus sibi viris religiosis, in quo apud Suessionem, praesentibus partibus,
causam ipsam sufficienter,
lilleratis et providis, di- ambo interfuere legati, coram quibus causa ccepit

ligenter ac patienter examinare curarent, taliter in suo marle tractari (91) et, licet rex plures et ma-
;

verbis el operibus, et aliis circutnslantiis se haben- jores advocalos haberel, non lamen defuit qui, pro-

les, ul nulla de ipsis posset suspicio suboriri, sed, pler Deum, verbum faceret intrepidus pro regina.
juris ordine per omnia observato, securitatem et Videns vero rex quod parum proficeret, cum diebus
liberlatem parli saepedictae regina? per omnia provi- aliquot liligasset, indignalus recessit, nolens coram
dentes, causam ipsam, mediante justitia, termina- ipsis legaiis ullerius liligare. Summus aulem pon-
rent. tifex, elsi nunquam
regem inducere ut ip- poiuerit

(86) Prefectus est Ostiensis episcopus secundum sam reginam diligeret, nunquam lamen cessabat
B nunc
hanc formam ad regeru Francorum, et, lamabipso, (92) blandis, nunc (92) asperis agere apud ip-

quam ab ejus magnatibus honoritice ac devote re- surn, ut eam faceret regaliter honorari, consolato-
ceplus, fecit imprimis (87) ecclesiis el ecclesiasticis rias et conforlatorias (93) ei lilteras sa?pe trans-
viris de damnis el injuriis salisfieri congruenler, ac millens (94), et per proprios nuntios eara faciens
deinde reginam de loco, iu quo fueral, ad quoddam visilari, de contingeniibus nihil ornilteos, etiaaisi
regale castrum adduci, ubi, praesentibus archiepi- regi plurimum displiceret. Nam eadem regiDa con-
scopis et episcopis regnique magnalibus, et tam querebalur se magis esse incarceraiam quam resti-
cleri quam populi mullitudine copiosa, rex, ad lutim ; cum, etsi rex in viclu el veslilu competen-
n.andatum legaii, reginam recepit, faciens in ani- ler ei faceret provideri, adeo tamen arcle faciebat
ni.im suam juramenlo quod honorifice eam
lirmari, eam apud Siampas in regio
palalio custodiri, quod
ut reginam traclaret, el absque judicio Ecclesiae nec ipsa permittebatur exire, nec quisquamad eam,
non dimitteret. El sic ipse legatus senlentiam inter- nisi raro, permiitebatur inlrare, sicque manebat
dicli, quae per octo meuses duraverat, relaxavit cum omnino solalio destitula (95).
multo gaudio et applausu (88). LVI. Interea, vacante metropoli Senonensi, An-
Sed nonnulli sibi detraxerunt, quod, aposlolici tissiodorensis episcopus (96) ab universo capitulo
mandali forma neglecta, in quibusdam superficia- C unanimiler esl electus, rege suum priebenle consen-

liter processisset (89), superinductam aulem rex a sum, missique sunt nuntii honorabiles et solemnes
suis separavit amplexibus ; sed a regni finibus non ad oblinendam translalionem, et pallium impetran-
exclusit, quia gravida erat, el partui jam vicina. dum. Porro, summus ponlifex prudenter atlendens

(83) Confer epistolam 16 libri lertii. 0. Ostiensi
episcopo, sine data, in qua pontifex mandata quae
prius deilerat, et de quibus hic agitur, repetil.
(84) In codice Vallicellano, addilur, ad decisionem
non pervenil, cum Pascha inciderit in diem 23 Mar-
lii. Quod de ignoto clerico narrat Aquioinctinus,
consonlit cum Geslis Innocentii, in quibus sic habe-
tur Et, licet rex pluresct majoret advocatos haberet,
:

el ad. non tamen defuit qui, propter Deum, verbum /acerel

(85) De islo agimus in notis ad epistolam 15 libri intrepidus pro regina. Neque eonlra puguat Roge-
tertii. rius, dum ail adfuisse episcopos, aliosque, missos
(86) Conferenda epistola 15 libri terlii, Octaviani, a Canulo, D.morum rege, qui reginae causam tue-
episcopi Ostiensis, ad papam ; sine data. rentur. Illi eniiu disces?eranl ante Joannis adven-
(81) Quae sequunlur, in epistola supradicla refe- tum, coram quo ignotum illmn clericum reginae
runlur. causam egisse refert Aquicinctus. » Adnol. Gabr.
(88) Haclenus in epistola 15 libri tertii. Casterum, Cossautii, ad Concil. Harduim, vol. VI, part. n,
haec omnia acia siint in concilio Nigellensi, cele- col. 1966.
brato ab Ociaviano, Ostiensi episcopo, mense bep- D (92) Nunc... nunc; sic in codice Vallicellano
tembri, pridie Nalivitatis B. Maria? (id est, die 7 apud Baluzium, nec.
mensis Septembris), an. 1200, in quo inlerdiclum (93) Confortatorias. Sic apucl Baluzium in codice ;

Galliae solulum, indictumque concilium Suessio- Vallicellanc, kortatorias.

nense, ubi de regio inalrimonio judicaretur. Vide (94) Confer epislolas libri quinii; 49, Remensi
Concil. Harduin. vol. VI, parl. u, col. 1963. archiepiscopo. S. fl. E. cardinali A. S. leyalo dal. ;

(89) Confer epislolam 16 libri terlii, 0. Ostiensi Laterani, iii Non. Julii; —
50, regi Francorum, siae
episcopo, A. S. leyato, sine data. data.
(90) Obiil circa initium anni 1201. (95) Confer epistolam 85 libri sexti, Ingeburgis
(91) * Aprili habitum narrat hoc concilium Ri- reginse a l papam, sine daia.
gordus; Rogerius vero et monachus Aquieineiinus, (96) Vide epislolam 20 libri terlii,0. Ustiensi
Martio melius, si coucilit specles initia indiclum
: ; episcopo, A. S. Itgato, qua Antissiodorensem episco-
enim est po->t sex menses quara habiium est Nigel- pmic u suspensionis senicntia ubsolvii, rejccla tamen
lense, quod initio Sepiembris celebralum est. ipsius ad Senonensem archiepiscopum electione ; dal.
Deinde, Quadragesimae tempore habitum ait Roge- Lalerani, Id. Xovembris, an. nt (<</ est 120:)). Vide
rius. At, hoc anno, ad Aprilem usque Quadragesima etiam ea qua* ibi adnotala sunt.
cni INNOCENTII III P.VP.K civ

quod idem Aulisaiodorensis episcopus unus fuerat A Occidente, detestabilis fuerat commissus incestus.
ex illis qui ab inilio iulerdicli sententiam non ser- Nam (99) in Orienle, una duobus fuit vicesluose con-
vaverant, el Senonensis Ecclesia eam servaverat juncta. In Occidente vero, unus duas prxsumpsil sibi
ab initio, ul discerneret inler obedientes et devotos, jungere per inccstum. Et incestui quidem in Orienle
poslulationem ipsius in publico consislorio repro- commisso, non solum consensus, sed et auctoritas cle-

bavil cum, secuudum legem divinam, non sit

; ricorumibiconsistcntiuw intcrcessit. Sed, indetestabili
arandum in bove et asino (lieut. xxu, 19). nee quis- copula in Occidenle coniracla, licet non absqne quo-
quam debeat induere vestem de lana linoque con- ruindam ecclesiaslicorum virorum consensu fuerat
texlam [ibid., 11). Undc quidam protinus exclarna- forsitan atlcntata, ecclcsiastica tamen auclorilas nul-
vit Nunquam Anlissiodoreusis episcopus de bene
: latenus intcrvcnit. Volens aulem Deus majus peccatum
cantando tautum acquiret, quantum de male can- vindicare celerius, et a similibus alios dcterrere, tam
tando jam perdidit, » universis exaltanlibus Deum. Corradum, marchionem Montisferrati (100), qui rc-
Prnefeeit autem eidem metropoli magislrum Petrum ginx Hierosolymitanx prius adhxserai per inces-
de Curbolio, cujus Parisius in sacra pagina fuerat tum (I), occidit gladio, quam llcnricum, Campanix
audiior, quem jambridem in Cameracensem episco- comitem (2), qui ei et in culpa quodammodo, et in
pum fecerat promoveri (97). „ pxna, successit, dejecit (3) prxcipitio, utrumque vero
LVIl. Quia vero summus pontifes reservaverat morle imprxvisa peremit. Nondum enim (4) in Itujus-
sibi correctionem eorura, qui ab initio uon serva- modi iniquitatis auctorcs in Occidente suam exer-
verant senlenliam interdicli, et ipsi sentenliam sus- cuit (5) uitionem. Secl, quanto Umganimius adhuc
pensionis incurrerant, quara legatus protuleral in sustinet, tanto forsxn severius vindicabit . Licet aulem
eos qui eamdem sententiam non servarenl, compulsi apostotica scdes, quol super hoc fuerat in Oriente
sunt ad apostolicam sedem personaliler laborare. commissum, propter matitiam temporis et persecutio-
Venerunt igilur Remensis arcliiepiscopus, Carno- nem urgentem dissimulare sil visa, ad vindicandum
lensis, Aurelianensis, Meldensis, Antissiodorensis, tamcn quod in Occidente fuerat attentatum, rigore
Noviomensis ei Belv&censis episcopi, el procurato- canonicx dislriclionis est usa. A'am, audilo quod rex

res eorum, qui propler seneciutera vel .Tgritudinem Legionensis (6) consobrinam suam, filiam regis Por-
accedere nequiverunt. Simililer et quidam abbates tugallix (7), incestuose sibi prxsumpscrat copulare,

venerunt ;
uon polueruut, procura-
qui vero venire tam regem ipsum Portugallix, quam incesluose con-
tores idoneos deslinarunt. Recepil aulem ab oranibus junctos, cxcommunicationis scntcntia innodavit, et

publice juramenlum, quod, lam super interdieti, Legionense ac Portugullise regna sententix supposuit
quam suspeusionis sententia non servala, mandalis intcrdicti. (8) Unde, quod iltegttime factum fuerat, est

aposlolicis obedirent; el sic eos a vinculo suspen- C penitus revocatum. Verum, dictus rexLcgionensis, ad

sionis absolvil, sed mandalum fp.cere dislulit ad dctcrioramanumextendens,sicul isde quodicit Scri-
cautelam. ptura Vus liomini illi, qui post se trahit peceatum
; «

LVIII. (98) Eo lempore, tam in oriente quam in quasi longamrelem[Isa. v, 18, sec- tX.V, » et « Im- :

(97) Vide notas aJ epistolam 45 libri lertii. radi, de quo supra, reliclam, in uxorem duxit. De
(98) Conferenda omnino epistola 75 libri secundi, obitu ejus sic Alberieus Chronic. pag. 411, ad an.
Archiepiscopo Composlellano, et universis episcopis, 1197 < Apud Acram in parlibus transmarinis co-
:

in regno Legionensi constilulis, ut per excommuni- mes Campaniensis llenrieus, cum essel terra? sanctoe
calionis et inlerdicti sententiam, rex Legionis, et re- princeps, corruit inopinato casu de fenestra ccena-
gis Castellx filia. in gradu prohibito copulati, sepa- culi, ubi incaule fuit appodiaius, et mortuus est. »
rentur; dat. Later. viii Kal. Junii, ponlificatus (3) Dejecit. Sic in codice Vallicellano apud balu- ;

auno xi. Ipsa epistolae illius verba hic Iranscripsil zium deest.
auctor, quse Italico characlere distinguimus. 4) Apud Baluzium, aulem.
(99) HaBC in epislola supra citala. 5) Apud Baluzium, exercuerat.
(100) Corradus, Guillelmi marchionis Montisfer- (6| Alphonsus, rex Legionensis IX, filius Ferdi-

rati I!I lilius secundo genitus, notus in inslrumentis
ab anno 1177, dominus Tyri an. 1187 palre de-
fuucio an. 1188 marchio Montisferrali, regnum Hie-
rosolymiiauum uua cum Guidone parlitus an. 1190,
Tyri occisus fuil an. 1192.
(1) Erat illa, Isabella, soror Balduini regis Hiero-
solymilani lV,dicti Leprosi, el Sibyllee. Sibylla nupta
nandi II, successerat anno 1188. Thersara,
p;.tri
Saneii, regis Portugalia? I, filiam, quas ipsum in ve-
D liio consanguinitatis ^tadu conlingebat, in uxorem
duxeral ; sed anno 1195 eam dimittere cecsuris ec-
clesiasticis coaclus fuerat. Anno 1197, cum Beran-
garia, alterius Alphousi, regis Caslelte VIII, conso-
brini sui, nato, nuptias iuiii qus (ilium ipsi peperit,
;

fuerat Gttillelmo Momislerrali, fralri primogenilo
Corradi; unde lsabella Conradum in velito consan-
guinitalis gradu allingebat. Sed majus erat impedi-
menlum, ex eo quod Isabella, non nisi viventeadhuc
llumfredo de Torone, cui primum nupla fuerat, cum
Conrado nuplias inierat.
(2) Henricus, comes Campania?
rico, versus annum 1180, vel
Anuo 1190 in lerram sanctam profectus, ibi anno
1192 a Iiichardo, Anglorum rege, Hierosolymiiani
nomine Fordinandum. Novum islud matrimonium,
ulpole eliam velilum, damnavit summus ponlifex,
sed non nisi auno 1214 dissolulum fuit.
(7) Sancius, rex Portugalliae I Alfonsi et Mafaldis
iilius, natus an. 1154, die 11 Novembris, patri suo,
defunclo an. H85. die 6 Decembris successil. Re-
II, palri suo Hen- gnavil annos 26 vel 27.
1181, successerat. (8) Vide epistolas libri primi 92 et 93, Fratri
Rainerio, de revocandis incestis nuptiis, et servando
fcedere pacis dat. Romae, apud S. Petrum, xvi et
;

regni admiuistrator renunliatusest. Isabellam, Cor- xi Kal. Maii, auno i.

 ;

GESTA. — AN. 1 199.

pius, cum venerit in profundum vitimnn, contemnit A norum induci, cessante prxdicatorum officio, populi
(Prov. xvni, 3), » filiam regis Castellx (9), consobriui eliam devolio tepescebat : quia, dam se cum principe
sui, neplem videlicet propriam, impudenter sibi copu- suo,quoad inlerdictum, eidem videret pcense subjec-
tare p"xsumpsit. Quod cum ad ipsius summi pontifieis tum, a culpa, cui vel tacendo consenserat, forte se
pervenisset notitiam, prolinus fratrem Raynerium, vi- non credebal immunem, propter quod minus circa de.
rum scienlia et rcligione pariter reverendum, Deo et betlutionem Saracenorum fervebat, ne dccederet in
hominibus obtcnta scienlix et honestatis accepium, in peccato. A Catholicis quia, eum clerici Uticis spiri-
Hispaniam destinavit (10), ut, juxta vcrbum prophe- lualia ministrare non possent, laici, clericis tempo-
ticum, dissolveret coliigalicnes impietatis, solveret ralia subtrahebant, oblationes, primilias et decimas
fasciculos depnmentes ; qui per Dei gratiam excussit detincntes : unde, cum clerici ex his pro majori parte
ab omni munere manus suas, ita ut quod legilur, vere in paiiibus consueverini sustentari, eis subtractis
illis

possit de ipso referri : Non fuit qui dilaverit Ahraham non solum mendicare, sed favere ac servire Judxis,
(Gen. xiv, 23). Idem igitur frater Rainerius, cum in in Ecctesix ac tolius Christianilcttis opprobrium, co-

Hispaniam pervcnisset, diclum regem Legionensem gebantur. Videbaturaulem dominopapse difficilc corum
semel et ilerum ex parte summi pontificis commonuit pelilioni annucre, ac sentenliam. ex animo, et ordine

diliijenter, ul a tam detestabili et nefanda copula resi- d st causa, latam canonice, sine satis/actione congrua

liret, universis colligationibus dissolutis, quse tuerant rclaxare. Ex animo siquidem quia, sicul Deus suse
pro ipsa copula consummanda contraclx. Sed, cum conscientise testimonium perhibebat, ad hoc non nisi
apud eum nihil prorsus monilis pro/ecisset, certumei justitix et honeslatis obtenlu processerat, cum ex con-
diem assignavit et locum el cum ipsum cliam ultra;
trarios potius contraipsum dominum papamoriri pr,v-
terminum exspectasset, in eum se conlumaciter abscn- sumptio potuUset, si tam detestabile facinus duxissel

tantem juxla formam mandali apostolici, excomn u- in patientia tolerandum. Ex ordine quia cliclus fratcr
nicationts sentenliam promulgavit el regnum Lcgio- Ruynerius, post commonitiones etdilationes legitimas,
nense interdicto genemli conclusit. In memoralum lundein dislrictione pereussit ecclesiastica contuma-
vero regem Castellx, ac terram suam, in nullo pro- ccm. Ex causa, exemplo divino, videlicet, et
humano
cessit, cum idem mandatis cjus cxpcneret, et,
rex se divino quia, cum David in poputi numeratione pcc-
quod reciperet filiam suam, si sibi redderetur, propo- casset, Dominus inpopulum vasa suifuroris cffudit ;

neret assertive, obligans se ad hoc per titteras suas, unlcidem David dixisse legitur, peccatum suum Do-
summo pontifici dcstinandas. Poslmodum autcm, To- mino confdendo Ego sum qui jieccavi, ego qui
:

lclanus archiepiscopus et episcopus Palenlinensis, ex inique cgi. Isli, qui oves sunt, quid /ecerunt ? Averta.
parte ipsius regis Casiellx, ac, ex parte regis Legio- populu tuo \II Fieg. xxivj ;
t.ir, obsecro, furor tuus a

nensis, Zamorensis episcoptts, ad sedem apostolicam C liumano, quia esset maii exempli; videlicet. quod, si
accedentes, postulabant a domino papa ut cum eoclem forsanin aliaregna similemeumdemdotninum papam
rege Lcgionensi, et cum filia rcgisCasteilx dignaretur contingerel sentcntiam promulgare, simitis ab ipso

super hujusmo ticopuladispensare. Propler quod, nisi gralia pelerelur; quam siforsan negarct, apud ipsum
specialis illa gratia, quain habebat idcm dominus ln- esse videretur acceptio personarun,. E.v hoc etiam de

nocenlius ad devotionem dicti regis Caslellae, motuin ipso summo

pontifice posset apud aliquos oriri su-
animi sui temperasset, in ipsos ita curasset severitatcm spicio,prxsumentibus forte quibusdam quod ad id
ecclesiasticam exercere, quod nulli de cxtero tempo- moveretur e.v causa latenti. Licet igitur ex causis
ribus uiis repudiatas totics et damnatas pelitiones prxmissis non videretur dicla petitio admiltenda,
afferrent. Tandem vero intelligentes archiepiscopus quia tamcn, ubimultitudo est in causa, detrahendum
el episcopi memorati quod non solum indulgentiam est aliquid scvcritali, ut majoribus malU sanandis
supcr hoc a summo pontifice, sed vix eliam possenl charitas sinceru subveniat, in eo, adpetitionem prse-
audientiam impelrare, interdictum, in terram dicti dictorum archiepiscopiet episcoporum, graliam duxit
regis Legionensis prolatnm, a domino papa postult- de communi fralrum suorum consilio faciendam, e.v
vere rcmilli, asscrentes quod e.v co triplex loti regno quo videbantur impedimenia expressa supcrius prove-
periculum imminebal. videlicet ab hicrelicis, Sara- D nire. igitur summus ponlijex,
Relaxavit non in
cenis el Christianis. Ab hxreticis, quia, cum propter totum, sed una parte solummodo, interdiclum, ncc
in

inlcrdiclum ipsum clausa essent in parlibus illis ora perpeluo, sed ad tempus, quandiu scilicet sibi place-
paslorum, non polerant fidelcs pcr ens contra ha ret, el ea '
/ probarel interim spiritus
cus instrui, et ud resistendum eis aliqualenus injor- si ess^ i •
D o, et an, sicut idem arckiepiscopus et
mari ; undc, tum ex hoc, lum quia rex Lcgionensis,ab episcopi iiffinnabanl, sperala inde utililas sequeretur;
Ecclesia se asserens aggravatum, eis mimme resiste- sic videlicet, ut in rcgno ipso divina celebrarcnlur
bat, invalescebanl contra /ideles hxrelici, et in regno lenlium corpora ecclesiasticx sepul-
ipso hxreses varix pullulabant. A Saracenis, (/uouium turx minime iradereniur ; in quo tamen clericis fecit
cu»i per exhortationes el remissiones Ecclesise, II .
- graliam specialem, in eo videiicet, ut in cxmcterio
niarum populus consuevissel ad expugnationem paga- ecclesiastico deberent, cessante solemnitate solita,

Erat is Alphonsus rex Caslellae VIII, inJiisloria 1214.

cclelierritnus, qui regnavit a'o anao 1158 a<i annuui (10) ViiJe epiiSlulas supra eiiatas.
 ;

CVll INNOCENTII III V.W.V. CVIll

tumulari. Quod licel aliquibm posset absonum forte A. vero castra quxdam, qux idem rex Legionensis dictse

videri, ut, ojjicio restiluto, sepultura ecclesiaslica ne- filix regis Castellx Iradidisse dicebatur in dolem,
garelur, quia, juxta canonicas sanctiones, cui com- ila ul, si eam aliqua ratione relinqueret, ipsa cede-
municavimus vivo, communicare debemus et mortuo, rent injus ejus, impedimentum prsestabant hujusmodi
recte tamen inlelligentibus nihil ex hoc incongruitatis copulse dissolvendse, mandavit castra ipsa rcstitui, el

occurrit, cum, juxta Laleranensis instituta conci- ad id pucllam ipsam cxeommunicationis sententia
lii (11), decedentes ex torneamentis, et>i per pxni- eoarctari, decernens, ut, si ex tam ineestuosaet dam-

tcntiam reconcilientur Ecclesix, Cbristiana tamen nabili copula susciperelur aliqua proles, spuria et
seputtura priventur. l!t autem non remiltere pxnam, illegitima penitus haberetur, qux secundum sla-

sed commulare potius videretur, dictum regem Legio- tula legitima, in bonis patcmis nulla ralione succe-
nensem, memoratam filiam regis Castellx, et omnes dit (12).

eorum principales consiiiarios el fautores excommu- Licetautera aliquanlo lerapore in sua conlumacia
nicalionis vinculo innodavit, mandans ul, ad quam- perdurasseat, demum tamen redeuules ad cor,
cunquc civitatem, villam, vel oppidum devenirent, incest'JOSam copulain dissolverunt ; et, cum fuissenl

nullus ibidem, eis prxsentibus, divina offtcia celebra- ab invicein separati, praeslito secundum formam
rel. Dicto aulem regi Castellse, ac reginx, uxori ejus Ecclesiae juramento, meruerunl absolvl (13).
3 LIX. Eodem lempore, analhematizavit Suerum
prsecepit, ut ad dissolvendam prsedictam eopulam ope-
ram impenderent efficacem alioquin, in eos et ter-
;
apostatam, qui regnum NorvagiaB per violenliam
ram suam similem sententiam promulgaret. Quia occupaverat, legitimo regni haerede porempto (14) ;

(11) Concil. Laleran. sulj Alexandro PP. III, Norvagiae vernaculum Chronicon longe aliler
«
cap. 20. haec memorai. Ait enira, quod nec a vero ablioneie
(12)Haclenus in epistola supra memorata. vide.'ur, Sivardo, Haraldi Gyldi lilio, a malreGunilda
(13) Vide epistolas libri seplimi 67, Archiepi- : procreatum hune Suerum Gunildam vero, post
;

scopo Toletano, episcopis Burgensi et Zamorcnsi ut ; obilnm Sivardi, nuplaui viro, cui Unas faber nomen
B. natam regis Castellx, qux a rege Legionensi re- eral alque iude, eum Erliogus Scarcius, ejusque
;

cesserat, el bencficium absolutionis poscebat, absol- Magnus, in id incumberenl, ut regia per

filius
vant ; dat. Lalerani, xi Kaj. Junii, nn vn (id eH tolam Norvagiam prosapia stirpilus tollerelnr,
an. 1204), — 93, Archiepiscopis Compostellano et cnnfugisse eam euin Una inarilo ad fratrem suum
Tolctnno ; episcopis lirasonensi et Colimbriensi ; ut ltoarem, sive Khodium, ul alias appellanl, qui luiu
natam regis Castellse inducaut ad restituenda regi Le- apud Faroen^es episcopalu fungebatur; eumque
gionensi oppida, quse sive dotis tilulo, sive donationis li;|eris pousque irnbui Suerum cnrasse, dum ad sii-
propter nuptias, ab ipso sibi assignata fuerant ; dat. seipieidum sacerdoiii munus haberetur idonens
Lalerani, xn Kal. Julii, an. vn —
94, Archiepi- p el, id quoque cum iam agereiur, ohortas malri
;
;

scopo Composlellano, episcopis Zan-.orensi et Palen- ^ laerymas, earumque causam quaerente ac miraule
1

tino ; ut regem Legionensem resipiseentemabsolvant; Suero, praesertim, cum potius laelari ob honorem,
dal, Laterani, xm Kal. Ji lii, an. vn. qui silii deferebalur, quara Irislari debuisse existi
(14) Ad islu pertinere videnlur ea quae legunlur maret, respondisse Gunildam « Levis esl ista, mi :

apud Alberlum Kranlzium, Chron. Dan. Suet. « fili, pro illa, quae tibi coulra fas omne ac aequum
Norvag. Sic enim auclor ille, Norvag. lib, vi, « denegatur, digniias lu eniin Sivardi, Norvagiae :

pag. 784 ; qua? quiriem a Snxone de verbo ad ver- « regis, es filius, licet id huc usque apud le reii-
bum muluavil « In Norvagia dein posl aliquanium
; « cuerim » tunc coepisse Suerura hinc Magni regis,;

temporis intervallum novi molus consurgunt. Nam Erlingo nali, potenliam ac vires, inde slirpem siiam
Suecus quidara, fabro patre genilus, sacerdolii Norvagorum regibus ediiam secum perpendere j

(quod in Pherogia aliquandiu gesserai) partibus ac mairi, poslquam de utroque aeeuraiins cogilus-
abductis, Norvagiam petens, religionis munus mili- sel, ejusmodi responsum dedisse « Ego, si veleri :

tia lemeravit, Osieni cujusdam ab Ertinga (regnabat « Norvagorum smguioe natussum, neuliquam hn-
tunc temporis Erlingus in Norvagia) prosirati addu- « die sacerdolis in«ignia regiis praelulerim, utpole
cius. Cujus agmini per deserta fugienli forluiio « quae mihi apud Norvagos jurc debenlur. «
obvius, ducem se iirrefu i( resqueadversum viclores
. Iia fere id Chronicon, addens deinde « Ea :

novare ccepil. Ei, ne generis tuulo carere viderelur, etiam oc^asione profeclum ad Norvagos Suerum ;

originem meniilus, Haraldum Hiberniensem avum eoque cum advenissei Osienum, qui erat ejus pa- ;

sibi vindicando, Siwardo se pro-roaium confingii truelis, regium sibi nomen atquc insignia sum-
cu.jus eiiam nomen lilio, (]uem anlea palris voea- D psisse Suerum vero, cum aliud non posset, aniicis
;

bulo Una appellaverat, aptavil. El, ul omnia prio- seiiieet ei aiTiaibus opem deneganlibus, Erlingi
ris forlunae monumenta subrueret, proavique voca- militibus ascriplum, ac mulla, qua? essenl in rem
biilum in eo rcpraesenlari videreiur, simulaiae suam, ah iisdera comperisse posteaque, ubi oecu- ;

prosapiae decus novi nominis ornamenlis usurpare
suslinuit, mignumque se, in argumenlum generis,
vocitari consliiuit. Quod lam imprudens menda-
cium, lurbulenio mililum errore, eredulaque vulgi
suffragatione proiectum, ad loiius Norvagise eruen-
lissimim slragetn exlremamque pemiciem peaelra-
vit. Idem, cum adliue privalus Sueliae ducem Bur-
gerium petisset, sacerdoli, cujus forle hospitio
usus cral, slolam, praecipuum diaconi insigne, cum
libro sacerdoialia saera eoniineute, dono dedisse
ferlur. »
Res non paulo aliler, sed male habita lemporum
buisset in prmlio Osienus, ab agmine el copHsejus-
deni dispersis, quod ex Sixoue diximus, in ducem
mililia? clectum, ac demnm adactum ab iisdem, ut
regium vocahuliim usurparet- llunc mililem mulla
dura asperaque perpessum referl idem Chronicon,
dutn inlegrum fere triennium per lucos el deserta
vagibundus, inler cieiera, arborum corlices pedi-
bus induil, unde et Berckebenni vemaculo idiomate
vulgo appellabantur. Hoc ergo milite bellum ali-
quandiu Snerus vario evenlu adversus Erlingum,
ejusque (ilium, Magnum, Norvagiie regeru, susli-
nnil doncc, foso tandein prope Nidrosiam Erling^o,
;

rationo, narralur apud Isaacium Pontanum [lier. Magnus in Daniam ad regem Valdemarum, siM
Danicar. Hist. lib. vi, pag. 260), ad annum 1178: sangnine conjunclum, profugit ab eoque classc ct ;

copiis idenlideni adjulus, sceplrum Norvagiae recu-
perat sed, ul lieri solel, novereanie forluna, cum
: scopi Hroii humanioribus lilteris imbui curarunt,
Suero et Berckeniis navali po.slrenium, eoque acri
cougressus praelio, ubi favere vicloriam Suero vidit,
de puppi in profundum desiliil, seque fluctibus
obruii. Inde, Norvagia sub Suero ejusque posteris
ad usque reginam Margarelam, Valdemari 111 filiam,
permansil, cujus demum cum Haquino, Norvagiae
rege, connubio ad Danis reges perveuil, anno cir-
citer Christi 1388, perpeluoque deinceps cum ea
cohssil, sed suis legibus suoque jure usa » datura aceepit, de vero ei ortu retegeudo, cum pri-
Addit postea idem auetor, ad an. 1195 « Pro-
ximus anuo superiori ( 1 194} annus (id est 1195)
abslulil apud Norvago-; regem Suerum, cujus supe-
riusin rebus Valderaariprolixe meminimus. Exslat-
que Romani ponlilicis Decretalium Epislolarum
liber, in quo Suerum hunc tyranuidis ac violenliae
accusal, quodque, per fas et nefas Norvagiae sce-
ptrum arripuisset. Exsecralur quoque, el anathe-
male ferit Bergenscm episcopum, quod is, obslanle
licet archiepiscopo, cuiu Suero facere, eique favere
viderelur. Idem Innocenlius, ad Islandos de eodem
scribens, apostatam Dei et divorum appellat. Res
ejus tolumque vitaj spaiium, et quam mirabililer
ad imperium pervenerit, iniegro libro proseculus
est Carolus Jonce abbas, ut meminii in chronologi-
cis, suis vir nobilissimus, Arnoldus Wiifeldius,
regni olim cancellanus u |ju(x<xpiiT)C.... Suero suc-
cessil lilius Haquinus eaque in slirpe conlinuata
: ingens in Vorsia periculum feliciter superaverit, et
regum Norvagorum succes-do duravit ad bina circi-
ter saeeula ; defecitque in filio landem Margarelae
Danorum regina?, Olao. »
Hacleuus Isaacus Ponlanus; et h»c quidum ad
qualemcunque rei, de qua apud auclorem mentiu
babelur, noliliam suffieere forsan posscnt. Verum,
cum in Ponlani nnrratione raiio lempornm nnllale-
nus cum Innoceniii Gestis congruat, recenliorem
alierum, rerumque Norvegicarum perilioreui scri-
ptorem, audire praistat. Thurmundum Turfaeum
nomino, qui Norvegiae Hisloriam opere in quaiuor
voluminihus in-folio diviso, prosecutus esl. Non-
nulla ex auctore islo ejeerpere, et hic lectorum
oculis subjicere, operae prelium existimaviuius
lum quia opus ejus (quod non tam lacile cuivis iu
noslris bibliolhecis obviatn forel) el exaclissimum.
el slylo non ineleganii exaralum, mulla scilu, ut
nobis quidem videtur, digna exhibel lum quia de
; puguavit, feliciori nequaquam successu, et in fugam
regionibus lllis agitur quarum bisloria adeo apud
nos huc usque negiecta fuil, ut doclissimus libri
cui lilulus. l'Arl de virificr lcs dnles, auclor, in no-
vissima eliam hujus nunqnam satis laudali o|ieris
edilione, de rebus Norvegiois, vel ul spissiori lene-
brarum nube invulutis, vel ut apud ipsius Norvegie;e
genlis scriplores sibi minime cuuslantibus, uihil
oranino referre lulius credideril. AlUmcn, Torfasus
ille, jam a nobis nominatus, ea, qua? refert, el suo
quaeque. habita diligenlissime leraporum ralione,
peculiari anno assignat, faela, cx aulhenticis saiis
monumeutis dcprompsisse videtur, nec uilam nar-
rationis pjus pariera ad dubium rcvocandam cen-
suerunl viri in sepientrionalis Euronae partibus
erudiii. Haec igitur apud ipsum, de Svero, quera
seraper Sverrerem
a Sverrir appellat, leguntur,
llistor. Nervegic. part. m, lib. x, cap 11,
rer.
pag. 582 et sqq., qune quidem ipse ex auotore. sn-
nra ab I*aacio Ponlino landilo, nempe Cirolo,
Jonae abbate, de verbo ad verbum fere deprompsisse
fatelur.
« Nomen ei Sverrir, mater Gunuhildis. Imputa-
lus. raatris indiclo, paler Unius peclinarias, Gunn-
hildis in Norvegia conjugio sibi sooiaiae tmritus.
ibidera anno gratia; 1151 (imo polius 1147, ut sibi
constct auclor ipse, ut mox videbitur), Ingio, Eysle-
nio el Sigurdo Broneho resibus, quadrieono anle
illiu^ (idest, Sigurli caedem, c ijus se poslea filiurn
professus esl, nalus....
« Quinquennem maler, Vitricusquc Uuius, eum e
;
GESTA. — AN. 1198
A Norvegia ia Fsregas Iranslatum, in nulricatu epi"
donec in presbylerum cousecralus est ... Romam
deinde Guuubildis ad peccaturum absoluiiuuem im-
pelraudam, ad limina aposloloium, ruure saecjli,
prolecla (versus annum
lt~5), cum, eorum confes-
sione, corain eo quem
ponlifex isli muneri praele-
cit, conscientiam exonerarei, Uiium sibi regiu satu
cunlessa esl, quem genus suum celaveril. Quo ad
pontificem delalo, imperio ejus in absolutione iuan-
: mum ad eum rediiei
« Norvegiam redux, sine mora Foeregas profecta,
lilio, jara viginli quatuor annos nalo, rem univer-
sam pandit; id quod illi curam ingenlem injecil. ...
Multa secum variis curarum a?slibus volvenlem,
somnia, eorumque inlerprelalio ereiil Anno
1171, Sverrir in Norvegiam devenit.... »
Sequuur apud auclorem nostrum, prolixa narra-
2 lio, de Sverris in Norvegiam, et iude in Oslrogo-
thiam professione. redilnque in Norvegiam et Belu-
Inpcdum (al. Berekeheniorum, ui apud Ponlanum ;
1
vid. supra reaimine ad illum delato
} oe regio no-
;
mine ipsi uivilu lmposilo de ejus in Tbrandiam
;
impediiissimo itinere, et direptiouibus ibidem exer-
cilis. Deinde, dicilurquo paclo Sverrir, lolius Nor-
vegiae rex proclamaius, cum praefectis Magni regis
pugnaveril. eosque fugaverit Uplandos subegerit;
;
vuria ilinera aggressus fueril. Inde, Svurrir Erliu-
gnni, Magni palrem, ae regni administraiorem, astu
eludit, Kongahelam aere mullal, in Vermiara sece-
dit, iransilum negantes mitigal et domat.
Alia eliara ejusdem bella narrantur praesertim, ;
geminum praalium cum Magno; victuria, quain de
ipso reportavit, el condiliones ab Erlingo ipso obl.i-
tae, quas cum respnendas censuisset Erlingus,
paulo post occisus fuil, sepullusque, non ipsi Sver-
/. reri illaudalus. Nam ad defuncli exsequias Sverrir
oralionem iu ipsius laudes fecUse traditur, hasc hu-
manitate muHorum sludia in se converlens, merens-
qua oratione omnium laudes.
Anno 180, Magnus ipse, palri Erlingo superUes,
1
in Thrandia refugaius, cum Sverrere pngnam cum-
misit; victus, in Daniara disccssil. Unde redux, au-
xiliis a rege Dinire impetralis. rursus cum Sverrcre
dcnuo conversus esl Cum lamen, novis copiis col-
:
leclis, ad confligenduin rediisset, colloquium inler
ipsum el Sverrerem facluiu esl, sed cunditioncs a
Sverrere oblalas Magnus improbavil.
Duravii bellum, vario fortunae evenlu, usque ad
aiinuni H85, quo Magnus ultimo landem praelio vi-
ciuset oceisus fuit. Cidaver Bergis missum, ubi
sepuKum fuit in praesentia Sverreris, qui fil.uin,
prout antea patrem Erlingum, oratior.e funebri pro-
secutus est.
Tunc demum Sverrir tolius Norvegiae rex paci-
U licus dici poluil el auno sequenli H86, Maigare-
;
lara, S Eirici, rogis Sueciae, qui Upsalis scrinio ira-
posilus quiescit, filiam, in uxorein duxit, cujus fra-
ter Knulus Sueeire innc imperabat.
Sequuntur apud auctorein diversa a Sverrere in
a Iminislrando reguo gesta. Sed ea lanlum, quae ad
Iuuocenlii epistolarum argumeutum speclant, hic
delibabimus.
Anno U87, archiepiscnpus Nidrosia? Eysleinus,
qui, iliu Sverreri adversalus, landem cum ipso re-
conciliatus fuerat, « jam inde ab aulumno asger el
lecto affixus, posl ferias Natalis Christi, regem Sver-
rerem nunlii- ad se vocat. Is cum advenissel, posl
varias prsterili lemporis acliones muluo repelilas
sermone, Eysteinus veniam offensarum a rege iu
noraii e fomini postnlavil Qni cum facilem se prae-
buissel, ficla co iimissoruni invieem :-i ili el ani- i
moruin reconciliatiune, arcbiepiscopu9 nucie quae ;
festum S. Apustoli sequilur, decessit. »

cxi
Eysleini [al. Augustitli], secundi Nidrosiae archi-
cprsoopi, iuorlem ad diem L'0 Januarii noiai Necro-
logium lslandu-Norvegicum vetus, apud Langebek,
Script. rcr. Danic. lom. H, pag. 504Ejusdcm Vilam
scripsit cl. Scbceningius, in Forbedringer, pag. 4)0
et sqq. Oluisse an. 1188 lestantur Annales Iteg. Is-
tand. metnbr. Auclor Hist. Sturlung., lib. m, cap.
6, slutuit eum die 30 Januarii morluum esse sed
Johaunteus, Hist. Eccles. tom. I, pag. 225, ejus
oliiium a.l diem 26 decemhris ejusdem anni refert.
Sed, de hoc praesule, salis ad Torfaei narralio-
; antiquis el longo lemporis usu obtinuerat, ut laicis
nem redeamus. « Mortuo (Esteino) monuineuliim in
sacrario *dis Chiisti exstruclum, ipso re»:e in fu-
nere ejus verha in cboro templi facienie,- ubi, ex-
posito novissimo, quod babuerant, colloquio, con-
fessum archiepiscopum affirmavil, mulla se in re-
gem dehquisse, ei quidem conlra canones staiula-
que ecclesiasiica, verum fuisse l.mieii alias ralionea
quihus integrum sibi non existimaveril Magnumde-
serere. Ipse hic deinde, Hacone, Sverreris nepote,
rejjnante, auno nimirum 1229, albo sanclorum in-
scripius esl.... Vere novo, Sverrir ingenti cum
exercilu Bergas refrressus esl, ihi in adullam aesta-
lem cotmnoraturus. Magna lum eo hominum fre-
quentia episcoporum quoque regnique piocerum
: naue
ordines ad eleclionem archiepiscopi couvenerant,
tandemque communihus voiis suffragiisque
episcopus Slafantrriensis, auelo-
frnatus esl Eiricus
ritate polissimum archiepiscopi Eysteini, qui,ut
moiieus suaserat. Et quam-
sihi Eiricus sufficerelur,
visrexipsum, utnimia prnfusum, rehus
liberalilate
ecclesiasiicis dispensandis niinus idoueum declara-
verii, pervicerunt tamen pluriutn vola, el responsum
regi, liberalilatem in archiepiscopo requiri sufli-
cere enim cathedram sumptibus, nec, licel magnis,
facile exhauriri. Ilaque Eiricus eodem anuo inau-
guranous e palria esl profeclus
« Anno 1188, archiepiscopus Eirieus, accepto
pallio, Roma rediens, Nidrosiara, sedem suam jam
factam, adiil. Nec diu posl, regem inler et archie-
piscopum simultas qua;dam exorla esl. Ansam huic
dedere conciones, quibus in choro lempli hubilis
archiepiscopus asperis verhis in Relulopedes inve-
ctus eral, quorum eiiam oflensam occurrit, licet a
canonicis omni sludio exceplus esset. Aecedetnnt el
alife res de quibus rex el archiepiscopus dissenlie-
banl, quarum praecipua momenta h.iec eranl Impo-
siium ruslicis ali Eysteino onus, comile Erlin^o vel
consentiente, vel connivenle, loco ehris, vel uncise
vulgaris, qure ex recepia aestimalione, hoc nomine
in mulclam a delinquentibus solvi soltln, regi etiam
peudebatur, argenleam ab episcopo, nomine qui-
dem eodeni, sed prelio duplo, signatam. Quod fa-
ctum rex revocari jussil, ex iegibus aniiquis eerlo
receptoquc preiio mulctam debere solvi praelen-
dens neque enim Erlingum jus habuisse anti-
; ju-sii, quot stipatoribus archiepiscopo uli licerel.
quandi S. Olafi leges, tanlum ut inique cives exhau-
riendo lucrum facerel, unde consecrationem filio
suo, successionis jure desiiiulo, coinpararel, stqui-
dem in Norvegia nunquam, vel pagantsmo durante,
nisi regis iilio regnum delalum ab Erlingo au m
; ipse damnalus proscriptusque, qnovis loco impuno
leges divinas, humanas, regias, civiles, nibili ha-
hitas, et archiepiscopo, ut cives auctorilate sua op-
primerel, permissum. 1'ostulavii a u e ab Eirico
i t
>
j bus, urbe sumina celerilate egressus, ad arcliiepi-
rex, nt quandoquidem ipsc reddilus suos hoc modo
in dupluin auxerit, pari quoqucauctorilatc suos sitii
inlendere liceret, violalarum deinde iegum, iujuria-
ruraque in cives, ipse archiepiscopus lieo popuio-
que raiionem redderel. Ad qua? satis animose Eiii-
cus Jtis episcopale semper ampliundum, nunquam
: His, qu:i' superius dTcta sunl, Tbom. Bartholinus,
autem minueudum esse re^i vero ex legum
;
scripio juramenlum proprium obscr\ indi m, el Deo
quidem sihique ralionem ab ipso, si Diiis fecerit,
reddendam nunqiiam enim anlea in reddituum re-
; rii, lilterasquc ad poniilicem ea ile re scriplas a
ginrum solulione augm ntum lale n i?pl ira. ... •
\r\nn |i<n, conlroversire inler regem et archicpi-
scopum acrius glisccre ccupeiuni. « Rego quidcm
:
INNOCE.NTII III PAP.E
\ seinper, ul diclum esi, leges S. 0'ali, aul xhrandiae
eodicero, qui Gragas inscribilur, a Magno Bono,
rjus lilio, consciiplum et promulgalum, allofranie,
et secundum ejus prrescripla causam decidi postn-
lanle ; sed archiepiscopus ad codicem alium Gull-
ir appellalum, quera scripserat arcbiepiscopus
Eysleinus, ul et jus canooicum Romanum, parlim
: quoque ad litleras sibi a pontiGce missas, sigilloque
ejus firniatis provocahal. Inler creteras lites de jure
palronatus in Ecclesias disputatum nam etlegibus
:
jus essel funaandi, propriisque sumptihus asdilican-
di, modo vclleul, templa in agris suis, qua3 deinceps
ipsijure patronalus luerentur, idoneisque minislns
inslruerenl. Scd areliiepiscopus in singulas aedes
consecratas, ubi quidem sacra permissu ejus cele-
brabantur, idem jus sibi arrogabat. Causam ijiiiur
rex in judiciura deducere voluii, renuente et decli-
n.inie archiepiscopo. Ex codice iiaque tegum rex
]5 in foro puhlico recilare curavit, quanio comiiatu
episcopo dicccesim suam luslrare iiceret, nimirum
Iriginla lanium comiiilius, duodecimque clypeis,iis-
que omnibus albis. De his scnieniiun judicum rex
poslulabat, adjocto Nullis salellitibus armalis,nulla
:
archiepiscopum indigere; violari ab co
bellica
lcyes, qui, nonaginta clypeatis stipatus, navc viginti
desi- sculmorum vchatur. Ncc sibi, aut Betulopedibus me-
moria excidisse vires archiepiscopi Eysteini, quantai
illce tum fuerint, cum ad Bralthamrus armatu nave
Betulopedes oppugnassent, aut cum Bergis classem
Magniintercepissent; lum enim archiepiscopi satel-
litcs regiispriores se invasisse. Jam vcro nullum ur-
chiepiscopo, aut. Ecclesim cjus. ub hostibus periculum
; imminere, quod armatis copiis arcessere necessum
sit. Si quis mercenariorum ei usus, sallem in e.rci-
dendis rupibus autpoliendis saxis, ieportandisque ad
letiificationcm templi, eum debere esse, nec ad al ; a
opes tantas destinatas. AJ hfec aichiepiscopus lali-
p bus verbis respondit Pontifex Romanus hanc milii
:
Ecclesiam cum omnibus ejus opibus commisit: hbcre
itaque illas, quoad vixero, dispensabo sunt enim Dei
:
sanctorumque ejus. Illud cero noninficiabor, domine,
plurimos probos viros malle mecum quiete ac plocide
conversari, quam tibi maleficis lilare, cum paucis
jam per te tranquillu vila permittatur ; nec, si mei
ministri vestes aut urma elegantia gestanf, illaproli-
: nus aliunde rapuerunt pacificos enim se gerunt, ne-
;
minique injuriam inferunt. Certe, mirakuntur exleri,
archiepiscopo non permitti arbilrium alendi et ve-
di quos quidem volueril; pratfeclos autcm luos,
quos ex mendicis evexisti, calervis tnagnis stipari,co-
lonosque pro libito spoliare, etiam alimenta diripere
miseris, id iu lucro reputantibus, quidquid ad eorum
rnp/na reliquum habueriiit.
<c Rex incolas secundum le<res senlenliam Perre
Mox quinque dierum inducice dalaj, inlra quos fn-
muli onines mercenuriique, quos prajter leges ar-
'-'
ehiepiseopus aleret, doroo ejus abire jussi si quis
;
uttra remanseril, ejus bona IKoo reuio addicla
ooeidendiis. Ilis prumulgaiis, archiepiscopus, cutn
loio farauliiio, rehusque, quas auierro poluit, omni-
copuin (Lundensera) Absalonem in Oaniatn profc-
cius esl, benigneque cxce;>lns, longo Iimii p> >re ibi
permansit. Tandem in morbum adeo nravem inci-
dit, ul, ortiatus visu, in poslerum lucis usu carue-
ril »
|
Antiq. Dan. lib. n, c. 1, pag. 247 ei sqq. ev Wilhel-
ino Ncuhrig. adjicit, quod archiei iscopus, inlerpella-
lus a rege de coronasibi iraponenda obsequi, renue-
i
men orat, quanim pai !em vponil.
li i
Pergil Thormundus Torfaeus : « Inler Ikcc. archi-
cpiscopi Eiricus el Absalon cjus bospes, nuniiisRo-

mam missis, Sverrerera apud ponlifieemC<:elestinum
III accusant, diclatis ab Eiiico el asseclis ejus lilte-
ris, quibus tola series eorum quae inler regem et
ipsuiu agitala erant,cxponebaiur qax perlatae hunc ;
quiilem effeetum habuere, tit sentenlia ponlifieis
Sverrerem.ni arclii|ircesuli cmnia quaejureipse
gerei, inlegra rur*us permilleret excommunicaudum
censerel. Impetratas super hoc Romae lilteras Eiri-
cus publice iu Daria singulis diebus Dominicis in
choris templorum reciUri, fulmenque anatbematis
in eum vibrari, curavil. Verum, Sverrir, ut primum
baec cerla fama cognovit, in curiis s^pe ac coolibus
publicis est testalus. Danorum se hic cotnmenia, non
ponlificis interdicla, cognoscere. Sed nec Eiricum
mendaciis se regno deiurbaiurum nihil seejus exse- ;
cratiunibus et maledictis moveri, quyr, jam in ipsius
oculos retorta, visu eum orbaverint. Vim enimex-
communicalionis in maxime detinquenles alquc enor-
mium criminum reos exeri. Se legilimum regem na-
tiun, suffragiis quoque popith rcjnum oblinere im-
mensis id quidem molestiis laboribusaue parlum,
ideoque levicutisde camis minime deserendum. Inlc-
grum Eirico futurum, etiamsi ccecut sit, ad calhedram
suam reditum, si tamen post/iac leges reverenter ob-
servet; se vero in ejus graliam, si vel maxime amlo-
bus adhuc oculis intcger esset, dum menle cwculiat,
illas minime violaturum.
« Elapso feslo Paschatis(an. 1194), ad persequen-
dum Sigurdum, comilislilium, reliquiasque faclionis
dissipaudas profectus, ad limites usquc regni Kong
hellam pervenit. Eo luae opportune pontilicis Ro-
maiiilegaluscum iugenli comilalu accesseral quem
rex humaniter invilalum perquam magniticeexcepil,
ei, conseeralionis ministerium sibi ul exhiberet, co-
ronamque imponeret, oravil, quod illequidem baud
omninoabnuil. At,cum,idecclesiasticicognoscerenl,
legato illi insusurrabant, archiepiscopum a rego
violalum, et sede sua expulsum esse ipsum regem : clioue perfunderel, ab eodem palria pulsus est
se muneris pasloralis deserlorem aperle confessum
nov.im uxori legitimoe conjugem iuduiisse, jamquo
ulramque duarum vivenlium paritum penes se ha-
bere praeteralia probra, quibus infamemeumatque
;
iavisum sliulebant reddcre, adeo ui, cum rex de
inauguratione sua le'-'atum rursus compelleret, ille
regi eam planedenegaverit, monens ularchiepiscopo
recnnciliaretur, cujus officii esset eum consecrare.
Rex, ira commotus, talia ipsi in os ferlur dixisse
Video satis, quo proposito nttc veneris, nempe quo
mulli alii impos/ores, huc ad corrodendas pecunias
coinmeare sotili, qui, postquam abierunt, regnum et
gentem nostram ludibrio 7 deridieulo habenl. Voto
< clesiis sive monasleriis reverenliaiu exhibebat. "
igitur, jubeoque, ut confestim tc hinc recipias, aiqui-
dcm nolim te fraudibus tuis subditos meosemunijere.
Tunc legatus, non amplius mor.lus, discessit. ftex
aulem ad aquilonarem Vikam profeclus, epUcupuin
Nicolaum eo ad se evocavit, graviterque cum eo
expostulavit, quod doli insidiarumque oninium, quas
Hallkel cum sociis siruxeral, is auetor fuisset et
arebitecius id enim sibi certis lestimoniis explora-
;
lum. Episeopo crimen negante, rex veris se eum
documenlis conviclurum affirmat, minaturque ;is-
pera, perduellem proditoremque appellans. Ad ele
mentiam itaque regis exoraudam cpiscopus cou-
versus, nova fide so admissa correclurum spondti,
eamque sacramento obligaturum; se pos:hac ad
quaevis grata regi prcestanda paratissiraum semper
fiilurum itaque con difficuller veuiam impctravil.
; de Wic, qui vocabntur Nicolaus. Hic dicebat quud
Rex, eum Bergas ducens, eo quoque Thorerem,
direceseos Stafangrice antistitem, evocat.
convcnlu aclum primo de eleciione episcopi Ber-
gensis in locum Pauli, nuper, ut supra dictum, de-
mortui, eleclusque Martinus, genere Anglus, regis
Sverreris confessionarius, vir erudilus qui, ex con-
siiio regis, ab bis quos modo meruoravimus, epi-
scopisst itirn consecratusesl.Jamqueepiscopus Nico-
laus, primum locum gratiae regiee asseculus,omnibus
rcgis consiliis adliibebatur ; et placcbat
GESTA. — AN. 1198. cxiv
A bus, ut rex ipse horum episcoporum ministerio
corcnnrelur. Ista soleumia, praeside Nioolao, Bergis,
festo apustolorum Petri et Pauli, quod in teriias
Kalendas Julii, seu 2'J diem Julii iucidit, magno H
splendido apparalu peracta. inde Episcopi dimissi,
cxi- muliisque ac magnis muneribus, et suinma regis
gratiaaueii, ad sua redicrunt. »
Adtlit Torfieus » Guillelmus Neubrigensis, qui
:
Sverreri synchronus fuil rem onineui breviier,
non qualis gesia est, sed qualem ab archiepiscopo
Eirico, ho^libusque Sverreris eara didicil, eiijonit,
ad inauguralionem usque Regis narralionem exlen-
dens. lisdem temporibus, etc. Cujus non alio sir.e
verba adduxerimus, quam ut, instilula inler eum
noslrosque Annales collalione, partiin viderellector,
quam parum caeteris lidei de rebus nostris scriberv-
tibus Iribuendum sit ; pariim ul istius >;eculi cieri-
corum in reges ei principes, quos mendaeiis ulcisei
ac ditfamare perquam familiare ipsis cral, vel hoc
r> exemplo clarius innotescerel. »
Uuc usque Thormundus Torfieus, qui locum Guil-
lelmi Neubrigensis inlegrum referl, Uist. Norveg.
part. iv, lib. i cap. 10, pag. 22. Hunc locura nos
consalto praetermjitimus, partiin uipote longiorem,
et quo nota nostra in nimium exeresceret partim ut
cuicumque obviuin, partim demum quia pauca ad
res Norvegice ecelesiastieas, de quibus hic praeeipue
agitur, perlinentia coniinel. Cum enira caetr-ra ad res
bellicasa Sverrere gestas spectent, lnec tantummodo
de conlroversiis cum anlistibus referuniur : « Sub-
lato rege (legilimo, Magno), in ditionem lyrsnuicam
;
regnum tremefactum concessit. Sverus aulera sacro
ordine abjurato, accepta in conjugera fiii.i regisGo-
lhorum,ab archiepiscopo (Nidrosiensi.nem/wEirico)
lerrae illius corouari voluit. Veruni ille, cum esset
vir trmgnus, et ueque precihus neque minarum ter-
roribus fleetereiur, ut caput exsecrabile sacra uu-
p Sed virga illa furoris Domioi, profligato et eliminato
^ fere omni semine regio alque omni hoste indigena
magnus et Iremendus Undeiu permanum cujusdara
episeopi, ad lioc inlentata inorte coacii, regiumcum
myslica unctione diadema sortilus esl, sub incerto
diu prosperanlis lyrannidis exilu ex crebris succes-
sibus quasi securus. Titulus autem sigilli ejus talis
fui»se diciiur :
:
SVEUCS HEX MAGNIS, FEHCS CT LEO, MITIS IT
AGNIS.
Cleiuenliain quippe in subditos oslendebal, el ec-
Guillelm. Neubrig. lib. m, cap. 6.
Veiuui, ex>ial apud Rogeriuin de Howeden lueus
alter msignis, quem a Toriito aut iguoraliim, aut
sub silenlio prteteruii^sum iniramur, ideoque hic
referendum esse censeinus. Sicille(Rog. de Hoved.
ad an. 1191, edit. Savilii, f° 425). « Eodem am.o
(1194), Sverus, princeps Norweiae, coctra prohibi-
U lioueni duinini papee IVeil se coronari iu regern
Norveiae. <Juo audiio, Eustluiius {leg. Eysleinus),
archiepiscopua de Nidros, maluit exsulare, quam
illius iuleresse coronationi. Abiit et pr;cdictu3 Sve-
;
rus, lilius Siwardi quondam regis Norweiae, praecepil
ut omnes episcopi Norweia? convenissent apud Lier-
ges in fe»to apostolorura Pelri el Pauli ad coronan-
dum eim. Erat autem inter eos quidam episcopus
ipse iuteresse noluit illius coronaiioni propler ab-
Horum sentiam archiepiscopi sui. Quo audito, Sverus fecit
episcupum illura cumprebendj, et in mari supra
monlieulum ligari, ila ijuod unda maris fluens fere
intravit iu os ejus. Et sic episcopus ille perierritus,
asseusum praebuit voluntali Sveri Birchebain, el co-
ronavit eum, et iu regem consecravit apud Berges,
in festo apostulurum Petri et Pauli, praesenlibus ei
cunsenlienliiius Marlino de lierges. tt AiricodeSla-
tum omni- vangre, et Thore de Burtr^n' " el \bsaIoc episcopis.
1

Cxv
Eodem die, cumidemSverus, rex
deret more regio cura episcopis et
fecil aiupulari caput Siwardi,
dani regis Norveise, el coram se et convivanlibus
caput illud deferri. Esl autcm nolandum quod isle
Sverus Birckebain, qnirlecim reges in quidecim
navalibus praliis devicil el inlerlecit cum omni se-
quela eorum, antequam ipse coronam regni poluisset
adipisci, quorura nomiua haee sunt Maguus, Borg-
her, Siwardus, Ordus, Gmhron, Joannes, Belve,
Zether, et alii sex, et isle Siwardus, filius Adeslani.
Est etiam sciendura quod consuetudo regni Norveiaa
estusquein hotliernum diem quod omnis quialicujus
regis Norveia; dignoscitur esse lilius, lieet sil spu-
rius, el de ancilla genilus. tantum sibi jus vindicat
in regnum Norveia-, quantum
et de libera genitus; el ideo fiunt inler ros praelia
indesinenter, donec unus illoium vincalur etiuler-
ficiatur. »
Al hanc Rogerii nairationem ista notavil Langc-
beck (in not. Ad annal. Island. reg., qua>quidem le-
guntur Script rer. Danic. lom. III, n. 73, pag. 70):
« lluic narrationi vera quaedam et partieularia,alibi
non obvia, insunl, sed quoque dubia quasdam, et
haud pauci in nominibus errores. »
Tor fa>um denuo audiamus « An. 1195. Quo lem-
nore omnes regni episcopi, ad comilia convocati,
Borgas convenerant In concilio hoc
quod decrelum fuit, hoc erai, legalos
ponlilicem mitlere. Isii negolio delecti episcopus
Thorer (Hamarensis), Richardusque Svartameistare
(seu Nigrimagister) diclus, quilius litterae episcopo-
rum cumsigillo regisdatae, ad Cccleslinum pontifi-
cem perferendae Inde rebus aliis composilis,
rex, peculiari ad episcopos oralione usus, borlalur
eos ut demandala sibi a Dco offieia industria omni
: libus versalissimus, lectorum oculis subjicere operaj
et diligentia ornent, perpendantque ; possessionem
illorum non esse hxreditariam, necipsis restilutioncm
ab Eirico sperandam, si, consiliis ejus scducti, exci-
d:oit, cum is quidcm sibi i/>si succurrere nequeat
quippe qui, omnium rerum egenus, novem vel deccm
tninistris contentus, aliena quadra viclitet. Quod tibi
fidelem operam prirstent, suamque societatem intre-
pide colanl; se, causv eoritm palrocinio suscepto,
omncm ab eis injuriam prohibiturum. Gralo hcecani-
mo a se excipi episcopi, verbis ad gratiam faclis,
vulluque hilari ostenderunl, seque porro in ejus
potestate et obsequio futuros polliccbanlur Ve-
ruin, diulius se coulineri non poluil episcopus(WiI-
kensis) Nicolaus, quin codem aulumno in Daniam
a.l archiepiscopos (Nidrosiensem el Ludensem) pro-
feclus, sibi eosilcm reconciliarel.Al, hieme quae pro-
xime sequebatur, Thorer episcopus Hamareusis, el
Richardus Nigri-magister, Romain Daniam una rnm
cardinale reversi, ibi repentina morte ambo simul
sublali suni, adventus eorum fama non nisi lardead
Norvegos delala. Inlerjecto enim aliquo tcmpore,
Danorura quidarn, regem Sverrercm accedeules, lit-
leras papas sigillo obsignalas tradunt, simul pccunia-
quamdam summam poslulantes, qnam episcopo Ri-
chardoque muiuo se dedisse hoc pignore affirma-
b.int. Rex, reddilo argenlo. quantumquidem voluil,
litieras re epit, quas ileinde in choro templi publice
legi, sigillumque populo oslendi curavit. His rex
regnuraque a diris ponlificis liberabantur, postquam
inique sacris ipsi inlerdicluin fuisse cogniium cssel.
Relulit deinde rex, legatos in convivio apud pre-
sbylerum quemdam omnes veneno sublalos
iisse » jam moriturus, conscienliae fiducia, faciem suam
Sequitur apud auctorem noslrum narratio novas
seditionis ab episcopo Nicolao, et archiepiscopo
Eirico adversus Sverrerem concilae. Hanc ad annum
1196 vel 1197 rcferunl Annales Islandorum regii,
loc. cil. Concinil eliam Rogerius de Hoveden, ad
a 1197, fol. -i29
. « Eodem anno, Nicolaus, epi-
: contemporaneus, qui Danorum ilineris in lerram
[a) Vii. lib. vi, cpisl. 211.
,,
INNOCENTU 111 PAP.L
etsacerdos, pran- A scnpus de Wic, in Norveia commisil praelium cum
principibus regni, Svero Biikebain, et ab eo viclus fugil, omnibussuis
lilii Adeslani, quon- fere interfeclis. »
Duravit pluiimos aunos hoc bellum, cujus vaiia
eventa describit, Torfaeus. Anno 1 198, missae fueruut
ati Innocenlio Pp. III epistolae illm, de quilius hic
menlio apud auclorcm Geslorum. Ipsas referl Tor-
l.iiis, additque » Hinc colligiiur, lulmine analhe-
:
: inutis, ut vooaul, percussum prius a Cceleslino
I'P. Sverrerem, idque circa annum 1193, mis-
III
sosque anno 1195 legntos episcopum Thorerem
el Richardum Nigri-Magisirum, nihil in usum regis
impeirasse, liclasque postea a rege, vel a Danis a
Sverrere corruptis, lilteras ponlificis, aut aliis in
eornm locum subslilutas, quibus rex diris libera-
lilius regis conjugali, relur, ipsius Innocenlii leslimonium vult evincere,
qui haec primo sui ponlificalus anno, ab archiepi-
scopo Eirico el episcopo Nicolao procul dubio per-
suasus, scripsil. Convenilque slatus rerum Sverre-
ris, jam aliquaulura affectus, cum verbis pontificis,
g
qui in parte quadam Norvegia; eura dominari per-
bibet, Baglis nempe (hoc erat faclionis Nicoiai no-
men) praevalentibus, eo prasertiin, et paucis rctro
annis. Liquet praeterea, missuin alium quoque le-
g.iluru a Sverrere ad curiam Romanam, poslquam
: illi novissimi in Dania mortui erant. Testatur ipse
ponlifex, nuntios ejus, cum ad se accessissent, nihil
primum oblinuisse... (a) »
cum lilterisad Caelera quas apud Torfseum prolixe narrantur
usque ad mortem Sverreris, quam ad annum 1202
referendam esse ex ceriioribus monumentis constat,
ad bistoriam ecclesiaslicam nullatenus perlinenl.
Scd, quibus Sverrerera delineanienlis, praeseriim
quoad religionis religionisque minislrorum culluin,
depinxerit scriptor in rebus ad Norvegiam spectan-
pretinm forsan eril. « Auno igitur 1202 obiit Sverrir,
priDceps nullo, ail Torfaeus, vitio per tolam vilam
notabilis virtulibus aulem iis, quae vel privatos,
;
; G vel principes imprimis decenl, iustructissiinus :
ita in eo eiucebal assiduus religionis sacrorumquo
cultus, nec privalis quam publicis cxercitiis minus
frequeus. Ilinc tantus in eum Numinis favor, suc-
cessusque et felix, el conslans, rerum quoque
fulurarum, et in bis fali inslantis, haud vaua pra;-
sagia fluxerunl In necessarios insiguis pietas
apparebal.... Erga amicos vero liberalis et magni-
fica liberalitas, gralusque erga bene meritos ani-
mus.... Senserunl clemenliam ejus bosles, quibus,
lolies perjuris cl fcedifragis, veniain lamen petenti
bus, semper parccbal.... Omniiiin admiralioncm
mernil moderaiio ipsius, qua gravis>imas in se suos-
que injurias negligere quara meminisse maluil....
His virtutibus lenacissimus jusliliae cultus accessil,
legumque sevcrissima custodia, unde illae cum ai-
chiepiscopo lilcs, moderatione lamen lanta exer-
citae, ul causam oinnera rex jiiilicum sentenlia? sub-
jiceret.... Ordinem sacrum ei coercebat et hono-
D ribus dignis afficiebal, adversus summorum ponlili-
cum, qui lunc universura prope orbem coneusse-
runt (vklelicet, Ccelestini terlii, qui imperalori
Henrico sexlo coronam, capile quara imposuerat,
pe le xcussil et Innocenlii lcrlii, cujus adversum
« ;
imperalorem, Philippum, Suevum, Joannem Anglias,
el Pelrum II Arugoniae reges, injuriee orbi nolissi-
mae sunl), vira, minas fulrainaque, in se concita-
torum persecutiones inviclus ulquc paucis absol-
;
inler- vam, moribus adeo eastis castigalisque fuil, ut,
posl morlem omnium conspectui exponi ad elevan-
das ct eltidcvdas pontificum diras, mandaverit. »
Ilaclenus Torfaeiis, sive polius, ul jam observa-
vimus, Carolus, Jon.T abbas cui quidem, quoad;
encomium Sverreris, concinere videtur auclor aller

GESTA.
ct Nidrosicnsem archiepiscopum (15), qui pervcrsis
ejus actibus conseulire nolebat, coegit eum (lii)
sauctam, versus annum 1191-1194 suscepti, de-
scriptionem reliquil. Opus illud, jam a Kirclimanno
an. 1634 ediiura, recudi curavit scriptorum rerum
Danicarum medii aevi, posl Langebekium, colleetor
et editor, Petrus Fredeneus Subiu \i. V, n. 123,
pag. 341). Conferenda suut oninino capita hujus
Iibelli 10, 11, 12 13 el 14, ubi b.tc aduo.avil cl.
edilor :« Omnia qua? hic auclor de rege Svero
narral, conlirmant elogia Islandorum de eo, el re-
fellunt mendacia, ab episcopis et aliis ecclesiastiois
viris de eo in extera» regiones sparsa, a quibus
nosler Saxo, lib. xiv, pag. 345 et 346, el Guillel-
mus Neubrigensis, Ant.-luri.in scriptor, loc. cit.
abrepli, convicia contra inejjmparahilem regem, et
maximis heroibus coinparaudum, effuderuut. » ranlibus adhuc sedilionibus el pdrtibus, eleclus
Luculentis hisce de Sverreris virlulibus teslimo-
niis adde, si vis, ea qua? leguntur in libello alte.ro, B
cui tiiulus Hungurvaka, sive Historia primorum
quinque Skalholiensium in hlandia episcoporum
ubi, in Pauli episcopi Vila (vel, lmgua vernacula,
Pals biscups Saga), nonnulla ad rem de qua luc
agilur spcctantia leyere est, cap. 4, pag. 157, ad
au. 1191, et pag. 163, ad an. ll'J5; cap, 10, p. 193
ad an. 1202 cl 1203 ; cap. 20, pag. 249.
Nec aliter sensisse videtur eruditissimus Gram-
mius, innotisad Meursii Historiam Danicain(MEUtis.
Oper. tom. IX, col 325) : « Mulla de Svero, seti
Sverrere leguntur iu Guillelmi Ncubrigensis, ejus
regis (pariter ac Saxo fuil) (n>vj(p<Svou (loc. cil.)
sed tot calumniis falsoque narralis referla, ut per-
pctuam inde infamiam ad Neubngeusem reduudare
par fuerit. In eo autei.i refuiando egregiani operam
posuii Thomas Bartholinus, Th. f. in opere, De
conlemplu mortis ipud Danos veleres, Antiquitalum
Septenirionalium Thcsauro, lib. n, cap.l,apag. 255
ad pag. 258 Kliam iniquus in euin fuil C
Saxo, quemadmodum et ouines ista astato Dani,
propter illud fcedus inter Valdemaruin I cl regem
Norvegiae Magnum, cujus reguuin ejusqueillamqun-
que partem in quain Valdumarus summum jus sihi
vindicabat, Sverus invadebal. »
Ex his ultimis Graiuniii verbis habeat leclor eru-
ditus Saxonis adversus Sverrerem iniquilatis cau-
sas de quibus consulcndus eliain Torfaeus, Histor.
Norveg. part. m, hb. i. Cur eidcm regi taui m-
feusi fuerint quidam Norvegiie aulisliies, qui, ab
ipsa exsulare coacli, et in Daniam profccli, no-
mini ejus infamiae labem, Ua ut ex Dania in reli-
quas Euiopa; parks spargerelur, inurere conati
sunt, ex his quae supra, prolixius forsan, retuli-
mus, facile patei. Attamen, caveat leni kctor, ne
i reeonciliationem oiTerendo, evocat. tgitur accede-
receniioribus, a nobis cilatis, rerum Danicarumscri-
ptoribus, crudilis sane, sed erga ecclesiastieos lidei
Caiholicte viros, praesertitn Homanos pontiDces,
propter reformaUc religionis zelum, judieio uon- p. glorum parles secuti, jam rebus suis diffisi, vices
nunquam iniquioribus, pleuain, absquo ulla rcstri-
ctioue vel cautela, lidem adhibeat Vernm, cum
de auctore contemporaneo, eodemque Catholiea;
fidei addictissimo, nempe Carolo, Joiub abbate,
habeanl ea quae de Sverreris laudibus decanlanl el
Torla3iis, el post ipsutu alii, fatendum esl fainosum
illum Nurvegia: regem, ab inimicis apud ponlilicem
non propriis ac veris, sed atrocioribus justo deli-
neamentis depiclum fuisse.
(15) De archiepiscopo Nidrosiensi, de quo hic
agitur, Eirico, salis ac forsan supcrabunde, diclum
in nola superiori. Verumtamen, uc aliquid dili-
gculbe nos defuisse videatur, quaedam ex nolis
Sperlingii ad Testamentum Absalonis, Ludensis ar-
chiepiscopi, addcnda videnlur. Cum enim in Testa-
mento ipso sic legatur : Venerabili domino Eirico.
Nidrosiensi archiepiscopo, propter justitiam exsulanti
centum marcas argenti, ad ha;c isia adnotavil Sper-
; ;
— AN. 1188
\ idem apostata extra suam proviuciam exsulare ;
qui, per apostolicee sedis maudatum a Lundcnsi (17)
lingius : « Archiepiscopus ille, Eiricus, diclus est
Ccecus,quod oculorum vilio laboraret. Sponie sua
exsulatum abiil in Daniam, nemine cogenie, Sverio
[al. Sverrere], maguo rege Norvegis», .-pquas condi-
liones volentes, quas cuiii accipere oollent nec ar-
cinepiscopus, nec episcopi, ut reges Darnae et
Sueciae iu eum coneitarenl, cessahant, exsilio ar-
repto, eo citius commotos iri reges speraules
Eiricus, ex Slavemgriensi episeopo arcliepiscopus,
in catalogo episcoporum Nidrosiensum, eleclus
ponitur ad annum i 1N4, Eysteno [al. Osteino],
archiepiscopo adhuc vivtnle, quod ille, viribus de-
fectus, muneri haud amplius superesse possel. Mor-
luo deiiule Osleioo, circa auuum Cbrisli 1(80, du-
mansit Eiricus, usque ad annum 1188, quanilo
Romie pallium petiit et impeiravit. Sic consiiiulus
arcbiepiscopus, ctBpil Sverro se variis modis op-
ponere ; quae cum Sverrus valde moderalus el mitis
exciperet, hominemque sedare cuperet, llle tan-
quam oleo atluso flammas flammis addidil, el in-
cendia iucendiis, ita ut Sverro necessiias dictaret
acrius contraire, el bsc imperia circumscribere
quae non ferens archiepiscopus, circa aDnum 1191,
excossit, evasil, erupil in Daniam. Heec illa est ju-
stitia, ob quam exsulare hic dicitur, et legaiis ar-
chiepiscopi Absalonis non parum recrealus inve-
nitur. Caeleri tamen, qui hic nominautur episcopi
;
Norvcgici, non cum archiepiscopo exsulatura ive-
ruul, sed, posl Sverrum coronalum 1195 aul 1196,
in Daniam quoque ad archiepiscopum perrexeruul,
laulumque effecerunl suis inspiralionihus, ul Ga-
nulns, rex Danioe, exercilum contra Sverrum mi-
seril iu Norvegiam, qui viclor uiagnis calamitalibus
Norvegiam alirivil, donec, ad annum 1201, ccesus
adeo fuit a Svorro, ut lursus respirare non poiuo-
rit. IL-ec Chronicon Norvegicum docei, el addit,
pag. 5:;0, archiepiscopum et episcopos nnn rediisse
ad sedes suas in Norve^iam anie annum 1203,
Svorro morluo, et Haquino, ejus lilio, regnanle, ac
cum episcopis transigente. » Speiiling. not ad Te- .
stam. Absal., Script. rer. Danic. t. V, n. 161, p. 435
not. 22.
EiricHtn in Norvpgiam anno 120-2 rediis?e, do-
ceni hlandorum Annales Regii (tbid.) tom. III,
n. 73); nec diversa IraditipseThormundusTorfaeus-,
loc. cit. lib. M, cap. 1, pag. 77. « lude rex Hacon
Hilius Sverreris) episcopos omnes (|ui offensam pa- .
ins ejus incurrerant, juxta mandatum quod a pa-
renie uliimum acceperal, lilteris ad se, veniam et
bant slatim archiepikcopus Eiricus Nidrosiensis,
Marlinus Bergensis. Niall Slafangriensis, Ivarus
Hamarensis, et Nicolaus Asloensis qui, omnes Ba- ;
mansiouum in Dania et Svecia diviserant; tum
vem, in gratiam cum rege Hacnne redeuntes, ar-
ciiori quoque aroicil iae nexu se illi jungehant. Sin-
gulis iia in suas Ecclesias restilulis, archiepisco-
pus regnum anaihemale solvii. Derspicuum hinc
iii, non minus quam ex poniilicis Innocenlii terlii
liileris, Sverrerem anathentale isto devotum, nec
vero solutum, morluum esse. »
Exslal Innocentii epislola libri sexli 214, Ni-
drosiensi archiepiscopo, qua gaudet papa de morte
retjis Sveri, i/n) regnumusurpaverat.mnilosquebonos
relegaverat, et de successione filii (Haconis, procul
dubio,
(16) Eum. Sic apud Baluzium sic et in oodice
;
Vallicellano, sed vacare videlnr.
(17| A Lundensi. Sic in codice Vallieellano apud ;
Baluziura, ab alio.
CXIX
arehiepiscopo )18) benigme receplus, invasor in
peccalo suo vilam finivitet sic ad Ecclesiam suam
: corum Ecclesiam reduceret ad obedientiam
posl exsilium suum rcmeavil (19).
LX. Audila promolione dominiInnocenlii,AIexius,
Coiislantinopolitanus imperalor (20), misit ad
honorabiles nunlios, cum rauneribus pretiosis, ro-
gans ul ipse, per legalos suos ejus imperium visiia-
rel.Qui misil (21) illuc Albertum subdiaconum, et
Albertinura (22) notarium, monens per eos in litle-
ris imperatorem preedictum, ul ad succursum inten-
derel lerra? sanctae, cui propter diviliarum
liam, vicinilalem locorum, inler omnes
dubio, seu llaquini) qui eos revocaceral ; demum
increpat valde archiepiscopum qui absolverat quos
absolvere non potcrat. Desunl ad bauc epistolain
notae chronologicae. Ex loco quo in Regeslo inserla
legilur, nempe inter epistolas 213 el 215, quarum
prima vn Kal. Februarii, an. vi, altera vero n Kal.
Februarii ejusdem anni vi, dala diserte dicilur,
credi facile posset, banc eliam eodem lempoie,
eodem mense, id est circa initium anni juxla do-
slrum compulandi moreui, 1204, exeunie mense
Januario, scriplam fuisse. Verura, cum rex Hacon,
vel Haquinus, de quo certissime in hac ponlificis
cpistola agitur, jara a prirao anni 1204 die obiisset,
v
vi.!e nolas Langebekii, ad Necrol. Islando-Norve-
gic., quod inserlum legitur, lom. II Rcr. Danic.
Script., n. 67, pag. 504) nescio an ipsam ad ante-
riores anni ponlificalus sexli menses, id esl ad an-
num -1203, remandare salius non hoc foret. Certe,
ipso anno 1203, Eiricus Gudmundurn episcopum ad
Holas Nidrosiae inaugurasse dicitur, in vetustis mo-
numentis (Islandor. Annal. Reg., loc. cit.).
Anno 1205, Tborerum archiepiscopum ad sedem
Nidrosiensem consecrandi consilium ipse dedit
(ibid.) quod quidem sic indicat Torfeus (lib. m, C
; cum dictuts 27, Itt| q', p.f,va? ft', Tjpipas /.£'. Ex quibus
pag. 103) « Archiepiscopus Eiricus, jam, ut supra
: intelligendus venit Nicetas, in Alexio Comneno, lib.
meminimus, caecus, cura in Norvegiam esset revo-
catus, inque lertium annura iterum sedisset, oflicio
sponle rbdicalo, in locum suum subslilueral Tho-
rerem, Gudmundi Flati (ilium, canonicum ad aedem
S. Hallvardi, quae Osleyae est. Hic igilur.. Romam
profectus, acceplo pallio.... in palriam rediit, vir
sapiens et graliosus, cui magna iude in regno
auclorilas accessii. » Obilus Eirici notalur anno
1213. Annal. Island. Deg., loc. cil.
(18) De
l.undensi archiepiscopo, Absaloni fal.
Axel.], agimus in notis ad epistolam 15 libri terlii.
(19) Confer epistolas 320 libri primi P. Scha-
laholtensi, cl D. Holcnsi episcopis, aliisque prmlatis
per Istandiam qua signip.cat cis gravia quadam vitia
qiuc per hlandiam corrigcre debeant; dal. Reate.
lii Kal. Augusli, an. l (id est 1198) 382, Nidro- ; —
siensi archiepiscopo, episcopis, aliisqueprxlatis, per
Norwagiam; de compcscendo tyranno qui eos misere
excruciabat ; dat. apud civilatcm Castellanara, n
Non. Octobris ; —
383, lllustri regi Danorum ; dceo-
dem argumenlo, dat. ut supra —
384, Nidrosiensi ar-
; audiendus Albericus, in Clironico (ad an. 1202 et
chiepiscopo ulBergentem cpiscopum, tyranni fauto-
; 1204), apud qu
rem, deponat ; dal. ul supra.
(20) Alexius III (diclus Angelus, de Comneno),
fralri suo Isaaco (Angelo, Cursalh) suecesscial anno
1 195, die 8 Aprilis. Capta Conslantinopoli urbe a
Latinis, anno 1203, die 18 Julii, in fugam conver-
sus, post diversas utriusque forlunae vices, obiil in
iuonasterio. Vide VArt. de vdrif. lcs dales, nouv.
eMil.;' lom. I, pag. 416.
(21) Confer epislolam 553 libri primi, Illusiri
Constantinopolitano imperatori; ut Saracenis forliter
resistat, el Grmcam Ecclesiam ad Lalinam, lanquam
malrem, redire cogal; sine data.
(22i Albertinum. Sic in codice Vallicellano
recte
INNOCENTO. III PAP.E
X Chrislianos, poteral planias subvenire; scd et Grae-
sedis
aposlolicae, matris suo3, a cujus magisterio se sub-
slraxerat, in suacoutumacia longo tcmpore perse-
eum verans; alioquin, pro certo cognoscerel, quod non
possef sub dissimulalione transire, quin super hoc
suum exsequerelur officium, cuin ipse acceperit ju-
sliliam judicandi.
(22) Super hoc ipse scribens patriarchae Constan-
tinopolitano (24), monet ut ad id imperalorem indu-
almndan- ceret meraoratum.
principes Quidautem imperator ipse ad utrumque respon-
quidem, ut ex epistola supra citala evineilur ; apud
Baluzium. Arberlum.
(23) Confer epistolam 354 libri primi, Patridrchm
Constanlinopolitano, quod liomana Ecclesia sit ma-
R
" tcr omnium Ecclesiarum, a qua Grwci nullo jurc di-
scedere possint ; sine data.
(24) Si qua operis, non semel a nobis laudali,
nempe Orienlis Christiani, auctori doctissimo li-
des, patriareha iste Constautinopolitanus, cui Inno-
cenlius direxit epislolam supra, not. 19, cilatam,
fueril Georj;ius III, cosnomenlo Xiphilinus. Sic
enim cl. Le Quien (Or. Christ., tom. I, col. 275) :
« Dositheo (an. 1193) successor, ex diacono et
magno sceuophylaoe (id est vasorum custode), da-
tus fuit Georgius III, cognomento Xiphilinus. Annis
se.r ct menses decem prieclare et religiose transactis
y.y.\ ^(jct; ettj ;', zj! |J.'V'a; xa),w; xa Osotp^.Xiu;, ad
'', ;
.
Dominum migravit, et, -juia peregre abierat D. Au-
gustus, Isaacii frater, in expeditionem occidentatem,
suo patriarcha thronus caruit mensibus duobus |MJva;
3' (Sic in Calalogo Leunclavii ferlur, lib. iv Juris
Graeco-Roman.) Callistus sex quidem annos eam se-
disse perhibet, al non menses decem. sed novem
iii, §3, ubi leslatur Georgium septem annis palriar-
chatu functum esse. Omisit eum amolum fuisse, et
in monaslerio Phryganorum detenlum, imperan-
te Angelo Alcxio, Isaacii fratre, id quorl Callislus,
. in Calalogo, subjunxil : Ka'. aitsxapri, ev xri jj-ov^
Tuv "JpuYavtov, t)v (.uy.o3o|JiT|5EV, Elti TT)? SasiXeiaijToO
'Ay^eXou 'A),E;iou tou ao£/\(pou Iaaaxiou.
« Georgio Xiphilino Joanncs, cognomento Cama-
terus, Conslantinopolitanae ecelesiae chartophilnx,
posl duorum,ul praediclum est, mensium vacalio-
nem, sulfectus fuit.. .. Ilic Ecclesiae Bysanlinoe pras-
: fuil annos quinque, menses octo, dies septem, ad
usque expugnalam a Francis urbem, nuod contigit
anno mundf 6712, Christi 1204, die 12 Aprilis, in-
diclione xii nonne potius vn ?), scxta hebdomade
jejuniorum. Quamobrem, patriarchatum Joannes
inierit anno 1199,die 23 Augusti. Elenim, una vox
D est Graecorurn scriptorum Joannem Camalerum By-
sanlinum patriarcbalum eo tempore gessisse, quo
Conslanlinopolis a Francis noslris capta fuil. Nec
iirorsusJod».';)";, sed S.imson
ilerum atque iterum nominatur. »
Haclenus cl. Le Quien, juxta quem Joannes Cama-
lcrus, non anle fincm mensis Augusli,an. 1199 pa-
Iriarchalum inierit, Eodera anno 1199, sed solura-
molo raense Oclobri, Joannem ad palriarchalem
thronum eveclum fuisse, disertius aflirmat aller,
non levioris ponderis, auctor, D. Clement Sic enim
illfi (Art de vdrif. les dates, nouv. edil., tom. I, pag.
307) : 1193. « Georgcs II, surnomme Xipkilin, diacre
el garde des vascs sacrcs de 1'Eglise de Conslanli-
nople, lui donnc pour succcsseur, vers lc niilieu de
1193, .11) pairiarcbe Dosilhee. II lint lo sic.ue six ans
; et dcux (ne faudrait-il pas lirc, dix) mois, au boul
cxxi GESTA.
dcril, et Ljualiler ad ejus responsum dominus papa
rescripseril (25) per Joanaem, capellanum suum,
illuc ilerum deslinatum, ipsius litterae, ad euindein
desquels il fut relegue dans un monastere vcrs le
mois d'aout H99... —
1199 Jean X, surnomme Ca-
maU \re, garde des archives de 1'Eglise de Gooslan-
tinople, ful substitue, daus le mois doctobro 1199,
au patriarche George Xiphilin. L'an 1204, Coustan-
linople ayanl fele" prise le 13 avril par les Fra ncs, il
en pariit durant le pillage, monte' sur un Sne, n'em-
portant de tous ses tresors quune mechante tuni-
que, el se retira a. Didymotique en Tbrace. L'an
1200, il abdiqua la diguite de patnarche au moisde
Kvrier, et mourut au mois de juin suivanl. Alberic
de Trois-Foutaines 1'appelle, mais mal, Samson. »
Verum ex nolis cbronologicis, qu;e dualius, tam
Innocentii, quam Alexii imperatoris (in Regesto
anni 111) epistolis subjeclae leguutur, dilficullas ina-
gna oritur, quam et auetorcs supra cilaii, et ipse
Raynaldus (Annal. Eccles., tom XIII, ail an. 1198,
§ 86, et ad an. ( (99, § 59 ac seq.) ueglexu.se peni-
lus videntur. Ac priraum liuas illas libri primi epi-
: simillimas suut litteris Alexii imperatoris, ad papam
slolas, quam jam in noiis ad § 9 cilavimus (nempe,
epislolam 353. llluslri imperatori Constanlinopoli-
tano, qua eum horlatur ad Saracenis foititer resi-
stcndum monct at Grw.ca Ecclesia ad Lalinam.
;
lanquam malrem, redire ab ipso cogutur; ttnuntios
Albertum Albertinumque millit : et epislolam 354,
Pntriarehx Constantinopolita.no, quod Hoinana Ec-
clesia sit mater omnium Ecelesiarum, a qua Cneci
nullo jure discedere possint), licet deslitutae sint no-
tis ciironologicis, tamen scripias fuisse anno ponti-
ficatus i, id est an. 1198, nullus dubitandi locus.
Nam 1° id diserte affirmare videtur Geslorum au-
cior ; 2° leguntur in Regesio anni primi, non versus
fioem (ul inde suspicio oriri possit ipsas aul Ilene-
stuni anni secundi pertinere, nec msi pcr ama-
nueusis errorem in Regeslo auni primi inseitas ftiis-
se), sed iu medio libri primi, et inler diversas alias
epistolas, circa linem mensis Augusti et iniiium
S°plembris indubitate dalas. Deinde : patriarcham
Constantinopolilanum, cui ponlifex primam illam
epistolam libri primi 354, anno primo, id est an.
1198, quocunque mense, dalam, direxerat, eurudem
fuisse ac ille qui papae reseripsit responsivas et
consultatorias litteras, in Regesio anni secuudi, n.
200 insertas, eumque non alium fuisse quarn loan-
ncm Camalerum, abumle probalur, ex lilterarum
isiarum ipsius inscriptione ac tcnore. H>ec enim in-
scriptio lnnocenlio, sanclissimo papoe liomano, et,
: Ecclcsia Graeca, de coadunando concilio, de recu-
in Christo Domino, dilecto fratri nostro, Joannes, di-
vina misericordia Constantinopolitanus archiepisco-
pus, novx Romas patriarcha, etc, Tenor autem Scri- : quid mirum, si pontifex non stalim, sed tanlura-
plum a tua sanctilate per prudentissimos le^iios,
Albertum subdiaconum, Alberlinua notarium,
et
NOSTii.r: humilitati mihi, Joanni Camakro,)
(id est
direclum, quam gaudenier suscepimus. etc. » Quce
cum iu sint, Joannem Camaterum jain ab aunoquw
ponitfex priina vice ad palriarcham Couslaulinc^o-
lilanum scripseral, id est anno 1198, ad palriareba-
lem thronum evecium fuisse dicendum videlur.
Instabilforsan aliquis, ac objiciet : Rcspousivaaillae
et consubalorias lilterae, a Joanna Camatero sciibi
potuerunt verum eo temporequo epistola poutilicis,
: imperaloris Constantinopolitani; ad papam, de reve-
per Albertum subdiaconum et Albertinum nolarium
missa, scripta fueral, sedebat adbuc Georgius Xi-
philinus, nondumque ipsi successerat Joannes Ca-
materus. Nec mirum si Joannes litteris ad ante-
cessorem suurn directis statim atque in illius locum
suilectus fuerit, responsurn, velut ad se ipsum dire-
cta3 fuissent, proprio nomine dederit. Cumque re-
sponsivae illaa et consultatoriae Joannis Camateri lit-
lerae, in Regesto anni secundi inserlae, deslitulae
sint notis chronologicis, nihil obstat quominus scri-
plaj existimentur au. 1199, post finem mensis Au-
— AN. 1108 CXXI
\ imperatorem directc, declaranl : Alezio, illustri
Comtuntinopolitanoimperatori. Mullx nobis etc. (26).
Dut. Laterani, Idibus Novembris.
gusti, quo lempore, juxta cl. Le Quien, vel etiam
meuse Octobri, quo juxla D. Clement, Joanncs pa-
triarcha reuunliatns fuil quod quidem tanlo faci-
:
lius admitli potest, quo disertius Joannes ipse sic
loquitur « Indulge mihi, sacerrime papa, si nunc
:
primo hunc parlriarchalem sacrum thronum me as-
ccndentem, nondum de tali hac dubitalioue diligen-
lem solutionem addiscere accidit. » Ex istis enim
eruilur Joanuem tunc, cum ea scribebit, nempe
anno 1199, recenter patriarchales infulas adeptum
fuisse.
Huic objectioni facile respondebitur. Desunt ad
responsivas et consullatorias Joannis Camaten lit-
leras nolae chronologic*. Falemur verum liiteras
;
islas multo ante tempus quo, juxia D. Clement, vcl
B etiam juxta Le Quien, patriarchatum iniisse dicitur,
scriplas fuisse, firmo satis argumcnto probari for-
lassc potesl. Etenim, quoad lenorem verbaqucipsa,
directis, quaa in eodem anni secundi Regeslo, n. 21 , 1
leguntur, el datas dicuntur mense Februario, die et
indictione secunda, id est die 2 Februurii, an. (199.
Unde facile conjicere est, litleras patriarchoa una
eodemque lempore cum lilieris lmperatoris, et scri-
pias, el ad papam delatas fuisse. Ergo, jam a mense
Februario, anno 1199, Joannem Gamalerum patriar-
chali muncrefunclum fuisse afTirmare licercl. Adde
quod amborum, imperatoris ac patriarchas, litleris,
bimul, eodemque menseacdie, responsum dedit
Inuocentius, ncmpe die 12 Nonembris, anni ponlijl-
calus n, id est an. 1199, ut paiel ex notis cluono-
logicis qua3 ad responsivas papa? epislolas in Rege-
slo anni ii, n.209 et 211, legunlur, et datae discrie
leguntur Laterani, n Idus Novembris. Nec alicui
:
C negotium facessat quod, sic, tantummodo in mensc
Novcmbri poulifex responsum dedisset lilteris, quas
nos jam ab initio mensis Februani ad ipsum scri-
plas fuisse contendimus. In istis enira lilteris impe-
ralor de difftcultate ac infidelitate vim qucrebatur,
et ob hoe, hominem suum, Venelicum, Joannem
Georgium, ad papam transmittere declarabat, qui
quidem nuntius, forlasse, imo verisimililer, non
nisi post longum, aaque ac difficile, iter, ad papara
accedere poluerii. Dcinde, cum iu litteris, tum im-
peiatoris, tum patriarcbaa, de maximi momenti ne-
gotiis ageielur, nempe, de rcvocanda ad uniiatem
pcrauda terra sancla, et de pluribus articulis, super
quibus palriarcha sumiiium pontificem consulebat,
modo post aliquos menses. rebusque diligenter per-
peusis, rescripserit ? Ex his igilur, quae hic fusius
forsan declaravimus, stel, Joannem Camaterum,
£) nou lantummodo raense Augusli anni 1199, proul
allirmavit Le Quien, mullo magis non tantummodo
mensc Ociooris ejusdem anni, prout scripsit doclis-
simus D. Clemeni, sed jam a fiue anni 1198, quo-
cuuque mense, 3eorgio Xiphilino in patriarchali
throno successisse.
(25) Vide epislolam 210 libri secundi, Alexii,
rentia et officio suo erga Uomanam Ecclesiam, ac de
recuperanda terra sancla ubielium respondet litteris
;
pupx, ad se per Albertum et Alberlinum muntios de-
lalis ; dat. mense Februarii, die et indictione se-
cunda (id est an. H99); vid. notam proxime supe-
riorein.
(26) Vide epistolarn 211 libri secundi Alexio, :
illustri Constantinopolilano imperalori, ubi respondet
^pistolx supra citutoi ; dal. Laterani, Idibus Novem-
bris, an. n lid est an. 1(99).
 CXXIII EVNOCENTn III PAP.E CXXIV

LXI. Patriarch» vero, qui eum super duobus ar- A B. priorem Pisanorum, nunlium iuum, imperatoria
ticulis consulueral, rescripsit hoc modo : Pairi nobis celsitudo direxit, bcnignitate (31) qua dccuit, et
archx Constantinopolilano apostolicce sedis prima- notavimus omnia quce curasti per eas auribus apo-
tus (27) elc. Dat. I.aterani, n Id. Novembris. slolicis (32) intimarr. Petebas autem, carissimum
LXIl. Gum auiera imper.itor et palriarcha lilteras filium nostrum in Christo, regcm Hicrosolymorum
hujusmodi recepissenl, et eas sibi fecissenl diligen- illuslrem ad reslitutionem Cypri, ad Constantinopoli-
ter exponi,uon minimum doluerunl de his quaa tanum imperium pertincnti^, per excommunicationis
prius seripserant poDiiilentos ; quoniam imperator sentenkam auclorilate nostra compelli, paratus ma-
cx promissione sua cognoscebat se ohligatum, quod, gnos eiilem, el tam Hospitalariis, quam Templariis,
cum Romanus pontifex convocarel concilium gene- sub iionea caulione in tcrrtx sanctce subsidium reddi-
rale, ipse dehebal Grsecorum Ecclesiam ad conci- ius ministrare ; cum eam inclytce rceordationis Fti-
liuni destinare, slatula concilii recepluram. Patriar-
chardut, rex Angliat, violalo pacis fwdere quam cum
cha vero, ex re^ponsionibus apostolicis super suis
imperiotuo fecerat, invasisset ad cujus recuperatio-
;

consullationibus factis, cognoscebal se, lam ralioni-

nem liert validum disposuisses stolium dtstinare,
t)us,quam auclorilatibus, eoarclatum ad obedien-
tamen hactenus id efficere studio pietatis, ne
distulisti,
liam Romano pontitici exhibendam. Imperator igi-
J3
sanguinem Christianorum effunderes. et terraz sanctoe
tur, habilo cum Graecis longo consilio, ad ultimum
commodvm impedires. Nos uutem, d< liberunles super
sic respondit, quod, si Romauus poalifex faoeret
hoc quid esset agcndum ,accepimus,quod prtxdictus rex
in Graeeia celebrari eoncilium, ubi qualuor antiqua
Cyprum de munu cujusdam erutral, qui de ipsa
concilia fuerant celebrala, illuc Grsecorum Ecclesia
Constantinopolitano imperio vultatenus respondebat.
suos mitterel responsales et fingens se
; longius
Pro&terecb occidentalrs nos principes rogaverunt, ut,
ire ad aliam materiam se convertil, mitlens suaimo
quoniam in insula Cypri non modicum subsidium
pontitici lilteras in quibus nilebatur probare quod
Orienlati provinciw ministratur, imperialem magnifi-
imperium sacerdotio prrepollebat, ad quas ei domi-
centiam per nostras lilteras moneremus, ne, statu
nus papa rescripsit hoc modo :

terroe sanctx pendente, regem ipsius super eadem in-

LXIII. Solita; benignilatis affeetu (28), etc.
sula molkstares : qua de facili posset accidere, ut, si
LXIV. Post hoc autem, iuem imperalor summo
te,quem in facto Hierosolymitanx provincias faulo-
ponliGci supplieavit, ut compelleret regem Hierusa-
rem el defensorem se credidit invenire, sentiret forsi-
lera (29) ad restitutionem Cypri, quara asserebal ad
tan inimicum, dum minus posset imperiali potentice
ConstaiUinopolilanum imperium perliuere. Cui do-
ct paganorum violentiai pariter repugnare, neglecla
minus papa rescripsit boc modo :

n sollicttudine terrtc sancta\ de qua sitn nunus com-

(30) Receptmus lilteras quas per dileclum hlium. U modi
.. , , , . *
'
provenit, ptus laboris, ad eam se convcrlerel

(27) Vide epistolam 208 libri secundi, patriar-

chie Constantinopolitani ad papam, de printalu et
(Hierosolymilaiio) auxilio sit ; dat. utsupra; — 487,
prxrogaliva Eccleshe Itomana'. Aimerico , illustri regi Hierosolymilano qua ipsum ;

hortatur ad pielatem el modestiam, auxitiaque sua

(28) Epistola haec iu Regestis innocentii PP. III
nuilalenus hodie comparet. Exslal, sed mutila qui- promillit ; dai. Laterani, xn Kal. Januarii 518, ; —
dem, in Collectionibus Decrelalium, lib. i, lil. 33, Patriarchce Hierosolymitano, ubi agitur de matrimo-
De majoritnte el obedientia, cap. (>. Iniegra vero le- nio regis Cypri (Aimeriei) cum rcgina (Isabella) Hie-
gitur in illa peculiari Innocenlii PP. III DceretHlium rosolymitana dat. Laterani, x Kal. Januarii.
;

prima Collectione, quam ex tribus primis ftegesto- (30) Epistola haec in Regestis Innocentii hodie
rum ejus lihris (ld est, ex trium pontilicaius ejus nusqnain reperitur. Ex iis quae hic ab Innocentii
primorum annoruni epislolis) compositam a Ftaincrio,
Geslorum scnplore dicuutur, eam non anle terlium
monac.ho Pomposiano edidil Balnzius («). Innoeeutiatai pontificalus annum dari poluisse, pa-
diacono el
r.um isia Collectio ex tribus laulummodo primis let. Faiendum equidem, in episiola libri secundi251,
Illustri regi Fruncorum, qucedam legi, ex quibus
Regestorum libris composita fuerii, epistolacjtie, de
qua hic agilur, in duobus primis Regeslorum libris, Alexii circa res Cypri supplicaiionem, de qua hic
qui ad nos fere inlegri pervenerunt, nequaquam re- Gestorum auctor, jam ad papara, cum regi Franciae

perialur, ex hbro lertio, cujus minimam parlem scrioeret, pervenisse, indueendum forlasse videre-
lur. Sic enim ibi Innocentius « Quia vero Con-
habemus, deprompiam fuisse vensimile videiur, D slantinopoliliiuus imperalor adversus eumdem re-
:

proindeijue ipsara Innocentiaui poniilicatus

terlio
anno adjudicandam e*se existimavimus. gera (Hierosolymitanum) procedere, oeeasione Cy-
pri, mioatur, vel dirigere contra eum exercitum
(29) Heimericus II de Lusignano. qui Henrici de
Campania (de quo supra not. ad § 58), anno 1197 eopiosum. » Verum, tx verbis, hie in responsiva
deluncii: relietam Isabellam iu uxorera duxerai, Iuiu centii ad Alexium epistola, mox nolandis, pa-
ipsique Heurico in regno Hierosolymiiano successor tebit pontilicem, non simplici vice ab Alexio super
dalus fuerat. Obiit auno 1200, die Aprilis, Albe- i
hac re sollicitatura fuisse, ipsumque eliam impera-
ric, Chron., pag. 412. Conle.rendae sunl epistolas tori plus uua vice in responsum dedisse.
libri primi 437, Aimerico, itlustri regi, et A. (po-
:
(31) Btmignitate. Sic incodice Vallicellano ; sic el
tius I.) reginir Hierosolymitanas qua recipiuntur sub apud Baluzium, qui ad marginem notat in codice
;

proleaione apostolica ; dal. Lalerani, iv Nun. De- Regio benigne affectione.

legi,

cembris, an. i id esl \ 11)81 —

438, Comtti Tripo-
:
Auribus apostolicis. Sie in codice Vallicella-
(32)
litano ut regi Cypri (Aimerico eidem), contrn Sara-
:
no sic et apud Baluzium, qui ad marginem nolat in
;

cenos dimicanti, in conservando et gubernando regno codice Regio legi, nostris auribus.

(a) Epistola, 2 tiluli n. Vide hujusce novissimee edftionis lom. III, post Regesta. Edit. Patrol.
 , ,

GESTA. — AN. 1204.

defensandam, ex qua ptus perciperet, et quam facilius A LXIX. Iiem. Archiepiscopo de Zagora (41). Quia
se posse crederet ilefensare, sirnue inde palcretur reli- nobis in beato Petro, etc, sine data.
gio Christiana dispendiwn, unde Constantinopolita- LXX. Ille vero (Joaunes, pap» capellanus, A S.
num imperium nullum susciperet incrementum. Qua- legalus) profeclus, palleum, mitram et annulum
propter, super hoc el nos imperio tuo scripsisse me- prsfato archiepiscopo assignavil, recepto ab eo
miuimus (33), et Occidentales principes per litteras juramenlo fidelilalis et obedieniiae summo pontitici

et nuntios sollicite requiremus, ul ita demum pelitioni et Ecclesiae Romanae in perpetuum exhibendae.
lua? cerlius valeamus dare responsum. Super eo vero Cumque a praefalo sive Calojoanne,
Joannilio ,

imperialem prudentiam in Domino commendamus, domino Blacorum Bulgarorum, fuisset honoriDce

et

quod maluil ab impugnalione cessare (341, quam san- ac devote suseeptus, de ipsius consilio et assensu
guinem Christianorum eftundere, vel Hierosolymita- duos alios metropoliianos in illo regno constiluit,
num prsesidium impedire; celsitudinem tuam monen- videlicet Belesbulnensem (42) et Postolavensem

les, et exhorlantes attentius, quatinus ab hoc propo- quos praefato Zagorensi, lanquam primali, subjecit ;
sito non recedas, quia nos ad honorem el profeclum el apud Trinovium, nobiliorem lpsius provincia? ei-

tuu.n, quantum cum honestate nostra polerimus, in- vilatem, consiituit primaliam. His igiiur bene ge-
tendemus. slis, Joannitius se ac regnum suum imperio Ec-
B clesiae Romanae subjecit per privilegii paginam
LXV. Curn aulera regnum Blacorum el Bulgaro- ,

rum a longissimis relro lemporibus se ab obedien- aurea bulla signatam, cujus tenor lalis est (43) : la

tia sedis apostolicte subtraxisset (35), dominus In- nomine Patris, et Filii, et Spirilus sancti, amen.
nocenlius, tanquam bonus pastor, cupiens errabun- Cum placuit, etc.

dss oves ad caulas redueere, direxit Domioicum LXXI. Misit praeterea Blasium, Brandizubercn-
archipresbyterum Brundusinum, virum in Graeca et
sem episcopum, oum praefato capellano Joanne, per
Latina lingua perilum , ad Joanniiium , dominum quem et qttaedam donaria in signum devotionis do-
Blacorum el Bulgarorum, qui a Grseoruni dominio mino papoe transmisit, el litteras, hunc teuorem
se subduxerat (36) per quem lales ei lilleras de-
habeules (44) : Sanctissimo ct dominatori et univer-
;

sali papae, etc.

stinavit (37) : Nobili viro, Joannitio. Respexit Deus
humilitatem, elc, sine data. LXXII. Per eumdem praefatus archiepiscopus ta-
les summo pontitici ltlteras destinavit (45) : Multos
LXVl. Joannilius autem, nuntios et lilieras do-
inclinationcs et magnas preces ad Dominum, etc
mini papae devote recipiens, resoripsit hoc modo
LXXIII. Cum aulem episcopus et capellanu* prae-
(38) : Yenerubili et sanctissimo Patri, etc, sine
dicli ad sedem apostolicam pervenissenl, dominus
data.
C papa eos benigae suscepil, el supcr petilionibus
LXVIt. Basilius quoque, Bulgarorum archiepi- saepefati Joannnii, per eumJem episcopum praesen-
scopus, hujusmodi litteras papae Iransmisit (39)
taiis, hab.to diligenli traclatu, oonslituil eum re-
:

Honoratissimo et sanclissimo, etc, sine data.

gem Blacorum et Bulgarorum, miitens ad eum
LXVIII. Receptis his dominuspapa trans-
liileris, Leonem (46), liluli Ssnctas Crucis presbylerum car-
misit ad eos Joannem, suum, cum
capellanum diualem, aposlolieae seJis legatum, et per ipsum
apostolicis scriplis habenlibus hunc lenorem (40) : seeptrum regni ac regium diadema, ut euindem,
Calojoanni, domino Blacorum et Bulgarorum. Apo- vice summi poutilicis, ungeret et coronaret in re-
stolica sedes, etc Dat. v Kal. Decembris. gem, tr.tnsmisso apostolico privilegio, cujus tenor

(33) Confer uotam 30.
(34) Sic iu codice Vallicellano
zium, qui ad marginem monet
addi, malorum.
(35) Bulgari ad fidcm Christianam circa annum
861, juxta Pagium [Crit. Hisl. Chron. tom. 111,
pag. 651), Ecclesiae Gracca: paulo post se subjece-
raut.
Bulgari, ab anno circiicr 1019, usque ad
(36)
anuum 1186, imperatoribus Graecis paruerant. An-
no 1186, regnanle Isaaco Angelo rebellaverunt
regesque Petrura [al. Calopctrum], Asanuraque fra-
trem ejus elegerunt. Occiso Asauo, anno 1195,
mortuoque anno sequenti Pelro. Joannes, [al. Joun-
tem habet Caogius, Hislor. Byzanl. pag. 318, ji 7.
; sic et apud Balu- Famil. Dalm. Selav. Turc. ea deprompsii ex episto-
in codice Podiano lis Inuoceuiii.
(37) Vide epislolam 266 libri secundi. Desunt
ad episiolam noiae chrouologic», sed iu Regesio
pruMtua legilur epislolis datis circa inilium anni
L" 1200.
(38)Vide epistolam H51ibii quinti. Desunl etiam
ad epislolam Joauuilii notae chrouologic<e. Forlasse
scripla luit jam ab anno 4204.
. (39) Vide epistolam 117 hbri quinti.
l40)Vide epislolam 116 libri qtiinli.
(41) Viile epistolant 119 libn quiuli.
(42; Belesbutnensem. Sic in codice Vallicellano ;

nitius, al. Calojoannes], aher Petri iraier, sed iiui sic et apud Baluzium, qui ad margiuem nolal iu
privutus vixeral, regnum usurpavil, licet Asanus codice Resio legt, Belesburdienstm.
iluos reliquissel filios, tiuibus jus palri et patruo (43) Vide epistolam 4 libri sepnmi.
succedendi compeiere videbatur, et,ad legiiiman- (44) Vide epislolam 6 libri heptimi.
dara usurpaiionem, proieciiouera Kcclesiae Roma- 15 Vtde e|jislolant 5 libri seplimi.
nae ambivii. De ipso hic agitur. Obiit Joanniiitis an. (46) De Leone, tiluli S. Crucis presbytero cardi-
1207. Vid. Hittoire ancienne dcs peuptes de l'Eu- nale, agimus in notis ad epistolam 1 libii sc-
rope, tom. XII, chap. 15, pagg. 450-500. Quae au- ptimi.
 ;

cxxvn INNOCENTII III PAP.E CXXTIII

talis esl (47) : Calojoarmi, illustri Bulgarorum et A davit, ut tam primas, quam melropolitani el uni-
Blacorum regi, elc. Dal. Anagnix, vi /i"«/. Martii, versi episcopi ac presbyteri sacram reciperenl un-
an. vn. ciionem, ac deinde (51) nulli sineunctione ordi-
I.XXIV. Misil cliam per cumdem legalum eiflem narentur prcsbyleri, aut consecrarenlur episcopi;
regi vexiilum, cum lilleris habenlibus hunc leno- assignans super his raliones in litleris, memoralo
reui (48) : VI in cruce Domini, elc, sine data. primati riireclis cui eliam insignia ponlificalia uni-
;

LXXV. Constiiuii eiiim Tnnoviianum archiepi- versa per praBdiciuin legalum liberaliter deslinavil,
scoptim primatem tolius Bulgariac et Bhicia?, misit- taliler ei scribens (52) : Cum venisset ad apostoli-
que illi privilegium hujusmodi per diclum legalura cam scdem, ulc. Dat. ut supra.
(49): Archiepiscopo Triaovilano, Bulgarorum, elc. LXXVII. Misil eliam per euradera legatum duohus
Dal. Anagivx, vi lial. Martii, anno vn. archiepiscopia, de novo creatis, duo pallia, assi-
LXXVI. Quia vero, secundura consueludinein gnanda illis secuniluiu hanc forinam (53) Ad hono- :

Bulgarorum el lilacorum, nec in ordme presbyteri, rem Dei omnipotentis, etc.

nec in consecratione poniilices fueranl inuucii, Praecepil eliam ut tam a primale quam pnefatis
fccit praifalum Brandizuberensem episcopum, per archiepiscopis reciperet hujusraodi sacramenlum
Joannem, episcopum Albanensem (50), assislenti- R (54) : Ego, archiepiscopus Trinovitanus, etc.
hus ei duobus episcopis, iu praesentia sua dominus LXXVIII. Legaius ergo, iransitum faciens per
papa secunJum morem Laliuorum inungi, el raan- Hun c ariam, tam a rege (55), quam a principibus

(<71 Vide epistolam libri seplimi.

I ncc, anno 1201, Penlecosles in diem iv Kal. Junii
(48) Vide epistolam i'2 libri seplimi. incidere poluil cum, anno 1201, Pasebae feslum ;

i Vide epislolaui i lihri septitni.

i'.i diei vieesimo quinlo mensis Martii, ac proinde fe-
(50J De cardinale islo, vide nolas ad epistolam 3 slum Peniecosles diei decimo terlio meusis Junii,
libri seplirai. assignari debeal. (Vid. VArt de verij. les dates, nouv.
(51) Deinde. Sic in codice Vallicellano apud edil., lom. I, pag. 25).
;

Baluziura, de cxtero. Scriploris Hungarici errores nec inobservavil, nec

4 52)
Vide epislulam 3 libri septimi. sileutio prastermisit doctissimus libri, jam supra ci-
(53) Vide epislolam 10 libri seplimi. lati, auctor. Sic enim habet ille (vide \'AH de verif.
(54) Vidc epislolair. 11 libti seplimi. les dates ; nouv. iSJii. lom. li, [iag. 54) » Emenc :

(55) Erat is Emmoricus, sive Einric.us, vcl eliam
Hemmeradus. Quo raense, imo quo auno, obient
rex ille Hungariae; quot menses post eum lilius
ejus, Ladislaus puer, suh lutela Andreae, palrui sui,
regnaveril quo tempore demum Andreas ipse in
;
regem suhlimatus fueril, muiium adbuc apud hislo-.p
ricos ambigitur. In opere cui tilulus, M. Johannu
de Tlavrocx Chronica Hvngarorum, part. i, cap. 70,
sic legitur (vide Script. rer. llungar. I. I, pag. -148);
« [Beia?] successil Cmericus lilius ejus, et regoavit
anuis vm, uiensibus vn, dicbus vi Migravil au-
lem ad Dominuin auuo Domiui 1200, pndie Kal.
Decembris, leria tertia Post eum regnavit La-
ne ful pas heureux conlre les Vgnitiens, qui luien-
leveren!, a. l'aide des croises, la ville de Z:ira, le 24
novembre, apres 14 jours de siege. II ne survecul
pas longlemps a celte perte, elanl mort ries suites
d'une longue maladie qui 1'avail empfiche de venir
^ en personne au secours de la place. On ue peul as-
sure.r si ce fut h la lin de l'an 1203, ou au com-
mence.Tienl de 1'annee suivaule. Oa voit une leltre
dlnnocenl III, date"e du 5 novembre de la 6« annee
de son pontilieal, c'est-a-dire, l'an 1203, par la-
quelle il conlirme la reconciliation d'Emeric el de
son frere Andre, proeurce par les soins de G., le-
gal du saini-siege ce qui sullil pour refuter les :

ribtius filius ejus, et corouatus est [vivenle adhuc historiens hongrois, qui placcnt la mort d'Emeric
putre) vii Kal. Septembris, feria quinta. Reguavit e,n l'au 1200.... Ladislas, que son pere Emeric avait

aulem (posl obitum palris) uiensibus sex, diebus
quinque [al. duobus]. Migravil autem ad Dominum
antio ejusdem millesimo ducentesimo primo, Nonis
Uuic successil Andreas, lilius Bela; III,
ilaii. .......
qui Andreas, coronatus esl die 27, post obitum
regis Ladislai, quarlo Kaleudas Junii, iu Peuie-
fait couronner de son vivanl, moula sur le trfine,
1au 12ti4, sous la tulelle d'Andre, son oncle. // ri-
gna, non pas six mois icomme disent. les liistoriens
hongro s), maisforl peu de jours, une courle maladie
1'ayaiH enleve presque aussitot apres la morl de son
pere. »

cosles » Hacteuas dociissimus auclor et recle quidem, ;

Verura, isle Hungarorum aunalisla, iu sua nar- quoau aunum moriis Emmerici num eliam recte, ;

ratione, quoad nolascbronologicas, nec cum ceilis- quaiido adriil, de Ladislao, it rdgna, non pas six
simis bislorias monumeiitiicoiigruil, nec sibimetipsi „ mois, comme rtiseut les hisloriens hongrois, mais
conslal. Ac primum ex certissimis, et passim ob- u fort peu de jours, nescimus. Nam, Ladislaum sex
;

viis, historiae monumeniis eviuciiur, Emrnericum menses, plus minus. patri supeistilem vixisse, ex
lunc adliHC intcr vivos versatum fuisse, cum cruce- ipsius lunuceniii epistolis probari potesl. Venia ta-
sigtiali Jaderam anno 1202, mense Novembri
, men danda celeberrimo operis iterum alque ilerum
exeunle, cxpugnaverunt, nec uon uisi pusl lilam cla- laudandi auclori, cum Regestorum annorum 1203,
deiii, ei propier illam mcerore cunfeotum, diem 1204, 1205, epistolae, quas hodie edimus, lempore
obiisse supremura. Ladislaus igilur, lilius ejus, ucc quo ea quas ex ipsius opere relulimus, scribebat,
patri successisse circa flnem anni 1200, nec ipsc e nondum in lucem prodiissent, et ipse Raynaldus,
vivis excessisse, Nonis Maii auui 1201, proul aflir- cui regesla evolvendi copia faela fuerat, ex epislolis
mat annalista, dici pulesl. Deiiiue, Andre.is, frater horum aunorum, ad res Hungaricas spectanlibiis,
Euamerici, Ladislai patruus, defuncto Ladislao ue- paucas admodum, easque fere ubique absque ulla
pole, coronatus dicilur. iv Kal. Junii (codem auno nolarum chronologicarum fienlione cilare, nullam
1201), die 27 post obiium Ladislai (id est die 27, vero integram referre, pro satis habueri! (Vid. An-
post Nonas Haii in Peniecostei. Alqui, ucc uies
, nal. Eccles. tora. XIII, pag. 127. ad. an. 1204, § 46
iv Kal. Junii. ulpole vigesimus oclavus mensis el 47; el pag. 150, ad an. 1205, §54 el 55). Ex
Maii, numerari potest vigesirnus seplimus post No- pluribus enim, quas mox ideo indicabimus, anni
nas, id est post diem quintum, ejusdem raensis septimi iid esi an. 1204), et anni oclavi (id est an.
 ;;

CXXIX GESTA. — AIN. 1202.

ecclesiaslicis et mundanis honorifice fuil el devote A parvulum in regem faceret coronari, limuit vehe-
susceptus. Sed, cum ad fines jam Hungariae perve- menter ue coronationem ejus dominus papa faceret
nisset, rnissis post eum nuntiis rex fecit ejustrans- impediri. Unde, cum praefalus cardinalis ad curiam
itum impediri. Super quo qualiler dominus papa illam nuntios destinasset, tunc demum obtinuerunt
processerit, ipsius littera? manifestant, ad regem a rege licentiara transeundi. Profcctus ergo legatus,
Hungariae destinalae (56) : Inter alios, inquit, reges universa, sicut fuerant constituta, complevit et,
j

catholicos, elc, sine data. rediens, tales ex parte regis, et primatis Bulgaro-
LXXIX. Ipse vero quemdam militem cum lit-
rex rum et Blacorum, litieras reporlavit (58), ex parte
teris excnsatoriis ad dominum papam direxit, per regis. A Calojoanne, rege totius Bulgariaz ei Bla-
quem ei dominus papa rescripsit hoc modo (57) : cioe, etc. sine data, (ex parte primatis) :

Regiie celsilndinis litleras, etc. LXXXI. (59) Mullas inclinationes et multas sani-
LXXX. Ei illo autem verbo quod in praamissis lates a me Basilio, etc.
conlinetur, quale denique reputares, si nos impedire LXXXII. Alexius autem, filius Isachii, quondam
vellemus, ne fitius tuus carnalis coronari posset in Constantinopolilaniimperatoris, de carcere fugiens,
regem, rex ipse valde territus fuit, quia, cum fecis- venit ad summum pontificem, gravem de palruo
sel curiam congregari solemnem, ut filium suum o suo, Alexio, Constantinopolitano imperalore, que-

1205), huc usque aneedolis epistolis facile eruisset siones abalienare audeant ; dat. ut supra ; 40, —
scriplor exaciissimus, Emmericum, certo cerlius, Pntlatis, prvicijjibus, clero et populo regni Hungarice,
non nisi exeunie anno 1205 e Yivis excessis;e ; La- ut fidem regi servent ; dat. ut supra ; 41, Archie- —
dislaum vero, patri superstilem, sub tulela Andreae, piscopo Colocensi, el episcovo Waradiensi; ut La-
palrui sui, usque sallem ad mensis Maii, et forsan dislai regis, ac reginir, familiiv molestiam exhibentes
usque ad mensis Julii initium, anno 1205, regna- compescant; dat. v Kal. Maii 42, Suffraganeis;
—
visse nec proinde tam gravissime errasse Hunga-
; Ecclesioi Colocensis ut in fide regis pueri perma-
;

ricos scriptores, qui orohani pueri regno sex meoses neant; dat. vn Kal. Maii ; 88, Andrea, domino—
assignaverint. Consuiat igiiur lecior erudilus, prae- Hnngario2,qua excusationem afjert, cur ei proposlu-
ler eas ipsas epistolas quae hic in Gestis ipsis refe- lato Colocensi archiepiscopo in Strignniensem ar-
rebantur, el ad quas in Collectione noslra eum re- chiepiscopum morem non gerat, aliumquc eligi jubet;
mandamus, alias etiam islas quarum suscriplionem, dat. vmKal. Julii ; — 107, Andreie. duci, guberna-
argumenlum et not« chronologicas ipsius oculis tori regni Hungariw ; quo excusationcm affert, cur
suhjicere opera prelium duximus nempe epistolas ; ejus postulatis de Papembergensi episcopatu non an-
libri septimi : 13, Archiepiscopis, episcopis, abbati- nuat j sine data (sed ex loco quo tegilur in Regrsto,
bus, et atiis ecclesiarum prcelatis, et omnVms fam verisimililer vi Kal. Julii) —
127, Andreas, illustri
;

clericis quam
laicis, in regno liungarice const itulis regi Hungnriai ; ut ea, quos G. clerico episcopi Por-
super reductione Butgarorum, et ut legatum bene tuensis, ablata fuerant, ipsi restituere faciat
— p dat. vi
—
;

tractent ; sine data ; 47, Waradiensi episcnpo, et Kal. Augusti ; 139, Prcpposito et capitulo Strigo-
abbati de Petis, Vesprimiensis dioxesens ; ut inqui- niensibus qua archiepiscppum Colocensem ipsis in
,

rant an episcopalus in Ecelesiis quibusdam Graris archiepiscopum pra:ficit dat. Romas, n Non. Oc-
;

regni Hungarite sit instituendus ; dat. Lalsrani, xvi tobris.

Kal. Maii, an. vn id estan. 1204); 56, Archiepi- — Ex tenore epistolae 159 libri septimi patetEmme-
scopo Strigoniensi ; de translatione prxposiluro? cu- ricum, an. 1204, die x Kal. Decembris, quo die
jusdam; dat. Laierani, vm Kal. Maii, an. vu ;
— data dicilur epistola, adhuc inter vivos versalum
57, Eidem ; ut coronet filium regis Hungnrim, cum fuisse. Ex Epislola 226, Andreas (frairis Emmerici,
ipse in terram sanctam ire proposuerit ; dat. ul su- palrui voro Ladislai) ad papam, quae, aut exeunte
pra ; —
58, Regi llungarorum (Emmorico) qua expli- ; anno 1204, aut ineunte anno 1205, scripla fuit, erui-
cat mandatum quoi jam emiseral super prmpositwis tur tunc temporis obiisse Emmericum, eique in
rcgni Hungarias ; dat. ut supru ; 128, Eidem : de — regno, sub tulela Andreae, jam successisse Ladis-
electione abbatisS. Egidii de Hungaria; dai. Romae, laum. Ex epistolis ejusdem libri octavi 36, 37, 38,
apud S. Pelrum, xvni Kal. Octobris 127, Eidem ;
— ; 39, 40, 41 et 42, nullus dubilandi locus quin La-
qua gratulalur, quod legato transitum concesserit et , dislaus puer, anno 1205, circa linem mensis Aprilis,
hortatur ut ipsum benigne el honorifice tractet, dat. adhuc superstes foret. Imo, ex subscriptionibus
Romae, apud S. Petrum —
159, Capitulo Strigo-
; epislolarum ejusdem libri 88 et 107, quarum prima,
niensi : qua vocat eos ad prcesentiam suam, ut de po- Andrem, domino Hungariie, allera vero disertius.
slulatione archiepiscopi Colocensis in archiepiscopum Andrea' ducis, gubernatori Hungaria', insciibilur,
Strigoniensem sententiam audiant; dat.Romae, apud D conjicere forsan fas esset, lunc adhuc, cum scribe-
S. Petrum, x Kal. Decembris 226, Litterce An- ;
— banlur epistolae illae, nempe, die vm, et die etiam
dreoe, gubernatoris Hungarice, ad papam. de transla- vi, Kal. Julii, an. 1205, Ladislaum nondum obiisse.
tione archiepiscopi Colocensis ad archiepiscopatum Verum, ipsum non ultra mensem Julium vitam pro-
Strigoniensem. (Desunt nolae chronologicae, sed ex traxisse, lidem facit epistola ejusdem libri oclavi,
loco quo in Regesto collocitae sunt, ipsas ad papam data vi Kil. Augusli (an. 1205), quae Andrea. non
non nisi post initium anni 1205 pervenisse, conjicere jam duci, vel gubernatori, vel domino, sed illustri
licet.) regi Hungariie (ulpole qui Lasdislao, lunc defunclo,
Libri octavi, 36, Duci Andrece, regni Hungarioe gu- successeral), inscribitur.
bernatori, qua respondetur litteris ejus, et Ladislaum (56) Vide epistolam 126 libri septimi.
puerum, pupitlum et nepotem suum,ipsi commendat (57) Vide epistolam 127
libri septimi, Leoni, ti-
dat. vn Kal. Maii, an. vin (id esl an. 1205) 37. ; — tuli S. Crucis
presbytero cardinati, /t. S. legalo,
Eidem, ut pecuniam, quam de/unctus rex quibusdam dal. Roma?, apud S. Pelrum, xvu Kal. Oclobris, in
reliqueral, erogandam curet dat. utsupra; 3*, ;
— qua inserilur epistola, de qua hic agitur, ad regem
Eidem ut redditus, quos regi reginieque matri ipsius
; Hungariae directa.
promiserat, persolvat dat. ut supra ;39, Eidem, ;
— (58) Vide epistolam 230 libri seplimi.
et universis principibus in regno Hungaria; constitu- (59) Vide epislolam 231 libri seplimi.
tis ;ut pueri regis curam gerant, nec regias posses-

Patrol. CCXIV
 ,

INNOCENTII III PAP.i: CXXXII

relam deponens, quod videlicet patrem suum, im- A. nes, cum consilio regis Francioe, vocaverunt Roni-
peralorem Isachium, qucm sicul fratrem et domi- facium, marchionem Montisferrali (62), et eum sic
num debuerat honorare, crudeliler excaecaverat, et, ducem Chrhtiani exercilus prajfeeerunt, tradila ex
invadens violenter imperium, lam illum, quam ip- majori parle pecunia, quani pro subsidio terrae san-
sum Alexium, ejus lilium, incarceraveral, ferreis cla; comes memoratus congregaverat. Ipse vero de
vinculis compeditum, postulans de eo juslitiam Francia per Alemanniam transilum fecil ; ubi cum
exerceri. Conlra quem idem imperalor nuntios et Philippo, duce Sueviae, qui se regem gerebal, dice-
lilteras suas sunnno pontifici destinavit; quarum te- batur habuisse tractalum, ut Alexium, sororium
nor in ipsius responsivis lilteris apostolicis explica- suum, filium videlicet Isachii, quondam Constanti-
lur, et ad alia, super quibus idem imperalor ei re- nopolitani imperaloris, cujus sororem ipse Philippus
scripserat, respondelur : (60) Lilteras et nuntios im- duxeral in uxorem, ac se de captivilatis ergasiulo
peratoria; dignitatis, elc. Dat. Laterani. ivi Kal. fugientem, reduci faceret ad Conslantinopolira ab
Vecembris. cxorcitu Christiano ad obtinendum imperiura Roma-
LXXXIII. Cum de subvenlione Hierosolymitanse nine. De quo, cum idem marchio ad summum poutifi-
provinciaj, tam in llalia quam in Gallia, ingens fieret cem accessisset, coepit agere a remolis ; sed cum in-
apparalus, comiles Grlliarum crucesignali miserunl animum ad hoc nonesse
R tellexisset ipsius direclum,
nunlios suos in Italiam ad ducem et populum Vene- expedilis negoliis ad crucis oflicium perlinentibus,
lorum, ut ab
conducerent navigia opporluna.
eis sibi ad propria remeavit.
Tradalum est etiam inter eos de socielate pariler LXXXIV. Quam vero diligens et sollicitus, stu-
incunda; et, postquam sub cerlis paclionibus con- diosus et promptus exstiterit ad subveniendum ne-
venerunt, communiier est provisum, ul, aliquot in cessitatibus terrae sanclae, ut ad recuperalionem ip-
Syriam deslinalis, caateri tenderent in ;Egyptum, r ut sius Christianum exercitum inflammaret, ex litleris,
caperent Alexaudriam et finilimas regiones, sicque quas super hoc negolio destinabat, colligitur eviden-
terra sancta liberaretur facilius de manibus paga- ler; de quibus, cum mullae sint et diversse, hanc
norum. Ubi ergo Franci et Veneli socielalem hujus- unam credidi praesenli paginae inferendam (63) :

modi lirmaverunt,utriquesimuladsedemaposlolicam « Archiepiscopis, episcopis, et aliis Ecclesiarum

nunlios deslinarunl, petentes, ut summus ponlifex praelatis, in regna Franciae constilulis. Verendum
pacliones hujusmodi inter sefaclas pro subsidio ler- est nobis et vohis, imo etiam omnibus in sortem Do-
rae sancla?, auctoritale aposlolica confirraaret. Ipse mini evocalis, ne viri Ninivitae (64) nobiscura et cum
vero, quod fulurorum esset praesagiens, caute re- clericis noslris surgant in judicio, et vos damn:nl,
spondit quod convenlionos illas ita duceret conlir- quia poenitentiam egerunt ad praedicalionem Jonae,
mandas, ut videlicet ipsi Christianos non lasderenl, C vos autem non solum non scidislis hactenus corda
nisi forsan iter eorum illi nequiler impedirenl, aul vestra, sed nec mauus vestras ad mandalnm no-
alia causa jusla vel necessaria forsan occurreret, slrum sa?pius repelilum voluistis h^clenus aperire,
propter quam non possent, apostolicae
aliud agere ut subvenirelis pauperi Jesu Christo.ad revelandura
sedis legati consilio accedente. Veneti
autem confir- opprobrium quo ei a fidei noslrae hoslibus jugiler
mationem sub hoc lenore recipere noluerunl. Dnde exprobralur. Ecce etenim rursus in cruce sua cruci-
pro cerlo conjicitur qualis fucril eorura intenlio, figiturcrucifixus, rursusalapiscaaditur, rursus etiam
per effedum operis poslea declarata. Conligit inle- cadunt opprobria opprobrantium
flagellatur, rursus
rim quod Theobaldus, comes Treeensis, qui se ad super eum, diconlibus inimicis Si Filius Deies,sal-
:

iler peregrinationis magnilice praparaverat.debilura vum facias temetipsum (Matth. xxvn, 40). Si quidem
carnis exsolvit (61). Unde caeteri comiles et baro- potes, libera terram nativitatis tuae de manibus no-

Vide epislolam 122 libri quinti.

(60) nuarii. Isiam de qua hic agimus, posterius d.ilam
Anno 1201, morluus esl in Campania, circa
(61) .<
fuisse apparel. In ea pradalis Franciae exprobratpon-
Pentecosleru, Theobaldus comes, anno aeiatis suae tifex quoil, juxta promissionem factam in Divionen-
vicesimo quiulo, crucesignaius, qui comitem Rai- si consilio, certam reddiluum suorum parlem in
naldum de Dampelra misii pro se in parles marinas, D subsidium terrae sanciae impendere neglexissenl.
cuin sufncientibusexpensis. • Alberic. Clironic.Dns Unde facile inducitur, inler Divionensis concilii ce-
421, ad an. 1201. lebralionem, epislolaBque hujusce datam, aliquot
(62) Delunclo, an. 1192, Conrado Montisferrali, saltem menses elTluxisse. Divionense concilium
de quo egimus supia in not ad § 58. Ho- . circa linem anni 1199 habitum fuisse scimus. No-
nifacius II, frater ejus, Marehio Monlisfer- slra igitur epislola, non nisi posl primos anni 1200
rati factus est ; postea rex Thessalonicensis. menses scripla fuisse videlur. Verum, ante mensem
Obiit an. 1207. ejusclem anni Seplemhrem scriplatn fuisse certo cer-
(63) Epislola haeciiiRegestisInnoceniiihodienon lius evincitur. In ipsaenim,deinterdicti, in regem et
reperiiur; rnulla in ipsa leguntur, qu;oaduobiis li- regnum sententia, velut adhuc, cum
Franciae lali,
bri secundi epislolis repeiila esse patet eaque ideo ; scriberel, vigenle, loquilur pontifex. Islud aulem
Italico characlere exprimi curaviraus. Vide epislo- inlerdiclum Ostiensi episcopo
ab Oclaviano
, ,

las 270, libri secundi, archiepiscopo Magdetmrgensi, in concilio Nigellensi, mense anni 1200 Sep-
suflraganeis ejus, aliisque., elc. Dat. Laterani, n tembri, pridie Nativilalis Mariae celebralo, solutum
[apucl Itoger, de Hoveder. vi) Kal. Januarii, an. n.
— 271, Universis Christi fidelibus, per Viennensem
fuit.
(64) Ninivilcs. Sic in codice Vallicellano ; apud
provinciam constitutis ; Dat. Laterani, n Nonas Ja- Baluzium, Ninivx.
 cxxxni GESTA. — AN. 1200. CXXXIV
stris, et cruciscultoribus restitue crucem tuam. Vos A legati nostri vobis exhibeant,
de mora ipsorum tesli-
autem, quod pro majori parte didicimus et dolemus, monium perhibenles. Ut aulem mandatum apostoli-
poscenti, et reposceuli sajpius (63), nec poculum cum facilius el melius compleatur, per singulas
aqua? frigidae miuistralis ; ita ul contra vos jam a provincias, in metropolilana ecclesia, vel, si hoc ibi
laicis,quos interdum ad crucis obsequium verbis, fieri propter hoslilttatem, vel aliud evidens impedi-
non o;>eribus, invitalis, illud evangelicum assuraa- mentum non voterit, in duobus vcl tribus locisprovin-
tur Alliganl onera gravia humeris subditorum, quce
:
ciic sin» dilatione convenire curetis, et inter vos,
movere digilo ctiam nolunt ipsi (Matth. xxni, 4). juxta formam apostolici mandati, de ipsius lerroe sub-
.(am improperatur vobis a laicis quod de palriraonio ventione tractare, et, post reversionem suam, quilihct
Jesu Cbristi libenlius bistrionibus subvenitis quam vestrum in saa dimcesi concilium convocel sine mora,
Ghristo, plura in canibus et avibus pascendis cou- aucloritale nostra (66), proecipiens abbatibus et prio-
sumitiS; quam veliiis subsidium crogare,
in ejus ribus, tam exemptis quam aliis, archidiaconis et de-
facli proJigi aliis, ipsis parci, vel, ut verius dicamus,
canis, et universis omnino clericis, in sua dioscesi
avari. Ecce, quomodo tribuistis ei pro orunibusqua?
constitulis, ut juxta veram asstimationem, proventus
retribuitipse vobis? Ecce quomodo amatis eura? et redditus suos taxent, et, infra tres menses post
fa-
Ecce qualiter mulliplicibus ejus beneficiis respon- ctam
g dcnuntiationem, quadragesvmam partem va-
eis
delis? Sic evidenlius osleodentes qualiler animas loris eorum, sub ipsius episcopi teslimonio
et aliquol
pro ovibus ponerelis, qui nec etiam quadrageiimam religiosorum virorum, adhibitis nittilominus ad cau-
partem reddituum vestrorum pro ipso, iuio ipsi, telam aliquibus latcis fidelibus et discretis, in locum
hactenus impendere noluistis cum plures veslrum ; idoneum ejusdem dimceseos non differant consiynare.
nou solum quadragesimam, juxia mandati noslri le- Ab hac autem generalitate Grandimontenses et Car-
norem, sed tricesimam, juxta promissionem suam thusienses eremilas, monachos Cistercienses el
cano-
factara in Divionensi concilio, in tam pium opus con- nicos 1'ramonstratcnses. excipimus, quibus
mandalum
verlere tenerentur. Monemus igiiur universilalem super huc injungimus speciale. Ad hcec, in singulis
veslram, ei exhorlaniur in Domino, et per aposlo- truncum concavum poni prcecipimus, tribus
ecclesiis
lica vobis scripta mandamus, et ex parte Dei omni- clavihus consignatum, prima penes episcopum, se-
potentis, in virtuteSpiritussancti,sub intermiaatione
cunda pcnes ecclcsice saccrdotem, iertia per aliquem
divini judicii districte prcecipimu,
quatenus juxla religiosum laicum, conservandis ut et in eo fideles
;

priorum noslrarura litlerarum lenorem, vos, etuni- quilibet, juxta quod Dominus eorum mentibus inspi-
versi clerici jurisdictioni veslrae subjecii, saltem raverit, suas eleemosynas (irmitale (67) staluta de-
quadragesimam partem omnium ccrlesiasticorum red- ponere in remissionem suorum peccaminum moncan-
lituum et proventuum vestrorum,prius tamem deductis C lur,
et in omnibus ecclcsiis, semel in hebdomada,
usuris,qaarumsoluticvitarinonpossit,interrx sanctx pro remissione peccatoruia,et pnesertim offerenlium,
subsidium convertalis, facientes vos, fratres arcbiepi-
certa die, quam tamen
sacerdos prcenuntiet populo,
scopi et episcopi, quadragesimam ipsam, per veslras
missa publice decantelur singulisque diebus inler
;

dioeceses iuslauler exaclarn et collectam lideliler,

ia missarura solerania, Deus, venerunt gentes in hxre-
lulo loco deponi; de qua singuli veslrum,
fralresar- ditatem tuam (68), campanis pulsantibus, cum ora-
cbiepiscopi el episcopi, assumptis secum duobus tione consueta dicatur. Concedimus autem vobis,
fratribus, uno Hierosolymitani Hospitalis, et alio
frulres archiepiscopi el episcopi, ut circa eos qui de
militix Templi, de consilio nobilium virorum, Mat-
bonissuis terrx sanctx votuerint subvenire,de discre-
tbsei de Mallio, canonici de. Belhunia. et Milonis de lorum virorum consilio, qualitate personarum et re-
Bremont, ac Gualterii de Guidonisvilla, et aliorum
rum facultate pcnsatis, etconsiderato nihilominus de'
discrelorum virorura, militibus vel atiis bellatoribus
votionis ajfeclu, opus injunctu' pamilentix commutare
qui signum Dominicm crucis assumpsennt, si in
suis possilis in opus eleemosynai faciendx. Koveritis au-
non potuerint tumptibus transfretare, congrua
de ea- lem, nos venerabilibus fratribus nostris, Parisiensi
dem summa stipendia subministrent, sufficienti ab
eis et Suesssionensi episcopis, et dilectis filiis Vallium
cautione recepta, quod in dcfcnsionem
lerree orien-
talis per annum vel amplius, juxta
D Sarneii el Sancli Vicloris abbatibus, per apostolica
quantitatem sub- scripta dislricie pra:cipiendo mandasse, ut eos qui
sidii, commorentur
; si decesserint,quod absit
et,
in concilio, a dileco
! in iilio Pelro, tituli Sancti Mar-
cia suscepta, subsidium non in alios
usus convertant, celli presbylero cardiuale, lunc apostolicae sedis
sed restituant potius in stipendia
bellatorum ; qui legato,apud Divionem collecto, tricesimam suorum
etiam, cum redierinl, non prius absolvantur a prm- reddiluum in terras sancta? subsidium liberaliler
slita cautione, quam litteras regis, vel patriarchce, promiserunt, saltem ad quadragesimara persolven-
vel magislri Hospitalis, vel milituB Templi,
vet etiam dam, monitioae prasmissa, per censuram ecclesia-

(65) Sic apud Baluzium, recle in codico Vaili-

;
(67) Firmitate, Sic in codice Vallicellano ; sic et
cellano, potius.
apud Baluzium, qui, ad marginem, nolat iu codice
(66) Noslra. Sic iu codice Vallicellano
; sic et Regio lefii, fratcrnitate.
apud Baluzium, qui, ad marginem, nolal
in codice (68) In haireditatem luam. Sic in codice Valli-
Podiano legi, apostolica.
cellano ; apud Baluzium desunt.
 INNOCENTH III PAP.E CXXXVI

siicain, appellalione reraola, compellant. Porro, A slicae disciplina;, discretioni vestrae per apostolica
quam meritorium sit crucis obsequium, quam lau- scnpla mandumus, ul, si qui ex eis officia voluerint
dubile, relictis propriis, lerrae sanctae reliquiis sub- audire divina, ea facialis ipsis, exclusisaliis qui non
venire, saiis palel ex evungelica lectione. Illi euiui, fueriut cruccsignaii, non pulsalis campanis, voce
qui, assumplo crucis signuculo, in terrae sanelae celebrari suppressa. Si qui autem eorum, excom-
subsidium non dubitant Iransfretare, quod in Evan- municalionis forsan sententia innodali, postulave-
gelio legilur videnlur ad litteram etiam adimplere : rint absolvi, ab eis juraloria caulione recepla, et
Si quis vult post me venire, abneget semctipsum, et ipsis benelicio alisolulionis impenso, non negamus
loH.it crucem suam, etsequatur me (Luc. ix, 23).Qui quiu al> eis stututam pecuniam e. iam exigatis juxla
eliam, ul veri discipuli Christi fianl, patrem, ma- terrae consueiudinem, et recipiatisexaetam. Verum-
trem, uxorem, filias, lYatres el sorores, adhuc au- tamem, poslquam recepla fueril, eam ipsis pro terrae
tem et animam juxlaverbum Veritatis (Matlh.
suacu, suncla? succursu in peregrinalionis subsidium con-
xix, 28) oderunt. Nunquid enim patrem, malrem, feralis, ipsum, si grave id forsitan, quod non credi-
uxorem, tilios, fratres el sorores non videutur nius, vobis fuerit in quadragesima, quam per vos
odisse, qui, poslposilo carnis aflectu, Regi regum erogari mandavimus, in eorum stipendia, qui suis
in puritate spiritus desiderant militare ? Nunquid „ non possinl sumplibus, compuianles
transfrelare
suani animam non oderunt, qui, ut injuriam viudi- Praelerea, proedecessorum noslrorum vestigiis inhae-
cent Crucifixi, animas ponere non formidanl, chari" rentes, ut clerici crucesignati usque ad triennium
talis ejus privilegio commendandi, de qua Verilas reddiius suos pignori valeant obligare, concedimus,
in Evangelio protestatur Majorcm charitatem nemo
: atque volumus el mandamus, ut eos super hoc nec
habet, quam utauimam suam ponat quis pro amicis impedialis per vos in aliquo, nec permittalis per
suis (Joan. xv, 13). Taies, quaeremi Domino si cali- alios impediri. Ex parte quoque noslra districlius
cem bibere possent quem ipse fuerat bibiturus, inhibere cureiis dominis crucesignatorum (70), ne
Possamus, secure cum Zebedeei filiis responderent ipsos gravent indebile, aut exactionibus praesuman
(Matth. xx, 22). Tales, de Christi gratia contidenles, insolilis moleslare. Quia vero iis qui divinae se m.in"
dicerenl secure cum Petro : Ecce nos reliquimus cipanl obsequiis servilulis, et abstinendum ab illi-

omnia,et secuti sumus te. Quidergoerit nobisl (Matth. cilis, et licilis parcius est utendum (71), ne liciium
mx, 27.) Nunquid enim qui regna, principatus, liat illicilum, si lascive vel illicenter agalur, volu-
comitatus, et praedia reliquerunt larga, non secure mus el mandanuis, ut eos ex parle nostra monere
uterenlur lioc verbo, quo Pelrus, qui navim lanlum diligentius et inducere procuretis, ne diebus illis

el reie reliqueral fuil usus. Nos ergo, qui, licetin- quibus carnibus vesci debenl, aut eliam jejuniorum
digni, locum ejus lenemus in lerris, cui lalessuum C diebus, praeter pulmenta,pluribus ferculis quam duo
devovent famulalum, sauc!ae recordationis Gregorii bus, et eis elium moderalis, utenlur; nisi forsan co-
papae, praedecessoris uostri, vestigiis iuh;ereutes(69), milibus, baronibus, et aliis nobilibus terlium fer-
praesentium auctoritate staluimus, ut bona eorum et culum, quod vulgo dicilur intermissum, ultra id
similium ex quo c.rucem susceperint, cum familiis quod exbibelur familia?, apponatur nec de caelero, ;

suis, sub sanctas Romanae Ecclesiae ac nostra, nec- donec votum peregrinalionis adimpleant, hermineis
non archiepiscoporum, episcoporum, el alwrum prm- variis, seu griseis induautur. Ad quorum ulrumque,
tatorum Ecctesix Dei protectione consistant, et, donec lam clericos quam laicos, et mulieres etiam,
de ipsorum redilu vcl obitu certissime cognoscatur, quae vel Iransfrelare lenentur ex voto, vel secu-
integra maneant, et quieta consislanl. Quod si quis- lurae sunt iu peregrinalionis ilinere viros suos, si-

quam conlra pnesumpserit, singuli vestrum in sua militer volumus commoneri. Armigeros etiam et
dioecesi pra»sumplionem ipsius per censuram ec.cle- alios serviiores diligenter et efficaciler, quanlum in
siasticam, appellatione remota, compescant. Volenles vobis fuerit, inducalis, ul coloralis vestibus non
praelerea sic super inlerdicli senteutia, prolali in utantur, sed conlenti sint aliis convenienlibus in-
lerram charissimi in Christo filii noslri, Philippi, dumentis. Caeterum, quoniam nobiles viri, Bolo-
Franeorum regis illustris, crucesignalorum peli- rj nioe (72) et Bellimontis (73) coniiles, et multi alii
?

tioni deferre, ut non dissolvalur nervus ecclesia- sicul accepimus, ut conlra votum suum licentius

(69) Vide lib. I, epist. 336. Baluz. not. mar- fecit eum Peronam adduci, et ibi cum in turrim
gin. ad hunc locum. munilissimam includi, et caulissime cuslodiri, liga-
(70) Crucesignalorum. Sic in codice Vallicellano : tum compedibus mira sublililate perplexis el ferc
apud Baluzium, signalorum. indissolubilibus, conjunclis invicem calena lanlae
(71) Vide l, q, i, c. 34 Aliud. Vide etiam lib. brevituiis, quod vix passum efficeret seraiplenura ;

vn Capitulor., c. 61. Bai.cz. not. margin, ad hunc
locum.
(72) liainaldus (de Dammartin) Idam, comilatus
Boloniae hceredera, anle annum 1191, in uxorera
duxerai. Captus in praelio apud Bovinas, an. 1214,
in caslello Peronae detenlus fuit, ubi, mmrore con-
feclus, anno 1227 diemobiit supremum. « Kex, in-
quil, Albericus (Chron. ad an. 1214, pag. 483).
ejusdem calenae medio inserta erat et alia calena
longitudinis decem pedum, inlixi caput alterum
cuidam Irunco mobili, quod duo homines vix mo-
vere polerant, quolies comes iturus erat ad secreta
nalurae. »
(73) Erat is, verisimililer, Mallhasus III, Franciie
camerarius, qui Alienordim, comiiissam Viroman-
niae (vid. Alberic. Chronic. ad an. 1184, pag. 365).
 CXXXV1I GESTA. AN. 1209.

signum cru-
veniant, vel illud differant adimplere, A "^ prxstandas usuras juramento teneantur astricti,

cis quod suis affixcranl humeris iu animarura vos, fratres archicpiscopi et episcopi, per veslras
suarum perniciera abjecerunt, fralernilati vestrae, dioeceses creditores eorum, sublalo appellalionis
fratres archiepiscopi et episcopi, per apostolica obsiaculo, eadem dislriclione cogatis, ut, eos a sa-
scripta dislricte praecipiendo mandamus, quatenus cramento penilus absolvenles, ab usurarum ulterius
eos, indulgenlia qua fors;m
etiam non obstante, si exactione desistant. Quod si quisquam creditorum
apparuerit per subreplionem obtenla, ut signum eos ad solulionetn coegerit usurarum, eum adreslitu-
crucis recipiant, et cum aliis stalulo teinpore pere- tionem earum, sublalo appetlationis obstaculo, di-
grinationis propositum exsequantur, monilione pras- strictione simili compellalis. Judwos vero ad remit-
missa, per excommunicalionis et in lerras interdicti iendum ipsis usuras per scecularem compelli prawi-
senleniias, appellalione postposita, compellalis, et, pimus polestalem, et, donec eas remiserint, ab uni-
quocunque lales devenerinl, divina prohibeatis eis versis Christi fidelibus, tam i?i mercimoniis quam
praesentibus officia celebrari. Quod si forsan aliqua aliis, per excommunicationis senienliam eis jubemus

vobis indulgenlia fuerit prasentala, quae dubia vobis communionem omnimodam denegari. Volumus etiam
vel difficilis videatur, ita quod judicare de ipsa fa- nibilominuset mandamus, ut si qui forsan cru-

cile non possitis, eam ad nostram praeseniiam desli- r> cesignatorum tanto debitorum onere prsgravantur
nelis. Parochianos quoque vestros, ne saltern usque ut forte soluta non sufficiant ad expensas quas
ad quinquenniura ad torneamenta convenire prae- sunt in peregrinalione facluri, credilores eorum,
sumant, monere diligentius et inducere procuretis, quos rei famiiiaris inopia non excusal, ut usque ad
in personas eorum, qui contra praesumpserint, ex- Iriennium solutionis terminum prorogent, monere
coramunicationis et in terras inlerdioli sentenlias, diligenter et inducere procuretis. Horum auiem
sublalo appellalionis obslaculo, proferenles, et, omnium venerabilibus fratribus nostris, Parisiensi et
quocunque tales devenerint, divina (74) prohiben- Suessionensi episcopis, et dileclis filiis, Vallium
tes ipsis praesentibus nec prius
officia celebrari ; Sarneii (75) et Sancli Victoris (76) abbalibus, solli-

latas in eos relaxelis sententias, quam torneamenta citudinem delegamus, ut exsecutores sint super ca-
usque ad praedictum terminum solemniler abjura- pilulis illis quae fieri sub ecclesiastica dislriclione
rint. Nos autem, de Dei misericordia, et beatorum mandamus, et in iis, ad quae aliquos moneri jube-
apostolorum Pelri et Pauli auctoritate confisi, ex illa, mus, exsequanlur oflicium monitorum. »
quam Deusnobis, licet indignis, ligandi atque solcendi LXXXV. Termino igitur constiluto, crucesigna-
cttntulit potestale, omnibus, qui laborem hujus iti- torura exercitus ad partes Venetiarum accessit tam
neris in personis propriis subierint et expensis, plenarn multus et forlis, devolus el limoratus, ut absque
peccalorum suorum, de quibus cordis el oris egerint dubio quod per eum Domiuus antiqua
crederetur
pasnitentiam, veniam indulgemus, et in relributione miracula innovaret, nec solummodo recuperareiur
juslorum sidutis celernas pollicemur augmentum. lllis Hierosolymitana provincia, verum eliam regnum
autem, qui non in personis propriis illuc acresserint, Babylonicum caperelur. Nam et Veneti tam magni-
sed in suis tanlum expensis, juxta qualilatem el fa- fica navigia praeparavurant, ut a longis relro tem-
cullatem suam, viros idoneos deslinaverint, illic per poribus nedum visus, sed nec audilus fuerit lanius
annum nwraturos ad minus, et illis simililer, qui, navalium apparalus. Misit ergo dominus papa Pe-
licet in alienis expensis, in propriis tamen personis trum, lituli Sancli Marcelli presbyterum cardina-
assumplx peregrinationis laborem impleverint,pienam lem (77), apostolicre sedis legaium, ad exercilum
suorum veniam concedimus peccatorum. Hujus guoque Veneliis crongregralum, ut proficiscerelur cum illo

remissionis volumus esseparticipes, juxta quantitatem in nomine Redemploris. Sed dux el consiliarii Ve-
subsidii, et devotionis affectum, omnes qui ad sub- nelorum, timentes ne ipse impediret eorum propo-
venlionem ipsius lerrx de bonis suis congrue mini- situm, quod male conceperant, de Jadera expu-
slrabunt. Personas insuper ipsorum, et bona eorum, gnanda, dixerunl quod si vellel ire cunTeis, non
ex quo crucem susceperint, sub beali Pelri et nostra ut legationis, sed ut prsedicaiionis cxerceret ofli-

prolectione suscepimus, nec non ut sub archiepisco- \) cium, ducerenl illum ;

Quamvis
alioquin, rediret.
porum et omnium prxlalorum Ecclesix Dei dc/en- autera (78) displicuisset hoc Francis, rediit tamen
sione Quod si quisquam contra prxsum-
consistant. inhonoralus a Venelis, pravam eorum inteniionem
pserit, per censuram ecclesiasticam, appellatione post- suinmo pontifici expressius manifeslans. Qui lille-
posita, compescatur. Si qui vero proftciscentium illuc ras misit universis crucesignatis, districlius prohi-

in uxorem duxeral. Conf. Anselme, lom. VIII, in notis ad epislolam 12 libri quinti.
cap. 13, pag. 403. Adeundus etiam Clement,
[). (76) De abbate Sancti Victoris (Absalone), in
Art. de verif. les dales. nouv. e^dit. tom. III, pag. 708 nolis ad episiolam 12 libri terlii.

et 709. (77) De isto jam egimus supra. Vide not. ad

Sic apud
(74) Baluzium, recte ; in codice Valli- episl. 20 libri terlii.
cellano, omnia. (73) Au/cm. Sic apud Baluzium ; in codice Valli-
(75) De abbale Valliura Sarneii (Guidone) agimus cellano, igilur.
 1

CXXXIX INNOCENTII III PAPvE

bens, ne lerras Christianorum infeslarent, et nomi- A in rebtis pessimis, nec ad pcenilentiam agendam,
natim (79) Jaderam, quam rex Hungariae posside- nee ad indulgentiam implorandum voluerunt aliqua
bat, qui simililer erat crncesignatus; alioquin, lenus inclinari. Ad consultationes autem Francorum
scirent anathematis vinculo innodatos
se ; et hauc dominus papa rescripsil hoc modo (^7) : Si vere vos
inhibilionem (SO) et exeommunicationem fecit eis pcenitet, etc. sine dala.
per abbalem de Locedio (81) certius intimari (82). LXXXVIII. Praemissit (88) itaque dominus papa
Marchio vero Montisferrati qui fuerat supcr hoc a Soffredum, liluli Sanciae Praxedis presbylerum car-
domino papa viva voce prohibitus, se prudenter dinalem (89), in Hierosolyrnilanam provinciam, ut
absentans, non processit cum illis ad Jaderam ex- inlerim ibi legationis oflicium exerceret ; el fecit ei
pugnandam (83). mille ducenlas libras conferri, ut eas lum in neces-
LXXXVI. Qualiler autem illi ad Jaderam de- sital.es familiae suae, tum in ulilitatem terrae sanctae
struendam processerint, quanlum superhoc dominus provide distribueret, sicut cognosceret expedire. Pe-
papa commotus fueril, litlerne quas misil ad ilios trum vero, liluli Sancli Marcellipresbyterumcardina-
indicant manifeste (84) Dolemus non modicum, etc.
: lem, direxil posl illum, ut si posset, crucesignatis se
sine data. jungeret, aut, si non posset, in Syriam transfreta-
LXXXVII. Principes vero Francorum, suum re- t» ret, confercns ei totidem libras propter causas eas-
cognoscenles excessum, juraverunt in manibus dem. Ulerque veio, unus post alium in Hierosoly-
episcoporum suorum quod super eo mandaiis do- milanam provinciam transfretavil, per insulam Cy-
raini papae parerent ; et fecerunt se ab illis absolvi, pri transiium facieus, el in ea quae fuerant ordi-
milienlcs Suessionensem episcopum (85) ad apo- nanda disponens. Soffredus ergo prascedens, llie-
stolicam sedem, ul commolionem summi ponlificis rosolyinilanum palriarcham (90) invcnil in ullinm
mitigarent, et illum consulerent qualiter essent de laborantem quo posl aliquo dies ex hac luce mi-
;

caetero processuri. granle, idem legatus a clero fuit in palriarcham

(86) Ipse vero per Iitteras suas praecepit eisdem eleclus, et a populo expelitus, cum regis assensu,
quatenus, digne de lanto pcenilentes excessu, et et suffraganeorum favore. Missique sunt nuntii de
salisfacienles congrue de peccato, redderent uni- communi consilio ad aposlolicam sedem, ut obti-
versa quae ad eos de ladertinorum spoliis pervene- nerent eum in patriarcham sibi concedi, et, posl
ranl, et a similibus de coetero penitus abstinerent. concessionem, sibi pallium deslinari. Deliberavit
Quia vero senlenliam aposlolicae sedis, praeter au- ergo summus ponlifex, utidem legatus induceretur,
cloritatem ipsius, nullus poluit relaxare, quibusdam si possel, sed non cogeretur, si nollel, patriarcha-
viris discrelis injunxil, nt ab eis, qui nondum jura tum recipere, mittens pallium alieri cardinali ut,

verant apostolicis stare mandatis, reciperenl jura- ^ jllud ei, si consenlirel, conferret (91). Sed ille no
mentum, a juralis aulem exposcerenl ut in eorum luit alii|ualenus consentire; unde oblinuil de alte-
praasenlia recognoscerent taliter se jurasse, ac rius eleclione convenerunt omnes in
traclari : el
deinde, juxla formam Ecelesiae, munus ahsolulio- Vercellensem episcopum (92), virum utique vila, et
nis impenderent universis comilibus ; injungentes scientia, el fama prajclarum, cui papa scripsil hoc
el baronibus sub debito juramenti, ut per patenles modo (93) : Ut lapsum humani generis, elc. Dat.

litteras, tam se quam successores suos sedi aposto- Ferenlini, m Itl. Augusti.
licae obligarent, quod ad mandatum ejus de lanla l.XXXIX. Ipse vero Vercellensis episcopus, hu-
praesumptione salisfactionem exhibere curabunt; mililer acquiescens, atl aposlolicam sedem accessit.
omnibus aulem praeciperent in communi, ul a si- et in patriarcham promotus, non solum pallii or-
milibus de caetero abstinerent, salvis aliis mandatis nameniurn accepil, verum eiiam officium legationis
quse super hoc ducerel facienda. Porro, comites et promeruii, per quadriennium in sua provincia exer-
barones obligavcrunt se, sicut fuit illis injunctum, cendum Januamque profectus, inde in Syriam na-
;

et sic omnes ahsoluti fuerunt. Veneli vero, tan- vigavil.

quam qui gloriantur cum male fecerinl, et exsullant Philippus autem, sicut conveneratcum marchionc
D
(79) Nominatim. Sic in co.lice Vallicellano ; sic (87) Vide epistolam 102 libri sexli.
el apud Baluzium, qui, ad marginem, nolat in co- Vide lib.
(88) i, epist. 336. Baluz. not. margin.
dice Regio legi specialiter. ad hunc locum.
(80) Inhibitionem. Sic apud Baluzium ; in codice (89) Vide epislolas 2fi el 27 libri quinti.
Vallicellano, prohibitionem. (90) Erat is nomine Monacbus, de Florenlina ci-
(81) De abbate de Locedio jam egimus in not. ad vitate oriundus. Hierosolymaui Cum
devolionis
§46. causa veuisset, a patriarcha primum cancellarius,
(82) Litterss, quibus hanc inhibitionem Innocen- deinde arcbiepiscopus Caesariensis crealus fueral.
tius expresseral, in Regestis hodie non reperiuntur. ex qua ecclesia ad Hierosolymitanam trausiit anno
(83) Vide Odor. Ra.vnaltl.adau 1203, p. 6. Baluz. 1194, el obiit anno 4203. Or. Christ. tom. III, col.
not margin. ad hunc locum. 1252.
(84) Vide Epistolam 161 libri quinii. (91) Confcr epistolam 129 libri sexii.
(85) Oe Suessiouensi episcopo, vide epislolam 1 (92) He islu vide epislolam 38 libri icrlii.
libri lerlii. (93) Vide epislulam 222 libn septimi.
(80) Vide epislolas 99 et 100 libri sexli.
 GESTA. — AN. 1205. CXLll

Monlisferrali, misit Alexiura, sororium suura, fl- A coramonili, et Alexius imperator nequiler incuba-
lium videlicel quondara Conslanlinopoli-
Isachii, ret imperio, quod inique abstulerat fratri suo, cum
lani imperatoris et, eodem marchione sagaciter
; super his nullam desuper ulciscendi acceperinl po-
mediante, tractatum est inler ipsum et exercitum tesiatem, coepit vehementissime dubilare, quid in
Christiantim, ul idem exercitus reduceret illura in tanlo negotio sibi foret agendum. Sed, habito dili-
Graeciam, et juvaret ad Constanlino;iolilanum im- genli Iraclatu, non solum cum canlinalibus, verum
perium obtinendum, ipseque pccuniara cis promis- eiiam cum archiepiscopis et episcopis, et aliis viris

sam solveret, et alia pacta cum eis inila custodi- prudenlibus, quorura tunc de diversis parlibus ma-
ret, poslquam imperium obtineret. Verum, cum gna erat apud sedem aposlolicara mulliludo, nobili
hoc ad summi pontificis notitiam pervenisset (94), viro, marchioni Monlisferrali, soper hoc sedem apo-
scripsit illis hoc modo (95) Cum in manu valida, : stolicam consulenti, decommuni consilio, rescripsit

elc. Dat. Ferentini... an. vi. hoc modo (100) : Quod inter curas et occupaliones-

XC. Ipsi tamen, nihilominus in Graeeiam navi- etc, sine data.

gantes, Constantinopolira pe-venerunl uhi quid ; XCIV. Quia vero per Constautinopolitani imperii
aclura fuerit (96) ab ipsis, lilterae ipsorura ad do- detentionem, quod divino judicio sibi subjugavere
rainum papam directae declaraot (97) Quanla fe- Latini, Hierosolymitana provincia sperabalur facile
:
R
Dominus. etc, sine dala.
cerit nobis liberari de manibus paganorura, ex tunc firmato
Tuncdemum dnx, et Veneli qui erant in Graecia, proposilo, dominus papa ccepil ad eorum succur-
miseiunt nunlios ad Petrum, tituli S. Marcelli pres- sum, qui Conslantinopoli morabantur, intendere
byterum cardinalem, apostolicse sedis legalum, ab- diligenter, scribens pro illis archiepiscopis et epi-

solutionis beneficium implorantes ; qui misit ad scopis in hunc modum (I) : Vir unus de Ramalha
illos cum litteris suis thesaurarium Xicosiensem de duas, etc, Dat. Romce... an.yui.
Cypro, et, recepto ab eis, secundum formam Eccle- XCV. Praefatus autem Balduinus, comes Flandrias,
siss, juramenlo, fecit illos absolvi, quaravis adhuc postquam ad Coustantinopolitanum irnperiura exsti-
in nullo salisfecerint de cominisso, malens eos ha- lit sublimatus, per nuntios et apices suos vocavit

bere claudos quam mortuos, praeserlim ne ipsorum ad se prrefatum Petrum, Lhuli Sancti Marcelli pres-
contagium caeleros inquinaret. byterum cardinalem, aposlolicae sedis legatum, in
XCI. Alexio igitur cum Isachio, palre suo, ad Hierosolymitana provincia existenlem, ut, acce-
Conslantinopolitanura imperiura restiluto eoque , dens in Graeciam, de personis et rebus ecclesiasti-
fidem non servanle Latinis, qualiler Constantiuopo- cis auctorilaU apostolica ordinaret; porro, cumsm-
litana civitas capla fuerit, et Baldnimus, comes pedictus SolTredus, titnli Sanctae Praxedis presby-

Flandriae, ad imperiura sublimatus, ipsius littero:, G ter cardinalis, simililer apostolicae sedis legatus

ad dominum papam transmissae, describunt (98; : nollet ibi remanere post illum, araho pariter rece-

Saiictissinw, inquit, Patri, elc, sine data. dentes, Constantinopolim accesserunt, facla prius
XCII. Verum. antequnm Franci el Veneli ad ca- sex annorum treuga cum Saracenis et tanta ecs ;

piendam Constuntinopolim processissenl, tales inie- secuta esl multiludo, non solura laicornm, sed eliam
runt fcd invicem pactiones (99) In nomine Dei : clericorura, quod alienigenae pene omnes et indige-
oeterni,amen. Kos quulem, Bonifacius, etc nae multi, Hierosolymitanam provinciam deserenles,
XCIII. Atlendens ergo dominus Innocentius quod Constantinopolim adierunt. Sed praefatus SofTredus,
in pactionibus illis mulLa continebantur illicila modicara faeiens ibi morara, per Thessalonicam.
praeserlim ea quae contiugebant slatum Ecclesiarum nbi cum marchione Monlisferrati est aliquandiu
et clericorum, et quod in captione Constantinopolis comr.ioratus, ad sedera aposlolicara est reversus.

mulla fuerant scelera perpetrala, quoique crucesi- Qualiler autera dominus papa scripserit super his

gnali prohibili fuerant terras Chrislianorum offen- et aliis praefato Petro, lituli Sancli Marcelli presby-
dere, nisi forsan eorum nequilia iter impediretur, tere cardinali, apud Constantinopolim existenti,
nec videbalur ad excusalionem illorum sufficere, ejus litlerae manife.stant, quarurn tenor est lalis

quod proplerea licuerit eis Graecos offendere, quo- D (2) Audilo jampridem, elc. Dal, iv U. Julii.

niam ipsi ab obedienlia sedis aposLolicae sese sub- XCVI. Qualiler aulem fuerit ad eleclionem pa-
traxeranl, et noluerant succurrere terrae sanclae, triarchae processum, ex litteris domini papae
(3)
licel super utroque fuerint ab eodem dorr.ino papa colligitur evidenler, in huac modum imperaiori

Vide Raynaldum, ad an. 1203, § 13

(94) Ba- (2) Vide epistolam 126 libri oclavi.
Ltz. not. margtn, ad hunc locum. (3) Superslile licet adhuc palriarcha Constann-
(95) Vide epistolam 101 libri sexti. nopotilano Graeco, Joanne Camatero, de quo jam
(97) Vide Arnold. Lubec lib. vi, c 19. Ba- esimus supra, in nol. ad g 00, qui capta urbe a
liz not. margin. ad hunc locum. Francis ct Venetis, una cum Niceta, aliisque pluri-
(97) Vide epistolam .'11 lihri sexti. mis, inde recessit, electus est anno 1204, primus
(98) Viile epislolam 152 libri septimi. ejusdem urbis parlriarcha rilus Latini, Thomas
(99) Vide epistolam 205 libri sepiimi. Maurocenus, sivo Morosini, nobilis Venetus. Elecius
(100) Vide episiolam 133 libri ociavi. quoque, eleclioni cousentiens, cum iraperialibus et
(I) Vnle epistolam 09 libri octavi. ducis nuniiis pro oblinenda conlirmalione Roniam
CXLIIl INNOCENTII III PAP.E CXLIV

dircclis
(4) Postquam dextera Domini, etc. Dat,
:
A C. Cum igilur patriarcha Conslantinopolim per-
Romx, apud S. Petrum, xu Kul. Februarii, cin. venisset, autequam civitatem intraret, nuntios et
VII. lilteras destinavil populum universum,
ad clerum et
XCVII. Quid viro duci Venelorum responderit, ut ei obviam procedentes, debito ipsum reciperent
pelenti pacliones, inter Francos et Venelos initas, cum honore. Cleri vero Francorum noluerunt eum
oonfirmari, ipsius lillerae ad eura directae demon- recipere, vel ei aliqualenus obedire , asserentes
strant (5) : Venientes, inquit, adaposlolicam sedem, promolionem ejus per suppressionem veritatis et
etc. Dat. Romse, apud Sanclum Petrum, iv Kal. expressionem falsilalis ab apostolica sede fuisse
Februarii, an. vii. subreplam, et ad eam in praeseniia cardinalis una-
XCVIU. Idem igitur dominus Innocentius praefa- nimiter appellarunt ;
quorum appellationi cardinalis
lura Conslantinopolilanum electum, Sabbato Qua- censuit deferendum, et ideo noluit illos compellere
tuor Temporurn Quadragesimse, in diaconum ordi- ad exhibendam obedenliam patriarchae. Sed nec
Sabbalo bebdomadae mediantis in sacer-
navit, el in ipsi excommunicatiouis sententiam servaverunt,
dolem promovit, ac sequenti Dominica, Romas, apud quam idem protulil patriareha, et sic in dis-
in eos
Sanctum Petrum in episcopum consecravit, ac posl- cordia permanserunt donec Benediclus , lituli ,

modum contulit ei pallium, insigne videlicet ple SanctaeSusannae presbyler cardinalis (9', aposlolicae
de corpore beati Petri
:b
nitudinis ponlificalis officii, sedis legalus, ad Conslanlinopolitanam urbem per-
apostoli sumptum, receplo ab eo fidelilalis et obe- venil ;
qui tandem composuit inter eos. Hunc do-
dienliae juramento, sub ea forma jurandi anliqua minus papa constituit generalem legalum per totura
et approbala, secundum quam primates et metropo- imperium Romaniae, ipsum a latere suo de novo
litani solent in susceptione pallii Romano ponlifici transmittens tum quia praefalum Petrum, tituli
;

el Ecclesiae Romana? jurare, privilegium sibi sub Sancti Marcelli presbylerum cardinalem, in Hiero-
bac forma concedens (6) : Prcerogativa ditectionis et solymitanam provinciam remittere inlendebat ; tnm
gralix, elc. Dat, Romse, apud S. Petrum, in Kal. quia, legatus a sede apostolica noviter dsstinalus,
Aprilis, an. vin. Has etiam indulgenlias eidem pa- in majori reverentia et honore debebat haberi, sicut
triarchae concessit (7) : Sicut Dominus in Romanam apparuil ex posifacto. Nam, qualiter et ipse proces-
Ecclesiam, etc. Dat. ut supra. serit, et quid egerit in processu, ipsius litterae, ad
XCIX. ldem igitur palriarcha Venetias est rever- dominum papam directae, demonstrant : Memini,
sus, ut inde Conslantinopolim navigaret ; sed a iuquit, paternitati veslras litteris intimasse, etc.
Venetis est compulsus quasdam eis facere illicitas (10).
pactiones : quae cum ad summi ponlilicis nolitiam CI. Compositionem igilur, faclam inler palriar-
pervenissenl, eas omnino cassavit, sicut perlitteras C cham et Francos super posssessionibus Ecclesiarum,
eidem patriarchae directas apparet (8) : Ad hocDeus quae, secundurn divisionem factam inter Francos et
apostolica; sedis antistitem, etc. Dat. Ferentini, xi Venelos, perveneranl ad eosdem, ad petitionem
Kal. Junii, an. ix. utriusque parlis, dominus papa tirmiter observari

perrcxil.Hanc tamen electiouem Innocentius nullam divisione possessionum ac bonorum temporalium

primo congressu declaravil, utpole contra canones Ecclesiarum , soluiione decimarum, immunilate,
a clerieis ad id potestatem non habenlibus. et a ratam habuit. Plures occurrunl epistolae
elc. ,

laieis factam. Thomam nihilominus sibi optime no- Innocentii ad bunc Thotnam, vel de ipso scriptae in
tum, precibus Balduini impeiatoris molus, juslasque Regestis, de variis negoiiis, quas hic recensere lon-
alias ob causas, sua aucloritate renunliavil palriar- gius foret. Obiisse Tbomam Tbessalonicae, anno
cham, ac suis manibus consecravit, anno sequenli 1211, circa mensem Junium, colligilur ex epislola
1205. Thomas, Roma discedens, Venelias petiil, 97 libri decimi quarti, data eo anno, die 5 Augusli.
ibique, compulsus a Veneiis, certa quaedam cum iis De hoc palnarcha sic loquilur Nicetas Choniates
pacta iniit, juramenloque Grrnavil, inler quse illud (vide Raynaldum, Annal. Eccles. lom. XIII, ad an.
nnum erat, quoJ beneficia ecclesiaslica ip6e non 1206, ji 6") « Is patrio veslilu indulus erat, qui :

conferret nisi Veneiis. Id porro Innocenlius statim corpus iia aslringebat. ut acubus illi assutus vide-
atque slatiin eognovit, ul injustum rescidit, anno relur, manibus dunlaxat el peclore aperlo inalis ;

1206, die 21 Junii (vid. infra in Gestis, § 99). Con-rj iia rasis, ut, quemadmodum in impubero puero,
stantinopolim appulsus Tboroas, clericos Gallos, nullum pili vesiigium cernerelur. »
ipsius inthronizatiuni sese opponenles, feriit ana- (4) Vide epislolam 204 libri octavi.
themale sed Benedicius, Romanae sedis legalus,
; (5) Vide epistolam 206 libri septimi.
dissidium compescuit. Eodem anno, pacla convenla (6) Vide epislolas 19 el seqq. libri oclavi.
sancila sunt Balduinnm inter et palriarcham, quae (7) Vide epislolas 20, 21, 22, 23, 24 libri oc-
Innoceulius rala habuit die 5 Augusti. Thomas lavi.
Henricum, Balduini fratrem, qui, post ejus deces- (8) Vide epistolam 130 libri noni.
surn, in Bulgaria imperator Conslanlinopolitanus (9) t>e cardinale islo vide epistolam 54 libri
renuntiatus fuerat, corona imperiali anno 1206, lerlii, not. Confer cliam episioias, libri octavi, 55,
orobabiliter, ut mos er;.t, redimivil. Porro, dum Constantmopolilano imperatoii; dat. ldib. Maii ;
—
Henricus ille, nondum crealus iinperalor, modera- 50, 1'niversis pra lalis in imperio Constaniinopolilano ;

lorem impcrii agerel, anno 1200, Inuocentius, epi- 57 .Muirliioni Uonlisferrali —

62, Benediclo, liluli : —
etola data Nonis (id est die 5) Augusli, eomposilio- S. Susanna presbylero cardinali, A. S. teyato dat. ;

num, fictam inler ipsum ejusque barones ac popu- xill Kal. Junii; 63, Clero ConstantinopoUtano. —
lum t-x una parle, et Thomam palriarcbam, cle- (10) I.iiieras istae in Regestis Innocentii non re-
rurnque Conslantiuopolilanuin ex altera, super periuntur.
 GESTA. — AN. 1206. CXLVI

praecepit hoc modo (11). Instantia nostra quoti Aimperatoris summo pontifici destinalis, perpendcre
diana, etc. Dat. Ferentini, Non. Augusti, an. ix. licetmanifeste (20) Sanclisshno Palri ac dominoln-
:

CII. Post haec, patriarcha praediclus soletnnes nocentw, Dei gratia summo ponlifici, Henricus, frater
nuntios cuin gratuilis obsequiis ad apostolicam se- imperatoris Constantinopolilani,et moderator impcrii,
dera direxit super diversis articulis, querelas, con- cum debita reverentia , humiliet devota,pedum oscula.
sullaliones el preces inculcans. Ad quoe omnia Cum universum exercitus Christiani progressum, etc.
dominus papa rescripsit eidem (12) hoc modo (13) : Dat. in palatio Blackernx, an. 1205. Non. Junii.
Inter quatuor animalia, qux in medio sedis etc. Dat. CVI. Adhuc etiara manus Domini non cessavit
Ferentini, iv Non. Augusti, an. ix. flagellare Lalinos, ut vexatio eis tribueret intelle-
Clll. Interim quidam, natione Burgundio, electus ctum, siculpraefatusHenricus, frater Constantinopo-
in archiepiscopum Patracensem (14) super provin- lilani imperatoris, el moderator imperii, doraino

ciain Achaiae universam, ad aposlolicam sedem ac- papae rescripsit (21).

cessit ;
pro quo nohilis vir,Guillelmus Campaniensis, Statum, inquit, noslrum, et rumores qualescunque,
princeps Aohaiae (15), et canonici Sancti Andreae pro nunliorumopportanitate, sanclitativestrx dignum
de Patras, humiliter supplicabanl ut ipsum eis in duximus revelare. Salis, ul credimus, vobis innotuit
archiepiscopum summus ponlifex concedere digna- •p qualiler, peccatis nostris exigcntibus dominus noster
retur, remittendo ipsum confirmatum, consecratum imperalor, occisa et capta magna parte suorum, quod
et palliatum. Qui qualiter super hoc faclo processc- tine cordis amaritudine el dotore maximo dicere non
rit, ipsius lilteroe manifestant Constantinopolilauo possum, a Comonnis in bello Anitrinopolitano captus
patriarchae transmissae (16) : Inter quatuor, inquil, fucril. Postmodum, cum princives et barones, et mi-
animalia, qux secundum Apocalypsim Joannis, etc. lites e.rcrcilus me baillivum'clegerint, egressus ex urbe
Dat. Romoe, xm Kal. Decembris, an. vm. regia cum exercitu Christiano, civitates et castella
Defunclo apud Conslantinopolim Qenrico
CIV. plurima, qux nobis rebellia fuerant, subiugavi-
Dandulo, Venelorura duce, Petrus Cianus apud Ve- mus (22); el, munitis marchiis nostris, circa festum
netias est proraolus in ducera. Qui abbatem Sancli sancti Remigii Constanlinopolim reversi fuimus. In
Falicis de Venetiis elegi fecitin archiepiscopum Ja- munilione vero cujusdam civitalis, qux Rossa dicitur,
dertinum (17;, et auctoritale patriarchae Graden- Th. de Tcreramunda, virum uliquc slrenuum et dis-
sis (18) confirmari et consecrari miltens solemnes ; cretum, cum mullis militibus el serjanlis (23) reli-
nunlios ad summum pontificem, pro pallio impe- quimus ; dum morarenlur ibidem, circa Purifica-
et,

trando quod ei altera vice fuerat denegatum.Meraor tionem beatx Marix significalum est eis, Blusos prope
autem oflensae quam in destruclione Jaderas Veneli Sossam castrum quoddam occupasse. Qui, de Rossa
commiserunl,taliter eisdominus paparescripsil (19): de nocte exeunte-i armati, Blacos, quos illic invene-
Apostolicse servitutis officium laudabililer exerce- runt, occiderunt, et,castro dejecto, cnm procda Dlaco-
mus, etc. Dat. Ferentini, Non. Augusti, an. ix. rum etequilaturis eorum,versus civitalcmsupradictam
CV. Cum autem Latini jam pro majori parle Con- redire csepcrunt. Quibus redeuntibus, ex insidiisprope
stanlinopolitanum obtinuissent eliam imperium, et Rossam occurrit midlitudo Blacorum et Comanno-
inomnibus eis prospere successissel, ita, ut terror rum et, congressu facto ex utraque parte, proh
;

eorum quasi fulgur de coelo ceciderit, non solum in dolor ! ullione divinanoslri fere omnes occisi sunt vel
Grascos, verura etiam in paganos, ipsi de prosperi- capti. Illi vero, quibus custodia civitalis depulata
tale nimis insolentes efTecti, post vanilales suas fuerat, circiter quadraginla militcs de nocte rece-
libere declinare coeperunt, et Deum ad iracundiam dentes cum serjantis, ad nos sani redicre ; et sic Do-
pravis operibus irriiare. Uude, quid eis merilo pec- minus, flagellum flagello adjiciens, merilis nostris
catorum suorum evenerit, ex lilleris Henrici, frutris perversis idipsum exigenlibus, vultum indignalionis

(11) Vide epislolam 142 libri noni. (16) Vide epistolam I53 lihri octavi.
(12) Eidem. Sic in codice Vallicellano ; apud (17) Deisto vide nolas ad epistolam 189 libri noni,
Baluzium deest. de qua mox.
113) Vide epislolam 140 libri noni. D (18) Vide epistolam 240 libri sexli, nol.
(11) Anno 1207 sedebat archiepiscopus Patrarum (19) Vide epislolam 139 libri noni.
vir quidam, cujus nomen nos latet inopia vero ea ; f20) Vide epistalam 131 libri oclavi,
fuil, quod, cum sua debita solvendi impos esset, (21)Epistolahaecin Regestis bodie non reperitir.
Innocentius, eo anno (vid. epist. 49 libri decimi), (22) Subjugavimus. Sic apud Balnzium in codice ;

praelalis Achaiae mandaverit, ut insi charitativis slu- Vallicellano, imperio subjugavimus.

derent anxiliis subvenire, etc. Ue eodem in epistolis (28) Serjantis. Sic in codice Vallicellano sic et ;

ejusdem anni 50 el 51, quas probabiliter non rece-
pit prassul iste, morluus eodem anno mense Aprile.
vel ctiam fortassisjam mense Martio, ut ex aliis
Innocentii epistolis evincitur.
lib, 56).
(15) De Guillelmo Campaniensi. al. de Chanlita.
principe Achaiae, qui obiit veisus an. 1210. vid. Hist.
de Constantin, sous les emper. franp., lib. i, png. 25,
26, 27 et 53.
apud Bafuzium, qui ad marginera notat in codice
Regio legi, servienlibus. Serjantis slare polest. Ser-
jantus enim eadem nolioue dicitur ac serviens, id est
(Vid. epist. ejusd. armiger, Gallice icuger, sic diclus, quod militi quo-
dammodo serviiiura exhiberet et obsequium. ejus
quippc scutum et arma de'erehal, unde scnlifer
dictus Qui plura velil, adeat Cangium, Glossar.
tom, VI, col. 421.
 ; ;;

cxltii INNOCENTII III PAP.E CXLVIIl

sux vobis oslendit. Veruntamen quia bellorum

,
A quod pacem non haberent cum illo, nisi redderet
evenlus juit, esl et erit semper anceps, nec /ieripotest, Lerram ad Conslantinopolitanum imperium perti-
quod semper bene cedat bellantibus, ct swpe tristia nenlem quam ipse invaserat violenler. Quibus ipse
Isetis miscentur, non desperandum virtuosis viris.
est
re^pondit quod terra illa justius possidehatur ab
:

Nam parvo tempore mutatur fortuna, et Dominus ipso, quam Conslantinopolis possideretur ab illis,
respieiet shos, et statim reddet optata gaudia desolatis. nam ipse recuperaverat lerram quam progenitores
In rcbus arduis virtus comprobatur, et robustas viros ejus amiserant, sed ipsi Conslantinopolim occupa-
ipsa reddunt pericula cautiores. Nam adversitas qux verant, qua?ad eos minimeperlinebat : ipsepra;terea
bonis viris objicitur, non indicium reprobationis, sed coronam regni legitime receperat a summo ponti-
probalio virtutis est. Nos ergo,in his augustiisconstU lice (26) sed ipse, qui se appellabat Constanlino-
;

tuti, ad vos,Palrem omnium, imo,ut verius loquamur, polilanum basileum, coronam imperii temere usur-
nostrum, in hoc \acto lurbalionis recurrimus, vestrum paverat a se ipso : quare, polius ad ipsum quam ad
implorantes auxiliutn et amsilium; quatemts opus illum imperium perlinebat, ideoque sub uno vexillo,
nostrum, a vobis misericorditer inceptum, misericor- quod beato Pelro receperat
a (27), ejus clavibus
dius terminctis, quoslibet bonos modos, pro facto insignito, pugnarel, fiducialiler conlra illos qui falsas
operis nos/ri tiecessarios, adinvenientes. cruces su's humeris prreferebant
p : provocatus igitur
CVII. Eorum igilor inforluniis doroinus papa com- a Latinis, compulsus fuil ut defenderet se ah illis ;

paliens, pro liberalione iroperaloris nuniium spe- dedilque sibi vicloriam insperalam Deus, qui su-
cialem ail praefalum Joannilium cum his litlerisde- perbis resistitjiumilibusaulemdatgratiam (Jac. vi.6);
slinavil (21) : Ex illa gratia speciali.qua te glorifica- ipsamque victoriam bealo Pelro apostolorum prin-
vimus, elc, sine dala. cipi ascribehat diclum aulem imperalorem, ad
:

CVIir. Prafalus vero Joannitius, siveCalojoannes, consilium suura et mandatum summi pontificis,
rex Bulgarorum ct Blacorum, rcspondit (25), quod Iiherare non polerat, quia debitum carnis exsolve-
ipse audila caplione regiae civilatis, miserat nunlios rat cum carcere leneretur (28).
et litleras ad Lalinos, ut cura eis pacem haheret CIX. Audila famanominis ejus, Gregorius, Ar-
sed ipsi ei superhissime responderunt, dicentes, menorum catholicus (29), et Leo (30), rex mino-

(24) Vide epislolam 129 libri noni, 217, Litterx fxdeiiter interpretatx de Armenio in La-
(25) Responsiva» illae Joannilii sive Calojoannislit- linum, quas catholicus Armeniorum domino papu-
lera in Regestis Innocenlii nusquam comparent. lnnocentio destinavit ; ubi agitur de coronatione rc-
(26) Vide supra, § 80. gis Armenix ; dat. (ut patel ex epislola responsivaj
(27) Vide supra, §74. anle linem anni 1199 ; —
218, Gregorio catholico
(28) Carcere teneretur. Sic io codice Vallicellano; (] Arrreniorum ; epistola responsiva ad epistolam supc-
sic el apud Baluzium, qui ad marginem notat in riorem; dat. Laierani, ix K.al. Deeembris, aa. n(id.
codice Regio lcgi, in carcere moraretur. est au. 1199); —
219 Litterx Leonis f reyis Armenia?,
(29) De GreKorio, Armenorum calholico, agimus ad papam Innocenlium, qua petit subsidium adversus
iu notis ad epistolam 45 libri quinli. payanos dal. Tharsis, anuo ab Incarnatione Do-
—
;

(30) Ohierat versus annuni 1189 Rupinus, prin-
ceps vel rex Armeniae. Post ejus morlem, Leo, al.
Livo, consobrinus ejus, duarum, quas ille relique-
rat, filiarum lutorem se gerens, regni primum ad-
ininistrationem suscepit, et paulo post integram
possessionem sibimet usurpavit. Verum, ne legiti-
mas regni hreredes Rupini filias, spoliare nimis
injuste viderelur, ipsas duobus pnncipibus exteris
nuptui dare sluduit, nempe Philippinam, seeundo
genilara, Theodoro Lascari, Constanlinopolilano
imperalori I primogenitaiu vero Alidem, Ray-
; teaani, xvi Kal. Januarii, an. n (idest, (199);
mundo, Bcemundi Antiochiae principis III filio pri-
mogenilo. Deinde, lam ab imperatore Henrico VI
quam a summo poniifice Ccelestino III obtinuit, ut
in legitimum Arrnenue, regem, Conradi de Wilels- r\ se gerant dat. ul supra ;
bach, Maguntini archiepiscopi (qui lunc in trans-
mariiiis partibus versabatur), manibus consecra-
retur. Quod quidem versus annum H97 conligisse
tradunt historici. Defuncto hrevi post suum cum
Alidi inatrimonium, Raymundo, qui ex ea filium
unicum, nomine Rupinum, susceperat, Boemun-
dus III, Rupini avus, ipsum in successorem suum
designavit ; quod quidem alterum Boemundi III fi-
lium, videlicet Boemundum, comitem Tripolila-
num, summopere molestavil, uipote qui et ipse pa-
tri suo, lioemuudo 111 in principatu Autiochiaj suc- terdici non possint, nisi de speciali mandato papx ;
ccdere gestiebal. Quae bella inde secula sini, hic
enarrare lougius forel, sed ex ipsis Innocentii epi-
slolis repelenda sunl, quas ideo hic summarie indi-
care opera: pretium ducimus. CaHerum Leo., al.
mini 1199, mense Maio, die vicesima tertia, 220,
Leoni illustri regi Armeniorum, qua respondctur epi-
slolx supcriori; dal. Lalerani, viii Kal. Decembris.
an. ii (/(( est 1199); —
252, Lilterx Leonis, rci/;s
Arweniorum, ad papam Innocenlium, qua aposloii-
cum auxilium adversus comitem Tripolitanum, ma-
gistros et conventus Templi et Hospitalis implorat
sine dala (sed anle (inem anni 1199, ul palet ex
epistola responsiva), 253, Leoni, illustri regi Ar- —
menix, qua respondetur epistolx superiori; dat. La-
254 —
Pagano et Arroni, comitibui, et universis aliis baro-
nibus, militibus et populo, in regno Leonis, regit
Armcnix ; ut cum suo rege conlra Saracenos forliter
255. Leoni, regi Arme- ; —
nix ; qua transmitlil vexillum B. Petri quo contra
crucis inimicos utattir ; dal. ut supra 259, Regi ;
—
Armenio ; ut castrum Gaston Templariis restituat
sine data (sed an, n, id esl, versus (inem anni 1199,
vel initio anni 1200).
Lihri quinli : l&.Liltcrx regis Armenix ad papam,
qua respondetur epistolis librisecundi 253 eJ255 ; dat.
l^isi. primo die mensis Oclobris (anni 1201, ut potet
exdata epistolx sequentis); kk,Lconi, reg\ Armenix, —
quod rex ct regnum Armenix excommunicari aut in-
dai. Laterani, Kal. Junii, an. v (id esl an. 1202) ; —
Litterx calholici Armcniorum ad papam ; de primatu
papx, el dc pcrsccutionibus Ecclesix Armanicx ; sine
data —
Calholico Armeniorum, qaa respondetur
—
;

Livo, Armeniae rex, obiil anno 1219. epislolx superiori ; sine data. 47, Litterx Siscnsis
Conferenda; sunl igitur epistoloe libri secundi : archiepiscopi, regis Armenix canceilarii, ad papam
 GESTA. — AN. 1199. CL

ris Armeniae, lilteras el nuntios cum muneribus ilo- A boc modo (38) : Comitibus, baronibus, mililibus, et
mino Innoccntio transmiserunt (31), ad devotionem populis universis in Armenia constitutis. Etsi mo-
et obedientiam ejus se humililer exponentes. Qui- i/ernis temporibus apostoticw sedis reciperetis insti-
bus dominus papa rescripsit boc modo (32) Gre- : luta, elc. Dat. Laterani, ul supra.
gorio Armenorum catholico. Ex eo le radicatum, etc. CXIII. Ilerum idem rex alium mililem ad sedem
Dat. Laterani, ix Kal. Decembris. apostolicam deslinavit, per quera talia scripla di-
CX. (33) Lironi, Armenorum regi illustri. Is Ec- rexit (39) : Paternitalis vestrw litteras, quas per di-
clesiam suam congregat ex gentibus, etc. Dat. Late- lectum et fidelem nuntium nostrum nobis direxislis,
rani, viu Kal. Decembris, an. n. elc. Oat. Sisi, primo die measis Octobris (40).
CXI. Posi haec, idem rex quemdam militem cum CXIV. Ad pelitionera vero regis, dominus papa
ad summum pontificem deslinavit (34),
lilteris suis tale sibi scriptura indulsil (41) : Regiw serenitalis
rogans et postulans ut, cum super injuriis quas devotio promerelur, elc. Dat. Laterani, Kal. Junii.
circa successionem principalu= Antiecbiae comes CXV. Rescripsit (42) etiam Armenoruin calho-
Tripolilanus (35) cum Hospitalariis cuidam nepoii lico in bunc modum
Quod die ac noctein lege
(43) :

suo, Rupino nomine, irrogaverat, ad aposlolicam Domini mediteris, eic.Dat. ut supra.

sedem appellassel, facerel ei jusliliae plenitudiuem CXVI. Qualiter autera Petrus, lituli Sancti Mar-
R
exhiberi. Cui dominus papa (36) per lilteras suas celli presbjler cardinalis, apostolicae sedis legatus>
ita respondit (37) : Ei, a quo est omne datum opti- de Antiochia processeril in Armeniam, et quam
mum et omne donum. etc. Dat. Laterani, xvi Kal. honorilice ac devole receplus fuerit tam a rege
Januarii, an. n. quam a catholico, nec non et personis ecclesiasti-
CXIl. Per eumdem dominus papamilitem misil ei cis el mundanis, quodque omnes ad obedientiam se-
vexillum quod postulaverat ab eodem, scribens in dis apostolicae se astrinxerint, litlerae regis Arme-

qua mitram pallium et indulgentiam petit sine menio simiti ; dal. ut supra ; 45, Regi Armeniw ; —
dala ;
— 48, ,

arfh'e[Ascopo Sisensi, qua respoudetur

;

ut treugas ineal cum comite Tripolilano ; dal. Viterbii,

epislolw. superiori; sine data. ii Non. Junii.

Libii septimi i&9,—Rcgi Armeniw :ut satisfaciat

: Libri decimi tertii : 119, Magistro el fratribus
de damnis per ipsumillatis fratribus militiw Templi; Hierosolymitani Hospitalis, qua confirmatur donalio
dat. Rom*, apud S. Pelrum, xv Kal. Februari, an. ipsis jacia a rege Armeniw (inseriuir ipsum dona-
vn (id esl an. 1205). lionis iustrumentum) ; dat Laterani, Nun. Au- m
Libri octavi 1, Abbalibus de Lucedio et de Monte
: gusli, an. xm
(id cst an 1210); 122. Catholico, —
Thabor, et nobilibus viris, comiti Berlhold, et G. de archiepiscopis et episcopis per Armeniam constilutis,
Fornivall, qua causam quce inter regem Armenioe et qua confirmanlur ipsis quwdam privilegta ; dat, La-
comitem Tripolitanum super Antiochice principatu ^ terani, xin Kal. Septembris.
vertebatur,dijudicandam ipsis commiuit ; dal. Romae, Libri decimi qaarii 64, Palriarchw Hierosolymi-
:

apud S. Petrum, iii Xou. Marlii, au. vm (id est an. tano; dc excommunicalione rcgis Armenin, propter
1205); 2, L. Regi Armeniorum ; de eodem argu- quwstionem dc eastro Gastonis, dat. Laterani. jv
mento ac in epistolasuperiori; dat. Rcmae, ut supra Kal. Junii, an.xiv (id esl an. 1211); 65, Patriar- —
— 119, Liltcrtr Leonis, regis Armeniorum ad papam,
;

chce Antiocheno ; de eodem argumento ; dal. ut supra ;

quibus significat papa', quod pax reformata est inter — <o6,Joanni, regi Hierosolymitano ; de eodemargu-
ipsum ac Templarios, et quwdamalia; sine data ;
— mcnto ; dat. ut supra.

120, Litterw catholici Armenicrum ad papam; de Lihri decimi sexli 2, Rcgi Armeniw ; qua redar-
:

eodem argumento, et super quibusdam aliis sine ; guitur de quibusdam cxcessibus ;dal Laterani, n Kal.
data; —
126, Petro, lituli S. Marcelli presbylero Marlii, an. xvi (id est an. 1213); 7, Patriarchw —
cardinali, apostolicw sedis legalo, qua ipsum repre- IIHjsolymilano ; de causa regis Armeniw; sine
hcndit.quod terrum sanclam deseruisset, etc, dal.... data.
iv Id Julii. (31) Vide Epislolas 117 et 119 libri secundi,
Libri decimi214 Patriarchw Hierosolymitano ;
: supra cilalas.
qua committitur ei causa adversus comitem Tripoli- (32) Vide epistolam 118 libri secundi.
tinum : dat. Lalerani, Idibus Fabruarii, an. x (id est (33) Vide epistolam 220 libri ejusdem.
an. 1208): (34) Vide epislolam 252 lihri secundi, Litterw
Libri undecimi 9, Eidem ; de eodem argumento ;
Leonis, regis Armcworum ad papam ; sine data.
dat. Laterani. lvNonMarlii, an. xi (id est an. 1208] D (35) Boemundus (de quo jam dictum est supra,
— Eidem ; qua ei legalio prorogatur in qua-
113,
;

not. ad § 109), comes Tripoliianus IV, comitaium

driennium; dat. apud S. Germanum, vn Id. Julii, usurpaverat versus annum 1200, post mortem Rai-
an. xi ;
—
109, Eidem, et magistris militiw Templi mundi, Obiil an. 1233.
fralris sui.
et Hospitalis qua monentur ul invigilent custod<w
; (36) Papa. Sic in codice Vallicellano, apud Balu-
terrw sanctw ; dat. apud S. Germanum, vi Id. Julii, zium deesl.
an. xi ; —
110, Eidem de electione patriarchw An-
; (37) Vide epistolim 253 ejusdem libri.
tiocheni dat. apud S. Germanum, iv Id. Julii,
; (38) Vide epislolara 251 ejnsdem libri.
an. xi. (39) Vide episiolam 43 libri quinii.
Libri duodecimi 8, Eidem ; de translnlinne epi-
: (50) Lilteras islas, ah Armenifnum rege anno
scopi Yporiensis ad patriarchatum Antiochenum, et 1201 dalas fuisse, paiet ex responsiv i Innouentii epi -
de dhcordia inter regem Armeniw, fratrcs mililiw stola, de qu-i mox, qua? Kal. Juniian. v (idestanno
lempli, et comitem Tripolitanum : dal. Laterani, m 1202), dala dieilur.
Non. Marlii, ;in. xn ;id esl an. 1209; 38, Dccano, — (41) Vide epistolam 44, libri quinli.
ei magistris R. et P. canonicis Antiochenis, et uni- I.itieras ad p;spam direxerat catholieus Ar-
versis rlcricis in castro Cwsarii commorantibus ; ut meniorum, quae libri quinti nura. 45 obtinent.
patriarchamsuum suscipiant reverenter ; dat.Vilerbii, (?3) Vidc cpislolam 46 libri quinti.
vii Kal. Junii, —
39, Comiti Tripolitano ; de argu-
CLI INNOCENTII
noruni, ad dorainum papam direclae, declaranl; in
qnibus taraen idem rex de proefato legato domino
papae conquenlur, el, tam de facto Antiocheuo
quam de negolio Templarioruui, mulla uarranlur,
quae plcnius et planius ex ipsarum leclione pate-
bunl. Rex quippe scribit hoc modo (44) : Reverendis-
simo in Christo Patri et domino Innocentio, Dci gra-
tia summo pontifici et universali papai, Leo,per eum
dcm et Romani imperii graliam, rex Armcnnrum,
sanctitatis suos devotus el obcdiens, cum salute grata
scrvitia ct pedum oscula. Cum constet vos, celeber-
rime Pater et domine, etc, sine data.
CXVII. Calholicus vero tales lilleras deslina-
vit (45) :
Reverendissimo in Chrislo Palri ct domino lnno-
cenlio, Dei gratia summo pontifici cl universalipapce,
Joannes (46), per eamdem humilis Armenorum catho-
licus, sancliiati vestroe devotus et obediens, cum dc-
bila obcdientia et reverentia plena salutis gaudia. Ex
ineffabili providcntia Domini nostri, etc, sine dala.
CXVIII. Legali vero super his domino papae re-
scripserunl hoc modo (47) : beati Martini
Reverendissimo Palri et domino plurimum metuen-
do, lnnocenlio, Dei gralia sanctm et universalis
clesia summo ponlifici, Sofjredus, permissione di-
(44) Vide epislolam 119 libri oclavi.
(45) Vide epislolam 120 libri octavi.
(46) Gregorio septimo (catholico Armeniorum, de
quo supra not.ad§ 109,suffectusest domnus Joannes,
qui ante annum ab eleclione sua transactum, mortem
oppeliii. Ad Armenorum primariam sedem promo-
tus hic Joannes fuit, agenle Pelro illo, tituli S.
Marcelli presbytero cardinale, quem ad instauran- C
dam pacem mler Tripolilanum comilem, el Rupi-
num, fratris Leonis, Armenorum regis, filium, Ar-
meniae majoris principem Innocenlius delegaverat.
Gesla haac sunt anno 1205. Verum, vix isla paela
fuerant, quando Pelrus legatus Joannem catholi-
cum inlerdiclo supposuii, quia Antiocbeno pa-
triarchae subjici recusaret. Armeni vero pra?sules,
rexque Leo, datis rursum ad Innocenlium litteris,
legaii sent''nliam revocare siuduerunt.
(47) Lilterae istae in Regestis non reperiuuiur.
(48) Vide not. ad epislolam 6 libri quinli.
(49) Vide not. ad epislolam 20 libri lertii.
(50) Erat is verisimiliter Boemundus, filius se-
cundo genilus Boemundi Aniiochae principis III.
Boemundus ille comitaium Tripolitanum versus an-
num 1200 usurpaveral, in praejudicium Raymundi
Rupini, nepolis sui, cujus tutelampater ejus, Ray-
mundus comes Tripolitanus III, fraler idem dicli
Boemnnrii, ipse affidaverat.
(51) Boemundus, de quo supra, Antiochiae prin-
ceps III, riefunclo filio suo primogenito Raymundo,
in successorem suum desigoasse dicilur Rupinum,
Haymundi filium, Livonis (qui Rupini alterius, Ar-
menorum regis, consobrinus eral) ex Alide, al.
Aliza, malre sua, nepotein, el ipsi juramentum
fidelitatis a subdtis exbiberi fecerat.
(52) Eiat illi nomen Philippus du Plessiez :
« Pbilippe du Plessiez, ne d'une famille illuslre
d'Anjou, eiait en possession du magislere, selon
du Cangc, en 1201. La raeme annee, ie roi d'Arm6-
nie enleve aux Templiers le fort Gasion, situe dans
la principaute' d'Autioche. Le grand mailre, Tan
1202, fait de"ployer le Deauciant (1'elendard de l'or-
dre), pour obliger ce prince a reslituer la plnce. On
convient ensuite d'une suspension d'armes jusqu'a
Tarrtvde des legats. Cctte convemion Ctait Peflet
III PAP.E
A vina tituli sancta* Praxedis (48), et Petrus, divina
providentia tituli Sancti MarceUi [iO),presbyteri car-
dinales, licet indigni, debilam et paratam inomnibus
obedienliam. Dum eotempore, quo veni Acconego Sof-
freduSftreuga esset cum Saracenis,et guerra gravis inter
regem Armeniceet comitcm Tripolilanum (bO),et Antio-
chenos, pro eo quod, sicut diccbatur, idem cotnes An-
tiocham injuste occupaverat et ejecerat, assistentibus
sibi ex majori parte civibus, ex magna parte nobiles
civitatis, pro eo quia sibi jurare nolebant contrajura-
mcntum fulcliudis quod prwsliteranl filio primogenito
cujusdam principis {5i),requisitus ab utraqueparte sue-
pius et instantcr, habito consilio non semel, seA sa>-
pius,cum magislris Templi (52) et Ilospitalis (53), iter
arripui versus Antiochiam, ut ibi laborarem ad pa-
cem, et sedendam, sicut possem, discordiam. Scri-
pseram eliam prmfalo comiti et communi Anliochim,
sccundum consilium prxdictorum magistrorum, ut
venircnt, vel mitterent honorabites etprudentes viros,
ul cum cis deliberare possem qualiter mihi essel pro-
cedendum usque in Antiochiam. Cum igitur in feslo
(54) intrassem civitatem Tripolita-
nam, ad quem diem locum eos vocaveram, nec
et
Ec- mihi occurrerunt, sed nec etiam per nudas litte-
ras respondere aliquid voluerunt. Laboransautem ultra
d'une impuissance re*ciproque. Le roi, dans 1'inler-
vallc, cbasse tous les Templiers de son royaume, et
fait saisir tous les biens qu'ils possedaient, elc.
Du Plessiez mourut 1'ann^c 1217. » Art de viriflcr
les dates, nouv. e^dit, lom. I, pag. 510.
(53) Quis fuerunt tunc lemporis Hospitalis magi-
sler, merilo forsan dubitari posset. De anno enitn
obiius magistri, Gaufredi de Donio (Gausfred, ou
Codefroid de Duisson), ac proinde de auno quo in
illius locum sullectus fueril Alphonsus de Lusila-
nia, apud auclores ambigitur. —
« Qual poi fosse
la morte del Donion, accaduta, siccome pare, in-
lorno al tempo, in cui 1'armata de' nuovi crociati
andava guignendo su le rive del Bosforo Tracio,
nol ridiremo, poiche mancono i documenli per
dirlo con cerlezza. » Memor. de Gran Maestr. dei
sacr. milit. ord. Gerosol. lom. III, pag. 218. Al- —
phonse de Portugal, qu'on croit issu, mais en ligne
indirecte, des princes de Porlugal, ne succeda que
lan 1202au plus tot, et non pas des Pan 1194, comme
on le croit communement, & Godefroy de Duisson.
Son zele pour la retorme, el la hauteur avec la-
quelle il 1'exerca, lui attirerent des contradiclions,
qui 1'obligerent a se demettre i'an 1204. II retourna
ensuite dans sa patrie, oii 1'on pr&end qu'il perit
longtemps apres dans les guerres civiles qui s'y
D eleverent. Ce qui parait certain, c'est qu'il y mou-
rut, suivant son ^pitaphe, le premier mars 1245.
— Geollioy Ralh, ou le Rat, originaire, a ce qu'ou
le
croit.de Touraine, fut sabsiitue, lan 1204, au grand
maiire Alphonse. Celaii un homme venerable par
son age el par la douceur de son caractere. Au com-
mencemenl de son ministere, il se ioignit au pa-
triarche de Je'rusalem pour accommoder les diff6-
rends du prince d'Antioche et du roi d'Armenie, en
quoi il reussil. II mourut Pan 1207, apres le mois
de mai. »
Haclenus doclissimus auctor operis nunquam
satis laudati, cui titulus VArt de virifier lcs dates,
edil. nouv., lora. I, pag. 517. Sed, inox videbimus,
num de morlis Gausfredi de l>onio, Alphonsique
m ejus locum suffeclionis tempore aliquid certius
ex noslra legatorum epistola erui possil.
(54) Die undecima mensis novembris an. 1202.
 -

cliii GESTA. - AN. 1199. cliv

misi ad tUramque parlem viroi venerabiies Anlera- j\ cordiam, in qua non est passt.s, haberi mentionem
,

densem (55) tielhlehemitanum (56) epincopos. Nam nominis mei, quo mediante lotum negotium firmatum
hiems invaluerat, el dicebatar milii quia jam non fucrat, et sine cujus assensu Hospitalariii non pole-
erat tutum intrare mare, Sed nee sic responsum ali- rant cum eo concordare sicque ibidem jacui usquead ;

quodhahere potui usque ad festum Purificationis (57). Dominicam ;>asrionis (60). Cumque, sic fatigalus el
Tunc vero venit princeps Tripolitanus, non propter delusus, rcdiissem Accon {exspeclabam enim venlu-
me, sed ad negotia sua promovenda, prout ipsius ob. rum Stolium, nec votebam in ipsius adventu abesse),
portunitas requirebat ; cum quocolloquium inpropria accesserunt aulem multi nobiles viri dr. Francia, cl
persona liabere non potui, pro eo quia denuntiatus iam ipsi, quam rexllierusalem magister Templi (01),
erat excomunicatus per Hierosolijmitanum (58) et et alii nonnulli institerunt inihi, depedibus non modi-
Antiochenum (59) patriarchas, atque circumadjacen- cum taboranti, ut navigarem cum ipsis Antiochiam.
tes episcopos, sed, sicut ipse asserebat, injuste, ideo- Nam, si ego vem cum eis, ipsiparati essent mecum
que non gerebat sepro excommunicato ;
per intemun- venire pro concordia in Antiochia ponenda. Acquitn
tium quoque mihi loqui nolebat. Laboratum est au- eis continuo , licet seger pedibus sicque navigamus
;

tem ad concordiam inter ipsum et Ilospitalarios su- e<jo et magister Templi, generalis prxceptor liospi/u-
per factu pro quo notalus erut excommunicatus ; et, lis (62) Stephanus de Pertico (63), comes Uoncia
post mullam lergiversalionem, ventum est ad con B (64)rfe llungaria, etnuntius marchionis, Monlisferrali,

Anteradensem. Sicapurt Baluzium in codice

(55)
;
Valliceilano, Accerradensem polius legendum/0?ta-
; Hospilali diversorio
radensem. Antaradus, urbs Phoeuiciae, in ora maris
Syrii quae poslea Ortfaosia dicli nunc
eistat inter Balaneam, sive Balaneas ad Boream,
ei Tripolim ad meridiem, inde 34, hinc 28 milliar.
dissita. ln ruinis fere deserta jacet suli
Turcarum, juxla quara inest modica iosula, uhi
anliqua urbs Arados, quae nunc quoque in ruinis
jacet. Baudrand, Geogr. lom. I, pag 66, col. 1.
Antaradum habitaloribus vacuam reperlam occu-
parunt crucesignali, dum, capta Antiochia, Palue-
stinam versus tenderenl an. 1098 cessilque in sor-
; siilueudum decrevil. Vide epistolam 27 libri primi.
tem Willelmi Jordini, qui Berlramni, Tripolitani
coruilis, consanguineus eral, seque Boernundi An-
tiochiae principis clicntem saeramentoprofessus est.
Exkide sedi Anliochenae addicla raansit Antaradus,
licet hanc Innoceniius P P. II, Tyro raelropoli Hie-
rosolymitani regis ditionis factie suffraganenm de-
claraverit. Saaculo aulem xiv medio, unila esl sedi
Famigusianae in Cypro insula. Or. Christ. tom. III,
col. 1171.
Quis fueril Antaradensis episcopus, de quo hic in
legatorum lilleris agitur, prorsus ignoratur. Sy-
nodo Lateranensi, sub Innocentio P P. III, inlerfuit,
Petrique, Antiocheni palriarchae, vices gessit Pe-
trus aller, episcopus Anlaradensis. Iis fortassis
episcopus fuil Antaradensis, cujns meminit praefa-
tus Innoeenlius P P. 111, epistola libri decimi 180,
dat. an. 1208. die 9 Januarii.
(56) Bethlehem ab Hierosolymis 5 milliar. in
austrum Hebron versus dislat. Hanc Paschalis
PP. II in sedera episcopalem erexil sub patriar-
cha Hierosolymitano sed nunc excisa est, ma-
;
nente tantum ccenobio ejus vero episcopalus ri-
;
lus Lalini consliluto apud Gallos in xenodocfaio
aii Clamccium oppidum, Nivernensis provincincia)
et Antissiodorensis dioeceseos, ad Icaunum flu-
vinra. Beaudkand, Geogr. tom. I, pag. 162,
col. 2. Scilicet, cum oppidum Bethlehem in po-
lesiaiem venisset l.alinorum simul cura Hierosoly-
mis, anno 1099, etsi illud hactenus episcopatu co-
honesiatum non fuisset, ob ejus proximilatem ad
Hierosolymam, anno lamen 1110, sub Balduino I,
Godefridi de Bnllonio fraire, sedes episcopalis eva-
sit. Vide Willelm. Tyr. Hist. hb. ix, cap. 12 Illuc
aulem translata fuit sedes episeopalis Ascalonis a
Saracenis lunc occupatae, quae nimirum anno rlun
laxat 1154 iis erepta fuit, et Bethleheraiticae unita.
Vid. eumJ. ibid. )ib. xvn cap. 30. Ejectis poslea a
Palaestina Laiinis, cum Graeci ecclesias hujm re-
gionis sibi vindicassent, sedem episcopalem Eccle-
siae Bethlehem servaverunl. At prrcsul Latinus, ab
inlidelibus exlorris factus, in Galliam adduclus esl
aGuidone, Niverneasi comite, an. 1223,
et donatus
cum
jure et liiulo episcopali,
in suburbano Chnneciaci, dicecescos Antissiodoreu-
Toriosia, sis, in comiialu Niveraensi. Vide. Gall. Christ. nov.
t. XII, col. 686.
De nomine praesulis qui Ecciesine Bethlehemi-
dominio l.tn.u, lunc cum scriberent leg.tli, praeerat, ambi-
giiur. Circa primordia Innocentii P P. III, anno
1198, B. subdiaconus Romanae Ecclesiae, el P.
canonicus Sepulcri Domiuici, electi fuerant ad se-
dem Bethlehemitanam. Re ad pontificem delala,
cleclionem utramquc initavii, sed praefatum R. re-
Ughellus ve.ro, Itat. sacr. tom IV, col. 1097, in
episcopis Vercellensibus, illo R. praetermiaso, Ira-
dit, Alberto, Bethlehemilano episcopo, post aunum
1186 defunclo, immediate successisse Pelrum, se-
^ dis aposlolicae legalum, qui unus fuit ex duodecim
electonbus Balduini, impeialoris I Lalini Conslan-
tinopoleos, an. 1204. Adversua Ugfaellum allegari
possel, episcopum Bethlefaemitanum revera, sed,
uniisso ejus noraine, inter eos electores compulari,
lum a Balduino ipso (vide epistolam 152 libri sep-
limi), lum ab Alberico, Chron. ad an. 1204. Ve-
rum, pra;falus Ughellus, llal. sacr. tom. III, col.
490, in archiepiscopis Pisanis, iustrumentum quod-
dam exfaibet, conleclum anno 1205, indictione vm,
mense Septembri, cum inscripiione Rivelonis [leg.
Nivelonis] Suessionensis, G. Trecensis, et P. Belh-
lehemiiani, episcoporum.
(57) Die 2 Februarii. anno 1203.
(58) Vide quaj adnotavimus ad epistolam 38 li-
bri tertii.
Vide ad notas epislolam 52 libri noni.
(59)
(60) Id esl, die 23 mensis Martii. Vide Art de veri-
fier les dates, tom.
pag. 25.
I,
D (61) Notandum nobis videtur quod hic de magi-
siro Templi solo non verouna cura ipso de magislro
llospitalis, prout supra, mentiouem faciat legalus.
Vide supra not. 56, infra nol. sqq.
(62) Notandum eliam, quod faic non solummodo
de raagistro Hospitalis tacel legatus, verum e'inm
ipsius loco generalem prxceptorem liospitalis nomi-
net. Num magisterium ac praeceploria genralis erat
una eademque dignitas?
(63) Erat is, versimililer, Slephanus, qui dux
Philadelphiae dictus fuit filius quarlo genilus Ro-
;
trodi comitis de Periico III, qui apud Acconem oc-
cubuit an. 1191 frater Godifredi comilis item de
;
Pertico III
(61) Montia. Sic in codice Vallicellano sic et ;
apud Baluzium, qui ad margiuem nolat in codice
CLV INNOCENTII 111 Vkt>JE

qui veneral in lerram. Applicuimus proinde, auctore j\ >>' parlibus illis, diabolo insligante, creverit, ipse
Domino ad portum Antiochenum. Rex autem Arme- vobis prudentius ennarrabit.
ui.T applir.ueral circa pertinentias Anliochix. Secun- Ego vero, Petrus, tituti Sancti Marcelii presbyter
da die intravimus terram Antiochise, Quo audito, fe- cardinalis, insinuo palernitali veslrx, quod in supe.
stinanter misimus ad eummuntiumel litieras,ut, pro riori seric narrant sanclitali vestrx dilectus in Chri-
reverentia liomanx sedis et nostra, difjerret Ixdere slo patcr, dominus Soffredus, tituli Sanctx Praxcdis
terram, usquedum loqueremur ei. Exspeciavit triduo. venerabilis cardinalis, apostolicx Sedis legatus, ea
Venimus ad eum tertia die, et iterum obtinuimus di- quse circa koc negotium ipse inspexit,etqualiter ipse
lationes ab eo per novem dies quibus exspeclabamus processtt in eo, postquam ipse rediit a partibus
llierusalem regem venturum. Lahbravimus interim Antiochix. Et ego cum nuper venissem ad par-
adinvenire viam pacis antc omnia. RexArmenix ofjert tes Acconenses, vocalus pluries lam ab illustri

se ad justitiam, el instanter per me, iuio per vos, eam rege Armenorum, quatn a comite Tripolitano, seu
nepoli suo orphavo et matri cjus viduas instanter et principe Antiocbix et civibus Antiochenis, pro dis-
bumilitter postulat e.rhiberi. Hequiritur ipse ut ac- cordia dicta sedanda, si datum essel desuper, ad par-
quiescat judicio baronum qui venluri erant, ecce (65) tes Antiochix accessi, et circanegolium istud tripli-
proponit ipse, quia ab Ecctesia Rvmana requisieral cem viam tentavi. Primo, si ex consensu parlium ali-
justitiam, quam vos in adventu nostro per me et col-
B qua posset provenire concordia; quam cum circa
legam promiseritis exhibendam, etnostrum esset quo- iliutius laborasscm, nihi! profeci. Secundo, ut partes
rumcunque vellemus uti consiliis. non com- Nam ipse permitterenlse domino cardinali ct mihi, quatenus
miltebat se nisi in judicio noslro principaliler imo in secundum justiliam et xquitatem concordaremus vel
nobis vestro. Accessit autem spirilus iniquitatis, et judicaremus ; et, cum super hoc cum ulrisque diutius
eorutn corda subvertit, et avertit ab unitate nostra, laborassem, mhil profeci, etiam perlres menses. Tan-
qui pro concordia credebalur accessisse. Casperunt dem teriio, quia non videbatur necesse ul quxrere-
quippe dicere constanlerquod iwc judicium ad nos non mus a partibus, quatenus se ncbis commiiterent, sed
pertincbal sed nequead Ecclesiam Romanam. Quo- tantum ex officio noslro ofjerremus utrique partium si

rum constliis innixus qui diccbalur princeps,\secun- quid vellenl proponere, nos esse paratos justitiam
dum ipsum constanter proponebat sicque facti sunt ; exhibere, ad exoncrat ionem veslram Romanx i.ccle-
cor unutn et anima una in itinere, quod dictus prin- six, dotnini cardinalis, el meam, obtuli dotnino regi
ceps vix aliquid vel agebat, vel respondebat, nisiillo- vcstras litteras, domino Soffredo el mihi
quibus
rum consilio informatus ; excepto uno ex his qui tnandabatis, negolium illud
ut terminaremus,
mecum venerant, qui fideliter et prudenter mihi asti- juUilia mediante, quod parati eramus, domi-
til in toto negotio. Obtulerat insuper rex Armenix G el ego justittam fanendam el exhi-
nus cardinalis
viginti millia armalorum ad servitium Chrisiianila- bcndam secundum mandatum, neque pernosaliquem
tis si pro nepote suo orphano el matre ejtts vtdua sustineret defectum pro nepotis juslitia consequcnda.
justitiam posset oblinere. Videbatur mihi petitio ejus- Ipse autem rex tunc ail, quod referebat grates de eo
dem regis justa et admitteuda : oblalio quoqus ulilis quod sibi satis offerebam, et vobis, et Ecclesix Roma-
multum ei fructuosa Christianitali. Sed, cumhaberem nx, et nobis duobus ; sed addidit quod Antiocheni in-
contradictores illos, quos coadjulores esse sperabam, fcrebant ei violentiam, ideo petebat, ut prius amove-
videns me quasi solutn, recessi cum itlo unico qui mi- remus dictum comitem, seu principem, a possessione
hi assistebat; et veni Margatum, ubi laboravi, sicut civilatis cl principatus Anliochia>, et poslmodum de-
lieus voluit, usque ad mortem, usque dum venit do- beremus ei justitiam exhibere. Cui cum respondissem
minus cardinalis in Cyprurn, et landem Accon (66)1 quod hoc secundum juslitiam facerenon possemus,an-
ubi occuri sibi, multis litteris requisilus ab ipso, li- tequam, in judicio constilutus, proponeret, pro parte
cet adhuc essem mullimoda debiiitate infirmitalis stia, hoc ipsum, elalias rationes quas vellet, aiebat
oppressus Dominus aulem cardinalis, expeditis ali- ipse rex Vos estis vicarii apostolici, ego rex Arme- :

quibus negoliis apud Accon, ivit in Antiochiam e^ nix. Pono in vobis, domini S. et P. cardinales, nego-
usqueinArmeniam ;ubiquidfecerit,etqualilermalitia r\ tium nepotis mei et nepotis (67) mex ; et petimus a

apud Baluzium in codice Vellicel-

(65) Ecce. Sic ;
fex Nisi juxta formam quam libi per litleras alias
:

lano tunc
el di iT noscimurexpressisse, absolutionem acceperint
(66) Pelrus liluli S. Marcelli presbyter canlina- ("eneli), elc, tu, ne illorum videaris nequilise con
Hs. Istum, aate Adventum, id est ante mensem sent ire versis hierosolyjum dirij;as iter

Decembris, anno 1202, a praesenlia papae reeessum, tuum » Conferenda esl eliam epislola 209
ejusdem libri, P. tituli S. Marcelti presbyiero car-
ac navem transfetraturum inlravisse, pontifex ipse
lestatur in litleris ad SofTridum, tiluli S. Prasedis dinali, A. S. L, qua congratulatur ei quod Lyprum
presbvterum canliiialem, datis Ferenlini, iv Id. appulissel, et remittit arbitrio suo utrum debeat com-
Augusli, anno vn, id est anno Christi 1203. Vide municare cum Venelis ; dat. Anagnia;. x Kal. Fe-
epistolam 130, libri sexli. Petrum vero, non anle bruarii, an. vi (id estan. 1204)
(67) Nepotis mei et neptts mex.
incnsem Maii, imo niulio lardius aihuc, Acconem Sic in codice Val-
appolisse, evincitur ex episiola ejusdem pontiticis lieellano, rccte quidem. Nam
Alix, al. Alixa mater
48 libri seili, ad ipsum Petrum directa, et quee data Rupini, de quo hic agitur, Leonis, seu Livonis,aep-
dicitur Laterani, ix Kal. Maii. Sic enim ponti- lis erat. Apud Baluzium, sororis, qui
iu notis mar-
 GESTA. — AN. 110.).

volumus talemjuslitiam, elconsequi

vobis, et habere A piendo et observando judicio noslro, el quxcunque

qualem doimnus papanobis fucerei, siessemus inprx- partium hoc non faceret, nos eam persequeremur, tan-
senlia ejus pro vidua et orphano, sub protectione quam inimicam Christianitalis, et spirituatitcr, et tem-
aposlolica constitutis. Videlis vim, vioUntiam el in- poraiiter. Misimus proinde cum litteris noslris nos

justitiam quam comes afjert nepoti noslro orphano, et rcx Hicrusalem, atque barones pereyrini,venerabilem
so-ori nostne, ejus matri, vidux. Sitis securi de An- Cremonensem episcopum, qui parles, prxsentatis lit-

liochia, et plenam ejus suscipientes potestatem, ha- tc-is nostris, moneret ad ea qux scripsimus facienda,
beatis, ut, cuicumque parlium adjwlicacerilis firmum ,
ct qukunque hxc non facerel, ipse sententiamexcom-
permaneat et illibatum. »Cuicum respondissem, quod mumcationis ex parte nostra promulgarel in eum. Ac-
al nostrum pertineret officium super hoc providere, cessit itaque ad eos,etsingulisrequisilis, ut prxdixi,
sed proceieret, si placeret, in causa, et nos par.Uies- rex Annenix obtnlit, pro reverenlia vestra (72) e[

semus etiam con.pellcre partem alteram ad sislendum noslra, treuyas quadrdginta dierum, quxab altera
judicio, super facto ipso non processit, cum tamen ego parte non fuerunt receptx : imo cum nunlius qui ad
exposuerim, et continue exponerem nos paratosad ju- nos veulurus erat ex parle ipsius regis, pro faciendo
stitiam exhibendam. Hoc etiam obtuli Antiochenis, si inan ialo n stro, postulasset securitalem, quia per
aliquam vellent proponere querelam. Et iandem, ha- parles inimicorum oportcbal eumtrunsire,denegatuin
R
bitis cum utrisque infinitis conleiUionibus et verbis, sibi juil omniuo. Ipse tamen, sicul Dominus voiuit,
qux longuniessetenarrare.de consiliopatriarchxifiS), illxsus ad
nos usque pervenit. cumptetudine mandatj
archiepiscopi Borscnsis (69), episcoporum, capituli el quod accepcrat a domino suo. Conlinchatur quippe
ahbatum Antiochxnx Ecclesix, nec non domini Cre- in lilleiis regis quod quidquid uunlius ipse faceret,
monensis (70), et aliorum qui mecumaderaiU ,ulrique rex fxrmum haberet, et tanquam a se factum firmiter
parti ex parle Dei ommnipotemis, el sanctse Roinanx observaret.SicquedejaclodeTemptariorum,proquorex
Ecclesise, et lolius Chrislianitatis, et nostra, scilicet excommunicatus fuerat, et ter^a ejus interdicto sub-
legalorum qui eramus in lerra, firmiter inhibui, ne ccla, juravit stare mandato nostro, sicut moris est,
aliquo modo aliquapartiumcontraatiamguerrammo- hiper animain suam et regis, et mandatum quod nos
veret, ex quo defectumjusiitix non inveniebant, et nos juste fecimus, ipse humitiler suscepit. Tandem, de
paratieramusad utrisque justitiam exhibendam, ne et ficto Antiochix, obtulit se idem nuntius
facturum
guerra ipsa in totius Christianitatis, maxime Orien- tanlum pro rege, quod nos reputaremus salisesse.Et,
talis terrx, dispendium proveniret. Dum vero rever- guiacomes Tripolitanus neque venit, neque misit, sed
sus esset Accon dominus cardinalis, inslitit nobis co- nec eliam scripserat aliquid quod pondus, ut diceba-
milissa Flandrix (71), qux advenerat,etaliiperegri- tur, haberet, postulavit a nobis excommunicari comi-
ni, ut iterum non cessaremus laborare pro jam dicta G tem ; inhiber'. sibi Chritianorum, et maxime Templa-
postmodum per nos,
pace. Deliberatum est Hierosoly- riorum et peregrinnrum auxilium, qui hactenus au-
milanum regem, Templarios,Hospi!alarios, et nobiles xilium prxsliterant el favorem, longe aliter quam
quiaderantperegrinos,utpernuntiosetlitteras nostras, deceret et quam contineret statutum vestrum cum
lamipsiquamnos,conveniredeberemus,alquecitare su- inulla dclibcratione faclum :quod utique non es-
pradictos omnes, ut absque ulla conditione se commit- s et provocare regem ad obedicnliam homance
terent i udicio nostro, postularent securitates, obsides sedis, sed procul repellere ultro se o/ferentem. Adcon-
et tenimenta prxslarent in manus nostras, pro reci- vincendam quoque duriliam et contumaciam comitis,

ginalibus sic adaotavit Cod. Reg. et Pod. nepti sic

:
;
Tharsensem Ecclesiam, cum omnibua rebus et teni-
etiam paulo post. mentis suis, in qui, diu suo orbata pastore, conse-
(68) De patriarcha Aatiocheno vide quse adnola- cratus e^t archiepiscopus venerabilis Cantor Anlio-
vimus ad epistulam 32 libri noni. chenus »
(69) Borsensis. Sic legitur inGestis, apu Baluzium, Propius forsan verilati accedere videbimur si
;

nec aliier in codice ms. Vallieellano, ad cujus tidem Bostrensis legere proposuerimus. Urbs enim Boslra,
Feslorum textum hic edimus. Baluzius in ediiione quaBin veteribusnotriis Arabiae melropolis assiirnalur
sua, ad marginem, nolat in cud. ms. Regio legi Thor- oiim, antequam Hierosolymilano painarchaiui sub-
sensis. unde ipse legendum esse opinatur Tharsensis. rj jicerelur, ad Antiochenum spectabai. Sed Boslren-
Viri summi conjecturam admittcre non sinunl ea sium, Latini ritus, praesulum imperfecia nimium
HUce legunlur in litieris quibusdam Leonis, regisAr- apud hisioricos series, nullius anie Danielem, qui
meoorum, quas non ex Innocentianis Regeslis, sed sedehat anno 1346, archiepiscopi nomen nobis ex-
ex codice ms. Vallicellanomaximaelidei.relulil Rav- hibet. Vide Le Quien, Or. Chnst., lom. III, col.
naldus, Ann.Eccle. I. XIII, pag. 146, ad an. 1205, 1307.
§ 36. Ex istis enim lilteris, quas anno 1205 dalas (70) Vide supra not. ad § 46.
luisse paiet, cerlo cerlius eviucitur Tharsensem Ec- (71) Erat isla Maria. Balduioi uxor, de qua Flan-
clesiam tunc, cum res inier Armenorum regeni et drias Annales.anno Domini 1203, traduntillam oum
comitem Tripolilanum. medianlibus legatis, compo- Joanne Xigellano ln Syriam processisse, ac, post
nerentur, longo lempore vacavisse ac proinde nul- ; m.iris superata dkcrimina, Plolemaidem applicuisse,
lus Ecclesife hujus archiepiscnpus, iracialui, dequo ac, dum virum opperiretur, ex moibo exslinclam
ibi
hic in legatorum epislola agiiur, inleresse potuii. Sic fuisse, quidam nolant, Kal. Seplembns.
iv, ut
enim Leo rex, in prsedictis litteris » ... lla per Dei
: Raynald. Annal. lom. XIU, pag. 145, ad an. 1205,
graliam in pace redacta sunl omnia. Poslquam vidi- §34.
mus dominum palriarcham (Anliochenum) fecisse (72) Baluzius in notis marginalibus : Hic de sinit
judicium el justitiam, concessimus ei restituere codcx Regius.
 ;

INNOCENTII 1'AP.E

allegabat idcm nuntius quod, cum venisset episcopus A illum equitaluris el sonimariis penc ducenlis, fecit
Tripolilanus (73) ex tnajori purte, canonici tcpidi
et euin apud Sanctum Pelrum ad prasentiam suara
nimiutn et remissi, et notariusejusdemcomitisadproi' idem dominus papa venire, miltens in occursum
scnliam nostram, nulla raiione cxcusationcmhaberet> ipsius quosdam cardinales, senalorem Urbis, et

s d neqae excusationis coiorem, super eo quod maiuia. aliosmultos nobiles et magnates fecilque illum ;

lisnoslris non paruerat. Nos auletn respondebamus. apud Sauclum Pelrum in domo canonicorura hono-
quod difficultas hccc non proveniebat, nisi ex quodam rabiliter hospitari. Terlio vero die, in festo videli-
casu inopinato, scilicet, quia eramus inprocinctu re- cet sancti Martini, praefalus dominus papa, cum
cedendi de terra, et eundi Conslanlinopolim procon- episcopis, presbyteris et diaconis cardinalibus, pri-
silto et auxilio percgrinis, qui iln pro Christianilatis micerio cantoribus, senatore, jusliliariis, judici-
el

servilio lahorant. Cui excusationi dum ego, pro hone bus, advooatis et scriniariis, multisque nobilibus
state Romanw Ecclcsue verbo in publico consentirem ac populo copioso, ad monaslerium Sancti Pancra-
tandem ego Sol]redus, advocatis seorsum dotnino tii marlyris prope Transliberim est profectus ; ibi-
(74),
cardinali, Cwsariensi archiepiscopo (75), episropo que praefalum regem per mauus Petri, Porluensis

Crcmonensi, Acconensi electo (76), firmiter propo-

et episcopi, fecit inungi, quem postmodum ipse manu
sui eis quod ego coram Deo et eis de hoc facto excu- r> propria coronavit, largiens ei regalia insignia uni-
salus esse volebam, ct videbalur mihi pro cerlo,quod manlum videlicet et colobium, sceptrum et
versa,

instantia pncdicti nuntii justa essel et admiUenda • pomum, corouam et mitram, corporale ab eo reci-
et egoparatus eram, si placeret domino cardinah, piens jurainentum, cujus lenor esl talis :

quod pctebatur efficere,proeoquodsic fuerat commu- Ego Petrus rex Arajonum, profiteor et polliceor
ni deliberalione nostra, Hierusakm regis, Templario- quod semper ero fidelis et obcdiens domino meo papx
rutn, Hospitalariorium, baronum, peregrinorum qui Innocentio, ejusquc calholicis successoribus, et Ec-
Accone aderant, irrevocabiiiter statum atque firma- clesix Romanx, regnumque meum in ipsius obedien-

lum, nec decebat, taliler et sic solemniter statu- conservabo, defendcns fidem catholicam,
tia fideliter

tum pro utilitate Chrislianitatis, inefficax esse el il- etpersequens hareticam pravilatem. Libertatem et
lusorium. immunilatem Ecclesiarum custodiam, et earum jura
CXIX. (juia vero legati de partibus illis recesse- defendam. In omni lerra poteslati meai subjecla pa-
runt, Constantinopolim accedenles (77), dominus cem el justitiam servare studebo. Sic me Deus adju-
papa causam commisit de Lucedio, de Monte Tha- vet. et hacc sancla Dei Evangelia.
bor abbatibus, el nobilibus viris cominiti Bercoboc CXXI. Deinde preefalus rex cum mullo laudis prae-
ct G. de Furnivale, hoc modo (78) : Etsi semper conio el favoris applausu coronatus rediil juxla

inter eos odium sit mortale, qui tenentur amare G dominum papam ad basilicam Sancti Pelri, super
proximos, etc. Dat. Romse, apud S. Pelrum, mNon. eujus altare sceplrum diadema deposuit, et de
et

Maii, an. vm. iiuinu ejusdem domini papae mililarem ensem ac-
CXX. Anno seplimo ponliliealus domini Innocen- cepil regnumque suum beato Petro, apostolorum
;

tii papae III,meuse Novembri, Pelrus, rex Arago- principi, oblulil illudque sibi consliluit censuale
nura, ad aposlolicam sedem accessil, ut ab codem per privilegii paginain, quam eidem papae Iradidil

domino papa mililare cingulum el regium acciperet super ipsum altare, cujus tenor est lalis :

diadema (79). Venit autem per mare cum quinque Cum corde credam et ore confilear, quod Romanus
galeis, el npplicuit apud insulam inter Porlum et ponlifex, qui est beati Petri successor, vicarius sit

Osliam, adducens secum Arelalensem arcbiepi- illius per quein reges rcgnant et principes principan-
scopum, praeposilum Magalonensem, cumquibusin- tur, qui dominatur in regno hominum, et cui voluerit
terfuil electus Moniis Majoris, ct alii quidam clerici dabit. Ego, Petrus, Dei gratia rex Aragonum, comes
nobiles et prudenles. Proceres quoque secum ad- Rurcinona', el dominus Montis Pessulani, cupicns
duxil Sancium, patruum suum, Hugonem de Beau- principaliter (80), post Deum, btati Petri et aposlo-
cio, Roceliuum de Marsilia, Arnaldum de Foliano, liae sedis protectione muniri, tibi, reverendissime
et alios multos nobiles el potentes. Missis autem ad JJ Pater et domine summe pontifex Innocenti, et perte,

(73) Vide supra notas ad g 43. solymitanis recesseranl, et Conslantinopolim acces-

(74) Verbo in publico consenlirem. Sic in codice serant. Vide episiolas libri seplimi 102; Ducis Ve- :

Vallicellano ; apud Baluzium incumbo in publico. nelorum ad papam sine data ; ; 207, Papv ad II. —
(75) Monacho (de quo supra, ad § N8, ex arrhiepi- ducem Venetorum dat. Romae, apud S. Petrum, iv
scopo Caesariensi inpatriarcham Hierosolvmilanum,
;

Kal. Februarii, an. vn (id est an. Christi 1205) ; —

an. 4194, eleclo, quis Cassarienses inlulas adepius
tuerit, omnino nescimus. Vide LeQuien, Or. Christ.
tom. III, col. 1288.
(76) Adannum 1202, rnemoralurin Chronico Al-
berici (edit. Lips. 1698, part. n, pag. 426) quidera
Joannes episcopus Acconensis cleclus. Meni nondum
adhuc consecratus, unus fuii ex duodecim qui Bal-
duinum I, post captam Constanlinopoliin, in iinpe-
ratorera elegerunt an. 1204.
(77) Jam ab anno 1204 legati de
223. P. tituli S. Marcelli presbytero cardinali, A. S.
L. ;dat. Komas, apud S. Petrum, xin Kal. Martii
an. vii (id est an. Chrisii 1205).
(78) Vide epistolam 1 libri oclavi.
(79) Confer epistolam 229 libri septimi, et quae
ibi adnolata sunt.
(80) Principaliler. Sic in codice Vallicellano
apud Baluzium, nec non apud Raynaldum, princi-
pali.
parlibus Hiero-
 CLXl GESTA. — AN. 1207.
CLXII
sacrosanctx Romanse Ecclesix (81) offero regnum A sl] is el in patrimonio
quoque suo sustineret haereli-
meum, illudque tibi et successoribus tuis in perpe- cam pravilalem,nec liberam frontem habebat super
tuum, divini amoris inluitu, et pro remedio animse hoc alios arguendi dicentes Medice, cura le ipsum
mex et progenitorum noslrorum, constituo censuale, (Luc. iv. 23). Ejice primum trabem de oculo luo, et
ut annualim dc camera regis ducentse quinquaginta tunc ejicies feslucam de oculo fralris tui
(i«c.vi,42).
massenutinx (82) aposlolicse sedi reddantur, et ego Palareni vero, cognilo ejus advenlu, omnes
omnino
ac successores mci specialiter ei fideles el obnoxil te- fugerunl. Sed ipse, convocalis episcopo et clero
neamur. lloc autem lege perpetua servandum fore civilatis ejusdem, fecit diligenler inquiri ae stu-
decerncns, quia spero firmiter el conftdo quod lu et diose describi omnes receptatores, fautores, defen-
successores lui, me ac successores meos, et regnum sores et credentes eorum ac demum, per potesla-
;

prxdiclum acloritate apostolica dejendetis, prxser- tem consules fecit universos astringi, prsestia
et
tim, cum ex multo devotionis a/fectu, me, ad sedcm juratoria, lidejussoria et pignoratoria
(87) cautio-
apostolicam accedentem, luis, quasi beati Petri, ma- ne, quod suis per omnia jussionibus obedirent.
Im-
nibus regem duxeris solemniter coronandum. Ut
i/i
primis ergo fecit domos in quibus Patareni
fueranl
autem hxc regalis concessio inviolabilem obtineat recepti, iunditus demoliri; ac deinde
et po- circo
finnilatem, de consilio procerum curise mesc, prx- pulo generaliter
g congresato, slatutum hujusmodi
sente venerabili Patre meo, Arelalensi archiepiscopo, solemniler promulgavil (88) Ad eliminandam
om-
:

et Sancio patruo meo, et llugone de Baucio, el Ar- nino de patrimonio beati Petri, etc. Data Viterbii,
naldo de Fautiano, baronibus meis, sigilli mei feci Kal. Oclobris, an. x.
munimine roborari. Actum Romx, apud Sanctiun CXXIV. Tunc eliara ad suam praesenliam convo-
Petrum,anno Dominicx Incarnatwnis millesimo du- cavil episcopos et abbates, comites et barones,
centesimo quarto, terlio Idus Novembris, anno regni poleslates el cousules civitalum de Tuscia.
Ducatu
mei octavo. et Marchia usque Roraam, ad jurisdiclionem
sedis
CXXH. Ilis omnibus rile peraclis, fecit eum do- apostolicae perlinentes; el, solemni curia
congre-
minus papa per Urbem ad ecelesiam Sancti Pauli gala, primo die (89), jura Ecclesia;
Romanaj pro-
deduci; ubi, galeas inveniens praeparalas, inlravil, posuit, omnino ab universis laicis juramenta
el
et,aposlolica benedictione munilus, ad propria me- recipiens, quod ejus dominationi parerent; secundo
ruit cum prosperitate redire. Super coronationem die (90), querelas et petitiones universorum
audi-
veroregumel reginarum Aragoniae in poslerum fa- vit; lerlio die (91), pro juslilia et
pace servanda
ciendam lale sibi privilegium dominus papa conces- slatula hujusmodi promulgavit, quae servari
praece-
sit (83) Cum quanta gloria et honore, tripudio
:
et pil sub debito praestiti juramenti (92):C«m ex officii
apptausu, etc. Dat. Ferentim iv Eal. Julii, an. tx. Ci nostri dehilo teneamur tam clericisquamlaicispaterna
CXUI. Anno decimo, celebralo festo Ascensio- sollicitudine providere, elc. Dal., ul supra.
nis (84),dominus papa Urbem exivit, et venil Vi- CXXV.(93) Cum juralum sit a comilibus et baroni-
terbium,receptus a Vilerbiensibus cura ingenti gau- bus, potestatibus et consulibus
pacem et jusliliam el
dio.gloria el honore.Statim autem ccepit videre securitalem stricte ad tnandulum nostrum
(85;
servare,e\c.
ad climinandum Palarenorura spurciliam, qua Vi- Dat., ut supra.
tcrbiensis civilas erat vebemeuter infecla ne Ec- CXXVI. Cum aulem monasterium Sancti Marlini
;

clesiae Romana; exprobraretur (86), quod in oculis de Monle (94) ad exlerminationem devenisset
exlre-
(81) Sacrotanctx Romanse Ecclesise. Sic in co.lice bus Virterbiensibus; ne quis res Patarenorum
Yallicellano, sic et apud Baluzium publi-
dum vero, apostolicx sedi.
apud Raynal- ; catas delineal; dat. YRerbii, n Id.
139 Clero etpopulo Viterbiensibus ; ut
Au^usti an x- —
(82) Massentuinx. Sic in codice Vallicellano; sic \iterbiensis
Ecclesia stt deiuceps cathedralis; dat.
et apud Baluzium, qui. in notis marginalibus
lV Id. Octobris '
ad an. x.
hunc locum, legi monel in codiee Podiano, et apud
(86) Exprobrarelur. Sic in codice Vallicellano
Raynaldum, massemutinse. —
Massemulina,u\em ac sic et apud Baluzium, qui, in nolis
marginalibus ad
•

masmodina, maimodina, masmutina, massabitinus huuc locum, legi rnonel in codice. Pod.
masamutinus, masumatinus, massumalinus, mouela impropera-
Saracenorum /Egypliorum, quod Masmudos et Ma-
n
(87) Pignoratoria. Sic apud Baluzium in codice
semutos perpetuo vocant Hugo Falcandus, el ;
Ano- vallicellano, pignoraticia.
nyiuus Casinensis. Gariellus observal, nescio
quo (88) Videepistolam 130 libri decimi
auclore, Masumatinos nummos aureos, vel
argen- (89) xi Kal. Uctobris.
leos, singulus senisregalium ajslimatos, ab Aben- (90) x Kal. Ociobris.
JosephoMahosumetoMiramulniino (illo forle de quo (91) ix Kal. Oclobris.
Rodericns Tob-lMius, in llist. Arabum. eap. ull
)
(921 Vide epislolam 131 libri decimi.
nomen.qui supremum in Mauros Hispanos
traxisse
(93^ Vide epislolara 132 ii| )ri j ecimi .
jjniversis
imperium habueral. Gariello assenlit Ruffius, tlist fidehbus nostris,per pairimonium beati Petri
Mas:il. lom. I, pag. 325, edil. 1696, ubi edituni avostoli
' '
constitutis.
Masbutina et Macemutina. Vid. Cang. Glossar
94) Monasterium S. Marlini de Monle
v
lora. IV, col. 577. Viterbii
al. in Monubus Cuninis, ant.;uissimum
(83) Vide epistolas 92 fuisse S Be'
libri oclavi, et 101 libri nedicii Cfflnobium fert opinio; de quo
noni, el qua ibi adnolata sunl. tamen nihil
apud Malullonium (Annal. Benedict.). Hoc
(81) Die 4 mensis Junii. Art. de d.Mnd •
virit. les dates auno lloO, reddmbus at.jue monacbis fere
nouv. tom. I. pag. 25.
eiii.. d -,'iin'
tum, Eugenius PP. III ordini Cisterciensi
(85) Confer epistolas libri decimi perpelu »
: 105, Consuli- untone conjunxit, ut tbidem monaslicus
ordo resli-
Paiboi. C XIV
/
 PAPJ2 CLXIV
INNOCENTII III
CLXUI
CLXIII
„.„. reliecio pullularel, concessit el dona
meam, ila ul vix in eo tres raouachi
. .

remans ssen A »n eodem

a pnilpm
;
loco
o ,
j^ S
^^ est
vit eidem ecclesiam Sancti Salvatoris, qua? sila
possessionibus ejusomnino distracl.s, vel seb gravi ralionibus et possessio
Juxta Orele, cum omnibus
ponlifex, ad refonnat.onem
fenorc pignoraUs, idem longe quidem majoribus ac eliam me-
nibus suis,
pro redimendis posses-
ipsius clemenler inlendens, quam cajlerae possessioues illius, adjuvans
lioribus
scripsitque abbali et
sionibus niille libras cxsolvit; pr^dia et aedili-
quod est unum fratres in necessariis ad excolenda
Ponliniacensis co^nobii
convenlui construenda, magnitice privilegians locum
cia
praecipuis Cislerciensis opdims
de quatuor primis ipsum.
monasleriis, ut ipsam eeclesiam Sancli Martini re-
CXXVII. Interea venit ad ipsum relatio ex parte
ad ipsam dmgerent
ciperent in filiam specialem, et Lnndensis archiepiscopi (95), quem legatu dire-
et conversis
abbatem el convenlum de monachis
:

xerat ad convertendos paganos,

quod tola Livonia
libenli animo perfecerunt. Cum ergo
quod ipsi
erat ad fidem Chrisli conversa,
nullusque in ipsa
benedixit abbatem, et, ut
venisseut, dominus papa
aue tratribus, etc. de confirmatione privilegiorum
monachi per
lueretur Sed, cum inopia laborassent ac bonorum : dat. Romae, apud S.
Petrum, per ma-
ut ad pur.tatera lunc
annosSO, ac desperassent
cccoobiuin pene cpllapsum
num Joannis, S. Mariae in Cosmedm diaconi cardi-
norenlis religionis possel nalis S. U. E. cancellarii, Kal.
Februani, mdi-
eduei, ad caprtulum
generale Cistercii in Galha Dominicoe anno 1200,
ab eo ordine
B c tione xi, Incarnationis
confuKerunt.Patres staluerunt ut Ilud ponlificatus vero domini Innocentii PP.
III anno

segSretur, ne forle regularis observan Pl

>a de- m decimo. .
lnnocent I . .

lenus iret. Quod cum ad aures Verum, in notis chronologicis, tum apud Ange-
.

delaium fuisset, adjutnces

manus apposuit, lllud- apud
et filiaiione Ponti-
lum Manrique, tum apud Biluzium, et ex ipso
aue voluil sub eode.n ordine, U"hellum procul dubio meudum inesl, quod qui-
o PP >- n
nkcensis cmnobii permanere ; et liberandis de m Angeluiu Marique ac Ughellum
omuino fugis-
m.lle libras argen.i argumenlo male emendatum,
JneraUs fundis, se a Baluzio vero observalum,seI
donavii, ex quorum Iru- Manrique, episiola
fuisse videtur. Apud Angelum
dolis ecclesiam integrata
sustentaretur; additisque plunbus
data dicitur die Kat. Februarii, anno
cti us ibdem
Incarnalion.s
spostoiicffi sed.s suo diplo : Verura, die Kal.
honis sub prolecuone 1266 pontilicalus ix, indictione xi.
in Gest.s Innocentn juxta nostrum
mate conslibilivit, prout hic apud Februarii, anno Christi /206 (id esl,
^Buite, seu epislol* pars habetur
Sur"-Manrique [Annal. compulandi morem 1207). Innocenliani ponlilicalus
Kum
8
469 ad an. 1206, cap. 5, § 9),
Cisterc.,
qui eam, ex Nicola.
;
lom. III, pag
ix iam currebat indictio deciraa,
non undeciina.
Le^endura itaque forel, indictione x, non indictione
quadam pontihc.s bnjus
PP I V Rekestis, ubi, in
xi Baluzius vero, qui in Prasfalione recte adoota-
iranscribendam Pnlavit, ponlilieatus
epistola, i.rseria reperitur, vit, per totum decimum Iunocenliani
monu.ncntum zel, Arnald.) tuno
velut • insigne
ad epi : annum bunc invaluisse errorem, ul in epistolis hoc
Cislerciensis (de quo vide
l smporU abbatis ?nno datis, indiclio ix, posila fuerit pro indictione
carterorum Palrum, qui
to 109, libri quinti), et
am ,m isti-
«rti- C x,contendit bic in nostra ep.slola, contrano erro-
ex muliitudine ecclesiarum pro indictione ,_.
non Cistercium re indictionew positum fuisse
sed ex observantia e rigore ipse cancellariu»,
mandum censebant, Scilicel, volebat vir doctus,ut vel
p.eiai.s tanli pon 1,0«.. . exscripsit, amanuen-
vii* monaslic*, simol et vel qui posl ipsum epislolas
n,i ft.ia Romae, apud S. Petium, per
dicilur. v
sU'pertolum decimum Innocentiani ponlificatus

cancellaru, Kal. Februani,

annum in suo errore sibimet conslare videretur; el,
cardinalis, S. R. E.
Incarnatioms Domin.ca an
cum epistola noslra in Reaesto decimi anm repe-
m licOone x, [U>g. x]. rialur, ac dicatur data, anno deeimo, indiclione
206 (tf est.ju.rta noslrum computandiwremiWI), etiam 'nona, juxta errorem s pradictura, dala dici
" Iunocenlu PP. III anno
nonliflcalas vero domini Baluzius quod
debuisset. Verum, non observavit
apud auctorem noslrum leguntor, mullo gravi ir, inerat.
nono Quae
>> hic et sic error aller, idemque
codice membranaceo ccenobi, ponlilicalus Inno-
ea etiam in antiquS Naoi dies Kal. Februani, anni
legi testa ur Dgnellus nequaquam anno Incarna.iom 1206
S Salva.onsMon.UAmia.i cenliani x,
tlinl s<icr lom. VII, n Appendice, col. 1380, nec Etenim, cum anni pontificatus I_n-
quod colIi°-ari potesl,
non IX. l Tam
in Appendice, col. 937) ,

nocenliani a die ix Kal. Martii

numerentur, dies
addit ex alio peranl.quo co.lice
Kal Februarii, anni decimi, cum anm
conlirmari Incarnatio-
quidera
q
mbranacco ejusdemccenobii, ^rmicon annorum 1207,juxla vero nostrum
m « Innocen- nis Dominicfe, vetere siylo
allitulalo, in quo scnpturo
esi pro-
computandi morem 1208, colligan debet. Ac,
:

mundi lnc dies xxii

tius III sedi. annos
xvm, menses iv,
inde jam recle caucellarius, vel,
, post lpsum, ajna-
bna
hic rcnovavil ~stenum ponere poluit el debuit
m
,a fecit ;
f) nuensis, errore emendaio,
Viierbii, et, anno 1207 de Pon- anno 1207-
S Marlini de Montc indiclione h. Die enim Kal. Februarn,
venire. Miramur equidem Caeterum, Itt eiaj
{iniaco feeit conventum J208 currebat indiclio undecima.
Dghello men-
Angelo Manrique.nec ab ipso
nec ab abbalem Ponliniacensem senpsisse h.cillae quas ad
epislolarum, ad ram.de in Regeslo, nec de
Uonera faclam foisse Irium dicitur Innocentius, t.on exstant
in Regesto ann. deeimi auctores Novsa Gal-
Jua »i"u spectantium.qnce ipsis me.ntio ulla habetur apud
reperiuntur; tanlo magis, quos (lum tom. IV, cod. 990,
pontfocatuslnnocentiani liae Chriatianse, apud
P
q uod ultiraa
eadem ipsissi ma «»
«deg ur ac lla utd de Cistersiensibus, lum tom.
XII, col. 4^4, uoi
partera tantummodo, ex
Nieo ai PP. IV ep abbatibus) allura de faclo lsto
cujus m de Ponliniacensibns
annalisla. Haec vero Martini de Monle
stola vulcavil Cisterc.cns.s
exh.betur sed silentium. De monas.erio S
Jsiu Innocentit Ke^esto inlegra Viterbii qui plura velit, adeat Ughellum, loc. cit.
anno dccimo non nono. Conter
epi-
Axel, Lundensi archi-
dala ibi dicitur 195) Mortuo Absalone, al.
145, Abbati el conventm S.Mar- ad 59). Andreas, Si.noius
slolas ibri decimi :
ep scopo (de quo supra §
monaste- doclor
Untde Monte; de revocandis alienationibus Novern- de Chardoropo Qlius Albinae famiha,
,

" id esl Corneti, iii Kal. s Canuli VI custos,

rii- dat ut ln alia,
M arclmha- S Theologia3, et sigilli reg
bris,anno X (1207); -162. Rpticopo subrogatus pronun-
Homae, anno 1201 in locum defuncli
cono Vrbevetanis, de eodem
argumento ; dat. archiepiscopus : « vir
tiatusque est Lundensis
aoud S. Petruin, v Kal. Decembns,
an. x ~Oj, ;
— (iuquit Pontanus, Rer. Damc. Hist. hb.vi, pag.293,
Petrc abbati monasterii S.
Martim de Monte, ejus-
 CLXV GESTA. — AN. 1207. CLXYI
remanserat qui non recepisset sacramenlum ba- A manum redegit in scriptis, el servandam in poste-
plismatis, vicinis gentibus ad hoc ipsura ex magna rum perpelua lege sancivit.
parte paratis. Eodem (empore discussit et diflinivit causam quce
Cum autem inler cives Tudertinos majores vide- verlebalur inier archiepiscopum Ravennatera, et
licet et minores, orta fuisset magna dissensio
(90;, commune Favenliae, super castro Luci Areoli et
ita,quoi nobiliores, civiialem egressi, populum Sancli Potili, adjudicaus restilutionem eorum Ec-
impugnabanl, ex qua dissensione multa pericula
Ravennati (97). Porro, idem archiepisco-
jam provenerant, videlicel incendia, homicidia, pus tanla penuria laborabal,
(98, quod eliam indu-
praedae,rapins,caedes hominum, mutilationes mem- menta ponliQcalia non habebal : cujus dominus
brorum, vaslationes segetum, deslructiones domo- papa misertus, conlulit et (99) planetam,
tunicam
rum, et, muhis saspius mediautibus, nuuquam per- el dalmaticam de oplimo examilo rubreo,
aurifrisiis
venire poluissent ad pacem, dominus papa, utiisque et granatibus deceuter ornalas ; amictum, albam,
vocatis, et receplis ab eis corporaliler juramentis, cingulum atque stolas.
quod suo starent mandato, veram pacem inter illos Volens aulemidem ponlifex patrimonium
aposlo-
composuit et lirmavit; cujus foiniam per publicam licae sedis, in illisparlibus conslitutum, corporali
lin. 54) claris naialibu
ipsiusque Absalonis ex
fratre pronepos,
B quodam, sive impeligine poiius, quas
haud facile
quique a regibus, ut pulet, u curaliourin admitlerel, implicilus, vilaeque
cum Escliillo (Absalonis anlecessore) genus duce- jam sa-
lur, ultro muneri cessit; indeque in insula Ifua
bat. Diu ille apud exleros, in Gallis, Italia et An- yitam sohtariam egit. (Vid. Nicol. archiep. Lundens
glia, per omuem honeslarum ariium cullum setalera
t.hrontc. episcop. Lund. in lomo sexlo Scrip
Iransigeral, ulpote qui Lutetiae Parisiorum publice rer
Danic. med. setai, n. 191, pag. 625. Nec
docuil, et landem ad lares reversus, regni rebus diversa tra-
dilPonl.nus loc. cit., pag. 308, lin. 55.)
admolus fuit. yuanlum vero in siudiis litlerarum Decessit
anno l228;Lundis iu M.mhae saceilo lalericio
profeceril.oslendunt municipales Scaneusium iege», iuxla
quas e vernaculo Latinas fecit (in lucera prodieruut
parielem sepulcro condiius, vm
Juhas (Ana-
Kal.
cephaleos, loc. cit. pag. 652). Huic Aiidreee Saxo
Hafnia? 1590, in-4°). Oslendunt quoque hoc ipsura
historicus Hisloriim Danicam inscripsil
et aha ingenii ejus opera.et praesertim Hexameron, in cuius
praelaiione eum ingentibus ornat laudibus,
sive Oe mundi creatione, carmen heroicon, bau I prout
observal «ellelbladius in noiis ad
inelegans, d<- quo nonuulla affert Chronicon Dani- Anacephalxos.,
tom. Schwedisch. Bibliolhec. pa;; 184 De An
III,
cum. edilum ab Arna M.ignaso, pag. 90. Hunc, anno istis et
scriplis qui plura velit, adeal
1195,ad agendam apud summum pontiticem, Cce- loan.
um in Hypomnem. ud Albertum Battholin de
leslinum LII,Ingelburgis,Philippi Aogusti conjugis,
icnptts Danorum, pag. 163. Ipsi successor
in divortio causam, una cum Guillelrao,Ehell olten- datus
tuit Pelrus, Saxonis lilius, qui et
sis ccenohii abbate, Romam miseril Ganutus ipse eodem, quo
Dano- Andreas, anno e vivis excessii. Caeterura
rum rex VI. Ambo Roma reversi, circa Divionem, de Livo-
nia ad Cbnslum conversa, vide
dum Burgundiim Arnold. Lubec.
transibanl, delenli, ac lilieris Uvron. Slao. lib. vn, can. 8; nec non
papahbus, quas plures acceperant, Paul. Lan- °
spoliati, opera Atvn. ad an. 1207.
•

tandem abbalum Cislerciensis et Clarawalleusis di- De hac iniercives Tuderlinos

missi fuerunl, Vide Pontan. loc. cit., pag. 3-7, lin. dissensione
reformataque inter ipsos, sludio ei auclorilate
49. Vide eliam Meurs. lom. IX, Hist. Danic. lib. i, pon-
tihcis, paee, an in Regeslis menlio
col. 353. Habeuiur equidem, inler Guillelmi abbatis ulla habealur
non meminiraus. Apud Ughellum vero qu.-edam
liileras (in mmo sexto Scriptor. Her. Danic. le-
med. gunlur qme ad id referri possint. Sic
xvi, pagg. 44 el 59), epislolse duae libri secundi, enira scriplor
llle [Itai. sacr. tom. I, part.
una, n. 15, Andreae ad Absolanem, Lundensem signala, col. 243) •

>< Rusiicus (Tuderlinus episcopus)

altera, n. 45,Andreie ad Absolanem, Lundensera laudatissimus
praesul, siugulansque prudentia^
arehiepiscopum ex quibus rei lolius seriem edi- vir, Urbevetanis,
;
Perusinis Tudertinisque jus dixit
scere hcet. divinum.eosdem-
que populos «7110.$ varia partium studia.
In Daniam redux, et, anno 1201, prout jara di- civilesque
discordix abduxerant, ad suave
clum esl, archiepiscopales iufulas adeplus, sedii, ecclesiasticum iu-
gura lterum compulii, anno 1204 »
"Woldeinaro II victore rege, annosxxi. Vide Anace-
(97) Vide episiolara ilo, libri decimi,
phaleos, prsesul. et pontif. Lund., ibid. u. arehiepi-
192, pag. scopo Ravennatensi, de controversia
612. Ip>um Woldeinarus cura exercilu, anno circi- inter Ecclesiam
Kayennatensem et commune Faventinum dat
ler 1205, in Eslhoniam ablegavit, qu.-e, ad Viier-
idolola- S «P.lembris aQ s. Confei eliam
triam iierum versa, lidem eliam exuerat, isque, 1 ^n ,
- episto-
-

assuraptis secum fratribus, terram invadens, facile D lara 109, ibrt noni, Episcopo Placentino,
111, x Kal. Juln, an. lx
dat.Feren-
eam ad obsequium reduxit. Inde in liorussiam rao- el quae ibi adnolavimus.
:

Adde si vis, epistolam 30, libri decimi,

yens, principem ejus Ladislaum bello dom.tvii.Qui- Potesiaiiet
poputo Faventinis, sine datu.
bus gestis, quum in rcgnum redissel, gratiae
illi (98) Alberto Auxoletlo (de quo vide
publice aclae ob viriuiem meritumque. epislolam 6
hbn quinti, nol. archiepiscopo Ravennalensi,
EUsta quidem Iradit Meursius (loc. cit. eol. 374 lpso, in quo nuno versamur, anno
hoc
et 375), apud quem, nec non anud Ponlanum (toc. 1207, defunclo
successor datus fuerat iEgidius. Huic
eliam cit., pag. 298, lin. 13 et Innocentius
40; pag. 306, liu.33) PP. 111 honons ergo transmisit palliura,
alia ejusdem pontiflcis gesla legere est, ea t; ineu
lego ut lntra unius anni spalium,
summam tum apud gentes laudem demeruisseq dici- mano
ob>eeulurus Ro-
tur. Abdicavil anno 1221, si qua libello,
ponlilici, Romam proficiscerelur (vide enisio-
jam supra lam 48 hbn decimi, Archie}nscopo Havennalensi,
citato (Anacephalxos, piassui. et ponlif.Lund.) les- fi dat. Lateram, xvi Kal. Maii," an.
sed potius an. 1223, vel etiam 1224 (vid.
Magnum
x). o,iod cum
morie praBvemus, absolvere nou
Malihiaj, in Serie episcoporum Lundens, poluisselpontiOcio
p„g. 62) lmpeno exempius, evolavit ad superos.
permittenle Honorio PP. III (vide Decretules, lib. i, Ughf.l
Itat. sacr. lom. II, col. 373.
Ut. 10. De electione et electi potestate, cap. 10)! (99) vide epistolam 115,
De causa abdicationis
apud aliquos adhuc ambi-
libri decimi, Cap
EcclesixRavennatensis, ut vrovideanl
gttur. Fere tameu constat quod hoc lempore,morbo archieyiscovo
*uo qitxdam pontificalia indumenta;
dat. Viterbii
clxvii
INNOCENTII HI PAP^ clxviU

ad Urbem
prKsenlia visilare accessit ad montem Flasco- A 'em ecclesiam solemniter dedicavit; et sic

finaliier esl reversus.

nem (100), ubi per duodecim dics moram fecit con-
Aklc- CXXVIII. Ilic per Gregorium, Sanelee Mariae in
tinuam, recipiens ibi ad ligiam fidelitalem
Aquiro diaconum cardinnlem, quem legaium in
lirandinum, comilem Palalinum (1). Postea
ivit

per octo dies in ipsa oivitate mo-

Hangaria destinavil (6), reformavit pacem inter
Tuscanam (2), ct

accessit Cornelum (3), ubi apud Sanclum

Henncum regem, el Andream, fratrem ejus, du-
ralus,
palatium.re- cem, quorum guerra lotum pene regnum Bungariae
Nicolaum novum sibi feceral ajdilicari
devaslabat.
quirens pariter et recipiens jura qu« fuerant a qui-
Hic per Marlinum, Camaldulensem priorem (7),
busdam invasa. Inde per Velrallam (4) profectus esl
ubi tribus diebus moralus, calhedra- virum providum et bonestum, inler Mediolanenses
Sutrium (5);

Yilerbn adhuc P. archipresbytero, et canonicis S. Xisli, Viterbien-

(100) lnnocenlium,ix Kal. Augusli,
sibus : de confirmatione cujusaam concordix; dat.
de"isse, fidem facil epistola 52, libri decimi,
R. tt-
cardinah, t a- Sutrii, xvm Kal. Decembris, an. x; 151, Epi- —
tuli SS. Marcellini el Petripresbytero
causae de scopo Parisiensi: qua numerus mugistrorum theolo-
sinensi abbati, qua committuntur ei certae
Augusii. goriim AcademisB Parisiensis definttur: dai. etiam
usuris audienda; dal. Vilerbii, ix Kai.
Sutrii, xvm Kal. Decembris; — 152. Eidem: de
lpsum Monlem-Flasconem, triduo post, id est vi in exsecutionem
Augusti, jam adiisse, lestis epislola ili, Ar- B modo quo mundata de providendo,
•
K.al.
capitulo Venafranis, qua confirmantur
mitli debeani dai., ut supra;
:
— 153, Eidem ne :

chidiacono ei
dat. apud Man- monachisingularessint inmonasteriis ; aat.,utsupra;
certa jura et sententix alx pro eis; ut monachos et clericos suas dicxe-
an. Chr. 154, Eidem :

tem Ftasconem iv Kal. Augustr

seos corrigat; dat. utsupra.
1207, pontificalus x. .„„ ,n- cardinalis in Hungariam le-
decimi, 98 99, 100 el 102 (6) be i-la Gregorii
Episiolae ejusdem libri
hat. gatione vide episiolas libri sexii 156 et 157, Nobiti
dalae dicuntur apud Montem-Flasconem, iv
- 105 ejusdem libri, Con- viro A. duci, dat. Anagnise, Non. Novembris, an vi.
Auqusti, an. x. Epislola
id esi.an. Ghrisli 1203. De Gregorio
ipso aginius
puellam
sulibus ct populo Viterbiensi, ut Malfitanam libri quinti, not. Ooservaudum la-
non per- ad epislolam60,
super legilimitate sua ab aiiquo molestan qui revera primuni a Clemenie
mittant, dala legitur, apud
Montem-Flasconem, m men Gregorium,
- Epistola 101, Potestatl et PP. HI. liluli S. Mariae in Aquiro diacouus, anpo
Non. Augusti, an. x.
apostolicte, ct 1183, crealus fueral, postca.anno 1200, ab Innoceu-
populo Florentino, ut monilis sedis
dicitur, apud Mon- tio PP. III, tituliS. Vitalisal. [Vestins] presliyterum
legati ejusdem acquiescant, data — cardinalem renuntialum fuisse. Ac, proinde, bic,
tem-Flascenem, n Non. Augusii, anno decvmo. m
Aquiro diaco-
abbati, qua Gregorium, non tituli S. Marias
Epistola vero sequens, R. Casinensi S.Viialis presbyterum cardinalem,
num, sed lituli
pontifexdeclarat se nolle respondere Meris eius,
daia
aC.esiorum auclore dici debuisse viderelur. Verum,
Viterbii, v Id. Augusti, anno decimo.
fuil
lnstrumentum ipsum dfi bomogio lacto papa?
cum de isla Gregoni in Hungariam legatione pauca
(i)
Regeslo ma- C admodum reperianlur in Hegeslis Iunocentii, diei
a couiiie lldebrandino, ex velustissimo
babetur posset Greirorio, forsan jam ad annoll99, id esl,
uuscnpto Cencii camerarii depromplum, priu«quam"lilulo S. Vilalis insignirelur, legaiionis
apu Muralorium [Anliq. med. cevi, lom.
I, dissert.
I

pontificatus in Hungariam munus fuisse demandatum ad rem ;

xi col 614). Faeium fuil anno 1207,

Julti. dte tilttmo, diuiius expendendam, otio raajore opus esscl.
innocentii an.x,indtetionex,mense
Aldobran- (7* De Marlino, priore II Camaldulensi, egimus
In palatio Montis-Flasconis. Nonneerat
ille
palatinus, de quo ad epislolam 159 libri quinti, not. Quo anno ad pa-
dinus, seu lldebrandinus, romes
cujus juramen- cem interMediolanenses el Papienses reformandam
hic idem ac comes lldebrandinus,
missus fuerii, prorsus isjnoratur. Vide Miliarellum,
tum fidelitalis habelur in appendice ad hbrum
pn-
Annal. Camaldul. 1. IV, lib. xxxvi, ad an. 1205,
mum Regeslorum, episl. 568. Gonferendus omnino
pag. 201. Verum, altendeiulum est num ad hoc re-
Ravnaldus (Annal. Eccles. lom. XIII, ad an. 1207, leguntur apud Muratorium,
comiubus palalmis, ferri possent ea quic
4 pag 167). Caelcrum, de
S
Tuscia, nec Annal. Ital. t. VII, part. i, pag. 147, ad au. 1201 :

neculiarilerque de coinile Palatino in

hac dignilate « Anchene.ir anno presente, con gagliaido esercilo
non de lamilia Hildebrandiua, quae entraronoi Milanesi in Lomellina de' Pavesi, e vi
per mullos annos sa;culo mi
polita esse videlur,
vn, col. 389). diedero il guasto. Assediarono poscia l'importanie
vide Muratoriuin [ibid., disserl.
castello di Vigerano, tenlalo gia due allre volle in-
(2)lnnocentium Vilerbium rediisse, lbique denuo
mansisse, fidem la- darno, e nel di 4 di Giugno se ne impadronirono
sallem usque ad vi Id. Oclobris
deeimi I lero et populo
\iter- con f;'rvi prigioni 1200 Pavesi... Se crediamo a
139 libri
Galvano Fiamma [in Uanip. Ftor. cap. 234. Sm//.
cit epislola
biensibus, ut Vitcrbiensis ecclesia stt deinceps ca- D
Octobrts, anno dect- rer. Italic. I. XI, col. 661) : Ipso anno 1201, de
theciralis, dala Viterbii, iv Id.
xvni Kal. Mense Augusti, Papienses in manibus Philippi (Me-
mo. Tuscanam vero adieral anle diem diolanensis archiepicopi) jnraverunt perpetuo obe-
e.iusdem
Novembris, el ibi adhucerat xiv Kalendas
decimi, Universis dire mandatis civitatis Mediolani. S'egli vuol dire
mensis Tesies epislolae 141, libri che segui pace fra luro, si puo credere ma non ;

comitibus et baronibus, per

rcgnum Stcihx constitu-
adjumento, dat. Tuscan. xviu gia che i Pavesi per allora si ridiicessero a giurarc
ut reai Sicilise sint
tis
x et 146, Lundensi arehtept-
ubbidenza e soggezione alla cilla di Milano. »
Novembris, an.
Kal.
promolo d..t. Tuscan. Cerle, de eadem pace inlellii-'i debere videniur
scopo; de clerico per sallum
ea qn;e referl Ogerius Panis, Annal. Genuen. (iu
xiv Kul. Novembris, an. x.
Kal. Novembns, dala Corneli
tomo sexlo Rcr. Italic. Script. col. 384) ad annum
(3) Nulla antevm 1201 « Eo quippe anno (1201). Mediolanenses, pro
:
reperitnr.
epistola in Regesio anui decinii burgum S. Doniini, ubi erant.
eo quod Papienses ad
.

(4) Vetrallam. Sic in

codice Vallicellano; sic et
Eectes. lom XIII, ad an. in adjulorium Parmensium, graviler Mediolanenses
apu.iRaynaldum [Ar..
invaserant, castrum Veguali obsederunt, el illud
1207,2 4, pag. 168, col. 1); apud Baluzmm vero,
praeliando ceperunl, et omnino deslruxerunl. Hoc
Rovcrtellum. . .

Epi-
.._„„,
W _
facio, quidam de pace inter Medio-
religiosi viri se
(5) llabemus episiolas
libn decimi, 150, .

negligentiu patrono- lanenses et Papienses intromiserunt ; el per Dei gra-

scopo S.Andrex : de supplenda
rwn; dat. Sutrii, ld. Novembrts, an. x 148, :
— liam, a quo multa bona proceduul, facla est pax
 ;;

CLXIX GESTA. — AN. 1208. CLXX

e! Panienscs pacis fcedera reformavit, per sex men- A. et episcoporum, et abbatum concilium apud civita-
ses ad hoc studiosissime laborans quorum antiqua lem Meldensem ; (9), in quo praefalus rex Franciae
discordia inler civilates Lombardia», qua? hinc inde per eosdem arcbiepiscopos, episcopos et abbates fe-

diviserant se in parles, dissensionis seminarium cit ab eo ad sedem aposloIicamnppellari.Quorumap-

pariebat, ex qua multoties magna provenerant et pellationi noluit ipse deferre, nisi jurassent quod in
dispendia et pericula personarum. termino, quem eis praefigeret, appellalionem ipsam
CXXIX. Hic ad reformandam pacem, vel compo- in propriis prosequerentur personis. Sed summus
nendam treugam, inter Pailippum, regem Franco- pontifex ab hujusmodi juramento illos absolvil, in-
rum, et Joannem, regem Anglorum, abbatem Case- dulgens eis de speciali gratia, ut aliquot ex parte
marii desliuavit (8). Qui, cum ad hoc per annum omnium ad prosequendai:i appcllalionem venirent.
integrum laborasset, de Francia ad Augliam et de Venerunl igitur in lermino constiluto Senonensis
Anglia ad Franciam discurrendo, videns landem se el Biluricensis, archiepiscopi, Parisiensis, Melden-
non posse prolicere, convoeavil archiepiscoporum, sis, Catalaunensis et Nivernensis episcopi (10), et

inler ipsas civilates in perpetuum duralura. » Caele- 45 De Bituricensi ad epistolas 43 libri

rum, ponlifex ipse de isla prioris Camaldulensis,
ad paccm luter Mediolauenses et alias Lombardia:
civitales relurmaudam, legalione luculenlum profert
leslimonium, in epislola 189 libri dccimi quinli,
Consulibus et populo Mcdiolanensibus, qua redar-
guuniur Ae quibusdam excessibus, dat. Laierani, xn
Kal. Novembris, an. xv (id est 1212). Ibi eniiu sic
legitur « Verum, vos de die in dtem magis ac ma-
: postconcilium MeldenseRomara adiisse, Iradunt au-
gis iu eo (laqueo) pedes veslros irrelire nilemini,
qui, quasi aliae, quas nobis intuleratis, injuriae non
sufticereni, nuper, cum
chanssimum in Christo lilium
libri tertii.
terlii not.52, libri quinli. not. De Parisiensiad epi-
B slolam II libri terlii, nol. De Meldensi ad epislolam
188 libri oclavi, nol. De Catalaunensi ad epistolam
137 libri quinti, not. Demum, de Nivernensi, ad
epistolam II libri quinti.
Nunc, de ipsorum versus Romam ilin >re aliquiJ
observandum. Senonensem arcbiepiscopum, revera
cloies Novae Gailiae Chrislianae (lom. XII, col. 57) :
« Concilio Meldis hibilo, anno 1204, interfuit pro
dilecli (ilii, cives Papienses, resliluenda Franciae ioler el Angliae reges concor-
noslrum,Fredencum, dia ibique cum episcopis sedem aposlolicam ap-
;

Siciliasregem illustrera, de nostro mandalo condu- pellavil, ne legalus rem deliuirel ; Romam peliil, et
cereni, imo jam conduxissent, et recessissenl abeo, pacis ii.ler reges seqnesler csl diclus. » Nec ex ;n-
vos, olTensam cumulanies offensa, rupto vinculo slrumenlis ad prassulem isium (Pelrum de Corbolio)
fcederis ac pacis, 'iuoe olim, procurante priore Ca- speclanlibus, quae cilant iidem auclores, uihil om-
maldulvnsi, a nobis propter hoc specialiter deslinato, nino eiuitur quod obslare possil quin res quoad no-
inter vos et eosdem celebrala exstitit, el juramcnto las chronologicas slare possit. De Biluricensi proe-
firmata. » etc. sule (Guillelmo de Donjeon), circa ha-c, in quibus
(8) Confer epislolas libri sexli ;
— 68, Regi Fran- Romam petiisse poluit, tempora, tacenl supra lau-
corum ;pacem faciat cum rege Anglorum ; dat. C dali auclores (1. II, col. 61). Veruin, ipsum Romam
ut
Gerenlini, vn Kal. Junii, an. vi (id esl an. Chr. anno 1204 proleclum, alibi, ul mox videbitur, sed
1203) —
69, Regi Anglorum de eodem negolio unica, velut apparel, In-noceutii Gestorum scriplo-
— —
; ;

dat., ut supra ; 70, Prxlatis Francix. de eodcm ris auclnrilaie freii, alfirmanl. De Meldensi epi-
negolio dal. ut supra
; 76, Regi Francorum in;
—
scopo (Ansello). sic habenl (t. VIII, col. 1619) ; :

qua scribit ei in Favorem Inseburgis reginas,et abba- Servos cum Henrico, abbale S. Dionysii, porrau- i.

tem Casemarii legatum commendat dat. Ferenlini, lavil anuo 1204. Habilum esl annoeodemconcilium
;

mensc Junio, au. vi 163, Regi Francorum ; De —

Meldense a Joaune, abbale Casemarii, Cisterciensis;

jure feudi ; dat. Auagniae, n Kal. Novembris,an.vi; ordinis, A. S. legato, ut inter Philippum Franciae,
— 164, Archiepiscooo Senonensi ; ut publicet senten- el Joannem Angliae reges pax el conconlia reslilue-
tiam excommunicalioais adversus moventes arma in renlur Ne legalus rem definiret, ad sedem apo-
regem Anglix; dat., ut supra ; — 165, Abbati Case- slolicam appellaruul Gallicani episcopi. Romam
marii ; ut se interponat pro pace, seutreuga interre- profecii Seooneusis et Bituriceusis archiepiscopi,
ges, sin exscqui poierit, excommunieet ; dat. ut su- atque Parisiensis, Meldensis, Catalaunensis et Niver-
pra ; — 166, Archiepiscopo Rituricensi, etabbati Ca- nensis epi^copi. Dum
Roii.ae commoraretur Ansel-
semarii ; ul de querela regum cogno^cant; dat., lus,cancellariam Meldensem, aseanno 1201 inslitu-
ut supra ; —
167, Joanni. regi Anglorum; de causa tam. Pt ex propriis redditibus dolatam, a ponliBce
belli inter ipsum el regem Francix dat. ut supra : ;
— confirmari curavit. Eodem forsan in ilinere, pos-
194, Itegi Anglorum; ut observet concordiam cum sessio jurisdiclionis, salva proprietalis quasslione,
uxore fratris sui ; dal. Anagniae, Non. Januarii, an. yj
in monaslerio ac villa Joirensi, adjudicala Ansello
vi (id esl an. Chrisl. 1204*. esl ab Innocenlio, v Kal. Fehruarii, pontificalus
Libri seplimi 44, Prxlatis Francix ; de eodem
: anno viii Blanchas comilissa; faclain venditionem a
negotio ; dat. Laterani.... an. vn (;'i/ esl an. Chr. Radulphode Moucuichet leslalur mense Junio 1205.»
1204); Abbati Casemarii ; qua commitlit ei cogni- Hactenus doctissimi auclores. Qua inslrumento-
tionem causx inter reges Francorum et Anglice dat. ; rum auctorilate freti, Ansellum, dum Roraae com-
ul supra —
134, Prxlatis Francix : ipscs a senten-
; moratur, cancellariam ileldensem, a se anno 1201
tia interdicli immunes pronuntiat; dal. Laterani. vn inslilulam, a ponliftce conftrmari curavissc affirma-
Id. Augusli, an. vn 168, Archiepiscopo Caa-
; — verint, velim nos docuissenl, quandoquidem de hoc
luariensi, atiisque ul rex Anglise dotem restituat
: nibil apud Plessaeum (Hist. de ilenux. t. II, pr, a
uxori fratris sui ; dal. Romae, apud S. Petrum, pag. 85, usque ad 97), in Regestis etiam Innocentii
xvn Kal. Januarii, an. vn 171, Regi Anglorum ;
— nihil omuino reperilur. Quod aulem, eodem jorsan
in favorem archiepiscopi Dublinensis ; dal. ubisupra, in itincre, possessio jurisdictionis, salvaproprietatis
Idib. Decembris, an. vn. questione, in monasterio ac Villa Jotrensi, adjudi-
(9) De hoc Meldensi concilio nihil aliud iradunl cata AnscVo fuerit ab Innocentio, istud, pace tanlo-
hislorici praeter id quod hic ab auctore noslro nar- rum virorum dixerimus, nullalenus, ex ipsorummet
ralur. Vide Act Concilior. Barduin. I. VI, parl- n,
. verbis slare potcst. 8pnlentia Por,iificis, de qua hic
col. 1969. agunl. legitur in Resjeslo ei;i-.t. 202 libri ociavi, et
(10) De Senonensi praesule egimus ad epistolam revera dala diserte dicitur Romse, apud S. Petrum

CI.XXI
mulli honorabiles clerici ,
procuralores
aliorum. Quibus diulius cxspectaulibus, praenomi-
nalus rex Angliae pro se neminem deslihavil, negli-
gens prosequi causam suam. Ex qua negligentia
quaniura ci damnum proveneril, satis patel, cum in
brevi lempore totam Normanniam el Andegaviam,
el Aquilaniam ipsam perdiderit pene totam. Pra>-
el episcopi, posl exspeeu-
dicli vero archipiscopi
lionem diutinam, in publico consisloiiu sub verbo
veritalis, lanquam pontifices, sunt professi,
ipsinon appellaveranl ad mandalum apostolicum
eludendum sed, quia sua interesse credebanl, ma-
; maciensem, archiepiscopum Maguntinum intrusum
xime cum crederenl in hac parle suum regem ju-
slam causam babere, sed, si nec islud sufliceret, el in
aliquo essentdomino papa? suspecli,purgalionem ca-
nonicam offerebanl, quam eis dominus papa
v Kal. Februarii, pontificalus an. vm. Dies v Kal.
Februarii (id est, 28 Januarii), anno Innocenliani
pontificatus vm, perlinet ad annum Chrisli, juxta
noslrum compuiandi morem. 1200. Auclores aulem
supra citati ipsi traduni, Ansellum, jam a mense
Junio, anni 1205, Meldis praesentem fuisse, quo
tempore Blacchae comilissae faclam vendilionem a
Radulfo de Moncuichet leslatus est. Oporiet igi-
tur Ar.sellum ante mensem Junii, anno 1205, Bo-
mam deseruisse.
De Calalaunensi episcopo (Cerardo de Duaco), ni-
hil babelur circa annum 1204 et 1205, Nov. Gall.
Clirist. I. IX, col. 884. Quoad episcopum Nivernen-
sem (Guillelmum de S. L;<zaro), aaque lacenl saepe-
fali auclores (ibid. t. XII, col. 641).
Superesl episcopus Parisiensis, Odo de Sulliaco,
quem non inconsullo hucusque pralermisimus. Ex
insirumenlis enim (si qua ipsis lides), apud auclo-
resNovae Gallias (t. VII, col. 81), ex Historia Eccle-
siae Parisiensis (t. II, a pag. 72 usque ad paginam
386) citatis, nec non ex Innccenlii PP. epistolis,
forsan erui possel quo mense Odo Komam profi-
cisci, quo mense Parisiis idem redire debuii, Et-
enim, ex instrumenlis, apud auciores Novas Galliae
Christianae : (H) Conler Raynaldum, Annal. lom. XIII, pag.
Anno 1203, mense Octobri, ordinavit collegia ca-
nonicorum diceceseos, decrelaque saucivit pro
sua?
electione et residentia decani etcantorisS. Germani
Anlissiodorensis Eodem anno 1203 (vel poiius,
. tavimus ad episloiam 14 libri quinli.
juxia noslrum computandi morem, anni 1204 initio),
ordinalionem instiluit in ecelesia S. Marcelli
poslea eodem amio 1204. die seplimamensisejus letn
Januarii, cum se conlulisselad oppidum S. Chlodo-
aldi, de decanisEcclesiaeillius loci slaiuit. Missa da-
mus diversa alia inslrumenla., qua? ab ipso, eodem
anno 1204, sed omissis mense alque die, emanala
dicuniur, eodem anno 1204, mense Jinio, decimam
de Soiseio pro 30 libris Parisiensibus eniil ac
Hense eodbh Jtjnio, ejusdeui anra 1204, donat ca-
pellam S. Nicolai Monialibus de Footel, ad opus
infirmariae.
Ex Epistolis vero Innocentii : Eodem anno
mense augusto, vn Id. ponlilex universis praslatis
Francias facultalem faeit prosequendi appellalio-
nem, quam in concilio Sleldensi interjecerant fvide
epislolam, supra cilalam, libri seplimi 134). Tunc,
sane, ab isiis praelatis decrelum fuerii, ;/( ali-
Cjuot e.xparte omnium ad prosequendum appellalio-
nem (proui ab auciore Geslorum Inoocentii soribi-
lur), Romam proliciscerentur. Slat ergo,
Parisiensem cpiscopum, non ante ultimos mcnsis
Augusii, an. 1204, dies (quod quidem de casleris
hic nominalis praesulibus forsan, aflirmari posset),
; ; ;; ;
INNOCENTII III PAP.E CLXXII
omnium A CXXX. Hic, ad reformationem et correclionem
excessuum vigilanter intendens, visitatores pruden-
tes per diversas provincias delegabat, per quos fa-
ciebat diligenler inquiri de slatu et conversalione,
non solum Ecclesiarum, sed eliam praelatorum el, ;
quus invcniebal culpabiles, a suis pralalionibus
prolinus removebat, nolens crimina relinquere im-
punita. Quod enim praelatos a suis dignitatibus de-
posuerit, enarrare quis possel ? Ipse namque, ut de
quod mullis aliquos exprimamus, deposuit in Theutonia
C doniensem archiepiscopum (11) episcopum Wor- ;
(12); Hildesemensem el llerbipolensera episcopum,
imperialis aulae cancellarium (13) ; Guircensera epi-
scopum, vicarium Salzeburgensis archiepiscopi (14)
remisit- g ei episcopum Nurembergensem (15). In l.ombardia
iier versus Homam arripere debuisse, Verum, eo-
dem auno 1204, anle line.m mcnsis Deccmbris, jam
Parisiis rediisse videtur. Ipsi enim velut absenti
scrildl Innocenlius, cuin ei pnlestalem facit de un-
decim prxbendis Ecclesix de Campellis viginti duas
creandi. Exslai epislola libri seplimi 1791, quas,
Odoni, Parisiensi episcopo inscripti, dala diser-
le dicilur, Romx apud S. Petrum, Kal. Ja- m
nuarii, an. vn (id est, die 29 Decembris, an. Ch.
1204). Concinunt litleras ipsius Odonis super hoc
lorminando, anno 1205 dalas, loc. cit. Hist.
iii_'<jlio
Eccles. II, pag. 228 et sqq. Fatendura
Paris. tom.
lainen, aliquam oriri difficullatem ex iis quas ab
aueiore Gestorum addunlur Quibus diutius ex-
:
spectantibus post exspcciationem diutinam
Quomodo enim prasules isti, cum, iler non anle
niensem Seplembrem aggressi, reduces vero ante
p linem Ueccmbris fuerinl, diutius E.xsPECTASSEdici
^ poluissenl? Huic objeclioni obviam ire forlasse
possemus. si quis concedevet, unum, aul alterum
de praesulibus deputalis, cum causam in lonuum ni-
mis protrahi viderenl, propriis revocatos negoliis,
Romam cilius deseruisse, reruque collegis lermi-
nandam permisisse.
147, ad an. 1205, § 1:3.
(12) De Wormaciensi episcopo (Lupoldo), in ar-
chiepiscopum Maguntinum inlruso, vide quaeadno-
(13) Vide supra § 45.
(14) Vide quas jam adnolavimus supra ad § 45.
(15) Nurembergensem. Sic in codice Vallicella-
no sic et apud Baluzium sed veremur ne uirobi-
; ;
que mendose. Legendum verisimiliter Bambergen-
sem, De episcopo cnim Dambergcmi, al. Papember-
gensi, hic agi videlur. Erat is, Eckemberlus, sive
„ Erimberius, de quo agimus in nolis ad epislolam
; ' .'
libri septimi. Apud Albericum (Chron c. ad an.
pag. 447| vocalur Engelbertus
. « Episcopus :
aulcm Bavembergensis. hujus regis Romanorum
(Philippi) pertraciasse dicebalur, unde et
mortem
1204, Romam adiil, et a III fuit deposi-
papa Innocenlio
tus, eo quod omues accusarenl eum, el tarnen non
mullo posl ner euradera papam fuit restitutus. »
Consulendos sunt praelerea episiolae libri oclavi,
107, Andrea duci, gubernatori Ungariae; qua excu-
sativnem ajjert, cur ejus posiulatis de Papembergensi
(idcm enini ac Bombergensi) Episcopo non annuat
sine data, sed versus raensem Junii, an. vni (id est
Odonem, 1205)
Libri ooni 14, Episcopo Bambergensi qua dalur
:
ei terminus veniendi ad recipiendam absolulionem
sine data, sed iniiio anni (idest 1206) ; 15, In- —
 ; ; ;;;
;

clxxiii GESTA. — AN. 1208. clxxiv

induxit, vel coegit ad ccssionem Mediolanensem A Vinciensem (20) ct Vivariensem (21) episcopos,
arcbiepiscopum (16), Astensetn et Yporiensem el alios mullos praesulcs el abbales. In regno Fran-
episcopos (17), et mullos abbales. In Provincia ciae destituil Lingonensem episcopura (22) et ab-

vero dejecit Tolosanum (i8), Biterrensem (19), bates de Viziliaco (23), de Burgolio (24), de Cul-

slrumenlum, quo Eckembertus, Papembergensis [al. Episcopis, Anlissiodorensi, et Trecensi, et abbati S.

Bambergensis) episropus promissam domino papx fi-
delilalem et obedientiam se servaturum chirographo
oblestatur sine data; —
177, Episcopo Bamber-
gensi; ut redeat ad reijem Hungarix, et exponat gau-
clium conceptum pcr papam de suseeptione filii; dat.
Romae, apud S. Petruin, iii Kal. Decembris
Libri De negolio imperii, post Reuesta epist 139,
Salzebargensi arehiepiscopo ; qua respondetur ad di-
Benigni, data qua committilur ipsis inquisitio adver-
sus abbatem (llngonera l)et monachos Vezeliacenses
dat. Vilerbii, xiv Kal. Augusti, an. x. Vid. Gall.
Christ. nov. tom. IV, col. 472.
(2i) Abbas ille Burguliensis monasterii, quem hic
;
desiituisse dicilur Innocentius, erat procul dubio
; Hilarius, de quo pauca haee habentur apud Sam-
marlbanos, Gat. Christ. vcl. t. IV, pag. 206 « XVII. :

versa capitula, et inter ea agitur de negolio episcopi Hilarhis, anno 1188. Barlholomaeus, Turonensis Me-
Papembergensis ; sine data ; —
is:\ Hugolino, Os- tropolita, ei confirmal Ecclesias in suo archiepisco-
liensi episcopo, et Leoni, tiluli S. Crucis presbylero patu speclantes ad coenobium Burguliense, Turonis,
cardinali, aposlolicx sedis legatis, qua committit eis per rnanum P elri, canceilarii Ecciesix sux. Teslis
negotium episcopi Papcmbergensis, et informatio- r> reperitur, 1191, in Charla Nivelonis, Fayae domini,
nem, an de nece Philippi, Ducis Suevix, culpabilis concedentis decimam de Prischay, ad quera etiam
sit; dat. Laler. xvu Kal. Februarii, an. xi (id est exslat Cceleslini bulla, Laterani scripta, xv Kal. Ju-
an. 1209); lii, ponlilicatus an. vi. Sedehat adhuc Uilarius an.
Libri undecimi Regeslorum epist. 220, Regi Un-
: 1205. —
XVIII. Lucas an. 1208. Cui dirigit summus
garix ; de negotio episcopi Bambergensis, el archiepi- pontifex bullam, e chartophylacio depromptam, quae
scopi Colocensis ; dal. Lalerani, xn Kal. Februarii, sic incipil.... dat. Sorx. an. Incarn. 1208, Pontifi-
an. xi catus Innoc. PP. 111 an. xi. » Hactenus Sainmar-
Libri decimi quinli 225, Eidem; qua archiepi-
: Ihani, apud quos de Hilarii destitutione, nihil om-
scopo Maguntino committilur inquisitio de negotio nino de anno quosedere desinil, nihil certi. Verum,
;

episcopi Bambergensis ; dal. Laierani, iii Non. Fe- deslitutionem istam ante anmim 1207 contigisse ccr-
bruarii, an. xv (id est an. 1213). tiores nos faciunl epislolae Innocenlii libri decimi;
(16) Vidcndum num speclel ad epislolas libri 14, Lucx, abbali ct conventui Bnrguliensibus quu ;

deciini quinti 115, Episcopo, et abbali S. Johannis, datur certus modus vivendi, et regendi monaster ium ,

et archidiacono Pannensibus ; de eleciione archiepi- ad relationem nonnuitorurn, quibus correctio exstite-

scopi Mediolancnsis; dat. Lalerani, vn ld. Junii, an. rat commissa ; dal. Lalerani, vn Id. Martii, an. x
xv; el libri decimi scxii 141, Gapitulo Mediolanensi, (id cst an. 1207) ; — 20,
Turoncnsi orchiepiscopo, cl
qua, cassata triplici electione, llenricum, cimiliar- abbatibus de Chaloceio, et de Oratorio ut Ililarium, ;

charn Ecclesix Mcdiolancnsis,in paslorem ipsis con-
cedit ; ilat. Laterani, vn Id. Novembris, an. xvi.
(17) De Aslensi el Yporiensi episcopis vidc quae
adnotavimus ad epistolam 200 libri oclavi, Vercellcnsi
episcopo, abbati de Tileto, et presbtjtero Alberto Man-
tuano, qualiter et quomodo proccdcre debuerint ad-
versus Novariensem et Yporiensem episcopos; agilur
eliam de cessione episcoporum Astensis et Veronensis
dat. iv Kal. Februarii, an. vm
(id esl 1206).
quondam abbalem Burguliensera, ad residendum
n in monasterio S. Jovmi inducant et cornpctlant
pro fructuosa pamilentia injuncta in eo peragenda :
dal. Lalerani, xvi Kal. Aprilis, an, x. 21, abbati —
(Lucx), et conveniui Burguliensibus ; qua mandatur
ct indulgetur, ul concessiones et pensiones, pcr Ilila-
rium, quondam eorum abbatem, illicite factas, revo-
;
care possint; dat. ut supra 22, Turonensi archi-
: —
episcopo, et abbalibus ae Oratorio el de Chuloceio ut ;

(18) Vide quae adnolala sunl ad epislolas Iibri oc- de debitis per contractum legitimum tempore Hilarii,
tavi 115, R. quondam episropo, qua eonceditur, ut- quondam abbatis Burguliensis, conquerentibus, exhi-
licel resignaveril adminilrationem Ecclesix Tolosa- bere faciant jaslitim complemenlum dat., ut supra ; ;

nx, valeat, sine prxjudicio allerius, episcopate ojfi- —24, Abbati (Lucx), el conventui Burguliensibus
cium exercere; dal iii Non Julii; et 116. Abbati ut nonnullos rnonachos dicti Monasterii, complices
Cisterciensi It. et P. monachi* Fontis-Frigidi, A. S. Hilarii, quondan abbaiis ejusdem monaslerii ca-
L. ut Mascaronem a prxpoiitura Tolosana amoveant sligent, et ad eorurn obedicntiam advocent, nec per-
dal ii Non. Julii, an vm (id est 1205). mittanl monasterium perlnrbare; dal. Lalerani, xvl
(19) Confer quae adnolavimus ad epislolam libri Kal. Aprilis, an. x ; —
25,Abbatibus,Majoris Monaste-
sexli, 242 Episcopo Agathmsi, et abbali S. Pontii, rii, S. Juliani, ct S. Ftorcntii, Turonensis et Aude-
qua sententiasuspensionis, in episcopum Biterrensem gavensis diaicescon ; ut llilariumc quondam abbalem
Guillelmum IV de Roquosello) ab A. S. legatis lata,
n Burguliensem, ad claustrum, sibi assignatum ad pw-
confirmalur dat. Anagniae, x Kal. Marlii, an vi (id
;
" nilendum, rcverli compellant; dal. Lalerani, xiv
est 1204). Kal. Aprilis, an. x; — 26,
Archiepiscopo Turonensi,
(20) Vide epistolam 84 libri seplimi. Archiepi- episcopo Andegavensi, abbati de Oratorio ; rfe_ eo-
et
scopo Ebredunensi, et abhati Boscaudunensi, ut de ex- dem argumcnto dal., ulsupra.
; 22, Turonensiar- —
cessibus episcopi Venciensis (Pelri Grimaldi) diligen- chiepiscopo, et episcopis Pictavensi cl Andegavensi
ter inquirant ; dat. Lalcrani, vi Id. Junii, an. vn ut conlra incendiatores cujusdam grangiw, Hitarii,
(id est 1204). quondam abbalis Bursuliensis complices et fautores,
(21) De isto agilur epislola 209 libri seplimi, Ca- procedant; dat. Laierani, xii Kal. Aprilis an x.
pitulo Vivariensi, decessione facta ab eorum episcopo, Ex istis epMolis habemus desliluiionis epoehnm
et de nova eleclione facicnda ; dat. Romae. apud S. (sallem quoad annum), causam el effeclum. Mirum
Petrum, xni Kal Februarii, an. vn (id est 1205); ubi quidem ;n Reeestis anni vni et ix niliil de eadem
vide quae adnoiavimus quis enim lunc fuerit epi-
,•
reperiri. Epislola vero Lucae, abbaii Burguliensi,
scopus Vivariensis, inullum ambigilur. an. Innocenlii xi, direcla, quam ex Cartophyl.icio
(22) Erat is, verisimiliier, IJilduinus de Vandeu- in lucem emiserunl Sainmarlhani, est (45 libri un-
vre, de quo egimus in not. ad epistolsm 141 libri decimi, Lucx, abbati monasterii Burguliensis, ejus-
quinti. Sed conferenda elinm ca quae de ipso refe- que fralribus, elc., de confirnzatione privilcgiorum ;

runlur apud auclores Novae Galliae Chrisliana?, lom. ilat. Sorae, per manuin Joannis, S. Marlffi in Cosme-
IV. col. 594. din diaconi oardinalis, S. R. E. cancellarii, xi Kul.
(23) Habetur libro decimo sub num, 89, Epistola Oclobris, indiclione xii, Incarnalionis Domir.icn?
 ,

CLXXV INNOCENTII m PAP.E

tura 25) el de Carasca (26) ; in regno Siciliaj, Troja- A fuerant elargiri. Ne vero, si monachi ad celebran-
num episcopum, in archiepiscopum Pauormiianum dum eleciionem remitlerenlur in Angliam, novissi-
assumplum (27). mus error fieret pejor priore, proecavens summus
CXXXI. Licet beatus Tbomas arehiepiscopus ani- lioniifex huic mandaveial conventui mona-
raalo,
mam suam pro ccclesiasiiea posuerit libertale» cliorum, ul poleslalera eligendi archiepiscopum com-
nulla (amen ulililas quoad hoc in sauguine eju> cral' miilerent quiudeciin ex fralribus suis, ad aposloli-
quoniam Anglicana Ecclesia per principum iusolen- cam sedem deslinandis, si forte conlingeret utram-
tiam in profuudo serviluiis ancillala jacebat, ila ut que illarum electionum de jure cassari, boc idem
aposlolicum quoque mandalum in Anglia jarn quasi insiuuans ipsi regi. Cum igilur monachi paruissent
precarium haberetur, el elecliones preelatorum nus- apostolicaj jussioni, dominus papa, post cassalionem
quam libere lierent, ul de caeleris abusionibus ta-
praediclarumelectionum, injunxit i|uindecimillis(30)
cealur (28), Contigit aulem ul, defuncto Huberlo, monachis, ul in praesenlia sua eleclionem canoni-
Canluariensi arcbiepiscopo, controversia orirelur de cara de persona celebrarenl, et, examinalis volun-
jure ac poieslateeligendi archiepiscopum, inier suf- talibus singuloruni, invenli sunt plures in raagi-
fraganeos, et monachos Canluariensis metropoleos-
slrum Stephanum de Linguelone, presbylerum car-
illis asserenlibus quod consuevuerant ct debebaut
R dinalem lituli Sancli Chrysogoni, convenire, virum
interesse cum monachis ad eligendum archiepisco-
utique vila, scienlia et fama prajclarum, de Anglia
pum ; istis econlrario affirmanlibus quod metropo-
oriundum, quem dominus papa eodem anno de ca-
lilani eleclio ad suffraganeos minime perlinebat.
Rex vero favebal suffraganeis coatra monachos,
ihcdra magislrali, quam regebal Parisiis, assum-

suum nihilominus fovere nitens abusum. Cumque,

pseral in presbyterum cardinalem ; in quem landera
omnes nionacbi pariier consenserunt, uuntiis regiis
propter timorem ipsius, monachi nonauderenl libe-
hoc moleste ferentibus, el multis modis laboranli-
ram electioDem publiee celebrare, subpriorem suum
sub simulalioue quadam occullf, in capilulo elege-
bus impedire. Quod cum per eos ad regis notitiam
pervenissel, rex in tantam indigaationem exarsit,
runt, et, ad ipsius regis instanliam, cui resistere
non audebanl in publico, elegeruntepiscopum Nor-
licei ei dominus papa scribens postulasset, exhor-
tans ut suura impenderet huic facto favorem, ut,
vicensem, quem et ob regis graliarasufiraganei ele-
gerunl. Utraque igitur quoeslione ad aposlolicae sedis
nuntiis ad ipsum remissis, non dubitaverit ei man-
dare per lilteras quod id nullalenus paieretur. Por-
examen ab ulroque perlata, et ea quae de jure eli-
gendi arcbiepiscopura inler suffraganeos et mona- ro dominus papa, sicui erat forlis et couslans, pias-

chos vertebatur, el illa qua; super eleclione Norvi- fatum electum propriis manibus consecravil, et,
censis episcopi agebalur ex allera, in quo monaebo- G palleo sibi dalo, transmisit illumad gerendam solli-
rum convenlus videbalur esse divisus, quibusdam citudinem pastoralem, dislricte praecipiens suffraga-

adhaerentibus subpriori, aliis auicm episcopo Nor- neis universis, ul, nisi rex, diligenler commonilus,
vicensi, cui etiam rex et suffraganei oranino fave- acquiesceret, lotum regnura Angliae subjicerenl in-
bant ;
postquam, productis leslibus, el exhibitis ia- terdiclo ecclesiaslico. Quod sicut mandavit deni-
strumentis, sufficienter actum est dc ulraque, do- que faclum esl, Deo mirabililer operanle, ut per lo-
minus papa, via regia prudenler incedens, non de- turu regnum Anglia? simul ac semel currerel inter-
clinando ad dexteram vel sinislram, jus et polesta- diclum; quod lara dislricle servabatur ubique (31),
tem eligendi archiepiscopum, adjudicavit couventui ut, praeler poenilentiam morientium, et baplisma

monachorum, perpeluum imponens silentium sulTra- parvulorum, nusquam celebraretur divinum ofR-
ganeis in hac causa. Utramque nulem eleclionem, cium, aut exhiberetur ecclesiaslicum sacramenlum ;

juslilia exigente, cassavit; munera (29; omcino de- ila, quod non solum clericorum et monachorum
testans, de quibus dicebatur quod plus quam unde- aul quorumlibel regularium, sed etiam episcopo-
cim millia marcarum propler hanc causam parali rum cadavera servarenlur exlra coemelerium inhu-

anno 1208, ponlilicatus vero domini Innocenlii „ (26) Qua? sit, aut unquam fuerit, abbalia de Ca-
PP. III anno undecimo. ^ rasca, sive, ut in cod. Pod. legi monet Baluzius, de
Lucam abbalem de dilapidalione, sed falso accu- Tarasca, prorsus ignorare fatemur.
salum fuisse, et, ut correclioni ipse subjicerelur, (27) Confer ea quae adnolavimus ad epistolam 39
lilleras aposlolicas supposilas fuisse, docet epistola, libri quinti.
ejusdem libri undecimi 144, Abbatibus, Yindoci- (28) Conferendae sunl omnino epistoke libri oclavi
nensi, Carnotensts diosceseos, et S. Juliani, ac priori 161, IG3 libri noni 34, 35, 36, 37, 205, 206, 207;
:

Majoris'Monasterii Turoncn., qua ipsi reprehendun- libri decinii 113, 159, 160, 161; libri undecimi
tur, quod litteris, de correciioue monaslerii tiurgu- 89, 90, 91, 102. III. 210. 213, 214, 215, 220; libri
liensis, manifesto falsis, quse eis pr<vsentat<v fueiant, decimi quinti 233, 23 i; libri decimi sexli 76.
fidem leviter ad/iibuissent; dal. Sorae, xn Kal. Oclo- (29) Cassavil mnnerat. Sic apud Baluzium ; in
bris, poiitificatus an. xi. codice Vallicellano, cassavit et munera.
Confer episloiam 160, libri oulavi, abbali
(25) (30) lllis. Sic in codice Vallicellano; apud Balu-
elconventui dc Cultura,qua irritantur pensiones om- zium dec^l.
nes factx vet promissseper R. quondam abbatem, dat. (31) Ubigue. Sic in codice Vallieellano; sic ct
Romae, n Kal. Decembris, an. vm. Vide eiiam quae ;;,ud Baluzium, qui aJ marginem noial iu codice
ibi adnolavimus. Podiano legi inibi.
 : , >
,

GESTA. — AN. 1208. clxxviii

mata. QuoJ demum rex, propter generalem clamo- A qui ex discordia quam seminare solebanl inter sum-
rcra, susiinere non praevalens, satisfaclionem oblu- inuin ponlificemel Romjnura populum, suosqueslus
lit per nuntiosel liiterassuas quamarchiepiseopo in
;
augebanl, intelligentes qnod nou poieraiit in aqua
Flandria exspectanti denunliavit hoc modo (32) clara piscari, coeperunl aquam lurbare, ul in ea
CXXXII. Cliarissimus in Ckristo filius noster melius piscaruntur. Inler quos principales el proad-
Joannes, rex Anglorum illuslris, nuper nobis, etc. pui exslilerunl Joannes Petri Leonis Rayuerii (33)

Dal. Anagias, vi Kal. Junii, an. xi. et Joannes Cipolius (36), qui ex facundia sua mul-
CXXXIII. Qui* vero virtulis aurum (33) in perse- (ura obiinuerat in populi favorem. Hi ergo hanc
culionis foruace probalur, volens Deus praefali prae- piimam lurbandi maleriam invenerunl, dicenles ia
sulis patientiam inler adversa probari eum quasi populo quod dominus papa spoliaverat Urbem om-
signum exposuil ad sagitlas, permillens ipsura a nib :s teniraenlis, sicul anceps deplumal avem om-
suis civibus multis lentalionibus exerceri ; sed, sicut nibus pannis, pro eo quod ipse Sabiniam et Mariti-

in Psalrao legitur : Sagittae raam ad mauum Ecclesias revocaverat, et recupera-

parvulorum faclae sunt
plagae eorum, et veratUrbissenalum i37). Se I, cum hoc raodomioirae
pro nihilo hibenlur eontra eum
linguae ipsorum (Psal. lxiii, 9). Cum enim Romanum profecisscnt, occasiouem ahquam conlinxerunl
populum ad vassallagium recepisset (34), quidam, n asserentes quod ipse senatum non faciebat commu-

(32) Vide epistolam 90, libri undecimi Cantua- eresia di Arn .IlIo da Brescia, entrarono nei pazzo
riensi archiepiscopo, S. /i. E. curdinali. pensiero di restaurare 1'aniica gloria de' Romani,
(33) Virtulis aurum. Sic apud Baluziura in co- ;
con remillere in piedi ii senalo, per ramminislra-
dice Vallieellano, virtus auri. zione civile di Roma, conlio lulti i diritti che vi
(34) Vide supra, § 8. aveva ii Romano ponlelice. Tenta ne furono allora
(35) De Joaune Petri Leonis, senaloris Urbis, eleiii, e tanli furono pure soito Clemente III Inco-
mentio habetur in episiola 239, libri seeundi. Ste- minciarono dal sudelto anno 143, a segnaregli anni
1

pkano, abbali, et conventui S. Sylvestri, de causa,
qux inter ecclesiam S. Marix in Via Lala, c! ./. de
Atieia verlebatur, dat. Lalerani, v Kal. Decembris.
Ex isla vero epislola eruilur, Joannem Pelri Leonis,
uou nisi post B. Carosorai (de quo vide supra not.
di quesla rinovazione di senato. Nel ponlilicalo poi
di Celestino III, un cerlo Beuedollo si arrogo lulia
l'.iutoriia scnatoria, facendo a gara con Arrigo IV
imperadore, d'invadere le ragioni della Chiesa, come
si raccoglie dalle gesti d'Irnocenzo PP. III. Bene-

ad § 8), etiamque aule ol ;luin Coelestini l'P. III, dello lolse Manllima e la Sabina pronendovi i suoi
senatoria dignilate poiiium fuisse. guistizieri, meulre esso Arri^o avea occupala la Si-
(36) Floruisse Romae circa h;ec, in quibus versa- cilia, e lutto il palrimonio di S. Pieiro, ecceluala la
mur, tempora Capotianam geniem, leslisauclor non Campigna. Innocenzo seppe reprimerc 1'audacia di
contemuendus, Ricordanus Malespinee, (|ui de se si falto Senalure, eleggendone egli un' allro a suo

ipse narrat, se anno Chrisii 1200 Romam profe- inodo, ma per contentare linquieio popolo isiiiui
clum, apu d Cnppoccios, nobiles cives Romanos affi- C nell' anuo 1208 cinquaula sei senaton. predicendo
ncs suos,in velusiissimas h^iorias incidisse. « E io — gli pero che grande sconcerlo ne sarebbe lornalo
sopraddetlo Ricoidano, ebbi in parle le sopraddette alla Ciiia, come di fatli avvenue, onde a peli-
inscrillure da uu nobilc Cilladino Romano, il cui zione dello slesso popolo bisogno rimellere un sulo
nome fii Fiorello di Liello Gapocci il quale Fiorello ; scnalore. «
ebbe le detle iscntlure di suoi anlecessori il llaclenus clarissimus auctor (Galelli) loco supra
de'lo Fuircllo fu uno de delli Cappocci, il qualesidi- cilalo. .. Pace vero ejus dixerimus, non absqu.:
lelto moliodi scrivere cose assale, ed eziandioancho
;
restriclione aliqua accipienda sunt ipsius verba :

mollo si diletlo di cose di strologia... Poialtempodi Innocenzo seppe reprimere Vaudacia di si fatto se-
Carlo Magno, fii un nobile vonio di Konia, il quale fu vatore eleygendo ne un altro a sua modo. Nequa-
della soppradelta schialta deCapocci,ed ebbe norne quam enim, proul jam ex Innocentii epistola qua-
Africo Capoeci, ed ebbe nonne Africo Cappocci.., Ed d.uii probari observavimus, (vide supra uol. ad 8). j(

io sopraddelto Ricardano, fut per femmina, cioe l'a- Benedictus sub ipso Innocenlio, sed circainiliaCcele-
vola mia, della delta casa de' Capocci di Roma, e ne- sliui PP. III, senaloria dignilale polilus esl. Nec de
glianni di Cristomille druenlo, capilai in Roma in alio forsan inlelligenda sunl ea qua? legunlur ia
casa a' detli raiei parenli, e quivi Irovai le soprad- Chronico Allissiodorensi (ad an. 1191, \>;\». 93, i°) :

delle iscrilure...,.e a Rorna slelli da di due di « Per hos dies Romae quidam, nomine Benedicius,
Agoslo, anni inille dugento, in lino a di undici d'A- vir in rebus saeculi experienlissiinus, cum videret
prile auni (deest numerus) E rilornala ch' io Urbem rapinis, el furlis, ei caedibus diversisque in-
fuil, etc. » Isior Florenlin, di Ricord. Malesp. D juriis expositam, primo sibi paucorum animos con-
cap, 41, Rer. Italic. Scrirt. lom. VIII, col. 906. ciliat,dehinc, pluribus aggregalis cligiiur, ut loiius
Joannnes Capotius reperilur inler osliarios, consli- Urbis oblineal polentatum. Ccepil itaque in male-
tulos in Lateranensi palaiio, qui anno 1188 sacra- faciores dislriclus ulior exisiere, sibique adver-
mentum prcestilisse dicuntur, in charla, quam e sanles sicque in bvevi malorum vio-
comprimere ;

Regesto manuscriplo Cenc.i Camerarii descriptam leniiis raoriLusque compressis inlra Urbem et
,

evulgavit Muralorius, Antiq. med, sevi, lom. I. dis- ciica, lulaomnia eficit cl quieta...r » Et mox, ad
seri lv, col. 121. an. 1193, pag. 93 r°, quod quidem nolalu dignissi-
adnolavimus supra ad §§ 8 et
(37) Hiis quse jara niuni « Benedictus Romae, dum se magnifieeniius
:

133, quaedam adjungere luhet. Ac pnmo hicrefene agerel, invidiam conlra se excilat Uomanorum,
liceal nolam quae reperiiur in doctissimo opere eorumque faclione in Capiiolio obsidetur elcapilur,
cui litulus Del Primecero della S. sede aposlolica caplusquediu in cusiodia detinetur. »
(Appeml. de' Documenti, instrumenl. 51, pag. 306, Ad ista vero, Ma per conteniare 1'inquielo populo
nol. Varie furono le ribellioni de' Romani conlro
'< istVui liell' anno 1208 cinquanta sci senatori prerti-
de' ponlilici loro legiltimi sovrani. Ma la piu slre- cendo gli pcro che grande sconcerto de sarrebbe tor-
pitosa fut quella che avvenne nell' uliimo annod'In- nato atla Cwita. come di fatti avvenne, unde apeti-
nocenzo II, cioe" nel 1143, allorche" i lacii, gid in- zione della stesso popolo, bisoguo rimettere un solo
quieli, e feroci di loro indole, infelli altresi dell' senalore, conferendae sunt infra uotaj ad § 141.
 ,

CLXXIX IXNOCENTII III PAP.E CLXX*X

nera, sed cura in senalorem eligi faciebal, qui suis A cor.silium dcderant ut acciperent Viterclanum ; et
propilius, el aliis essel infesius. Quaravis aulem sic praefati sehismaliarchae visi sunt incidere in
mullifarie multisque modis populum subverlere ni- foveam quam nisi (39; sunt aliis praparare. Quid
lerenlur, el sa?pe scandala suscilassent, non tamen ergo facerent ignorantes, recurrerunt landem ad
eura adhuc plene seducere potuerunt, ad hoc prae- suramum ponlificem, ipsius auxilium humililer im-
ci|>ue intcndentes, ul, sicut solili fuerant, a sumino plorantes. Ipse vero, non lam propler illorum in-
poMtilicepecuniam extorquerent. Verum, ipse, cu- stantiam, quam propler Vilerbiensium insolenliam,
piens banc pessimam consueludinem abolere, noluii qui, super negolio Viterclani saepius requisiti, nun-
se ab illis redirnere, ut a sua perseculione cessa- quara voluerunt ipsius acquiescere monilis el man-
rent. Uude ispi, contempli, coeperuntad perseculio- dalis, imo eliam contra ipsum Narniensibus in re-
nem ipsius amplius infUmrnari ; el, quia videbam bellionc sua praeslilcrunt auxilium et favorem
se solos non posse sufTicere, mullos sihi ailrahere mandavit eisdem, ut a molestatione Vilerclani de-
studuerunt, insimul conjuranles. Sic ergo longam
sisterent, vel ia curia sua justitiam exhibereiil,
restem fecerunt, dum qu^sdam simplicilate sedu-
promitleus eis in veniendo, morando, et redeunio
ctos, alios tractos invidia, nonnullos cupidilale plenariam securilatem pra?slare. Quod cum ipsi fa-
illeclos, ad suum inclinavere consensurn.
Accidit interim ut Viterbienses in lanlum oppri-
B cere noluissenl, eos pro conlumacia sua difTidavil,
et interdicto subjecil, injungens recloribus sociela-
merenl Viterclanum, nolentes homines ipsius castri
tisTusciae, quijam in eorum auxilbim usque Urbe-
alio modo recipere, nisi, salvis pcrsonis el rebus,
velanum perveneranl, ul eis conira Romar.os auxi-
caslrum ipsum eis traderent destruendum, quod
lium non praestarent. Qui respondenles dixerunt,
ipsi, summa necessiiale compulsi, mitlentes nun-
quod, cum eos ralione socielatis tenerentur juvare,
lios ad Romanos, se simul cum caslro eorum domi-
non poterant eis sine perjurii reatu deesse. Quibus
nalioni subjiciendos ofierrenl, ul imminens possent
:
er hunorabiles nunlios dominus papa rescripsil,
periculum evitare. Tunc prasfali schismatiareha?
quod, cum ipsi socielatem ad honorem Ecclesia?
arbilrari sunl se lurbalionis invenisse maleriara, per
Romanae jurassent, ipsius honorem procul dubio
quam possent Romanum populum conlra summum
pomilicem commovere, dicenles non servarent, si Viterhiensibus, contemnentibus
: « Faciamus Viler-
clanum ad mandalum ejus facere rationem, el ob hoc justo
Romanis conlra Viierbienses tuen-
recipi a
judicio diffidatis el inlerdiciis, auxilium exhiberent.
dura et, si papa r.oluerit Romanis auxilium imper-
;

liri, lunc Romanus populus commovebitur conlra

Unde ipsi rectores cum exerciiu suo ad propria rc-

ipsum, vero auxilia

dierunl Romani, cum lidelibus domini papa? ad
et
si illis impenderil, Viterbienses
cum fauloribus suis ab ejus C mandalum ipsius undique congregalis, adierunt
fidelilale recedent ; et
fiducialiler Vilerclanuin, illudque viclualibus el aliis
sic suscilabiiur guerra, per quam melius polerimus
in aqua lurbata piscari. » Licet igilur sanis et sa- necessariis munientes, usque Vilerbium processe-
pienlibus hujusmodi consilium displiceret, prseva- runt, el, castrametantes ex opposilo civiialis, circa
luit lamen consilium islud in plebe, qua? Viterbien- vesperam periclilati cerlamine, pugnaverunt cum
ses habel exosos, receplura est
Vilerclanum ab
el illis, et in eo congressu sunl superiores effecti (40) ;

Urbe contra Viterbienses defendendura. Cumaulcm sed, sumrao diluculo, non e.xspeclanles ad propria
Vilerbienses nollent, ad mandatum Rsmanorum,ab redierunt, usque adeo in laudem summi pontilicis
impugatione Viterclani cessare difRdali sunl a
,
conclamanles, ut quidam, qui consueverant in con-
Roiranis (38); et, cum isli congregarent exercituin tradiciionem domini papae ora laxare.publice dice-
contra illos, illi, convocalis rectoribus socielatis renl quod ila jam erant ipsorum linguae, quod
Tuseia? in auxilium contra istos, coeperunt ad re- nunquam de caelero conlra summum ponlificem
sistendum seviriliter prseparare. Rectoribus ergo loquerenlur.
Tuscia' socielalis cum
manu in auxiliuni Vi-
valida (XXXIV. Hoc aulem parvissimo tempore serva-
lerhiensium accedenlibus, Roraani, dubilanles pro- verunt.Nam, cum mobiles viri, Lando Collis de
cedere, murmurare coeperunt adversus eos qui D Medio, et fralres ejus (41), deposuissent domino

(38) Conferenda esl epislola 207, lihri secundi, Mariam Majorem. ubi nunc conspieilur. Cucon.
potestali, consulibus et justitiatiis Viterbiensihus, ttt tom. 9. Sed vide infra not. ad § 134,
II. col.
concordinm cum Romanis initam conservenl. Desuul 41) Lando Collis de Medio. Sic in codice Valli-
nola? chronologic*, sed ex loco quo in Regeslo col- cellano apud Ualuzium, Landus de Colle mcdio. Le-
;

locila legiiur, palet, circa raensem Novembrem, ciioni codicis Vallicellani suffragalur epistola 5 li-
an. (199. dalam fuisse Ibi de negolio caslri X"iier-
: bri duodecimi, Ricardo, germano papx qua ipsicon-
clani agil pontifex. firmalur castrum Soranum, dat. Laterani. vi Rnl.
(39) Nisi. sic apud Baluzium : in codice Yallicel- Marlii, poniificalus an. xin [id est an. 1209). Ibi
lano, atttt. eniin lesles subscripli reperiuntur, dominus Lando
iO)«Anno Domini 1200, Romani. Vilerbiensi- de Colle-medio, dominus Guido de Colle-medio,
bus devictis, campanam communicatis Romam, iidem, ul conjicere est, ac Lando Collis de Medio,
inde in Capiiolium translulerunt. qua? ideo Viler- qui hic ah auctore Gestorum, et G. ftlius ejus, qui
biensis vocata, et catenam portae Salsichii abslule- in epistola 98 libri decimi quinti, nominanlur. Epi-
runt, qwam reposuerunl in arcu S. Viti, juxla S. stola ha?c direcla dicilur Lando Collis de medio, et
 ;

CLXXXI GESTA. — AN. 1208. CLXXXII

papre querelam de Bartholomaeo (42) et Jonalha, A lestatem praefecerant, et, tam per ipsum quam per
dominis Varniae et Gabriani,quod parlem lerrae spe- aliosamicos suos magno exercitu comiregato, mul-
clantem ad ipsos per violentiam detinerenl, et pe- lisnihilominus militibus ctarcariis mercede condu-
tercnt sibi juslitiam exhiberi, qui, sospe cilali, ju- clis, se conlra Romanos viriliter prsepararunt (44).

stiiiam sub ejus examine facere noluerunt, fecit ilios Romani ergo, cum essent pauei, audito illorum mul-

per peremplorium ediclum, per marescalcum suum, tiplici apparalu, quid agerenl dubitare coeperunt,
in possessionem rerura petilarum induci. Quam illi quia eis ignomiuiosum redire, et periculosum pro-
lemere perturbanles, acccsserunl ad praefatos Joan- cedere videlialur. Sed hoc consiiium inierunl, ut
nem Leonis (43) Rainerii, et Joannem Capotium, el senatora potenlioribus Urbispecuniam rautuo pos-

eis simulalo contractu terram suam tilulo pignoris lularet, exqua conduceret railites ct arcarios op-

obligarunt, eam se ab ipsis tenere simulantes. llli porlunos. Qui cum nullam, vel modicam, ab aliis

vero apud dominum papam inslare creperunl, ut eis poluissei habere, Richardus, domini papae germa-
terram illam in pace dimilteret. Quorum fraudem nus, mille libras (45) eis in lanlo necessilalis arti-
dominus papa cognosccns, praefalos nobiles coar- culo muluavil; ex qu.i conductis militibus el arca-
clarinihilominus faeiebat per vaslationem segelum, riis, processerunl, ut inferreut viclualia Viterclano.

incisionem arborum, fractionein molendinorum, ct Sed Viterbienses, eis obviam venieules, coeperunt
B die Epiphanke (46), cum
abductionem praedarum. Quanquam praefali schi- dimicare cura ipsis ipso

smalici clamarent contra dominum papamin populo, dominus papa, missarum solemnia celebrans in ec-
quod ipse liberlates, et consuetudines, et rationes clesia Sancli Petri, exhortarelur populum ut pro

Romanorum infringeret el auferret, salagenles con- frairibus in exercitu commoraatibus supplicarent,

traeum scandalum populi suscilare quod ipse tan- ut Deus eos cum prosperitale reduceret et honore :
;

dera, congregalo populo, txposila veritate, sedavilj ipsoque die Vilerbienses, lerga vertentes, fugati

el, adhuc eis minaniibus et renilentibus, coegi sunt a Roraanis, mullis in bello vnlneralis, occisis
nobiles anledictos, ut, pignoris conlractu rescisso, et captis. Sicque, Romanis cum gloria revertenti-

mandaiis ipsius se per omnia parituros juramcntoel bus, senalor cum saepefalo Joanne Pelri-Leonis

lidcjussoribus promiserint. Et sic demum inler istos Rainerii, et multis aliis, ad suminum ponlificem

el illos controversia (inem pi rtrausaclionem accepit. accedentes prostraveruut se ad pedes ipsius, el,

Vilerbienses vero, impugnantes Vilerclanum, el eos humililer osculanles, innumeras ei gralias re-

illud uimium coarclanles, Vitcrclanenses Romano- tulerunt.

rum auxilium imploraruul, asserenles, quod, nisi Senalor aulem universos caplivos misit in Cana-
quantocius illis succurrerent, tanla laborabanl pe- pariam (47) multis miseriis macerandos inter quos ;

nuria viclualium, quod non poterant ulterius se te- C duo erant m.ijores, videlicel Noapolion, vicecomes
nere. Senalor igitur, Urbein egressus, in praio San- Campiliae, et Burgundio, protonolarius Viierbii

cli Petri fixit tentorium, mandans Romanis ul post quibus dominus papa compaliens, !ecil illos ediiCj
ipsum exirent, et vicinos amicos Urbis in.expedi- de Canaparia, el in palalio suo aliquandiu detineri,
lione convocans universos. Roniani vero pauci, et ae demum apud Larianum honoriticecustodiri cae- ;

cum tasdio exeunles, vix tandera senalor usque ad terorumquemiserlus, inler Romanos et Viterbienses
civilatem Caslellanam prueessit. Vilerbienses au- coepil de pace tractare (48).
tera, adjuncto comite lldebrandino, quem sibi Po- CXXX. Prsfato vero Neapolione per fugam ela-

fl. filio ejus ; et ip ea profertur sentenlia in causa (45) Mille libras.Eiec desunt apud Baluziura;
quadam, qux verlebutur inter ipsos, ac nobiles viros, suppeditavit codex Vallicellanus.
Philippum ft Jordanum de lnsula, supe^ quibusdam (46) Verisimiliter anni 1202. Vide infra el no-
partibus castri quod dicitur Prun. Dat. Laterani, iv lam 48.
Kal. Junii, poniilicatus an. xv (iU est au. 1212). Ibi Canapariam. Sic in codice Villiccllano, sic
(47)
Lando posilum videtur per abbrevialionera pro el apud Baluzium, sic eliam in epistola mox citanda
Laudoni. (vid. not. seq.). Idem verisimilner ac Canevarium,
(42) iiartholomxo. Sic in codice Vallicellauo ; sic nosiris une cheneviere, ager ubi canabis crescit,
etapud Baluzium, qui ad marginem nolat in codicc ri prout in charla an. 1029 apud Perardum, pa;;. 177,
Podiano legi, Ptolomseo. legi leslatur Cangius (Gloss. lom. II, col. 129). Cne-
(43) Leonis. Sic in codiee Vallicellano ; sic et terum, Canaparias situm Romanorum medii asvi
apud Baluzium ; legendum vero videlur Pelri-Leo- anliqnitatum studiosis invesli^are, el forsan pro
nis. prout supra passim. el infra cerlo statuere, licebit, ex bulla quadam Anacleli
(44) Ha3C anle inilium anni
1202 gesla fuisse ex PP. II, quam doclissima disserlalione illusiravit
mox diccmlis affirmare licel. Concinere videtur Mu- Franciscus Valesius. Vide Itaccoita d'Opuscoli scien-
ralorius, apud quem sic legiiur, Annal. lom. VII, tis. et filolog. del P. Calogera, tom. XX, pag. 102
part. i, pag. 1 44, ad annum 1200: « Cercavano an- { t seqq. .

(48) Confercnda esl omnino

che i Romani di dilalare il loro distretlo ; e pero epislola lo8 libri

cou luite le loro forse, a bandiere spiegale anda- quinli, Glusino episcopo ; ().... Radiccfanensi castel-
rono in questo anno adosso a Vilerbo, e lalmenle lann, fcolytho, et magistro P scriplori papm ; ubi
.

slrinsero, e comballeiono quella citla, che fu as-
Iretla asotlometlersi alla lor signoria, o sia a quella
del papa. » Hactenus Muratorius cx Manip. Flor.
cap. 233. Verura, hoc speclare potius videtur ad ea
quoe leguntur supra § 133.
srribitur cle ^eapoleone et Pepone, in guerra Roma-
nos iuter el Viterbienses carceri mancipatis, dequc
:
cus/odia eorum in arce Lariani ; dal. Laterani, iv
Id Januarii, an. v (id est inilio anni Christi 1203.
 »

C.LXXXIII INNOCENTII PAP/E CLXXXIV

pso, sspefati schismalici cceperuntconlra dominum A nepotes de bonis Ecclesia? Romanos dilati ; hac
papam ora laxare, obloquentes et blasphemantis, occasione duntaxat, quod inter domum Petri Bobo-
ulconlra eum populum concitarenl et quidem ma- : nis (51), ex qua ipsi per patrem descenderant, el
ligniseorum suggestionibus populus uimis est cun- domum Romani de Scorta (52), ex qua dominus papa
cilalus. Quorum furorem domiuus papa blande de- per malrem descendi', veteres aemulationes fueiunt.
iiniens, usque adeo in pacis Iraclatu processil, quod Unde, limebant ne ipse vellet eos oppnracre, prae-
iQler eos, salvain omnibus Romani ponli-
fidelilale sertim super terram quam nomine pignoris ab Ec-
licis et Ecclesiae Roinatiae, composuit, ct sic omncs clesia Romana tenebaut, vilelicet Viconario (53),
capivi sunt liberali ;
praecipiens Vilerbiensibus, ut Burdella(54) et Cantalupo, quamvis niliil tale faclo,
porlas asreas, quas de basilica Sancli Pelri, et pa- verbo, vel signo percipere potuissent. Nilebanlur
teres (49) aereos, quos decanlharo (50) anle basili- igitur sub nomine communilalis populi sihi captare
licam dicebantur exlulisse, vel confregisse, tempore favorem, ipsum et Ecclesiam scandalum
et inter
Frederici imperatoris, facerenl restaurari. suscilare, ut dominus papa, moleslatus a populo,
Licet hanc pacem de volunlate fecerit Romano- eos moleslare non possel, et, si vellet, se contra
rum, nihilomiuus lamen aliqui oblalrabant, diceules ipsum favore populi tuerentur. In lantum igilur eo-
quod eam ob commodum fecerit speciule. Ad has R rum processit nialilia, ut, absentia domini papae
malignilales et nequitias exercendas incenlorcs el captala, cuin apud Velletrum aeslivo lempore mora-
auclores luerunt filii Ursi, quondam Cceleslini papae retur (55), ipsi, paralis insidiis, ex improviso in

Verum, quae hic apud auctorem nostrum refe- rum, Romanae Ecelesiai facto, anno 1172, super do"
runlur, anlerius contigisse ex nolis sequentibus pa- nalioiie caslri Thoraph ;
facta cliarta, in Zamorrai
lebit. seplimo Idus Julii.xra millesima duccniesima decimai
(49) Pateres. Sic apud Baluzium. Cangius vero regnante rege domino Fernando. rege Legionensi, Es-
legendum censei crateres (Glossar. med et inf. Latin. tremulurx, Gallicix, et Asluriis : eo anno quo fami-
loin. II, col. 195). In codice Vallicellano legilur liarissimusalquepiusdominuscardinalisHyacinthus,
paones. aposloliccesedislegatus venit inHispania(apudeumd.
(50) (i Canthari, aquarum reeeptacula,
i.nde aquai ibid. col. 789). »

crumpunl. Ulpiauo; noslris bassins; qui in mcdiis GuiiloBobonis reperilur inter senatores qui sub-
Eeelesiarum alriis, seu propylaeis exstrui solebant. scripti legunlur in iustrumenlo concordiae inter Cle-
Cangius, ibid. menlero PP. III, el senaioros populumque Roma-
(51) Ad isla quasdam referre lubet ex Muralorio num, super regalibus el aliis dkmilalibus urbis,an .

deprompla (Antiq. med. sevi, dissert. xlii De cogno-
minum origine, lom. III, col. 783) « Non ab alio
fonie quam a nomiiie parentis in cognomenlum cou-
vcrso,complures Neapoliianae et Florenlinae familiae
olim genliliiiam appellationem traxisse videntur
Neque omnes recensere oporlet, uli neque in aliis
lialias civitatibus ejus rei exempla perquirere. Mea
equidem sentenlia, non ab Ursinis sub llomana re-
1188. Ibid. col. 785. Patruus forlasse fuil Crele-
: slini Pl'. III, cui, ul vidimus, pater fuil Petrus Bo-
b;'iiis.
r, Petri, lilii Bobonis Stellx, menlio habetur in char-
lwla,superteniinenlisTusculani,quamfecit senatusct
populus domino papaeelRumanae Ecclesiae, an. 1191,
. an.scnatus xlvii, indictione nona, mense Aprili die
19 fapud eumd. ibid. col. 788) qui ad eaindem Ur- ;

publiea florenlibus. neque ab urso in eorum vexillis
picio,sed ab Urso quodam, nnbili viro, Uisina gens
appellalionem suam traxit, nomine illius sonsim in
cognomen converso. Proiude anliquis lemporibus,
sinorum familiam forsan referendus est.
Paulus Petri Bobonis, teslis subscripius reperilur
ininstrumentoquodam, quojoannesde Uonte-Albano
Constantix, Abbalissa S.S. Cyriaci et Nicolai, conce-
1

de pliis Vrsi eorum progenies appellabalur. Ex bae
familia primus in Romanum pontilicem adlectus esl,
an. 1191, Hyaciuihus, liluli S Mariae in Gosmedin
diaconus cardiualis,qui Coeleslini III nomen assum-
psil. Diu atqueabipso Baronio ignoralum est, hunc
ex Ursina genle procrealum fuisse, quod in anliqms
catalogis duniaxat appellelur filius Pelri Bobonis.
Sed nunc res exlra coniroversiam posila est. Audi
auclorem Vilae Innocentii III, quem Cceleslinus ha-
dit mediam )<artem villarum suarum et vassalorum,
anno n Pontificatus Innocentii PP. III. Indiclione n,
mensis Junii die 15, id esl an. Chr. 1199. (Vid. del
Primicero della S. Sede apostulica ; append. de Docu-
mentis, pag. 330. instr. lxvi.
Demum de S. Bobonis de Maximo, menlio habelur
in Epislola (in Collectione nostra, T. II, pag. 456)
Libri seplimi xv, Eliensi Episcopo, et Abbati S.
Edmundi ut mercatoribus Romanis, super pecunia
;

buit successorem. Narrat ille seditiones anno 1208 ipsis a Rogiero de S. Edmundo debila, satisfieri cu-
Romae e\citalas, quarum incentores et auctores fue- n rcnt : dat. Anagniae, vi Non. Marlii, an. vii (id est
runt filii Ursi, quondam Caslestini papx III nepo- u 1204).
tes.., Addil, quod ipsi ex domo Pelri Bobonis per (52)De Scorta. Sic in codice Vallicellano sic ;

palrem Ursum) descenderant. Ursus igilur

(scilicet cl apud Baluzium. Legendum lamen potius de
ac ipse Ccelestinus PP. III. erant filii PetriBobonis. » Scotta.
Haclenus Muraiorius, loc. cit. (53) Viconario. Sic apud Baluzium; in codice Val-
Natus eral Hyacinlhus, Petri Bobonis filius, ver- licellano, Vicoano ; num potius Vicovario ? Conf.
sus annum 1118, utpote qui inilio anni 1198 prope opistolam 120 libri decimi quinli, Abbati S. Cosmx
octogenarius oLiisse dicilur (Vid. Bironium ei 01- de Ficovario, et fralribus ejus, qua recipiuntur sub
doinum ad Giacon. lom. I, col. 154). Anno 1157, de 1 protectione B. Petri ; dal. Laterani, Idib. Junii, an.
Odclone Bovonis (seu Bobonis), de patre suo,fratribus xv (id. est 1212). Ibi enim inler bona afl monaste-
suis germanis.el consobrinis, et patruis et avunculis riuni S. Cosmae de Vicovario, al. Vicovaro, Ec-
suis, meutio babetur in iuslrumento permutaiionis clesia S. Mariae de Cantalupo (de qua hic etiam) enu-
caslrorum quorumdam inler Adrianum PP. IV, et meratur.
Landullum ac Landonem fralres de Aquino (apud (54) Burdella. Sic apud Baluzium ; in codice Val-
Muralor., ibid., pag. 792). Ilem, Bobo, fraler Hya- licellano, Bundella.
cimhi (pnslea Creleslini l»P. IIII cardinalis, praesens (55) Innocentius, anno Christi 1202, poniificatus
ominalur iu priviiegio Femandi, regis Hispauia- sui v, apud Vellelrum moralus est, a die saltem 14
CLXXXV GESTA. — AN. 1208. CLXXXVI

Romanum de Scorta,et filios Johannis Odolinae(o6), A runt, reportanles ad domum cadaver occisi ; et co-
consangnineos ipsius domini papa3, violenter irrue- non solum anle domum Richardi,
gilanles illud
rinl, et eos ac uxores eorum de domibus suis oje- germani domini papae, verum etiam anle palalium
cerint. Quod cum ad audientiam summi poutilieis summi ponlificis cum funebri luclu deponere, ut
pervenisset, indoluit vehementer, non tam propter conlra eos furorem populi concilarent ; sed, impe-
illatam (57) injuriam, quam propler fulurum peri- dili, quod cogitaverunt perficere nequiverunt.
culum quod limebal ; et ideo ad reditum feslinavil. Ex tunc conspirationibus et conjurationibus ar-
Ad cujus praesenliam praefali matefaclores, videlicet dentius inlendenles, quaecunque polerant excogita-
filii Ursi, cum consanguineis et amicis suis protinus banl iniqun,machinantes qualiler possent dominum
accesserunt , ipsius se mandatis per omnia ex- papam offendere, saltera in suis consanguineis et
ponentes ; et, reeepto ab eis corporaliler jura- amicis, ex eo maleriam assumpserunt, (61) quod
et

mento, quod universis mandalis ejus absque re- [Oddo de Polo (62), vivenle adhuc Greyorio, patre
servotione cuti limore parerent; ab aliis quoque svo, ac rost ejus decessum, de (63) conjugali copula
simile juramentum recepit; et, fidejussoribus insu- conlrahcnda, inter filium suum neptem domini
et

per uirinque receplis, pacem inter eos componero papx, filiam videlicel prsefati Richardi, coepit habere
intendebat. r> tractalum, et, multis pactis intercedentibus, tandem
CXXXVI. Porro, Pandulphus de Subuxa, senator medianle Octaviano, Oslisnsi episcopo (6-4), palruo
Urbis, qui per omnia domino papae favebat, his non suo, ad invicem convenerunt. Cumqite prcscriptam
contentus, ulrosque in sua mandata jurare coegil, terram, quam ipse Odo ad procjenitores ipsius mullis
el, fidejussoribus ab utrisque receplis, eorumquo debilis ohlignverant ,
prxdiclus Richordus a debi-
lurres accepit, compellens eos urbem exire illos- ; torum oncre liberasset, ipse Odo, ac fratres ejus,
que apud Sancturn Peirum, islosque apud Sanctum qui, cum lerra subjareret debilis obligata, vix po-
Paulum manore praeeepit, ul, eis absenlibus, vin- terant ex ea tenuem ducerc vitam, cmperunt adeam
dictam liberius exercerel, ccepitqne quamdam tur- anxius aspirare.Verum,cum suamconlra prxfutum Ri-
rim filiorum Ursi diruere (58), propler injuriara chardnm querelam proponercnt coram summo ponti-
perpetralam. fice,respondit ssepissime idem Richardus, quod pa-
CXXXVII. Inlerira autem, Theobaldus (59) Bene- ratus eraf sub examine domini papx, vel fralrum
dieli Odonis,consobrinus liliorum Ursi, ad Sanelum suorum (65), aut judicum, vet etiam ad arbitrium
Paulum freqnenler accedens, cum praefalo Komano bonorum hominum, seu communium personarum,
de Scorta, genere suo, securius loquebatur. Quod plenariam eis justitiam exhibere,idem dominus papa
oum filii Joannis Ololinae perpenderent. et scirent prtrfato (66) 0. et fratribus necessarios sumptus in
eum totius mali fuisse principalem auclorem, prae- ^ litem promisit misericorditer elargiri. Sed ipsi,pravo
sumcntes quod conlra eos male (60) tractaret, ii- ducti consilio,ca'perunt non solum contra Richardicm,
ruerunl in ipsum, maligno spirilu concilali, et in verum etiain contra dominum papam multa confingcre
via inler Sanctum Paulum el Urbem eura nequiter falsa, ut, quasi sub specie pietatis, clamorem populi.
occiderunl. concitarcnt, ita, quod nudati per Urbem frequevtcr
Quod cum ad filiorum Ursi noiilitiam pervenissel, cum crucibus ad arculas discurrebant ; et licel prohi-
subiio reverlentes in Urbem, favore plebis propler biti fuissent Domino papa, ne contra ipsum tule
a
sceleris immanitatem adjuti, ulrasque lurres, quas quid attentarent,ab incepto tamcn desistere noluerunl
tenebat senator, nihil tale suspicans, occuparunt, et sed, pejora prioribus attenlentes, secunda feria post
lara lurres quam domos illorum fundilus destruxe- Pascha (07), tumultum et scditionem populi concita-

Seplembrls, ad diem sallem 6 OelobrU, prout erui- (61) Conferenda omnino epistola -133 libri septimi,
tur ex diversis libri quinli epislolis vide epistolas ; Riccardo, Germano papx, dat. Rom:e, apud S. i'e-
8i, qua3 data dicitur Velletri xvm Kal. Octobris, Irtim, vii Id Oetubris. In ea repetunlur ipsissima
et scquenles, d.ilas ibid., vsque ad episiolam 95,quae verba, quibus rem narral In -, ocentii Gesioruin au-
clala dicitur ibidem, vn Id. Octobris. Epistola vero clor, ideoque verba illa inter uncos posuimus. Rp.m
sequens 96, daia dicitur Laterani,iv Non.Novembris. rj gestara tuisse ini lio anni 1203 ex narralionis serie
(56) Joannis Odolins. Sic iu codice Vallicellano, evidenler eruitur. Vide notas sequentes.
s-ic et apud Baluzium, hie et infra veruin, nonno ; (62) Num erat ille idem ac Oddo de Polo,qui anno
legendurn esset Joannis Oddonis ? Vide epislnl.-im 1157 lotam lerrain suam in proprielalem Romanas
102 libri seplimi, direclam nobiliviro, Joanni Oddo- Ecclesi.-e et papas Iradideral? Instrumenlum habetur,
nis.consobrino papx, qua Montorii,altenusque castri, ex codice manuscripto Cencii liimen rii, apud Mu-
cui Caminaras nomen, de Urbanorum judicum con- ratorium (Antiq. med. asvi, dissert. xn, lom. I, col.
silio, dominium tribuitur ; dal. Laierani, viii Kat. 675) ; ibi dicilur, factum anno Dominicse Incarna-
Julii, an vn. tiouis 1157 anno vero ni ponlificatus domini Adriani
(57) in codice Vallicellano
Ulatam. Sic apud Ba- ; IV papx, indictione v, mense Januarw, die 17.
luzium, illam. (63) Oe. Sic apud Bdluziuin in codice Vallicel-;

(58) Diruere. Sic in codice Vallicellano apud Ba- ; lano, super.

luzium deesl. (64) Vide notas ad epistolam II libri terlii.
(59) Theobaldus. Sic apud Baluzium, qui ad mar- (65) Id esl cardinalium.
ginem nolat legi in codice Rodiano. Tebaldus. (66) Prxfato. Sic apud Baluzium ; in coilice Valli-
(60) Uale. Sio iu codice Valliccllanu apud Balu- ; cellano, prsefatis.
zium deest. (67) Id est die 8 Aprilis. Paschae euim feslum,
CLXXXVll INNOCENTII IU PAP.E CLXXXVIU

runt, ila, quod, blasphemis clamoribus incessanter A finemSeptembrisvenilAnagniam; ubieum lam gravis
emissis, in ipsa Beati Petri basiUca Jivinum officium oegriludo pervasii, ut de ipsius liberalione pene

perturbarunt. Et cum demore ipse summus pomifex nulla spes essel, ila ut per ipsam civilalera saepius

coronaius reuerenter per Urbem incederet, insidias et insonuerii quod diem clausisset extremum.
injurias muUas sustinuit atque iiiflg-n«S(68).Ipse vero GXXXVIH. Terapus iclerim imminebal quo reno-
placido vuliu procedebat inlrepidus, uullum pavorig vari debebat in Urbe senalus. Fecerunl nuntios

aul commolionis signum osleudens, quia conscien- deslinari, qui ad eligendum pelereut medianos (78).

liam habebit liberam el securam. [ (69 Porro, nec Sugsjesseranl enim populo,utnon unicum.sed quin-
itenti, sed ut (70) fieret error novissimus pejor quaginta sex senatores vellenl habere, qualenus,
priore,cum Romanus populus esset coram senatore in in'er mulios, aliquos ipsi faulores haberent. El,
Capitolio (71) congregalus, sxpedictam terram, ad quia pars eorum nimium invaluerat, cum ab his,

proprietatem sedis aposlolicee pertinentem,verbo,quia qui, aegrolanle summo pontifice, neirotia Ecclesiae

facto non poterant, et scripto,quia )ure nequibant.se- procurabant, duoleeim mediani fuissent popnlo
natui populoque Romano, quanlum in eis eral,conce- assignati, pene omnes capi fecerunl, et in trullo

dere, prxsumpserunt. Sed ipse dominus papainconti- Joannis cie Stacio f79) violenler includi cogentes
ncnti jus suum,convocalo populo.per quosdam fratrum eos jurare ui singuli sallem duos de fautoribus suis
suorum ne jus Ecdcsix
jecit publice proteslari ; et
D
B eligerenl senalores. Quo faclo, praefalus senalor as
deperiret, prxcepit sxpediclo Richardo, ut, terram signatit el tradidil capilolium illis dunlaxat qui
ipsam per Romanam Ecclesiamrecognoscens,eamde- domino papae favebant. El, cum jurameDlum
ipsi

fendercl et muniret.] (72) Adhuc iu lantum processil regiminis secundumanliquam el consuelam formam
eoruin audacia,quod pra?falum senalorem, nolentem intrassenl, hoc audilo, quod de terra.quae fueralGre-
suis perversiialibus consentire, infra palalium Ca- gorii de Polo.nihil contraUrbis jusliiiam orJinarent
pitolii obsederuul, eum illic expugnare pulanies. alii jurarunl quod de lerra illa nullura facerent om-
Quod cum facere nequivissent, ",73) falsis commen- nino coniraclum,nisi Urbs prius haberet lenulain;el
tis (74) conlra prsefatum senatorem Romanum popu- ad hoc populum suis machioalionibus indu\eruni,ul
lum seducenles, ipsum adversus eum adeo commove- pene omnes clamarent.quod ipsius lerroe priusUibi
runt,ut,armis ad confliclum assumptis,turrem ipsius, traderelur possessio,el lunc deaium interEcclesiam,
igne apposilo, acriler expugnarent, ita, quod eam, ei Richardum,el Urbem cognoscereur de jure.quod

ipso vi.v tandem per fugam liberato, ceperunt,multis quam absurdum (80, esset el iniquura, pene nullus
tam sibi quam damnis et injuriis
adjuloribus suis ignorat.Oum ergo senalores illi non possent in voto

irrogatis 75) Videns ergo dominus papa quod concordarecum aliis, nec in uno loco potuerunt
furor eral in cursu, cessil currenti furori, et.Urbem G remanere cum illis, sel descenderunl apud mona-
CLTessus, in CampaniaradeclinHvil(76}.Cumqueapud steiium Dominae Rosae (81), juxla domum Joannis
Ferenlinam per totani aetatem demoratus fuissel(77), de Stacio qui eis omnino favebal ; et, sic diviso

ubitierifecitoptimumel pulcherrimum fonlem,circa senatu, pax et justilia nunquam inveniebantur in

anno Chrisli 1203, cum die 6 mensis Aprilis con-
currebal, Vide VArt de vcrifier les dates, nouv.e"dil.,
t. I, pag. 25. Quod aulem haec anno 1203 conlige-
nui, iuierius deinonstrabitur.
(68) Haclenus in episiola supra cilala.
Rursus in epistola.
(70)Sec his contenti, sed ut. Sic in codice Valli-
cellano apud Baluzium vero, ne his conceptis; etin
;
edil. Tolos., nec his contenti, sed et error.
(71) In Capilolio. Sic in codice VallicellaDO sic
et apud Baluzium, qui ad marginem notat legi in
(78) Medianos. Id est, ut conjicere licet, compro-
missarios eleclores, quibus eligendi facullas dareiur,
et qui ad id deliLereniur a parlibus. Medianus,
vox non aliunde fere cognila.nisi ex hoc Innocentii
Gestorum loco. Reperiiur tamen in insirumenlo
quodam, quo Sasso, episcopus Aprulinus, seu Inle-
ramnensis (de quo infra, nol. ad § 1-47), Inleram-
nensibus civibus, liberlates el immuDilates conGr-
mai, aliaque elargitur, anno 1207. Vide apud Ughel-
; lum. llal. sac. lom. I, col. 398.
~
Joannis de Stacio, Sic apnd Baluzium, ",ui in
'

codice Podiano, Capitulo. cod. Po I, legi monet, Jounnis de Stalon; in codice

72 Quae sequunlur in epislola nun legunlur. Vallicellano habelur, Joannis de Stacon.
(73) Rur->us in episiola sed quae hic de senatore,
; ,-. (80) Absurdum. Sic apud Baluzium ; in codice
in ea de Riccardo ipso dicunlur. Vallicellano, absonum.
74) Commentis. Sc in codice Valliceilano sic ; } tuluhis, Accurata e succinta de-
(81) In libro cui tululns,
ct apud Baluziuro, qui ad raargiuem nolal legi iu •ne topografica e islorica di Roma moderna
codice Podiano, conviciis. dell abbate Ridolfino Venuti, pag 357, sic legilur :

(75) Caetera in epislola differunl. u -Non mollo dislan'e da b. Angiolo in Pescheria,

(76)Innocenlium,die lertia mensisMaii.jam I Santa Calerina de' Funari, la
J
lruov:isi la ctaiezi di
siem adiisse, evincilur ex epislola55,libri sexti: Slri- quale lii detla della Rosa ne' lempi trascorsi, da
goniensi archiepiscopo, data Praniesie,in Non. M lii. un' altra chiesuola gia ciedicaia a S. Rosa di Viler-
(77) Ferentinum pontifex adiit, die 5 n bo, che visse al terapo d'Alessandro IV (legendum
Maii, si qua Chronici Fossee-Novae auclori li.les, dlnnocenzo IV), di cui si veggono i vestigj neli'
apud quem sic legilur • Nonis Maii, indigoalione
: annesso monaslero. » Verum,hic agi videlur de alia
Romanorum, Dominus papa venit Fereniinuni. » quadam ecclesia, dicta S. Marix Dominae Rosse, ho-
Vid. Chron. Fossae-Novx, Rer. Ital. Script. tora. die dirula.de qua inentio babelur in bulla Ccele^tini
VII, col. 661, ad an. 1203.) Ferenlini moraius est PP. III, data anno 1102 Vide Collect. Bullur. Basil.
saltem usiue ad diem 15 mensis Septembris. Vide Vatic. tom. I., pag. 74.)
quas jara adnotaviraus ad § 37.
 ;,

CLXXXIX GESTA. — AN. 1208.

Urbe. Ciepit ergo paulalim populus murmurare pro- A pit asdificare de novo. Quod cum praefato Pandulpho,
pterinalelichqua3commitiebanturimpune,multisdo- et aliis ejus aemulis displicerel, cogitare cceperunt
Ientibus, quibus erat mens sana, de bis quas propler quomodo possent ejus propositum impedire, mise-
invidiam nequiler agebantur. Et, licet mulloties so- runlque nunliosad eumdem, ulaturris asdificalione
lemnes nunlii missifuissentad dominum papam.ut re- ce-saret.Qui, prohibitionem eorum contemneDS,
diretadUrbem,et ipse redire noluisset, quia nondum lortiusimminere, quanquam mulfi
ccepit aediGcalioni

res exigere videbatur,missi sunt tamen ad ullimum sibiconsulerent necausamquasi communem faceret
majores el plures, qui eum, jam plene reslitulum per specialem, quia proeul dubio favorem communitatis
Salvalorisgraliainsauitali, ex parte populiadreditum amilteret, et, si dominus papa vellet illis favere, re-
invilaruat. Rediit igitur (82), ne populuin conlem- sislere non valeret. Sed ipse, sicut erat arrogans,
nere videretnr, eH cum ingenti fuil honore susceptus. talibus consiliis nullatenus acquievii, prsesenlia lan-

CXXXIX. Licet aulem muliorum commotio qui- tuin considerans, non futura. Coeperunt igitur utrin-

escere jam ccepisset, nondum tamen ita refriguit que se ad bella prasparare, ila, quod ipsa die Pascha?
(83) indignatio perversorum, ut, quantumcunque (84), Joaaucs Capolius, perurbem discurrens, popu-

duminus papa benigne ac placide loquerelur, ju^ti- lum ad auxilium convocabat, aflirmans quo eo die
tiam sibi iieri postulando, cum ipse paratus essel pleuam sumeret de universis inimicis victoriam.
I!
juslitiam exhibere, verbum ejus acceplarelur ab jEslimabal enim, quod non posseut ante faciem ejus
illis. Consullum est ergo summo poaiilici, ut, con- subsislere, quin eos in momeuto deleret. Praefulus
vocalo populo, assignari eis faceret medianum qui vero Pandulphus se in monlem supra domum suam
unum eligeret senatorem. Ipse vero, ne coutra per- qui Ballea (85) Neapolis dicitur, receplavit, ne locus
sonam mediani quidquam objici posset, fecit eis as- ipse occuparelur ab illis. Ad quem cum Joannes Ca-
signari pro mediano nobilem virum, Joannem Petri- potius armalus cum suis f.iutoribus accessisset, Pan-
Leonis, qui ab populo approbatus, jura-
universo dulphus, cum paucis illos aggressus, convertit in
mento secundum morera exhibilo, Gregorium Pe- fugam, el usque ad sanclum Quiricum eos inseculus
tri-Leonis Rninerii senatorem elegit cujus eleciio ; est, crebris percussionibas affligendo. Cumque di-
salis visa est populo complacere. Sed praelali scl.i- versislocis ea die pugnatum fuisset hinc inde, parti
smalici, convenientes posl nonam cum fauloribus Pandulphi melius cessit, mullis laudantibus Deum,
suis apud monasterium Dominae Rosae, tenorem pa- quod humiliassel superbum, qui nec diei sanclo de-
cis, quai inler Ecelesiam et irbem per privilegium dit hunorem. Ex tunc pars illa deficere ccepit, et

conflrmata fueral, lemere violantcs, suos, nou se- Pandulphus roborari. Nam Richardus, germanusdo-
nalores, sed seduclores eligere pra35umpserunl, vi- mini papae, subveniebat ei magnilice in expensis, fe-
ros infames ct criminosos, quia bonos ct honestos G ceruntque lurres ligueas, ubi lapideas non habebanl
habere nequibant ; et sic factus est error novissi- aggeres el fossala, munientes thermas, iuoaslellan-
mus pejor priore : boc ad exeusationem solummodo tes ecclesias, die nocluque pugnanles, non solum
praetendeates, quod dominus papa privilegium me- milites et pediles super terram, veruin etiam custo-
ruerat amittere, quia permissa sibi abusus fuerat des el servientes ptr turres, de allo lapides et sagit-
polestate. Praefatus autem Gregorius Petri-Leonis las emittentes. Erexerant enim petrarias,el mango-
Ruinerii, qui legiiime fuerat eleclus senalor, vir erat nellos (86), conduierant balislarios et arcarios (87)
lidelis, benignus el mitis sed non ila virluosus, stre- et tam acriler dimicabanl, ui, praeler caades el stra-

nuus et astulus, sicui temporis malilia requirebat. ges el domos desiruere, et incenJia perpelrarent.
Omnibus ergo confusis, licebat unicuique quod li- Verum, cum Joannes Capoiius nec sic a lurris
bebat. Unde, Jo-uines Capolius,opportunilatem tem- aedilicalione cessaret, Pandulphus coepil oedilicare

poris seiuvenisse cognoseens, quod suurn possel de- fagiolum '88)

(
super quoJdam monumentum anti-
siderium adiuipiere, juxta domum suam lurrimcce- quum, quod illius domui adeo erat vicinura, ut a

(82) Innocentium Anagniae usque ad diem saltem (85) Ballea. Sic in codice Vallicellano; sic et apud
4 nensis Martii, an. 1201, ponlificitus vn, mor.itum Baluzium. Legendum esse balnea, probari forsan
fuisse. evinciiur ex cpislola 19, libri sepiimi, pria- D potest ex instrumento infra citando in nol. ad
rissos et monialibus de Ruesperra, qua recipiuntur § 144.
sub protectione, et quae data diserie dicitur, Ana- (861 Mangonellos. Mongonellus, idem quod Man-
gnix, ii Non Martii, an. vn (id est an. 1204), nec gonella; hue est minor machina jaculatoria. Cang.
non ex epislola ejusdem libri seplirai data eodem Gloss. tom IV, col. 410.
mense et die. Romam
redierat jam a die 2 ejusdem (87) 4rcarios. Hoc est sagittarios. Id. ibid. tom. I,
mensis Martii. Teslis epislola 17 ejusdem libri se- col. 637.
ptimi, EpUeopo Olerensi, abbalibus de Plana Sylva, (88) Fagiolum. Sic in coJice Vallicellano, sic et
el S. Severi, ut archiepiscopo Auxitano, morbo ca- apud Baluzitim. Verum, hujus vocis veram signifl-
duco laboranli, coadjutorem assignent, dat. Lalerani, c.tionem as^equi uon adeo facile est. Sic de ea Can-
m Id. Marlii, an. vir gius, Glossar. tom. III, col. 305 fagiolum. Gesia ;

(83) Re/riguit. Sic in codice Vallicellano ; apud Innocenlii PP. III § 139 Pandulphus cwpit xiificare
:

B;iluzium, restinxit. fagiolum super quoddam monumentum antiquum,

(84) Die 20 Aprilis, si factum islud ad annum qiiod illius domuiadeo erat vicinum, ut a fundibula-
1204 periinei die vero 10 ejusdem mensis, si a.l
; riis de hoc in illam jacerentur.—Z. fagia. non silva ex
auuuin 1205. Yide VArt de verifier les daics, nuuv. fugis, sedalia uolione in slalut. Mediolanens. parl.n,
e"dit., pag. 25. cap. 272 Teneatur judex stralanun bis in anno visi-
;
 cxci INNOCENTH III PAP^ CXCII

fundibulariis(89)de haciuillam lapides jacerentur. A suas erexit in altum. Sed Petrus Anibaldi, soro-
Indoluit vehementer Joannes Capotius, quia, cum rius domini papas (90), pontes omnes juxla Colos-
fagiolum perfecissel in allurn, exjaclu lapidum bo- Sc-eum (91), turrem ex opposito cmpit constituere

miciL-s ante domum non poteranl remanere. Sed et (92), prohibentibus Jacobo Frajapane (93), ac reli-
lilii Petri Alcxii, fauiorcs Pandulphi, supra praedi- cta Raimonis(9i) Frajapanis, et impedientibus, pro-
ctum montera turrim aedificaruiilexcelsam, etGilido ut poleranl, per CollossKum (95) et turrem Raimo-

Carbonis, simililer adjuniento ipsius, tres lurres nis lapidibus et sagittis emissis. Sed ipse per

lare slratas maestras, et fayias, et pontcs super cas
ntcs, eic. Adde cap. 284, ubi fagia moicm si-
gnificare videtur, qua conlineluraqua. C.-eterum, fa-
gotaiUe vocanl iu Bressia quidquid moli muniendae
lnservit, quod ex fascibus, vulgo Jagots, soepissime
id fiat. »
fundibula utunlur in bel-
•
bus, Ublado, liluli S. Praxedis presbytero cardinali,
cleroque ejus, concedit tertiam parlem. tenulie S.
Primi et lacum Burrani, anno Dominica; Incarnalio-
nis 1153 anno i D. Anastasii IV papae, indictione i,
mensis Augusti die 28. (Vide del primicero della S.
sede apostolica, Append. de docum. pag. 310 in-

(89) Fundibulariis. Qui slrum. 59),

lis, ut apud B.ildricum Dolensem (Hist. Hierosol. (95) Collossaeum jam ab uno sasculo sub ditione
pag. 95 Fundibalus, cnm funda jaciens
Ugutio : « Frajapanse genlis lenebatnr. Vide Stor, dell' arl.
1 1 quoque fundibularius in eodem
eraitiens. Dtciiur del Disegno di Winkelm. tom. III, Oissert. DeW ab-
sensu. » Fundibula vero (idcm ac fundibla, seu B bate Fea, sulle r.mne di Tioma, pag. 598 Forse :

fundabulum, seu funda, est machina oppugnaloria, prima di queslo lempo (il secolo xn) giane (del Co-
quajactantur lapides; Gallice, fondefle ui apud ve- losseo) era in possesso la famiglia 1'rangipane, che
terem interpreiem idii M
<le Rorna, Be regimine lo tenne per mollo lempo appresso, secundo le no-
princip. Monstrellelum, vol. I, cap. 29, Ii3; ei Ano- tizie raccoliedal Panvinio, nel libro m, cap. 5, del-
nymum. in Diario obsidionis Aurelian. pag. (5. Vide Sloria (scrilla in Latino e conservaia monoscritta
Cangium, Gloss. lorn. III, col. 746. nell archivio di quella nobilissima casa), e, secondo
(90) Petrus Anibaldi, sororius papx. sic in codice ancheil Zazzera (Della nobilla dell Itat. parl. n, xa-
Vallieellano ; sic et apud Baluzium. Habetur quidera mig. Frangipane), i Frangipane, avevano occupato
il Colosseo prima che Innocenzo
in libro quinlo e;iistola,num. 127,quaj direela dicitur PP. II, favorito da
Petro de Sluibaldo, sororio, et senescaloco papx qua loro vi rifugiasse nel 1130, sul fine del cui pon-
si

Mons-maximns ei fiduciario jure concrditur, dat. La- lilicalo ne furono

terani, Non. Decembris. Verum hic recie legi Pctrus
Anibaldi, ex mux dicendis not. 92 forUsse palebit.
Conferenda etiam epistola 86 lihri decimi quarti Pe-
tro Anibaldi senescalco papas qua concedilur ei domi-
nium ct regimen castri Corani, dat. Lalerani,xi K il.
cacciati i Frangipane, siccome
anche dclle altre loro torri, e case, nel tumulio su-
scilalo dal popolo per rimellere il senalo, e poi vi
rienrarono poco dopo, si riliro nel Colosseo anche
Alessandro nel 1165. All* anno 1244 (scrive il Ma-
rangoni dopo il Panvinio), ahbiatno le. seguenti no-

Augusti, an. xiv, id esl an. 1211. Videanl aulem tizie Frederico imperatore II, che perseguiio tutii
;

rerum ad recentiorum Romanarum familiarum ge- i ponlefici, e la chiesa, e piu volte pose in iscompi-

nealogiam pertinentiura peritiores, num de isloPetro C glio la cilU di Roma, irovandosi in Acquapendente,
Anibaldi agatur, in bis quae leguntur apud Jaco- falti chiamare a se Enrico Frangipane, e Giacomo
bum de Vitriaco 'epistola 3, ad llonor. PP. 111, in di lui ligliuolo, costrinse a cedere ad Annibaldo,
li

Thes. vet. Anecd. Mart. lom. III, col. 294) «Novem : suo lavorevole, per liiolo di permuta, la mela dei
vero naves cum domino Peiro Hannibal, et quibus- Collusseo, col loro conliguo pallazzo, e tutte le per-
dam aliis Romanis, in hebdomada posi festum S. tinenze all' uno e al' allro spellanti Ma, essendo
Barlholomaei, in porlu Damiata? applicucrunl poscia clello poniilice Innocenzo IV, gli slessiFran-
Dat. in exercitu DamiatieS, die po-t exaltalionem S. gipane ne rilornarono al primo possesso, e
Crucis (anno 1218). quanto alle abilazioni (segue a dire ii Marangoni)
(91 Pontes omnes juxta ColosScEum. Sic npud Ba- faite dai Frangipane dcnlro il Cofosseo, i ricono-
luzium, qui in cod. Pod. pro pontes legi monet scono fino al pnesenle le muraglie, che occupano,
portus. Mendum inesse palet. In codice Vallicellano e divi ono fra gli arehi esteriori, egl' interiori, so-
legitur prxsentes. pra le antiche scalinate, al uumero di tredici, verso

(92) Turrem ex opposilo

cccpit constituere. Vide i- ilLalerano.onde il circuilo eramollo considerabile :

dum iium huic loco lumen aliquod afferat, id quod ed e credersi che fossero auche similrnenle chiusi
1

legiiur apud Aluerlum Mussalum, Gesl. Henr. quelli ordine inferiore correspondenli... Huc
dell
imper. VII, lib. vm, nempe, quoo Annibaldus de usque ipsa ahbatis Fea verba (ex dissert. sup.
cl.

Annibaldis, una cum aliis Romanis proceribus ab cit.) referre nos non piguit, lum quia aliquod lumen

Henrico imperatoreVII convivio exccptus, ac reten- his, qua3 ab auclore Geslorum dicunlur, afferre

tus, nonpriusdimissusesl quam Militiarum palatia, jj

possunl; lum quia <<gilur dc nobilissimo Urbis imo
tuhrim .S. Marci et Collisxum, quorum possessor forsau lotius orbis lerrarum, a?dilicio, cujus siu-
erat, redderei. penda moles, quamvis semirula, peregrinorum ocu-
Eral is, verisimiliter, unus e quinque lilns los tanla adhuc majcstate persiringit, ut jure dixisse
(93)
Oddonis II, ad quos direxit Innocenlius epi- videatur poela.
stolam 206 libri sexli. Vide Zazzora Detla nobilta
Aspice murorum moles, prseruptaque saxa,
dell' Italia, part. n, della famiglia Frangipani. Obrutaque ingenti vnsta theatra situ.
Valliceilano ; apud
(94) Raimonis. Sic iu codice Ihvc snnl Roma : viden velut alla cadavera tanlx
Baluzium vero, Naionis ; forsan utrobique mendose; Urbi, adhuc spirenl imperiosa minas
legendum potius Rainonis. Nec enim de Raimone,
;

aut Naione, Frajapanibus, nientio ulla habetur in lum denique, quia Innocentii Gestorum narratio-
monumentis historicis apud Zazzera, i;i opera jam nem neglexit supra laudatus abbas, quae tamen
supra laudaia Della nobilta dell' Italia. Verum Rai- (pace cl. auctoris dixerim) apprime confacere vide-
nonem raemoral, quem vixisse refert circa annum lur, lum ad iilustrandam ipsius Colossaei historiam,

1140, lilium Roherti, palrem Obicionis,a.vnm Grazia- lum a.l asserendum jus illud, quod in celeberrimum
ni. Raino idem Frajapanis, nobilis Romanorum aediGcium gens Frajapana, vel per usurpaiionem,
consul, lestis subscriplus repenlur iu iuslrumento vel rex Konianoruni Ponlilicum spontauea con-
quodara quo Nicolaus, abbas S. Marins Cryplae Fer- cessione, olim, prout ipic probare nitilur, affectata

ratee, preesenlibus Anaslasio PP. IV, et

cardinaii- est.
CXCIII GESTA. AN 1204

dicias opposiliones ab redificio non cessabal. A ruentes domos adversariorum undique per circui-
CXL. Joinnes vero Capotius, anxius, cogitabat lum. Turris quoque quam aedificaverat Baroncellus,
quomodo posset fagiolum occupare; lanlumque sa- prascipuus faulor Joaunis Capotii, funditus corruit
tegil, quod multo siudio ac labore in feslo
illud per se ipsam ; adeoque virlus coruui invaluit cou-
sancli Laureulii occupavii, et post occupatiouem [ra illos, ut jam vires illorum quasi detioerenl ener-
ejus tantum invaluit raoi, quod, Laleranum acce- vatae. Nam adjutores eorum, longo lernpore gravali
dens, domos Pjndulphi, quae ibi erant universas Uboribus et expensis, eis deesse cceperunt, et ipsi
everlit, et formim (96), quain ibi habebal, accepil. sibi sufiicere non valebant. Populus quoque adversus
Sed et lurricellara, quam prope C lossreum, juxla illos jam ex majori parle clamabat, ipsis, ut suuiu
Sanctorum Quadraginta Marlyrum occlesiam (97), palliarenl defeclum, dicenlibus, quod contra eos
PandulphHS (98) munieral, violenter invasit, lantus- peeuuii domini papa? pugnabat.
que lerror irruit in Pandulphum el fautores ipsius, CXLI.(iOO) Licetautera plerique consulerent domi-
quu jam pene desperabant. Modum aulem in pro-
I no papas, ul permitteret eos usque ad exlremam exi-
speritate non servans, conlra Pelrum Anibaldum, n.inilionein quassari, nolens laineu eis respoudere

sororium domini papae, processil cmpitque adver- pro merilis, quibusdam ad se beuigne vocatis, la-
sus illum pugnare, putans et ipsum omaiuo delere. n lem forniam pacis proposuil : FAigantur quatuor boni
Sed mulli, qui sequcbanlur eumdem, ab illo sunl viri super discordia el divisione qux vertiiur inter
ad istum eoaversi, quia eum plurimum diligebant; ipsos, et illos qui se nominant bonos homines de
el, sio illi foriiter resistentes, cum viriilter propule- communi,etRichardum, germanum meum,quiju~enl,
runl. Ex tune Pelrus Anibaldi negolium ccepil facere nec amore, ncc odio, ncc prece, nec pretio, nec ti-

suu-n.ct perhoe parsistaviribusinnovaiausqueadeo more, scd bona plde ac sine fraudc, cognoscere et di-

ccepit invalescere contra illum, quod infra modicum cere super Itis, infra sex menscs, quod inlelliyent essc
tempus violenler ceperunl lurreramanilam,quea vul- juslum; nisi forsan interim posst.nl voluntariam con-
gariter Gallina alba voc:»lur, et turrem Gregorii cordiam rejormare. Sed electi jurati ante omnia dt-
Serraverii (99), sed et Sanctum Quiricum, quein cant de facto scnatus, salvo tenore fmis inter Ecclesiam
illi totis viribus defendebanl, succendenles, et di- Romanam et Urbem, sicut apparet per privilegiutn.Et

(96) Formam. Id esl arcum, seu forniccm, ut Theari marlyris, humiliter iuvilat. Senilorem Ur-
apud Spartianum, in Secero
Ejus denique bis, qui quasi ipso invito dorainiumtenuerat, sponle
elia.n januae in Transliberina regione ad portam cessuruin denuuiiai quemcunque de uobililate Ur-
;

norai is sui quarum forma intercidens stalira usuin
publicum invidit. » Vide Cang., Gloss. tom. 111,
col. 629.
(97) Nolandum illud quod hic dicilur de eccle-
sia SS. Qu.nlraginta Martyrutn, nempo eam fuisse
viciuam Colossaeo.
(98) Pandulphus. Sic in codice Vailicellano apud
Baluzium deesl.
(99) Gregorii Serraverii. Sic apud Baiuziura,
qui in cod. Pod. \q</i Gregorii Raverii nos rao-
net in codice Vallicellano Gregorii Sancti Rainerii
legttur.
(100) Ea qure hio narranlur, Raynaldus (qua au-
cloritate freius non in licans) anno 1208, lnnoceu-
tiani pontiiicalus xi, assignal. Vide Rayn. Annal.
eccles., lom. XIII, pag. 174, ad an. 1208, § 6 it 7.
Concinunt ea quee legunlur inChrunico Andrensi ad
eumdem annuin 1208, apud Dacheriuin [Spicileg.
tom. II, edit. in-folio, pag. 842), ubi ea quas ipse
videral auctor Chronici leslis ocularis relulil Ro-
mara itaque (an. 1208) ante festum S. Michaelis
cursu prospero advenimus, excepto quod quein-
dam de pueris noslris, qui niinis avide ficus et
uvas, et alios fruclus aulumnales praeguslaverat, et
ob hoc iu dysonleriam lapsus fuerat, ibidem lan-
guentem reliquimus, el poslea circa festum S. Mar-
bis ad iilud ulTicium volueril instilui, eum tota Urbs
lelabunda expelit et exspcclat. Iinmiuenle dedica-
lionis pie doniuium papam Komam tendenlem pro-
G
sequimur ; obvianles ei militura calervas, nobilium
purpura et bysso cocco et seiico amietorum, et
equis preliosis et multipliciler faleratis invectorum,
; vidunus el lnirali fuimus; ad ultimum, solemnem
processionem extra mcenia Urbia, tam ex Hebraeis
quam omuibus coilegiis Urbis co-
Chrisiianis, ex
domino papa; occurrenlem, et, se-
adunatis, eidem
cundum uniuscujusque ordinem, laudem et gloriam
ci exhibeiilem, ccclesiaui Salvaloris suique praeeur-
soris ipsum cum cardinalibus primo inlrantem, ct
vesligio proseculi sumus. « Hacleuus Andrensis
Chronioi seriplor seu redaclor, nempe Guillelmus,
munaslerii S. Salvalons et S. Rutrudis oclavus
abhas de quo vide Gall. Ckrist. nov., lora. X. col.
1606. Narralioni ejus concinunl apprime nolse chro-
nologicae diversis lunocentii episiulis subjectae, in
: Regesto anni ponlilicalus ejus xi, id est 1208. Ex
illis euim evincitur ponlilicem hoc anno 1208,
rj Sora3 usque sallem ad diem x Kal. Octobris man-
sis.-e, Ferentinum vero adiisse s-iltem ante diem
iv. Nun. Oclobris, ibi degisse ueque ad diera n Non.
Novembris, Romae vero fuisse die xi Id. Novembris.
Confer epistolas libri uudecimi 146, Rectoribus ;

tini eum in clausiro Lateranensi honorilice lumu- Rowanias fraternitatis, qua respondetur ad eorumcon-
lavimus.... domino autem papa calores aeslivos, sulta; dal. Sarse, x Kal. Ociobris, an w (id est
Romre prrecipue nocivos, jampridera fu^ienie, et 1208); 149, Capitulo Turonensi; qua Joannis de Faya
adhuc in Gampania, quae specialis ejus est lerra, in arcliiepicopum Turonensem electionem confirmat ,

moram facienle, apud urbem ferlilem Ferentinara dal. Ferentini, iv Oclnbris, an. xi 173, Lun-
Non :

ad eum accessimus, et, eo humililer salulaio, el densi archiepiscopo deeleclione episcopi ."tlewicensis ;
;

negotio, pro quu advenimus, verbis brevibus ei e\- dal, Fcrentini, n Von. Novembris, an. xi ; 172,
posilo, in o-cu!o pacis ab eo recepi, et ejus beue- Potdio, abbati monasterii S. /Egidii, de confxrma-
dicliom confortali, quinque hebdoraaJas in ejus lione privilegiorum dat. Laterani, per manuiuJoan-
:

curia, nihil ncgotii facienlcs, conlinuavimus. Poslea, nis. S. Mariae in Cosmedin diaeoni cardinalis,
Omnium Sanctorura fesliviiale transacta, lota Ro- S. R. E. cancellarii, il IJ. Novembris, iudiclione
mana nobilitas dominum papam ad colebrandam xii, Incarnalionis Dominicre 1208, poutilicatus vero
Lateranensis ecclesiae dedicaiionem, quaa est in feslo domini Innocentii papre III an. xi.
Patiiol. CCXIV, 9
 INNOCENTII III PAP.E

nos, pro bono pacis, ex gratia procedemus hoc anno A palaliura, secundum (5) fornam anliiiuam, quam
in jacto senatw, secundum eorum consilium ; ita, ut poslea requisili domino papaa humililer Iradiderunt
hoc non possil nobis in posterum impedimenlum aut ipsius se jussionibus per omnu submilteutes. Qui,
pr.rjudicium generare. Placuil quidem illis haec cum eam fecisset aliquundiu cusiodiii, l.uidera eam
forma, lanquam qui nimis ex guerra gravati eam deraoliri praecepit, ne quis de caelero siraile atlenla-
sublerfugere affeclabant (I). Verunlamen, ut suum rel ; et sic penilus fuit dreslrucia.
seeleslum proposiium occullarent, Joannes Capo- CXLII. Praefalus vero Joannes Petri-Leonis Rai-
tius, convocaio populo, el exposita forma pacis. neriiquamdam parlem invaserat de lerritorio Tu-
iuler caslera ila dixit : A'ot! amsucvit Urbs in aliqua sculani quam cum dominus papa repeleret, asse-
:

contentione succumbere, quam contra Ecclesiam as- rebal eam a Coelesliuo papa sibi fuisse concessam.
sumpserit, neque justilia, sed potentia vincere con- Srd, cum id non ostenderel, dominus papa, posl
suevit. Sed ecce nunc omnino succmnbit quia et ie- monitiones mulliplices, coraminalus est ei, quod ip-
;

nutam terrae, contra po/juli decrelum, et juramen- sum escommunicationis laqueo innodaret. Ipse au-
tum senatorum, illi dimittit, el senaium illi confir- lem, hoc audiens, indignatus esl vehemenler; el si-
mat. Et sinos, qui tot summus et tanti, dcticimus, quis ci erat arrogaDS et superbus, iulonuil quod non t

ci de csetero se opponct ? Nunquam iam turpem pa- n auderet in eum, quod nullus prasdecessorum suo-
ccm rudivi faclam pro Urbe, nec ego tam turpi paci rum ausus fuerat, attenlare nara et lale sibi prop- ;

volo probere consensum. Audiens autem Joannes
Petri-Leonis Rainerii, quod is, qui pacem illam proa
caeleris effectabat, eam propler favorem populi pe-
uilus reprobassel, et ipse, assumpta parabola (2),
cofpit eam modis omnibus improbare; sicque tra-
ctatus pacis ea die non potuit habere processum.
Sed, cum guerrarum aculeis pungerenlur, jam vero
non rogati sed roganles, faciebant pacem hujus-
modi postulari el, de communi omnium volunlale
; mandaiis ipsius, et sic exslitil absolutus. Cumque
quatuor sunt elecli, qui secundum praeseriptam for-
mam, jurarunt, slalimque dixerunt, quod ad sum-
muni ponlificem periinebal creare senatum. Bed,
ter hoc impedimentum opponeret, de quo non posset
leviler expediri : et hoc fuit causa prascipua, quare
ipse memoratum scandalum eontra summum ponti-
ficem suscilavit. Sed idem magnanimus ponlifex.ne
videretur esso canis mulus non valens latrare, in
dedicatione (6) basilicae Beati Pelri, coram innumera
mulliiudine solemniter ipsum excoramunicavil.
Porro, quamvis murmuraret, juravit tamen stare
postmodum infirmaretur ad morlem, q»ia nondum
fuerat salisfactora, denuntiavit haercdibus suis,
(|Uod, nisi el ipsi mandatis ejus obedire jurareul,

quoniam unus inveniri non polerat qui esset ulri- sepulluram illi, cum morerelur, inlerdiceret Chri-
que parti couimunis, consulebant doraino papae, ut stianam.Quibus jurantibus, et fidejussores praebenti-
leret populo quiuquaginla sex senalores. Qui, u bus, permisit ecclesiaslico more sepelire defunctum.
prasdicens illis quod per tol senalores Urbs com- Senalores aulem, sicut dominus papa prsedixeral,
mode regi non poteral, quoniam ad invicem discor- lam male in officio regiminis se gesserunt, ut a quo-
darent, pro instanti t-.meu necessitate annuit po- libel, tam intra Urbem quam exlra, raalelicia com-
stulaiis. Elecii sunl igitur quinquaginta sex (3) mitlerenlur impune, pace ac juslilia peuitus relega-
senalores, qui omnes juraveruut domino papae fide- lis. Unde populus ccepit adeo exsecrari utoporlucrit

litalem, aul Gdem, et inler pnediclos discordanles dominum papam ad communem populi pelitionem
qualem qualem pacem fecerunl, coepilque Urbs a unum eis senalorem concedere, quanlumcunque
beilorura slrepitu paululum respirare, ac praedicli praelalis schismaticis displiceret, qui turbalionis
scbisraatici contia pominum papam et Rumanam lempore jaclitabanl, quod nunquam de caelero do-
Ecclesiam obloqui cessaverunl. ln lantum (4) ergo minus papa possel iu Urbe unicum consliluere se-
virlus el conslanlia domini papae profecit ,
qui nalorem. Senalor ergo, per summum pontificem
stalum Eccl^siae quasi de scrvilule ad libertatera substilutus, pacem el juslitiam protinus reduxit in
reduiii, ul non oporleret eam semper a perseculo- Urbem, couipriraens rcbelles el praesumptores ;
nul-
ribus se redimere, lorquentibus tanium ut extor- lusque conlra illum audebat mulire, potenliam
queretur. Nam et omnium una vox erat cadcm sen- D summi ponlificis reformidans.

tpntia, quod isle ponlifex flecli non polerat injuriis CXLIII. Inierea, dominus Innoceulius, suum ja-
vel offensis, sed obsequio el honore. clansin Domino cogitatum, operibus pielatis pleuius
Interea, dum guerra fervsrel, duo fr^lres, babila- insistebal. Nam valida cura famis invaluisset ine-
tore-s Lalerani, conlempla prohibitione summi pon- dia, ita ut rublum (7) frumenli a vigiali usque ad
tilici?,aedificaverunt lurrimmunilaiKauleLaieranum Iriginta soli los venderetur, et lunc ipse moraretur

(II Ajfectabant. Sic in colice Valicellano; apud 15) Secundum. Sic ia codice Vallicellano ; apud
Baluzium, non ferebant. Baluzium, super. F.itendum tamen siare eliam posso
i-i Iarabola. Id est verbo, sermone; Gallice, pa- super ; sed tuuc exponendum forel formam eodem
role. Vide Cang. Gtoss., lom. V, col. 148. sensu quo supra not. ad § 140.
(3l Quinquaginta sex. Sio in codice Vallicellano ; (6) Indedicatione. Sic in codice Vallicellano; apud
apud Biluzium desunl. Baluzium. declinatione.
(4) In lantum. Sic in codice Vallicellano ; apud (7) Ilublum. Sic iu codice Vallicellano ; sic et
Baluzium, muttum. apud Baluzium, qui in edilione Tolosana Tubliam
CXCVII GESTA. — AN 1208. CXCVIU

Anagniee, protinus remoavit ad Urbem, el ccepit ne- A_ qui verecundabanlur publice mendicare, pecuniam
eessarias eleemosyiiis indigenli populo liberaliter occulte reciperent, de qua sustentarentur per sin-
erogare (8). Sic aulem fecit illas distribui, ut gulas seplimanas ; llli vero qui publiee men-

legimonet. Rublum, idem ac rubus, est mensurae
fiumenlariae species apud Ilalos. Vid. Cang Gloss.
tom. V, col. 1526 el 1530. Nec aliler idem auctor,
in Tublium, ibid. lom. VI, col 1331. Fortasse le-
gendum Ibret rubium, quod sic expouilur apud Iia-
scopis, perFranciam constitulis; de legitimatione li-
berorum Pkilippi regis Francorum 11; lial. Ana-
gnix, iv Non. Novembris, ponlilicatus anno quarlo,
anno gratiae millesimo duceutesimo primo.
Apud Ughellum (Ilal sacr. lom. VII, col. 55) :

licum auctorem : « Sorle di misur.t ehe coniiene
piit staja di grano, e al pre>ente si pralica in Ro-
magna. — Li Crusca di lal voce non f'a alcuna ri-
oordanza. » Hubert. Benvoglient, Not. ad slai.
Pistoriens., apud Murator. Antiquit. med. xvi, lom.
IV, col. 531.
(8) Quo anno faclum islud conligerit pro certo
slatuere uon aggrediar. Forsan cum anno 1201, vel
Andreae, Acheruntino archiepiscopo, ejusque successo-
ribus, elc, de conpZrmatione jurium et privilegiorum
dal. Anagnise, per manum lilasii, S. It. !•;. subdia-
eoni et nutarii, iv ld Decembris. indictione quinta,
tncaruationis Dominicas anno millesimo ducenlesimo
primo, ponliticalus vero domiui Inuocentii PP. III
anno quarlo.
Ibid. lom. VI. col. 707 Tkudxo, abbati in mona-
:

polius etiam cum anno 1202, non iufelioiler colli-
g.iretur. Etenim, si diversas Innocenlii, perdiversos
pontilicatus sui annos, extra Romam peregrina-
tiones dinumerare voluerimus, nullus forle, praeler
anuum 1201 vel 1202, annus invenirelur, cui fa-
ctum, de quo hic agitur, assignari possel. In nullo,
cujus Regestum infegrum ad nos usque perveuerit,
anno, ponlifex. Anagniam profectus, inde subito, ac
protinus, Romam reversus fuisse videlur. Ex notis
chronologicis ac lopicis, quae ad diversis annorum
sterio de Ferraria, ejusque fratribus, elc, de argu-
mento simili; dat. Anagnix, per mauum Blasii,
B S. R. E. subdiaconiet uolarii, decimo Kal. lanuarii,
indicttone quinia, IncarnationisDominieas anno mil-
lesimo ducenlesimo primo, ponlWioatus vero domini
Innoeeulii PP. III anno quarto.
llursus in appendice noslra priori, episl. 18,
Universis archiepiscopis, episcopis, elc. per Franciam
eonstitutis ; de prioilegiis mondsterii Fulniacehsis ;
dat. Anagnise,nLv\ Knl Februarii, pontilicalus nostri
.

quorum tnlegra supersunl Regesia, epistolas sub-
jecta; legunlur, probari potesl, per annos islos pon-
lificem aut Anagniam omnino non adiisso,
Anagniam non protinus, sed
adierit, inde,
inodo post alia quaeium iiinera, Romam redtisse.
Ergo inter annos, quorum Piegesia aut niutila lan-
lum supersunl (velul Uegesia anuorum 1200 et
1202, poniificatus m v). aut omnino
et periere
(velut Regesla annorum 1201, 1214, 1215, 1216,
ponlificatus iv, xvn, xvin, el xix), quaercndus est
annus, ad quem f.ictum, de quo hic agilur, perii-
nere posset.
Ne ad ullimos annos 1214, 1215, 1216 remande-
lur obslanl Geslorum narralionis limites eatn enim
auctor noster non iiltra undecimum vel duodecimum
Iunocentn.ni ponliflcalus annum produxisse, el,
morle forsan prasvenlus, mancam reliquisse credi-
lur. Nec de anno 1200, pontificalus m, magis du-
bitari potesl. Magnam equidem Imjus anni 1200,
pontificalus m, epislolarum parlem periisse luge-
mus. Sed, ex istis quae ad nos usque pervenerunt,
etiamsi paucissimis, epistolis, cerlo cerlius evin-
cilur Intiocenlium per lotum hujus anni 1200,
ponliGcalus tn, decursum, Anagniam non adiisse.
liabemus enim diversas, per unumquemque de-
currenlts anni 1200, ac etiain auni 1201 ineunlis,
mensem, epistolas, datas Romae, apud S. Pe-
trum, vel Laterani scilicet ab epislola 270 libri
; launensibus, de eleclione episcopi Catalaunensis ;
s.'cundi quse data dicilur Laterani, n Kal. Janua-
rii, anno secundo, id est die 31 mensis Decembris,
anno 1199, usque ad epislolam 15 Appendicis primae
(post libros Regeslorum) datam Laterani, Kalendas
Marlii, an. iv, id esl die prima mcnsis 'Alarlii anni
anno guarto (id est 1202) ; —
19, Abbati et canonicis
S. Genovefx Parisiensibus ; qua confirmatur compo-
aut, si stiio inter ipso el ecclesiam S. Vir.toris super aqua
lanliim- Revrix ; dal. Anagnix, x Kal. Februarii, pontitiea-
lus uoslri anno quarto.
Regestorum libri quinii epist. I, Episcopo Pisto-
riensi; de absolutione monialium excomunicalarum S
dat. Lateram, m
Kal. Martii, pontilicatus nostri
anno quinto (id est 1202).
Cum igitur anno pontilicalus quarlo pontifex tam
diu Auagniae moratos fucrtl, nullatenus Uestorum
Q narratio eum ipsius in hac nrbe, anno illo, man-
sione congruere videtur. E coutra, in Regesto ann-
; quinli, etiamsi mutilo, evidens, noslro quidem ju-
dicio, exsiat indicium, ex quo inferri posset Inno-
cenlium hoc anno Anagnam adiisse, ibique paucis-
simos, dies moratum, Romam subito repelisse.
Exstal epislula libri quinli 16, Cabilonensi episcopo,
et abbati Cistersiensi, direcla, quas data diserle di-
cilur, Laterani v Id. Aprilis, anno quinto (id est
1E0Z). Paulo posl reperilur epislola ejusdem libri
22, Archiepiscopis, episcopis. allisque per Apuliam,
qua providetur gubernationi Apulise et terrae-Labo-
ris; dat. Anagnise, \Kal. Maii, an. v. Mox habenlur
epislolae ejusdem libri quinti 24, episcopo Wigor-
niensi.ubi declnratur quod inlerdum non sil iteferen-
duii appellationibus ; —
25, decano el capitulo Cata-
dalaa (ambo) Laterani, vm
Kal. Maii, an. v. Ilinc
colligere fas esl pontificem in spaiio 15 et fortasse
i-> pauciorum dierum, scilicet a die decima usque
diem vicessimam quarlam meusis Aprilis, Anagnam
se contulisse, hc inde Romam reversum fiiisse,

1201. quod apprime cum aucioris noslri narratione con-

Supersunt igilur anni 1201 (pontificalus iv), et gruil.
4202 (pontificatus v), de quibus ambigi polest. Concinero videlur et scriptor Chronici Fossae-
Cerle lnnocentius, anno 1201, ponlificatus iv, Novae(/ier. ltal. Scripl. lom. VII. col. 886), apud
vcrsus aulumnum, saltem anle initium Novembris, quem sic legilur 1202, indiclione quinta. Hoc
:

Anagniam adtil. Sed ibi duos saltem vel Ires anno, lerlio Kal. Januarii, fuit nimia tempeslas
men^cs, plus minus, moratus est, Romamque non venlorum, quae arbores eradicavit iunumeras, aedi-
nisi versus saltem (inem mensis Januarii, et forsan licia diruil, domos everlit, atque oversione domorum
paulo adhuc tardius, rediisse videlur id colligitur
; ei allisione plurimos interemit. Hic annus ab om-
ex aliquibus anni quarli epistolis, quas nobis non nibus dictns est annus famis; mesura grani de
invidiavit lemporis edacitas. Conferat lector episto- Ceccano assidue vendebatur pro sedecim solidis
las Appendicis primae 16, Abbatibus S. Petri, S.
: pi-ovcn. Ei haec iuopia luit per lolam Lombardiam,
UariiB, et deTenebach; ut, sentenliam in favorem el Tusei.im, Rontantam, el Gampaniam, per regnum
ckoruiii de Cella Vilmari iatam, obscrvari fa- Apuliae et Tcrraa-Leboris. » Nec negolium alicui
cimit; dat Signix, xi Non. Septembris, pontificaius facessat, quod in Clironico, inilio paragraphi, le-
anno quarto (id est 1201) —
17, Universis archiepi-
; gitur an. 1202, ler. Kal. Januarii, quod quidem
CXCIX 1NN0CENTII III PAP;£

dicabanl, singulis diebos panera acciperant ad

suffi- A lies, el a debilis liberabat. Circuibat el invesliga-

eral promiscua bil diligenter eleemosynarius ejus pauperes ac de-

cientiam universi (quorum lania
mulliludo, ul exederet uumerum oclo milliuni
biles, maxime nobiles, dabatque illis sigilla, ut per
(9)
auiem in eleemosynaria domo eos, qui ipsa referreni, singulis hebdomadibus pe-
personaruin); alii

Et sic famelicum populum ab cuniam ucciperent ad viclum ; soepissime talibus

reciperc-nt alimenla.
et quindecim libras per hebdomadcm impendebat,
irnminenti periculo liberavit, exhortaus diviles
exceplis illis qui quotidie recipiebant aul cihos^
potenles verbis pariter et exeraplis ad eleeraosynas
Quantam vero peouniam in lioc opus aut nummos, aut vestes. Permiltebat eliam iilem
largiendas.
qui nihil ignorat. Ab iuilio beuiguissimus poutiex pauperculos pueros (10)
expenderil, novit ille

quippe promotiouis s.ise, ad eleemosyuas depulavil

ante mensam suain post linem refecliouis venire,
ipsisque de bis quae coram eoremanserani, viclualia
universos proventus ad so penineules de oblalioni-
exbiberi. quoque faciebat maudatum,
Sabbatis
bus basilicae Sancli Petri. Praeterea, de cunctis
lavans ac lergeus et osculans pedes duodecim pau-
provenlibus suis faciebal inlegrani deeimam in opus
de residuo, licet occultas, perum, et siogulis duodecim nummos impendens,
eleemosynae separari, el

lamen eleemosynas impendebat.

largas faciens refecliouern oinnibus minislrari.
saepissime
Universalos obiationes, provenientes ad pedes ip- CXLIV. Fecil et propriis sumptibus ad opus iu-
g Ormorum el pauperum bosjiiule Saucli Spiriius
sius, secundum anliquain consuetudinem accipiebat
eleemosynarius erog.mdas. Faciebal ergo famehcos apud Sanctam Mariara in Saxia, in slrala publioa
refici, nudos ve.sliii, virgines pauperculas roaritari^
juxta Tibeiim, ante basilicam Sancli Petri quod ;

parvulos expositos nutriri. Subveuiebat frequenler quanlum ditaveril et dotaveril beneficiis, possessio-

monachis et monalibus indigenlibns, etreclusiset nibus, reddilibus, thesauris, ornameutis, hbris et

ereinilis. Domos elhru religiosas visilabat multo- privilegiis, per se saiis apparet (li), et ut religiosus

factum dc quo bic auclor Chronici, ad finem anni
1202, remandare videretur. Namidemauclor facium
isiud disertius Indictioni quinUe assigaat Indictio
ar.lem quinla, quae jam ab ullimis mensibus anni
1201 numerari coeperat,, in uilimis mensibus anni
1202 indiciioni sexlx locum cesserat unde patel,
verba hasc tertio Kal. Januarii inlelligenda esse de
die 30 mensis Decembris anni, juxla uoslrum
compulendi morenf, 1201. famemque illam lam
gravero, e.x qua tolus aunus 1202, cum quo maxima
ex parte currebat indiclio quinia, dieius fueril
annus famis, jam a prirnis anni hujus 1202 men-
sibus, insjruisse. Et sic facile inlelligitur qtio paclo,
versus (inem mensis Aprilis, pontifex, operibus
frietatis plenius insistens (ut Gesiorum 6criploris
Conli dala legitur Laterani, x Kal. Maii, apud Ba-
luzium data legitur Lateram, v Kal. Maii. In nola
igiiur chronologira, non in nota iopira, erravit
amanueusis. 3o Episloia 23, Episcopo Wigorniensi,
apud Baluzium asque ac in Apographo Conti, dala
; diserle legitur Laterani, x Kal. Maii; falemur.
Verum observandum est quod episioli subsequens,
quae lam in Apographo quam apud Baluzium, dala
•liserte legilur vn. Kat. Maii, ad eumdem episcopum
Wigorniensem directa est. Innumera auiem occur-
Q ruut in Regeslis exempla liiterarum sic serialim
dispositarum, quae ad unum eumdemque pradalum
direclae sunt. Quod si quis confessus fueril, facile
forsan etiara fatebilur conjiciendum esse episiolas
illas, de quibus hic agitur, ambas uuo eodemquo

verbis ulamur), cum valida famis invaluisset inedia
et lunc i}ne morarelur Anagniae, prolinus remeaverit
ad Urbem et cwperit necessartas eleemosynas indi-
genti populo liberaliler erogare, etc. Verumtamen
alia diffieiiltns inesl, quam, ex ingeuuiiate noslra,
sub silenlio praetermittere noquimus. Epistola illa,
supra citata, libri quinli 22, cui subjecla legilur
nola cbronologica et lopica, dal. Anagnix, x Kal.
Maii, an. v, el in qua quidem niiilur tota nostra
die dalas fuisse, et Amanuensem in uuius vel alle-
rius nota cbronologica, non in nola topiea, erra-
visse videri, ac proinde in epislola 23, legendum
esse viii, nou x Kal. Maii. Sic cvanueril omnis
dfticultas.
(9) Promiscua. Sic in codice Valiicelluno, sic
eliam in cod. Pod., ul monei Baluzius, apud quem
prx misaria; quod quidera slare possel.
(10) Pueros. Sic in eolice Vallicellauo apud ;

argumentalio, epislola, inquam, illa, unica ac sola Baluzium, parvos.

est in Regesto anni quinti, quae, lum apud Baluzium, (11) Non desuut auclores qui hospiiale S. Spirilus
tum in apograpUo Conli (cujus varias lectiones nos apud S. Mariam in Saxia, placuli c;u-.,i ab Inno-
aut in edilione no^lra seculi sumus, aul in notis centio aedificalum fui>>e affinnenl. In opere Rico-
exibuimu^) hanc chronologicam nolam exhibeal. baldi Ferrariensis, cui tiiulus Historia imperatorum
E conlra, i:i Apographo Conti duae reperiunlur j, vide ud Muralorium, Iier. Itul. Scripl.,
:
om.
epistol#, qua; datae dicuntur eliam x Kal. Maii, sed IX, eol. 126;, sic legilur Hic (Inuocrniius) aeii-
: <•

Laterani. nou Anagnix, nempe epistola 21, G. ficari fecit, ut aiunl, turrim mirabilcm Romae, q;;;e

frairi militise Templi, elc qua irritantur facla a

.
W. de Plear; el pis ola 23, Episcopo Wigorniensi,
i
de facul/ate appellandi. Ergo, cum in nolis unius
vel alierius ex islis epistolis amanuensem erravisse
pateat, ipsum in notando loco erravisse credii po-
lesl , t mio magis, quod, nobis ipsis confessanlibus,
in ApoL-rapho Conii duae epistoln? daiae Laterani, x
nunc dicitur Turris comitis Joannis Pauli, sum-
plilms Ecclesiae, ob cujus satisfaclioneiu conslrui
feeit hospitale S. Spiriius Romae. » Eademquei
iisdcm fere verbis, repeiii ide'n auctor, in allero
libello, De historia Roman pontificum (apud eumdem
<//'., col. 179). —
!n chronico F. Fr ucisci Pipini,
lili. n, cap. 6(apud eumdem, ibid., col. 6321. haec

Kal. Maii, una lanlum Anagnix x Kal. Maii, repe- etiam habenlur: « Hospitale S. Spiriius conslruxii
riuntur. in Roma. Ad quoe Muraiorius inlra paginam haec
Huic difficuliati sic obviaiuiri posse credimus. adnotavil • In margine (codici^) antiqua maru
:

1° Amauuensein in nolandis numeris erravisse, ac adnolalum Fertur hunc Innocentium suis exhi-
;

x pro v, aut alio quolibel nomero, possuisse, facile- buisse pecuniam, qua construcla est turris sublimis
lime credi potest. Eumdem, in ncfando loco, Ana- Rom;e qu,v dicitur corailis Joannis Pauli; pro riijus
.

gnix pro Laterani posuisse. nou aeque faciliter cre- rei piaculo cousiruxit Hospitale jam diclum. »
derelur. 2° Epislola illa 21, quae in Apographo Concinit Ptolomneus Lucensis. Hist. eccles. lib. xxi,

cullus el nunc vigent ibi-
hospitalitalis gratia, quoe
aulemapud bospi-
dem, semper abundent. Insliluil
tale pra^iictum slalionem solenmem Dominica posl
cap. 16 (apud euindem, loin XI, col. 1127)
« Ferlur Innocenlius PI\ III fecisse bospilale S.
Spinius, pro alendis et hospilandis pauperibus, el
peregrmis exeipiendis quod quidem magnis dolavit
;
diviliis, el ampliaviL possessionibus ; quod eladhuc
hodiein bona perseveral hospilalitate. Fecit et aliam
elee nosyaam; quia universis ecclesiis Urbis unam
libram argenli trailidit pro calicibus faciendis, quod
ascendii. ullra quadriugentas libras, mandans om-
nibus sacerdoiibus dictaruin ecelesiarum, ut in
dictis calicibus celebrarent.nec possent aliquo modo
a diclis ecclcsiis alienari. Hic eliam renovavit eccle-
siam S. Sixii. Quae omnia dicitur lecisse, quia re-
prehensus fueral dequodam oedilieio quod in Uroe
fecerat ad sui luilionem, quae Turris Comitum vo-
catur, cujus allitudo omnem lurrim Iransoendit. »
El ea quidem iiem auotor reiieiii in Annal. ad an.
1198 (ap, eumd. ibid., ool. 276). Hanc lurrim anno
1203 selilicatam fuisse, diserie diciiur in Historia
Miscellane.a Bononiensi (apud eumdem, tom. XVIII.
ool 247) 1205. In queslo nnno papa Innocenzo III
:
feoe fare in Roma una bellissima e grandissima
torre, laquale al presenle £ chiamata la Torre del
GonteGiovan Paolo. »
His consenlanea admo lum in scriplis suis relu-
lerunt Blondus Plalina ac Volalerranus, qui saeculo
xv floruere. Blondus enim baec habet [Hist. Decnd.
2, lib. in, pag. 276. Oper. edil. Fraben.) « Opera
(Innoceniii PP. III) duo, ulllilale et usu longe
distanlia, hospilale S. Spiritus, alierum
appellnla Comitis Ursini (hxc in mendo cubant)
quse, muro omnium loiius Urbis rarissimo, subli-
milale surgil eximia, eslque ad forum Nervae, ad
veleris Suburrie priucipium, quoe per aetatem no-
slram, et diu ante, inhahilala, nulli omnino usui
esi, aut fuil. Legimus vero ipsum pontilicem, cum
talis lantaeque arguerelur impensae, ecclesiam S.
inslaurasse. » —
Apud Platinam vero (in. Innoc.
III. 165, edil. Vcnel. 1562), sic legitur
pag.
« IIoc ideo faclum (loquitur auclor de sacris xdibus
ab Innocenlio PP. //[ inslauratis) ab eo, ul male-
dici dicebani. ne omnem impensam in lurrimquam-
dam, nunc Comitum appellalam, cognomenlo fa-
miliae suk, transiulisse viderelur. » Nec aliler
prorsus Volaterranus (lih. nii, Antuerp.,
« Turrim, quam nunc Comitum
508, edit. Tral.) :
vncant, exciiavit (Innocentius PP. Ill), non sino
nola amhitionis ac impensae supervacuae, inter lol
hominis virlutes hac lantiim ei scripla.»
IIos, et alios ctiam hujusmodi auclores, recen-
liores omnes sequenlur, inler quod unum indicare
f.rsan sufficeret, doclissimurn Bernardum Montfau-
conium (Iter. ltalic. cip. 14 el 207). Veruin, Fa-
miani Nardini lesiimonium hic apponere luhet,
quia qnaadam addit de quibus silueruut auctores
supra cilati. Sic igilur ille (Rom. Antic. lib. m,
cap. 15, edit. in-8°, 1771, tom. I. pag. 390) « La
torre, delta de Conti, ha faccia di fabrica assai
nniica. Fii mollo hella ed alta ancor a lemponostro,
somisliante in tuUo 1'altra ch'i^ sul Quirinale. della
delle Mititfe, e crednla da molli fabbrica di Tra-
jano, f.ill.i per guardia del suo Foro, che gli sog-
giaceva. Ma, la veriia si e, che l'ui<a e l'allra furon
falie da Innocenzo lcrzo, della nohilissima famiglia
de' Cpnli; e quesla, perche minacciava rovina, !'u
in tempn di Urbmo ottavo diroccaia. »
Ad exslruenda lambospilalis S. Spirilus apud
S. Mariam in Saxia, ejusdem ec-lesiae, qnam ipsius
turris Cnmitum, aedificia, aliaqne in Urbe monu-
menla, Innoceniium Marchionis architecti opera
usum fuisse, tradidit Vasarius (Vit. de
GESTA. — AN. ING.
A octavas Epiphaniae, in qua populus illic confluil
Ghristianus ad videndum et venerendnm sudarinm
Salvatoris, quod cum hymuis et canticis, palmis et
pitt., ed archit. edil. Liv. 1767, tom. I,
scull.
:
« Questo Innocenzo terzo, il
part. pag. 249)
i, :
quale sedette anni 19, e si dilello molto di fabbri-
care, lece inolti edifizi, e particol .rmenle, col di-
segno di Marchionne Arelino, architetto escullore,
la torre de' Conii, cosi nominala dal cognonie di
lui, che era di quella famiglia Dieci, che Mar-
chionne fece in Roma per il medesimo papa jnno-
crnzo lerzo, in Borgo vecchio, 1'edilizio anlico dello
spedale e chiesa di S. Soirito in Sassia, dove si
vede anche qualche cosa del vecchio, ed a giorni
nostri era in piede la chieza anliea, quando fii ri-
fatta alla moderna con magi;iore ornamento e di
seuno da papa Paolo terzo, di casa Karnese. » Qua
auctoritale 1'relus ista narraverit Vasarius, nesci-
p mus. Verum, ut ante nos observavit cl. Tirabo-
schius (Slor. della Letter. lta\., ediz. rov. tom. IV,
pag. 129), viro, in hisioria artium liberalium do-
olissimo, etiamsi auctores non citaveril, plena ta-
men adhibenda fides Nec aliier prorsus censuisse
vidctur scriplor aller, recenlior quidem, sed et ipse
magnae m
hisce auctoritalis, nempe D. Franc. Mi-
lizia, qui in sua laudatissima opera, cui litulus :
Memoria degii architetti antichi e moderni, terz.
edit. Parma, 1781, tom. I, pag. 126, ealem ac
Vasarius, referl. V.isarium quoque, procul dubio,
scquebatur el Alexander Donaius, quando et ipse
asserebal (Rom. vet. ac rec. lib. iv, cap. 8, edit.
:
Rom. pagl 49) « Innocentium turrim, diclam Co-
:
mitum, aedificasso, Marchione, insigni tunc archi-
turris,
lecto, opus dirigenle, non ad securilatem tintum,
;
sel, uti mos iliorum temporum ferebat, ad oslen-
tandam familiae polentiam ac clarilatem. »
Certe, turrim, mole et apparaiu in9ignem, aut
„
^ ab ipsomet Innocentio, anl ab agnalis ejus (ipso
opes lanluiiimodo ei auspicia prsbente), exstructam
fuisse, post. lol el lanla testimonia, inlicias iri ne-
quaquam polest. Verum, suprHcilatos auclores in
mullis erravisse, eti>m fatendum est. Ac primo :
:
men.lum esse in Blondi verhis, quis dubilare po-
test ? Quid enim sibi velint illa, Turris appelata
Comitis, Ursini operis, non assequimur. Anne Ur-
sinos ajquam opem in ea construenda praestitisse
credi possit? Alqui, aperte refert Innocentii Geslo-
rum scriptor (vid. supra, g 135), inter Comitum et
pag.
Ursinorum familias, eo tenipore, simultates vi-
guisse. Praeterea eumdem Blondum, cum de hao
turri scripsil, quod nulli omnino usui fuerit, lapsum
memoria fuisse, ceriissimis argumentis prohari
posset. Elenim, Stephanus de Gomitibus, S. Adria-
ni cardinalis, Innocentii, ex Ricardo fralre, nepos,
arbiter eleclus ad tollendas conlroversias inler Joan-
nem el Panlum, fratres suos, exhortans, iia sen-
tenliam pronuntiavit, die 3 Maii 1226 (vid Frlic.
D Contelor. Geneal. fnrn. Comilum, pag. 5, n° 5) :
« Praecipio ad praesens repirari de bonis commu-
nibus domos monaslerii Balnei Neapolis, el domos
et Turrim Urbis. lam id quod fuit a cancellario de-
:
struclum, quam id quod luit destruclum per Paren-
tium. » — Denique; forsam Famiatio Nar-
nec ipsi
dino fides, absque ullaadhibenda,
reslrictione,
quando asserit, non solummodo tuirim diclam Co-
mitum, sed el aileram, diciam Militiarum, ab In-
nocenlio exslructam fuisse. Turris enim dicta Mi-
litiarum non nisi a Gregorio PP. IX, ejnsdem Co-
milum genlis, pontifice electo auno 1227, aedificata
fuil ivid. Fei.. Contel. loc. sup. cilato). De utraque
Fulvius (Antiq. Urb.
auiem iia cecioit \ndreas
iib. ii :
Ad Fora deducor, quondam pulcherrima, Nervx,
piuecccll. Turris ubi assurgit Comitum sublimis ad auras.
 ;

INNOCENTII III PAP.E

faculis a basilioa Sancli Pelri ad locura illura pro- A cum lenimenlis suis, sieuli infra distinctos lerminos

eessionaliter deporlaat, et ad audiendum et intelli- conlinelur,el preliosiam ve-4em de examero rubeo,

gendum sermonem exhortatorium, quem ibi facere (15)deauratam, undique coopeiienlem allare, ba-
debet Romanus ponlifex de operibus pietatis, et ad benlem ab anleriori parle imaginem Salvatoris, et
promerendam el obtinendam indulgentiam peccalo- imagines heatae Virginis, Juannis Baptislae, Principis
rum.quamexercenlibusseadoperamisericordiJiepol- apostolorum, el imperaloris, mirabiliter insignitas,

licelur : ad quae ut alios non solum verbis provocel, et dalmalicain deauratam nobilem ; monasterium
sed exemplis, egenibus oranibus, ad illas spirilua- Sancli Andreas in Silice, cum omnibus pertinentiis

les nuplias concurrenlibus, pancs, carnes, etgdena- suis; hospitali ejus, possessiones in Tu-
lerrilorio

rios constiluit elargiri : quorum omnium rationem seulano. Item, eidera basilicae, oplimam crucem
idem prudenlissimus praesul exposuit in homilia auratam, nobiliter operatam cum lapidibus pre-
quam super illius diei evangelinm exaravil (12). liosis, et pedem pro eadem cruce argenlum d<au-

CXLV. Quanlum vero munificus et studiosus ex- ratum septem marcarum, et unum calicem aureum
slitenl circacullum et ornaraentum ecclesiarura, decom et septem unciarum et dimidiae, et unum
frequeulia dona (13) raanifeslant. Basilicae ergo cochle ir aureum duarum uuciarum et unius (10)
Salvatoris, quae Consianliniania vocatur, contulit r> tareni (17).

in territorio Tusculano ecclesiam de Frascata (14), (18) Basilicae Sandi Pelri, quartam parlem obla-

Quas modo dislantes modico discrimine turres deservientes, nec ipsi perlwbent,
r,cc periurbantes

Pontifices summi, Comilum de gente Latina, fovcant; dal. Romae, apud Pelrura, x Kal. Maii,
S.

.Ediftcuvere, ambas decus el monumenta suorum. Pontif. an. i (id est 1198); —
97, Guidoni, funda-
Altera, qux major, Comilum cognomine dicta est tori hospitalis S. Spiritus Montis-Pessul., ejusque
Altera, Militiae, quce surgit ad sethera, turris. fratribus, elc, de conftrmatione et privilegiis hospita-
lis e.jus; dal. Romae, apud S. Pelrum, ix Kal. Maii,

Caelerum, cum Innocentii Gestorum scriptor, auetor an. i ;

synchronus, nullam de hac lurri Comitum meniio-
nem faciat, dum aedificia, ab eodem ponliCce qua
exstrucla, qua inslaurata recenset, facile putave-
rimus, Riccrardum, Soroe comitera, lnnocentii lra-
trem, ab eo potentia diviliisque auctum, hanc lur-
rim magna opum jaciura condidisse; unde, ut sunt
homines ad obtreclalionem proni, ideo Innocenlius
in invidiam adduclus. Ncc mirum, |si ex eo inno-
cenlius in invidiam adductus fuerit, cum legi fere
In appendice ad librum uudecimum, episl. 223,
Decano et Capitulo Garnotensimus; de proebenda in
ibsorum ecclesia, hospitali S. Marix in Saxia ussi-
gnanda; dat. Anagniae, in Id. Novembris, an. iv (id
esl an. 1201);
Libii noni, episl. 10, Turonensi archiepiscopo ;
magistro et fratribus hospilalis S. Spirilus in Saxia;
qua adjungitur hospituli eorum fundum de Fonle-
Moron dat. Romae, apud S. Pelrum, vm ld. Mar-
;

cautum fueril, praesertim hoc saeculo, ne turres p lii, ponlificatus anno nono;
cerlam quamdam aliitudinem superarent- « Le ^ Libri decinii, episi. 179, Rectori et fratribus
torri aveano le loro misure; e, per fuggire 1'invi- hosbitalis S. Mariae in Saxia; qna danlur eis indul-
dia nun potevano passare una certa altezza. Queste qculitr cl privilegia; dal. Romae, apud S. Petrum,
non si polevano fabricare, se non da' nobili. e Sie- iii Non. Januarii, an. x (id est 1208);

na una volla n'era piena marca d'onore eoncedula

: Libri undecimi, episl. 09, Abbati S. Michaelis,
a que' nobili, che vittoriosi erano ritornati dalle Cisterciensis ordtnis, de annuo censu duarummarcu-
guerre sacre. » IIubert. Benvoglient. Not. ad Stat. rum puri argenli itospilali S. Marix in Saxia, ab
Pistorien., apud Muratorium, Antiq .med.cevi. lom. hospitale S, Spirilu Hulbersladensi, solvendo ; dat.
IV, col. 555. Turris ilius partem cecidisse, anno Lalerani, n Kal. Maii, an. xi (id est an. 1208) ;
—
1349, gravissimo lernemoiu, quo mullae Urbis cc- 104, Fralribus hospitalium (S. Marix) S. Spvitus
clesiae et aediiicia eorruerunt, leslis Peirarcha, in apud Urbem et Montem-Pcssulanum ; ul caput ordi-
epislola ad Socratem (vid. Mjin. pour la vie de Fr. nis S. Spiritus sit in Urbe Homa ; dat. Anagniae, vi
Pitrar. tom. III, lib. iv, pag. 35) « Ecce Roma
: Id. Junii, an. xi. 109, Gerardo jundatori capei- —
ipsa insolilo tremore concussa est tam graviter,: Ix in suburbio Viennae ud honorem S. Spiritus et B.
ui, ab eadem Urbe coudita, supra duo annorum Antonii constihilce ; qua sttscipitur sub proteclione,
millia, lale nihil aceiflerit. Cecidit aeiilicioruni ve- ciiin annuo censu unttts marca- argenti, hospituli (S.

lerum, neglecla civibus, siupenda peregrinis raoles. Marix) S. Spiritus in Saxia solvendo dal. Feren- ;

Turris illa, tolo orbe unica, qure Comilum diceba- lini, ii Kal. Novembris, an. xi.
lur, ingeniibus rimis laxala, dissiluit, et nunc, velut (13) Frequentia dona. Sic in codice Vallicellano ;

trunca capul, superbi veriiei* horrorem solo effu- D sic et apud Baluzium, qui ad marginem notat in
sum despicit » codiee Podiano legi, sequentia dona.
Hactenus et nos de islis celeberrimis aedificiis, (14) Frascata. Sic in codice Vallicellano apud ;

quorum adhuc in (Jrbe supersunt reliquiae, ingens Baluzium, Frascata.

antiquilatum sludiosis disputandi argumenlum. (15) Id est panno holoserico.
Qui plura velit, adeal Franeiscum Valesium Roma- (10) Vide supra, nol. ad § 23.
nuiii (Disscrt. de Turri Comitum), in libro cui tilu- (17) Hactenus in edilione Baluziana, nec non in
lus Raccolta d'opuscoli scientiftci el ftlologici,
: Muratoriana (liec. ttaltc. script. lom. III, parl. i,
lom. XXVIII, pag. 31. pag. 558). Quas sequunlur in hac noslra edilione,
(12) Conferenda ad hunc locum epislola 95 libri deprompsimus ex codice Vallicellano. Quaedam
seplimi. Guidoni, magistro hospitalis S. Marix in ex eodcm
Saxia, ejusque fratribus, etc, qua /tospitale S. Ma- (18) Pe donis quas Innocenlius diversis Romae
ris in Saxia /ioi/tie fundatnr, ct cum hospilale S. eeclc^iis contulil, sic halielur apud Ricobaldum
Spiritus Moniis-Pessul. unitur dal. Laierani, xiv
; Ferrariensem, Hisl. Boman. pontiftc. ad an. 1197 :

Kal. Junii, anno vn [id est 1204). Prasterea, confe- « Singulis ecclesiis Romaa, unam librara argcnti
rendae sunt episiolaj libri primi 95, Universis ar-
: contulil pro calicibus faciendis.ea condilione, quod,
chiepiscopis, episcopis aliisque Ecclesiarum prcelatis eos vendere non liceat.» Rer. llalic. script. lom. IX
;

ut religiosos, in hospitale S. Spiritus Montis-Pessxd. col. 179.

 GESTA. — AN. INC. CCVI

lionnm de omnibus ministeriis, poleslatera insignia A planetam de examito viridi beae paralas, et unam
plumbaea, vel stagnea faeienli, et proventus eorum magnam purpura et auro conlextara, et unum am-
;

calicem aureum deceni el seplem unciarum et di- plum mantile. item, eidem basilicae, nobilem pan-
;

miiiae ; erucem auream, cum peJe argenteo deau- num cum imaginibus aurea textura mirabiliter in-
rato ; duos texlus Evangeliorum pretiosissimos, et signiium ad opus allaris, et unam ampullam auri

pulcherrimos, ex aureo cum margarilis

et smalto, viginti quatuor unciarura, el quarli, ac dimidiae,
et getnmis ; vestem rubeam pretiosam cum pavoni- ornatam undique lapidibus preliosis. Ilem, promu-
bus aureis ad ornatura aliaris; planetara (19); lu- sivo ejusdem basilicae, cen'um libras et decem et

uicam ; dalraalicam ; el pluviale de _eandiJo

(20) seplem uneias auri concessil eidem basilicas Mon-
;

examito granalibus et aurifrigeriis decenter orna- tein-Porculum (29) in territorio Tusculani.

tum ; amictum, et cingulum, albam, et stolas; el Basilicae Sanciss Mariae Majoris, vestem rubeam

subdidit ei ecclesias Sancii Jacobi (21), et Sancti cum pavonibus aureis, pallara altaris, ampullas,
Leonardi (22) in Seplimiano (23), et ecclesias San- unam argenteam, et aliam crystallinam, ad ministe-
cloe Mariae in Saxia, et Sanctae Mariae Interspa- riura sacriQcii, el ad reparaliunein
viginti libras

din (24). Ilem ei, ad opus altaris, regalera pannum tecti, et argenteum deauratem
unura golium (30)

cum suis imaginibus mirabiliter auro contestum, „ sex marcarum minus quarum unciarum, et unum
el unum amplum mautile de opere Alamannico ;
calicem decem et septem unciarum, et dimidiae auri,
unum par baccini argentei [ed Mai, bacilium ar- cuni lapidibus preliosis, el smaltis, et unam tuni-
genli] sex marearum, el unum par candelabrorum, et cam, el unam dalmaticam.
unam talera panui deaurati optimam cum panno Basilicae Sancti Laurtntii foris muros, veslein

serico, et unam toalleam (25) oplimam de opere ruheam cura pavonibus aureis, et pallain altaris.
;

Alamanmco, cura duobus frustis aurifrigii boni de Ilem, eidem basilicae, centum libras prov. (31), et
lali (26) absidam ejusdem basilicae fecit restaurari
; unum pluviale de examito rubeo cum aurifrigio, et

mosibus (27), quod erat ex magna parte consurn- unum calicem auri decem et sex unciarum et di-

plum.ffid Mai Absidam ejusdem basilicae fecit de-

: miJiae, et unum parboccalium [ed.ilai, baciliumj
corari musivo, et iu fronle ipsius basilicae fecit argenti, oclo marcarum, minus dimidiae unciae; et
restaurari musivum quod orat ex parte magna con- ilerum eidem basilicae, centum libras pro ecciesia
sumptura.] Sancta? Agnelis (31"), purpuram ad allare, et vas
Oratorium quoque Saucli Joannis ad Fontes re- argenti trium marcarum, et septuaginla librarum
parari fecit et lectis (28). proventus (32), pro reparalione basihcae Sanclae

Basilicae Sancti Pauli, tunicara, dalmaticam et Constantiae, el porlicus ecclesiae Sanctae Agnelis.
C
ex eodem codice jam exerpserat olim Raynaldus, (25) Toalleam. Sic in codice Vallicellano; vox
prout ipse protitelur 4nnal. eccles. lom. XIII, ad (
incognita Cangio, nec non Carpenterio sed quae ;

an. 1216, g 15, pag. 232) : « Singulare vero mode- idem sonat ac aliae, ejusdem generis, prope in-
slisa exemplum in comprimenJo luxu praebuit (In- numerae, quae apud eosdem exponunlur. Gillice
nocentius), quo caeteros Ecclesiae praesulesad abji- touaille.
ciendum fastum, atque ad rerum caducarum despi- (26) Aurifrigii boni delali. Sic in codice Valli-
cienlam adducerel. Ha?c enim memoria dignissima cellano sed aliquid deesse videlur.
;
Et lati Mai. —
Vitee illius auctor (tn murgine adnotatur ms. bibl. (27) Mosibus. Vox incognita Cangio et Carpenle-
Vallicell.) prodidi', quae in cusis ejus Vitaa Gesiis, rio; idem ac musivis.
una cum nonnullis aliis desiderantur. Quia vero, (28) Et lectis. Sic in codice Vallicellano sed ali- ;

etc. " Quae apud Raynaldum leguntur, infra nolare quid deesse videtur legenuum forsan, parietibus
;

curalnmus. —
Hoc Gesiorum Innocentii supple- et lecto.
mentum nuper ediJit cardinalis Anselo Mai, Spi- (29) Montem-Porculum. Sic in codice Vallicel-
leg. Rom., tnm. VI, pag. 300, ex vetusto codice Va- lano.
ticano. Lectionum varielatem nolabimus. Edit. Conferenda esl epistota 67 libri sexti, Abbati et
Palr. conventui S. Pauli, qua montem Porcium (sic ibi)
(19) Planeta, vestis sacerJolalis qune vulgo casula m agro Tusculano, monasterio S. Pauli, extra
Gallice chasuble. Urbem via Ostiensi, assignal et confirmat. Sine
11
('-''i Pluviale, seu cappa, Gallice chape. data.
(21) Hodie, La chiesa di S. Giacomo, in Settimia- (30) Sic legitur in codice Vallicellano.
— .

Gutium
na, o sotlo Giano, yerche £ vicina alla pcrla di simil Mai.
per abbre-
nome, o perche rcsta solto il monle Gianicolo, an- (31) Prov. Sic in codice Vallicellano,
tica sec/e di Giano. Vehdt. Rom. moclem. part. n, viationem; al., ut infra legitur di.-erte, proventus.
pag. 412. Num letiendum forel Provinienses, seu Pruvinienses,
22) Hodie, La chiesa de SS. Leonardo e Romual- aliquando dubitavimus. De libris enim Pruvmiensi-
do, alla Longara, da Grcgorio XUI conceduta a bus, vel Proviniensibus, mentio saepius babelur m
Camaldolesi riformali di tnonte Corona. Id. ibid., Regestis de qua moneta vide Cangium, Glossar.
;

pag. 410. tom. V. col. 937 et 943, vel polius, tom. IV, col.
(23) Id est prope monlem Gianiculum. Seplimia- 986. Verum, ex sequenlihus palebitlegendum rerera
nus dicilur locus ille ex diversis aeJiliciis vel moau- esse provenlus vel proventuum.
menlis ibi a Seplimio Seveio imperatore exstruclis i3i*) Ergo jam lum S. Agnes ecclesia sub ju-
Vid. Bernard. Oricellar. Comment. in Publ. Viclor. risdiclioue eral.utnunc etiam, basilicae S.Laurentii
Be regionibus Urbis, pag. 1126. Mai.
(24) Sic in codice Vallicellano. Transpadma — (32) Vide supra not. 31.
Mai.
CCYII INNOCENTII III PAP.E CGVIII

BasilicK Sancli Laurentii infra Palalium, cappam A. Ecclesia» Sancli Thomae de Hispanis, planetam,
aurifriiiiatatu de rubeo examiio, et cappara [ed. etcappam de examito ruheo cum aurifrigio, ve-
Mai, cupam] quarum marcarum argeuli. stem deauratam pro allari, et pallam, et decem li-
Monaslerio Sancii Gregorii in clivo Scauri, cap- bras.
pam aurifrigiatam de examilo rubeo, purpuram et Ecclesice Saucli Andreae de Unda planetam de ru-
baldachinum, el pallam ad opus allaris, et annu- beo examito.
lum aureura cum lapidibus pretiosis. Ecclesiae Sancli Stephani in Laierano, plane-
Ecclesi» Sanciae Mariae in Aventino, planetas tam de examilo rubeo aurifrigio decenier orna-
duas, de examito videlicet ruheo et violaceo, auri- lain.
frigio decenter ornatas, et centum libras proveu- Ecclesia? Sancii Slephani de Schola Canto-
tus (33), pro molendino emendo. Ilem, aliavicepro rum, cappam examili rubei cum aurifrigio decora-
eodem, triginta libras provenlus (34) ; et unum tam.
magnum pannum de seta [ed. Mai, sericum] auro Eoclesiae Sanclae Pudenlianae, tres lihras pro- re-
conlexlum. paratione ipsius.
Monaslerio Sancti Alexii, purpuram deauralam Ecclesiae Sancli Thomae de Forma, viginti libras
ad opus altaris. o pro recolligenda quadam terra ejusdem.
Ecclesiae Sancloruin Sergii et Bacchi, quam de- Ecclesiae Sancli Marlini de Montibus(40), unam
formem, et minantem ruinam in riiaconaiu refecil veslem rubeam cum listris aureis pro altari.
parietibus et tpcto (35), pectoralihus, et aliari cum Kcclesiae Sancii Marcelli, unam vestem nigram
gradibus, in pontificatu, fecit fleri porticum colum- cum aureis pro allari.
narum, dando ei cappara de violaceo examilo cnm Eeclesias Saucli Stephani in Celio monle, vestem
aurifrigio baldachinum et pallam ad opus altaris;
;
nigram cum aureis avibus ad opus allaris.
cassam eburneam corporalia et pyxidem pro eu-
; ;
Ecclesiae Fossae-Novae, pro consuinmalione aedi-
charistia basilicam de faclura Lemovica (36), et
;
ficii ejusdem ecelesiae, libras centum.
Libras xx. Ilem, eidem, navicuiam argenteam, et Ecclesiae Sanctae Mariae de Roscillo juxla Gamhi-
unum cochlear argenleum soptem unciarum el di- niannm, unam planelam examili rubei cum auri-
midiae, et unam planelam examiti rubei cum auri-
frigio et, apud Signiam, concessit ei ecclesiam
;

frigio, et unum aurifrigium, pro amictu, et unum Sancli Simeonis cum lenimenlis suis.
amplum mantile cum aurifrigiis et fimhriis sericis,
Monasterio Casemaiii, pro fabrica ipsius, ducr.n-
ad opus altaris, et unum calicem deauralum decem
tum unciarum auri possessiouem (41) vero pro
;

et oclounciarum arirenli. Ilem, eidem cenlum li-

una grangia juxta Caslrum.
bras proventuum (37). C Ecclesiae Sanctae Mariae de Rundenario (42), silae
Ecclesia; Sancti Marci, Ihuribulum argenti, cen-
in episcopatu Cumano, unam plauelam de purpura
tum mascemutmas (38), et totidem solidos, vestem
ruhea, et aliaui de nigra purpura, et unam dalma-
sericam deauratam, ad opus altaris. Item, eidem
licam rubeam, croceo colore gullalam, et unam
centum libras proventuum, et unam candelam ar-
tunicam rubeam, insignitam ijuibusdam opusculis
genli quiuque marcarum, et duas uncias cum duo-
aureis,et aurifrigio decenler ornalam, et unam
decim oholis aureis. Item, eidem viginti obolos au-
stolam sericam cum auriliigio apparalu.
reos, et, alia vice, cenlum libras.
unam planelam deexamito
Ecclesia; Orlanae (43),
Eeclesiae Sancli Laurenlii in Daraaso, veslem
ruheo cum aurilrigio decenter ornalam, tunicam de
rubeam, cum pavonibus aureis, cappara de rubeo
limile ccelesli (14), unam dalmaticaiu, el unum au-
examito cum aurifrigio et cenlum libras.
rifrigium.
Ecelesiae Sanclae Mariae Rotundce, planelam, et
Ecclesia; Sanclae Mariae de Campitolio, unam pla-
dossa (39) cum aurifrihio decenter ornalam.

(40) Confer ea quae adnotavimus supra ad § 126.

(33) Vide supra not. 3i.
(34) Vide ihidem.
(35) Conferenda ad hunc locum ea quae legun-
lur supra, § 4, Vide etiam quae ibi adnolavimus.
(36) Basilicam de factura Lemoviea, Sic in codice
Vallicellano (ita quoque cod. Maii) Quid aulem haec
sihi veliut exponere, non adeo facile nobis est.
Certe vox basilicam hic accipienda videtur eodem
sensu quo capsa argentea, vel aurea, quae basilicx,
(41) Possessionem. Sic in codice Vailieellano.
n (42) Conferenda epistola 38 lihri lerlii, Prceposiln
u
de Rundenario, alii^que, elc. Qua pontifex hortatur
ipsos, ut, cum proposito rcligionis vivant, regutas
conficiant, easque ad sedem aposlolicam mittant.
Dat. Laterani.
(43) Urhem Ortam adiit Innocenlius annoiponti-
ficalus sui, iiiiinse Octohri. Vide supra not. ail g 10.
(44) Limite calesti. Ad haec verba sic (^angius :

seu xdiculx, formam retulerit. Verum, quid sit de « Limes corlcstis, pannus caerufeus sed quare. sic ;

factura Lemovica, juxta ignorenles scire nos fale- dictus? Gesta mss. Inoocentii PP II, I ab illuslr.
mur. Num eo saeculo fama vigehant Lemovicenses Fontanino laiiilala, ad c.ilcem antiqua-orli, p. 401.
auriflces? hoc quidem nohis alio properantibus in-
Dono dedit ecclesix Ortanae unam planetam de exa-
vestigare non libet.
mito rubeo, cum aunfrigio decenter ornatam ; luni-
(37) Vide supra, not. 31. cam dc limite calesli, ctc. Quae verba desunt in edi-
(38) Videsupra not. ad § 121.
tione Baluzii. »
(39) Dossa. Sic legitur in codice Vallicellano,
num pctius dorsalia ? - Dorsale Mai.
 ;

GESTA. — AN. INC.

netarn de examilo rubeo aurifrigio laudabiliter de- A. et unara examili rubei, cum aurifrigio decenler or-
coratam. nalas, et triginla libras proventuura.
Ecclesiae Sanclae Crucis, unam pUnetam de unum dorsale,
Recloribus Romanae fralernilatis,
purpura. ct unam amplam loalleatn, de opere Alamannico.
Eeclesiae Anagninae, unum catassan.itum (45) Item, eidem, pannum sericum cum stellis aureis,
cum hslris aureis, et unum bacile argenti. quia consecravit altare in eadem ecclesia ad hono-
Ecclesiae Saucts Mariaede Anagnii, unum pallium rctn Virginis Mariae, ad cujus etiara opus dedit opti-
deauratum. tnam toalleam de opere Alamannico.
Ecclesiae Viterbiensi,cappam de examito rubeo Ecclesine Sanclae Sabinae, unum par bacilium
aurifrigiatam, etannulum ponliticalem. mircarum argenii [ed Mai, hacilium argeati dua-
Misil pniriarchae Bulgarorum planelam, dalma- rum marcarum], et quinque unciarum argenti.
licam el cum aurilrigio con-
tunicam examiti albi, Pro restauraiione ecclesia? Sancli Panlaleonis,
venienler ornalas, el magnum annulum cum quin- qu.Ti combusla fuit, tres libras.
que topaliis, quem ad suum usum habuerntjmi- Ecclesia? Sincti Salvatoris de Monte Amiato juxla
Iram aurifrigio insignatam, camisum, amictum, Radicophanum, unam planelam dc examito rubeo
stolam tnanuale, cinciorium, caligas, sandalia, aurifrigiatam.
li
chirolecas et alias ornamenla quae conveniunt pa- Ecclesia? Sancli Elulherii [ed Mai, Lothaiii]
triarcbae (46). Rcatinensis, cujin aliare doranus papa consecra-
Episcopo etiain Brandizuberensi [ed Maij Bran- vit(48), unu:n pallium cum leonibus.
duobensi], quis ai praesentiam domini papa? acces- Eccle^iae Saneti Joannis Reatinensis, unum pal-
sit unum annulum aureum cum guicerardo (b7)< lium scricum cuin pannis [ed. Mai, parvis] leo-
el mitram cum aurifrigio decenler apposilo. pardis.
Ecclesia? Sanctae Mariae in Saxia, unuin pallium Ecclesiae Sancla? Mariae dc Spoleto, cujus allare
ad usum allaris, unam toalleam de opere Alaman- consectavit (49), unum pallium sericum.
nico cum aurifrigio integro ibidem deconler appo- Ferenlinensi ecclesia?, unara planelam de exa-
sito, unam planelara aurifrigialara examili rubei, mila rubeo aurifrigialam.
unum pluvialedeexainito rudeo aurifrigiatum, unum Basilica? Duodeoim Aposlolorum, triginla libras
calieem argenleum deauratum, unam ampullam ar- ad repmitionem ipsius.
genlam pro vino, aliam ampullam crystallinam Fecit eliam inquirit per omnes Urbis ecclesias,

[iro aqua, unum par candelabrorum argenti quin- quae calices argenteos non habercnt, el singulis
que marcarum, et unum par liacilium argentii quin- non habentibus contulit calices, pro reverentia
que morcarum, unum thuribulum argenli quinque C sancti mysierii corporis el sanguinis Jesu Chrisli.
maroarum el quinque unciirum, unam toalleam Ntjncrus .Titein eorum fuit cenliira triginla trium,
pro serviio allaris. Ilem, aliam planetam, cami- pondus vero cenlum niarcarum argenti.
sum, amictum, et stolas, capsam argenieam marc. In capella sua vasa auri posuit universa, cruces
(sic) habenlem in fronle crueem auream unciarum, videlicet et candclabra, calicem, et ihuribula, ara-
in cujus medio erat lapis onychinus habens scnlptu- pullas, et perfusoria, capsulas, el bacilia, et ca?-
ram Chrisli spoliantis iufernum, et in extremila- 'era quae ad usum allaris sunt opportuna sed et ;

tibus extensi brachii duos sapphiros, et in summi-
taiibus erecti brachii duos granatos, in singulis
[ed Mai, angulis] auiem hyacinlum, amelhyslum,
chalcedonium, el sapphirum.
Monaslerio Sublacensi, unam planetam de
annulos aureos in omni specie lapidum pretiosos
indumenta quoque ponlificalia de universis colori-
bus multiplicia, ornata ex auro et margarilis, ut
adeo dives capella visa non fuerit lam io materia
quam in forma. [Ed. Mai, margaritis et gemmis,

(45) Catassamiium. Sic in codice Vallicellano le- cil + ln nomine Domini, Amen. Anno Dominicx
:

gitur; mendose, ul videlur.
(46) C.onfer eristolam 3 lihri septimi, B. arckiepi-
scopo Trinovitano, Bulgarorum ac Blacorum primali.
l>at. Anagnia?.. vi Kal. Mariii, an vn,
. De his
muneribusad Bulgaros missisconfer supra ^ 77. Mai.
(47) Guicerardo. Sic in codice Vallicellano. Quid
sil nescire famolur. —
Smaragdo Maii.
(48) Vide snpra quae adnotavimes ad 5 10. Qui-
bus adde, si vis, ea quae legunlur apud Ujiliellum
(Ital. sacr lom. I, par:. sign. " col. 113). « Cum
sparsissel fama Adenulphum (Reaiinum episco-
pum), ir. S. Eleulherii lemplo ejusdem sancli cor-
pus una cum sanclissinia? Anlia? malris reliquiis in-
venisse. Innocentius PP. III, hiimilliler a Realinis
exoratus, ut celebranda? translaliom inleresse digna-
retur, eo se conlulil, invenlumque thesaurum so-
lemni ritu Iranslulit, recondidiique eodcm in loco
ubi reperlum fuerat, ut sequens inscriplio in !a-
mina, wna cum sacris lipsanis invenla, fidem fa-
IncarnationU 1198, mense Aug. die 13, temporibus
Innocentii PP. III, ipso assistente in civitate Reat.,
D liic recondila suni ossa sanctorum
marlyrum Eleu-
— therii et Antix matris ejus, ?ti prxsentia domini Sofr.
presb. card. lit. S. Pra.r. et Mag Petri, diacon.
card. S. Manr in Via Lata, cl Adenulphi, episcopi
P,eut. qux reperla sunt sub hoc altari, sicul
anliquus
repertus tit. histor. et fama publica indicavit. Petro
quidetn Compostellano, archiepiscopo prxsenle. »Pra?-
terea, instrunienium quo Reatini jura
ab ipsi Ro-
manae Erclosiae solvenda recognoscunl, ex codice
mslo Cencii Camerarii, habelur apud Muralnrium,
Antiq. med. sevi, tom. II, col. 17, disserl. 19. Fa-
clum dicilnr, anno Incar. millesimo centesimo no-
nagesimo nclavo, indictione prima, anno primo pon-
lificatus domini lnnocentii lll papx, mensis Augusti
dteU.
(49) Vide supra notas ad § 10.
 ;

CCXI INNOCENTIII III PAP/E

mitras insuper pretiosissimas ei polcheriiinas ex A mosyoarinm lieri duas cameras terminaiag; ilem,
smalto cum pcrlis subiililer operatas, chirolec;is cameram juxla capellam, et oraculum ante specu-
similiter ci sandalia, ut, etc.] lum, el domuni pro clibano concistoriccnci fecil

CXLVI. Quia vero non lam honorabile, sed utile [de. Mai, clibano. ConsMorium fecit] paviraen-
censuit, ut summus poulifex apud Sanclum Petruiu tari, elgradus marmoreos ad e.jusdera a»censura.
palatium dignura haberet, fecit ibi fieri domos isias CXLVII. (54) [Circa familiares suos liberalis-
de novo : oapellaniam, cameram et capellam, pa- siraus exsiitii, conferendo illis beneficia et bo-
naltariam (50), buccellariam, coquinam et mare- noies. Nam de cipellanis suis bos promovil ad
scalliam ; doiuos canceliarii, camerarii, cl eleemo- dignilales : Hugolinum, in diaconum cardinalem
gynarii; aulam aulem confirmari praecepit, ac relici Sancli Euslacbii (55), quem praHerea fecit (56)
logiam, lotumque palatium claudi rauris, et super episcopum Otiensem Leonem, in presbyterum j

portas erigi lurres ; emil eliain doraum inler clau- cardinalem Sanclae Crucis (57) Joannem, in prc- :

suram palatii, quam ad habitalioacm medici (51) sbyterum car.linalem Sanclae Mari* in Cosme-
deputavil. Apud Lateranurn autem fecit prftparari din (58 1

,
quem postea fecil Romanae Ecclesiae can-
palalium, quod supra capellaniam, in quo non-
est cellarium; Peirum,
presbyterum cardinalera in
dum Romanus poutifex habitaverat, tabulalara su- r> Sanclae Pudenlianas (59); Nicolaum, in episcopom
per camera, et caminum in camera faciens, c.t- Tusculanum (60) ; Joannem, in dhconum cardina-
merara aeslivam, et camerulara super absidam, et Via Laia (61)
lera Sanctae Mariae in Octavianum, ;

undique circa palatium ad firmatum ipsius cos- in diaconum cardinalem Sanclorum Sergii ct Bac-
sas (52) altas et amplas, quas vulgariter scon- chi (62) ; Joannem, in diaconum cardinalero San-
tros (53) appellant. Fecit etiara apud domum elee- clorum Cosmae et Damiani (63) ; Paulum in Orta-

(50) De paneliario papae menlio habelur in epi-
stola 207 liliri secundi, Poteslati, consulibus et
jusiitiariis Vilerbiensibus, ut concordiam cum Ro-
manis inilam conservent, ibi enim sic legilur : < Pro-
pter quod dictum subdiaconum (G. archipresbyte-
rum S. Angeli,dc quod egeral supra), et dilecium
filium, Hugonem, paneliarium nostrum, ad vos d;i-
ximus deslinandos, elc. »
(51) Duo fuere lemporibus Innocentii PP. III me-
dici pontilicii, quorum memoriam reperire esl iu
anliquis historiae monumentis; unus, de quo dubi-
tari nullatenus Joannes Caslellomala, qui
potesl,
ad linem testameaii Mariae
teslis suliscriplus legitur
reginae Aragonum, anno 1213, die 20 mensis Apri-
lis ( v:d. a d Dacher. Spicileg. lom. III, p. 176)
| > i>
aller paulo anlerior, Romuadus nomine, e schola
Saternitana, cui /Egidius Corboliensis, canonicus
Ecclesiae Parisiensis, el arehiiler
Francorum II. opus suum dcdicavii, De composi-
torum mcdicaminum virlutibus. quod 6000 versihus
Ivxamctris complexus esi, uti docet BuIhjus \Hi-
stor. Universit. Paris. I»m. II, pag. 718). Poeiuatis
hujus majorem parlera, e codice Gudiano :n Biblio-
Iheca Guelpherbylana, vulgavil PoIycarpUs Leysc-
rus (Hist. poetar. med. mvi, pag. 500 el sequeiiti-
bus). In Prajfalinne ha-c legunlur
Nos physicx antistes, quos /Egidiana lihellos
Sanctio produxit, digno Homualdus honore
Consecret et cclebret ; qui, ne penetrabilis aurx
Solvalur radiis, poputo mirante, per xstum
Obnubit caput, triplici domat aslra galero;
ln physica celebrem quem Justiniana favore
Divitis eloquii prudentia tempore longo
Detinuit; sed eum Domanx curia sedis
.Xunc colit, auctorem phgsicv, vitseque palronum.
fo.se novo faveat opcri. nac Parisianas
physicamresonweCamxnas, elc.
JEslimet indignum
ci narra il (Romoaldi) uomo dollo,
vero, fu colui
e dato da principio, e per molto tempo, allo studio
della guirisprudenza, ed un solennc ippocondriaco,
se per islar difeso dal caldo se ue andava per cilia
con re berretle, o cappelli » Caeterum Inno-
ceniium PP. III, praeler alia mullifaras doclrinae
genera (quibus ipsum iuiLuluni fuisse apuJ cunctos
in confesso esi, el Gdem faciunl ipsius opera), ar-
lem eliam medlcam coluisse credendum esi, « nel
supposio (peruil auclor modo supra citatus ibid.),
nel supposlo, cbe sia veramenle sua una ricelta,
C o conjectione al viso, di cui lo fa autore un bel co-
dice in merabrana del secolo xv, possedalo dal eru-
ditissirao sig. conte Carlo Simonetli, il qual con-
liene il volgarizzamento dell* opera di raaeslro Aldo-
bran lino, ed alire cose me liche. »
(52; Cossas. Nura potius costas? quocunque raodo
Philippi regis legi debeat vox isia, eo saliem quo hic accipjenda
videlur sensu, incoguila fuit Gangio, nec non Car-
penlerio.
(53) Scontros. Sic legiiur in codice Vallicellano,
de qua voce idera dixerimus ac in nela superiori.
54) Quae hic uncis iuclu.luntur, apud Riynaldum
leguntur, Anr.al. ecr.les. tom. XIII, ad anno 12 6,
§ 14. pag. 252.
:
(55) Vide ad epislolam 29 lihri quinti.
(56) Anno 1207, pontilicaius x, Romae, mense
Decembri. Oldoin. ai Ciocon. loni II, col. 28.
(57) Vide ad epistolam 1 libri septirai.
(58) ViJe ad epistolam 27 libri septimi.
I) (59) Vi.le supra not. ad § 29.
(60) Nicolaus de Romanis, Romanus, Innocen ii
PP. III a sacriliciis, ab eodem, anno 1204, ponii-
licilus vii, raense Marlio, juxia Panvinium, vel,
juxla Ciaconum, mense Decembri, episcopus ca-
dinalis Tuseulanus renunlialus fuit. Legalionem in
Angliam suscepit versum annum 1214, et pluribus
aiiis eliam funclus est. Obiil sub Honorio PP. III,

Llhi etim ad marainem abnolatum sil, an. 1198« anno 1219. OldoIn. ad Ciacon. tom. II, col. 22.
circi hoc tempus vixisse viiietur Romualdus iilei (61) Vi.U- ad epistolam 181 libri seplimi.
nuii aliunde notus, qui perinde Coeleslini PP. III, (62) Oclavianus, ex comitibus Segniae. Anagni-
ac verisimililer etiam Innoccnti PP. [II. arehiater nus, Hernicus, Innocentii PP. III consobrinus, ex
fueril. Ad haec vero, pontiticii sacelli sacerdote, ac ex canonico S. Pel i,

iiui. ne penetrabilis aurx (63) Joannes, ex pontificii sacelli sacerdole, ti-

Sotvatur ra liis, populo mirante, per xstum luli SS. Cosmfe et Damiani diaconus cardinalis, ab
Obnubit caput, ei triplici domat astra galero :
Innocentio PP. III, Romae, anno 1205, poniifica-
ista nolavii doclissimus abbas Gaet. Marinus (De- lus vn, raense Decembri, renuntialus esl. Obiit sub
gli archiatri pontif., vol. I, p. H) : « So Egidio poi Honorio PP. III. Id., ibid., col. 27.

CRXIII GESTA.
num episcopum (64)-, Benedietum, in episco-
pum (65) Fundanum;] Rainerium, in episcopum
Tuscanum (66) ; Joannem, in episcopum Furco-
nensem, quem posiea transtulit in episcopum Pe-
rusinum (67) ;
^gidium, in episcopum Cajeta-
tri, S. R. E. camarius, et liluli SS. Sergii et Bacclii
diaconus cardinali*, ab eobem Innoceutio PP. III,
Roma?, anno 1205 pontilicalus vm, mense Decem-
bri, reiiuiiiialus esl. Hunc adhuc subdiaconum, cum
Jordano, iu Picenum Innocentius legaverat, ut eam
provinciam, ejeclo Marcualdo invasore, Ecclesiie
Romanae redderet. Innocentius, in epistola ad epi-
scopos regni Siciliae scripta, Octavianum conso-
brinum suum vucal. Interfuii comiiiis, in quibus
Honorius III el Gregorius IXRomani ponlilices ele-
cti fuerunl. Viiani produxit usque ad annum 1229.
Sub Gregorio PP. IX lucis usuram amisil, ejusque
obilus memoratus iv Non. Februari in Necrologio.
Oldoim ad. Ciacon. tom. II, col. 28.
(64) De isto hoec tantummodo bubet Ughellus,
(Itnl. sacr. lom. I, col. 780; « XVI. Paulus Paulo :
alteri successit, ab Innocentio PP. IHOrtauus eleclus
epi-copus, circa annum 1200, cum ejusdem poiUificis
familiaris esset ac capellanus. Ex Vita ejusdem pon-
lifis ms. in bibliotheca Vaticana > Vilam nun pro-
duxil ullra annum 1222.
(65)Idem ibid., col. 78 « XIV. Benediclus, epi-
: Fereniino...
scopus Fundatus adleclus est ab Iunocenlio Pl*. III
an. 1199, ex Viia ejusdem ponlilicis, ms. iu biblio-
theca Valicana, » Obiit aule annum 1201.
(66) Hic agit videtur de Raynerio, hujus nominis
secundo, de quo sic apud Ughellum, in episcopo-
rum Vilerhiensium serie (Ilal. sacr. toui. 1, part.
sign. * col. 310) «Raynerius, bujus nominis se-
: pere fodrum, dicens
cundus, Vilerbiensi Ecclesine praefuit anno 1199.
Huic antistiti Vilerbiense consules Bagnaiae caslel-
lum donarunl anno 1202, die 15 mensis Oclobris,
ulprodil publicum ea de re instrunienlum. Ilieitem
Rainerius, ut erat egregie pius, Ecclesiam S. Fran-
cisci Tuseanellaa monachis S. Salvaloris Ammialini
montis restiiuit exstaique ejusdem memoria in di-
: Kalendas Maii. Hac die consecralum est altaro
ctae Eoclesiae monumeniis, pubhcisque scripluris,
usqne ad annum 1221.» Vide eiiam quae uos adno-
lavimus ad epislohs libri quinli 93, libri ociavi 105
et 128, libri noni 255. Conferendae suut insuper
epistolae 139 libri decimi Clero et populo Viter-
: ipsum, sed anno tanlummodo 1279, Jacobuni me-
biensibus; ut Yiterbiensis ecclesia sit deinrseps calhe-
dratis dal. Vilerbii iv Id Oclobris, an. x (id est
1207); —
142, Clero et poputo Tuscancnsilms ; de
confirmatione pnvilegiorum episcopatus Tuscanensis
dal. Cometi, iv Kal. Novembris, annox;
148, — ;
Archipresbitero et canonicis S. Xisti Viterbiensis ; dc
confirmalione cujusdam concordix. inier ipsos et lUuj-
nerium, episcopum Vilerbiensem ; dat. Sulrii, xviu
Kal. Decembris, anno x. —
Adde, si vis, quod ex
monumentis patet. Ravnerium modo Tuscanensis,
mo lo Viterbiensis episcopi nomine designalum
fuisse. Elenim, interfuit sub nomine Tuscanensis,
seu Tuscani episoopi, solerami Jedicalioni ecclesiae
S. Maiis a Castello, in urbe Cornelana, cuni aovem
aliis episcopis, anno 1208, prout lides facil inscriplo
raarmorea, quae iu ea ecclesia ad parietes legilur.
(67) Dc isto vide ad episiolam 100 libris seplimi.
(68) Post ohiiuin Peiri, Cajetani episcopi XXVIII,
quem obiisseante annum 1191, ex insirumeniis com-
peritur, jEgidius, jam ab anno 1191, electus repe-
rilur in doeumenlis Ecclesiae Cajelanae, prout mo-
nuil Utrhellus (ltal. sacr. lom. V, in Appendiee,
col. 1512). Poslea, ab Innocentio, cujus amicissi-
mus eral, consecratus fuii circa annuin 1200, |>ri-
die K il. Decembris. Hic /Egidius e xeuodochio cor-
pus S. Theodori marlyris, qui a Conslantinopoli
Cajelam olim fuerat delatum, a Petro, lit. S. Mar-
celli cardiuale, in Orienlem legalo, in ecclesiam
;
— AN. INC. ccxiv
A num (68), Alberlum, in episcopumFerentinum (69)
Petru m [ed. Mai., iEgidium in episcopum Ferenti-
num, Pelrum, elc.], iu episcopum Milileusem (70):
Saxonensem (71), in eoiscopum Apruntinum ; Ray-
naldum, in archiepiscopum Capuanum (72J; Bar-
calhedralem transtulit (circa annum 1206-1207)
Paucis post eam translationem aunis superstes fuil
^Egiiiius. Id., ibid., lom. I, col. 584. Successor ejus
Ricardus, jam ab anno 1208, ab Ughello memo-
raiur (ibid., lom. V, in appcndice, col. 1512).
(09) « XIX. Alberlus Longus, canonicus Anagni-
nus, familiaris intimusque amicns Innoceutili PP.
III, dum privala fortuna ulerelur, ab eodem pon-
tilice, lum meritorum, tum amicitiae ergo, Eeren-
linus episcopus (port Berardum, de quo vide ad
epistolam 77 libris quinli) ailleclus esl n Kal. Junii
an. 1203. » Hacienus Ughellus, Ital. Sacr. tom. I,
" col. 720. De eodcm quasdam alia leguntur in Cbrp-
nieo Fossae-Novae (Rer. Italic. Script. tora. VII,
col. 886 el sequenlibus) qu* hic exscnbere nos non
pigebit. Au. 1203, indiciione sexla, undecimo Ka-
<>
lendas Februarii, Berardus, episcopus Ferenlinus,
obiil. Nonas Maii, indignalioue Romanorum, do-
minus papa venit Fereniinum. Undecima Kalendas
Jniiii, fecil ibi et consecravit dominum Alberlum
Longium, canonicum Anagninm, episcopura de
—
Au. 1206, indiclione nona se-
cundo Lius Maii, dorainus papa Innocentius Feren-
linum venil, et ab Ecclesiis fudrum recipere notuit
dicens quod ultra modum Ecclesiae gravareniur....
— An. 1208, aliu die (ide^l decimo Kalendas Oclo-
bris), dominus papa ivit Ferentinum et niansit ibi
per inensem. ei <<b epipcopo Alberlo, noluil reci-
Ego scio slalum Ecclesia-
:
ruin episcopi aulem si tot et lanlis vicibus, quan-
;
tis ego Ferenlinum venio, a vobis fodrum recipere
G vellenl, ecclesiae veslrae ultra modum gravarenlur;
ob hoc recipere nolo... —
An. \2Q9 (ex instrumento).
Auno Dominicas Incarnaiionis 1209, ponlificatus
domini Innocenlii teriii papa? anno duodeciino,
ecclesiae beaii Jacobi aposloli, quae posila est
juxla ponlem Ceccanum, per mauus domini Al-
bcrti, veneiabilis episcopi Ferenlini.... »
Quo lempore obiorit Alberlus nescirnus. Post
moral Ughellus, loc. cit.
(70) « X. Petrus, Innoceniii terlji familiaris, ab
eodem renunliatur episcopus (Militensis, in Cala-
bria) anno 1200, ut habelur in Vila ejusdero pon-
tilicis, iu codice Valicano;ad quem exslanl ejus-
dem pontificis, litierae, ut abbalem Miliiensis mo-
nasierii, a prasdecessore suo electum, sed niaiiu
mutilatum, deponerel. Huic, anno 12i3 mulier
devota, Veneiia, uxor qnondam Alexandri de Se-
D minaria, possessionem quamdam donavil, qua? ad-
huc a Militensi Ecclesia possidetur, » Quaenam sint
litlerae quas Ughellus ab lnnocenlio scriplas
illae
fuisse memorat el num in Regislis hodie repe-
rianturnon meminibus. Verum exslat episiola libri
decimi 112, .-Irchiepiscopo Cusentino, el episcopo Mar-
lurancnsi; ut Petrum, episeopum Militensem, ad-
vcrsus comitem Amfusum lueantur ac prolegant ;
dal. Vilerbii viu Kal. Septembris, an. x. Succcssor
ejus Rogerius nolalur an. 1222.
(71) Sasonensem. Sic in codice Vallicellano ubi
per abbrevalionem scriptum es! Saxonem. Sassonem
legendum esse videlur. Sic enim apud Ughellum.
(Ital. sacr., tom. I, col. 397 « XIV. Sasso, Innocentii
:
lertii
(72)De lempore eleclionis R:ynaldi in archiepi-
scopum Capuanum, vide quae jam adnotavimus supra
ad § 23. adde, si vis, ea quae leguntur apud Ughel-
lum.
ccxv
lholomoa?um, iu archiepi-copum Traneusem
lerlii familiaris, eleelus esl ab eo episcopus (Aprun-
linus) anno 1204. Hic laborem Inierami civium,
lam quam iu aedificiis novae civilatis,
in aggeribus
pia consideratione animadvertens, libertatem et
immunilates, a suis antecessorihus concessas, non
solura contirmivit, verum plural alia elargiius est,
lum (Ilul. sacr., lora. VI, col 410) : Raynaldus
primum ob defectum aelaiis d.itus esl Ecclesias Ca-
puanre procurator. Kuit ergo eleclus et confumalus
ab Innocenlio, nou concecralus. Ideo, in documenlo
anni 1 20 i el in alio anni 1205, i\'\c\\.ar elecllus ejus-
, dijudicent; dat. Ferenlini, vi Kal. Augusti, an. ix.
demque inspicitnr subscriptio lilleris rubeis exarala,
ol s gnutn in huuc moduin in cireulof S/grcn/um est
super nos lumen vullus tui, Dominc. In medio San-
ctus Stephanus. Raynaldus, Capuanus electus anno
vero 1210, jara cousecralus subscribiiur, diciturque
archiepiscopus. Intorfuil Raynaldus translationi. S.
Andrcae a Pelro Gampuano, cardinale, Ainalfi ce-
lehrataj anno 1206, et apostnli digiium obiinuit,
quem iu thesmro Capuano reposuit. »
Huc usque Unhellus Verum, Raynaldum, jam ab
: 1568, Nicolaus archiepiscopus Tranensis, apud ip-
anno 1208, a le mensem Auausli, consecratum
fu'sse, archiepiscopumque diclum, evincitur ex epi-
s'oli libri undeeitni 125, Raynaldo, Campuano ar-
: ac eliam (post Raynaldum, de quo raos, in nola
chicpiscopo, eiusque successoribus canonice subsli-
tuendis in perpeiuum; ad confirmationemprivilegio-
rum; dat. apud S. Germanum, per manum Joannis
S. Marim in Cosmedin disconi cardinalis, S. R. E.
canceiilarii, x Kal. Augusli, indiclione xi, Incarna-
lionis Dominicae an. 1208, ponlificalus vero domini
Innocentii PP. 111 an. undecimo 26, Raynaldo,
: epislolas apud UghelLum, Ital. sacr., lom. VI, in
Gapuano archiephcopo, qua confirmatur sententia
ah Alexandro PP. III. lata in favorem archiepiscopi
Capuani adversus ahbatissam monasterii S. Marix
Capuen-is ; dal. apud S. Germanum, xn Kal. Au-
gusli, an xi.
Verum, Raynaldus, anno 1207, mense
huc ponlitice vocalur. Vide epislolam 91
eleclus a
libridecimi Archidiacono et capilulo Venafranis
:
qua confirmaniur ccrta jura et sententix pro ipsi
lalx dat. apud Montem-Flasconem, per manum
;
Johannis, S. Mariae in Cosmedin. diaconi cardina-
lis, S. R. E. cancellarii, vi Kal. Augusti, indiclione ix
(leg. xi, Baluz. prxfat.) Incarnationis Dominicae
an. 1207, pontiticalus vero domini Innocentii PP. III
anno decimo. Ibienim sicdiserle legitur «Sane, cum : nondum
olim Yserniensis Ecclesiae nunlii ad nostram prae-
seniiam accessissent. et humililer postularenl, ut
eorum Ecclesiae desolalae palerna dignarelnr sol-
liciiudine providere, ac (inem inponere quaestioni,
dilectis filiis R. Capuano electo et magistro Ph. no-
tario nostro, tunc Benevenlano rectori, dedimus in
mandatis, etc... » Et infra... « Sed quia idem ele-
ctus examinationi causae non potuit interesse, com-
misit eidi-m nolario vices suas ... »
Addit Ughelltis (ibid., col. 410) Raynaldus me-
: nem vi cum die lerlh mensis Octobris auni lnno-
inoralur, an. i. Honorii PP. III, in Regesto Valicano,
episl. 97, dal. 15 Kal. Maii. Paulo post oportetobiisse,
tametsi sunl qui illum referant. ad an. 1221, confun-
denles illum cum alio ejusdem nominis successore. »
(75) Tranensem. In codice Vallicellano, scriplum
videtur Trojanum; sed legendura absque ullo dubio
Tranensemde Trojano ;enimarc/i(>p«srop^/u,nullibi,
quod sciamus, mentio. E contra, de Barlholomreo,
Tranensi archiepiscopo, sicapud UgbttUnm (llal.sarr.
tom. XV, col. 1229) « VII. Barlholomaeus, Inno-
: Traite de cliplom., lom. V. pag. 288J : « A l'egard
centii Pp. tll familiaris, eo mandaie, Tranensis
arehiepiscopus consecralur. circa annum Domini
1206, de quo in vila ejusdem ponlificis, ms. Vatic.
bibliolh. menlio habelur; ad quem etiamidera scri-
bil Innoceniius, Non. Julii an. vin, epist. 175,
f> 36. » Epistola ha°c de qua hic U»hellus est 118
libri octavi. De eodera Bartholomaeo, archiepiscopo
INNOCENTIl III PAP.E ccxvi
(75) ; ^BIasium, in archiepiscopum Turrilanum (74); Ray-
anno 1207, ut ex monumenlo el archivio ejusdem
eeclesiaa deprompio, liquide palel. » Hactenus. Ughel-
lus, loc. cit., qui posUa. uris secundis, monel (iom.
V, in Append., col. 1494), Sassonem non nisi anno
1205, in episcopum adlecium fuisse.
Tranensi, simul ne apostolicx sedis legato, agitur in
epislola 135 libri noni, Barensi inter wchiepiscopo,
el episcopo Salpensi; ut causam qux archiepiscopos
Trancnsem et Acheruntinum vcrtebatur, examincnl et
De lempore ipsius electionis confermdae sunt epi-
stolae libri quinti 09, Bisuntino episcopo, et Marsi-
:
cano, subdiacono, el capella.no papx, de electione
;
archiepiscopi Tranensis ; dat. Lilerani, vin Kal.
Julii, an, v (id est 1202) ; 88, Capitulo Tranensi ;
B de eodem argumento dal. Vellelri, xvi Kal, Oclo-
;
hris, an. v. Ibi vide quae nos adnotavimus. Quando
obieri; Barlholomaeus, pro incomperlo habuit Ug-
hellus. Posi Birlbulomaeum, sed non nisi anno
sum memoratur.
(74) Blasius, S. R. E. subdtaconus et notarius,
sequenti, ajemusj procancellarii munere fungens,
diversis Innocentii PP. episiolis subscriplus repe-
rilur, ab initio saltem mensis Noverabris, anno In-
carnalionis 1200, Innocentiani vero ponlilicitus in,
usque saltem ad finem mensis Aprilis, anni Incar-
carnationis 1202, Innocenliani ponlificaius. V. Vide
appendice ad linem Pantalconi, Ecclesix Compsa-
:
nx archiepiscopo de conservatione et confirmatione
;
jurinm el episcopum dal. Lalerani,
; per manum
Blasii, S. R. 15. subdiaconi et notarii, iii id. Novem-
G bris, indiclione iv, Incarnal. Dom.an 1200, ponli-
Julio, ad- licatus vero domini Innocentii papae III an. m.
E;iislolas libri quinii Resisiorum :9, Waltero
;
prxposito S. Pelri de Monle Sereno, ejusque fratri-
bus, elc. De confirmatione privilegiorum dat. Lale-
;
rani, per manum Blasii, S R. E. subdiaconi et
notarii xn Kal. Aprlis, indictione v (id est, anno
1202, ponlilicalns v).
Imo, Blasius, inilio mensis Octobiis, ejusdem
anni Incarnationis 1202, lnnocentiaui pontifioalus v,
archiepiscopum Turilanum eleclus l'ue-
in
rat. bulla Lnnocenlii,
Testis apud Millnrellum
(Anna Camaldul., tom. IV, in appendice, sol. 216,
instrum. 155 Joanni, priori monasterii S. Vigilii
:
Seivnsii ejusque fratribus elc, qua recipiuntur sub
protectione B. Petri dat. Velelri, per manum
;
Blisii S. R. E. subdiaconi el nolarii, m
Non. Oc-
(obris, Indictione vi, Incarnalionis Dominice anno
1262, pontilicalus aulem Domini Innocenlii PP. III
t-v anno v. Observal Mitlarellus in hac bulla imliclio-
centiani pontificlus v, Incarnalionis 1202, colli-
gnrt, ideoque addit, in notulae spec em, mutata
;
nimirum (indiclione) mense Septemhri. Scimus, a
nonnnllis ancloribus id tradittim fuisse, nempe,
quod lemporibus lnnoceniii PP. III, constanti fere
usu, indicliones nov«e, aul a mense Januario, ant
multo saepius a mense Seplemhri sumerenlur; et in
hanc senlenliam pedibus ire visi suunl novae Diplo-
matieae auciores. quando sic scripserunl (fl/ouw.
de 1'indiclion, les bulles dlnnocenl III la pronnent
du 1" j-invior, et plus souvent encore du l cr
septembre. » Verom an firmo salis ariiumenlo
hoc assevoraliim fueril nescimus. Elenim, inler
lot ac tanlas, quaeadhuc supersnnt, Innocenlii
PP. III hullas, quas dicunt consisloriales, paucae
admodum occurrunt in quibus indiclio, aut a
 GESTA.
mense Seplembri, aul a mense Januario numerata A. dam eidem P. (nepoti Turritani electi) duximus
sil
; mullo plures reperiuulur, ex quibus indictio-
oem aiiquando, vel ab Uciobris, vel a Novembris,
vel a Decembns mense, suiupiam fuisse probari po-
lest. Sed (ie hoc alibi fusius. iSunc ad Blasium re-
deamus.
Blasius, a pontilice, jam ante diei.i primummen-
sis Decembris, anni Inearnalionis 1202, in archiepi-
scopumTurritar.um eleclus, alii]uaudiu adhucS.R.E
suhdiaconi el nolarii, simul ac Turrilani electi no-
mine, poniificiis bullis subseriptus reperitur. Vide
epislolam 130, lihri quioli, Agneti, abbaiissx Jo-
trensis monasterii, cjusque successoribus, etc. De
confirmatwne privilegiorum; dat. Laierani per ma-
niirja Blasii ; S. R. E. subdiaconi el notarii, Tur-
ntani elecli, Kal. Decembris, indiclione vi, Incar-
nalionis Dommicae anno 1202, poniilicatus vero do-
rr.ini Innocentii PP. III, anno quinlo. Nec non
circa idem lcimus, poniilex isle de Blasio loquens,
ipsum eisdem duobus lilulis designabat. Vide epi- t> 25 Februarii, anni (juxta nostrum comput.indi
stolam 131 ejusdem iibri, episcopo Nivernensi; ut
beneficium trium marcarum ab ejus prxdecessore,
— AN. INC. ccxvm
conferendam, ut incepto litlerarum studio liberius
vale.it imminere. Unde ipsi episcopo, et dilectis
liliis, decano et capitulo Nivernensibus, per scripta
noslra priecipiendo mandavimus, ut eidem P. vel
ejus procuratori, omni contradiciione, dilalione et
appellatione cessantihus, prasbendam ipsam cum
slallo chori, et loco capituli, assignare procurenl,
ila quod ex hoc idem eleclus, qui jam sibi mulli-
pliciter utilis exstitit, sicut novil et exislere pote-
rit in futuro, ad obsequium ejus forttus invitelur,
et os devolionem suam possimus non immerito
commendare. Quo circa, elc. Dat. Laterani. ibid.
Januarii, au v (id est 1203). Ad calcem, scriptum
est super hoc pradictis, episcopo, decauo et capi-
tulo Nivernensibus. »
Bl.isius, Turritanus electus, sed nondura archi-
episcopus (id est nondum consecratus), diversis
pontificis epistolis seu bullis usque saltem ad diem
morem) 1203 subscriptus reperitur in Regesto
anni ponlificatus Innocenliani VI vide epistolas,
;

magistro, Blasio, subdiacono papx et notario, nunc libri sexli; 3, kbbati S. Lupi Trecensis, ejusque
Turrilano electo, olim concessum, dicti Blasii nepoti fratribus, etc, de confirmatione privilegiorum : dai.
nunc conferat ;dat. La.erani. lbi sic legitur « Quan-
: Laterani, per manum Blasii, Turrilani electi, xKal.
tum dilectus filius. magisler Blasius, subdiaconus el Martii, indictione vi, Incarnalionis Dominicae
noiariuf noster, Turritanvs electus, utilis fuerit Ec- anno 1202, pontificatus voro domini Inuocentii
clesias Nivernensi, el quam lideliter ejus apud nos PP. III anno v (recte v, eliamsi inserla sit epistola
negolia sludueril promovere, per experienliam in Regesio anni vi) 1, Joanni priori, et frutribus
;

te credimus uidicisse. Ne igitur apud eam- pixta specum Beati Beuedicti, etc, qua conccdit eis
dem Ecclesiam obsequiorum ejus tnemoriam depc- pontifex sex monctx librasex annuo censu Castri Por-
riret, si, co in arebiepbcoporum Turritanum as- tiani ; dat. Laterani, per minum Blasii, Turritani
sumplo, luae devolionis aflecius aflectui devotio- electi, vi Kal. Marlii. indiclione vi, Incarnalionis
nis ipsius non curaret, saliem in suis liLeraliter Dominicae anno 1202, pontilicatus vero domini In-
respondere, benelicium Irium marcarum argenli nocenlii papae III anno vt (recte eliam hic vi, nam
ad pon.lus Trecense, quod bonae meraoriae J. prae- die vi Kal. Marlii, jam numerabalur annus Iano-
decessor tuus, in censu suo Nivernensi propria ei centiani pontilicalus vi) ; 10, Adelfonso, Auriensi
liberalitale concessii, dilecto filio (P. ut ex epistola episcopo, ejusque successoribus, etc, de confirma-
mox citata eruitur) uepoli ejus, sui> tenore quo ,, lione bonorum et privilegiorum dat. Laterani, per
;

habuit, duximusconferendutn. Monemus igilur.elc» manutn Blasii, Turrilani clecti. v Kil. Marlii, in-
et illa quidem Iunocentii, ex epislola citala, verba diciione vi Incarnalionis Dominicae anno 1202,
hic rclerre libuit, eo quod ex illis erui polesl Bla- ponlilicatus vero domini lnnocentii PP. III. anno vi.
sium, aut e nostra Gallia oriundum (quod bic in- Verum, Blasius in archiepiscopum consecralus
vesligare nobis alio properanlibus non licet), aut fuit anlediemquinitim mensis Martii ejusdem anni.
sallem Gallis addictum fuisse quod etiam ex epi-
; Id evincitur ex bulla, apu Ughellum (Ital. sacr.
1

stola mox cilanda contirmabitur. Paulo posl, id est tom. I, col. 917) Gualtero Lunensi episcopo, de
:

die 13 niensis Januarii, anni ponliticalua Innocen- confirmalione omnium juriuin et bonorum Lunensis
tiarii V, id est anni Incarnalionis juxta noslrum Ecclesias ; dat. L-tterani, per manum Blasii, archi-
compulandi roorem, 1203, Blasius furritanus ele- episcopi Turritani, Non. Martii indiclione vi, Incar-
ctus tanlummodo, non jam 5. R. E. vel papx, sub- naiionis Dominicae anno 1202, poiitificatus vero do-
ms el notarius, a pontifice vocabatur. Confer mini Innocentii papa? III, anno vi. Quoad Blasii in
epislolam 142 ejusdem libri quiuli Abbati Dolensii archiepiscopum consecrationis tempu> concinere
N. . subdiacono papx. videntur epislolae quae libii sexti it) et 20, qu;e
Pri ri de Leproso ; ut eptscopum Nivernensem, datae dicuntur equidem vi /./ Maii, sed quas, cx
prxbendam P nepoti Tumtani electi juxta manda-
.
loco ubi in Regeslo inserta» sunt (nem;.>e inter epi-
lum papae assignare cogant. Dat. Laterani, Idib. Ja- slolam 18, da/am vi Id. Marlii, et epislolam 21,
nuarii, an. v. Sic enim ib: Pontifex : « Olim pro B. datam v Id Martii), coi'jiceie f.is esl dalas etiam
de S. Portiano, paupere clerico, venerabili fratri fuisse vi /( Jlartii, non vero Maii. Vide epislolas
nostro, Niverr.ensi episcopo, apostolicas curavimus D(loc. cit.) Iibri supra dicli ; 19, Abbati Doleiui; E.
litteras deslinare, ut, quoniam ab eo fuerat ordi- subdiacono paptr, priori de leproso ; ut, nonobslanle
nalus, ei landiu provideret in necessariis, donec episcopi Nivernensis morte, prxbendam in Ecdesia
sibi beneficium eccle^i.isiieuiu assigr.aiel. Post- Nivernensi P. nepoti archiepiscopi Turritani, juxta
modum vero, cuin per ipsum non foissel mandalo tenorem mandati aposlolici, de hoc ad diclum quon-
super hoc apostolico satisfactum, ipso ad noslram damepiscopumNivernensemdirecli,faciant,assignari.
praesentiam redeunte, donalionem primo vacaturas D;it. Lalerani, v id. Maii (potius, ut supra observa-
praebenda; nobis duximus retinenJam, denuntiantes vimus, Mariii) an. vi ; 20 Abbati Dolensi ; de argu-
lrrilum et inane, si de lpsa forsitan aliquid ordi- mento simili in faoorem L. (alterius nepotis Bla-
;

naret; quam vacare postmoduin nohis suis litteris sii. archiepiscopi Turrilani (pro prxbenda inEcclesia
intimavit, el quod super ea exspecUret noslraj be- Liniaeensi dat. ui supra.
;

neplacitum Toluntatis. Licet autem annuum bene-
licium trium marebarum, quod dilectus filius, ma-
gisler Blasius Turritanus electus, percipiebat in
reddiiihus insnis eniscopi, P. nepoti ejus-iem elecli.
in partihu s illis sludenti, m radaverimus assignari,
quia lameu idem B. (de S. Portiano ae medio est
sublatus, et eidem episcopo eliam expedit provi-
Ex his duohus epistolis diversa erusre est quae
hii adnolare pretium operae duximus, lanto magis,
quod exhinc e:roris cujusdam chronologici simul
ac necrologici, in quem posl Bilusiurn novajque
Gallix Christianix auctores incidimuS, emendandi
ansa forsan prasbebilur. 1° In epislola 19, sic lo-
quilur poutifex « Bonae memoriaa episcopo, et di-
:

sione hujus modi non teneri praediclam prasben- lectis filiis, capitulo, Nivernensibus scripsisse re-
C.CXIX INNOCENTII
colimus, ut dilcclura lilium, P. nepolem venerabilis
fratris nostri archiepisc </ iTurritani, in possessionem
praebendae vacanlis quondam nostrae donationi ser-
valae, obtenlu B. de S. Porciano, qui viam est uni-
versas carnis ingressus, inducere procurareut, vo-
bis super hoc exseculoribus assignatis eidero. Unde,
praefaiis canonicis praecipiendo mandavimus, ul,
non obstanle qnod praedictus episcopus Nivernensis
interim fuil ab hac ioce subtraclus, mandalum
apostolicumexsequinon poslponant. Quocirca, etc...
Dat. Laterani, v ld. Haii (polius Hartii), an vi. »
Lillerae islae, quas episcopo, cl dilectis /iliis capitulo
Nivernensibus, a se directas ruisse hic meminit In-
nocentius, cerlo cerlius sunl iilterae illa? qu* ad
calcem epislolae supra citaia?, libriquinli, 142, datse
Laltrani, Idib. Januarii, an. v, memoranlur his
verbis : Scriptum est super hoc, eodemque die, prse-
dklis episcopo decano et capituto Nivernensibus.
Episcopusauiem Nivernensis, ad quem dirigebantur,
procul dubio eral adbuc Gallerus, ldem ac llle al
querr ponlifex, paulo anle, sed die incerlo, alle-
ram, quam pariler supra cilavimus, epistolam ejus-
dem libri quinti 131. de assignando P.nepotiBlasii,
beneficio trium marcharum, direxerat idem etiam
; mense, post emissam ab Iunocentio le^ilimalionis
ac ille, quem pontifex, de ipso verba faciens, in
epislola libri sexti 19, dai. v. Id. Martii an vi.
seu 1203, jam bonic memorise eptscopum vocat. Nam,
nec de praedecessore cjus, Jo;inne I, ai quem
nunquim •. liere poluerat Innocentius, ulpote jam
ab a'i:io 1195, defuncio, uliima bsec verba bonse
memorix episcopum, accipi possunl, nec de succes-
sore, Guillelrao de S. Lizaro, quem sedisse usque
ad annum 1221 compertum est. Vide nov. Gall.
Christ. tom XII., col. 64.) Ailamen, nos, in colis
noslris ad epistoLm libri quinti 131, datain versus
linem anr.i 1202, illam, non Galtero, sed ipsius
successori Guillelmo de S. Laz;iro direclam fuisse
existimavimus, idemque a forliori de epistola po-
steriore 142, daia die 13 msnsis Januarii anni 1203,
asserere non dubitavimus. Scilicel, in hoc novx Gall
Christ. scriptorum auclori'ati deferendum putaba-
mus. Apud eos enim (loc. cit.\ sic le^'er.;mus :
• Gallerus mense Januario an. 1202, ad insiar Pe-
tri, Senonensis archiepiscopi, et aliorum episcopo-
rum comprovincialium, scripsd prorecipienda bulla
Innocentii d;;!a in graliam liberurum quos Phillipus
Augustus ex Agnete suseeperal. Obiit anno eodem
2 Januarii. » Ei hasc quidcm verb i mense Januario
anni 1202 scripsit, ac, obiil anno eodem 2 Januarii,
de anno Incarnalionis (juxta nostrum compulamii
morem) 1202. Inoocenliani vero ponliflcalus anno
exeunle, iv, inlelligenda esse nobis videbanur.
Elenim, buila de iegitimatione liberorum Phiiippi
Augnsti, a poniifiee. Anagnize, die 4 Non. Socem-
bris, anno Incarnalionis 1201, pontificatus vero iv,
emissa, sequeaii mense Januario, id esl ineunie
anno Incarnationis juxla noslrura computand
morem) 1202, exeunle vero anno Innoceniiani pon- p.
tiflcalus iv, non post alterum annuin integrura, a
prasulibus Gallise recipi et confirmari debuit Rem-
que sic gestam fuis-e evincilur ex epistola mox
citanda. Ac proinde, si admiticnduin foret, Galie-
rum uno eodemque anno, mensn Januario. et bullae
i-iius receplioni snbscripsisse, et f;to funcium
fuisse, id procul dubio de mense Januario anni
Incarnalionis (juxla noalrum compuiandi morcm)
1202. Innocentiani vero pontificalus quarto excunlp,
intelligendum cssel. El sic episcopus ille ad qucm
direcla; fueranl epistuloe, libri quinli, 131, dat. vcr-
sus finrm anni hujus 1202, et 142, dal. ineuntc
annn 1203, fueril non Galterus ipse, qui jam ah
inilio anni 1202 fato fuuclus esse debuisset, sed
successor ipsius Guillelmus de S. Laz;iro, Nunc
vero, re diligenlius pensata, comparaiisque altente
inlt-r se epbiolis illis libri quinii 131 ct 142, ac
epistola libri sexli 19, concludere evidenler debe-
mus, Galterum, nonnisi ineunte anno 1203 diem
II PAPiE ccxx
\ obiisse supremum. ac proiude ad ipsum, non ad
successorem ipsius Guillelmum de S. Lazaro, ad
reclas fuisse quas luam sa»pe citatas libri quinti
episiolas 131 et 142. Nee per id obstabil quominus
quoad mensem (uon vero quoad annum), in quo
obiil Gallerus, stare possilaucloiurn iuvx Gallise
Christianix senlentia. Cum euim, juxla ipsos, Gal-
lerus non ohieiil anle diem 2 mensis Jaouarii, mors
ojus, die 13 ejusdem mensis, quo daia fuii epislola
142, in cuiia romauaadbucignorari debuil. Verum,
paulo posl, morie ejus Romae coruperia, pontifex,
jam ab inilio meusis Martii sequenlis (quo lem-
pore datam fuisse existimavimus epislolam libri
sexli 19), de Gallero verba faciens i|sum bonx
memonse episcopum .Xirernensem vocabal :
llic vero difOcullas quaedam, nec ipsa adeo levis,
oritur. Lilterae, quibus OJo, 1'arisiensis episcopus
Innocentii bullam de legitimalione liberorum Phi-
lippi regis approbavit, edilaj sunt a Baluzio ad
g calcem appendicis priina? libri quinti; ibi dalae di-
serte dicuulur publice, Senonis anno gratiae 1201,
mense Januario (id est mense Januario anni. juxla
nostrum compuianii morem, 1202. lertio scilicet
hullam.) El hoc quidem sentenliae noslra? concinit.
Verum ad c.alcem lillerarum ips^rom isla leguntur
apud Baluzium In eumdem modum (scripseruni)
:
Pelrus, archiepiscopus Senonsensis ; Garierius, epi-
scopus Trecensis Ansellus, Meldensis; Guillclmus,
;
Nivernensis; Hugo, Aurelianensis ; Hugo, Antissio-
dorensis ita quod unusquisque seorsim
; Datum ut ;
supra (id est anno gratiae 1201, mense Januario).
ln cumdem modum Guillelmus, archiepiscopus Ditu-
rieensis ct Robcrtus, episcopus Claromontensis : ita
;
quod unusquisque seorsim datumBiturigis,anno 1201
;
mense Januario. I/i eumdem molum Robertus, epi-
scopus Landunensis ; Pkilippus, Bcllovaccnsis ; Ste-
phanus, Noviomensis Lambertus, Morinensis ; et
;
q Aymatus, Suessiouensis.ilaquod unusquisque seorsim,
datum Retnis, anno 1210, mense Februario (id est
anno, juxla, nosirum compuiandi morem, 1211.)»
Certe, si huic testimonio plena foretadhibenda fides,
lola rueret argumentalio nosira. Nam ex islis sub-
scriptionihus asserendum esse! et Guillelmum de S.
Laziro, Nivernensem episcopum, jam menseJanua-
rio anni ju.xla nosirum computandi morem 1202
sedisse. el legiiimaiionis bullam, a pluribus aliis
Galliarum praesulibus. non nisi posl decem annos
confirmatam fuiss . Undeuam litteras istas excer-
pserit Balnsius, ijznorare fatemur ; nec nobis oiium
superest requirendi, num ex origiuali auihenlico,
num tantummodo ex aliquo cujuscunque tidei apo-
grapho ipsas eJiueril id lamen pronuntiare forsan
;
audebimus, diversos hic deprehendi errores, quos
emendare. obiler tenlabimr.s.
Ac primum in exscribendo, seu potius supplen-
:
do, episcopi Nivemensis nominc, Guillclmus posi-
tum fuisse. dicimus pro Galierus, lapsu quidem fa
cillimo, cum
cu verisimiliter, in archelypo, prassul iste
sola iuiliali G, ul raos est, designaius fuerit. Et
nsirpe asscrtioni f.icile suffragabatur, quicun-
que atlenderit ad ea qu.-e paulosequuntur apud Ba-
luzium In eumdem modum Robertts, episcopus
:
Laudunensis; Slephanus Noviomensis ; Lambertus.
Morinensis; .... dat. Rcmis, ar.no 1210. » Ex bis
enim ultimis manifesiis*imum emergi! rroris indi-i
cium. Lamberlus, Morinensisepiscopus, litleras hu-
jusmodi, anno 1210 nullatenus scrihere potuit, ul-
pole, qui,jam ab anno 1207. mense Junio, fatofun-
ctus erat, successoremque habuerat Joannem, ad
anno 1208, ;x insirumenlis, diversisque Innocenlii
epistolis, notnm (Vi.Ic nov. Gall. Chrisl., lom. X.
col. 1552). Inde patet hicaul in exscnbendo nomine
Lamberlus erratum fuisse,ac legendum esse Joannes,
aut in nola chronica pro anno 1210 reponendum es-
se antio 1201. Hoc quidem ullimum veriuspulamus.
Nam, quis facile credat bullam islam de legilimalione
ccxxi GESTA.
njlduin,inarchiepiscopumAcherentinum(75),Odo-
liberorum Philippi Augu<ti, quae ab episcopis pro-
vinciasSenonensis et provineis Biiuriensis, aliisque
quamplunbus (prout iegilur in bisloria), lieet
pugnanlibus, anno jnxta nostrum computandi mo-
rem 1202, conliimala fueral, a solis Remensis pro-
vinciae episcopis non nisi posl de<-eiu annos receptam
fuissc? praeseiiim cum dc hac discrepanlia allum sii
apud historicos sileiaium.
Inslabil forsan aliquis, dicendo :Alqui, inler pro-
vinciae Remensis episcopos, qui bullas dequa agiiur
se^ius subscripsisse bic dicerto dicunlur, receusen-
lur, Roberlus Laudunensis, Aymarusque Suessio-
nonsis antistiles. Aymarus aulem, sive Haimardus,
uon ante annum 1208 Sucssionenses infulas adeptus
est, Robeiius vero, oon nisi auno juxta veterem
stylum 1210, mense Junio, Laudunensi Ecclesiae
praefuil (Vid. nov. Gall. Christ., loiu. IX, col. 365 el
536). Ergo,nec unusnecallerlilltrasconlirmalionis,
mense Januario vel Februario, anni, juxta veterem
siyluml201,juxla noslrumcompulandi morem 1202,
scrijitsit ;
peculmrilerque ab episcopo Laiidunensi
Hoherto, uon ante aunum 1210 aut eli.im polius
1211, prout apud Baluzium dalae diserle leguntur,
litlarae islas scribi potueruul. Huic objectioni facile
respondebilur ; iino ex ipsa forsan novum senlrnlia?
noslrae robur sccedere videbitur. Hic eniin idem for-
lasse ac supra nobis asserere licel, nempe, in sup-
plando lam Landunensis quam Suession nsis episco-
pi nomine, episcopi Niverneusis, erralum fuisse.
Laudanensis enim episcopus qui initio anni, juxta
nostrum compulandi moreiu, 1202 sedebat, sive is
fueril Rogerius, sive Reginaldos (nam de alleruiro
adhuc ambigiiur vid. nov. Gall. Christ., tom. IX,
; polens in opere
col. 535 et 536), eadem prorsus ac Robertus litlera
iniliali /(., episcopus vero Suessionensis, qui tunc
eliam sedebal, Nivelo, liltera N, quoad lorman ni-
liali nominis Aymari, vel Haimardi (qui Niveloni
succes3it) littcraeadmodum consimili, in aulogropho
vel archetypo, designari potuerunl. Unde, cum ama-
nuensis, vel eliam fortasse per osciiantiam ipse
Baluzius, in nota cbronica, inaccurale, lapsuque
eliam valde proclivi, anno 1210, pro anno 1201 le-
gisset, idemque nomina episcoporum supplere vel-
lel, ac litteras iniliales Laudunensiset Suessionensi?
aulistiluin ad diversa aeque uomina perlinere posse
observaret. Praesulum qui anno 1210 sedebant no-
mina Sidegit. Quod si Morinensem episcopum, Lam-
berlum, jam auno 1207 defunclum, non expunxil,
nec ipsi successorem ejus Joannem suffecil, id for-
san contigil, ut conjeelurari licel ,vel quia Lamberti
p.omen diserle expressum erat, ve! qnia littera ini-
lialis L accurralius formaia, non nisi Lamberti nomi-
ni accommodari posse ipsi videbatur, vel, demum,
quia de anno quo Lamberlus obiil nibil cerli ad
manum habebal.
Hac igilur (fusiori forsan) dispulatione prae-
via, locum, ex quo tola nascebalur difficultas, sic
in autographo scriplum ac legentum fuisse existi-
maverimus : Innocentii, et in Regeslo Valicano, num. 158, 1°
In eumdem modum, P. (pro Petrus) archiepiscopus
Senonensis G. (Garnerius) episcopus Trecensis ; A.
; archiepiscopo. Ad audientiam, elc... dat. Laterard,
(Anselius) Meldensis; G. (Galterus) Niverncnsis ; H.
(Hugo) Aurelianensis ; H. (Uugo) Anlissiodorensis ;
ita guod unusquisque seorsim ; datum utsupra(\d est
anno gratias 120 l,yixt;\ noslrumcompulandi morem,
1202), mcnse Januario.
In eumdem modum, G. (Guillelmus) Biluricensis
archiepiscopus et R. (Roberius) episcopus Claromon-
; crum, et in ipsa D. Ganionis ecclesia cathedrali tu-
tensis; ita quod unusguisque seorsim datum Bitu-
riqis, anno 1201, mense Januario.
lneumdemmodum /?.(Rogerius, veJReginaldus, non
vero Roberlus) episcnpus Laudunensis P. (Phillippus)
; nus, ab ipso, anno 1207 (polius 1206),
episcopus Bellovacensis; S. (Stepbanus) Noviomen-
- AN. INC. ccxxn
A nem, in episcopum Valvensem (75) ; Joauem, in
sis; L. (Lamberlus) Morinensit et N. (Nivelo)
;
Suessionensis ita quod unusquisque seorsim ; da-
;
re- lum Itemis anno 1201 (non 1210), mense Februario.
Sed de his salis superque, ad ea qune deBlasio ad-
noUnda diximus redeundum.
2° Altera libri sexti supra cilala epistola, nempo
epistola 20, nos docel Blasioallerum fuisse nepotem,
L designaium, quem etiam, intuitu
iniiiali litlera
sane palrui vel avunculi, ponlifex circa eadem tem-
pora variis honoribus et beneliciis augebat ; novum
quidem argumenlum ex quo inducerelicel, Blasium
aul in Gallia noslra viiaj exordium sumpsisse, aut
Gallis noslris siricle admodura addictum fuisse.
Rlasius, slalim alque in arcbiepiscopum luli conse-
craius, aul saliem paulo po^l, ad sedem suam per-
rexisse vulotur. Nam exstant in Regeslro libri sexi
episiola?, 27, 28, 29, 30 el 31, nolis equidem chro-
B nologicis destitulae, sed ex loco ubi sunt inserla? evi-
denler anle initium mensis Aprilis dalas, ex quibus
coujicere fas est ipsum luuc in codem Regeslo
comparel bulla consistorialisad quam ipsius nomen
snbscripium legalur; cum, e contra, ad hoc lem-
pore mullae ibidem reperianlur epistolae, ad ipsum
velut inSardinia commorantcm directae. Post ipsum,
hullas subscripsit Joannes, primum S. R. E. sub-
diaconus el notarius, deinceps S. Mariae in Via Lala
diaconus cardinalis, cujus nomen, in Regesto anni
vi prima vice, ad calcem epislolas 76 dalae Feren-
tini vi Kal. Junii, subscriptum legilur.
(75) « XIX. Raynaldus, longo lempore in Romana
curia nulriius, et fortassis Romanus palria, egregii
auimi vir, lilteralura et rerum experienla clarus,
el sermone, pnccipuaque gratia apud
Innocenlium PP. nollens, ex procancellario ac
III
noiario Romanae Ecclesias, eleclus est Acherunli-
nus archiepiscopus, et cousecraius ab eodem pon-
C lilico mense Martio an. 1198. Hunc, in solatium,
Acheruntinae Ecelesiae, lunc temporis pene desolatae,
Innocenlius dedil archipraesulem, illumque suffra-
ganeis Acherunlinis commendavit episiola illa, quae
cum aliis ejusdem ponlilicis excusa esl libro u De-
cretalinm, in eaque ruinas ad desolalionem deplorat.
Epislola digua visa est quae hic iterum lypis mande-
lur, eicerpta ex ipso Valicano Regesto Suffra- :
ganeis Acheruntinx Ecclesix. Quantum honoris et
graiise, etc. Quanla vero fuerit Raynaldi virtus, ct
apud Innocenlium exislimatio, docet ejusdem epi-
slola ad eapitulumAnglonense.eodem Aic(videinfra),
scripla, quacommendal eumdem ul illur.i reverenter
excipiant, alque benigne tractenl Capituto Anglo-
:
nensi. Quanlum honoris, etc. Aliam scripsil Inno-
centius epislolam ad Raynaldum, siguilicans eidem
ccclesiam Sancti Pclri de Matera ad raensam archi-
episcopi Acheruntini per anlecessores suos illicite
infeudatam,eidcmmensae per sentenliam lalam re-
D stilutam esse, ex qua dilucide videtur Maleralunc
temporis Acheruntino archipraesuli obnoxia eidem
fuisse. Epislola exstat in lib. n Decrel. epislolarum
151, an. 2, a quo illam exscripsimus. Acheruntino
vi Id. Augusti. Eodem die ad eumdem de decimis Ec-
clesia? persolvendis scripsil Innocenlius aliam episto-
lam, quae exstal in eodem Decreialiura libro ex Re-
gesto ejusdem. Haec pauca de Raynaldo optimo
Acheruntino archiepiscopo habeutur, cum vix ar-
chiepiscopali infula decoralus elatus esl ad sepul-
mulalus an. 1200. »
Haclenus
OJdo seu Ollo, Innocenlii PP.
(75) III capella-
de plenitu-
dine
CCIIIII INNOCENTII
;ibbatem Sanclae Euphemiae (76). Porro, Pelrum
Haclenus quidem Ufdiellus \llcil. sacr. tom. VII,
col. 8); qui cum inaceurate admudum
de Raynaldo
scripserit, quaedam hio subjuugere libet ex Rege-
stis Innocentii deprompla.
1° Raynaldum, statim aique lnnoceniius in pon-
tilicem consecratus fuit, nolarii papae, ac S. R. E.
procancellarii munere rjecoratum luisse, colllgere
est ex epistola 296 libri priiui qu«e data diciiur.
n Laierani, per manuin Raynaldi, domiui papae no-
tarii, vicem ageutis cancellarii, in Id. Martii, indi-
ctione prima, Iocarnationis Dominicae anno niille-
siino 197 (id esl juxta nostrum compulanji morem,
1198),pontilicai verodoroinilnnocentiiPP. 111, an. i.»
2° Falsus esse videlur Ughelltis, quando affir-
mat Raynaldum in archiepiscopum Acherunlinum
ab Innocenlio eleclum fuis^e et consecratum, mense
Murtio, an. 1198 (id est juxta nostrum compiilaudi
morem, 1199). Raynaldus enim, adhuc domini papse
notarius et cancellarii vicem agens, tlio vm Kal. lu-
nii, an. H99), dicebatur. Vide epislolam 76 lihrise-
cundi quae data diserle diciiu « Laterani, per ma-
•
num Raynaldi, domini papae nolarii, cancellarii vi-
cem agenlis, vm Kal. Juuii, iudiclione secunda,
Incarnalionis Dominicae 1199, ponlificalus vero do-
mini Innocenlii PP. III an. secundo. »
3° Paulo posl, id est versus initium mensis Junii,
in archiepiscoprm Acheruntinum electus, sed non
stalim consecratus fuil quod quidem colligilur ex
;
epislola 98, ejus.leui libri secuutli quae data dicilur
« Laterani per manum Raynahii domini papae nota-
rii, Acheruntini elecli, cancellarii vicern agenlis, xin
Kal. Julii, indiclione secunda Incarnat. Dom. an. »
1199, pontific. vero domini Innocentii PP. III an. u. »
4° Verum, inler electionem et consecrationcm iu-
sius non multum inlerfuil. Elenim, qui tlievmKal.
Junii notarius, poslea die mii Kal. Julii electus
Acherunlinus, ul vidimus, diccbatur, idem die m G
Kal. ejusdem mensis Julii archiepiscopus dictusjam
reperiiur. Hoc quidem colligimus ex epislola (ibid.
pag. 404), ejusdem libri secundi, ubi in noti5 chro-
nologicis mendum inest typojjraphicum, quod hic
obiter emendabimus. Dala enim dicilur « Lalerani
;
er manum Raynaldi, Acherunlini archiepiscopi, caa-
cellarii vicem agenlis xi Kalendas Junii, iudictione
ii, rncarnalionis Dominiese anno 1199, poaliGcatus
vero domini Innocenlii PP. III anno seoundo. » Ex
supra dictis patet legcndum esso xi Katendas Jnlii,
non Junii. Quod abundeconlirmatur tum ex luco quo
epislola iila inserla est in Begestis, nempe posl
epistolas 98 et 99, dalas die xin Kal. Julii, el anie
epistolas 101 el 102, quarum uno tlie ipsa Kal.
Julii, altera die vt Non. Julii, data dicilur ; tum
ex Irihus epislolis datis anle Kal. Junii, nenipe
epistolis 69, dat. ilie xiii Kal. Jnnii, 74, et 76, dat.
die vm Kal. Junii, uhi Raynal !us consianter nota-
rius, non electus, aul archiepiscopus Acheruntinus,
nominalur; e contra, cum in epistola 98, dala di-
serte die xm Kal. Julii, etectus, in epistola vero
•102, data absque duhio vi Non. Julii, el in aliis
soquenlibus, deincepsflrr/»'e/Msco//!<scoiistanterdica-
tur, nullus dubitandi superest locus. quin etiam in
epislola 100, ubi eliam archiepiscopi litulo desisina-
tur, legentum sit xi Kal. Julii, non xi Kal. Julii.
5° Epistolas illas quas relulit Ughellus, et inter
Decretales insertas fuisse asseril, num hodie in De-
crelalium collectionibus reperire sil, nescimus. Eas
quidem habemus in Regeslo, n. 159, 160, 164 el
165 libri secundi, el ibi quaedam aliae legunlur, tura
ad ipsum Raytinldum (nenipe epistola 161), lum de
ipso ad alios (scilicet epistolne 162 et 163i direclae.
dine aposlolicae potestatis, clectus est episcopus
Valvensis (seu Salmonensis), cum inter se nnn con-
venissent canonici. Exstani apud Ughellum duaa In-
(76) Vide epistolam 254 libri sdxti.
III PAP^
A Hismaelem, qui fuerat doctor ejus in Urbe, feci-
6° Epistola, ab Ughello cilala, et apud nos libri
secundi, Suffraganeis Acheruntinx directa, nullis iu-
siguilur nous chronologicis, praeter ciat. ui supral;
ex quo inferri debel datam luisse tlie n Kal. Augu-
sti, ijua die ct cpislola 158 data legilur. In bac
epistola 159, pontifex suffraganeis Ecclesiae Ache-
runtinae spondebat archiepiscopum (quem jam a
mensc Maio electwn, a mense Julio consecratum,
scd adhuc exeunte mense Julio Roraa degentem ac
vicecancellarii ollieio fungentem vidimus) hrevi ad
ipsos iturum, et a se libenler dimitlendum fore.
Idemque excusare se quodammodo velle videtur
qaod nondum Raynahlum ad sedem suam reman-
davissel, accusans videlicet et aeris inclemenliam,
et difficultalem viarum (fervebat ejusdem lunccum
scribebat pontifex, ei «stalis inlemperies, el hellum
in Campania el Apulia adversus Marcualdum) « ei :
B licet propler inclemenliam aeris, el tempus impa-
catum, obsequiis nostris delentus, noudum ad ge-
rendam ejusdem Ecclesiae (Acberunlime) sollicitu-
dinem, ob ditficullatcm itinens et viarum discrimina
fueril subirc permissus, elc. » Verum, nori lam
cilo Romam, el vicecancellarii ollicium, deseruit
Raynaldus; nani in libro n Regeslorum habelur
epistola sub num. 304, ubi Raynaldus, die vm Id
Novembris anni 1199 adhuc subscriptus legitur.
« Dal. Laterani, per manum Raynaldi Acheruntini
archiepiscopi, cancellarii vicem agenlis, vm Id
Novembris, indiclione secunda, Incarnal. Dom. an.
1199, ponlilic. vero domini InnocenliiPP. III an. » i .
Imo, ip^um iniiio anui 1200Roma3adhuc degisse,
ac vicecancellarii munerc funclum fuisse, abunde
prtibalur ex epistola 274, ejusdem libri secundi quaj
diserle dala dicilur : « Lalerani, per manum Ray-
naldi, Acheruntini archiepiscopi, cancellarii vicem
agenlis xiv Kal. Februani, indictione m, Incarr.a-
lionis Duminicai anno miilesimo cenlesimo nona-
gesi:no pontificalus vero domini Innocentii PP. III
anno secundo (id est 1200). »
7° Quo mense demum ad sedem suam pcirexcrit
Raynabius, prorsus ijmoramus. Nulla de ipso in
Re;;esiis post epistolam supra cilatam, dal. xvi Kal.
Februarii i299, in Rejjeslo anni hujus 1199, id est
poulilicaliis ii, mentio repcritur. Ne.c intcr paucas
illas quae de Repeslo anni 1200, id esl pontificatus
m, supersunl, litteras, ulla, versus iniliiim repeii-
tur quoe nec inelius ducere possit, quaudo in oflieio
vicecancellarii successor ipsi dalus fueril. Vcrum,
id non anle tiaem mensis Augusti conligisse, cvin-
citur ex bulla qusa habelur in tomo terlio Operum
diplomalicorum Miraei, pag. 69. Hugoni, abbati
Formisclicnsis Ecclesiae, ejusque fratribus, elc.^guu
Innocentius fundationem, donalionemque variorum
pontiHcum, episcoporum, ac Flandrix comitum, nec
non altaria concessa abbatix Wormescllcnsi juxta
rj Ipras confiimat. Data enim dicilur haec hull.i, « La-
terani, per manum Raynaldi Acherunlensis archi-
episcopi, vicem gerenlis cancellarii, quarto nonas
Aususti, indiclione.... Incarnalionis Dominicre anuo
1200, ponlific. vero domini Iimocentit PP. III an iii. »
8° Denique, admodum nobis videlur, quod ex
notis chronologicis huic ultiraae a nobis citaiae epi-
stola; subjcctis vm ld. Novembris indiclione se-
cunda, an. 1199, colligi potest non per a mense
Seplembii, indicliones novas, in cancellaria Roma-
na, lemporibus Innocentii PP. III, numeratas fuisse.
Aliter enim dies vm Id. Novembris, anno 1199,
cum indictione tertia, nou cum indictione secunda,
hic colliganda luisset. Sed de hoc alibi fusius for-
san dissercndi locus erit.
nocenlii epislolas qua; hodie in Ilegcstis non repe-
riunlur, una, data Roniffi, apud S. Petrum xm
Kal.
Maii an. vin (id est 1205), qua canonicis Salmonen-
sibus
 CESTA.

S'ilrinum cpiscopum (77), cl Pelrum de Corborlio, \ et grisias Iranslulil in agninas. Mcnsnm su:im Iri-

qui fncral rtocior cjus Parisiis, fecil Camcraccn- bus fctculis voluit esse conlenlam, et capcllanorum
sem ppiscopum cl poslca promovil eum in arclii-
;
suorum duobus, nisi magna solemnilas, aut aliqua

episcopum Senunenscm (73). neccssiias amplius posiularcl remotisque laicis,

;

Circa clericos aulcm lioneslos cl lilleralos, mnxi- viros rcligiosos adhibuii ad quolidianum minislc-
mc paupercs, adeo munificus fuit, ut ahsqucduhio rium mensis, ut ci a pcrsonis regularibus honesiius

plurilius ipse fecerit ubique pcr orliem in ecclesia- scrvirclur ; consueiis lauien ofliciis viris nobilibus

siicis beneficiis provideri, quam a quadraginia re- reservais, qui fcslivis diebus secundum morcm dc-
ln> annis pcr suos fucral pradeecssores provisum. serviebanl in eis.

CXIAlir. (79) [Qaia vcro superOuiias mulla CXLIX. Quamdam moJcralam summam de thc-
nimis abundal in sa^culo, maxime in praelaiU, ut sauro Ecclesire separavii, el in sequcstro deposuit

cos corripere posset hberius, el corrigere, illius pro urgenti neccssilale, qca forsiiau imminerel.
si

ix-miplo, qui co-pil faccre ct docere, ail talem se ltcliquum vero lliesaurum pene lolum crogavit hoc
mcdiocriuiem reduxil, quod vasa aurea cl argen- modo ] (79*) mille librus provenium in auro mo-
:

tea in Iignca el vitrea commutavii, pcllcs arraellinas

nialibus Aconcnsibus, pro emcndis possessionibus ;

silms et Valvensibiis jubet ul, defuncio Guillelmo
episoopo, successorem inlra mensem eligant alte-
ra, data Fcrcntiui m
Non. Junii an. ix (id cst 120li),
qua OdJouem a sc auctoriuie aposlolica in episco-
pum elcclum cipilulis supradiclis commendal.
hlo memoraiur in inslrumenlis usque a .•innum
122'». Vide Ughell., ttaf. sacr. toni. I, paii. sign
B
hus de Urbe. 72. Quinquaginla libras provenlus
;
pro opcre Sancli Vili de Macello. 73. Decem libras
provcnlus fraiiis Guidoni reclori hospilalis Sancti
Spiriius. 74. Cenium Iiliras provenlus ercmilis de
Albano. 75. yuinquaginla solidos monialihus de
I Buirino juxta Vilcrbium. 70. Decem libras Senen-
ses inoniali!'iis Sancli Leonardi ue Terrelo. 77. De-
"
•

col. 2G6. (v:n lihras Senenses hospilali de Rigo sanguinano.

(77) Anno N.
(Sulrino episcopn,
1202, deposilo
:ie quo vide supra nol. ad
Petrus llisinael,
% 15,
doclor celeberrimus, ab coilem poniilicc Suirinus
episcopus declaraius csi. Vid. Ughell. Ital. sacr.
lom. 1, parl. sign. * col. 401. Quo anno obierit
Petrus, non indical Ughellus, loeo sit. Verum, ip-
sum usque ad anniim sallem 1210 pervenisse, fidem
facil inscripiio quasJam qqae apud civilaiem Ca-
siellanam reperla esl (vide npud eumdem, kun. I,
col. 637). In ea vocaiur Petrus Hitmaelis, a quo
consecralum fuisse dicilur allare
Caesarii marl.vris, anno 1210, mcnse
quarlo, iudielione xiii. Pelrurn,
scopuin Suinnum cligcretur,abbalem fuisse mona-
sterii S. Andreae, cruimus ex epislola 145 libri
decimi.
(78) Vidc nolas ad cpislolam 45
(79) Rursus haec apud Raynaidum.
(79") Quae sequunlur sic legil codcx Valic.
in edit. Maii « Mille libras provenlus
: erogavit in
subsidium Terrre sanct.T. 5i. Centum libras pro-
venius in auro monialibus Aceonensibus. 55. Pro
emendis possessionibus ad opus hospilalis Sancli
Spirilus in Saxia mille marcas argenti, ex quibus
sexceniee marcre fuerant in vasis, cl quadrinKenire
in plactis auri. 56. Ad consiruenda relificia Sancli
Sixti ad opus monialium quingenias lincias auri
regls. 57. El mille ceutum libras provenlus eccle-
siae Sanclre Agneiis. 58. Centum libras provenlus
pro reparationc eeclesiae Sancli Quirici. 59. Cenlum
iibras proventus monasierio Sancti Anastasii. 60
Ducentas libras monaslerio Sancli Gualgani de
Tuscia. 61. Cenlum libras monaslerio Fallensi (a)
de denariis, quos ei muiuaverat dominus papa re-
misit. 62. Centum libras monaslerio Sancli Pan-
cralii. 63. Quinqurjginta libras proventus monasle-
rio Sancti Bariholomrei de Trisullo pro oediliciis. 6 1.
Centum libras monaslerio Fossrje Nova3. 65 Centum
libras proventus monaslerio Caseraarii. 66. Cenlum
libras proventus monaslerio Mammosoli. 67. Cenlum
libras provenlus ecclesire Sanctae Mariae de Avenlino.
68. Cenlum libras provenlus ecclesire Sancli Basilii.
69. Ceniuin libras provenlus monaslerio Ferrarire.
70. Decem unci.is auri regis ecclesiae Sancli Seba-
sliani. 71. Quinquaginla libras provenlus hospilali-
78. Qimdraginia solidos Sencnses monasierio San-
cti Marlini dc Monle juxla Vilerliium. 79. Mille li-
bras Senenses ecclcsire Sancli Nicolai de Corneto.
80.Cenium libras Senenscs ecclcsire Velrallre. 81.
Decem libras Senenses fralri Guillelmo procuratori
Sancli S, irilus in Saxia.
« 82. Ducenias libras proventus ecclesire Sancti
Pelri ci veslein preiiosissimam cum perlis ci auro
et unam m.ignam toalleam auripbrygialam cuin
perlis. 83. Ecclesire Sancli Joannis de lnsula unani
eeclesia R.
in p planelain dc examilo rubeo 84. Ecclesire Sanclorum
Martii, die Joannis et Pauli de Ferenlino unam planelam de
aniequan in cpi- examilo rubeo, et unam loalleam auriphrygiatam.
85. Ecclcsire Sancti Angeli de Spalha Vilerbiensi
unum pluvialede cxamiio ruheo. 86. Ecelesiaa San-
cli Sixli unam planeiani de exaniiio rubeo. 87. Ec-
clesire Sanclri' Maria; Novaj Vilerbiensi uuura plu-
librii lcrlii.
viale de examilo rubeo. 88. Ecclesire Tuscanre di-
midium palhum el unam loalleam ad opus allaris.
89. Ecclesire Sancti Nicolai de Cornclo unam pla-
nelam de purpura. 90. Ecclesiae Sulrinae dimidium
pallium et unam loalleam. 91. Ecclesire Sanclae Ma-
rire de Juliano unam planelam de examilo rubeo
auriphrygialam. 92. Ecclesire Sanclre Marire in Saxia
duas magnas loalleas Alamannicas. 93. Monaslerio
Casinensi unam amplum dorsale ad opus altaris.
9i. Portuensi episcopo unaro planelam de exarailo
viridi. 95. Osliensi episcopo unum haldachinum.
96. Joanni de Columna Sanctorum Cusmas el Da-
miani diacono cardinali unamplanelara de examito
n
*-'
nigro, et unam dalmaticaro de diaspro. 97. Archi-
episcopo Kavennali camisum, amictum, lunicam,
dalraaticam, ct planelam de examito rubeo ari-
phrygialo, cum slola ct manipulo. 98. Ecclesire La-
teranensi unum magnum calicem auri cum patena
ponderanlem lxii uncias auri. 99. Monaslerio
Fossas Novas unam cuppim auream xlh unciarum
et dimidiae, quando ipsius consecravit allare. 100.
Ecclesiae Sanctre ReslilulaB apud Soram pluviale de
exaraito rubeo auripbrygiaturn. 401. Ecclesiae ca-
thedrali civitalis ejusdem purpuram auro texlam.
402. Pro viduis ei orphanis rnarilandis mille libras.
103. Nobilium filios, quos valettos appellant, ab
aula sua prorsus amovil, dans singulis sumraam
pecunire, de qua cingulo mililari possent honorabi-
liier insigniri, quae usquc ad inille libras ascendit.

(a) Num Farensi, aut Fareusi?

Patbol. CCXIV.
 '

CCXXVII INNOCE.NTII III PAP.E GESTA. - AN. INC. ccxxvm

ad opus hospitalis Sancti Spirilus in Saxia
mille A Joannisel Pauli de Fercnlino, unamplacetam
marcas argenti, ci quibus sexcenta» marcai deexa-
fuerant m.lo rubeo; ecclesiae Sancti Laurentii
in vasis, ct quadraginltc in plaslris auri; Viterbiensi,
ad consli- unam planelam de examito rubeo,
tuendum a?dificia Sancli Sixli, ad elunam loalleam
opus monialium, aurifrigiatam ecclesias Sancti Angeli de Spata Viler-
quingentas uncias auri rcgis (80), el mille
;

cer.lum hiensi, unum pluviale de examito rubeo

librasproventum ecclesirc Sancla? Agnetis, ; ecclesia?
;
cen- Sancti Sixti, unam planeiam de examilo rubeo;ec-
lum libras proveniuum pro reparaliono ecclcsiae
;
ejesias Sanclas Marias Novs Viterbiensi,
Sancti Quirici, centum librarum provenlum unum plu-
, mo- vialede examilo rubeo; ecclesioa
naslerio Sancli Anastasii, Tuscana;, dimi-
ducentum libras; rnona- dium palleum, et unam toalleam ad opusallaris
sterio Sancti Gualgani de Tuscia, cenlum ; ec-
libras •
clesia; Sancli Nicolai de
raonasterio Fallensi de denariis, quos Corneto, unam planelam
ei mutuave- depurpura; ccclesisSutrinae, dimidiura pallium,
rat domnus papa, remisit cenlum libras; ct
monaslc- unam toalleam; ecclesiae Sancla; Maria: de Juliano,
rio Sancli Paucralii, quinquaginta libras proven-
unam planetam de examilo ruheo aurifrigialam
tuum; monaslerio Sancli Barlholomaei de ; ec-
Trisulio, clesiee sanclte Maria? in Saxia,
pro oedificiis, centum libras duas magnas toalleas
monasterio Fossas ;
Alamannicas
Novas, cenlum libras provenluum ; monasterio Cassineosi unum amplum
monaslerio Ca- ;
R dorsale ad opus allaris
sasmani, centum libras proventum ; Portuensi episcopo (85),
; monaslerio unam placetam de examito viridi
Mamosoli, centura ; Ostiensi (86)
proveniuum libraa
ecclcsiaj ; episcopo, unum baldachinum; Joanni
Sanclas Mariae de Aventico, centum de Columna
libras proven- Sanclorum Cosmne
tuum; ecclesiae Sancti Basilii, cenlum el Daraiani diacono cardina*li(87),
libras pro- unam planelara dc examito nigro, el unam
venluum; monasterio Fcrrariae, dccem uncias dalmati-
auri cam dc diaspro; archiepiscopo Iiavennati
deRege: eeclesiae Saneti
Sebasliani, quinquaginta (88), ca-
misum, amiclum, tunicam, dalmaiicam,
hbras provenlum; hospitalibus de Urbe, et plane-
quinqua- tamdcexamilo rubeo
ginta libras provcntuum pro opere aurifrigialo, cum stola, et
Sancti Viii de
;
manipulo;
Macello, decem libras provenluum;
ecclesiae Lalerancnsi, unum magnum
fralri Gui.Ioni
rectori hospilalis Sancli Spiritus,
calicem auri cum
patena, pondcrantem sexaginla
cenlum libras duas uncias auri; monasicrio Fossas Novaa,
provemuum eremilis de Albano, quinquaginla unam
;
so- cappam auream quadraginta duas uncias
lulos; moniaiibus de Butrino, el dimi-
juxta Vilerbium, de- diam quando ipsius consecravil aliare
cem libras Sencnses ; monialibus Sancli Leopardi ; ebclesiae
Sancla; Restidilae apud Soram, pluviale
de Tereio, decem libraa Senenses de eiamito
hpspitali de ;
rubeo aurifrigiatum
Rigo Saguinario (81), qu-.draginta solidos ecclesia; calhedrali civiiaiis
;

Senenses! cjusdem, purpuram auro texlam, pro viduis

monastcrio Sancti Martini de Monte, juxta ct or-
Viter- C phanis mariiandis mille libras.
bium, mille libras Senenses (82);
ecclesiae Sancli CL. Nobilium
Nicolai de Cornelo (83),
lilios, quos valeltos appellant, ah
cenlum libras Senenses aula sua prorsus
;
amovit, dans singuiis suramam
ecelesia? de Vetralla (84), decem libras Senenses ;'

pccunias, de qua cingulo militari possenl

fralri Giiillclmo, procuratori honorabi-
Sancti Spiritus in liler insigniri, qure usquo ad
Saxia, ducentum millc libras asccndii.
libras proventum ecclcsia? San-
:
Non solum sutcm orpbanis el viduis pauperibus
cti Pelri, veslem pretiosissiman cum pernis, et et infirmis eleemosynam
auro et unom magnam Iribuii, verum eliam ad
toalleam aurifiigialam cum
; domesiicoset propinquos, lam clericosquam
pcrnis; ecclesiae Sancti Joannis de laieos,
Insula, unam hujusmodi liberalilalem ostendit,quam summam
planetam de examilo rubeo in
ceclesise Siinctorum ;
qualaor milliuin librarum exce sit.

10*. Non solum aulcm orphanis ei viduis, pauperi-

bus ct inlirmis elccmosynam tribuit, sub num. 146. quaj directa dicitur Joanni
verum ctiam presbytero
ud domcslicos et propinquos, lam recton et fralribus tiospitalis HivieeneratiiM.
ut apud
clericos, quam Ilaynaldum Annal. eccles. tom. Xllf, ad. an
laicos hujusmodi hbeialitaleme xtendit, P>04
quaj summa rj § 81, Rivicenerarii).
qualuor raillia librarum excessit. .
Confer Ughellum, llal. sacr. tom. VII
(82) in
Sic desinit opus in ccdice archii
ponlificii.
Appendico, col. 1382, qui in anliquo codice mem-
brana?o liu.jus monasterii S. Marlini de Montc
(80) Avri regis. Pe auro regis nibil apod Can- <eri-
plum esse testatur « Innoccntius III... mullab;m.i
gium. Verum eodem scnsu accipicndum videtur :

quo fecit hic renovavii monasieriuin S. Martini

nrgcntum regis, seu argentum finum, de quibus :
de
vide Monte V.terhii, ct anno 1207 dc Pontiniaco fecit
Glosswr. lom. I, col. 686 et 687. Exstat
apud Mu- convenlum ibi vcuirc. • Vide quaj nos adnolavimus
ralonum (Antiq. Ital. med. sevi, lom. II, col
813) supra ad § 126.
charta q«UEdara, daia an. 1232, in qua meulio
ha (83) Vide supra not. ad § 128.
lielur de eenlum et oclo unciis acri rcgis
et dimi- (81) Vide supra nol. ad § 127.
aia tbl jiondus Homanum. (S5) Verisimiliicr Pelro deGallocia, de
(81) De liigo Saguinario. Sic in quo vidc
codicc Vallicol- not. ad epislolam 60 libri quinli.
ano senptum esse videiur. Verum,
nonne polius (86) Vide nol. ad epistolam 29 libri quinli.
egendum lorel, dc Iiivo Cenerario, vel Riviceneralitt
llahetur ciiuidem epistola in libro (87) Vide supra not. al § 147.
vn Regeslorum (88] Vidc quse adnotavimus sunra ad S 127.
 INNOGENTII III
ROMANI PONTIFICIS

REGESTORUM SIVE EPISTOLARUM

LIBER PRIMUS
PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198.

1. A meriti ratione potuissent ad tantaj dignitatis api-

cem dignius evocari. Cujus siquidem dignitatis
De legitima sui eleclione,qux ut fausta reipublkxque
salutaris existat, omnes Deum orare jubet. onus cum insufficientia nostra penitus recusaret,
(Laterani, v Id. Jan.) utpote nostris debilibus humeris importabile,
Ineffabilis sapientia Conditoris sic orania quse sub illius tamen confidentia et exemplo qui infir-
alto consilio simul ab aeterno providit, per laben-
mitatem beati Petri trina prius negatione proba-
tium temporum vices mirabili quadam dispositione tam, post trinaB confessionis vocem, in guberna-
dispensat, ut nec error in ordine nec in opere sit tione suarum ovium confirmavit, quod persona;

defectus cnm, divina Scriptura testante, cuncta

;
nostrac multiplex imperfectio denegabat, in ipsius

fecerit in numero,pondere et mensura. Licet ergo contulimus voluntatem, fratrum nostrorum ac-
nibil in terra sine certa causa propriaque ralione quiescentes instantiae, ne reluctatio diuturna dis-
disponat,imperfectum tamen conditionis humana: sidii pareret detrimentum aut dispositioni divinaa
non solum in causis operum deficit perscrutandis, videretur aliquatenus obviare sperantes quod ;

verum etiam in ipsis causarum operibus vix sufficit ille omnibus aflluenter et non improperat,
qui dat
admirari. Quod utique considerans Apostolus ex- qui novissimum fratrem, virum utique secundum
clamabat : altitudo divitiarum sapientix et scien- cor suum in regem de post fetantes assumpsit, de
tix Dei ! Quam incomprehensibilia sunt judkia ejus, lapidibus suscitabit filium Abraha?,vocans ea quae

et investiyabiles vix ejus! {Rom. xi, 33.) Quamvis non sunt tanquam ea quas sunt, ut infirma eli-

enim universse vise Domini misericordia et veritas et gens, fortia quaoque confundat. Nos igitur eccle-

omnia opera ejus judicia sunt, testante Propbeta; siasticaj provisionis sollicitunem assumentes et

usque adeo tamensuccessushominum, humiliatio- non modicum confidentes de vobis, quos nobis
nem et exaltationem eorum dextera Domini, licet Dominus ad tantoe difficultatis onus levius perfe-
justa, occulta tamen ratione procurat, ut causa rendum sollicitudinis nostrae voluitesseparticipes,
nobis non modici stuporis existat quod in regi- universitatem vestram rogamus, monemus et exhor-

niine potestatis juniores quandoque senioribus ante- tamur in Domino quatenus insufficientiam nostram
ponit;utjuxtaProphetam,filii nascanturpropatri- vestris orationibus apud Dominum adjuvetis ; et

bus, qui super omnem terram principes constituti, circa commissam nobis Dominici gregis
et vobis

Dominici nominis recordentur, sicut de nobis ipsis custodiam diligenter etutiliter vigilantes, defectum
a Domino factum est et est mirabile in oculisnos- nostrum humiliter supplere velitis, et injunctam
tris. Sane felicis memoriai Celestino patre ac pra?-
nobis ecclesiastici oneris gravitatem vigilanti stu-

decessore nostro VI Id. Jan viam universaa carnis dio comportare. Nos enim vos tanquarn principa-

ingresso et in Lateran. basilica, sicut moris est, G lia membra Ecclesiae honorare intendimus et in

honorifice tumulato, fratres nostri, videlicet epis- necessitatibus vestris, quantum Dominus permi-
copi, presbyteri et diaconi cardinales et nos ipsi serit, adjuvare.

cum eis, simul iri unum secessimus, ut tanto li- Datum Laterani, quinto Id. Januarii.

centius et tutius de substituttone pontificis tracta- II.

remus,quanto tractatus ipse majorem deliberandi REGI FRANCORUM.

copiam et amplioris circumspectionis consiiiura Ut in religione catholica et Romanx Enciesise
requirebat. Cumque missarum solemnibus in ho- observantia permaneat.

norem sancti Spiritus celebratis requisitaj fuissent In eumdem modum illustri Francorum regi, usque

omnium voluntates, ad insufficientiam nostram ad verbum illud , assumentes ac considerantes

oculos extenderunt (humano forsan a>stimantes quantum rpgnum Francias in Ecclesiae semper
arbitrio, in sacculo Benjamin scyphum argenteum permanserit unitate, tibi tanquam speciali Eccle-
invenire), licet plures ex ipsis setatis, ordinis et siae Romanaa filio litterarum nostrarum primitias

Patrol. CCXIV. i
 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I

duximus destinandas;serenitatemregiamrogantes, ^junxit homo non separet (Matth.j.m,$), non humanae

monentes et exhortantes in Domino, et in remis- adinventioni seddivinaeaucloritatipotiusaseribatur
sionem tibi peccaminum injungentes quatenus san- matrimonii sacramentum. Per quod, licet inter ho-
ctam Rom. Ecclesiam matrem tuam taliter reve- mines contrahatur, significatur tamen in Christo
reri et honorare procures, ut inelitae recordationis conjunctio Ecclesiae ac animae fidelisad ipsum juxta
L. patris tui vestigia in ipsius devotione sequaris illud Apostoli Hoc autem dico magnum sacramen- :

et nobis ad apostolicae sedis gubernationem, Do- tum in Chrislo et in Ecclesia [Ephes v, 32). Unde,
mino disponente, assumptis humiliter et devote, quantum in nobis est, EcclesiaB filiis debemus
sicul decet principem Christianum, assistas. Nos summo studio praecavere, ne, si quis impie agens in
enim in his qua? ad honorem tuum spectant, seipsum partem sui corporis, quia scindere omnino
quantum cum Domino possumus, libenter inten- non potest, a se forsan avellere attentarit,animam
dimus, et circa personam regiam paternee gerimus suam a divinae honitatisamplexibus efficiatalienam
charitatis affectum. et propter hoc totam Ecclesiam tanto amplius sibi
III. reddatoffensam, quanto minusprovide figuram de-
ABBATIBUS, PRIORIBUS KT ALIIS RELIGIOSIS IN REGNO sponsationis ejus ad Christum, quantum in ipso
HRANCL.E CONSTITDTIS. autem non ad instructionem
fuerat, maculavit. Haec
B tuam, quem divinae legis notitiam plenius novimus
Ut pro recens electo pontifice Deum orent.
In eumdcm modum abbatibus, prioribus, et alixs obtinere, sed ut intentionis nostrae vehementiam
reliijiosis in regno Francix constitutis, usque ad exprimamus, praesentibus litteris duximus expli-
verbiim illud ac considerantes nos ex propria infir- canda. Qui quanto charissimum in Christo filium
mitate deficere, nisi suffragiis vestris et piis pre- nostrum Philippnm Francorum regem illustrem
cibus apud Dominum adjuvemur, universitatem purius diligimus et speciali quodam privilegio inten-

vestram rogamus, monemus et exhortamur in Do- dimus amplius honorare, tanto infra nos ipsos for-
mino quatenus apud eum a quo speramus dirigi tius contristamur quod charisimam in Christo fi-

gressus nostros assiduis orationibus vestris inste-
ut nos ad laudem nominis sui et Ecclesiao
tis,
incrementum, commissam nobis sollicitudinem ta-
liam nostram Francorum reginam illustrem,quan-
tum in eo fuit,a se minus licite nixus est amovere.
Ad cumulum praeterea nostri doloris acceditquod,

liter implere concedat ut nos retributionis aeter-

et cum universi progenitores ejusveri fuerintreligio-
nae pr.-emium mereamur et populus nostras guber- nis Christianae cultores (inter quos illustris memo-
nationi commissus in lege mandatorum ejus per riae L. quondam rex Franciae, paterejus,prae caeteris
nos verbo proficiat et exemplo. Nos enim vos tan sui temporis prwcipuus divinaa fuit legis amator),
quam speciales Ecclesiae filios, per quos nomen C regia serenitas, quam ipsi vellemus non minus in
Domini dignius et excellentius praedicatur, tanto observantiamandatorumDomini quamregni haere-
amplius intendimus in vestris necessitatibusadju- ditate succedere, contra salutem et famam suam
vare, quanto in majorem Ecclesiae redundaret dictam reginamaconsortio toriremotam in remotis
injuriam, si jura vestra quorumlibet [temeritatej partibus regni Francorum,licet interreligiosas pri-
pateremur occupari- vatas tamen personas, vitaa suaB cursum implere

IV. compellit. Licet autem felicis recordationis Celesti-

PARISIENSI EPISCOPO. nuspapa praedecessornosterapud eumnonpotuerit

17/ Francorum regem moneat et inducat ad
illustrem obtinere ut reginam ipsam in gratiam et benevolen-
recipiendam reginam uxorem suam,quam ejecerat. tiamsuam receptamad regniconsortium revocaret,
(Laterani.) nos tamen non de meritis nostris, sed divina potius
Cum omnia orta occidant et aucta senescant, miseratione sperantes et de puritalis tuae sollicitu-
ne operum Domini primitiae penitus deperirent, dine confidentes, quem litteraturae, honestatis et
posuit Deus sementem juxta species suas in ali- consanguinitatis intuitu esse credimus in ejusdem
quibus creatorum; ut quae secundum cursum regisoculisgratiosum,precum nostrarum primitias,
temporis deficerent, in seipsis in sua semente D per te ipsi ex parte nostra porrectas, ab ipso confi-
proficerent et in reparatione sui generis uberius dimus tanto libentius admittendas,quanto amplius
prosilirent. Sic etiam, ne homo ad imaginem Dei deipsins sumussalute solliciti, et perhujus aposto-
factus et tam volucribus quam piscibus maris
cceli licae petitionis effectum non tam nostris commodis
et universis animantibus quae moventur super ter- quam integritati sui nominis consuletur. Rogamus
ram munere divino praelatus, in sterilem cinerem igitur fralernitatem tuam, monemus etexhortamur
sterilis ipse rediret, formata muliere in auxilium in Domino, ac perapostolica tibi scripta mandamus,
«^jus de latere dormientis, audivit Crescite et mul-
: quatenus eumdem regem ex parte nostra diligentius
tiplicamini, et replete terram (Gen. i, 28). Cum ergo moneasetinducas,et in remissionemeipeccatorum
ex tunc Adae posteritas sibi invicem jungi con- injungas ut praedictam reginam in plenitudinem
sueverit foedere nuptiali, usque adeo in hoc ipsi gratia3 regalisadmissam maritali studeat affectione
cooperata est et post lapsum parentis dextera Con- tractare ; ut ad mentem reversus, in laudemDomini
ditoris,ut juxta illud evangelicum : Quod Deus con- cum Petro decantet : Nunc scio vere quia misit Do-
 PONTIFiCATUS AN.Nn I, CHRISTI IIOS.

minus angelum suum, et tulit me de manu Herodis A curiam devolutum, ut nec statutus in eo regularis
(Act xn, 11), illius scilicet qui sicut olim animam ordo servetur, nec fratres ibidem ad Dei servitium
pueri, ejus hactenus sanguinem sitiebat.Verendum deputati congrue possint de ipsius redditibus sus-
siquidem credimus, ne,praeter ofTensam divinam
ei
tentari. Volentes igitur ut idem monasterium in
ethumanam infamiam, irreparabilem eliam jactu- statum pristinum tuo studio reformetur, illud sol-
ram incurrat.Cum enim ex ea quam contra interdic- licitudini tuae quandiu nobis et successoribus pla-
tum Ecclesiae superduxit, legitimam nequeat sobo- cuerit duximus committendum perapostolica tibi
:

lem procreare,si forte quod absit !) unicus ejus filius scripta mandantes quatenus taliter ipsius repara-
rebus eximeretur hnmanis, regnum ejus ad extra- tioni studeas imminere, ut divini nominis cultus
neos deveniret.Qui quoniam eidem reginaa sui nega- in eo de die in diem potius augeatur et fratrum ne-
vit corporis potestatem, ipsius promerentibus cul- cessitatibus vitae necessaria congrue ministrentur.
pis, multis angustiis irruentibus, nunquam optata Datum Laterani.
potuit felicitate gaudere, sed praeter alias afflictio-
VII.
nes tota Gallicana provincia famis fuit sterilitate
ABBATI SANCTI MARTINI.
percussa, et nisi quantocius resipiscat, flagellum
De conspiratione facta contra Henricum regem Hun-
Dei contra se potest gravius formidare.Quod si for-
!J garise.
san (quod absit!) salubribus monitis tuis, quae sae-
(Laterani.)
pius iterari volumus apud ipsum, acquiescere non
Ex litteris, quas charissimus in Christo ftlius
curarit, quantumcunque nobis molestum existat
noster Henricus Ungariee rex illustris ad sedem
eum in aliquo molestare, id non poterimus sicut
apostolicam destinavit, nobis innotuit quod contra
nec debemus sub dissimulation^ transire. Huic au-
serenitatem regiam cum nobili viro A. duce fratre
tem studio tanto diligentius debes insistere et in-
ipsius, temere conspirasti, cui etiam adhuc diceris
tentioneomnimoda imminere,quanto Creatori am-
inhserere. Cum igitur felicis memoria Celestinus
plius tua in hac parte sollicitudo placebit,et glorio-
papa prasdecessornoster sub poena excommunica-
sius etiam tibi erit,si per tuam instantiam fuerit
tionis universis in Ungaria constitutis curaverit in-
Domino faciente completum quod non potuit per
hibere ne dicto duci contra salutem regiam consi-
aliquorum prudentiam seu diligentiam hactenus
lium darent aliquod ve) juvamen nos tibi, quem :

adimpleri.
publica fama contra ipsius praedecessoris nostri
Datum Laterani.
prohibitionem.sicut dicitur,venisse demonstrat.sa-
V.
STRIGONIENSI ARCHIEPISCOrO.
lutationis alloquium denegantes ad nostram duxi-
pro negotio regni Hungarix.
mus prasentiam evocandum, per apostolica tibi
De dilatione voti sui n
J scripta mandantes quatenus usque ad festum Exal-
(Laterani.)
tationis sanctae crucis proxime venturum nostro te
Non est dicendus voti transgressor, qui qiiod
conspectui repraesentes, ad objecta sufflcienter et
vovit de auctoritate sedis apost. justa tamen ex
causa distulerit adimplere. Sane significavit nobis
rationabiliter responsurus. Datum Laterani.

chariss. in Christo filius noster Henricus Ungariai VIII.

rex illustris quod, cum in regni turbatione consi- FERRARIENSI EPISCOPO.

lium et auxilium tuum sibi senserit hactenus pro- De observatione constitutionum factarum ab ipso in
fuisse, utilitati ejus non modicum derogaret, si monasterio de Nonantula.
Hierosolymam (sicut ex voto teneris), regno perge- (Laterani, iii Non. Febr.)
res impacato.Cum igitur nobis immineat de honore Cum per orbem usquequaque diffusaa
Ecclesiae
ipsius regis et statu regni Ungariaa sollicite cogi- ab apostolica sede tanquam a suo capite magiste-
tare, fraternitati tuaa per apost. scriptamandamus rium recipiant et doctrinam et stabilitatis debitse
quatenus non prius iter arripias Hierusalem adeun- munimine roborentur, expedit nobis, qui ad ipsius
di quam regnum ipsum fuerit tranquillitati pristi- regimen sumus, licet insufficientes,Domino dispo-
nae faciente Domino restitutum, vel super hoc re- nente vocati, ut sic ad universas Ecclesias nostra;
ceperis ab apost. sede mandatum. " considerationis aciem extendamus earumque com-
Datum Laterani. modis imminere curemus, quod,illo
et profectibus
VI. auxiliante qui estomnium bonorum largitor,debitus
EIDEM. illarum status peraliquorum insolenliam perturba.
De reformatione monasterii de Telequi. ri non possit nec contrariis casibus subjacere, sed

(Laterani.) tam temporalibus quam spiritualibus semper profi-

Circa reformationem monasteriorum et augrnen- ciant institutis. Audientes sane, sicut tuarumnobis
tum eorum tanto potius tenemur esse solliciti et tenor aperuit litterarum, studium et diligentiam
ipsorum gravaminibus praecavere, quanto ad nos quam circa revelationem Nonantulanensis monaste-
specialius pertinet et plantare religionem in Dei Ec- rii, quod multorum asseritur debitorum onere pra?-

plantatam. Verum ad audientiam

clesiis et fovere gravatum et tam in temporalibus quam in spiritua-
nostram noveris pervenisse quod monasterium de libus non modicum imminutum, impendere pro-
Telequi ad tantam dissolutionem ordinis et tempo- curasti,multa fuimu« exsultatione repleti; sollicitu-
ralium rerum exinanitionem per preelatorum est in- dinem tuam magnis in Domino laudibus commen-
 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 8

dantes,quana et ipsius abbatis nuntius in praesen- A neste compleri. Eapropter, charissime in Christo
tia dilectorum tiliorum P.tituli sanctoe Ceciliffi pre- fili, tuis precibus annuentes, monasterium illud,
sbyteri et G. sanctorum Cosmae et Damiani dia- quod quondam comes de Bichor aedificare in-
B.

coni cardinaliuin, quos ei concessimus auditores, cepit et morte praeventus consummare non potuit,
laudabiliter commendabat asserens tamen quod
:
in locum tutiorem et magis idoneum transferendi,
idem abbascontraordinationemtuam in nullo ve- si de assensu dioecesani episcopi fieri poterit, libe-

nerat, aut venire volebat. Nos igitur ratum haben- ram tibi concedimus auctoritate apostolica facul-
tes et firmuinquod circa quasi desperatam cura- tatem. Nulli, etc.

tionem supradieti monasterii ate laudabiliter sta- X.

tutum esse dignoscitur,praesentiurn tibi auctoritate
NOBILl VIRO A. DUCI.
mandamus quatenus constitutionem in eodem mo-
De prosecutione voti regis Hungariw pati-ia sui de-
nasterio per tuam prudentiam factam irrefragabi-
functi.
literfacias observari, contradictores,sicut expedire
(Lalerani, iv Kal. Febr.)
videris, ecclesiastica censura compescens. Verum
quiapraifatum monasterium de negligentia et gravi Licet universis liberum
sit arbitrium in vovendo

culpapraesidentis abbatis ad horribilem diminutio- nec necessitas in votis locum habeat,sed voluntas ;

B
nem et inopiam asseritur devolulum ut omnis usque adeo tamen solutio necessaria est post votum,
:

scandalorum tollatur de medio, et locus ut sine propriae salutis dispendio alicui resilire
occasio
ille recepto peroptato reformationis solatio valeat
non liceat ab his quae sponte ac solemniter repro-
misit. Accepimus siquidem quod cum inclytae re-
aliquando respirare, volumus atque mandamus ut
si pradictus abbas, sicut tuis litteris
intimasti, cordationis B. quondam rex Ungariae, pater tuus,
ageret in extremis et de sua penitus convalescentia
ordinationem tuam impedivit aliquatenus vel tur-
desperaret, votum quo voverat Domino Hierosoly-
bavit,pr8Dsertim cum manifeste sit de dilapidatione
mitanam provinciam in forti manu et brachio ex-
suspectus ac etiam diffamatus, eum usque ad per-
tento,corde tamen humili,et humiliato spiritu, visi-
solutionem debiti a monasterio ipso localiter et ab
tare,sub interminatione maledictionis paternas
ipsius administratione amoveas et in cella quae est
commisittuae fidei exsequendum;et tu intellecta pia
Paduae facias in necessitatibus provideri.Quod uti-
voluntate parentis,assumpto crucis signaculo,te id
que si ipse adimplere forte contempserit, eum ad
impleturum sine dilatione qualibet promisisti.Ve-
id, omni contradictione, appellatione et excusa-
rum eodem patre tuo sublato de medio,cum Hiero-
tione cessante.per censuram ecclesiasticam aucto-
solymitanum iter te accipere simulasses,assumptae
ritate nostra compellas dextrariis autem et aliis
:

ma- G peregrinationis oblitus quam contra inimicos cru-

equis quos idem abbas babere dignoscitur ln
cis dirigere debueras, in fratrem tuum et regnum
nibus tuis receptis et venalitati suppositis, ut de
Hungariae convertisti aciem bellatorum, et multa
illorum pretio pars debiti,prout expedit, persolva-
contra serenitatem regiam malignorum usus consi-
tur. Prffiterea noveris ad nostram audientiam per-
lio commisisti. Nos autem, quos diebus istis ad
venisse postquam N. Monachus praesentiurn lator
immeritos,Dominus evo-
pontificatus officium,licet
ad Romanam Ecclesiam iter arripuit veniendi,pra3-
cavit, tam paci regni Hungariae quam tuae volen-
taxatus abbas in contemptum apostolicffi sedis et
tes saluti consulere, nobilitatem tuam rogamus.
nostrum.eum officio beneficioque pro sua voluntate
monemus et exhortamur in Domino, ac per apo-
suspendit et administratione quam habebat in cella
stolica tibi scripta praecipiendo mandamus quate-
quaa est apud Ferrariam, eumdem sua temerita-
nus, postpositis caeteris sollicitudinibus, usque ad
te privavit. Quod utique grave admodum et mo-
festum Exaltationis sanctae crucis proxime ven-
lestum ferentes, fraternitati tuae per prassentia
turum, debitum acceptae crucis exsolvens,proposi-
scripta mandamus quatenus, verum est quod si
tum iter arripias et humiliter prosequaris ne si ;

necnon et admi-
asseritur.officium et beneflcium,
onus tibi a patre injunctum et a te sponte susce-
nistrationem quam idem monachus prius noscitur occasione qua libetdetrectaris,paterna te red
habuisse, illi auctoritate nostra restiluas et tacias D \ _A r _,____.__
das successione indignum et haereditatis emolu-
pacifica possessione gaudere. In expensis etiam
mento priveris cujus recusaveris onera supportare.
moderatis quas veniendo ad Romanam Ecclesiam Sriturus ex tunc anathematis te vinculo subjacere,
fecisse perpenditur,de bonis monasterii eidem fa-
et jure quod tibi, si dictus rex sine prole decede-
cias provideri.
ret, in regno Ungariae competebat ordine geni-
Datum Laterani, iu Nonas Februarii. privandum, et regnum ipsum ad minorem
turae,

IX. fratrem tuum appellatione postposita devolven-

1LLLSTRI REGI HC.NGARI.E.

dum.
Datum Laterani, iv Kal. Februarii.
De transferendo monasterio quod B. quondam co-
mes de Bichor xdificare incepit, ad loca tutiora.,

Eam de serenitate regia fiduciam obtinemus, ut

quae a nobis postulat jusle posse credaniusetho-
 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 10

XI A quam desistimus provocare. Certos enim nos pro-

phetica reddit auctoritas quod si ambulassemus in
HIEROSOLYIMITANO PATRIARCH.E ET SUFFRAGNEIS EJUS-
lege Domini et veram spei nostra? flduciam posuis-
De pvomotione Domini nostri papx, et negotio ter- semus in eo qui respicit terram et facit eam tre-
rse sanctse. mere, tangit montes et fumigant, unus nostrum
mille et duodenamillia hostium effugasset. Ut igi-
Rex regum et Dominus dominantium quiprodi-
tur dolor noster et vester in laetitiam et tristita in
gia facit in ccelo sursum et in terra deorsum, om-
suaa jugiter operatur indicia, Eccle-
gaudium convertatur, immolemus Domino super
nipotentiaa
aram cordis intentionem et super altare corporis
siam suam per varias subtitutiones pontificum mira-
opera nostra quae sua sunt, non qua? nostra qua?-
biliter innovans et nova semper prole fecundans
:

rentes. Nisi enim piis orationibus et nostris et ve-

et sic senium ejus sua virtute consumens, ut his
stris actibus indignatio fuerit divina placata, nec
qui fldeliter in ipsius regimine militaverant, ad
aeterna? felicitatis bravium evocatis, fllios suscitet residuum terroe nativitatis ejus tueri poterimus
in parentes, et in novam infantiam rubiginem nec insultus hostium sustinere quinimo residuum ;

transferat vetustatis. Inter ca?tera siquidem in^ locusta? brucus assumet et fient novissima dete-
riora prioribus. In Jejunio igitur et fletu, et plan
comprehensibilia divinas dispositionis judicia et g
investigabiles vias ejus magnae miserationes esse ctu, in operibus pietatis, in charitate non ficta, in

credimus argumentum, quod sic a tasdio sollicitu- corde contrito et humiliato spiritu revertamur ad
dinum etcurarum momentanea? mortiscompendio Dominum Deum nostrum qui pius est et miseri-

praedecessores pro meritis repensurus absolvit, ut cors, et praestabilis super malitia commissos no-
:

egenum de pulvere suscitatum et pauperem ere- bis populos verbo pariter et exemplo ad poeniten-
ctum de stercore sedere faciat cum principibus et tiam invitantes, ut nostris operibus et intentione
solium Petri, quo nihil est inter hominesgloriosius, placatus,non dethaereditatem suam in opprobrium
obtinere ; ut post vespertinos fletus la?titia matu- et in dominium nationum ; ne forte consentiant
tina succedat et Ecclesia super parentis obitu de adversarii nostri et dicant : Manus nostra excelsa,
substitutione fllii consoletur ; sicut diebusistis de et non Deus, fccit hxc omnia. Nos enim proposi-
nobis a Domino factum est et est mirabile in ocu- tum gerimus et habemus in votis, quantum ille

lis nostris. Sane memoriae Celestino patre

felicis permiserit a quo speramus dirigi gressus nostros,
ac praBdecessore nostro Vlldus Januarii viam uui- ad subventionem vestram efficacius laborare et li-
versae carnis ingresso et in Lateran. basilica hono- berationi Hierosolymitanae provinciae, si datum
rificetumulato, tanta fuit inter fratres nostros su- fuerit desuper, sollicitius imminere.
per pontificis substitutione concordia, ut eo cceli- Datum Laterani,

tus ipsorum desideriis aspirante qui facit utraque XII.

unum et concurrentesparietes in se angulari lapide Ad MAGUXTINUM ARCHIEPISCOPUM, etc.

copulavit, omnes universaliter unum (Laterani.)

saperent et
idem singulariter postularent, nos in summum pon- In eumdem fere modum Maguntm. archicpisco-
tificem ipso die depositionis ejusdem praedecesso- po, et episcopis dc regno Alemannix in ultramari-
ris nostriunanimiter assumentes. Nos autem in eo nis partibus constitutU, usque in finem Rogamus in-
ponentes spem nostram qui beatum Petrum in gu- superetfraternitatemvestrammonemusetexhorta-
bernatione suarum ovium confirmavit et apostolis mur in Domino, ac perapostoliea scripta mandamus
repromisit, dicens: Ecce ego vobiscum sum omnibus et in remissionem vobis injungimus peccatorum

diebur usque ad consummationem sseculi (Matth. quatenus scutum fidei et salutis galeam assumentes,
xxvin, 20), ecclesiastica? sollicitudinis onus, licet praelium Domini studeatis viriliter et efficaciter
insufficientes,assumpsimus,nondenostrismeritis, praeliari, de ccelo auxilium et nostrum etiam sub-

sed divina potius miseratione sperantes, quae vo-
cat ea quae non sunt tanquam ea qua? sunt, et per-
ficit laudem ex ore infantium et lactentium. At-
tendentes igitur quam alto divinitatis consilio Deus
Rex noster ante saecula salutem in medio terra? di-
sidium exspectantes.Cr>'dimus etenimetpro certo
tenemus quod si corda vestra po?nitentia? fuerint
D medicina purgata etnon in multitudine ac fortitu-
dine vestra spem posueritis, sed in Deo, Phili-
sthaeos Israelita? fugabun et in loricatum Goliam Da-
t

gnatus est operari, solvens in ea septem Iibri si- vid inermis in funda et lapide praavalebit.

gnacula, quem nemo potuit aperire, nisi Leo de Datum Laterani.

tribu Juda, vos, qui terram ipsam suscepistis ab eo XIII.

spiritualiter gubernandam, specialiter per littera- DUCI LANTGRAVIO DURINGI.E, ET ALIIS DE

LAVANNI.E,
rum nostrarum primitias duximus visitandos ; mo- REGNO ALEMANNI/E IN ULTRAMARINIS PARTIBUS CON-
nentes attentius exhortantes in Domino, ut (la-
et STITUTIS.

gellum, quovos etin vobistotam EcclesiamDomi- (Laterani.)

nus visitavit, patienter et humiliter supportantes, Ut siiit fenentes in servitio Jesu Ghristi.
id nostris et vestris meritis imputetis qui peccato- Quanta sit circa genus humanum benignitas Con-
rum nostrorum clamoribus indignationem ejus nun- ditoris, prima? creationis operaet recrealionis mi-
u INNOCENTII UI PP. REGESTORUM LIB. I. 12

racula qute in flne sceculorum dextera Domini vo- A XIV.

luit operari, imo etiam universa quae in coslo ELECTO ET DECAN. ET MAC. KICOLAO DE LEVEiNNES
sunt et in terra teslantur ; cum hominem, ad CAN. CAMERACEN.
iniagineni suam creatum, divinitatis suae voluerit Skper cogilione causx guse inter Prxmonstratensem
esse participem,omnia subjiciens sub pedibusejus et Prumiensem Ecclesias vertitur super possessio-
oves et boves universos. insuper et pecora campi, nibus de Hanapia.
et tandem, ut ruinam nostram repararet, post la- (Laterani, 11 Non Febr.)
psum proprio Filio suo non peperceri t, sed pro nobis (1) In nostra praesentia constituti dilecti filii

omnibus tradiderit illum in crucis altario immolan-
dum et cum iniquis eum permiserit reputari. Uni-
genitus siquidem Dei Filius, ut hominem perditum
ad regna coelestia revocaret, a dextra Patris in in-
feriorespartes terrasdescendens, exinanivit semet-
ipsum,formam servi accipiens et se usque ad mortem
huniilians, pro nobis crucis non dubitavit rubire
tormentum. Quid igitur retribuemus Domino pro
omnibus quao retribuit nobis?Sane nec tribulatio,
nec angustia, nec fames, nec nuditas aut gladius
ab ipsius nos debebit aut poterit charitate divellere,
si exuberantiambeneflciorum ejus circa nos mise-
ricorditer habitam internaj considerationis oculis
attendamus.Quinimo secundum Prophetamcalicem
salutarisservusaccipietet nomenDominiinvocabit.
Hoc vos diligentius attendentes, ut illud evangeli-
cum impleretis: Qui rult vmire \post me, abneget
semetipsum, et tollat crucem suam, et sequatur
(Matth. xvi, 24), assumpto crucis signaculo ad vin-
dicandam injuriam Jesu Christi,Hierosolymam pe-
tivistis, ad nationes illas inhumanas et barbaras in
digito Dei fortius edomandas, quae illorum etiam
saevitiam (quod peccatis nostris ascribimus) sunt in
nos soeviendo transgressae quibus Propheta impre-
cando declamat Deus,venerunt gentes in hsereditatem
: pressum, quod ipsi factum Coloniensium judicum
tuam (Psal. lxxviii, I), etc. usque sepeliret. Roga-
mus igitur discretionem vestram, monemus atten-
tius hortamur in Domino. et in remissionem
et
vobis injungimus peccatorum quatenus assumpti
laboris gravitatemstudeatis taliteradimplere, prae-
lium Domini praeliantes, ut, vestris exigentibus
meiitis, de coelo vobis auxilium ministretur. Cum
enim, abnegatis desideriis carnis, Domino propo-
sueritis in puritate cordis et corporis militare, ca-
vendum vobis existit ne contra votum a vobis
terra vestrae nativitatis emissum, in terra peregri-
nationis vestrae, ubi steterunt pedes jDomini, per
immissionem rnalorum angelorum consensu pravi
:>peris veniatis el per hoc modicum fermenti totam D
massam corrumpens, eum vohis reddat offensum
sine quo nec residuum terrae nativitatis Domini tueri
poteritis, nec incursus hoslium sustiiiere. In eo
igitur et non in vestra multitudine confidentes qui
docet manus vestras ad praelium et digitos vestros
ad bellum, qui conlerit bella, qui currum et exer-
citum Pharaonis projecit in mare, state in fide, vi-
riliter agite, Philistinorum aciem expugnantes.
magistri Jac. et N, Atrebaten. proeuratores Pru-
miensis Eoclesiae, ex parte abbatis et conventus
de rato litteras
exhibentes, contra Praenionstra-
tensem Ecclesiam proposuere querelam, asse-
rentes quod cuni causa quao inter ipsas Ecclesias
super possessionibus de Hanapia vertebatur, di-
lectis flliis C. praeposito S. Gereonis, R. et S. ma-
gistris Coloniens. ab apostolica sede commissa
g
fuisset ; possessionem rerum de quibus ver
ipsi in
tebatur quajstio, Prumiensem Ecclesiam induxe-
runt, Praemonstaten. vero appellatione interposita
recedentes, ipsam non fueruni infra biennium pro-
secuti.Propter quodPrumiensescircafinem biennil
conflrmationem possessionis suae a sede apostolica
impetrarunt. Elapso vero biennio, ad I. quondam
Cameracensem episcopum et dilectumfilium abba-
tem sancti Bartholomaei, pro Prasmonstratensi Ec-
me clesia fuit commissio impetrata. Sed memorato epi-
scopo viam universae carnis ingresso,per ipsos non
fuit quaestio terminata. Pra?dicti autem Prumienses
subsequenter a felicis recordationis Celestino prae-
decessore nostro ad dilectum lilium abbatem sancti
Victoris et bonae memorias P. cantorem Parisien.
litteras impetrarunt, in quibus continebatur ex-
facerent observari.Sed quia praedictus cantor tunc
temporissedem apostolicam personaliter visitabat,
in illius mandati non fuit exsecutione processum.
Tandem vero Praemonstratenses causam eamdem
venerabili fratri nostro episcopo et dilectis filiis
cantori Atrebaten. et abbati sancti Bartholomosi
Noviomen. obtinuere committi; qui post inbibitio-
nem praedictorum abbatis sancti Victoris et cantoris
ParisiensisetpostappellationemaprocuratorePru-
in mien. Ecclesiae legitime interpositam, dictosPrae-
monstraten. causa rei servandoe in possessionem
rerum de quibus erat controversia induxerunt.
Caeterum dilecti filii abbas Calmoltensis, Gerrasius
et Rohertus canonici et nunlii Praemonslratensis
Ecclesiae, ex parte abbatis et conventus Pramon-
stratensis, litteris de ratihabitione exhibitis, e con-
tra pro sua Ecclesia proponere curaverunt, quod
antequam supradictijudices Colonien. sententiam
pro Ecclesia Prumien. proferrenteo quod, propter
quasdam minas in praesentia judicum factas et
eorum offlcio non repressas, advocatum coram
ipsis habere non poterant et quia ad extraprovin-
;

Nos enim etc. ut supra. ciales judices trahebantur, ad sedem apostolicam

Datum Laterani. appellarunt. Cujus appellationis suffragio illam

(1) Vide infra epist. 62 hujus libri.

13 PO.NTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98. 14

dictam dicunt sententiam non tenere tum quia :

A pietatis,solvat fasciculosdeprimentes.Sane cumdi-
iidem judices, lite nondum contestata coram eis, lectus filius prior saucti Fridiani nobis et fratribus
absente parte adversa, de proprietate dederunt sen- nostris tractatum illum quemcum episcopis etcon-
tentiam tum quia Praernonstraten. ad prosecutio-
: sulibus civitatum Tuscia? habuistis et verbis expo-
nem appellationis infra biennium specialem nun- suisset et ostendissetin scriptis,non modicasumus
tium direxerunt.Praeterea praefati Cameracensis epi- admiratione commoti ; cum forma colligationishu-
copus etabbassancti Bartholoma?iquibnscausafue- jusmodi in plerisque capitibus nec utilitatem conti-
rat delegata, partibus legitime citatis praesentibus- neat, nec sapiat honestatem. Imo cum ducatus
que earumprocuratoribuslegaliterordinatis,abeis- Tusciae ad jus et dominium Ecclesiae Rom. perti-
dem Praemonstraten.testesad infirmandam dictam neat, sicut in privilegiis Ecclesiae Rom. oculala
sententiam receperunt. Quorum attestationem epi- flde perspeximus contineri, nullam inter se sub no-
scopus et cantor Atrebaten.et abbas sancti Bartholo- mine societatis colligationemfaceredebuissent,nisi

maei Noviomen.auctoritate suffulti,demandatoapo- salvo per omnia jure pariter et auctoritate sacro-
stolico sententiam Colonienjudicum revocantesju- sanctae Rom. sedis,quae disponente Domino cuncto-
dicaverunt Praemonstratenses pos<- vssionem rerum rum fidelium mater est et magistra. Cum et illud
de quibus fuerat litigatum debere, sicut ante litem debuissent attendere quod infirmum erit penilus
B
possederant, quiete et pacifice possidere. Nolentes aedificiurn quod super hoc fundamentum non fuerit
igiturut ejusdemcausaedecisio ulteriusprorogetur, stabilitum. Quo circa discretionem vestram roga-
praedictorum omnium inquisitionem et decisionem mus attentius et exhortamur inDomino quatenus,
canonicam vestrae duxinius experientiae committen- sicutviri prudentes etprovidi, ad profectum et ho-
dam per apostolica vobis scripta districte praeci-
;
norem tam Ecclesiae Rom. quam Tusciae sollicitius
piendo mandantes quatenus, partibus ad vestram intendatis.Et ut vobis nostraevoluntatis propositum
praesentiamconvocatis.etinquisitasuperpraemissi elucescat, dilecto filio N. latori praesentium super
et aliis omnibus quae inter se super eodem negotio his qua? vobis ex parte nostra duxerit proponenda,
duxerint proponenda diligentius veritato.tam prin- indubitata fide credatis Nos enim firmum gerimus
cipalem quam incidentes quaestiones.sublato appel- in voto propositum, a quo nec mors nec vita nos
lationis obstaculo,sine canonico terminetis, facien- poterit separare, fideles et devotos Ecelesiaa de
tes quod exinde duxeritis statuendum per censuram corde puro, conscientia bona et fide non ficta dili-
ecclesiasticam inviolabiliter observari. Si quavero gere et contra malignas opprimentium insolentias
partium legitime citata praesentiam vestram adire apostolicae protectionis clypeo defensare.
vel judicio parere coutempserit, vos nihilominus, Datum Lateran.
quantum de jure poteritis,etprobationes praesentis G
XVI.
partis recipere et in causae cognitione ac decisione
procedere non tardetis. Nullis litteris obstantibus, CAPITCLO S. ANASTASLE.
si quao apparuerint proeter assensum partium a sede Ut electus per potentiam laicalem intrusus cassetur,
apost. impetratae. Quod si omnes, etc. et alius de licentia apostolica dcligatur.

Datum Lateran. n Nonas Feb. (Laterani, vm Id. Febr.)

XV. Exillo singularis excellentiae Privilegioquod uni-

, BASILIC.E XII APOSTOLORUM ET B. TITCLI SANCTI genitus Dei Filius Jesus Christus apostolorum Prin-
PETRI AD VINCCLA PRESBYTERIS CARD. AP. SEDIS cipi Petro concessit, sanctorumpatrum postmodum
LEGATIS. instituto manarunt,majores causae ad sedem
ut

Super colligationibus factis cum episcopis et consuli- apostolicam perferrenlur: quatenus quod super eis
bus ciritatum Tuscias. deberet statui, circumspecta ipsius responsio decla-
(Laterani.) raret. Cum igitur in Ecclesia vestra, quae sub obe-
(2) Cum apostolica sedes quasi lucerna super can- dientia sedis apostolicae perseverans, Graecorum
delabrum sit disposita
•
nec civitas »possit abscondi
T\ hactenus
et rituru servavit et linguam.perlaicalem
"
quae supra montem est constituta, nos qui ei, licet, u potentiam praeter nostram auctoritatem et electio
immeriti,praesidemus, diligenti debemuscura sata- nem vestram non tam Latinus quam barbarus sit
gere quatenus luceat lux nostra coram hominibus, intrusus nos de fratrum nostrorum consilio in-
:

ut videntes opera nostra bona glorificent Patrem trusionem ipsam irritam decernentes, ne diutius
luminum a quo bona cuncta procedunt. Nos euim pastoris solatio vestra careret Ecclesia, vobis hu-
debemus esse sal terrae. Quod si sal evanuerit, in militer postulantibus secundum statuta canonum et

quo salietur? Ad nihilum valet ultra, nisi ut foras antiquamejusdemEcclesiae|consuetudinemliberam

emissum, ab hominibus conculcetur. Absit igitur concedimus licentiam eligendi per apostolica vobis
;

a sedis apostolicae puritate ut, cum Deus virgam scriptamandantes quatenus talem vobis in pasto-
peccatorisnon dereliquerit supersortem justorum, rem electione canonica praeferatis, qui non minus
ad colligationes illicitas cum operantibus iniquita- prodeesse desideret et noverit quam praeesse. Da-
tem declinet quin potius dissolvatcolligationes im-
: tum Lateran. viu Id. Februarii.
(2) Vide infra epist. 34 et 35 hujus libri.
Io INNOCENTIl III PP. REGESTORUM LIR. I. 16

XVII. A XX.
CAPUANO, BEGINENSI, ET PANOBMITANO ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPO ET ARBATI S. LCPI TRECENSIS.
(Laterani, v Id. Febr.) I t recepla a 0. presbut. canonica puryatione de cri-
His scriptum rst in eumdem fere modum ut supra, mine homicidii sibi objecto, ipsum absolvat, si legi-
usque ad verbum lllud eligendi. Unde fratemitati timus accusator non comparuerit, et crimen noto-
vestrae per apostolica scripta niandamus quatenus rium non existit.
ad hoc diligenti sollicitudine laboretis, ut dictus (Laterani, iv Non. Febr.)
intrusus a meraorafa removeatur Ecclesia, et ab Ai i mlens ad praesentiam nostram G. presbyter
ipsius capitulo electio possit in ea canonica libere lator praesentium tam relatione sua quam litteris
celebrari. Datum Laterani, v Id. Februarii. quorumdam abhatum, nostro apostolatui demons-
XVIII. travit, quod cum inter ipsumetquemdamaliumcle-
ricum quaestio verteretur, et idem clericus adversa-
ILLISTRI ROMANORUM IMPERATRICI SEMFER AUGl-T.K.
rius suus ad diem assignatam sibi ad praesentiam
I I in ip*a electume impedimentum non prxstet.
judicum properaret et fuissetin itinere interemptus.
(Laterani, v Id. Febr.) venerabilis frater noster Senonen. archiepiscopus
Si creditas tibi regendorum populorumhabenas J3
habens eumdem Presbyterum inspectum super oc-
laudabiliter moderari desideras et concessam tibi a cisione clerici memorati, licet contra illum nullus
Domino terrenae jurisdictionispotentiam benignius apparuerit legitimus accusator et ipse paratus ess^t
exercere, ei necesse habes ut servias, cui servire canonice suam innocentiam demonstrare, in eum
regnare est, et per quem gressus tui semper in me- tamen suspensionis officii sententiam promulgavit.
lius dirigentur. Verum si eum tota intentione dile- Qnoniam igitur, sicut justum non est ut culpabiles
xeris, eam te oportet sollicite venerari et conser- absolvantur, sic esset a juris tramite alienum, si

vare in statum debitae libertatis, sub cujus capite puniret judicii severitas innocentes, discretioni ve-
laeva ejus, et quam dextera ejus, sicut in Canticis straeprwsentium auctoritatemandamusquatenus si

legitur, amplexatur cujus zelus comedit eum et

: contra praedictum presbyterum superhomicidio le-
injuria non modicum provocat et vindictam. Cum gitimus non comparuerit accusator et crimen noto-
autem ex illo singularis excellentia? privilegio etc. rium non existit, vos ab eo canonica purgatione re-
fere in eumdem modum ut supra usque ad verbum cepta, latam in eum suspensionis sententiam de
eligendi. Ideoque serenitatem tuam rogamus, mo- auctoritatesedisapostolicaerelaxetisnecpermittatis
nemus et exhortamur in Domino, ac in remissio- eum super praedicto homicidio ulterius indebite mo-
nem tibi injungimus peccatorum quatenus nullius lestari. Si vero de homicidio confessus fuerit legi-
impedimenti obstaculum interpouas, quo minus time vel convictus, vos ei, sublato contradictionis
electionem possint canonicam celebrare, cum ad et appellationis obstaculo, pcenam canonicam in-
eum solum haberi debeat in electione respectus, fligatis. Quod si ambo, tu frater episcope, etc.
cujus ministerio qui assumitur, alligatur. Datum Datum Laterani, iv Non. Februarii.
Laterani, v Idus Februaiii.
XXI.
XIX. ARCHIEPISCOPO ET ARCHID. TBANENSI.
PARISlEiNSI EPISCOPO.
Super transacHone hubita inter episcopum et canonicos
l't hceat Presbytero Michaeli in sacerdotii officio mi- Vestanenses, de quadam episcopali capelta et rebas
nistrare,non obstan. quod ad evUandum leprse pe- aliis.
riculum, rii-ilia sibi fecit abscindi.
(Laterani.)
(Laterani, rv Id. Febr.)
Significantibus dilectis filiis Vestanen.canonicis,
(3) Ex parte dilecti filii Michaelis presbyteri fuit nostris est auribus intimatum quod cum Vestanen
in audientia nostra propositum, quod cum sibi episcopus fuisset olim ab ipsis in praesentia Cele-
sentiret leprae periculum imminere, de consilio stini, bonae memoria- pra3decessorisnostri, superec-
medici virilia sihi fecit abscindi, ut posset a tam clesiastica dilapidatione conventus et de causa ipsa
gravis infirmitatis vitio liberari ; et ut providere- exstitissetplurimum disceptatum,adtransactionem
mus super executione sui officii, a nohis humi-
ei de utriusque partis assensu postmodum venientes,
literpostulavit. Quoniam igifurcanones sanctorum promisit dictus episcopus thesaurum Ecclesiae,vide"
Patrum hujusmodi a sacri ailaris administratione licet capellam episcopalem quinquaginta uncias
non prohibent, fraternitati tuae per apostolica sori- auri et amplius valentem, el pannos sericos octo,
pta mandamus quatenus, si rei veritas ita se habet cuinprivilegioecclesiasticaelibertitatis restituere et
et memoratus Michael alias idoneus est, ut sui of- quanlamaliaadimplere.sicutinauthenticoscriptOjin
ficii ministerium exsequatur, nullius contradio praDsenliapraedicti praedecessorisnostri exinde con-
tione vel appellatione obstante, auctoritate frelus fecto etauctoritate sedis apostolicaeconfirmatople-
apostolica liberam ei tribuas facultatem. nius continetur. Quam transactionem non curavit
Datum Laterani, iv Idus Feliruarii. praedictusepiscopus postmodumobservarenec prar

(3) C.Exparte, De corpore viiiatis.

1" PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1190. 18

fatum thesaurum, sicut promiserat, restituere ; A nia in scriptis fideliter redigentes, nobis eadem
imo deteriora prioribus agens, duas ecclesias san- vestris signata sigillis mittere non tardetis.
cti Joannis et sancti Jacobi, quas dilectus filius Datum Laterani.
Petrus Vestanensis archidiaconusdiu in pace pos- XXII.
sederat, contra tenorem praedictae transactionis,
MEDIOLANENSI ARCHIEPISCOPO.
monasterio Trimitan. dicitur concessisse et cleri-
cos suos officiis et beneficiis, pratermisso juris or- Vt liceat ei illos in ecclesia sua ad diaconatum et sa~
cerdotium promovere, qui a summo pontifice ordi-
dine spoliasse, manibus in eos saepe violenter in-
nem susceperunt.
jectis. Cumque hcec et alia apraadicto archidiacono
(Laterani, xu Kal. Martii.)
coram dilecto filio P. Sanetaa Marias in via lata dia-
cono cardinale. tunc apostolicae sedis legato, propo- Pastoralis officii debitum nos invitat, et ipse ra-
sita fuissent contra episcopum memoratum, et in tionis ordo deposcit. ut ea sollicitudineutilitatibus
ejus praesentiautraquepartepraesentecausadiutius Ecclesiarum intendere debeamus quod ipsis Eccle-
agitata, ad hanc transaclionem voluntarie devene- siis ordo debitus conservetur et clerici earum mini-

runt, ut Vestan. Episcopus ante omnia primam terio deputati, sicut ab eis stipendia militiae cleri-
transactionem apud sedemapostolicam factam stu- r> calis accipiunt, ita eis obsequia militiae clericalis
deret modis omnibus observare et thesaurum me impendant. Inde estquod, sicut ex tenore tuarum
moratum ecclesiae suae restituerenondifferret prae- litterarum accepimus, Mediolanensis Ecclesia tam
dictasque ecclesias Trimitanensibus injuste con- in capite quam in membris, occasione clericorum

cessas vel ipse revocaret vel archidiacono praedicto illorum qui ab ipso Romano pontifice ordinem re-
ad easdaret consilium et auxilium revocandas. Res ceperunt, adeo est ministrorum solatio destituta,
etiam sancti SVicolai idem episcopus B. primicerio ut paucos clericos in eadem Ecclesia valeas inve-
et L. sacerdoti dimitteret de caetero procurare, et nire, quos ad diaconatus et presbyteratus possis

quartamdecimationumfabricisEcclesiaedeputatam officium promovere. Verum quia fralernitas tua

suis usibus de caetero minime applicaret. Quae si suppliciter a nobis expetiit ut ipsius Ecclesiae ne-

non faceret, foret dictus episcopus divino officio cessitatem sollicitudine paterna pensantes,tibi de-
alienus, prout in instrumento coram eodem cardi- beremus licentiamindulgere manus posse illis or-
nale confecto apertius continetur. Cum autem nec dinationis imponere, super hoc tu;e fraternitali ta-
primamnec secundam transactionem minime pra>- liter duximus respondendum quod ipsius Ecclesiae

fatum episcopum observare memorato praedecesso- necessitate pensata, si aliqui fuerint de supradictis

ri nostro ipsi canonici intimassent,addentes etiam cloricis, qui adhoc videantur idonei et spontanea
quod in ccena Domini Ecclesia Vestamen,dimissaad G voluntate per tuum ministerium voluerint ad sacros
Sipontinensem Ecclesiam se ad conficiendum chri- ordines promoveri, eosauctoritate nostra tibi liceat

ordinare. Alioquin illos quos ad officium illud

sma transtulerat, et ibidem illud existente secum in
altari Lavellen. episcopo tunc excommunicato con-
magis ideneos ac necessarios fore cognoveris, no-
bis per tuas litteras significare curabis. Nos enim
fecerat, cum antedictus praedecessornoster pontifi-
cali officio et ecclesiasticaadministratione suspen- deliberato consilio respondebimus quid tibi super

dit, dans ei firmiter in mandatis utin festo sancti hoc fuerit faciendum.
Lucaa praeterili anni se suspensum suo conspectui Datum Laterani, xn Kal. Martii.
prsesentaret, super praedictis criminibus plenarie XXIII.
responsurum.Quod si non faceret sciret in se per-
Juramentum fidelitatis cxhibitum domino Innocen-
petuae depositionis sententiam proculdubio profe- tio, successoribus ejus, el Romanse Ecclesise, a Pe-
rendam. Episcopus siquidem mandatum apostoli- tro prsefecto Urbis, Oddone de Palumbaria, Oddone
cum vilipendens, nec venit necpro securavit mit- de Monticillo.
tere responsalem, suspensionem apostolicam et (4) Alteradie post consecrationem Domini Inno-
praedicticardinalisinterdictumcontemnenspenitus centii Papa; III, Petrus Urbis praefectus in consisto"
observare.Proponilurinsuperepiscopusmemoratus D rio Lateranensis palatii publiee juravitei et succes-
de clericis in curia iinperiali deposuisse querelaset soribus suis atque Romanaa Ecclesiae fidelitatem
conlra saspedictum archidiaconum falsas litteras contra omnem hominem et recepit ab eo investitu-
confinxisse,occasionequarum ipsum archidiacona- ram praefecturae permantum ac deinde fecit ei li-
;

etloconequitermulto tempore spolia-

tus beneficio gium hominium inter manus ipsius, qui donavit ei
vit. Quoniam igitur haec non sunt a nobis clausis cuppam argenteam in signum gratiae. Consecratus
oculis transeunda, praedictorum inquisitionem ve- est autem idem dominus Innocentius Papa III ea-
strae discretionis examini duximus committendam dem die solemniter in apostolica sede, qua beatus
per apostolica vobis scripta mandantes quatenus, Petrus apostolus in episcopali fuit cathedra collo-
vocatis adpraesentiam vestramquifuerintevocandi, catus.Eadem die fecemnt ei fidelitatem Oddo de
inquiratis de praemissis diligentiusveritatem,etom- Palumbaria, et Oddo de Monticillo.

(4) Vide infra epist. 377 hujus Iibri.

 ;

19 LNNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 20

XXIV. xxv.
STCTINENSI EPISC0P0 ET ABBATI S. ANASTASII.
SPIRENSI, ARGENTINENSl ET WORMATIENSI EPISCOPIS.
Pro reconciliatione Philippi ducis Suevix et libera-
tione archiepiscopi Salernilani.
Pro Uberatione Salernitani archiepiscopi.
Cum ei simus dlvina providentiain Ecelesiae Ro-
Quanta? prapsumptionis et temeritatis existat in mana? regimine substituli.qui aDomino, ut delin-
rectores Ecclesiae manus injicere violentas in Evan- quentibus non solum septies, sed et septuagies se-
gelio Dominus protestatur, qui se in niinistris suis pties indulgeret audivit, et majus gaudium esse
affligi asseruit et in apostolorum Principe alibi se noverimus angelis Dei super conversione peccato-
perhibuit iterum crucitigi. Hoc etiampcena? qualitas toris unius, quam supra nonagmta novem justos,
manifeste declarat,cum excommunicationis senten- quinon indigeut poenitentia.Evangelio protestante,
tia in ipso actu feriat delinquentes, si non solum eos qui a se anathematis jugum excutere cupiunt,
in fratres et coepiscopos nostros, sed etiam in mi- ut ad ecclesiasticam redeant unitatem, expastora-
noris ordinis clericos violentiam praesumpserint lis officii, ad quod vocati sumus, debito recipere

operari. Ne autem solos violcntiae hujus auctores
aliquorum praesumptio crederet esse punitos, fa-
cientes et consentientes pari pcena plectendos ca-
nonica censura condemnat eos etiam delinquenti-
: fidem non modicam adhibemus, quod uohilis vir
bus favere interpretans.qui cum possint.manifesto
facinori desinunt obviare. Quod bonas memoriae C.
papa pra?decessornosterhactenus diligenteratten-
dens. auctores et fautores captionis et detentionis
venerabilis fratris nostri Salernitani archiepiscopi
excommunicationis nuntiasset vinculo innodatos,
nisi per imperiales nuntios sa>pe fuisset ei ac firnii-
ter repromissum quod idem archiepiscopus sine di-
latione qualibet libertati pristinae redderetur. Ne
autem detentio ejus nobis de ca?tero imputetur,
circa liberationem ejusinventi fuerimus negligen-
per apostolica scripta man-
tes, fraternitati vestrae
damusetdistrictepraecipimusquatenus nobilemvi-
rnm de Berc. ex parte nostra diligentius
Wicel.
moneatis ut eumdem archiepiscopum a detentionis
sujecarcereahsolutuni adnoscumhonore remittat
benigne tenemur et receptos misericordiae gremio
confovere. Intelleximus siquidemtam per te,frater
B episcope, quam per alios quorum relationibus
Philippus dux Sueviae, qui propter invasionem ac
detentionem patrimonii beati Petri et nostri excom-
municationis fueratvinculoinnodatus.Ecclesiae re-
conciliari desideratetrestiluiadecclesiasticasacra-
menta, ac super his pro quibus notatus fuerat.sa-
tisfactionem omnimodam
exhibere.Licet autemsu-
perioris sententiam minor relaxare non possit et
propter hoc dux ipse ad sedem esset apostolicam
destinandus, ut ab ea quae ipsum vinculis excom-
si municationis involvit absolutionis beneficium ohti-
neret. sperantes tamen quod per ipsius studium
venerabilis frater noster Salernitan.archiepiscopus
de longaevae detentionis ergastulis liberetur, labo-
C rem itineris ipsi sub ea conditione duximus remit-
tendum, si nostram super hoc, sicut bonae memo-
riao Celestino papae praedecessori nostro per te,

nobilitatemejus gratiarumactionibusprosequentes frater episcope, obtulit, impleverit voluntatem.

quod circa eum spiritum compassionis exhibuit, et Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta
quantum licuit,solatium ei humanitatis impendit. mandamus quatenus eodem archiepiscopolibertati
Quod si, quod non credimus, ad monitionem ves- pristinae restituto et recepto a duce juxta formam
tram et venerabilis fratris nostri Sutrini episcopi, Ecclesiae juramento quod super omnibus pro qui-
et dilecti filii abbatis sancti Anastasii, quos ad hoc bus ab Ecclesiae fuit communione amotus, manda-
specialiter destinamus, eura dimittere forte nolue- tis apostolicis, omni dolo et excusatione postposi-
rit, excommunicatum ipsum publice nuntietis ; et tis, debeat obedire, munus absolutionisipsiaucto-
siquaforsan ab aliquibus Ecclesiis beneficia possi- ritate freti apostolica impendatis. Quod si forsitan
det, ea ipsi per censuram ecclesiasticam auferri eumdem archiepiscopum vel non potuerit vel no-
mandantes,totam terram ejus.imo totam dicecesim luerit absolvere, seu etiam forte distulerit, ad Ec-
in qua idem archiepiscopusdetinetur vel ad quam clesiam Romanam accedat, anobis juxta Ecclesiae
translatus fueritdetinendus, supponatis sententiae consuetudinem absolvendus.
Nos enim dilectis filiis capitulo Magun- D
interdicti. XXVI.
tin.dedimus inmandatisut sententiam vestram fa- EISDEM
Volumus autem nihi-
ciant inviolabiliter observari. Pro liberattone nobilis mulieris Sibilise. filii et filia-
lominus etmandamusutuniversisAlemanniKprin- rum cjut, et aliorum capthorum regni Sicilia: dc-
tentorum in Teutonia.
cipibusin remissionemsuorum criminum injunga-
tis ut sollicitudinis suae studium efficaciterinterpo- lnter caetera quae Dominus in nobis mirabiliter

et misericorditer operatur,magnae
reputandum est
nant, quod eis mediantibus archiepiscopus ipse
libere ad nos quantocius revertatur ; significantes miserationis indicium, cum eis pcenam accelerat
eis quod si id, impletum non fuerit,
quod absit, temporalem, quibus ultio debebatur aeterna, sicut
in regno Siciliae diebus nostris intelligimus acci-
in totam Alemanniam interdicti cogemur senten-
tiam promulgare. Quod si omnes, etc. disse.Cum enim Sicill» populus et caeteri de eodem
regno effeminati. otio et pace nimia dissoluti, de
BOia divitiis gloriantes, sese in voluptatibus corpo-
21 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 22

ris lascivius exercerent, ascendit in altura fetor eo- A implendum nostrae beneplacitum voluntatis effica-
rura, et traditi sunt ob multitudinem peccatorum citer laborare. Cum ergo dilecto filio Carsendino
suorum in manibus persequentium. Usque adeo subdiac. nostro in Exarchatu Ravennae et comitatu
autem in eos, quod dolentes dicimus,furor exarsit Brittinoriihujusmodi specialiter injunxerimus le-
hostilis, ut quidam eorum turpi morte daranati, in gationis officium, sperantes quod ad illud utiliter
tribulatione cordis et corporis animas exhalarent, adimplendum vestro non modicum studio adjuve-
quidam membrorum mutilationedeformes flerent, tur, fraternitati vestrae per apost. scripta manda-
abjectio plebis et ludibrium populorum majores ; mus atque praecipimus quatenus ei taliter in his
vero ipsorum compedibus et nobiles manicis fer- qu;T vobis ex parte nostra proposuerit, adesse cu-
reis alligati, captivi et exsules in Teutonia mace- retis, uthonori apost. sedis et nostro deferre, et
rentur, reliquis haereditates suas in extraneis trans- Ecclesiarum vestrarum libertatem videamini utili-
domos suassubjici
ferri videntibus, et alienis. Ve- ter procurare scituri quod sicut gratum habebi-
;

rum ne compassionis nostrae solatium, qui patien- musetacceptum, sistudium etdiligentiam vestram
tibus ex susceptae administrationis debito compati operis experientia in instanti arliculo commenda-
volumus et tenemur, penitus subtrahatur, quibus rit, sic moleste feremus, si sollicitudo vestra in hac
ipse Dominus jam videtur ex parte placatus, vene- o necessitate reperta fuerit defecisse.
rabilibus fratribusnostris universis archiepiscopis
XX VIII.
marchionibus, duci-
et dilectis filiisnobilibus viris
REMEN. SANCT.E SABIN.E CARPIN. EE SENONEN. AR-
bus,baronibus, et aliis Alemannia? principibus de-
CHIEPISCOPIS, ET EPISCOPO MELDENSI.
dimus in mandatis ut dilectam in Christo filiam
nostramnobilemraulieremSibiliam, filiumac fllias Super consolatione comitissse Campanix de morte fi-
lii sut.
ejus, et caeteros de regno Siciliae, qui in Teutonia
detinentur, a detentionis suae vinculis absolutos, (Laterani, v Kal. Mart.)
ad nos liberos. excusatione et dilatione cessante, Compati patientibus et dolentibus pium est con-
remittant. Inde est quod discretioni vestrae per dolere ; rerum eventibus solam
ut qui ex diversis
apostolica scripta praecipiendo mandamus quate- habent dolendi materiam, in fraterna compassione
nus, si mandatum nostrum forte non fuerit adim- remedium consolationis inveniant et saltem ex hu-
pletum, vos in detentores eorum excommunicatio- manitatis solatio valeant recreari, dum in eorura
nissententiam proferatis et terraseorum,imo totam restauratione,quae dolorisfomitem subministrant,
dicecesim, inquanobiles ipsi tenenturvelad quam spes nulla videtur eis penitus superesse. Illis vero
fuerint forte translati, interdicto subdatis, neu" n pracipue compassionis eportet spiritum adhiberi,
tram relaxaturi sententiam, donec ipsi libertati quae pro sexus muliebris fragilitate in adversis fa-
fuerint pristinae restituti. Dileclisetiam filiis capi- cilius emerguntur et difficilesadconsolationemprae
tulo Magunt. per apostolica scripta praecipiendo spiritus infirmitate resurgere majori videntur in
mandamus, ut sententiam quam vos propter hoc his et aliis auxilio et consilio indigere. Cum igitur
contigerit promulgare ratam habeant, et faciant dilecta in Christo fllia, nobilis mulier M- comitissa
inviolabiliter observari. Campaniae in morte ftlii sui bonae memoriae eomitis
XXVII. Henrici dolorem, nec immerito, cum interna spiri-
RAVENNATI ARCHIEPISCOPO ET SOFRAGANEIS EJUS. tus commotione conceperit el vebementius affliga-
I) Carsendino subdiacorw domini papx legalo in tur, nos mentis afflietione non flcta compatientes
Exarchatu Raven. et comitatu Brittinorii diligen- eidem, cum mortis hujus dispendium non solum in
ter assistant.
ejus damnum converti debeatet dolorem, verum-
Nusquam melius ecclesiasticae consulitur liber- etiamin multiplex totius Chrstianitatis incommo-
tati quam ubi Ecclesia Rom. tam in temporalibus dum ex praesenti periculo imminente redundet,
qnam spiritualibus plenam obtinet potestatem. Cum fraternitati vestra? per ap. seripta mandamus qua-
enim apostolica sedes mater sit Ecclesiarum om- tenus dolorem ipsius piae consolationis verbis et
nium etmagistra, tanto fortius subjectos suae tem- D commonitionibus lenientes, ipsam etpossessiones
porali jurisdictioni populos ab Ecclesiarum et ec- ejus, tanquam dati. ei tutores a nobis, ab incursu
clesiasticorum injuriis cohibet, quanto amplius in molestantium auctoritate apostolica defendatis,
ejusinjuriametEcclesiarumomnium proejudicium nullatenus permittentes ut in his quae ad dotem
redundaret, si Ecclesias in ejuspatrimonio consti- ejus noveritis pertinere injuria seu violentia ei ab
tutas non servaret in statu debitse libertatis. Cum aliquo inferatur, sed possessionem ejusdem dotis
nos et fratres nostros indu-
igitur inter caetera quae ip-i contra quoslibet temerarios praesumptores pa-
cunt ut Exarchatum Ravennae, Marehiam et Thus- cilicijni conservptis. Si qui vero jamdictae comitis-
ciam ad dominium nostrum, ad quod pertinent. saealiquam super his injuriam inferre praesumpse-
revocemus, secuturam exinde immunitatem Eccle- rint velgravamen, vos eos, si neeesse fueril, ut a
siarum vestrarum non modicum attendamus vos ; sua praesumptione desistant, per censuram eccle-
negotium ipsuni tanquam speciale ac houori vestro siasticam appellatione postposita compellatis. Quod
plurinium profuturum deberetis assuuiere, et ad si onines, etc.
23 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 24
Datum Lateran. v Kal Martii, pont. nostri A cessissent, super praebenda, de qua per dilectum
anno 1. filium P. H. sanctae Caeciliae presbyterum Car. tunc
XXIX. apostolicae sedis legatum idem praepositus fuerat in-

FERENTINATI EPISCOPI. vestitus, in nostra et fratrum nostrorum audientia

Consultatio super causa matrimonii inter L. virum disceptarunt. Cumque nos, auditis quae hinc inde
rt P. mulierem, quam primo juraverat, et aliam proposita fuerant, de communi
consilio fratrum
postmodum desponsavit. nostrorum sententiam formare ac ferre vellemus,
(Laterani, v Kal. Mart.) dictus pncpositus ad noshumiliter et devoteacces-
(5) Sieut ex litteris tua? fraternitatis accepimus, sit, et jus, si quod sibi competeret in eadem prae-
cum L. parochianus tuusP. mulierem se ducturum benda, in manibus nostris sponlaneus resignavit.
in conjugem in manu palris ejusdem P- jurantis Nos igitur Ecclesiae vestrae volentes in posterum
quod eam ipsi traderet in uxorem, proprio jura- paciet tranquillitaticonsulere,receptaresignatione
mento firmarit nec pervirum steterit, sedper mu- ipsius, ei super eadempraebenda perpetuum silen-
lierem potius quo minus matrimonialis inter eos tiuni imposuimus, et vos et Ecclesiam vestram ab
solemnitas sil secuta, quatuor postmodum vel quin- impetitione ipsius super eam praesentium auctori-
que annis elapsis idem L. G. mulierem per verba g tate reddimusabsolutos. Nulli ergoomnino homi-
de pra^senti, ut ejus consanguinei asserunt, des- num hanc paginam nostrae absolutionis iu-
liceat
ponsavit propter quod frater praedictae P. suam
; fringere Datum Laterani, vi Nonas Martii,
etc.
deposuitin tua pra^sentia quaestionem. Quia vero pontificatus nostri anno primo.
quid super his agendum sit nostro postulas re-
XXXI.
sponso edoceri, fralernitati tua> taliter responde-
TERRACONEN. ARCHIEP. ET SACRIST^: VlCENSI.
mus, quod si tibi constiterit quod idem L. P. mu-
lierem per verbade futuro, G. vero per verba de- Deconfirmationc R. electi sancti Benedicti de Bages
et irritatione intrusi por potentiam laicalem.
sponsaverit de praesenti, imposita ei poenitentia
competenti, quia primam fidem irritam fecit, nisi (Laterani, viNon. Mart.)

forsan injuramento suo certum terminum, infra
quem dictam P. duceret in uxorem. praefixerit, nec
pereum steterit quin ad statutum terminum matri-
monium consummarit, secundum contractum legi-
timum judices, etad illud servandum eum, si opus
fuerit, ecclesiastica districtione compellas
forsan aliud quidobstiterit quod ipsum debeat im-
pedire. Quod si forte per verba sponsalitia de fu-
Ad universalis Ecclesiae sollicitudinem, licet in-
sufficientes, Domino disponente vocati, de grege
nobis commisso sollicitam curam debemus gerere,
ettanquampastoresseduli,faciente Domino.provi-
dere ne ovis morbo infecta incurabili, ovescaeteras
; nisi suo cogat contagio morbo simili laborare. Nostris
C siquidem auribusexmultorum relationeac plurium
litteris innotuitpraelatorum, quod bonae memoriae.

turo cum utraque contraxit,juramentum primum, quondamabbate sanctiBenedictideBages de carnis

sicut licite factum est, ipsum servare compellas, ergastulo sicut Dominoplacuit, ad meliora vocato,
de secundo ei pcenitentiam injuncturus. Quod si de convenfus ejusdem monasteriiparsmajoretsanior
his tibi non constat ad plenum, tandiu adhuc co- vota in dilectum fllium R. nunc abbatem ejusdem
gnoscas de causa, donec super his sufficientius in- monasterii transtulerunt. Verum suadente illo cujus
struaris. Quod enim in attestationibus, quas ad estproprium pacem turbare, duo ejusdem loci mo-
sedem apostolicam destinasti, de compaternitate nachi a caeterorum fratrum voluntate unanimi sece-
habetur, non facit ad causam cum neuter contra- ;
dentes accersitis sibi Stecularibus viris, B. ipsius
hentium sit illa persona, qua mediante inter paren- monasterii monachum in abbatem non sunt veriti
tes eorum compaternitas est contracta. DatumLa- nominare ;
qui laicali et ipsorum potentia fretus,
teran. v Kal. Martii, pontificatus nostri anno praedictum R. ad audientiam dilecti filii G. sancti
primo. Angeli diaconi cardinalis, qui tunc in partibusillis
XXX. legationis fungebatur officio, appellavit. Et cum
CANONICIS ARGENTINEN. j) idem cardinalis qua> utraque pars coram ipso pro-
Super qucestione cujusdam prxbendse, qu& inter
posuitdiligentius audivissetet supereisdem inqui-
Arnulfum el F. sancti Thorme]pr3SposUum rerli- sisset diligentius veritatem, praedictam electionem
tur. saepenominati R. ratam habuit et eam auctoritate
(Laterani, vi Non. Mart,) quafungebaturapostolicaconfirmavit.Idemquoque
Cum partes inter se super mota quaestione con- cardinalis tranquillitati ejusdemmonasteriideside-
veniunt, vel altera renuntiat quaestioni, ad hoc ransprovidereac interfratres materiam extinguere
solum exigitur officium judicis, ut quod a partibus jugiorum, pro pacis bono praeposituram ejusdem
fit, faciat inviolabiliter, observari, ne cui contra monasterii supradicto intruso contulit et eam ab
compositionem aut cessionem per se factam liceat eodem abbate ipsi, quoad viveret, concedi praece-
ulteiius prosilire. Sane cum dilecti filii Arnoldus pit etjuramentum fecit impendi, ne ipsum ab
nuntius et concanonicus vester, et F. prcepo- eademprsposituraullo temporesinecausa rationa-
situs sancti Thomae, ad nostram praesentiam ac- bili amoveret. Dictus autem prepositus unde humi-
(o) Cap. Skut, De sponsal. et matrimoniis
 :

25 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 26

liaridebuerat in elationem erectus, obedientiam, A eam
recusaret recipere, quia ei non fuit statuto
quam abbati ex praecepto cardinalis debebat im- termino persoluta. Cum igitur pactum legis com-
pendere, ipsi exhibere contempsit imo domos, ; missoria? sit in piguoribus improbatum et, quan-
homines, et caetera bona ejusdem monasterii oc- tum in eo fuit, pradictus Rubeus juramenti debi-
cupans, ea in usus proprios et illicitos transfun- tum adimpleverit, cum per eum quem certum et
dere non veretur, a monastica etiam professione fldelem nuntium sperabat,pecuniamremiserit ter-
ac fratrum consortio se reddens penitus alienum ;
mino constituto et dum in imperiali fuit captione
nullis quoque beati Benedicti obtemperans insti- detentus, satisfacere non potuerit creditori ; devo-
tutis, non se tantum, verum etiam totum monas- tioni vestrae praesentium auctoritate mandamus
terium dissolutione ac euormitate suae vitae gravi quatenus, si praemissis veritas suffragatur, pradi-
compellit infamia laborare. Quia igitur timendum ctum creditorem, ut sorte sua contentus existat,
est ne pars corrupta sinceram contaminet, nisi peusionibus prafati pignoris computatis iii sor-
falce fuerit apostolica resecata, discretioni vestrae tem, ei domum ipsam et hortum prafato Rubeo
per apostolica scripta mandamus quatenus, si omni postposita dilatione resignet, per
censuram
praedicta veritate nituntur, prssdictumpraepositum ecclesiasticam pacto vel juramento nequaquam
tali
ab administratione prapositurse remotum, ut ab- o obstante, admonitione pramissa, sublato contra-
bati suo existat obediens, sicut debet, per censu- dictionis et appellationis obstaculo, compellatis.
ram ecclesiasticam appellatione postposita com- Datum Laterani.
pellatis. Nullis litteris obstantibus harum men- XXXIV.
tione non habita a sede apostolica impetratis. POTESTATI ET CONSILIARIIS YITERBIENSIBUS.
Datum Laterani, vi Nonas Martii. Quod in tractatu habito inter ipsos, Pemsinos, et rec-
XXXII. tores Tuscise sine mandato apostolico non proce-
dant.
COLOCEN. ARCHIEPISCOPO.
(Laterani.)
Confirmatio super quibusdam Ecclesiis prsepositurx (6) Dilectis consulibus Perusin. qui
filiis nos
Colocen. Ecclesix de capituli consensu collatis.
super tractatu illo consuluerant quem ipsi vobis-
(Laterani.)
cum cum rectorlbus Thusciae habuerunt, litteris
Justis petentium etc. usque ad lerbum illud as- nostris dedimus responsis, ut
in quia tractatus
sensu Ecclesias sancta Maria; de Joth, sancti Mau- quem
ille, rectores inter se inierant, minus debite
ritii de Both, et Ecclesiam de Unta, quas praeposi- ad honorem,utiIitatem et profeetum Ecclesiae per-
tura Colocen. Ecclesiae de consilio et assensu tui tinebat, et nos dilectis filiis B. Basilicae duodecim
capituli contulisti, sicut provide factum est, et
Q Apostolorura et P Pel ri a d vincula
. tituli sancti
praepositus Colocen. easdem juste possidet et
presbyteris cardinalibus, qui tractatum illum no-
quiete, auctoritate apostolica contirmamus et bis plenius expresserunt, nostrum et fratrum nos-
prasentis scripti patrocinio communimus. Decer- trorum signilicaveramus beneplacitum voluntatis,
nimus ergo etc.
tamdiu ipsi consules Perusini supersederent his
Datum Laterani.
quae disposita fuerant consummandis, donec litte-
XXXIII. ras nostras reciperent mandatum super hoc apos-
HUG. COMITI ET MARSUCTO PISANIS CANONICIS. tolicum plenius continentes. Ideoque sicut Peru-
Super qusestione cujusdam pignoris, quse inter R. et sinis ipsis per litteras significavimus, ita nunc di-
Gallicianum Pisanos vertitur. scretioni vestrae per apostolica scripta mandamus
(Laterani.) atque pracipimus quatenussuper tractatu illo nul-
Significante dilecto lilio Rubeo cive Pisano, ad latenus procedatis prius quam
super hoc litteras
nostram noveritis audientiam pervenisse, quod receperitis speciales nostra intentionis et propo-
cum domum suam cum horto Galliciano Pisano siti expressivas ; cum et vos nostrum super hoc
civipro ducentis quinquaginta duabus libris pi- debuissetis consulere beneplacitum voluntatis.
gnori obligasset et promisisset, cautione praestita Datum Laterani.
n
juramenti quod nisi domum ipsam statuto inter XXXV.
eos termino recolligeret, eumdem creditorem ul- P. BASILICE XII APOSTOL . ET B . SANCTI PETRI AD
,

terius super ea minime molestaret, infra statutum VINCULA PRESBYTERIS CARDINALIBUS , APOSTOLIC.E
tempus per certum et fidelem nuntium, prout ei SEDIS LEGATIS.
videbatur, creditori mutuatam pecuniam remisit Super eodem.
quam idem nuntius, infideliter agens, sicut ei in- (Laterani.)
junctum fuerat, non persolvit. Cumque postmo- Super negotio societatis Thusciae per dilectum
dum pradictus R. ab imperatore captus pariter et filium priorem sancti Fridiani nostram et fratrum
detentus, multa pericula sustinuerit et labores, nec nostrorum vobis aperuimus voluntatem ad cujus ;

dicto G. satisfacere potuerit, ut debebat, nunc per exsecutionem negotii vos dare credimus operam ef-
Dei gratiam libertati pristinae restitutus, paratus ficacem.Quocirca discretioni vestrae per apostolica
est pecuniam reddere creditori ; licet ipse prorsus scripta mandamus, quatenus si rectores Tusciae ad

(6). Vide supra epist. 15, itemque epistolam sequentem.

 INNOCENTII III PP. RFlifiSTORUM LIIS. 1. 28

id exsequendum, quod per dictum priorem vobis A ritfaciendum sacro apostolicae sedis oraculo hu-
significavimus, induxistis,ut Pisani id ipsum pari- militer petitis edoceri. Nos igitur vestros consulta-
ter recipiant et observent moneatis attentius ; et tioni taliter duximus respondendum quod licet ista
nisi vobis paruerint, interdictuin minime relaxetis. duo interse repugnantia videantur,utscilicet quis-
Si vrro praedicti rectores adbuc non suntvolunta- quara sit extra se positus. et de praesenti vita des-
tem nostram,quam per saepefatum priorem signi- peret.si tamen eotempore quo positus extra men-
ficamus, exsecuti ; quia satis videretur auslerum, tem asseritur, indutus iuit habitu monachali, cum
si Pisan. civitas occasione societatis illius quam alienatus non sentiat ac per hoc non valeat con-
nos, sicut nostis, conduximus totaliter approban- sentire,pra?fatum presbyterum denuntietis ab ob-
dam.tandiu interdicto ecclesiastico subjaceret,vo- servatione monastici ordinis absolutum, nisi post-
lumus et mandamus ut ab ejusdem civitatis civi- quam mentis suae factus est compos, voluntate
bus cautione recepta quod quao pro bonore et spontanea professionem fecerit monachalem.
exaltatione Ecclesia? et liberlate eorum ordinave- Datum Laterani.
rimus suscipianl et observent, interdictum sine XXXVII.
dilatione qualibet relaxetis. Si autem super his MEDIOLAN. ARCHIEPISCOPO.
debitam habere non poteritis cautionem, quia ci- „" Super quxstione qux inter ipsum et monasterium san-
vitas ipsa, sicut dicitur, nunc temporis quasi vi- cti Donali de Scozula.

detur rectore carere, qui plenam in ea exercere (Laterani, vi Non. Mart.)

valeat potestatem, spe bome promissionis quam (8) Ad hoc unxit nos Deus oleo laetitiae prae con-
nobis ejusdem civitatis nuntii fecerunt quod nos- sortibus nostris, ut diligamus justitiam et odiamus
tro Pisani cives debeant parere mandato, honesta iniquitatem : quod tunc laudabililer adimplemus,
sicut videritis occasione concepta, in eadem civi- cum via regia incedentes non declinamus ad dexte-
tate divina officia appellatione remota detislicen- ram neque ad sinistram aliquatenus deviamus.sed
tiam celebrandi. Ita tamen quod, si postmodum juste quod justum est persequentes, nec pauperis
rectores Thusciae mandalum nostrum susceperint personam attendimus, nec honoramus vultum po-
et servaverint, civitas ipsa interdicto subjaceat, tentis quia non est personarum acceptio apud Do-

nisi et ipsa celeriler suscipere curavit et servare. minumjduin etiammerita subtili examinationedis-
Datum Laterani. cutimus et precum attendimus qualitatem, ut cuili-
bet reddamus jus suum et preces quae rationi non
XXXVI.
consonant rationabiliter repellamus. Veniens siqui-
EriSCOPO ET CAPITDLO TRAGUMEN.
dem ad apostolicam sedem dilectus filius abbas de
Quod B.presbyter non teneatur ad observantiam habi-
tus monachalis, ex eoquodcum gravisegrUudine labo- G Scozula(9) nobis etfratribus nostris exposuit quod
raret,aquodam monacho indutus est habilu monaahali. cumM.quondamMediolanensisarchiepiscopusprae-
(Laterani.) decessor tuus super causa quas inter ipsum et mo-

(7) Sicut tenor vestrarum litterarum nobis ape- nasterium sancti Donati de Scozula diutius fuerat
ruit, cum prssentium in sacerdotali esset
P. lator agitata,post inultas commissiones tandem obtinuis-

rerum temporalium in-

officio constitutus et tanta setvenerabili fratri nostro Veronensi (10) episcopo
digentia laboraret, quod nec sibi nee suis proge- Romanre Ecclesi» card. litteras destinari, et ipse

nitoribus seu fratribus in necessitatibus proprii judexdelegatuspartibiisinsuapnesentiaconstitutis

posset aliquatenus providere, proprii corporis la- super judicio possessorio, partim pro monasterio,
boribus et maris periculis multis se non dubitavit partim pro archiepiscopo sententiam protulisset,
exponere.ut de suo labore et acquisitione honesta procuratore ipsius monasterii qu«stionem de pro-

suam suorum posset indigentiam relevare. Con-

et prietate postmodum intentare volente, pars archi-

tigit autem post hosc quod ipse fonge a vestra ci- episcopi dilationes et inducias saepius postulavit.

vitate consistens,tam gravi ccepit osgritudine labo-

Cumque swpenumero idem archiepiscopuspraefato
Ve.ron. per litteras direxisset quodipsiusjudicium
rare,quod extra se posilus desperaret de vita pra?-
dum nullatenus declinaret,utraque parte apudNovariam
senti ; et in tali esset articulo constitutus, a n
quodam simplici monacho indutus fuit habitumo- coram nuntio ipsius episcopi, qui ad hoc missus
fuerat, existente,archiepiscopus jurisdictionemde-
nachali el ad monaslerium deportatus.Deinde pau-
legati judicis opposuitexspirasse: asserenscausam
cis diebus elapsis, cumjam esset in principio suae
possessionis tantum et non proprietatis fuisse com-
convalescentia», deposuit habilum et de licentia
ejusdem loci abbatis monasterium dereliquit ; et
missam ; et quia super possessione pronuntiaverat,

cupiens progenitorum suorum indigentiis subve- semel functus suo officio, super quaestione proprie-
tatis deinceps cognoscere non valebat. Et his alle-
nire, a vobis suppliciter postu!avit,ut posset, sicut
prius,in sacerdotali officio ministrare et vobiscum gatis, praedictus archiepiscopus appellavit. Ad haec

pariter conversari.Quid autem superhis vobis fue- pars monasterii contra proposuit quod causa quae

Cap. Sicut tenor, De regularibus. (10) Ycrcellensi, in tertia Compil. et in decretal.

(7)
Cap. Ad hoc, De sequestr. possess. Gregorii IX.
(8)
(9) Strogula, in tertia Compilat. eod. tit. c. i.
29 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98. 30
inter archiepiscopum et monasterium vertebatur, A. superproprietateprocessumin causa. Propter quod
fuerat memorato episcopo absolute et indistincte dictus pra»decessor noster venerabili fratri nostro
commissa.et coutinentiam eausae dividi non de-
sic Bobien.Episcopo per apostolicascripta mandavitut
bere dicebat.Adjecit etiam quod cum archiepisco- possessione cum fructibus perceptis ex ipsa mona-
pus toties postulaveritdilationem et locum ajudice, sterio restituta, audirentpostmodum quid babe- si

in quo ante illum super illa proprietatis quaestione rent partes inter se invicem quaestiouis. Qui cum
respondere deberet,eum postea recusare nequivit, abbatem juxta tenorem mandati apostolici in pos-
vel aliquatenus appellare ;
praesertim quia absente sessionem.quam Veronen.adjudicaverat.per suum
parte adversa, sicutest prajlihatum, ipsemet eum- nuntium mandasset induci,Hugo de Camerarioip-
dem judicem postulaverat et in rescripto apostolico sum abbatem ex ea violenterejecit qui cum suis ;

fecerat appellationis remedium adhiberi.Has nimi- complicibus tam nuntium episcopi, quam abbatem
rum rationes cum judex plenius advertisset, acto- et monachos armata manu fugavit et navi eujus ve-

rem legitima eitatione pramissa in possessionem; hiculo illuc accesserant igne combusta cellas mo-
quae fuerat per ipsum episcopum eidem archiepis- nasterii deprasdatus, conversis pluribus verberatis
copo adjudicata,ususeonsiliovirorumprudentium, domos extraclaustriambitumconstitutas cum qui-
mitti decrevit ; a qua tamen archiepiscopus mona- g busdamanimalibuset quodam homine non eruhuit
sterium postmodum violenterejecit.Cumque dile concremare.Quodpostquamad ejusdem praedeces-
ctus filius G. tunc prior, nunc vero abbas ejusdem soris nostriaudientiam nuntio ipsius abbatis refe-
nionasterii, etG. nuntius adversae partis,super hoc rente pervenit, venerabili fratri nostro Ferrarien.
ad sedemapostolicam accessissent,bona3 memoriae episcopo districte pra^cipiendo mandavit quatenus
C. papa, praedecessor noster, supradictis omnibus partibus convocatis etpossessione cum fruclibus a
perdilectosfiliosnostrosHug.tt.sancti.Martinipres- tempore sententiae per dic tum Veronen.prolatse per-
byterum et G. Sanctae Mariae in Aquirodiacon.car- ceptis ex ipsa monasterio restituta, de proprietate
dinales,quos eis auditores concesserat,plenius in- cognoscerent,eteoinadjudicatasibipsssessione in-
tellectis,per bonas memoriae Al. Albanen. episcop. demni servato.quodjustum essetstatueretetfaeeret
sic suum interpretatus fuit rescriptum, quod tam auctoritate apostolica, sublato appellationis obsta-
causa possessionis quam proprietatis fuerat judici culo,firmiterobservari.Eosautemquiseapostolicis
delegato commissa, et quod idem judex ob dictas mandatisopponerentvelmonasteriumsuperposses-
rationes ab archiepiscopo non potuisset etiam per sione .Jterius molestarent, per sententiam excom-
appellationis obstaculum recusari. Volens igitur municationis appellatione remota compescerent
idem praedecessor archiepiscopo et abbati sinejus- et dictum Hugonem et ejus complices, donec mo-
titiae laesione deferre, praelibatam possessionem nasterio de ablatis omnibus et illatis injuriis satis-
apudvenerabilemfratrumnostrum Vercellen.et bo- facerent competenteretcum litteris ejus apostolico
nae menioriaeNovarien.episcopos pro suajvoluntatis se conspectui praesentarent, nuntiaret
excommuui-
arbitrio sequestrari praecepit; venerabili fratri nos- omnibus evitari nisi tu, frater
catos et faceret ab ;

tro Regin. et felicis recordationis

tunc Mutinen. archiepiscope, hanc in ipsos districtionem, prout
Episcopis perapostolica seriptapracipiensut par- tibi mandatum fuerat, exerceres. Dictus vero Fer-
tes ad suam praesentiam convocarent et nullius rarfen. receplis super hoc litteris apostolicaesedis,
contradictione velappellationetam superprincipali sicut ex litteris ejus accepimus, admonitione prse-
quam super incidenti obstante, de causa proprieta- missa.in Hugonem de Camerario et complices ejus,
tis infra duos menses plenius cognoscentes,eam de- te infrastatutum terminum eum excommunicate
bito fine deciderent, et possessionem ei parti post- nolente, excommunicationis sententiam promulga-
modum resignarent qua; obtineret de proprietate vit et cum tu legitime citatus ab ipso,nec accederes
;

triumphum.Cumque litterae ipsa? ad dictos Mutinen. nec sufficientem mitteresresponsalem, sedabsen-

et Regin. episcopos pervenissent, partibus in ipso- tiam tuam verbis et litteris excusares, salva quaes-
rum praesentia constitutis,procurator archiepiscopi tione proprietatis, possessionem monasterio resti-
cautionem contumaciam.si qua praces-
obtulit, ut D tuendam pronuntiavit et cum abbatem in eam per
;

serat,expurgaret:quam procurator monasterii reci- nuntium suum fecisset induci,idem abbas ab eade-
pere noluit, nisi possessionis sequestratione prae- jectusfuitte.frater archiepiscope, Hugo de Came-
missa, etsalvo jure quod ei excommissione hujus- rario,etdilectis filiis consulibus Mediolanen. man-
modi competebat, ut a se tanquam a possessore dantibus per violentiam armatorum. Propterquod
peteret in judicio. Cumque procurator archie- idem abbas postulabat a nobisut sententiamresti-
piscopi e contrario responderet quod ab eo peti tutionis toties latam pro eo deberemus auctoritate
velut apossessore deberet, disceptatione protracta apostolica confirmaje et possessione sibi cum fru-
inlongum terminus exspiravit, infra quem episco- ctibus restituta, faceremus eum absque molestatio-
pi memorati de pioprietate cognosceredebuissent. negaudere.VerumdileclusfiliusPassaguerraprocu-
Cseterum nuntius monasterii iterum ad Ecclesiam rator tuus etsocii ejus petitionem abbatis nonesse
Romanamaccedens.perarchiepiscopumstetisse as- admittendam ea praesertim ratione dicebant, quod
seruit quod nec possessio sequestrata fuerat, nec abbas ipse in litteris quas ad Bobien. et Feirarien.
31 INNOCENTIl III
episcopos a sede apostolica impetravit, veritatem
suppresserat et expresserat falsitatem.Suggesserat
enim Veronensem episcopum salva quaestione pro-
prietatis superpossessionepromulgasse sententiam
cum non causarei servandaeabbatemdecrevis-
nisi
set in possessionem induci.Tacuit etiam veritatem,
cum de satisdatione corani dictis Reginen.et Muti-
nen.episcopisoblataperarchiepiscopumnullamfe-
cit apud sedem apostolicam mentionem.Nos igitur
super his et aliis qusecunque fuerunt hinc inde pro-
posita, cum fratribus nostris archiepiscopis et epi-
scopisapud sedem apostolicam constitutis consilio
maturo,intelligentes quod dictus Veronen.abbatem
in possessionemcausareiservanda3Solummodode-
crevisset induci, sicut erat consentaneum rationi,
utpote coram quo super proprietate lis non fuerat
contestata,etquod per eumdem Mquondam archi-
episcopum non stetisset quin satisdationem infra
annum oblatam prssstiterit et contumaciam,si qua
praecesserat,expurgarit;attendentes etiam abbatem
ipsum per suppressionem veritatis et falsitatis ex-
pressionem litteras ad Bobien.et Ferrarien,episco-
pos impetrasse non sententiantes quia lis coram
; dem Ecclesiae multoties praestitam violavit,qui pa-
nobis contestata non fuit.sed respondentesabbati,
petitionemejusjuxtaformampraascriptarnnon esse
admittendam respondimus et ipsum scriptis carere
mandavimus quae per mendacium impetravit in
eum statum causaecontinentiam reducentes,in quo
fuerat, cum dictus prsedecessor nostercausam pro-
prietatis Mutinen. etRegin. commisit,mandato se-
questrationis penitus revocato. Sententiam tamen
excommunicationis in Hugonem de Camerario et
complices ejus prolatam volumus et mandamus
usque ad satisfactionem condignam inviolabiliter
observari;non tam quiafuita delegato prolataquam
quodperdelegatum exstititpostmodumconfirmata.
Neautem monasterio in suo videamurjure deesse,
moderatas expensas,ex quo Veronen.ipsum inpos-
sessionem induci decrevit usque ad tempus satis-
factionis oblatae propterhocfactas ipsirestituendas
esse censemus et a te sufficientem praeberi standi
judicio cautionem.Sententiam autem adicto.Vero-
nen. ex majori parte pro Mediolanen.Ecclesia,par-
tim promonasterio promulgatam,qua3 rationabili-
ter lata est et ab utraque parte recepta,ratain habe-
mus; etsi quid ex his quae monasterio adjudicata
fuerunt ipsi non sunt hactenus resignata, ipsi res-
cum perceptorum fructuum integritate man-
titui
damus. Nulli ergo omnino hominum liceat hujus
nostrae diffinitionis paginam infringere, etc.
Datum Laterani, vi Nonas Martii.
XXXVIII.
CNIVERSIS EPISCOPIS PER MARCEIAM CONSTITUTIS.
per leyatos Ro. curix
De confiriuationc sententix latx
contra Marcovaldum.
Et zizania non avellere ante messem evangelica
doctrina pra3cipimur,et malosusque adsententiam
tolerare canonicainstitutione monemur. Verum et
(II) Cap. Cum ecclesiasticx, De exceptionib.
PP. UEGESTORUM LIB. 1. 32
^ zizaniain manipulos colligata comburere debemus
postmessem,et iniquospostsententiam evitare.Hoc
siquidem attendentes,licet Marcovaldus multacon-
tra libertatem ecclesiasticam et Ecclesiaa patrimoni-
um praesumpsisset,eumtamen excommunicare dis-
tulimus ne,si admonitio nonpraecederet, adprofe-
;
rendam sententiam non zelorectitudinis.sed ex illo
moveri potius videremur. CaHeri cum dilecti filii
nostri C. tituli sancti Laurentii in Lucinaetl. tituli
sanctae Priscaepresbyteri Conf.apost.sedis legati de
mandato nostro Marchiam fuissent ingressi, et di-
ctum Marcovaldum per suas litteras attentiusmo-
nuissent ut ab Ecclesiarum incendio, villarum et
castrorum devastatione, quae in eorum oculis per-
petrabat,desisteret, et exercitum dimitteret, cujus
occasione tota fere Marchia vastabatur, nec ipse
eorumdemlegatorummonitisparuisset,ineum pro-
pter contumaciam excommunicationis sententiam
protulerunt.Nos igitur,quod ab eisdem card.factum
estratum habentes ac volenlesinviolabiliter obser-
cum plura subsintquare fuerit ex-
vari,praesertim
communicationis sententiaferiendus,utpote qui fi-
trimonium Ecclesiae invadere ac detinere praesum-
psit et illud srepe commonitus
restituere non cura-
perapostolicascriptamanda-
vit.fraternitati vestrae
; mus quatenus tam eum quam complices ejus ex-
communicatos publice nnntietis et faciatis per ves-
tras diceceses nuntiari. Nos enim praedecessorum
nostrorum stalula sequentes ac attendentes quod
magis oporteatDeo servirequam hominibus,omnes
C qui eidemMarcovaldofidelitatesuntvel sacramento
astricti, apostolica auctoritate a sacramento absol-
vimus et ne ipsi fidelitatem observent modis om-
:
nibus prohibemus ; cum fidelitatem, quam aliqui
Christiano principi juraverunt Deo ejusque sanctis
adversanti eteorum praecepta calcanti,nulla man-
dentur auctoritate servare. Omnes autem qui ei
post denuntiationem ipsam divina praesumpserint
officia celebrare, usque ad mandatum nostrum
suspensionispraecipimussententiaesubjacere.Ideo-
que praesentium vobis auctoritate mandanius qua-
tenus omnes qai ei juramenti vel fidei tenebantur
religione astricti,denuntietis et denuntiari faciatis
per sedem apostolicam absolutos.
XXXIX.
£) LAUDEN. EPISCOPO.
Super quxstionc cujusdam prxbendx qux inter No-
variense capitulum et Jacobum clerkum vertitur.
(Laterani, v Non. Mart.)
provisionis officium ad
(U)Cum ecclesiasticae
quod sumuslicetimmeriti,Domino disponente,vo-
et insi-
cati, nosjuxtaverbum Apostoli sapientibus
pientibus constituerit debitores, sic nos convenit
perlatas ad apostolatus nostri notitiam qua?stiones
subtiliindagatione discutere et eas judicio vel ra-
tionabilimediante concordia terminare, ad quas
nostra
per nos non possumus, aliis de auctoritate
 33 PONTIFICATUS A.NNO I, CHRISTI 1198. 34
committere diffiniendas, quod nullus in conspectu A scilicet deGorgozula, demandato et voluntate
alte-
sedis apostolic.T sui juris se conqupri valeat su- rius eum in corporalem praebendae possessionem
stinuisse defectum, et nos, sicut ex cura tenemur induxit,et supradicloscanonicospost admonitiones
sollicitudinis pastoralis, justa judicare et juslitiain plurimas, nisi mandato apostolico infra dies quin-
diligerevideamur.Pro quaestione siquidem quae in- decim obedirent, vinculo excommunicationis as-
ter dilectos filios Novarien. Capitulum et Jacobum trinxit ; sicut in instrumentis, quae nobis exhibuit,
clericum super praebenda Novariensis Ecclesiae continetur.E contrario veroNovarien.canonici res-
vertebatur, tam nuntii capituli quam idem Jacobus pondentes, exceptiones quamplurimas allegabant,
ad sedem apostolicam accesserunt; et dum in no- quibus ip-um Jac. a perceptione proebendae repel-
stra et fratrum proesentia foret utraque partium lere omnimodis intendebant, dicentes quod per
constituta, pro ipso Jac. taliter fuit in nostro au- lilteras, quas a pra?dicto cardinali F. impetraverat
ditorio allegatum,quodcumolim de mandato bona; ipse Jac.de praebenda post appellationem legitime
memoriae F. tt. Sancti Marcelli presbyteri card.tunc interposilam fueral investitus ;et praefatns praede-
apostolicae sedis legati de primo tun>- vacatura in c issor nosterquod de eo per cardin. factum fuerat
Novariensi Ecclesia praebenda fuerit investitus, ei- irritavit et quod post cassationem factam contra
dem stallo chori et Loco capituli assignatis, et ad p.oliibilionem apostolicam fructus prasbendai au-
fi
eamdem postmoduni tilius dilecti tilii Saxonis Vul ctoritate propria invadere non expavit. Insuper
gamini nobilis civis Romani de auctoritaleaposto- etiaiu investituram praebendae et exsecutionis litte-
lieae sedis admissus, qui super possessione et fru-
ras a pr»decessore nostro per falsam suggestionem
clibus praebenda; ipsius a consanguineis praedicti
obtinuit, quia se beneticiatum in alia Ecclesia non
Jacobi molestias sustinuit et pressuras, de quibus exposuit, nec dixit quod ad illas duas praebendas,
fructibus inter ipsum Jae. et praefatum nobilem quarum una
quaa in Novariensi vacabant Ecclesia,
amicabilis tandem compositio intervenit.quia super fuerat magistri fi. et alia magistri P. nunc Nova-
praebenda ipsa eidem Jac. silentium fuerat imposi- riensis episcopi, tunc canonici,unus sacerdos, et
de ea movere non posset ulterius quaestio-
tuui, ut proximo deberet in presbyterum ordinai i,
alius qui
nem, placuit tandem bonoe memoriae C. praedeces- concesso duobus arbitrio ante generalem illam or-
sori nostro, praefati Jacobi consideratis laboribus dinationem factam, in Novariensi Ecclesia electi
et expensis, pra?bendam Novariensis Ecclesiae, qua; fuerant concorditer, et admissi. Dtrinque praeterea
fuerat magistri B. de Suno, ad preces quorumdam multa alia fuere proposita, qu» litteris praesentibus
cardinalium eidem conferre et ipsum de eadem non jussimus admisceri.l Volentes igilur cuique
mauu propria per annulum investire Novarien
'•' n
; -
p suam justitiam conservare illaesam, quia de prae-
capitulo districte praecipiendo quatenus ipsum Jac u naissis nobiscertitudo dari non poterat, utdecebat,
electione, quam de pluribus personis in Novariensj faclum ipsum fraternitati tuae defratrumnostrorum
Eccb'sia in canonicos assumendis, et constitutione consilio duximus committendum per apostolica :

quam de fruclibus fecerant praebendarum, qiue tibi scripta mandantes quatenus partibus ad tuam
omnia idem praedeeessor noster d fratrum >
consiiio praesentiam convocatis, nisi infra duos menses legi-
irritaverat, alienatione etiam, obligatione, vel assi- lime tibi constiterit praedictos sacerdotem et alium
gnatione ejusdem praebendae nequaquam obstanti. qui proximo debebat in presbyterum ordinari, ante
bus, in fratrem et canonieum nomine dictae praa- ordinationem illam generalem de sedis apostolicae
bendae sine qualibet difflcultate postpositaappella. aucloritalecassatam,adillasduaspraebendaselectos
tione reciperent et eumdem in ipsius praebendae canonice et admissos,auctoritateuostra,sublatocu-
possessionem inducerent corporalem stallum ei in ; juslibet contradictionis et appellationis obstaculo,
choro et locum in capitulo assignaiites. Alioquin caeteris exceptionibus non obstantibus, ipsum Jac.
scirent dilecto praeposito saucti Gaudentii Nova- faciatis praebendae illius, de qua per praefatum prae-
nensis subdiacon. nostro et R. canonico de Gorgo- decessorem nostruni noscitur investitus, paciflca
zula ab ipso praedecessore nostro datum tirmiter in cum exceptionem
possessione gaudere ;|pi;esertim
mandatis, utipsi ea exsequi per districtionem ca- D illam,quodpra;l'atu>Jac.inaliaEcclesia beneticium
nouicamappellationepostposita nontardarent.Quae possideret, non possent opponere.qui varia be-
ei

omnia in ejusdem pnedecessoris nostri litteris ma- aulem

nifeste perspeximus contineri.Cumque
nici mandata apostolica et prsecepta surdis
pertransirent, praefati exsecutores auditis quaecun-
que cx parte canonicorum fuere proposita et in
scriptis redacta,receptis, post multas admonitiones
et dilationes postulatas ab eis, habito prudentium
virorum consilio, exceptiones canonicorum non
esse admitteudas decernentes, juxla tenorem man-
neticia in diversis Ecclesiis obtinebant. Illos
dicti cano- censura ecclesiastica appellatione postposita com-
auribus pescatis qui mandatis nostris inhac parte se duxe-
rint temeritate qualibet opponendos. Quod si legi-
time vobis constiterit praebendam illam, de qua
proponitur investitus, alii prius, sicut dictum est,
canoniee collalam fuisse, vos ei super eadem prae-
benda omni contradictione etappellatione cessante
perpetuum silentium imponatis attentius provisuri
;

dati apostolici stallum ipsi Jac. in clioro et locum quod taliter hac viee mandatum apostolicum exse-
in capitulo assignarunt et unus exsecutorum, R.
; quamini, quod ad nos ulterius querela eadem non

Patrol. CCXLIV. 2
35 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 36

feratur. Testes autem qui nominati fuerint, si se A in ejusdem Ecclesiae pontiticem fuisset assumptus,
gratia, odio vel timore subtraxerint, quo ininus possessionem praebendae ipsius praefatus Jacobus
testimonium perhibeant veritati, tum ad id per credens fratri suo de jure competere, de voluntate
censuram eeclesiasticam appellationeremota com- et assensu ipsius episcopi et. quorumdam canoni-
pellas. Nullislitteris obstantibus praeter assensum
corum cum quibusdam aliis introivit et anseres et
partium a sede apostolica impetratis. pullos de proventibus ipsius praebendae acceptos

Datum Laterani v Non. Martii. deportavit ad propria, et cum amicis suis sine cu-

XL. juslibet contradictione comedit. Cum autem prao-

fatus Joannes Torniellusreversus ad propria,super
LAUDEN. F.PISCOPO.
investitura sibi facta praebendae jam dictae a sede
De qiurstione cujusdam prxbendx quse inter Nova-
apostolica litteras idem Jacobus pro
reportasset,
riense capitulum et Albertum Siccum vertitur.
fratre suo, quia praebenda ipsa primo vacaverat,
(Laterani, iu N'on. Mart.)
cum ipso Joan. liligare inccepit ; et sic ambo pro
Cumilliusvicem.licetnon suffraganlibus meri-
prodit judi-
facto ipso ad sedem apostolicam accesserunt. Cum-
tis, geramus in terris de cujus vultu
que postmodum hsec omnia praefato praedecessori
cium, et vident oculi aequitatem, si delatas ad nos
r, nostro per quosdam cardinales intimata fuissent,
controversiasjudiciojusto dirimimus vel mediante
ipse deliberato consilio ipsum Jacobum nomine fra-
concordiaterminamus,officii nostridebitam prose-
tris sui de prsebenda quae fuerat magistri P. nunc
quimur actionem.etgratumDeo exhibere dignosci-
Novarien. episcopi,tunc canonici, ad majorem ejus
mur famulatum. In prsesentia siquidem nostra tam
quodfactumfuerat firmitatem perannulum investi-
dilecli filii nunlii Novarien. capituli quam Jacobus
vitetlitterassuperhocconcessit eidem,proesenlibus
Siccus pro fratre suo Alberto Sicco, super contro-
quibusdam Novarien. qui factum ejus conabantur
versia quae inter ipsos vertebatur de praebenda No-
omnimodis impedire;Novariensi capitulo districte
variensis Ecclesiaj, constituti, suas iu nostro et
pra3cipiens,ut quod ipse fecerat non praesumerent
fratrum noslrorum proposuerunt auditorio qufe-
ratione qualibet immutare. Praeterea dilectis filiis
stiones. Etprimo fuitproipso Alberto Sicco taliter
Ricardo Hyporien. et magistro Marescotto canonice
allegatum quod cum olim praefatus Jacobus pro
Gualteri praepositis Romanao Ecclesiaa subdiacon.
fratre suo ad Romanam Ecclesiam accessisset,
dedit ipse praedecessor noster firmiter in mandatis,
felicisrecordationis Celestino papas prasdecessori
utNovarien.canonicosadexsecutionemmandatino-
nostro humiliter supplicavil utbonae memoriae tunc
stri percensuramecclesiasticamappellationeremo-
Novarien. episcopo daret suis litteris in mandatis,
Albertum ta eompellerent. Qui partibus convocatis et rationi-
ut si majorem partem canonicorum in
L* bus binc inde auditis, ut investitura ejusdem prae-
fratrem suum cognosceret consentire, ipsum in
d 'ssoris nostri rata haberetur et firmaet inviola-
fratrem et canonicum ab eis omni contradictione
biliter servaretur sententialiterpraeceperunt ; licet
vel appellatione postposita recipi faceret et haberi
praefati canonici illi sententiae obedire noluerint, et
et praebendam ei, cum se offerret opportunitas,
parere. E contra veronuntii Novarien. Ecclesiae al-
assignaret. Cujus petitioni praefatus praidecessor
legationes praedictas suis allegationibus modis qui-
noster annuit et episcopo, juxta quod postulaverat,
litteris, et convo- bus poterant repellebant, dicentes ipsum Alb.post
suas litteras destinavit ;
qui visis
appellationem interpositam ad ipso episcopo insti-
cato capitulo, cognoscens maioreni partem canoni-
tutum et litterasapostolicas veritate tacita impetra-
corum in praenominatum Albertum unanimiter
tas et quod ad suggestionem falsi investituram et
consentire, eidem Alb. stallum in cboro et locum
exsecutionem ab ipso pradecessore nostro pra^ben-
incapitulo assignavit; qui Alb. in eadem Ecclesia
dce obtinuerat memoratae quia se habere aliud be-
stetit, cantavit et legit, et cum aliis divina officia ;

celebravit. Super electione et institutione cujus ta-

neficium in honorabili Ecclesia non exposuit, nec

liter facta dilectus filius Obizo de Castello subdia- quod esset alius ad eamdem praebendam admissus
canonice intimavit. Dicebant enim ipsi nuntii quod
conus noster Novarien. canonicus ad curiam Ro-
manam eodem praedecessore nostro
accedens, ab D cum in Novarien. Eeclesia duo tantum essent pre-
sbyteri et duae tantum pra?bendae vacarent, quarum
confirmationem obtinuit sicut in litteris ejus ma-
;

nifeste perspeximus contineri. Cumque magister
Hugo de Racaneto ejusdem Ecclesiee tunc canoni-
cus, in Calabria factus fuisset episcopus tempore
procedenti, ipso Jac. et fratre
suampenitus ignorantibus, dileclus
niellussubdiaconusnosterfuitdepraebendapraefati
una fuerat magistri B. de Suno et altera magistri P.
nunc Novarien. episcopi, tunc canonici, unus sa-
cerdos et alius qui proximo deberet in presbyterum
suo promotionem ordinari, concesso duobus arbitrio in Novarien. Ca-
filiusJo. Tor- nonicos electi sunt ad illasduaspraebendas concor-
diler et admissi. Allegationes etiam aliae fueruntab

Hugonis per praedictum prcedecessoremnostrumad utraque partium recitatae, quas litteris praesentibus
precesimperiales et quorumdam cardinaliuminve- non duximus inserendas. Volentes igilur, prout te-
stitus. Postmodum vero Novariensi episcopo viam nemur, cuique suam justitiam conservare, discre-
universas carnis ingresso, cum venerabilis frater lioni tuae de fralrum nostroi um consilio factum ip-
noster P. Novariensis episcopus, tunc canonicus, sum duximus committendum, per apostolica tibi
 37 PU.NTIFICATUS AN.NU I, CHHISTI H98. 38
scriptamandantes quatenus,convocatis ad praesen- A. prassentis scripti privilegio communimus, tam te ipsi
liam tuam partibus, si infra duos menses legitime prodesse quam praeesse volentes ut honorem quem
;

praefatus Alb. in vestra poterit praesentia compro- superhoc tibi exhibemusattendens, onus et provi-
bare se possessionem nominatae proebend»,de qua sionem ipsius monasterii taliter exsequaris, quod
fratrem suum Jac. nomine suo praedecessor noster in temporalibus et spiritualibus per tuum studium
perannulum postmodumiaveslivit, deassensuprae- actore Domino, reformetur ; nec tu aut successores
dicti episcopi et quorumdam canonicorum ante in- tui privilegium amittere debeatis,si concessa vobis
slitutionem praefatorum presbyteri et alterius qui abusi fueritis potestate. Decernimus ergo, etc.
proximodebebatinpresbyterumordinariaccepisse, Salva sedisapostolicae auctoritate. Si qua igitur in
vel hoc etiam non probato nisi prajlibati canonici futurum, etc.
legitime demonstraverint institutionem duorum il- Datum per mauum Rainaldi Dominii PP. notarii
lorum, sacerdotis videlicel et alterius, in proefatis cancellaaii vicem agentis, xvn Kalend. Aprilis,In-
proebendis canonice factam anle generalem illam dict. prima, incarnationis Dominicse aano 1198,
ordinationem quam praedictus praedecessor irritam pont. domini Innocentii PP. III anno i.

censuit etinanem, tuipsumAlb.aliis exceptionibus XLII.

non obstantibusfaciaspraebendameamdemsublato „ ABBATI ET CONVENTUI
MONASTERII ABOLEN.
contradictionis et appellationis obstaculo pacifice Ut episcapo Lunen. debeant obedientiam et reveren-
possidere : praesertim cum exceptionem illam.quod tiam exhibere.
dictus Alb. beneficium in alia honorabili Ecclesia (Laterani.)
pos*ideret,ei non possent opponere qui varia bene- Ampla munere manus, etc, ut supra fere
divino
fibia in diversis Eoclesiis obtinebant. Illos autem in eumdem modum usque ad verbum reformetur.
censura ecclesiastica sublato appellationis impedi- Quocirca uuiversitati vestrae per apostolica scripta
mento compescas qui se mandato nostro in hac pra-cipiendo mandamus quatenus ipsi lanquam
parte duxerint temeritale qualibet opponendos. Si episcopo veslro reverentiam etobedientiam de caa-
vero proefatus Alb. legitime nonprobaverit se pos- tero exhibentes, salubria monita et proecepta ip-
sessionem illius praebendae qualem praescripsimus sius irrefragabiliterac sine qualibetcontradictione
accepisseet memoraticanonici electionem sacerdo- servetis.
tisetalterius adillas praebendas generalem ordina- Datum Laterani.
tionem canonice probaverint proecessisse, tu ei su- XLIII.
per eadem prasbendaperpetuum siluntium contra- KNESNEN. ARCHIEPISCOPO ET SUKFRAGA.NEIS EJUS.
dictioneetappellationecessanteimponas; attentius Ut impugnatores B. ducis Polonuv, nisi ab ipsius mo-
provisurus quod taliter hac vice mandatum apo- C lestatione destiterint, ecclesiastica censura percel-
lant.
stolicum exsequaris, quod ulterius ad nos querela
(Laterani, vm Id Mart.)
eadem non feratur. Testes autem qui nominati fu-
Apostolicsa sedisbenegnitas, sicut ex debito pa-
erint, si se gratia, odio vel timore subtraxerint*
storalisofficiiadomnesfidelesgeneraliteraffertum
quo minus teslimonium perhibeant veritati, ad id
charitatis extendit, eos, quos circa servilium
sic
per districtionem ecclesiasticam appellatione re-
suum honoremdevotioresinvene-
et Christianitatis
mota compellas.
rit speciali teneturpatrocinioconfovere.Undefidem
Datum Laterani iii Nonas Martii.
et devotionem dilecli filii nobilis viri Bolezlai ducis
XLI.
LUNE.N. EPISCOPO EJUSQUE SUCCESS0RIBUS CAN0.NICE
Poloniae sancta Romana Ecclesia, cujus sumus re-
G.
SUBSTITUENDIS I.N PERPETUUM. gimini, sicut Domino placuit, deputati, manifestis

Super concessione et confirmatione Abolen. monaste- jamdudum experta indiciis, merito iosum bra-
rii, ad Romanam Ecclesiam pertinentis. chiis specialis dilectionis amplectitur et in justis
(Laterani, xvn Kal. April ) petitionibus ejus inveniri gaudet facilis et benigna.
Ampla divinomunere manusapostolicaesedishos Sane cum pluries, sicut accepimus, apostolicum
humiliat, hos exaltat ; his superflua subtrahit, aliis receperit fralernitas vestra mandatum ut me-
necessariasubministrat.Ipsa etenim,tanquam ma- D moratum ducem, quem sicut catholicum prin-
ter omnium generalis, cum personarum merita et cipem et Ecclesioe Romanoe filium specialem qua-
temporis qualitatem attendat, hos onerat,
et loci dam dilectionis praerogativa complectimur,ab im-
hos honorat; imo saepius honorem oneribuset onus pugnaloribus suis auctoritate curaretis apostolica
honore compensans et onerat honoratos et onera- defensare sibique contra hostium suorum violentos
tos honorat. Hac siquidem ratione iuducti specia- insultus eeclesiasticae defensionisclypeum indulge-
lemgratiam quani ad personam tuam tuis exigenti- re.nondum lainen, sicutnobisinlimatum est, com-
bus meritis et Lunen. Ecclesiam propter te gerimus modum aliquod de litteris apostolicis reportavit,nec
attendenlesac volentesipsiusEcclesiae utilitaticon- praedecessorum nostrorumRomanorum pontificum
sulere,decommuui fralrum nostrorumconsiliomo- jussiones quae super hoc soepius emanasse noscun-
nasterium Abolense, quod ad jurisdicliouem sedis tur effectus estdebitussubsecutus.Quare merito de
apostolicae pertinebat,cum pertinentiis suis tibi et inobedientiapotestisetnegligentiareprehendi.Quia
per te ipsi Ecclesiae concedimus, confirmamus et igitur in eo loco nos clementia divinaconstituit ut
39 lNNOCENTTl 111 PP. REGESTORLM LIB. I. W
suara cuilibet debeamusjusliliara conservare, fra- \ licoe sedis, cujus magisterium imitari teneris, fes-
leruitati vestraper apostolica scripta mandaraus et tum Conversionis ejusdem Apostoli et tu ipse ob-
districte praeeipimus quatenns universis Poloniae serves in poslerura et facias pertotam Wormacien.
ducibus ex parte nostracuretis districtiusinhibere dicecesim solemniter celebrari, in honorem ipsius
ne pra-lalum ducem in persona vel rebus offendere Apostoli divinis laudibus diligentius et sollicitius
pra^umant quomodolibet vel turbare, auteisuper vaeaturus.
his qua-in praesentiarumrationabiliterpossidet.aut Datum Laterani Nonis Martii.
in futurum justis modis polerit, Deo propilio, adi- XLV.
pisci, molestiam inferre audeaut indebite velgra-
LNIVERSIS PRESBYTERIS PER DECANATCJI DE SPAHNOM
vamen. Quod si coramonitionibus vestris acquie- IN GARNOTEN. DICECESI CONSTITUTIS.
scere forte uoluerint, vos eos ad hoc per excom-
De confirmationc privilegii eisdem concessi ab epis-
municalionissentenliam auctoritatenostrasineap-
copo Carnolen.
pellationis obstaculo corapellatis. -Nos enim sen-
Cum praelati Ecclesiarum ad idquod piumetca-
tentiam quam iu ipsos propter hoc ratione pravia
nonicura est,discretaconsideratione trahuntur,cum
tuleritis, ratam habebimus ipsaraque faciemus,au-
frequenler detur usus procliviorin pejoiaetliben-
ctore Domino, usque ad satisfactionera eongruam
B ter audimus et eis in his favorem apostolieum in-
firmiter observari. Provideatis autem ut quilibet
dulgemus. Quoniam igitur ex publico instrumento
vestrum tandiu faciat eamdera sententiam per
venerabilis fratris nostri Reginaldi Carnoten. epis-
suani dieecesim observari, donec mandatum nos-
eopi nobis manifeste innoluitquod ab omnibus vio-
truni celeri fuerit exsecutione completum,
leutiis, talleis, et exactionibus vos perpetuo absol-
Dalnm Laterani vin Idus Martii.
super hoc suum vobis privilegium indul-
visset,et
XLIV. ordinem in aliquem vestrura
sisset,ne contra juris
WORMATIEN. EPISCOPO aliquando suspensionis sententiam promulgaret,
Ut festurn ConversionisbeaH Pauli celebret et faciat nec res alicujus yestrum occuparet aliqua ratione,
per suam duBcesim solemniter celebrari. nisi forte decederet intestatus, et hoc idem sit per
(Laterani, Non. Mart.) venerabilem fralrem nostrum Senonen. archiepi-
Cum post evangelicam veritatem Ecclesia Dei scopum et dileetos filios capitulum Carnoten. Ec-
apostolica prascipue doctrina resplendeat etbeatus clesia? confirmatura, prout in instrumentis eorum
Paulus ad instruetionem gentium et fidem eatholi- noscitur plenius eontineri ; ad postulationem ve-
cam propagandam prae caeteris apostolis laborarit, strara, ut ab indebito cesset gravamine, robur
miiaraur non niodicuui et movemur, quod, sicut p confirmationis apostolica^duximusapponendum et
nostris est auribus intimatuin,festum Convei sionis, ad majorem rei evidentiam ipsius authenticum con-
ejus in dicecesi tua non colitur, licet passionis an- firmationi nostroe de verbo ad verbum mandavimus
niversanumibisolemniter reeolatur cum ; non mi- inserendum." Raginaldus,Dei gratiaCarnoten.epis-
nus conversio ejus, quam passio, sit ehristicolis copus omnibusadquoslitteraMsl3spervenerint,per-
omnibus veneranda. In conversione siquidem Sau- petuamin Dominosalutem.Cumhucusquenostriset
lum ab irupugnatione lidelium revocavit dispensa- praedecessorum nostrorum episcoporum Carnoten.
tio Jesu Christi ; in passione vero Paulum ob prae- temporibus presbyteri epitcopalus Carnolen.talleis
dicationis ofticiuni Neronis erudelitasinterfecit Ibi etexactiooibus oppressi fuerint indebite et gravati,
dextera Domini ieeitvirtutem ; hic tyranni gladius hoc etiam in oculisomniumvideaturomnibonodis-
intulit passionem. Ibi Dominus animam persecu- sonum et saluti anim,e eontrarium proborura ho-
toris salvavit et corpus; hic servus nequam Apo- minumsano consilioutentes etsalulianima nostrae
stoli praedicantis corpus sine animse laesione pere- providentes, universos presbyteros indeeanatu de
mit. Praeterea non paucioribus ejus conversio con- Sparnone constitutos ab omni vi, violentia, talleis
tulit quam passio profuisset ; cum plures sint, ad et exaclionibus perpetuo absolvimus.Ita etiam quod
quos praedicationis ejus sonus exiverit quam qui nullus presbyterorum decanatus de Sparnone, nisi
ejus exemplo subierint passionem. Nobisenim vi- L) ordinejudiciario, su^pendi poterit,necres alieujus
vendo profuit, sibi contulit patiendo. Nobis etiam ipsum intestatum (quod absit !) viam
saisientur.nisi
jam conversus ut similes ejus essemus, exeeptis universaeariiisingredicontigeritSiquisautemhuie
vinculis, cupiebat. Sibi autem dissolvi etessecum nostra? eonstitulioni obviare seucontraire pra?sum-
Christo affectabat ardentius moriturus. Nee ipsius pserit,subjaceat excommunieationi.Quod ut ratum
fuisset passio gloriosa, nisi sancta conversio prae- iirmumque permaneat,praesentem paginam in testi-
cessisset. Cum ob ipsius merita ex antiqua
igitur monium fecimus annotari et sigilli nostri auctori-
Ecclesia? institutione festum Conversionis ejus a tate in testimonium roborari. Datum Carnoti anno
fidelibus recolatur et turpis sit omnis pars suo toti gratiae 1195,xKalend.Novembris. » Hanc ergo con-
non congruens nec deceat a capite membra disce- slitutionem, indulgentiam ejus, sicut superius
et
dere, fraternitatem tuam monemus et exhortamur annotata ne debeatis ulterius iudebite aggra-
est,
in Domino, ac per apostolica scripta praeipiendo vari, auetoritate apostolica conlirraamus et prae-
maudamus quatenus juxta consuetudinem aposto- sentis scripti pagina comniuuinius. Nulli ergo, etc.
41 ONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98. 42

In cumdem modum universis presbyteris decanatus A n ' s imponet. Libros debet nihilominus eustodire.
Brajolen., universis presbyteris archidiaconatus Pis- Ha>c omnia qua; pra)misimus,si utrumque istorum
siacen., universis presbyteris decanatus de Rupe- abesse contigerit, per tertium dehet sine recusa-
forti, unicersis presbyteris decanatus de Corbavilla, lione suppleri.Camerarius siquidem omnia debel
universis presbyleris decanalus de Alneolo, univer- recipere, et eliam ei convenit resignari quidquid ad
sis prcsbyteris Dunen . archidiaconalus , universis manus devenerit aliorum. Ipse vero, quod cuique
presbyteris decanatus Particen., universis presbyteris opus erit, juxta facultates domus provide dispensa-
decanatus Drocen., et universis presbyteris decan . bit.Mancias et alia quae fuerint necessario danda in-
Bruerolen. tus et foris cum consilio archipresbyteri sine niur-
XLVI. mure ti ihuet;quo absente,recipiet hospites et eis hi-
ARCHIPRESBYTERO ET CANONICIS PERUSINIS.
lariterministrabit.Cum autem fueril archipresbyter
eligendus, eligentur prius a capitulo tres de ipsis
De confirmatione constitutionis inter se mutuo assensu
factx. fratribus bona; opinionis et vitoe.quorum unus sit

(Laterani, Non Mart.) rreshyter, alius diaconus, tertius subdiaconus :qui

Ad quas fraternum plerum-

tollendas lites illas,
exquisita seorsum et per scripturam fratrum om-
que odium comitatur, per quas etiam quies profe- r> nium voluntate,illum eligent et in sede constituent

ctusque claustralium impeditur, speciali sollicitu- in quem majoris et sanioiis parlisvota concurrent.

dine intendere nos oportet quanquam generaliter

Quo eidem habenti regulam beati Augustini
facto,
;

pra> manibus, tribuont omnes obedientia) manum.

omnium fidelium amplecti pacem etquaerere ex in-
Erit autem talis electus, qui vel sit sacerdos vel
juncto nobis pastoralis curse officio teneamur. Ea
possit ad sacerdolium promoveri. Ipse vero archi-
siquidem consideratione diligenter inducti,cum ad
presbyter ordinarium et camerarium, prius tamen
notitiam nostram super observatione ordinis in Ec-
clesia vestra vobis divinis adinvicem et propterhoc a>sensu fratruin omnium vel sanioris partis requi-

ad sedem apostolicam laborantibus, qmestio per- sito, separatim instituet ; et ipse camerarius per

venisset,dilectum lilium G.Sancti Adriani diaconum unamquamque hebdomadam superdatis et receplis

cardin. vobis designavimus auditorem. Mediante reddet coram archipresbytero et frati ibus in capi-

itaque ipsius vigilantia studiosa inler vos super lulo ralionem. Novitios quidem ad regularis ordi-

discordia illa per Dei gratiam amicabiliter conve-

nis observantias aspirautes aichipresbyter cum
nistis, et certam inde constitutionem mutuo con- consilio fiatrum vel sanioris partis recipiet.Sublato

sensu formastis, quaa futuris teinpoiibus a vobis et

vero illo quod de professionedicitur,ad mandatum
successoribus vestris perpetuo debeat conservari. n nostrum, cum suhintelligatur non positum,et ex-
Eam autem nobisfecimusrecitari etaudilamaucto- pressum soleat vilium generare. Caeterum novitii

ritate curavimus apostolica eonlirmare, ralionabi- claustrum ingressi, in ultimo chori debent per ma-
lem ipsam etsinepravitatis vitiocognoscentes.Unde num archipresbyteri institui ibique debent per octo
ad majus indicium lirmitatis constitutionem eam- dierum numerum residere.Postmodum, si sacerdos
dem prasenti scripto duximus inserendam.Est ergo ultimo sacerdotum stallo si vero diaco-
fuerit, in ;

in ipsius vestra: compositionis principio constitu- nus, in ullimo sui ordinis ponendus erit, et ita de
tum.ut in Ecclesia vestra siutoctoregularescanoni- caeteris statuetur. PraelereA circa necessitates fra-

ci et professi, duo alii clerici, qui in subdiaconatus trum ita fuit de consensu mutuo dispositum et sta-
vel acolythatus officio lam iuterius quam exterius tutum ut videlicet quisque canonicorum duas ha-
suftlciant deservire : in quorum servitio nullus om- beat interius breves camisias et duas bracas, sine
nino laicus admittatur. Praedictorum aulem octo quibus nunquam jaceat.et unam exteriorem cami-
major archipresbyter erit, alius ordinarius, se- siam cum pellicia : qu;e duo usque ad talos pertin-
quens camerarius fiet ; ita quod archipresbyter in- gant. Cortibaldum insuper, subaros quoque in
ter omnes pradationis oflicium obtinebit, ulpote hyeme, solulares habeant in a?state, caligas tam
cum sit penes eum omnis circa domum ipsam au- . hneas quam laneas et scafones similiter habeant
ctoritas et ipso prasente cuncta cessent officia, el duplicatos, capas nigras singuli de mantellarioha-
per eum, cum assensu tamen omuium fralrum vel beant, vel nadivo, pelles agninas albas. Duobus
majoris partis, cum necesse fuerit disponatur. Or- uno coopertorio sint contenti.
linteolis in lecto et
dinarius vero claustrum debet ex offlcio custodire, Non tamen contra ordinem erit si archipresbyter,
signare diligenter et auscultare a singulislecliones: sicut aliis plus laboral et plus oneris sustinet,plus
quia nullus debet legere, nisi lectio quee legenda consequatur honoris. Camerarius vero, qui nova
est prius ah eo fuerit auscuItata.Divina officia in Ec- dat vestimenta canonicis, vetera recipiat in tradi-
qua voce utendum sit, servato
clesia temperabit et tioue novorum. Sane mensura panis et vini reser-
moderamine, providehit. Religionem faciet obser- vanda esl archipresbytero etcapitulodislinguenda.
vari, vices archipresbyteri in ipsius absentia sup- Scilicet archipresbyler pro duohus canonicis por-
pleturus. Excessus quoque, si qui essent (quod tionem habebit ;
qui etiam a camerario eleemosy-
absit!), in capitulo referet ; et cum consilio fra- nam dandam recipiet, hahenscum camerario ipse
trum, absente archipresbylero, poenitentiam super donandi usque ad viginli solidos facultatem. Sine
43 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 44

assensuverocommunivel majorispartis^pradictam A. adversus Ecclesiam Dei publica olim potestate,do-

ei summam excedere non licebit. ProHerea nulli minationem suam in ipso castroEcclesianon valuit
clericorum licitum erit stare in refectorio vel choro exercere.Nunc vero,quia omnipotens Deus sic dis-

pnrsente ronventu,nisi rapa vel toga regulariter posuit ul tempore vestro filiorum dispersiones ad
induatur; in quibus duobus locis contin um con- sinum catholica; matris redeant, patris imperiiun
venit silentium conservari ad qua> loca ipsis prrc-
; per omnia servaturi hinc est quod unanimes uno
;

sentibus nulli p.itebil laicorum ingressus. Sine li- voto omnes quarimus et diligenler petimus domi-
cenlia quidem archipresbyteri vel ordinarii,si pra?- nium vestrum, vestraque sanctitati tanto devolius
sentes fuerint, claustrum exire alicui canonico non fidelitatem facere cupimus,quanto indubitanter vos
licebit ;
quibus absentibus.sufficit lantum ut ab eo credimus spiritum Dei habere atque ideo accepisse
qui major erit,licentia requiratur.Nunquam autem potestatem ut omnia in statum rectitudinis vestra
licebit alicui canonico scholas adire. Nec in hoc sapicntia reducatis, facta in prasumptoribus vin-
excusabit eum imo sequetur ex-
licentia expetita, dicta, et ligatis in compedibus qui contra catholi-
communicatio prajsumentem, nec post ad locum cain Romanam Ecclesiam ausi sunt minus justo
suum vel officium admittetur, salva tamen aposto- pugnare. Commendamus itaque misericordiae ves-
lica sedis auctoritate. CaHerum cum archipresby- r> tra; castrum, ecclesias ipsius, clerum et omnem po-
terum vel quemlibet de fralribus ad aliquem iocum pulumrrogantes cum omni humilitale quatenus ad
traxerint negolia certa domus,de manu camerarii ista,qua; postulamus, mora sublata respondere dig-
expensas recipient quarum ei residuum (si forle
;
nemini. Quod si placet de latere vestro mittere cui
aliquid superfuerit) resignabunt. Archipresbyter, vestradebeamusvice intendere,illiusconcordia? su-
cum ad aliquem locum ire voluerit, fratris quem mus et esse volumus ut facta fidelitate vobis domi-
elegerit societatem habebit. De exitu fratrum a nationem castri juxta vestrum mandatum assigne-
claustro quodregula prcecepit observetur ; utvide- mus,eavidelicetratione,utcumomniintegritatetam
licet ille eat, cui archipresbyter duxerit injungen- nova quam vestra nostra jura serventurillaesa, nec
dum. Dictum etiam fuit quod quisque fratrum tt aliquando imminui nobis debeant,vel in pejusali-
eliam camerarius faceret hebdomadam suam, nisi quatenus commutari. Illud attendat sanctitas ve-
necessitas justa impediat et tunc officium suum; stra quod profortitudine loci multi nobiscum con-
per aliquem de fratribus exsequatur. Ad hasc, ser- fcederari cupiunt ; sed nulli dare responsum volu-
vientes laicos,qui sunt vel pro tempore necessarii mus, donec a misericordia vestra nuntium reci-

erunt, removere vel recipere, ad officium camerarii piamus.

pertinebit; quibus etiam mercedem, pra?missa in XLVIII.
omnibus auctorilale et consilioarchipresbyteri,pro G MARSICANEN. EPISCOPO.
recepto vel recipiendo servitio solvet et illi devote virum et 0. unilie-
;
Super eausa matrimonii inter B.
fratribus servient,qui devotius et cum niajori reve- rem, quam prius desponsavit, etaiiam duxit post-
rentia studebunt, tanquam majori et digniori,ar- mudum in uxorcm.
chipresbytero famulari. Nulli ergo omnino homi- (Laterani, vm Kal. Mart.)

num liceat hanc paginam nostra constitutionis et quod cum R.

(1 2) Significasti nobis perlitteras tuas

eonfirmationis infringere, etc, usque ad verbwn vir 0. mulierem prius carnaliter cognitam despon-
contraire, salva in omnibus sedis apostolica3 auc- sasset, eam postmodum non cognovit, imo ipsa ad
toritate. Si qua igituT, etc. partes alias transeunte, sibi aliam copulavit, ex
Datum Laterani Nonis Martii. qua filios et filias jam suscepit.Verum quia eadem
XLVII. 0. ad te reversa, vel virum ipsum sibi restitui po-
stulat, vel alii dari licentiam contrahendi, et tu,
LITTER.E CONSULUM ET POPULI MONTISBELLI.
De Romanse Ecclesiae facienda.
quid super his fieri debeat, nostris quajris litteris
fidelitate
edoceri, fraternitati ture taliter respondemus quod
Sanctissimo patri ac domino I. Dei gratia summo
Sandonus et Henrigerus si dictusvir eam desponsavit perverbade prajsenti,
pontifici, Petricius, Azius,
cousulesMontisbelli,cum omni populo ipsius castri,
D ad ipsam cogendus est de jure redire.Quod si for-
san in desponsatione ipsius verbis usus est de
debilam fidelitatem cum omnimoda reverentia.Ea
futuro, imposita utrique puenilentia de fine men-
nos vestra? paternitatis beatitudo ex temporum mu-
lila, mulieri eidem nubendi cui voluerit in Domino
tatione noverit collegisse qna> profecto vobis gau-
liberam tribuas facultatem.
diuin portant cum honore, dummodo ad ipsa cle-
menteroculum elevaredignemini.In archivioigitur
Dalum Laterani vm Kalend. Martii.
sancla? Romana; Ecclesi® credimus ex majorum XLIX.
memoria forejain antiquatumqualiterad ejus do- ABBATI ET FRATRIBUS S. PROSPERI REGINEN.

minationem castrum nostrum pervenerit et ideo ;

Vt omnes alienationes seu obligationes,' quas Guido
non est opus insinuare quod luce clarius constat, quondam ipsius monasterii abbas fecerat, irrita sint
et inanes.
nec unquam ab aliquo negari poterit quod non fue-
rit de comitatu comitissa Mathildis.Sed pra?valente Officio nostro plurimum expedire dignoscitur
(12) Cap. 2, de Spons. et matrim., in tertia compilat.
 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 46

conservationi Ecclesiarum, et maxime earum

quae A. rit impunitus, te ab episcoporum confirmatione
juris beati Petri existunt, sollicita meditatione in- duximus suspendendum,quousque super hoc aliud
tendere; et nejura earum diminui valeant,vel per slatuamus sciturus quod hoc nos ab exauditione ;

occupationem illicitam deperire, vigilem nos con- petitionis,quam pro venerabili fratre nostro archi-
venit curam et sollicitudinem adhibere.Hac itaque episcopo Mamistan. porrexeras revocavit. In caete-
ratione inducti etofficio nostro.quo specialius mo- ris autem, quantum cum honestate potuimus, te

nasterio vestro,quod beati Petrijuris existit,in suo curavimus exaudire.

jure adesse tenemur attentius, provocati, omnes Datum Laterani xvi Kalend. Aprilis.
alienationes seu obligationes,quas Guido quondam LI.
abbas monasterii vestri post primum juramentum, DICTO TRIPOLITAN. EPISCOPO.
quod de non alienando in electione sua pra?stiiil, Quia in Apamien. Ecclesia in archiepiscopum electus,
et etiam in schismate de possessionibus praelibati in Tripolitan. se fecit transferri, a pontificalis offi-
monasterii quocunque titulo fecit in prssjudicium rii exsecutione suspenditur.
ipsius Ecclesire, ad exemplar felicis recordationis (Laterani.)
Alexandri,Lucii,et Ccel.praedecessorum nostrorum Cum ex illo, etc., utsupra, usque ad verbum illud
Romanorum ponlificum irritas et frivolas esse de- g movemur quod cum in Apamien.Ecclesia in archi-
cernimus et auctoritate apostolica viribus penitus episcopum fuisses electus et.confirmatione suscep-
carere censemus. ta,quantumtibilicuerat,archiepiscopaliaministras-
Datum Laterani xv Kalend. Aprilis. ses,sicut ex tua nobis relatione innotuit, qui olim
Super hoc etiam scripturn est consulibus Reginen., apud sedem apostolicam constitutus, venerabilem
ut possessionum prcedictarutn detentores ad restituiio- fratrem nostrum Valenien. episcopum te confessus
nem earum tradita sibi potestate compellant. es confirmasse, in Tripolitanam te transferri fe-

L. cisti,novo qnodam promotionis genere non promo-

tus, sed potius minoratus.Xe igitur perpetrandi si-
ANTIOCHENO PATRIARCH.E.
milia caeteris audacia pra?beatur,si tantus excessus
Quia Apanien. electum in Tripolitan. Rcclesiam sine
licentia domini PP. transtulit, ipse a confirmatione
relictus fuerit impunitus,te ab exsecutione pontifi-
episcoporum a domino PP. suspenditur quousque ab calis offieii duximus suspendendum, donec super
eo aliud statualur. hoc aliud statuamus.
(Laterani, xvi Kal. April.) Datum Laterani.

(13) Cum ex illo generali privilegio, quod beato LII.

Petro etpereum Ecclesiae RomanaeDominus noster p SUESSION. EPI5COPO.

indulsit.canonicapostmodum manaverint instituta De concessa sibi licentia recipiendi jus patronatus cu-
continentia majores Ecclesiae causas essead sedem jusdain capellce a P. prceposito Compendiensi.
apostolicam perferendas; ac per hoc translationes (Laterani, xm Kal. April.)
episcoporum sicut depositiones eorum et sedium Justis petentium,etc.,wso/uead verbum illud assen-
mutationes adsummumapostolicae sedis antistitem su. Recipiendi appellatione remotajuspatronalusa
de jure pertineant.nec super his praeter ejus assen- dilecto filio P. praeposito Compendien. in capella
sum aliquid debeat attentari, miramur non modi- quam in castro de novo construxit, sicut illud ipse
cum et movemurquod tu, praedecessoris tuiexem- tibi potest jure conferre, liberam tibi concedimus
pla secutus,qui motupropriae voluntatis Mamislan. auctoritate apostolica facultatem.Nulli ergo, etc.
in Tharsen. dicitur transtulisse La. quondam , Datum Laterani xiu Kalend. Aprilis.
Apamien.electum in Tripolitan. Ecclesiam transtu- LIII.
listi,nec tibi sufficit dicti praedecessoristuipraesum-
BIDBM.
ptionem solummodo imitari,imo etiam in injuriam Ut capellam sibi a prceposito Compendien. collatam
nostram ipsius transgressus excessum, novo quo- dedicare valeat et de pnrochia disponere episcopi
dam mutationis genere parvificasti majorem et Atrebatcn.
magnumquodammodo minorasti,episcoparearchi- L) (Laterani, vni Kal. April.)
episcopum, imo potius dearchiepiscopare praesu- Propositum est nobis quod cum in castro Com-
mens, cum dictus praodecessor tuus dictum archi- pendien.una tantum parochia fuerit ab antiquo,ea
episcopum de Tharsen.Ecclesia in Ecclesiam trans- jam in tantum excrevit, quod in tres valet dividi
tulerit similis dignitatis. Licet enim dictus L. competenter,ex quarum qualibet plures etiam pos-
nondum fuisse t in archiepiscopum consecratus,con- sunt vivere sacerdotes.Propositum est insuper no-
firmationis tamen munus receperat et archiepisco- bis,quod dilectus filius P.praBpositus Compendien.
palia, quantum ei licuerat,ministrarat,sicut ipsius capellam quamdam apud idem castrum construxit
nobisrelationeinnotuit.quiseValenien.episcopum, propriis redditibus et ditavit,quam per te tanquam
cum in nostra esset proesentia constitutus.asseruit per dioecesanum episcopum petit solemniter dedi-
confirmasse. Ne igitur perpetrandi similia caeteris cari.Unde fraternitati tuae auctoritate praesentium
audacia proebeatur,si tantus excessus relictus fue- indulgemus ut liceat tibi, sub appellationis obsta-
(13) Exstat in tertia collect., lib. i, tit. v.
47 1NN0CENTI1 III PP. REGESTORUM LIB. I. 18

culo,secundum canonica institnta tam de j± prsedictum G.presbyterum de Lemovicen canonica

Deum et

parochia illa disponere quam

dedicare capellam.si juxta mandatum apostolicum solemnilerinveslivit;
episcopo, cui et idern praidecessor noster investituram ipsam ra-
a venerabili fratre nostro Atrebaten.
super hoc scribimus, licentia fuerit tibi collata. lam etfirmamhabens,auctoritatecuravitapostolica
Datum Laterani vm Kalend. Apriiis. confirmare.Vorum cum idem presbyter cum litteris
ab eodem praedecessore nostro super investitura
LIV.
concessis ad propriaremeasset,Aldovin. Bruschare
ATREBATE.N. BPISCOPO.
ip^ius Ecclesias canonicus contra ipsum a capitulo
Ut si ei constiterii quod parochia castri Compendien.
destinatus,adversus euni multaproponens,api;efato
ad episcopum Suessionen. pertineat, disponendi de
ipsa liberam ei tribuat facuUatetn. antecessore nostro Ecclesiam ipsam per indulgea-
(Laterani, vm Kal. April.)
tiamsedis apostolica^ab ipsiusimpetilione obtinuit

fratris nostri Suessionen. prorsus absolvi. Caeterum quoniam idem proedeees-

Ex parte venerabilis
episcopiapostolicisestauribusintimatumquodcum sor noster postmodum multorumrelationeeognovil

in castro Compendien.eto.,;// supra usque ad oerbum

quod eaquoe contra prsBfatum presbytcrum fuerant
cum eademparochiauna allegata a veritate penitus discreparant, venerabili
iiiudsacerdotes.Verum in

constructa Ecclesia, et in ea unus solus R

fiatri nostro Bituricen.archiepiscopo sub omni dis-
sola sit
trictione praecepit ut non ohstante indulgentia illa
presbyterinstitutus,etadeam nonmodicaconveniat
populi multitudo,contingitaliquandoquod propter
vel alia, si quam in ipsi:;s presbyteri praejudieium

penuriam sacerdotum plerumqueparochiani defec- impelratam esse constaret, universos canonicos Le-
tuin inspiritualibusnon modicumpatiuntur.Volen-
movicen. EcclesiaB publice singulis festivis diebus
hoc sollicitudine pa- nuntiaret, omni dilatione, excusatione, contradi-
tes igitur parochianisipsis in
ctioue, occasione et appellatione po?tpositis,tandiu
terna eonsulere, fraternitati tua: per apostolica
scriptamandamusquatenus si parochiam ipsam ad excommunicationis et eorum Ecclesiam interdicli

dictum episcopum constkerit pertinere.disponendi sententiaa subjacere,donec pra?fatum presbyterum

de ipsa secundum Deum et canonica instituta libe- ad canonicam Ecclesiu; suaj, de qua est auctoritate
ram ei tribuas auctoritate apostolica, remoto ap- apostolica per supradictum episcopum investitus,

pellationis et contradictionis obstaculo,facultatem. admilterent et permitterent illum eam in ">ace te-

Datum Laterani vin Kalend. Aprilis. nere : alioquin illos tam excommunicatos quam ab
olliciis beneficiisque suspensos.poriain de contem-
LV.
ptu debitam recepturos, ad sedem apostolicam nul-
BURDEGALENSl ARCHIEPISCOPO.
lius contradiclione vel appellatione obstante trans-
De sententia lata pro canonicis Lemovicen.per do- C mitlere non tardaret. lllos vero qui in sa^pedictum
minum Ccelestinum et de ipsius revocatione, ueritate
cogniia per eumdem, el quod dominus Innocen. presbylerum et praedicti episcopi socios manus te-

proecipit exseculioni mandari quod factum est per merariasinjecerunt tandiu anathemati subjacere et
dominuin Ccelestinum. omnium officiorum ac beneficiorum,sublato appel-
(Laterani, xvn Kal. April.) lationis diffugio, auctoritate suffultus apostolica,
Cumfelicisrecordalionis Cceleslinus papa prasde- extorresdecerneret,doneceidemepiscopo,et eorum
cessor noster bonae memoriae R.Petragoricen.epis- sociis ah illis foret de illatis injuriis plenarie satis-
copo dedei it in mandatis, ut si S. quondam episco- factum, et cum lilteris ipsius archieoiscopi verita-
pus et canonici Lemovicen.dilectum filium nostrum tem rei plenarie conlinontibus venirent ad sedem
Guid. Marnoli presbyterum infra viginti dies post apostolicam absolvendi.Pra?diclusautemarchiepis-
susceptionem litterarum suarum in canonicum et copuseosofticiobeneficioquesuspenditetEcclesiam
fratrem nollent recipere,ipse sublato appellationis Lemovicen. supposuit interdicto : quam sententiam
obstaculo id exsequi non tardaret,eisdem canonicis ipsi banonici servare penitus contenipserunt. Nos
pr;eceptum illius etcommonitionem ipsiusepiscopi igiturquod superhuc factum est ratum habenles et
contemnentibus.termino viginti dierum elapso.cum firmum, fraternitati tu;e per apostolica scripta man-
dictus episcopus ad Ecclesiam Lemovicen. manda- D damuset districte pr;ecipimusquatenus juxta prte-
tum praefati praedecessoris nostri exsecuturus ac- scriptam formam ultimam transmissam archiepi-
cederet. quidam canonici Lemovicen.cum quibus- scopo memoralo, sublalocujuslihetcontradictionis
damclericisetaliorumoanonieoiumservienlibus.ot et appellationis obstaculo, in praedicto negotio pro-
laicorum raultitudine juxta portas civitatis suae, in cedere non omittas ;
procuratori pra^fati presbyteri
illuni et cjus socios irruentes, in quodam coemete- ejus nomine siue cujuslibet inteipositione personee
rio prrefatum G. presbyterum et quosdam alios in stallum in choro et in capitulo locum assignans.
facie ipsius episcopi nimis turpiteretinhonesle fra- Nullis litteris obstantibus dicto G.praesente et re-
ctaruntet duris verberibus affecerunt,et ablatiseis spondere parato, in harum prfejudicium a sede
equitaturis, donec longe a civitate expulerant, in- apostolica impetratis.
genti clamore fuerunt ipsoscum lapidibusinsecuti, Datum Laterani xvn Kalend. Aprilis.
et P.subd.usque ad effusionera sanguinis in capite
percusserunt. Episcopus vero reversus ad propria,
49 PONTITICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. SO
LVI. A heatis Legationem quoque Sardinioeaproedecessore
HUBALDO PISANO ARCHIEPISCOPO EJUSQl'E SUCCESSORI- nostro papa Urbano (16) pra'deeessoribus luis con-
BUS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPETUUM. cessam et felicis memorioe Innocentii, et sanctae re-

De confirmaHone Tiiritanen., Calaritan. et Abonen. cordationis Eugenii atque Anastasii,etCeleslini Ro-

provinciarum primatus. manorum pontificum privilegiis in perpetuum robo-
(I.aterani.) ratam tibi tuisque successoribus proesentis scripli
Si sua cuique jura illibata servamus et eos qui in paginaconfirmamus,etconfirmationemipsamratam
Ecclesia Dei pro injuncto sihi officio et devotione et. inconvulsam perpetuis temporibus decernimus
sincera plus aliis elaborant.digna' retributionis vi- permanere. Denique ut Pisan. civitas, quoe favore
eissitudine diligentius ac speeialius honoramus, coelestis Numinis de inimicis Christiani nominis vi-
quod nostrum est juxta commune debilum, sicut etoriam frequenter obtinuit et eorum urbes pluri-
debemus, exsequimur et apostolice sedis honoiem mas subjugavit.amplius honoretur, equo albocum
integre custodimus. Proinde cum felicis memorioe nacho (17) albo in processionibus utendi etciucem,
proedecessor noster Innocentius papa de discordia vexillum scilicet Uominicum per subjectas vobis
et, guerra. quoe inter Pisan.et Januen civitates ex- provincias porlandi et perspatium illud Wulteran.
stilit,muUasbominum clades et Christianorum ca- episcopatus, quo de Pisan. episcopatu ad Populo-
yj
ptivilatesinnumerasprovenisseconsiderans.utrius nien. Iransitur.tibi tuisquesuccessoribus licentiam
que parlis saluti tam spiritualiter quam temporali- damus.Pallii quoque usum fraternitali tua> conce-
ter paterna sollicitudine studuerit providere atque dimus,ut videlicet eo secundum consuetudinem Pi-
pro bono paciset rocompensatione episcopatuunii san.Ecclesiae perfruarisetinconsecrationibustrium
quos utique a proedecessoribus nostris Romanis episcoporum in Corsica,Alerien.videlicet,Adracen.
pontificibus Ecclesioo Pisanee concessos in insula et Sagonen ac prasdictorum duorum in Sardinia,et
Corsica? a pnr-decessore tuo bona> memoria' archi" Populonien. episcopi, quorum metropolitanus ex-
episcopo Uberto accepit (14), in Galuren. judicatu istis. Si qua igitur in futurum, etc.

duos episcopatus, Galtelin. videlicetet Civitalen.et Datum Laterani.

Populonien.episcopatus,sibi ejusque successoribus LVII.
et per eos Ecclesia? Pisan.concesserit et metropoli-
VICENTIN. EPISCOPO.
tico jure subjecerit : Nos, qui in sedis apostolica;
Ut feuda et beneficia in interfectoribus Vincentm-
administratione, licet indigni, disponente Domino cpiscopi per sententiam sublata non restituantur
sibi successimus, eamdem concessionem, anteces- eisdem, nec alia conferantur.
sorum nostrorum bonoe memorioe Adriani,Alexan- (Laterani, xm Kal. April.)
dri,Clementis et Celestini papa? vestigiis inharen-
tes,auctoritateapostolicaconflrmamusetratamma- (18)Adaures apostolatus nostri pervenit quod
nere censemus. Pradecessorum quoque nostrorum cum quidam parochiani tui ausu diabolico bona- me-

vestigiis inluerentes,vobis primatus honorem Tur- morue I.quondam Vicentin.episcopumprasdecesso-

ritan. provincioe confirmamus. Ad majorem etiam rem luum nequiter p^remissent, feuda et beneficia
honoris cumulum Pisan. civitalis, ut Pisan. Eccle- qua> a Vicentin. Ecclesia obtinebant,ipsis persen-

sia cum universo ejusdera civitatis populo in fidoli- tentiam fuerunt cum mulla deliberalione sublata.
tate atque devotione sacrosanctee Romam-cEcrlesioe Quia igiturmajori etiam sunt animadversione ple-
jugiter perseveret et in ipsa quotidie augmentetur. clendi,nos bonaa memori»! Celestini papa; pra;de-
pro devotionequoque ethonestatetua.fraterUbalde cessoris nostri vestigiis inhoerentes, tam tibi quam
Pisane archiepiscopcpersonam tuam et per le Pi- successoribus tuis inhibemus (19) nealicui ex prae-
san.Ecclesiam ampliori munere volumus decorari. diclismalefactoribusauteorum hairedibus praedicta
Tibi ergo tuisque successoribusprimatumsuper Ca- beneficia restituantur ulterius, seu de novo eis alia
laritan.et Arbonen.(Io) provincias dalum concedi- quaslibet conferantur.Si quis autem,quod non cre-
muset auctoritatesedis apostolicaaconfirmamusjita dimus, contra hoc aliquid attentaverit, ipsum au-
quidem ut eos ad concilium vocandi.excessus eo- D ctoritate aposlolica decemimus officii beneficiiqua
rum corrigendi et indocti ina apostolica confirman- sui dignitate carere.Quod sialiqu;elitteroealiquan-
di,alqueco3lera omnia, quoe ad jus primatus perti- dosuperhocapparuerint impetrata',qua3 totius facti
nent,in eos exercendi habeatis liberam facultatem. non contineant veritatem, illas penitus vacuamus.
Verumtamen supradictarumduarum provinciaium Volumus etiam ut prasens pagina sub sacristas Ec-
archiepiscoposadconciliumnonvocabitisPisas.sine clesiw Vicentin. custodia deponatur, et episcopo
conscientia Rom. pontificis. Super Turritan. vero Vicentin. qui pro tempore fueril, annis singuKs
provinciam,dignitatem primatus,sicut a proedeces- ostendatur. Nulli ergo, etc.
soribus nostris Ecclesioe Pisan.concessum est, ha- Datum Laterani xu Kalend. Apiilis.

(14) Vide Acta Innocentii II, apud Baron. ad an. (17) Ughell. navo.
1132, § 6. (18) Cap. Adaures. De pcenis.
(15) Apud Ughellum, Albarensem. (19) In quarta Collectione et apud GregoriumlX,
(16) Intelligit Urbanum II. legitur, nurtoritate apostolica yrohibcmns.
 :

51 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 82

LVIII. A juxta sacrorum canonum instituta (20), illi sint in
ZAMOBEN. EPlSf.OPO. domo Domini praeferendi qui majoribus studiis et
De relaxione sententiw qtiam legatus Ecclesia Rom. meritisadjuvanturnecinfraaetalemlegilimani con-
in ipsum el Ecclesiam tulerat lamoren. slitutis aniinarum cura tribui debeatvel committi

Laterani, vh Kal. April.) discretioni vestrao per apostolica scripta mandamus

quod nos onini-

Prrctcr debitum officii pastoralis quatenus, si legitime vobis constiterit jus patrona-

bus constituit debitores.personam luam tanto am- tusejusdemEcclesioe ad illosduoscommuniter per-

plius diligimus et sincerius amplexamur, quanto tinere,ac praefatum archidiaconum reclamante jam

amplius es praedilus scientia litterartim et tam in dicto magistro R. Ecclesiam memoratam illi qui
canonico quam civili jure peritus. Hoc siquidem nondum;elatissua>annum vigesimum attigisse pro-

attendentes.cum ad scdem apostolicam,dum adliuc ponitur contulisse,vos ejuspenitusordinatione cas-

bonae memoria; Cel.papa pradecessor noster vive- sata,seepe nominatam Ecclesiam.non obstante con-
ret, accessisses, ab excomtnunicationis sententia tradictione vel appellalionecujuslibet,memorato E.

quam dilectus filius noster G.Sancti Angeli diacon. sacerdoti,de quo nobis a multis laudabile testimo-
card. in te, dum in parlibus Hispania? legationis nium perhibetur,si idoneus est,auctoritate aposto-
fungeretur offlcio.tulerat.te etEcclesiam Zamoren. g lica assignelis et faciatis ipsum eadem pacifice pos-

absolvimus et pcenam, si quam ex eo quod cele-

;
sidere.ducentes in stalum pristinum quidquidpost
braveras post interdicli et excommunicationis sen- appellationemadsedemapostolicamlegitime inter-
tentiam,quam inlepostappellationem interpositam positam temere noveritis attentatum;nullis obstan-
eumdem cardinalem tulisse dicebas,merueras,tibi tibus litteris,si quae apparuerint a sede apostolica,
et Ecclesiae tuae de sedis apostolica3 benignitate re- prajtfr assensum partium impetrata;.
misimus et cum plenitudine gratiae nostrce te ad Datum Laterani ix Kal- Aprilis.

propria duximus remittendum. LX.

Datum Laterani vn Kalend. Aprilis. LUCEN. EPISCOPO, ABBATI DE MBLON. ET PETRO JOANNI
ARCHIDIAC. ASTORICEN.
LIX.
SANCT.E MARLE ET SANCTI PETRI DECANIS, ET \V. Super causm cognitione qucc inter Aurien. episcopum
CANCELLARIO LAUDUNENSI. et abbatem Cellce Nova verlitur, quem dicebat sibi
lege diwcesana subjcclum.
De Laudunen.
caasoe cognitione, quce intcr archidiae.
et magistrum R. Balbum super donatione ecclesioe (Laterani, vn Kal. April.)
de Ascheii. Cum dilecti filii F.Aurien.decanus nuntius vene-
(Laterani, ix Kal. April.) Q rabilis fratris nostri Aurien. episcopi, et magister
Cum accessissent ad apostolieos sedis preesentiam Robertus monachus Cellae nova? et abbatis sui nun-
dilecti filii E. presbyler, et T. Clericus, pro qua3- tius,ad sedem apostolicam accessissent,nos eis di-
stioue quae verlebatur inter dilectos fllios
H arehi- lectum fllitim P.Sancta1 Mariae in Via Lata diacon.
diaconum Laudunen.etmagistrum R.Balbumsuper card. concessimus auditorem coram quo fuit ex
:

donatione Ecclesiae de Ascberi, eis dilectum filium
nostrum I. tituli Sancti Stephani in Ccelio Monte
presbyterum cardin. concessimus auditorem iu
cujus fuit praesentia ex parte praefati magistri R.
et sacerdotisabeopraeseiitatitaliterallegatum quod
cum Ecclesia pra>dictavacaret,cujus donatio dictis
R. canonico et H.archidiacono Laudun.pertinebat,
archidiaconus eam cuidam puero, nondum vigesi-
mumaimumattingenti,contulit,memoratomagistro
p^nitus reclamante. Cumque idem magister archi-
diaconummemoratumrogasset utin personam ido-
neam convenirent, ipse archidiaconus propositum
mutare nolens,Ecclesiameamdem praelibato F.pre-
sbytero contulit, qui in ea posset personaliter de-
servire et ne super hoc in pra>judiciuni suum ali-
; abbatem suspendit et monasterium interdixit. Ve-
quid fleret,ad sedem apostolicain appellavit.Econ-
tra pro parte adversanuntius respondebat quod pra>-
fatus archidiaconus preefatam Ecclesiam, in suo
archidiaconatu positam,lanquam ipsius loci archi-
diaconus et palronus, cuidam subdiacono littera-
tura et moribus commendando concessit. Et fere
super Ecclesia ipsa, quantum estin narratione
ne-
gotii, una erat partis allegatio utriusque.Cum igilur
(20) Leo I in epist. ad Anastasium Thessalon.
episcopi parle propositum quod,cum idem episco-
pus abbalem sibi lege dicecesana subjectum vocas-
: set ad synodum, ipse non solum non accessit ad
ipsum, irao etiam Sancti Petri etSanctae Columbae
prioribus et archipresbytero Cauci in Aurien. dice-
cesi constitulis probibuit ne ad ipsiusepiscopi syn-
odum accedere attentarent,licet etiam vocarentur.
Cumque dictus episcopus ut saltem humiliteT ab-
batem ad bonum obedienti» revocaret et vinceretin
bono malum, ipsi mandasset ut eum ad statutum
p> terminura in monasterio exspectaret,licet episcopus
illuc,juxta quod promiserat, accessisset abbatem
non reperitet portasmonasterii clausas invenit,nec
ad monachos ei additus est concessus jpropter quod
rum cum nec propterhocabbasipse asuocontuma-
ciaepropositoresiliretneclatasinseacmonasterium
senlentias observaret in eum excomraunicationis
sententiam promulgavit, quamdictusepiscopinun-
liusanobispetiitconflrmari.Caeterumnuntiuspartis
adversa petitioneraejusnon esseadraittendampro-
posuit;quialicetmonasteriumipsuminframetasAu-
rien.diojcesissit constructum,liberum tamensem-
83 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 54

per exstitit,etab omnijurisdictioneacjugo Aurien. A. nostra,per nuntium tuum nobisdirigere festinasti,

Ecclesiasatemporesuffifundationisexemptum.Prae- apostolatui nostro patenter innotuit quod venera-
terea si episcopus aliquam in eo quod verum non bilis frater noster Carnoten,episcopus quadam in-
erat jurisdictione haberet, quia tamen abbas ab dulgentia quasi a sede apostolica impetrata, quam
omni gravamine prius ad sedem apostolicam appel- de conscientia bonaa memoriao C. praedecessoris
larat,sententiam in eum et monasterium postmo- nostri vix credimus emanasse, contra te uti prae-
dum latam, nullam idem nuntius obtinere asse- sumit ;
per quam tibi subtrahitur jurisdictio ab-
ruit tirmitatem. Couquestus est etiam idem nun- solvendi eos qui ab ipso sunt excommnnicationis
tius ex parte capituli Cellte novae quod diclus epi- vinculo innodati nisi prius sub examine dilecto-
scopus abbatem eorum adeo circumvenit, quod rum filiorum Columbensis et Sancti Germani de
contra immunitatem ipsiusEcclesiaeipsis nescien- pratisabbatum discussum fuerit utrum ipsi ex-
tibus ei obedientiam repromisit. Nos igitur super communicati de jure sint absolvendi propter quod :

praedictis per memoratum cardinalem instructi, honori tuo et dignitati Ecclesia) tuae non modicum
quia causa ipsa in nostra non poterat praesentia prajjudicium generatur.Volentes igitur tuis et Ec-
terminari, ut pote cum nuntius monasterii super clesice tuas gravaminibus prout convenit obviare,
procuratione vel ratihabitione litteras uon habe- .-. prsefatam indulgentiam penitus irritantes, nullas
ret, eam vestro duximus examini committendam : vires babere decrevimus quominus in hoc jus me-
mandantes
discretioni vestrse per apostolica scripta tropoliticum valeas exercere dantes praedietis ab-
;

quatenus si vobis constiterit abbatem ipsum ad se- batibus firmiter in mandatis ut auctoritate illius
dem apostolicam super hoc antequam episcopus in indulgentia; vel aliquarum litterarum superhoc di-
eum suspensionis vel excommunicationis et in mo -
rectarum ad eos, procedere de caetero non praesu-
nasterium interdicti sententias tulerit,legitime ap- mant,
pellasse,vel monasteriumesse ajurisdictioneipsius Datura Laterani ix Kal. Aprilis.
Aurien. exemptum, eo non obstante quod abbasab
I.XII.
episcopo,sicutdicitur.circumventus,praeterfratrum
ELECTO, DECAN. ET MAGISTRO NICOLAO DE LEVENNES
suorumassensum ei obedientiam repromisit, cum
NON. CAMERACEN.
fraus etdolusei patrocinarinon debeant,sententias
illas judicetis appellatione remota penitus nonte- Vt in eisdem de causx cognitione
litteris tratismissis
qux Prsemonsiraten. et Prumien. Ecclesias
inter
nere : alioquin faciatis eas per censuram eccle-
certitur super possessionibus de Hanapia,subsequens
siasticam inviolabiliter usque ad satisfactionem clausula prsecedenti clausulse pneponatur.
congruam observari. Quod si forsan abbas ipse in (Laterani, xiii Kal. April.)
exemptionis probatione defecerit nec legitima se G
(22) Causam quas inter Praemonstraten. et Pru-
poterit praeseriptione tueri, licet probet se ante
mien. Ecclesias super possessionibus de Hanapia
prasdictas sententias appellasse, nihilominus ta-
vertitur.discretionivestraecommisisse meminimus
men monasterium ipsum Aurien.judicetis Ecclesiae
finecanouico terminandam.Sed quia in litteris illis
subjacere,in cujus dicecesi est fundatum. Similiter
animadvertimus fuisse insertum quod si alterutra
eo in appellationis probatione deficiente, si vobis
partium legitime citata praesentiam vestram adire
de exemptione vel legitima pra?scriptione consti-
vel judicio parere contemneret, vos nihilominus
terit,tam abbatem quam monasterium ab ejusdem
prassentispartis probatioues recipere, et quantum
episcopi et Ecclesiae ipsius super hoc impetitione
de jure possetis, in causai cognitione ac decisione
penitus absolvatis et faciatis quod decreveritis per
procedere minime tardaretis Nos volentes utclau-
:

censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari,

sula illa quantum de jure poleritis,qua; antequam de
in mandato apostolico, subl. appellationis obsta-
probationum receptionementio fieret fuerat inse-
culo, procedentes. Quod si omnes, etc.
renda, clausulam illam de probatione receptionura
Datum Lateran. vu Kalend. Aprilis.
praecedat, discretioni vestrae per apostolica scripta
LXI.
mandaraus quatenus ipsam intelligentes ibidem,in
SENONEN, ARCHIEPISCOPO.
D eadem causa juxtatenorem litterarum illarum pro-
De irritatione cujusdam indulgentix, quam episeopus
Carnoten, a Domino Cvlestino in ipsius archiepis- cedere non tardetis;attente proviso ut si litterarum
copi prxjudicium impetrarat. auctoritate priorum in eodem negotio legitime est
(Laterani, ix Kal. April.) processum, firmum et stabile perseveret. Alioquin,
(2t)Quanto excelleutiuspersonam tuam speciali si occasioneclausulaememorataealiquid constiterit

praerogativameritorum et sacrarum Scripturarum in alterutrius partis prfejudicium attentatum,id vi-

intelligentia divina bonitas illustravit, tanto effica- ribus decernimus cariturum.Volentes nihilominus
honestatem seu aequitatem eonti-
cius in his quae et mandantes ut in decisione ipsius negotii, sicut

nenttibifavorem apostolicum volumus impertiri et pnemissum est,tam super principali quam superin-
te in justis petitionibus exaudire. Ex continentia si- cidentibusquaestionibus appellationeremotacano-
quidemlitterarum tuarum,quas audita promotione nice procedatis. Nullis obstantibus litteris praeter

(21) Vide infra lib.u, epist.60, ettertiamCollect. (22) Cap. Causam quse. De rescriptis.
lib. i, tit. iv, cap. 4.
55 INNOCENTH III PP. REGESTORUM UB. I. 56

assensum partium a sede apostoliea impetratis. A Eapropter venerabilis fratris nostri Salernitani ar-

Quod si omnes, etc. chiepiscopi consulentes honori, quidquid in Ec-

Datum Lateran. xin Kalend. Aprilis. clesia vel dioeeesi Salernitana in concessionibus

LXIII.
prsebendarum, beneficiorum Ecclesiarum et aliis
,

ecclesiasticis per Joannem principem et magistrum

ARMACHANO AllCHIEPISCOrO.
Gerardum, qui, memorato arcliiepiscopo detento
Quod mulieri post partum actursc gratias non cst ec-
clesise aditus denegandus. invinculis, locum ejus invadere per laicalem po-

(Laterani). tentiam atlentarunt, occasione intrusionis factum

est vel statutum, pra^sentium auctoritate cassa-
Volens fraternitas tua per responsionem aposto-
licam edoceri, humiliter a nobis expetiit utrum
mus et carere decernimus robore firmitatis.
mulieres statim post partum debeant ecclesias in-
Datum Laterani.
LXVI.
gredi vel abearum ingressu per dies aliquot ab-
ABBATI ET aONACHIS DE GALDO.
stinere (23). Licet autem, secundum legem Mosai-
Ut liccat cis monasleriurn ct habitationem'circumposi-
cam,certi dies determinati fuissent quibus mulie- tam ad tutiara loca transferre.
res post partum a templi cessarent ingressu quia :
(Laterani).
tamen lex per Moysendata est,gratia etveritas per J3 Qua? pro religiosorum locorum necessitate pe-
Jesum Christum facta est: Nos sanctorum Patrum tunlur a nobis, animo gratanli concedimus et ho-
vestigiis inhaerentes, taliter tibi duximus respon- nesta petentium desideriis favorem apostolicura
dendum quod postquam umbra legis evanuit et gratius impertimur.Quia igitur in medio pravfB ac
illuxit veritas Evangelii, si mulieres posl prolem perversre nationis positi, graves a vicinis vestris
enixam acturae gratias ecclesiam intrarevoluerint, molestias et gravamina non modica sustinetis ; ac
nulla proinde peccati molegravanlur nec ecclesia- volentes eorum nequitiam fugiendo vitare, licen-
rum aditus est eis aliquatenus denegandus,ne pcs- tiam postulastis a nobis ad loca tutiora monaste-
nam illis in culpam converlere videamur. Si tamen
rium et habitationem circumpositam transferendi :

ex veneratione voluerint aliquandiu abstinere,de- vestris precibus inclinati,liberam vobis super hoc
votionem earum non credimus improbandarn. concedimus auctoritate apostolica facultatem ut
Datum Laterani.
in majori quiete monasticee professionis officium
LXIV. exsequi valeatis. Nulli ergo, etc.
AVERSAN. EPISCOPO. Datum Laterani.
LXVII.
Vt quidquid in Ecclesia vel dicecesi Aversan. in pro-
missionibus vcl concessionibus prxbendarum et be- s* PICTAVE.N. EPISCOPO.
neficiorum factum esc per potentiam laicalem, cas- Super corrcctione monasterii, lam in capite quam in
setur. merhbris.
(Laterani). (Laterani, pridie Non. April.)
Fratribus et coepiscopis nostris in his qua? ra- Licet Ecclesiarum omnium cura nobis immineat
tionabiliter et honeste requirunt, apostolicum li- generaliter, ad illos tamen specialius nos convenit
benter impertimur assensum et commissarum eis aciem nostroe considerationis extendere, in qui-
Ecclesiarum necessitatibus utiliter providemus. bus ab antiquo disciplina constituta dignoscilur
Eapropter,venerabilis in Cliristo frater, tuis preci- ordinis regularis et per aliquorum insufficientiam
bus annuentes ac sequentes cai: ;ium instituta, a religionis observantia proponuntur, quod non
quidquid in Ecclesia vel dioscesi Aversan. in pro- convenit, declinasse. Dilectus siquidem filius raa-
missionibus vel concessionibus pra-bendaium et quipusdam aliis
gister B.prior dc Azaico pro se et
beneficiorum per laicalem impressionem factum monachis sancti Maxentii in audientia nostra pro-
fuit,prsesenlium auctoritate cassamus et nullam posuit quod cum olim in eodem menasterio multa
oblinere decernimus firmitatem. Nulli ergo. etc. inordinata existerent, per bonae memoria? W.

LXV. Pictaven. episcopum et dilectum filium N. tunc

ABBATI LUC.E, MAGISTBO GERARDO, G. ARCHIPRESB.

D eleemosynarium Cellen. nunc abbatem Aureae
Vall. judices a sede apostolica delegatos fuerunt
SANCTI SEVERINI, PROCURATORIBUS ECCLESI^: SALER-
qusedam pro reformatione ipsius monasterii cons
NITAN.,ABBATI BARCH. CAPUTAQUK.N. KCCLETI.E PR.E-
tituta, qua; se dilectus filius abbas ipsius monas-
CKPTOBI.
terii observaturum praestita fide promisit.sed post-
Ut quidquid in Ecclesia vc.l dimccsi Salern.,archiepi-

scopo in vinculis, detento, in concessionibus prae- modum non sicut promiserat observavit;imo,quod
bendarum beneficiorum, ecclesiarum attentatum est deterius est, quosdam monachorum juramento,
per potentiam laicalem, casselur. quosdam etiam fide sibi astrinxit,ut in nullacausa
(Laterani). adversantes eidem, sua? in omnibus pareant vo-
Incumbit nobis ex officii detito pastoralis ut qua? luntali. Praeterea prioratus et obedientias (24)
in ecclesiastica" libertatis pra\judicium attentalur» quibus prreesse monachi consueverant sibi reti-
infringeredebeamusetinstatum debitumrevocare- net et appropriat,redditus eorum in usus proprios
(23) Cap. I, De purificatione post partum.
(24) De obedientiis monasteriorum vide Sirmondum ad Goffrid. lib. IV, epist. (Patrolog. t. CLVII).
57 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 58

expendendo, et cum in iis et raultis aliis, prout A constitutus id obtinuisset auobis quoda bonoe me-
dicitur.modum religionis excedat, religiosum >ta- moria; C. papa praedeeessore nostro nunquam me-
tum ipsius monasterii minuit et immutat. Adjecil ruerat obtmere.scilicel quod causa ipsius sub certa
etiam quod idem abbas pluries monacliis de saecu- forma tuocommitteretur exammi tinedebito termi-
lari potestate minas incutiens et terrores, propo- nanda,receptis litteris supercausaipsaad d lectum
suit coram eis quod priorat'bus monaslerii faceret lilium Joannem notarium etsubdiacouum nostrum
per saBcularempotentiamviolentiara irrogari.Post- accessit.et litteras cassatiouis super* lectionecano-
modura vero prioratus de Azaico,qui conventui in nicorum in Eccl. Navarien facta sibi petiit trauscri-
pane quolidiano deservit, fuit a laicis occupatus : bendas concedi. Postmodum vero ipsis litteris ei-
quod prwdicti monachi ex abbatis voluntate asse- dem notario nostro contra promissionem suam mi-
runt contigisse. Verum dilectus filius magister W. nime restitutis.sine licentia noslra.qui ei nec fui-
de Mercato scriptor noster, procurator ejusdem mus in aliquo necesse volumusonerosi,et dicti no-
abbatis.non esse vera qua?de jam dicto abbate di- tariiconscientia minus honeste recessit. Ne igilur
cebantur,omnimodis asserebat, ac praedictum ma- dicto notario nostro, iino nob's in ipso impune se
gistrum B. priorem de Azaico absque abbatis li- gaudeat illus'sse,fraternitati tuie per apostol.scri-
centia ad sedem apost. accessisse. Quia vero super p pta mandamus quatenus praedictae cassationis litte
praamissis non potuimus elicere veritatem,causam ras necreeipiasinjudieio,nec inaliquo sine specia-
ipsam de utriusque partis assensu vestro duximus li mandato nostro ipsarum auetontate procedas.
examini committendam per apost. vobis scripta
;
Datum Laterani.
pracipiendo mandantesquatenusad monasterium LXIX.
ipsum pariter accedentes, inquiratis ab universis TRECEN. EPISCOPO.
et singulis monachis et aliis etiam quos videritis Quod liceat ei votum redimere per aliuiu religiosum,
expedire,de praemissis diligentius veritatem et so- (Laterani, Id. Mart.)
lum Deum habentes pra oculis,qua3 tam in capite
{Z'6, Magme devotionis indicium et sinceraa in
quam in merabris inveneritis corrigenda, auctori-
Christo tmc fideiessecredimusargumentumquod,
tate apost.appellatione postpositacorrigatis et sta-
ut novissima tua Domino conseerares, nec senec-
tum ipsius monasterii in raelius auctore Doraino
tutis jam imminentis incommoda nec discrimiua
reformetis ut et sollicitudo vestra appareat com-
vice,nec dubia iides et constans inconslantia pela-
;

mendanda, et idem monasteriura regularibus pro-

gi terruerunt.qu.n pro salute aniuuc tuae ac liber-
ficiat institutis : prwfato abbati districtius inhi-
tate Trecen. Eccl. et devotione terrae Nativitatis
bentes ne per laicalem potentiam monacbos suos
vel prioratus monasterii lrcdere qualibet temeri-
^ Domini, Hierosolymitauam provinciam disponeres
visitare. Cum enim Trecen. Ecclesia, sicut ex tua
tate prasumat,vel eis per se quoininus monastcrii
relatioue didicimus, contra ecclesiasticam liberta-
justitiam prosequantur molestias irrogare. Volu-
tem indebitis gravaretur angustiis et pressurisnec
mus enim lirmiter et mandamus,ut qua? in eodem
per alium per 11. quondam Campaniae co-
quam
monasterio secundura Deum corrigenda vel sta-
ultramarinis partibusconstitutum,
in.leiu, tura i.i
luenda duxeritis,faciatis auctoritatenostra,sublato
afllictiombus ejusdem Ecclesia; posse crederes de
contradictionis vel appellationis obstaculo, per
facili subveniri, confisus de liberalitate
ipsius,
censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari.
quem,si ad eum accederes libi super necessitatibus
Ad hajc, volentes imlemnitati praedicti magistri B.
Eccle. tua3 credebas humiliter provisurura, praiter
qui negotiis manasterii sui accepta licentia a cap.
consilium charorum tuorum ad ipsum proposuisti
ad sedem noscitur apost.laborasse, sicut convenit,
accedere ac in siguum peregriualioms et devotio-
prrecaveri, pra?sentium vobis auctoritate manda-
crucem Dommicam assump-
nem terra; orientalis
mus quatenus si quid super prioratu suo de Azai- non vacuus iu conspcctu Do-
sisti. Licet autem ut
co,postquam iter arripuit,inveueritis immutatum,
mmi appareres, sed aliquos tecum manipulos in
auctoritate nostra cessante appellatione in statum
aream Dominicum cxultatione delerres.sermonem
debitum reducatis. Si vero vobis de illicita jura- Q
ad populum feceris.ut aliqui tecum assumpto cru-
mentorum prastatione constiterit, ea denuntietis gravitatem.vix unus
cis signaculo subirent itineris
auctoritate apost. non tenere. Testes autem, etc, tuum reciperet
inter omnes apparuit qui veibum
usque ad verbum cogatis.Nullis litteris obstan.pra- laudabile propositum
et impleret. Tu vero. ut
ter assensum partium, etc. Quod si omnes, tu,fra-
aggressus cum Pla-
fine clauderes nieliori, viara
ter episcope, ets.
centiam pervenisses, super morte ipsius comitis
Datum Laterani pridie Nonas Aprilis. familiam tamen
tristes recepisti rumores. Propter
LXVlll. Thusciam.quu-
dissimulato mcerore progressus in
LACBE.N. EPISCOPO.
sdam familiares tuos obvios habuisti, qui te vole-
Ut litleras cassationis super electione canon. in Ec- asseren-
clesia Novarien. in judicio non recipiat.
bant invitum etiam ab ilinere revocare,
nec ultramarinis partibus
(Laterani). tes iter tuum nec tibi
cum Gallicanis omnibus exinde redeun-
Cum Jacobus judex Novanen.apud sedem apost. expedire,
tibus, terra llla defensanda in Teutonicoruni ma-
(25) Cap. Mayna. De voto et voti redemptione.
59 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 60

nibus remansisset. Quaravis autem super (26) A forsitan non debueras et dicti metropolitani tui,

morte ipsius comitis immensam tristitiam conce- qui nos ut Trecen. Ecclesiao misereremur sollicte
pisses, et praecipuam intentionem tuam esse con- partem contrariam non
invitabat, instantia nos in
spiceresjam frustratam, noluisli tamen sine con- modicum inducebant. Ipsum etiam votum.quodex
silio apostolicae sedis, quae disponpnte Domino sui forma sanctum et honestum erat, ex persona
cunclorum fidelium mater est et magislra.ad pro- voventis mii us licitum videbatur : quae licet pen-
pria remeare. Ingressus igit'r postmodum Urbem nas habeat quibus satagat advolare, ita tarnen as-
et innostra praisentia constitutus, intentionis tuao trictae sunt nex bus praesidentis, ut hberum non

propositum ac stalum Trecen. Ecclesiae nobis hu- habeant absque ipsius permissione volatum. Cum
militer expressisti, nostrum et fratrum nostrorum enimjuxta sacrorum canonum instituta clericus
consilium cum devotione requirens. Venerabilis absque episcopi peregrinari non de-
sui licentia
etiam frater noster Senonen. archiepiscopus beat, et episcopus non minusimo potius sed apos-
metropolitanus tuus statum Trecen. Ecclesia? tolieae sit astricfus, videri poterat quod absque

ac dispendium quod ex absentia
poterat semel et iterum nobis per suas litteras in-
timavit.Propter quod disposuimus deliberare cum
fratribus nostris an cum eadem Trecen. Ecclesia
misericordiam faceremus,
sollicitudinem remittentes, an, sicut t;»nebaris ex
voto, tearr^ptum perficere pateremur et
iter
utrum horum tam saluti tuae quam terrae orien-
tua occurrere ejus generali vel speciali licentia votum peregri-
nationis qua le tandiu absentares, emittere non
deberes.Minus etiam votum ipsum terrae orientali
videhatur expediens, quae plus pugnatorum sub-
te ad gerendam ipsius sidium quam clericorum, quos et offuium et dis-
suetudo reddit imbelles, ministerium in inslantis
articuli necessitate requirit. Quamvis enim oratio-
nibus tuis et aliorum terra vehementer indi- illa

tali potius expediret. Et quidem tria pra^cipue du- geat ;

quia tamen jam implelum est verbum Dei
ximus in lioc negotio attendenda: quid liceal,quid dicentis Veniet hora,et nunc est, quando neque in
:

deceat, quid expediat ;

quid liceat secundum monte hoc neque in Hierosolymis adorabitis Patrcm
aequitatem, quid deceat secundum honestatem, (Joan. iv, 21), et infra : Spiritus est Deus, ct eos,qui
quid expediat secundum utilitatem. Sane non vi- adorant cum, in spiritu et veritate oportet adorare
debatur licitum ut contra votum et tam laudabile (ibid., 231 ; videri poterat quod non minus in Ec-
propositum venires, cum vox clamet prophetica : clesia tua quam in terra orientali proficeres piis
Vovete, ei reddite Domino Dco vestro {Psal. lxxv,12) ; orationibus apud Deum in his quae pro liberatione
ut primum ad consilium, secundum vero ad im- utinam cum
ipsius jusle achumiliterposlulares.Et
perium referatur ; et in Moyse posses in montem ascendere.ut te manibus
Evangelio : Reddite quse
sunt Dei, Deo (Matth. xxn, 1). Votum enim islud C extensis orante,Josue pugnans in solitudine Ama-
non est dubium esse Dei, cui te obligaveras in vo- lechitas in ore gladii superaret Credebaturetiam !

vendo. Sed nec decere quomodolibet videbatur, quod terroe orientali magis accederet, si quod in
cum sit scriptum in Evangelio Nemo mittens m<L. tuis et tuorum clericorum procuralionibus fueras
:

num suam ad aratrum, et respiciens re.tro, aptus rs^ impensurus,secundum alicujusreligiosi arbitrium,
regno Dei (Luc. ix, 62) et in Genesi uxor Loth,
;
transferretur insubsidium bellatorum. Cum igitur
quae retro respexit, in salis staluam legatur fuisse in lege veleri, in qua non minus praeceptum Do-

conversa et in Actibus apostolorum Anania et

; mini obligat, quam votum hodie obligat in Eccle-
Saphira, qui abierunt retrorsum, sancto Spiritui sia,primogenita,qU83 Dominomandabantur offerre,
mentientes, a conspectu apostolorum principis qiuedam redderentur Domino, ut primogenita Le-
mortui scribantur successive delati. Praelerea non vitarum, qua?dam redimerentur, ut aliarum tri-
videbatur aliquatenus expedire, cum ex absolu- buum,qua?dam commutarentur in aliud,sicut pri-
lione tua, si fieret, scandalum posset laicorum mogenitum asini,quod ove commutabatur exhoc ;

mentibus generari,dicentium Ubi est Deus cleri- : attendentes quod votum etiam commutari possit
corum ? et hoc exemplo credentium se ad voti ob- in opus aliud pietatis, praesertim cum bonae me-

servantiam non leneri, quod viderent per Eccle- D moriae Alexand. (27) papa prredecessor noster vo-
siarum rectores apostol. sedis auctoritate deponi tum peregrinationis etiam redimi posse vel in

per quod gravedispendium terrae orientali contin- aliud commutari responderil requisitus non cu- ;

geret provenire. Quod enim agilur apra^latis facile
tiahitur a subditis ad exemplum, juxta quod Do-
minus inquit ad Moysen in Levitico Si sacerdos,
qui est unctuS, peccaverit, facit delinquere populos
rantes quid os iniqua loquentium loquatur, dum
tamen non recedamus a tramite veritat s,cum se-
: cundum Apostolum gloria nostra sit testimonium
conscientiae noslrae et scandalum non curantes,
;

(Lei'.iv,3). Verum aetatis jam in te senescenlis de- praesertim quia non in tenebris sed in luce proce-
fectus et canities, quoe vix labores et dolores suos dimus de illius auctoritate securi qui cum audis-
;

tolerare poterit etiam in quiete,in contrarium al- set a discipulis : Nonne scis quia Pharisiei audito
legabantur. Ecclesia? Trecen. suspiria, cui vinculo hoc vcrbo scandalizati sunt? respondit : Siiiiiteillos.

pastoralis sollicitudinis es alligatus, sine ipsius Cxci sunt et duces ccecorum, et juxta Apostolum :

[f. cujus] assensu votum peregrinationis emittere Si hominibus placerem, Christi servus non essem :

(26) In lertia Collect. audita. (27) Cap. 1, De voto et voti redempt.

61 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 62

tibi pro te et sex famulis tuis decommuni fra- ^dignoscitur longiorem et pro sua et Ecclesi® Tre-
trum nostrorum et tam archiepiscoporum quam veren. consequenda diulius justitia ne laborasse :

episcoporum et aliorum prudentium consilio quos videremur clausis ocubs praeterire et sic de nos-
per Dei misericordiam multos nobiscum praesen- tri possemus exsecutione officii reprehendi, si
tes habuimus, licentiam concedimus votum pere- super his quae contra praedictum archiepiscopmn
grinationis taliter commutare, ut omnes expensas opponebantur, non faceremus inquirere sollicilius

quas fueras in eundo, morando et redeundo fac- veritatem,et cum de contemptu quemapud sedem
turus, alicui religioso committas in necessarios apostolicam habere dignoscitur non curaremus
usus terrte illius sine diminutione qualibet trans- animadversione debita castigare inquisitionem :

ferendas.Sic enim et orientali provinciae.quae plus lpsius negotii vestrae dnximus experient ;
ae com-
tuis quam te in articulo necessitatis instantis in- miltendam, discretioni vestrae per apostolica scri-
diget.tua subventione proficies.et Trecen.Ecclesiae pta mandantes quatenus convocatis ad praesen
tua praesentia et regimine utilius providebis : ac tiam vestram partibus et auditis qua contra prae-
per hoc animao tua; salubrius consuletur.Laborem dictum archiepiscopum praefatus decanus propo-
etiam laboribus recompenses, sollicitius instando nere voluerit et probare, utriusque partis proba-
vigiliis,devotius vacans orationibus et jejuniis for- tiones et allegationes vestro sig llo s
:

gnatas nostro
tius te exercens, ac super grege tuo vigilans solli- Q apostolatui transmittatis; pracfigentes utrique par-
citudine pastorali. Ad hanc autem indulgentiam ti terminum competentem, quo, omni dilatione et

tibide benignilate sedis apostolicae faciendam id excusatione postposita, nostro se curent conspec-
etiam specialiter nos induxit, quod iter tuum jani tui praesentare. Si vero supramemoralus archiepi-
non videbatur ultramarinoe provinciao fructuosum, scopatus in termmo
ei a vobis praefixo ad praesen-

a qua fere omnes Gallici remearant. Et cum pro tiam nostram personaliter accedere non curaverit,
salute ammae tuaa ac libertate Treeen.Ecclesiao per vos eum ex tunc auctoritate nostra denuntetls pu-
dictum comitem assequenda praecipue votum pe- blice,sublato appellationis obstaculo, officio bene-
regrinationis emiseris, eo sublato de medio, quia licioque suspensum et faciatis latam in eum sus-
cessaverunt causoo,facilius cessare potuit et effec- pensionis sententiam percensuram ecclesiasticam
tus. Nulli ergo, etc. inviolabiliter observari. Si autem inter caetera
Datum Laterani Idibus Martii. qTiaa jam dictus decanus contra archiepiscopum
LXX. proposuerit memoratum,legitime probaverit quod
LEODIENSI EPI3COPO, ABBATI DE BRO.N. [f. S. THUDON']. ipsumet E. socium, postquam iterarripuerunt ad
ET PR.EPOSITO TRAJECTEN3I. sedem apostolicam veniendi, jam dictus archie-
Ut inquirant contra archiepiscopum Trevirensem, su- „ piscopus exspoliavent vel fecerit spoliari, vos
per objcctis criminibus; et si culpabilis erit, sus- ^ taliter ablata jpsi decano et socio suo omni post-
pendant.
dilatione restitui et ipsum archie-
posita faciatis
Cum irreprehensibilemdeceat esse pontificemet
piscopum ab officio pontificali suspensum ad
is,cui animarum cura committitur, tanquam lu-
nostram praesentiam dirigatis. Nullis btteris
cerna super candelabrum,doctrina et exemplo om-
obstantibus harum mentione non habila, elc.
nibus df beat elucere quoties ad apostolatus nostri
;
Quod si omnes, tu frater piscope, etc.
i

notitiamdefratribuscoepiscopis nostrisaliquaper-
LXXI.
feruntur quas modestiam non sapiant pastoralem
ZAMOREN. EPISCOPO, ABBATI SALTUS NOVAL. ET PRIORI
et famam boni nominis labefaciant quomodolibet
SANCTI MARC.I.
vel denigrent, dolemus admodum et turbamur, et
Ut restiluta Legionensi Ecclesise archidiaconatus pos-
ad ea diligentius indaganda, et animadversione sessione, causam jure finiant.
debitacorrigenda,apostolica2 sollicitudinis intendi- (Apud S. Petrum, xv Kal. Maii.)
mus apponere medicinam. Sanecum de venerabili Cum, sicut audivinms, inter Legionen. et Lu-
fratre nostro Treveren.archiepiscopo dilectus filius cen. Ecclesias olim super archidiaconatu de Tria
major Treveren decanus ad apostolicam accedens Castella in praesentia felicis recordationis Lucii
praesentiam,multaqua:amaturitate noscunturpon- Q papoo III, praedecessoris nostri, praesentibus nun-
tificalis officii aliena felicis recordationis Coelestino tiisutriusque partis causa diutius agitata fuisset,
papae praedecessori nostro et aliis fratribussugges- tandem Legionen. Ecclesiae fuit adjudicata pos-
sisset, licet per eumdem
praedecessorem nostrum sessio, datis exsecutoribus qui eam in possessio-
ipse archiepiscopus vocatus fuerit et citatus, ut ad nem illam corporaliter inducere non differrent.
Romanam Ecclesiam deobjectisaccederet respon- Cumque in possessionem praedicta Ecclesia fuis-
surus, venire tamen distulit et neglexit, nec suffi- set inducta, venerabilis frater noster Lucensis
cientes curavit dirigere responsales cum etiam ; episcopus partem possessionis illius fructusque
ipse archiepiscopus praedictum decanum ad Ro- peroeptos sibi retinere praasumpsit, licet senten-
manam Ecelesiam appellaverit et ab eo fuerit ap- tiae fuisset iusertum quod facta restitutione ple-
pellatus, et ab utroque appellationis prosequendaj naria, de causa proprietatis Legionen. Ecclesia
terminus constitutus. Quia vero saepedictus de- responderet. Nuper vero idem Lucen. episcopus
canus in exspectando apud nos moram fecisse ad dilectum filium G. Sancti Angeli diac. card.
 INNOCENTU III PP. REGESTORUM LIB. I. 64
63

tunc apostolicas sedis legatum accedens,

ad quos- A LXXIII.

Ecclesia Legionen. MAGISTHO EI FRATHIBL5 UOSPITALI5 HIER0S0LY5H-

dam ignotos et remotos ab
TANI.
judices litteras impetravit ad
quorum citationem
:

accessissent, latam per Ec- Ut Ecclesice Tripolitance ecclesiam de Nephin una

cuni Legionen. nuntii
nisi
cum decimis, juxta decretum pontificis resi-
noleules,
clesiam sententiam allegarunt et gnent.
pleuana, respondere, sedem
faeta restitutione (Laterani).
apostolieamappellarunt, ne contra prafatam sen- Ea quibus apostolica sedes manum diffinitionis
ex ip-
tent>am posset aliquid attentan. Duo vero apponit, illius volumus firmitatis stabilitate ful-
judicibus nihilominus procedentes in causa,
sis ciri, ut nulli liceat in scrupulum qua?stionis de-
possessionem archidiaconatus adjucare Lucen. ducere quod tantae sedis est auctoritate statutum.
vero
Ecclesiae temere praesumpserunt. Ecclesia Sane venientibus ad praesentiam nostram dilectis
Lucen. expulsis ministris Legioneu. Eeelesia?, filiis nostris S. priore sancti Michaelis et Aimerico
possessio-
suos ministros et quosdaiu milites in canonico Tripolitan- nuntiis ipsius Eceles a! Tri- ;

nem induxit, qui recipientes Ecclesias, et pro sua politana? et super ecclesia de Nephin. et dec mis ;

voluntate bona dinpientes earum, fruclus ex

1II1»

injuste percipiunt, canonicos Leg.anen. ad

pos-

sessionem nullatenus aceedure pernnttentes. Quia

^ ^ ^^ ^ ^
suis, ac tribus

tri vos occupasse

^
temere
casalibus, quoe
.^
^^
decessoris nos .
asserebant, contra vos
occasione littera-

igitur quod per sedem est apostolicam diffimtum, proponentibus qusestionem, tam ipsi< quani nun-
nullius volumus temerilate quassari, discrelioni tiis vestris eis se opponentibus venerahilem fra-
vestra; per apostolica seripta mandaiuus
quatenus
trem nostrum P. Portuen. episcopum ei dilectos
si vobis constiterit pra^latam Legionen.
Ecclesiam
filios Gu :

d. tt. Sanctas Marioe trans Tyberim pres-

in-
auctoritate apostolica fuisse in possessionem byterum et G. Sancti Angeli diaconum card. con-
ductam, vos amotis detentoiibus ejus ipsam Ec-
cessimus auditores : in quorum praesentia cum ab
clesiam Legionen. nou obstante temeritate judi- utraque parte fuisset diutius allegatum et ex fideli
cum praedictorum ab ipso card. delegatorum, per relatione nobis super causae meritis nuda veritas
censuram ecclesiasticam in poseessionem dicti appareret, post deliberationem habitam inter fra-
arohidiacouatus plenariam, sicut in authentico tres nostros super his diligentem, de consilio eo-
intrumento prasdecessoris nostri inserlum
dicti
rumdem decrevimus Ecclesiam Tripolitan. in
essc vobis constiterit, auctorilate aposlolica su- eum stalum possessionum integre roducendarn,
blalo appellalionis obstaculo corporaliter redu- quem habuit antequam per venerabilem fralrem
centes, causam postmodum aud alis et appella- nostrum Nazarenum archiepiscopum et dilectum
tione remola fiue debito terminelis. Provideatis G filium abbatem Mont's Oliveti destinatum a vene-
quoque sollicite, ne [latam] a prasdiclo prasde- rabili fratre nostro patriarcha Hierosolymitan.
cessore nostro scntentiam quil.bet lemere vio- occasione mandati praedecessoris nostri, pra;dic-
lare prajsumat. Nullis litteris obslantibus ha-
tarum rerum possessio vobis adjudicata fuisset.
rum mentione uon habita, etc. Quod s; omnes,
Ideoque vobis per apostolica scripta districte pra?-
etc. cipendo mandamus quatenus juxta quod est sen-
Dalum Ronia? apud Sanctum Petrum, xv Kal. tenliatum a nobis, possessionem tam Ecclesia; de
Maii. Nephinis quam aliorum qua? superius sunt ex-
LXXII. pressa, cum integritate fructuum ex eis ab illo

ALIFANO EPISCOPO. tempore perceptorum, memoratae Tripolitan. Ec-

Quort cleriros prsesvmentes ipsum ad tribunal soru-
lare trahere possit per excommunicationis senten-
tiam coercere.
(Romae).
Juslis potentium, etc, usque ad verbum illud as-
sensu. Ut clericos tuos, qui contumaces aut ino-
bedientes exstiterint, qui etiam in ecclesiasticis
causis et beneficiis conferendis te per appellatio-
nem praesumpserint ad judicium trabere sascu-
lare, nisiad monitionem tuam ab his praesump-
tiouibus duxerint desistendum, tibi eos liceat per
excommunicationis sententiam coercere auctori-
tate tibi praeseniium mdulgemus. PraHerea, si
quid, vacante sede usque ad tempus consecralio-
nis tuae, in praejudioiuru tuum luit in
clesia temere altentatum, liberum tib
revocare.
Datum Rom».;
clesiae, contradictione, occasione et appellatione
cessantibus, pacifice resignantes, nullam ei super
eadem possessioneviolentiam praesumatis autinju-
riam irrogare; ne in causa proprietatis propterre-
bellionem vestram jacturam possitis incurreregra-
fj viorem. Noveritis autem nos venerabilibus fratri-
bus nostris Tyrensi archiepiscopo et episcopo Si-
donien. mandasse ut, si ultra mensem possessio-
nem illam, quod non credimus,contra sententiam
nostram prasumpseritis detinere, ipsi vel alter
eorum, si ambo nequiverint interesse auctoritate
nostra suffulti praedictam Ecclesiam de Nephinis,
cum praedictis omnibus, non obstante contradic-
tione vel appellatione cujuslibet, Ecclesise Tripo-
Alifaua Ec- litan.assignent et eam in corporalem possessionem
sit legitime omnium praediclorum inducant, quoslibet contra-
dictores, autnostrae sententia? obviantes, per seve-
ritatem ecclesiasticam appellatione postposita conr
 63 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 66

pescendo.Nullis litteris obstantibus.praeter assen- A naldus, Joannes Aeris, I. Arnaldi,I.Emen., Joannes

sum partium a sede apost. impetratis. Butember. Lucas Montis Maurilii, Guid. Haimo,
Datum Lateran. Henr. et Ric. eanonici Pictaven. ex altera, super
LXXIV. electione tua ad sedem apostolicam accessissent,
ANAGNINO EPISCOPO. audientiam eis in consistorio publico duximus con-
Quod liceat ei, pro emptione Castri, Ecclesia bona cedendam ut tanto pluribus judicii veritas inno-
;

cum inluntate capituli pignori supponere tesceret, quanto causae meritum ad plurimum noti-
(Laterani). tiam deveniret.Propositum fuit autempro electione
Ad universalis Ecclesiae regimen Domino dispo- in praesentia nostra,quod bonae memoriae Vv. prae-
nente vocati, sic Ecclesiarum commodis et pro- decessore tuo viam universae carnis ingresso, tam
fectibus volumus.prout debemus,efficaciter provi- personae quam universi canonici Pictaven. cum de
dere,quod lam in temporalibus quam spiritualibus pontificis substitutione tractarent, vota sua in sex
proficere valeant et statum semper debeant reci- de canonicis unanimiter contulerunt, juramento a
pere meliorem. Inde est quod cum in desiderio singulis corporaliter praestito quod eum in quem
habeas et proposito Anagnin. Ecclesiam juxta of- illi pariter convenirent melectum reciperentetobe-
ficii tuidebitum in possessionibus ampliare et ju- 13 dientiam ei ac reverentiam exhiberent. Cumque

stis modis ejus utilitatibus imminere, gratum no- infra sexmensium spatium dicti electores inter se
bis et acceptum exstitit et votistuis super hoc vo- convenire minime potuissent, venerabili fratri no-
lumus patrocinium apostolicum impetiri.Quia igi- stro Burdegalen. archiepiseopo ad capitulum evo-
tur Castrum Acuti pro Ecclesiae tibi commissae cato et compromissione inejus praesentiainnovata,
utilitatibus comparare laboras et tam tua? quam dictum archiepiscopum omnes humiliterrogaverunt
ipsius Ecelesiae facultates non sufficiunt ad pre- ut quem illi sex eligerent pro capitulo,reciperet et
tium exsolvendum ; ut in praesenti articnlo cum electionem ejussinedilatione qualibet approbaret.
toto tuo capitulo, vel majori et saniori parte de Electores igitur singuli sub debito olim praestiti
possessionibus ipsius Ecclesiaevaleas pignori obli- juramenti.fide interposita in manu dicti archiepi-
gare,auctoritate prwsentium liberam tibi concedi- scopi firmiter promittentes quod secundum Deum,
mus facultatem. Nulli ergo, etc. quem de gremio Ecclesiaa pastorali regimini magis
Datum Lateran. idoneumexistimarent,eligerent,secedentesinunum
LXXV. in te concorditer convenerunt et cum concordiam
;

ADEM. PICTAYEN. EPISCOPO. suam dicto archiepiscopo nuntiassent, ipse quod

De conftrmatione electionis sum in episcopum Picta- factum fuerat approbavit. Econtra vero pars ad-
vensem versa proposuit quodrevera in sex canonicosfuerat
(Laterani, vni Id. April.) ah omnibus compromissum ita tamen quod me-
:

Cum justus Dominus justitiam diligat et vultus liorem clericum degremio Pictaven. Ecclesioe cum
ejus videat aequitatem.Nos,quos ips^ gratuito cce- pace ipsius Ecclesiae ac principis infra certum diem
lestis gratisB dono vicarios suos esse voluit etapo- eligerent.ac tandiu eleetionem quam facerent, oc-
stolorumPrincipis successores.sieutipse ambulavit cultarent,donec habitapace principis decanus ele-
ambulare oportet,diligentesjustitiam et injustitiam ctum in capitulo nominaret.Sed, cum electores ipsi
persequentes ne, si in contrarium, quod absit,
: inter se minime conven!rent,a compromisso singu-
forte fecerimus,illud nobis valeat coaptari : Vce qui losabsolverunt. Etlicetprimacompromissioin dicti
dicilis bonum malum, et malum bonum, ponentes te- metropolitani fuerit postmodum praesentia innova-
nebras lucem, et lucem tenebras (Isa. v, 20). Cum ta ;
quia tamen in die compromissionis,sicut eis in-
enim justitia et judicium sit correctio sedis hujus. junctumfuerat.nullatenus elegerunt.eorum aucto-
quam licet insufticientihus meritis obtinemus, si ritas exspiraverat propter quod ulterius eos nec
:

judieium non fecerimus inter virum et virum, aut
si attenderimus in judicio vultum potentis ad in-
justitiam declinantes, pronuntiabunt labia nostra
iniquitateni:quoniamseeunduniProphetamprom«i-
tiabunt et loquentur iniquitatem omnes qui injusti-
potuisse nec debuisse procedere asserebat. Fuit
etiam ex eadem parte subjunctum quod cum die
D compromissionis, ut dictnm est, non fuisset in
electione processum,electoresipsiad celebrandam
electionem diem alterum statuerunt in quo,quo- :

tiam operantur (Psal. xcm, 4), et infructuosae po- niam ad capitulum non venerunt, dictus decanus
terimus ficulneae comparari, quam evangelicus apostolicse sedis audientiam appellavit. Sed ipsi
pater familias succidi mandavit et terram conque appellationi minime deferentes,extra civitatem in
stus est inutiliter occupare.Hoc nos et fratres no- loco secreto,non vocatis decano et aliis,elegerunt,
stri volentes cautius evitari, cum I. Dolen. mona- propter quod decan.et fautores ejus in venerabilem
chus, charissimi in Christo filii nostri R. illustris fratrem nostrumNannetensemepiscopum convene-
regis Angliae et G. Pictaven. decani ac fautorum runt. Caeterum pars Ecclesiae quod, sicut superius
ejusprocurator,assistentibussibi subdecano et ma- est expressum, in electione proeesserit voluit in
gistro Vv. de Talebore canonico Pictaven. ex una continenti probare,decretum producens in medium
parte, et dilecti filii Vv. succentor, magister Rai- quorumdam etiam ex eisqui videbantur parti alteri

Patrol. CCXIV. 3
67 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 68

consentire manihus roboratum; et quorumdam ab- A LXXVI.

batum proferens litteras, quoe quo decan. eantor, ZAMOREN. EPISCOPO.
subdecan. et mafristerVv.de Talebore in electione Vt sine titulo ordinato clerico providealur.
iii Non. April.)
(Laterani,
ipsa post publicalionem ejus se consentire confessi
fuerantcontinebant.Adjecit etiamquodcum electo- (24) Cum secundum
Apostolum, qui allario ser-
vit de altari vivere debeat, et qui ad onus eligitur
resipsi die innovatoe compromissionis in te unani-
repelli non debeat a mercede, patet a simili ut
miter convenissent et electio ipsa fuisset per eum-
clerici vivere debeant de patrimonio Jesu Christi,
dem archiepiscopum aporobata.archiepiscopus ad
capitulum veniens quodfactum fuerat, cujus obsequio deputantur, ut ipsa nominis ratio
tacito tamen
nomine tuo, canonicis intimavit ; qui se id gratum
persuadet. Cum enim a xXfjpoi;, quod est sors vel
hrereditas, clerici appellentur,quia in sua ordina-
habere unanimiter responderunt et,ut electio non ;

publicaretur eadem die ab archiepiscopo, postula- tione velassumuntur in hareditatern Domini, vel
runt, dantes ei osculum pacis quod ab electione
assequuntur hrereditatem in ipso, ut vere possint
psallere cum Propheta Dominus pars hareditatis
ipsa nullatenus resilirent, imo eam omnes et sin- :

guli defensarent. Quia vero postmodum propter mem dignum est ut Ecclesiae stipen-
(Psal. xv, 6),
diis sustententur, in qua etperquam divinis obse-
contradictionem comitis infra civitatem Pictaven.te „
non audebant publice nominare,in locum tutum et quiisascribuntur.Licetautem praedecessoresnostri

idoneum convenerunt.quod in civitate fecerant pu- ordinationes eorum qui sine certo titulo promo-
ventur, in injuriam ordinanlium irritas esse vo-
blicantes.Unde,cum in dieinnovat?ecompromissio-
luerint et inanes. Nos tamen benignius agere cu-
nis electores convenerint, et nisi per decanum et
pientes, tandiu per ordinatores vel successores
partem suam stetisset,quedfecerant parati fuerant
publicare, ac cum ex litteris eorumdem abbatum ipsorum provideri volumus ordinatis,donec per eos
ecclesiastica beneficia consequantur ne forte cla-
constiterit quod deean.cantor,subdecan. magis-
et
:

ter Vv.de Taleboreelectioni se post publicationem

mores clericorum pauperum, quos in aures Domini
etiam confessi fuerint consentire, exceptiones ab
Sabaoth credimus introire,indurata facie negligere
adversa parte propositassibiassueruit nullumpr»-
videamur.Inde est quod,cum dilectus filius Bernar-
dus lator (23) praesentium, a G. bonao memorife
judicium generare.Prasterea subdecan.et magister
praedecessore tuo, sicut asserit, in officium fuerit
Vv. in ipsa quwstionis examinatione ad fratrum
subdiaconatus nullo proesentante promotus, nec
concordiam sunt reversi.Verum Vv.de eleemosyna
ullum sit ecclesiasticum beneficium assecutus
dilecli filii O.Pictaven. comitis procurator prosfato :

fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus

I. monacho assistenti proposuit quod, quia electio
G quatenus, si eum cum dilectis filiis I. decano, N.
ipsa post appellationem nec in statuto termino nec
magistro scholarum et Helia canonicis Zamoren.,
assignato loco fuerat celebrata,et quoniam assensus
quibus examinationem ipsius duximus committen-
principis non fuerat postulatus in ipsa et persona
tua principieratexcertarationesuspecta, eratpeni-
dam, idoneum esse repereris (26) et ecclesiastico
tusirritanda.Ad quodfuit exalteraparteresponsum
beneficio non indignum, tandiu ei vitaj necessaria
quodnon per eam steterat quo miuus certo loco et
congrue subministres, donec per te in Zamoren.
Ecclesia vel in alia fuerit competens beneficium
tempore electio publicata fuisset,quas ante appella-
ecclesiasticum assecutus sciturus pro certo quod
tionem fuerat celebrata, et quod assensus principis ;

si per examinationem illorum fuerit repertus ido-

noneratde consuetudine Pictaven.Ecclesia>aliqua-
tenus postulandus;qui te et fratrestuos,nonutho-
neus, et tu eijuxta mandatumnostrum neglexeris
stes, seddevotossuosin Pictaviatolerarat.Nosigitur providere, cum hoc nobisper eorum litteras inno-
auditis quas hinc inde proposita fuerant,electionem
tuerit, ad id exsequendum te per districtionem
ecclesiasticam compellemus; quia sicut nolumus
fuisse canonicamcognoscentesetde personaidonea
celebratam, eam de communi fratrum nostrorum injusta pracipere, sic cum justa projcipimus, vo-

consilio persententiamconfirmavimusettesequen-
lumus efficaciter exaudiri.

te die ministerio proprio in episcopum curavimus

Datum Laterani iii Nonas Aprilis.
Q LXXVII.
consecrare (23). Ne igitur super his aliqua in pos-
DECANO ASTORICENSI.
terum dubietas oriatur,sententiam ipsam auctori- decessoram suorum jure atque privilegiis con-
Ut sit
tate apost. confirmamus et preesentis scripti pa- tcntus nec gravet suum capitulum.
trocinio communimus. Nulli ergo, etc. (Laterani, vi Kal. April.)
Datum Laterani viii Idus Aprilis. Dilecti filii capitulum Astoricen. nobis intimare

(23) Vide veteres schedas monasterii Coronae habcntur Mandamus qua, si eum dil. f. quibus cx.
:

apud Beslyum in Hist. episcopor. Pictav.,num.67. ip.du. committendam, te citato legitime ut per te
(24) Cap. Cum secundum ,Apostolum.De pramendis ipsum vcl iiloncum responsalem intersis, ct tam super
et dignitat. idoneitate personoi, quam etiam super quantitate ac
(25) In tertia Collectione et apud Gregorium IX qualitate beneficii proponere tibi liceat quidquid ra-
legitur dil. f. G. lator. tionabiliter duxeris proponendum, idoneum esse repe-
(26) In tertia Collectione et apud Gregoriumhaec rerinl, et eccles., etc.
6« PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98. 70
curarunt quod cum tu olim
ad apostolicam sedem A tem. Sciturus nos dilecto filio nobili viro duci
accedens, assereres dignitatem decanatus de novo Bohemias per apost. scripta mandasse ut tibi super
fuisse in Astoricen. Bcclesia institutam et ideo in his viriliter et potenter assistat et praedictam Ec-
ambiguoremanebatquid ad luum offlcium pertim<- clesiam non patiatur ab eodem clerico teneri diu-
ret, rescriptum ab eadem sede super hoc reportasti tius occupatam.
quod in hac ambiguitate Astoricen. Ecclesia con- Datum Laterani yi Idus Aprilis.
suetudinem suas metropol. sequeretur, ubi ex spe- Ganonicis etiam ipsius Eccl. scriptum est nt, illo
ciali consuetudine decanus multis se gaudet privi- amoto per archiepiscopum , ad canonicam electionem
legiis decoratum. Unde quia eadem Astoricen. Ec- procedant.
clesia dignitatem decanatus a longis a retro tem- LXXIX
poribus noscitur habuisse, licet qui eo fungebatur ACXITAN. ARCHIEPISCO.
honorepromovereturaliquandoetdestituereturpro Vt clerici qui se a laicis intrudi curant, puniantur.
episcopi et capituli voluntate nec decani sed prio- (Laterani, xv Kal. April.)
ris nomine vocaretur, secundum consuetudinem Quanto modernis temporibus, inimico humani
fere omnium Ecclesiarum Hispaniai.quae tunctem- generis suggerente, malitia hominum solito plus
poris ibivigebat; cum etiam alius decanus lbidem
ibidem excrevit, tanto sollicitiori diligentia nos providere
fuerit institutus, decanus re ac nomine appellatus, a oportet ut ea quae in Ecclesia Dei minus ordinate
litteras illas per suggestionem et suppressio-
falsi et contra normam ecclesiasticam attentantur,deli-
nem veri asserunt impetratas nec te debere per
; beratione provida corrigantur. Ad audientiam si-
illas aliquod commodum reportare, sedcarere po- quidem apostolatus nostri pervenit quod clerici
tius taliter impetratis. Ea propter per apostolica tuae provinciae nimiae aviditatis fervore succensi,
tibi seripta praecipiendo mandamus quatenus, si in Ecclesiis, quas propter insufficientiam suam,
vera sunt quae dicuntur, eo jure illaque potestate cum sint minus idonei, per praelatos obtinere non
quibus antecessores tuos usos fuisse constiterit, possunt, per saeculares potestates quasi violenter
maneas omninocontentus nec amplius de caetero
; faciunt se intrudi. Unde fit ut Ecclesiee ipsae, quae
inpraejudicium episcopi vel capitulipraasumas exi- ad ordinationem prailatorum libere pertinere so-
gere imo, si quid forte ampliusrecepisti, penitus
;
lebant, laicali servituti subdantur et irreparabile
id in pace dimittas. Quod si forte nostro mandato detrimentum incurrant. Nos igitur, prout officii
acquiescere nolueris,noveris nos ven. fratri nostro nostri debitum exigit, volentes ipsarum Ecclesia-
episcopo et dilectis flliis abbati de Carrazedo et rum gravaminibus providere, talia de caetero fieri
decano Zamoren. injunxisse utte ad praHlictamo- auctoritate apost.inhibemus fraternitati tuae prae- ;

neant et inducant, et, si opus fuerit, per censuram C senti pagina indulgentes ut illos, qui hactenus at-
ecclesiasticam, appellatione remota, justitia me- tentarunt talia, vel deinceps attentaverint, possis
dianle compellant. appellationis sublato diffugio, si praslati eorum
Datum Laterani vi Kalend. Aprilis. post tuam commonitionem id exsequi negligenter
Illis scriptum est super hoc. omiserint, canonica censura punire et amovere ab
LXXVIII. ipsis Ecclesiis, si quos inveneris Ecclesias obten-
MAGDEBCRGEN. ARCHIEPISC. tas taliter obtinere.

Vt a laicis inlrusum amoveat, aliumque Pragcnsem Datum Laterani xv Kalend. Aprilis.

episcopum canonice eligi curet. LXXX.
(Laterani, vi Id. April.) AUXITAN. ARCHINPISCOPO.
Ex parte Pragen. Ecclesiae in audientia nostra Vt vagi monachi ad ccenobium revocentur.
fuit propositum quod cum H, quondam Pragen. (Laterani, xiv Kal. April.)
episcopus fuisset viam universae carnis ingressus, Quanto devotio religiosorum virorum stu-
(27)
D. clericus in eorum Ecclesia praeter electionem diosius mandatis divinis inhaeret, et Creatori suo
capituli per laicalem potentiam se intrusit, licet placere per opera sanctae conversationis intendit,
nec mores nec vita ad obtinendum tantum offi- D
ei tanto humani generis inimicus ad seductionem
cium suffragentur. Volentes igitur eidem Ecclesiae eorum suae fraudis malignitate laborat, et variis
paterna sollicitudineprovidere, fraternitati tuaeper modis eis praestat materiam excedendi et animas
apost. scripta mandamus quatenus ad locum ido- eorum Ad au-
inextricabili laqueo nititur irretire.
neum evocatis qui propter hoc fuerint evocandi, si dientiam siquidem nostram noveris pervenisse quod
tibi constiterit de praedictis, memoratum clericum monachi, canoniciet alii regulares in tua provincia
ab eadem Ecclesia omni contradictione etappella- constituti, cum deberent potius in claustro juxta
tione postposita prorsus amoveas et ab officio be- regularia constituta divinis obsequiis vigilare, de
neficioquesuspensum ad nostram non differas pr»- obedientiis et redditibus, quorum curam gesserunt
sentiam destinare. Canonicis etiam Pragen. eli- pecunia cougregata, claustrum abhorrentes, per
gendisibi pastoreinidoneum juxtaformam canoni- curias principum et potentum discurrere non ve-
cam concedas auctoritate nostra liberam faculta- rentur, et muneribus suis illorum sibi gratiam et

(27) Cap. Quanto, De offlcio ordinarii.

71 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 72
favorem acquirunt, ac de eorum familiaritate con- A LXXXU.
lisi, in conventu suo graves dissensiones commo- AUXITAN. ARCHIEPISCOPO
vent, et caeterorum humilitatem in spiritu arrogan- Vt habentes plures dignitates, retmta una, reliquas
tiae contemnentes, mandatis praslatorum suorum resignare cogantur.
inohedientes et contumaces existunt,et contraillo- (Laterani, Kal. April.)
rum prohihitionem s;reulariuiunegotiorumsolliei- Dignilatesetca-terabeneficiaecclesiasticapiafide-
tudinibus se immergunt. (Juoniam igitur propter liumdevotione constitutafuerunt,certisassignanda
hoc ordoreligionis non modicum enervatur, frater- personis, ut peripsos personasin Ecclesiisdevotum
nitati perapost.scripta rnandamusquatenusquos-
t
sri vilium jugiter impendatur. Verum quidam, qui

cunque tales inveneris, nisi ad commonitionem rectam etpiam ordinationem Ecclesiae prasvaricare
tuam resipuerint, ut proprium suum in manihus minime pertimescunt, in diversis Ecclesiis plures
praelatorum suorum sine difticultateresignent,con- sibi archidiaconatus vel alias dignitates usurpant :

vertendum in utilitatem domus secundum ahhatis propter quod Ecclesiae dehitis defraudantur obse-
consilium (28) et regularem vitam observent, si
quiis et exhoc in eis non leve scandalum genera-
praelati eorum post tuam commonitionem id exse- tui. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tibi
qui negligenter omiserunt, per suspensionem offl- auctoritate prassentium indulgemus quatenus illos,
JJ
cii el beneficii appellatione remota compellas. quos plures archidiaconatus, dignitates vel perso-
Datum Laterani, xiv Kalend. Aprilis. natus in eadem Ecclesia per tolain Auxitan. pro-
vinciam habere constiterit, si praelati eorum post
LXXXl.
tuam commonitionem id exsequi negligenter omi-
AUXITAN. ARCHIEPISC.npo.
serint, dataillis optione quem maluerintretinendi,
Ut hxreticis obsistat et gladio coerceat.
reliquis possis appellatione remota privare, ipsos-
(Laterani, Kal. April.) que, si super boc ccntumaces apparuerint, per
lnter cateraquaj naviculam beati Petri Quctuan- censuram ecclesiasticam coercere.
tem mari concutiUnt diversarum turbine procel-
in Datum Laterani Kalend. Aprilis.
larum, illud animum nostrum gravius aftligit quod Scriptum est autem eidem archicpiscopo in mandem
licentius et perniciosius solito contraorthodoxa? fl- modum contra eos quiplures abbalias habent.
dei disciplinam ministri diabolicae prsavaricationis LXXXIII.
insurgunt, juxta quod beatiss. apostolus Paulus UNIVERSIS ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS , ET ALIIS EC-
doctor gentium exprimit in eulogio Epistolae sme. CLESIARUM PR.ELATIS, AD QUOS LITTER.E IST.E PER-
Simplicium animas miserabiliter illaqueant,etpost VENERINT.
p (Laterani, m. Non April.)
se trahunt in damnationis interitum ac supersti- ;

tiosis etfictitiis adinventionibus sacrarum Scriptu-

Ne promotionis Domino nega-
nostrae primitias
remus, cui univera opera nostra consecrare tene-
rarum intelligentiam pervertentes, EcclesiaeCatho-
mur, statim post electionem nostram tam pauperum
licse unitatem rescindere moliuntur. Quoniam au-

tem pestis hujusmodi erroris, sicut ex tua et plu- quamaliorum apudsedem apostolicam ezistentium
rium assertione eognovimus, in partibus Vasconiffl eorum negotia
petitionibus intendere ccepimus et
promovere; ne, si otio tanto tempore vacaremus,
ac circum positis terris per fortius invalescit,
corpuset animus ex otiositate torperent. Verum,
tuam etaliorumcoepiscoporum tuorum industriam
huic morho tanto efficacius volumus quoniam insolitum fuit hactenus ut sub dimidia
ohviari,
bulla adlot et tam remotas provincias litterae apo-
quanto magis est timendum quod pars sinceratra-
stolicae mitterentur, et ex hoc litterae ipsas diutius
hatur, ettalicontagione, quaepaulatim velut cancer
irrepit, mentes fidelium inquinentur corruptelae
quam vellemuspossent ex alicujus dubitatione sus-
pendi ut quorum interest parcamus laboribus et
;
vitio generalis. Ideoque fraternitati tuae praesen-
expensis, universas litteras, qua? ab electionis no-
ti pagina indulgemus per apo. scripta firmiterin-
jungentes quatenus ad exstirpandas hareses uni-
stra; die usque ad solemnitatem consecrationis sub
versas et eos qui sunt hac faece polluti de provin-
bulla dimidia emanarunt,parem cum illis firmita-
ciee tuse finibus excludendos modis quihus poteris
L* tem ohtinere decernimus quas in bulla integra di-
rigunlur. Nulli ergo, etc.
operam tribuas efficacem ; in ipsos et omnes illos,

qui cum eis aliquando commercium aut manifeste Datum Laterani m Nonas Aprilis.
suspicionis familiaritatem contraxerint,suhlato ap-
LXXXIV.
ARCHIEPISCOPO, PR.EPOSITO S. ANDRE.E, ET SCHOLA-
pellationis obstaculo eccl. districtionis exercendo
STICO S. PETRl COLONIEN.
rigorem et etiam, si necesse fuerit, per principes
Ut fniiidiilciita privalaque beneficiorum permutatio
et populum eosdemfacias virtute materialis gladii rescindatur.
coerceri. (29) Cum
universorum fidelium ab ipso Domino
Datum Laterani Kalend. Aprilis. Jesu Christo pastoralis nohis sit cura commissa,

(26) In editione Colon. legitur, secundum arbi- (29) Cap. Cum unircrsorum, De rerum permuta-
trii lui consilium. Verum praolerre maluimuslectio- tione.
nem tertiae Collectionis.
 ,

PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 74

sollicitndini nostrfedignosciturexpedire, ut sic de- X mulassemus, tandem coram fratribus nostris pro-
beamus quoslibet in suis rationibus confovere, ponere delrahendo praesumpsit quod cum in pro-
quod aliorum jura in conspectu Ecclesiae dispen- nuntiatione nostra injustegravaremus, ac postmo-
diumnon sustineant, sed firma et illibata debeant dum iniquitatuminiquitatiacpra^sumptionem pras-
permanere.IntelleximussiquidemdilectofilioGisle- sumplioni apponens, anobis illicentiatus, imopost
berto canonico S. Joannis in Leodio referente quod interdictum nostrum abscessit. Licet autem et pec-
ipse et Lambertus clericus, ducti quadam animi le- catores simus et nati de peccatoribus, illius tamen
vitate.depermutatione prfebendarum suaruminter et vices agimus et locum tenemus qui peccatum
se tractareccepissent, quiautilitatem utriusque im- non fecit, nec inventus est dolus in ore ejus, qui
minere credebant, tamen (30) idem L. clericus, oc- habet in vestimento et in fenore suo scriptum Rex :

casione dictfepermutationis,pra>bendaejusdern G., ., ,i Dominus dominantium [I Tim. vi, 15), qui

quam in ecclesia Sancta> Mariae Namurcen. habe- dixit apostolis : Qai vos spernit, me spcrnet; et qui
bat, cuidam suo consanguineo assignata, prteben- me spernit, spernit eum qui me misit (Luc. x, 16).
dam S. Bartholomaei, quam saepedicto G.repromi- Cum ergo juxta canonicas sanctiones quadamsint
serat naquaquam voluit resignare ; et sic idem f... culpa- in quibus culpa est relaxare vindictam, ne
ut asserit, sua spe remansit omnino frustratus. quis hujus temeritatis exemplo praesumat ponere
Cumque super boc in praesentia venerabilis fratris " os in culum, cum ejus lingua transeat super ter-
nostri Leodien. episcopi fuisset diutius litigatum, ram nos utique, non nostram persequentes inju-
tandem idem L. sedem apostolicam appellavit ; et riam sed zelum exercentes ecclesiasticae disciplinae
,

cum dictus G. ad nostram praesentiam
magno periculo et labore accessisset,
venit nec pro se curavit sufficientem miltere re-
spousalem.Cum igitur deceptis et
jura subveniant, fraus etiam et
beant patrocinium impertiri licet ipsi per se de ;
jurenonpossent ecclesiastica beneficia permutare;
ut tamen simplicitati venia tribuatur, discretioni
vestrae per apostolica scripta mandamus
si vobis constiterit praetaxatum G. taliter fuisse de-
non sine universa qua> idem P. pro se ac suis a sede aposto-
idem E. nec licaimpetravit, praesentium auctoritate cassamus,
fraternitati tua> per apostolica scripta mandantes
non decipienlibus et sub obtentugratite nostraedistricte praecipientes
dolus nemini de- quatenus ea cassata denunties et carere prorsus
robore firmitatis.Ad haec, districte tibi praecipiendo
mandamus ut uisi dictus P. iufra quindecim dies
post susceptionem praesentium satisfaciendi nobis
quatenus, de tanto excessu in manu tua juratoriam prfesti-
terit cautionem, vel infraquindecim aliosdies iter

ceptum, ab ipsa Namurcen. praebenda, quam diu arripueril ad sedem apostolicam veniendi de tanto
dicitur possedisse, amoto consanguineo ipsius L. nobis satisfacturus excessu, ex tunc eum singulis
vel quolibet alio illicito detentore, eamdem sublato G diebus Dominicis et festivis, pulsatis campanis et
appellationis obstaculo G. faciatis restitui memo- candelisaccensis, facias taniper civitatem Mediola-
rato et eumdem ipsius pacifica possessione gau- nen. quam per totam dicecesim excommunicatum
dere nullis Quod si omnes,
litteris, etc. tu frater publice nuntiari ; taliter super hocmandatum apo-
arcbiepiscope, cum eorum altero, etc. stolicum impleturus, ne culpa ipsius in te possit

LXXXV. merito retorqueri.

MEDIOLANEN. ARCHIEPISC. Datum Romfe apud S. Petrum Idibus Aprilis,
pontificatus nostri anno primo.
De citatione Passagueme causidki ad dicendum
eausam Rumse. LXXXVI.
(Apud S. Petrum, Id. April.) ARCHIEPISCOPO SENONEN.
Benevolentiam, quam circa Mediolanen. Eccle- Ut decretum privilegii et exemptioris cleri a talleis et
siam et civitatem gerimus, in minori quondam of- exactionibus observetur.
ficio constituti inopere demonstravimus et nostrae (Apud S. Petrum. xvni Kal. Maii.)
intentionis affectum ostendimus in effectu. Nuper Apostolicae sedis requirit auetoritas ut quao con-
etiam divinomunereadsummipontilicatusofficium firmationis ipsius munimine fulciunlur, firmade-
evocati, inter ipsa nostrae promotionis exordia vo- j) beant et illibata persistere ne possint alicujns te-
lentes Ecclesiae Mediolanen. deferre, negotium ejus meritate cassari. Unde, cum venerabilis frater no-
quod ex majori parte fueratimmutatum,indebitum ster episcopus Carnoten. presbyteros in sua dice-
statum reduximus in quo usque adeo visi fuimus
: cesi per Carnoten Pissiacen. et Drocen. arebidia-
ejusdem Eeclesife justitiae providere, ut Passa- conatus constitutos ab omnibus violentiis,talleis et
guerra causidicus tuus ad pedes nostros procidens, exactionibus duxerit absolvendos (31),eisdem con-
publice in consistorio acclamaret Jnstus es, Do- : cedens quod in aliquem ipsorum nullampra?ter ju-
mine et reetum judicium tmm [Psal. cxvm, 137). risordinem suspensionis sententiam promulgaret
CaHerum, cum postmodumjuxta tenorem pronun- nec res alicujus occasione aliqua occuparet, nisi
de Scozula ex-
tiationis nostras, dilecto lilio abbati forte decederet intestatus, sicut tam in suo quam
pensas restitui faceremus, licetfrequenter oblocu- tuo authentico perspeximus contineri, et nos, ut
tiones et detractiones ejusdem P. frequenter dissi- ab indebito illorum gravamine conquiescat,duxeri-

(30) In tertia Collect. et apud Gregor. tandem. (31) Vide supra epist. 43.
 INNOCENTII III PP. REGESTOR-UM LIB. I. 76

mus confirmandum, fraternitati tuae per apostolica A dilectorum flliorumP. Basilic39xnapostolorumetB.

scripta mandamusquatenus idemfactum, sicut ra- tt. Sancti Petriad Vineulapresbyterorunicard.lega-
tione prffivia est statutum, tam nostra quam tua torum nostrorum accepimus,qui manifestefatentur
facias auctoritate servari ; eumdem episcopum.sive quodexhocnotanobisinfidelitatis etlevitalisascri-
confirmationem nostram
alios, si qui forte contra bitur. Sane,sipuritatemintentionisetsollicitudinis

temere duxerint veniendum, per censuram eccle- diligentiam quam in hoc facto gessimus rectius ve-
siasticam, monitione praomissa, cessante appella- litis advertere, liquido videbitis (cum non in tene-
tione, compescens. bris sed in lumine ambulemus) quod patrimonium
Datum Roma? apud Sanctum Petrum xvm Ka- Ecclesiae non ad opus alterius, sed ad ejus domi-
lend. Maii, pontificatus nostri anno primo. nium et profectum Italiae intendimus perpetuo re-
LXXXVII. vocare. Si nobis non creditis, vel operibus credite,

ARCH1EHSCOP0 SEXONEN. quae manifestasunt indicia veritatis. Cum enim ex-

Ut ipse illos instiluat quos Carnotensis insiituere communicationis sententiam latam in praofatum C.
recusabat. confirmaverimusetfecerimusinviolabiliterobserva-
(Apud S. Petrum, xvm Kal. Maii.) ri,licetidem C. pro satisfactione nuntios et litteras
Audivimus quod venerabilis frater noster episco- ad nosfrequentius destinarit, vix tandem concessi-
I!
pus Carnoten. itaquandoque sequaturmotum pro- mus non nobis sed fratribus nostris ejus nuntii
ut
priae voluntatis, quod cum ad vacantes Ecclesias loquerentur in quorum praesentia juravere quod
:

in sua dicecesi personae idoneae prassentanlur,ipse,
licet eis nihil de jure possit objicere, eas tamen
stituere contradicit. Cum ergo per te,
tropolitanus existis, ipsius velimus suppleri defe-
ctum, fraternitati tu;e per apostolica scripta man-
damus quatenus si idem episcopus personas ido-
neasadilectofilio Pissiacen. archidiacono canonice
praesentatasadmittere,posttrinamcommonitionem
tuam factam diligenter eidem.malitiose forte distu-
dictus C. illis mandaverat nec mandatum postea
in- revocaTerat ut animam ejus jurarent quod tam de
qui ejus me- persona quamde terramandatis nostris omnimodis
obediret. Remissum est tandem ad illum,utadhuc
certius nosceretursiquodnuntii sui fecerantratum
haberet et vellet efficaciter adimplere. Quo firmius
promittente,venerabilemfratremnostrumO.Ostien.
episcopum etdilectumfiliuniG. SanctiAdrianidiac.
card. Narnian destinavimus qui publice coram
;

lerit, tu nostra fretus auctoritate, sublato appella- multisepiscopis, etconsulibuscivitatum, assistente

eas instituere non omittas
tionis obstaculo, ita ;
populo Narniensi, juramentum ejus superEvange-
tamen quod nullum ex hoc episcopo in posterum lium, crucem etreliquis corporaliter praestitumre-
praejudicium generetur. ceperunt nec sic eum voluerunt absolvere, nisi
;

Datum Romae apud Sanctum Petrum xvm Ka- G prius universam terram, quam ipse tenebat, plena-
lend. Maii, pontificatus nostri anno primo. rie restitueret et universos qui ei tenebantur a de-
LXXXVIII. bito fidelitatisabsolveret: quod ipse fideliter adim-
RECTORIBUS TUSCI.E. plevit,restituens civitatem Fulginatem etlnteram-
Quod arcem Assisii aliasque terras nolint ab Ecck- nemetaliam terram quam ipsetenebat, universos a
sia alienare. juramentosuasfidelitatisabsolvensetfacienseosno-
(Apud S. Petrum, xvi Kal. Maii.) bis hominium exhibere. Cumque nuntios suos cum
Mirari cogimur et moveri quod eo de nobis pro- seneschalco nostro dirigeret, ut nobis arcem Assisii
fana quadam facilitate sentitis quas filii de patre, restitueret, contradicentibus Assisinatibus et Peru-
Christiani de apostolico sentire non debent : qui li- sinisetiam impedlmentumprasstantibus, quod in-
cet peccatores simus et nati de peccatoribus,illius tendebatnonpotuitadimplere.Ecce culpamaliorum
tamen vices exercemus in terris qui peccatum non in Rom. Eeclesiam retorquetis et nobisdetrahitis,

fecit, nec inventus est dolus in ore ejus, qui cum ut eos aliquatenus possitis excusare. Novit ille qui
sit Dominus oninium, habens in vestimento et in nihil ignorat quod ita severitas habet et adhocin-
femore suo scriptum Rex regum et Dominus domi- tendimus ut quos ajugo duras conditionis eripui-
nantium (32) in nobis honoratur, cum honoramur; fj
mus.subapostolicae protectionisdexterateneamus
et contemnitur, cum contemnimur ipso testante, : qua; vere de se dicere potest : Jugum meum suare
qui ait Qui vos spernit, me spemit ; et qui ine sper-
: est, et onus meum leve (Matth. xi, 30). Manifestum
nit,spemit eum qui misit me (Luc. x, 16). Vos enim est hujus veritatis indicium quod contraMarcualdum
non solum sentire sed etiam dicere jam praesumitis promultisincendiis,deprcedationibus,vastationibus
quod nos in fraude procedeutes de dolo, cum C. Ecclesiarum statuimus et jugiterprocuramus, sicut
quondam duce Spoleti convenimus, sub quodam si- vos credimus non latere. Vobis igitur in his,quae sa-
mulationis velamine satagentes arcem Assisii et lutera continent et honorem consulere cupientes,
aliam terram ad nos fallaciterrevocare, ut eam ipsi mandamus atque praecipinius quatenus omni scru-
C. restituere valeamus per quod non modicum
: pulo dubitationis et suspicionis seposito, de nobis
murmur et scandalum contra Romanam Ecclesiam qua? sinistra sunt non credatis qui (novis Deus) in
;

inter societatem Thuscise suscitastis, sicnt ex litteris puritateprocedimusvolentesEcclesiaapatrimonium

(32) Vide notas ad Agobardum, Patrol. t. CIV, col. 75.

77 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98.

ad honoremipsius et profectum Italife non alienis A cessalicebat,tibi misericorditer duximusconceden

tradere, sed nobis ipsis perpetuo conservare. Quod
autem tractatum illum quem praefati cardinales vo-
biscum habuerant noset fratresnostri nonduximus
totaliter approhandum, ex eo tantum noveritispro-
cessisse, quod in ipso qua?d;un int'»lleximus conli-
dara, te per annulumpropriis manibus solemniler
invesl ientes de ipsa. Ut igitur quod super prasbeuda
ipsa de te factum est robur in posterum obtineat
Ihmitatis, etne temeritate cujuslibet valeatimmu-
tari, investituram ipsam auctoritate tibi apostolica

neriquaa nonsapiunt ecclesiasticamhonestatem; et confirmamus et praesentis scripti patrocinio com-

sicut jura nostra nobis servarivolumusillibata, sic munimus. Decernimus ergo, etc.
aliorum jura volumus illibata servare. Si vero fa- Dalum Roma; apud S. Petrum xv Kalend. Maii.
ctum vestrum cupitisapost. protectionismunimine pontificatus nostri anno primo.
roborari, sine quo validum esse non potest, ne si XC.
forte ventustempestatis insurgat, diruat a>diflcium
G. ARCHIDIACONO CANTORI, ET CANCELLARIO
quod super arenam invenerit fabricatum, cum eis- TORNACEN.
dem cardinalibus tractalum ipsum ad honorem et
eajusdam prccbendse in Eccksia Ant-
De collationc
profectum Ecclesi;e,commodum et defensionemve- vcrpianu.
stram,talitermoderemini,uteumhonestepossimus rj
(Apud S. Petrum, Id April.)
et rationabiliteracceptare;ne,siforte secusegeiitis
Sicut ex litteris dilectorum filiorum praepositi et
cum tempus tentationis advenerit, sine sedis apo-
capituli Antverpien. nobis innotuit,cum bona; me-
stolica; patrocinio subsistere non possitis et con-
rnoriae C.papa praedecessor noster eis dederit in
tingat novissima vestra fleri deteriorapriorihus,ut
mandatis ut L.clericum incanonicum Ecclesiae suae
gladius vos devoret, quem timetis. Scituri quod in-
reciperent et in fratrem, stipendium ei ecclesiasti-
terdictum positum in civitate Pisana duximus re-
cum assignantes, ipsi altendentesquod litterae illfB
laxaudum ita tamen quod cum tractatus ipseju-
fuerant veritate tacita impetratse, utpote quia idem
;

xta consilium nostrum a vohis fuerit moderatus,

L. plura hahebai ecclesiastica beneficia de quibus
nisi Pisani pariter in hoc vobiscum convenerint,in
honestepoteratsustentari, quorum inejusdempros-
eos interdicti sententia revocetur.
decessoris nostri litteris mentio non fiebat,praeben-
Dalum Romae apud Sanctum Petrum xvi Ka-
damvacantemGuilielmoclerico nullum habentiec-
lend. Maii pontificatus nostri anno prirno.
clesiasticum beneficium contulere. Verum, dictus
In eumdem fere modum consulibus ct populo Pe-
Lambertus accedens ad eorum Ecclesiam, in ea no-
rusinis. In eumdem modum consulibus et populo As-
mine dictae prabendae per quosdam abbates quos
sisinatibus. In eumdem fcre modum P. Batiliriv .V/I
C secumduxerat, petiit installari, quod quia obtinere
apostolorum et B. tt. Sancti Petri ad Vincula presby-
non potuit, tam ipsos praepositum et canonicos
teris cardinalibus.
LXXXIX. quam dictum G. ad sedem apost. appellavit et eos
PETRO CANONICO SANCTI HILATII PICTAVEN . NEPOTl postmodum coram officialibus venerabilis fratris
QUONDAM MAGISTRI AIMERICI DE PARTINIACO. nostri Remensis archiepiscopi vocari fecitad cau-
Prmbenda sui avunculi in ecclesia S. Hilarii Pieta- sam sed coram eis statuto termino noluit compa-
;

viensis donatur. rere. Cumque post haec addilectos filios sancti Re-
(Apud S. Petrum, x\ Kal. Maii.) ruigii et sancti Nicasii abbates et decanum Remen-

Plenitudinem potestatis quam ab eo qui estPater sem idem L. litteras super hoc apostolicas impe-
misericordiarum accepimus cum eis debemus po- trasset, et ipsi vices suas dilecto filio nostro ma-
tius dispensare cum quibus misericorditerest agen- gislro Sigerio Cameracen. arcbidiacono commisis-
dum qui si forte (quod ahsit) misericordes, sicut
: sent ;
quiaipse nec de causa cognoscere nec exce-
et Paternoster misericors est, in hujus dispensa- ptionesadmitterevoluit,dictusG.adapostolicaesedis
tionis officio non essemus, merito nos tangeretin- audientiam appellavit. Cum autem G. procurator
ter alios dispensatores Apostolus, de quibus illam ejusadnostram preesentiamaccessisset, B. clericus
quaestionem inducit: Jam quxritur inter dispensato- D ex parte praefati L. se ei adversarium esse propo
res, ut fidelis quis invcniatur (I Cor. iv, 2). Unde suit. Unde eis dilectum filiumnostrum G.S. Marire

tanto cautius agere nos oportet, quanto ea quae sub in Aquiro diaconum cardinal.concessimus audito-
hujusconsiderationis intuitu statuunturanohissta- rem ex cujus postmodum relatione cognovimus
;

bilitatevolumus persistereflrmiori. Defuncto siqui- quod cum idem B. pluries vocatus ad causam fuis-
dem nuper in Urbe bonae memoriaemagistro Aime- set, multoties a praesentia dicti cardinal. discessit
rico de Partiniaco avunculo tuo, misericordiamoli contumax et tandem a pra>sentia nostrase penitus

fuimus erga te, quem vidimus omni consilio et absentavit. Ne igitur causa ipsa remaneat diutius
no- indecisa, discretioni vestrae per apostol. scripta
auxilio destitutum et audivimus in cancellaria
stra fuisse fideliter conversatum. Unde nos propter mandamus quatenussi vohisconstiteritde presmis-

hoc ad provisionem tuam vehementiusexcitati, ad sis, quidquid in ejusdem G. et capituli postappel-

desolationis tuae remedium pra;bendam quam idem lationem ad noslegitime interpositampraejudicium

avunculus tuus in ecclesia S. HilariiPictaven. olim fuerit forsitan attentatum, in irritum revocantes,

habuerat, sicut de pleniludine potestatis nobis con- quod de ipso G. canonice factum est, appellatione
79 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 80

remota ratumhaberifaciatiset firmum,etmandetis A judicio fldelium detestandum, onini dilatione et

irrevocabiliter observari et dictum L. a molesta- excusatione postpositis, revocent et universas col-
tione ipsius monitione praemissa per censuram ec- ligationes impietatis dissolvant quas inter se sub
clesiasticamappellatione postposita compescentes, hujus incestus specie inierunt. Accepimus etiam
faciatiseumdem G. ipsius prsebendse sicutjustum quod rex Navarorum treugas cum diclo rege Ca-
fuerit, paciflca possessione gaudere. Nullis litteris stellaj initas fregit et castella fidelitatis perviolen-
obstantibus harum mentione non habita, etc. Quod tiam occupavit, propter quod a dileclo fllio noslro
si omnes, duo vestrum, etc. G. S. angeli diacono cardin. tunc apostol. sedis
Datum Romas apud Sanctum Petrum Idibus Apri- legato excommunicationis in personam ejus et in

lis, pontiflcatus nostrl anno primo. terram interdicti promulgata fuitsententia.Ideoque

XCI. discretioni tuaa perapostol. scripta mandamusqua-
F.PISC0P0 ALIFANO.
tenusdictosCastellao etLegionen. reges adrevocan-

Qitod pro templi reparatione aliquid locare queat. dum contractum tam illicitum juxtaformam man-
(Apud S.Petrum, xvu Kal. Maii.J dali nostri moneas diligentius et inducas et si ;

Justis petentium, e tc., usqueadverbum ilhtdcom- super hoc, quod non credimus, fuerintcontumaces
plere. Sane quia, sicut nobis exponi fecisti, pro in ersonas eorum excommunicationis etin terram
R P
reparatione Ecclesise tuaa multorum teneris onere interdicti sententias non differas promulgare ; fa-

debitorum oppressus, nos tuis gravaminibus provi- cturus eas usque adsatisfaclionem congruaminvio-

dere volentes, auctoritate tibi prfesentium indulge- labiliter observari. Super eo autem quod de rege
Navarrfe dictum est, inquiras diligentius veritatem;
mus tenimentum quod Petrus Judicis Gulielmi
ut
nunc mortuus olim habuisse proponitur,si absqae et si sic inveneris, ut superius est expressum, la-

pra?judicio juris alieni fleri potest, sub locatione tam in eum et terram ejus sententiam per totam
debita secundum approbatamEcclesiaetuaeconsue- Hispaniam publicari facias nec eam nisi sufficienti
tudinem tibi liceatretinere. Nulliergo omnino,etc. satisfactione recepta relaxes. Quod si forsan in eum
Datum Rom.e apud Sanctum Petrum xvn Ka- vel regnuni ejus dicta non fuit sententia promul-
lend. Maii, pontiflcatus nostri anno primo. gata ;
nihilominus tamen, si cum Sarracenis contra
Christianos et prtecipue contra dictum regem Ca-
XCII.
stellfe, sicut dicitur, conjuravit, analhematis eum
DILECTO FILIO FRATBI RAINERIO.
De revocandis severitate percellas et terram ejus usquead dignam
ineestis nuptiis, et servando ft:rdere
pacis. satisfactionem subjicias interdicto. Volumusetiam

(Apud S. Petrum, xvi Kal. Maii.) nihilominus etmandamus ut si dicti Castella: et Le-

Auctor Novi et Veteris Testamenti Dominus Deus gionen. reges ad mandatum nostrum et commoni-
noster, ut confunderet fortia, humilia frequenter tionem tuam dictum contractum illicitum retracta-
elegit in veteriSynagoga,in patriarchas ct reges de rint, eos, ut aliterinter se et cum rege Portugalife

postfoetantes assumens,et in nova Ecclesia gentium honeste conveniant et cteteros reges, ut inter se
inapostolos eligens piscatores. Qui, cum Ecclesiam pacis sludeantfcedera reformare (super quo te prro-

sponsam suam prole multiplici fecundarit, ponens cipue volumus esse sollicitum) per excommunica-

fllios ejus sicut novellas olivarum in circuitumensae tionis et interdicti sententiam, appellatione remota
suae, nos, quos ipse, licet immeritos, erexit de ster- cogere non omittas. Sciturus nos universis archi-
core et de pulvere suscitavit, et Petrivoluit solium episcopis et episcopisllispaniarum dedissefirmiter
obtinere, quamvis majoris auctoritatis viros.utpote in mandatis ut quidquid super praedictis, quidquid

cui tanquam capiti universa membraEcclesio; ob- etiam contra Sarracenos duxeris statuendum, reci-
sequuntur in partes Hispaniarum ad pacem inter piant humiliter et observent. Nos enim sententiam,
;

principesreformandametdissolvendascolligationes quam propter hoc incontumaces duxeris prolVmi-

iniquitatis destinare possemus, tibi tamen exemplo dani, ratam habebimus,etfaciemus auctoreDomino
ejus quielegithumilia,hoc onussollicitudinisduxi- Verum, quoniam sfepedi-
inviolabiliter observari.

mus injungendum ; ut humileshumiliter foveas et

D clus cardin.in dictumLegionen.regemet Astoricen.

punias fortius contumaces. Sane ad audientiam Salamantin. Legionen. et Zamoren. episcopos ex-
nostram pervenit quod chariss. in Christo filius communicationis sententiam promulgavitetterram
noster rex Castellaa illustris regi Legionensi, qui ipsius regis supposuit interdicto, volumus nihilo-

eum secundo gradu consanguinitatis contingit, minus et mandamus ut tam a dicto rege quam
flliamsuam, neptim illius, ne copulare dicamus, episcopis ipsis standi mandatis apostolicis suffl-
supponere incestuose prsesumpsit, ponens carnem cienti cautione recepta, latam in eos excommuni-
brachium suum ac credene per ipsum persecutio- cationis et interdicti regni Legionen. sententiam,

nem effugere imminentem non attendens quod;

appellatione postposita, nostra fretus auctoritate
maledictus homo quispem suam ponit in homine relaxes, si cognoveris quod super illicita copula
et quod non est consilium contra Deum. Unde nos nostris velit obediremandatis. Quamvis enim di-
eorum utrique dedimus in mandatis ut tam turpem ctos episcopos punire graviter de rigore possemus
contractum, abominabilem in conspectuDoinini et de mansuetudine tamen eos duximus tolerandos.
81 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 82

Venerabilem autem fratrem nostrum Zamoren. ^ sagittent in obscuro rectos corde, deslruere mo-
episcopum volumus pro absoluto haberi, utpote ientes quae Spiritus sanctus in Scriplura perfecit.
cui apud sedem apost. constituto munus fecimus Quos Apostolus ad Timotheum prophetico spiritu
absolutionis impendi(33). scribens : Novissimis, inquit, temporibus discedent
Datum Roniae apud S. Petrum xvi Kalend. Maii, quidam a fide, attendentes spiritibus erroris et doctri-

pontificatus nostri aiino primo. nis dcemoniorum, in hypocrisi loquentium menda-

XCIH. cium, et cauteriatam knbentium conscientiam [I Tim.
FRATRI RA1N.ER10. iv, 1, 2); habentes quidem speciem pietatis, rirtu-
De eodem fere argumento. tem autem ejus abnegantes ; et hos devita (II Tim. m,
(Apud Petrum, xi Kal. Maii.)
S. 3) ; et Infra ; Eril tempus cum sanam doctrinam
Per alias litteras tibi mandasse memininmsutab Bon sustinebunt, sed ad sua desideriaconeervabuntsibi
illustri rege Legion. sufficienti cautione recepta magistros prurientes auribus, etaveritatequidem au-
quod apostol. mandalis obediat, si cognoverisquod ditum avertent, adfabulas autem convertentur (II Tim.
super incestuosa copula nostro debeat parereman- iv, 3, 4). Inter quos in provincia vestra quosdam,
dato, munus ei absolutionis impendas et interdi- qui Yaldeuses, Catari, etPaterini dieuntur,et alios
ctum promulgatum t-rram ipsius apost. fretus
in quoslibet quibuscunque nominibus appellatos in
auctoritate relaxes. Nos autem id ad majorem tantum jam accepimus pullulasse, ut innumeros
cautelam discretioni luae duxinms committendum, populos sui erroris laqueis irretierint et fermento
ut tam in absolutione ipsius quam in relaxatione corruperint falsitatis. Cum igitur adcapiendas hu-
interdicti, sicutvideris expedire, procedas. jusmodi vulpes parvulas, quae demoliuntur vi-
Datum Romaa apud S. Petrum xi Kalend. Maii, neam Domini Sabaoth, species quidem habentes
pont. nostri anno primo. diversas, sed caudas adinvicem coUigatas, quiade
XCIV. vanitate conveniunt in idipsum, ut virga Moysi
AQUEN. ARCHIEPISCOPO, ET SUFFRAGANEIS EJUS. maleficorum phantasmata devoret, dilectum filium
Ut contra hcereticos commissariis apostoli* i> fratrem Rainerium, virum probatae vitae et con-
aiuilio sit. versationis honestae potentem divino munere in o-
(Apud S. Petrum, xi Kal. Maii.) pere et sermone, ac cum eo dilectum filium fra-
Cum unus Dominus Jesus Christus unam sibi trem Guidonem, virum Deum timentem et studen-
sponsam, Ecclesiam videlicet ex gentibus congre- temoperibus charitatis, ad partes ipsas duxerimus
gatam, elegerit, non habentem maculam neque destinandos, fraternitati vestrae per apostolica scri-
rugam, quae tanquam capiti suo in unitate
ipsi pta mandamus, et districte praecipimus quatenus
miramur plurimum atque dolemus Q eosbenignos recipientes et tractantes affectu, taii-
fideideserviret,
quod quidam tunicam inconsutilem scindere mp- ter eis contra haereticos assistatis, ut per ipsos ab
lientes, diversas sibi Ecclesias, imopotius Satanaa errore viae suae revocentur ad Dominum ; et si qui

Synagogas, confingunt, doctrinam evangelicam, forte converti non potuerunt, ne pars sincera tra-
apostolicam et propheticam depravantes et ad de- lntur, de vestris linibus excludantur : ut terra ve-
fensionem sui errorisin sua? salutis perniciem per- stra hujusmodi ministris Satanae penitus effuga-
vertentes : qui iniquitatem suam justitia* specie tis, verbum prwdicationis vestrae gratanter reci-
palliantes, ut salutentur in foro et vocentur ab piat et ferat fructum temporibus suis. Ad haec,

hominibus Rabbi et soli recta sapere ac juste vi- sub eadem vobis districtione praecipimus ut om-
vere videantur magisterium Ecclesiae Rornanae
, nia quae idem frater Rainerius contra haereticos,
refugiunt et novis adinventionibus auditorum cor- tautores et defensores eorum duxerit statuenda
da seducunt,.lrahentes post se simplices et indo- recipiatis humiliter et inviolabiliter observetis.Nos
ctos ;
ducatum praebentes tam du-
ut caeci caecis enim tam eaquae statueritcontra eos quam senten-
ces quam ducti, imo seductores potius et seducti tiaiu quam in contumaces tulerit faciemus, auctore

in perditionis foveam dilabantur. Ipsi etenim, Domino, inviolabiliterobservari. Ad haec, nobilibus

ut occultius virus suae iniquitatis transfundant in _ virisprincipibus, comitibus et universis baronibus
plures, fel draconum aureo calice Babylonis
in et magnatibus in vestra provincia constitutis pra?-

propinant, justitia> vultum praetendunt, et studen- cipiendo mandamus et in remissionem injungimus

tes simulatis operibus charitatis , eos amplius peccatorum, ut ipsos henigne recipientespariter.et
circumveniunt quos ad religionis propositum vide- devote, is contrahaareticostam viriliter et poten-
<

rint ardentius aspirare ; illam sui erroris imitantes ter assistant, ut ad vindictam malefactorum, lau-
magistrum, qui subumbradormitin secreto calanii driu vero bonorum, potestatem sibi traditam pro-
et locis humentibus, qui fluvium absorbet et non bentur laudabiliter exercere.et si qui haereticorum
miratur, habet enim fiducinm quodJordanis influat ab errore suo commoniti noluerint resipiscere,
in os ejus. Hi sunt sane caupones qui secundum postquampt-ipraedictumfralrem Raineriumfuerint
prophetam, aquam vino commiscent, qui tetende- excommunicationis sententia innodati,eorum bona
runt arcum et paraverunt sagittas in pharetra, ut confiscent et de terra sua proscribant, et si post

(33) Vide supra epist. 58.

83 INNOCENTII m PP. REGESTORUM LIB. I 84
interdictum ejus in terra ipsorum praesumpserint A relatione didicimus, hospitale S. Spiritus, quod
coniruorari, gravius animadvertaut in eos, sicul de- apud montem Pessulanum dilecti filii fratris Gui-
cel pa incipes chrisliannos, ut arca fcederis praece- donis sollicitudo fundavit, inter csotera nova1 plan-
dente cuin lubis ae Josue sequente cuiu populis, tationis hospitalia et religione fulget etmajoris ho-
utrisque pariter concJainantibus,muri corruant Je- spitalitatem charitatis exercet, sicut hi qui eorum
richo llatque perpetuum anathema ; ila quod si eleemosynas sunt experti.plenius didicere.Ibi enim
quis de illo \'el regulam auream furari praesumpse- reticiunturfamelici.pauperes vestiuntur,necessaria
rit, cum Achan filio Carmi lapidibus obruatur. De- ministrantur inflrmis et magis indigentibus major
dimus autem dieto fratri R. liberam facultatein ut consolatio exhibetur; ita ut magister etfratresip-
eos ad id per excommunicationis sententiam et in- sius domus non tam rcceptores dici debeant quam
terdictum tena? appellatione remota compellat.nee ministri indigentium et i 111 soli egeant inter paupe-
volumus ipsos aegre ferre aliquatenus vel moleste si res, qui pauperibus necessaria charitative mini-
eos ad id exsequendum tamdistricte compellipra?- strant. Cum igitur dictis fratribus de benignitate
cipimuscum adnil amplius intendamus uti severi- sedis apost.duxerimus indulgendum ut in locis,quae
tatis judicio, quam ad extirpandos haereticos, qui ipsis a tidelibus offerentur, de consensu vestro eis
non nobis substantiam temporalem sed spiritua- g sine pra?judicio vicinarum Ecclesiarum ccemeteria
lem vitam subripere moliuntur. Nam, qui lidem ad opus fratrum et familia? sua> tantum et oratoria
adimit, vitam furatur. Justus enim exfidevivit. fabricent, universitatem vestram rogamus, mone-
Scribimus etiam universo populo vestra? provinciffl, mus exhortamur in Domino, ac per apost. vobis
et
ut cum ab eisdem fratribus R. et G. fuerint requi- scriptamandamusquatenus,siqui lidelium inparo-
siti, sicut ipsi mandaverint, contra haereticos ac- chiis vestris domos aliquas vel possessiones eis ob-
cingantur ; illis qui pro conversatione fidei chri- tulerintdevotionisobtentu, eosnonimpediatisquo-
stiana? in tanto discrimine quod Ecelesiae immi- minus sine pra^judicio vicinarum Ecclesiarum et
net, ipsis astiterint fuleliter et devote, illam pecca- vestro in eis Ecclesias erigant et ad opus fratrum et
torum suorum indulgentiam concedenles, quam tantum ccemeteria construant, imo po-
faruilia? suae
beati Petri vel Jacobi limina visitantibus indulge- construendi utraque ipsis licentiam concedatis
tius
mus. Dedimus etiam eidem fratri R. firmiter in cum constructa fuerint dedicationem Ecclesiis et
mandatis ut omnes qui hsreticis, postquam ab eo coemeteriisbenedicticnem sine difficultate qualibet
excommunicati fuerint, receptaculum praestare et collaturi et iu oratoriis ipsis ad praesentationem ;

in mercimoniis vel cohabitatione participare pra?- eorum sine vestro et vicinarum Ecclesiarum praeju-
sumpserint, vel eos in sua perversitate fovere, ex- „ dicio sacerdotes idoneos instituerenullatenusdiffe-
communicationis sententiam solemniter non dif- ratis, qui correctioni vestrae subjaceant et per vos
ferat promulgare et pari eos cum haereticis pcenae amoveantur, si ratione suorum excessuum fuerint
subjacere decernat. Nos autem auctore Domino amovendi. Mandamuspra^tereavobis ut cum ab eis
sententiam ipsam usque ad satisfactionem con- fueritis requisiti,singulivestrum de malefactoribus
gruam servari sine refragatione qualibetfaciemus. eorum in sua provincia constitutis eis exhiberi fa-"
Datum Romae apud Panctum Petrum,xi Kalend. ciant justitia? complementum ; malefactores ipsos
Maii, Pont. nostri anno i.
ad hoc per censuram ecclesiasticam, monitione
In eumdem modum flarbonen. archiepiscopo et prasmissa, si necesse fuerit, compellentes.
suffraganeis ejus. Scriptum etiam super hoe Au.ri- Datum Roma? apud S. Petrum x Kalend. Haii,
tano archiepiscopo et su/fragancis cjus. Yiennen. et pont. nostri anno i.

suffraganeis Arelaten. et suffraganeis. Ebredunen.

XCVI.
et suffraganeis ejus. Terraconen. et suffraganeis
ARCHIEPISCOPO TRANEX. JUVENAT. ET BITONTINO EPI-
ejus. Lugdunen. et suffraganeis ejus ; et omnibus
SCOPIS.
principibus, baronibus, eomitibus et unkersis populis
Ut ablata Ecclesise bona restitui curent.
in ipsorum dicecesum provinciis constituUs.
(Apud S. Petrum, xiv Kal. Maii.)
XCV. l)
Sicut ex litteris tuis, frater archiepiscope, etve-
UNIVERSIS ARCHIEPISCOPIS ET EPISCOPIS, ET ALIIS nerabilis fratris nostri Hydrontini archiepiscopi,
ECCLESIARUM PR.ELATIS. necnon et conquestione lacrymabili dilectorum fi-
Ul religiosos nec ipsi perturbent, nec perturbantes liorum abbatis et fratrum S. Mariaj de Ponte Brun-
ferant. dusii nuperaccepimus,Nicolausdiaconus, Gaufred.
(Apud S. Petrum, x Kal. Maii.) et Unfredus Cattepani fratres ejus, Rogerius filius
(3v*) His praecipue prselati Ecclesiarum favorem Gaufridi, Rogerius Pirunteus judex, et Isaac, et filii
suum debent efficaciter exhibere qui Spiritu Dei ejus, Conversan. Nicolaus Veteranus, Ursus, Jaco-
ducuntur et vacant assidue operibus charitatis, ne, bus, Salvadeu Andreaspresbyteri, JaconusRiccardi
si forsan eorum non fulciantur auxilio, vel in re- sanctorum, Jaconus, Rogerius de Hydrunto, cum
ligione tepescant vel affectum eorum effectus debi- suiscomplicibustam clericis quam laicis,eosamo-
tus non sequatur. Sane, sicutmultorum veridica nasterio suo per violentiam expulere, res ipsorum

(33*) Vide infra epist. 97, et lib. xi, epist. 104.

85 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 86

etaliorumetiamsibicoramissasexindeasportantes. A vicinarum Ecclesiarum, cum consensu dicecesani

Cum igitur id monasterium nostri specialiter juris episcopi construere cuemeteria ad opus fratrura ve-
existat, nos ejus oppressioni paterno compatientes strorum etfamiliae tantum et oratoria fabricare in :

alTectu fraternitati vestra per apost. scripta nian- quibus ad praesentationenivestraminstituanturper

damus quatenus pr;enominatos diaconum
tandiu auctoritate nostra excommunicatos publice
nuntietis, donec ablata conquerentibus restituanl
universa super tantis excessibus satisfacturi ad
et
plenumnostrose conspectuipraesentarint. Volumus
etiam ut donec iidem fuerint restituti,invicinismo-
nasteriis eisdem faciatis in necessariis provideri.
Datum Romas apud S. Petrura xiv Kalend. Maii.
XCVII.
et alios dicecsanumepiscopumcapellani etamoveanturper
eum cum deliquerint vel aliter etiam corrigantur.
Liceat quoque vobis liberas et absolutas personas e
Sfflculo fugientes, etc Prohibemus insuperut nulli
fratrura vestrorum, post factam in loco vestro pro-
fessionem, fas sitabsque procuratoris sui licentia,
etc Chrisma vero et oleum sanctum, etc, per dice-
cesanum episcopum sine pravitate et exactione
aliqua vobis prsecipimus exhiberi. Obeunte vero te

(JUIDOXI FUNDATORI HOSPITALIS SANCTI SPIKITUS, EJDS- nunc ejusdem loci magistro, etc. Decernimusergo,
QUE FRATRIBUS TAM PR/ESENTIBLS QUAM FUTLRIS RE- etc. Salvasedis apostolicee auctoritate et diaecesani
GULAREM VITAM PROFESSIS IX PERPETUUM. n episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum
De confirmatione et privilegiis ejusdem. ecclesiastica, etc. Cunctis autem, etc.

(ApudPetrum, n Kal. Maii.)

S. Datum Romae apud S. Petrum per manum Rai-
(34) Religiosam vitam eligentibus, etc, usque ad naldi domini papae notarii, cancellarii vicemagen-
verbum illud annuimus, et praefatum Hospitale S. tis, ix Kalend. Maii, indictione prima, Incarnatio-
Spiritus apud Montem Pessulanum constructura, in nis Dominicae anno 1198, pontitlcatus vero domini
quo divino estis obsequio mancipati, sub beati Pe- Innocentii papae III anno i.

tri et nostra protectione suscipimus et praesentis XCVIII.

scripti privilegio corarauninius. In primissiquidem CLUGIEN. (35) EPISCOPO.
commorantes secundum
statuentes ut fratres inibi Ut ultra antiquum numerum receptis canonicis Fer-
ralionabiles institutionestuasperpetuo Dominode- rariensibus fdeiat prowderi de excrescentibus fru-
beant famulari. Praeterea quascunque possessio- ctibus.

nes, etc, usque adverbum vocabulis. Locura ipsum (Apud S. Petrum, xu Kal. Maii.)
in quo praefatum Hospitale silum est, cum omnibus (36) M. Ferrarien. canonicus, F. W. B. et
Cum
pertinentiis suis, domos, vineas, terras, hortos et G. canonicorum Ferrarien. et magister G. Ferra-
ornniaquae in territorio Montis Pessulaniet in locis rien. capituli procuratores ad sedem apostolicam
circum adjacentibuspossidetis.Domumquam habe- accessissent superquaestionequam depraebendis et
tis in Massilia, cum omnibus suis pertinentiis. Do- redditibus habebant ad invicem, dilectum filium
mum quam habetis in villa quae dicitur Amilau, nostrum S. Mariae in Cosmedin diaconum cardin.
cum omnibus pertinentiis suis. Domumquamhabe- eisconcessimusauditorem;coramquo dictusM. pro
tis in loco qui dicitur Clap de mala vetula, cumom- se et quatuorsociis suis proposuit quod Ferrarien.
nibus pertinentiis suis. Domum quara habetis in canonici, ut eo amplius suos redditus augmenta-
villa qua? dicitur Mesols, cum omnibus pertinentiis rent,quo proventus Ferrarien. Ecclesiae, qui dividi
suis. Domum quam habetis in burgo Sancti Juliani consueverant inter plures, in usus crederent pau-
de Bridi, cum omnibus pertinentiis suis. Domum ciorum, quatuordecim praebendastantum,praeter id
quam habetis in villa quae dicitur Bragaac, cum quod mensae communiter deputarunt, in eademEc-
omnibus pertinentiis suis. Domum quam habetis in clesia contra antiquam consuetudinem statuere ;
argenteria cum omnibus pertinentiis
de Chacers, postmodum vero contra constitutionem ipsam vo-
suis. Domum quam habetis in civitate Trecen. cum luntarie v-nientes, dictos quinque in canonicos re-
omnibus pertinentiis suis, et domum quam habetis cepere nullis praebendis assignatis eisdem ; et licet
,

in urbe Roma juxta S. Mariam Trans Tyberim eorum redditus non modicum fuerint augmentati,
cumdomo quas est in loco quidiciturS. Agathain D nondum tamen voluere ex superexcrescentibus
eis

introitu urbis Romae, cum omnibus peTtinentiis redditibus providere. Verum dictus magister G.,pro-
suis.Statuentesut oranes domos, quas in praesen- curator partis adversa?, asseruit quod(37) olim de
tiarum juste habetis vel in posterum rationabiliter communi tam canouicorum quam tunc Ferrarien.
poteritis adipisci, praedicto hospitali S. Spiritus episcopi voluntate quatuordecim praebendarum nu-
Montis Pessulani, et procuratores earum tibi fili G. merus in Ferrarien. Ecclesia provida fuerat delibe-
et suecessoribus tuis perpetuo subjacere debeantet ratione statutus et apostolicce protectionis praesidio
humiliter obedire et correctionem tuam et succes- roboratus. Tandem vero cum una in eademEcclesia
sorum tuorumrecipere humiliter et servare. Liceat prsebenda vacasset, ad multam quorumdam instan-
insuper vobis in domibus vestris, sine praejudicio tiam duos ad eam,ac poitmodum ad preces venera-

(34) Vide supra epist. 95. nibus.

(35) In tertia Collectione Fluyiensi. (37) In tertia Collect. legitur Verum dictus
:
ma-
(36) Cap. Cum il. Ferrarien., De constitutio- gisler G. ex adverso proposuit quod.
8" INNOCENTII III PP, REGESTORUM LIB. I. 88
bilis fratris nostri V. Ferrarien. episcopi dielum M. A cordationisCcelestinopapae prsedecessorinostrore-
etquemdam alium sine praejudicio dictae constitu- latum fuisset, magistro Michaeli tune Eeclesise
tionis in canonicos pecepere itaquodipsi de cano- Rom.
:
notario, quem ad partes HispaniaB destinave-
nica nihil perciperent donec primi duo preebendas rat, per suas dedit litteras in mandatis, ut te ad
essent integre assecuti. Cumque per canonicorum exsolvendumcensumannuummonere diligentiuset
industriam procuratum fueril ut ex possessionibus inducere procuraret, et si opus esset, auctoritate
quas eadem Ecclesia tempore longo possedit plures fretus apostolicacompellere nondifferret.Tu autem
eis redditussolverentur,superexcrescentesredditus
eidem, prout tibi quod dictus
placuit; respondisti
communi nienssB, qusB minussufficiens fuerat.com-
patertuusprsefato Alexandro antecessori nostm pro
muniterdeputare : quod dicti quinque postmodum annuali censu deeem annorum mille aureosmise-
petiere contracapituliconstitutioneminbeneficium rat et cum nondum illi decem anni essent expleti,
;

assignari. Quia vero super bis plena nobis, sicut ipsoscentum aureos iterumsolvere minime teneba-
idem non poterat certi-
cardin. asseruit, exhiberi ris, licet illos eidem prwdecessori nostro non pro
tudo,causam ipsam tuo duximusexamini comniit- censu, sed ex devotione quam ad eum habebat libe-
tendam mandante quatenuscumin constitutione
;
raliter donavisset. Rogamus igitur regiam serenita-
praadictaet confirmatione sedis apost. velfuerit vel r, tem, monemus. consulimus et hortamur, per apo-
esse debuerit (sicut eonsuevit), expressum, >ri<i in
stolica scriptamandantesquatenus praedictumcen-
tantum excrescerent Ecclesice facultates quod pluribus sum dilecto filio fratri Rainerio persolvere non
possint sufficere compelenter ; et cum iidem canonici postponas. Alioquin noverisnos eidem dedisse fir-
in derogationem suae constitutionis ad vacaturas miter in mandatis ut te ad solutionem illius dili-
prsebendas quatuor receperint ultra numerum con- genter moneat et indueat, et, sicut expedire vide-
stitutum abantiquiscanonicispraebendas cuminte-
rit appellatione remota compellat.
gritate percipientibusconsuetus, superexcreseentes
Datum Romae apud S. Petrum vni Kalend. Maii.
redditusprffldictiscanonicisappellationeremotafa- pontificatus nostri anno i.
cias assignari ita tamen quod si ex eisparescum
:

aliis potuerint sortiri prrcbendas, quod superfuerit C.

in communes canonicorum usus, siveutprius sta- CAPELLANIS S. JOANNIS DE PERSICETO.

tuerant sive aliter,prout melius videbitur converta- Vt episcopo et archipresbytero non negetur t isitatio-

tur, revocatis in irritum omnibus quaecunque ab al- nis proeuratio.

terutra partiuminpraejudiciumalteriuspost motam (Apud S. Petrum, x Kal. Maii.)

qua>stionein coram episcopo Ferrarien. circapras- Significavit nobis dilectus filius archipresbyter
bendas vel possessiones fuerint innovata. Nullis G Sancti Joannis de Persiceto quod quia in sententia
litteris obstantibus praeter assensum partium, etc. a bo. memoriae Coelest. papa pra>decessore nostro
Datum Komaa apud S. Petrum xu Kalend. Maii. prolata, qua statutum est ut venerabili fratri nos-
XCIX. tro Bononien. episcopoparochiam suam causa con-
firmationispuerorum, pnedicationis etcorrectionis
ILLUSTRI REGI PORTUGALl.E.
annis singulis visitanti procurationem exhibeat, de
Ut centum bizantios et quatuor uncias auri Romanse vobis non fit mentio specialis, ei non vultis in ex-
Ecclesix debitas persolvat.
hibitione procurationis ipsius subsidium aliquod
(Apud S. Petrum, vn Kal. Maii.) exhibere ; licet in aliis, quae dicto episcopo exhibet,
(38) Serenitatem regiam volumus non latere nos et in his quae apostolicae sedis legatis impendit,
in regestis bonae mernoriae Lucii II Rom. pontificis certam ei portionem de consuetudine impendatis.
reperisse quod recolendao mem. Alphonsus pater Cum igitur eidem episcopo ob communem profectum
tuus quatuor auri uncias annuatim Romanae Eccle- dicecesim visitanti communis procuratio debealur,
siae constituit censuales, ad quarum solutionem se discretioni vestrae per apostol. scripta mandamus
ethaeredes suos in posterum obligavit. Caeterum, atque praecipimus quatenus dicto archipresbyt. eam
cum idem pater tuus usque ad tempora felicis me- rj portionem in expensis, quas in procuralione ipsius
moriae Alexandri papse prsedecessoris nostri ducis fecerit,impendatis, quam ei consuevistis in aliis
essetnomineappellatus, ab eodem meruit obtinere etiam exhibereet de subtractisbactenusei, ut tene-
ut tam ipse quam ejus h»redes regio nomine voca- mini, satisfacere non tardetis. Alioquin noveritis
rentur. Ut autem idem pater tuus sacrosanctam nos venerabili fratri nostro Ferrarien. episcopo de-
Rom. Ecclesiam matrem suam honore debito prae- disse firmiter in mandatis ut vos ad id monitione
veniret et ut devotionem quam circa ipsam habebat praemissa, si justum fuerit, per censuram eccle-
ostenderet in efTectu centum bizantios annuatim siasticam appellatione remota compellat.
Romanse Eeclesia1 constituit censuales quos post : Datum Romae apud Sanctum Petrum x Kalend.
susceptionem regii nominis nec ipse solvit nec tu Maii, pontificatus uostri anno I.

postmodum solvere curavisti. Cumque id felicis re- Ilti scriptum est super lioc.

(38) Vide infra lib. xv, epist. 59 ; lib. xv, epist. 24, et Baronium ad an. 1179, § 24.
89 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. g

CI. A monachis Faverniacensihus, tam illis qui abbati

ARCHIEriSCOPO, ET ABBATI S. PETHl FORIS PORTAM, ET

Cassa Dei obediunt in hac parte quam aliisde bonis
monasterii, donec causa flnem debitum sortiatur,
MAGISTRO BORNO SUBDIACON. NOSTRO ARCHIDIACONO
faciatis sicut expedit provideri. Si qui vero se te-
VIENNENSI.
mere duxerint opponendos quo minus mandatum
Ut si abbas CasazDeijus eligendi abbatem Favemia-
censem habet, per ipsum electus confirmetur. apostolicum impleatur, a temeritate sua per censu-
(Laterani.) ram eccle. appellatione postposita compescatis.

Cum dilectus filius ahbas Casfe Dei,sicut ex ejus Alioquin causam audiatis et eam appellatione re-
insinuatione didicimus, H. quondam Faverniacen. mota fine debito terminetis. facientes
quod decre-
ahhate viam universao carnis ingresso,proutad eum veritis per censuram eccle. a partibus firmiter ob-
de jure spectabat, vellet ipsi monasterio consulere servari. Testes autem, etc, eadem districtione ap-

in abbatem, dilectum filium M. monachum Casae pellationo remota cogatis. Nullis litteris obstanti-
Dei priorem Vallistransversee prasfecit eidem coeno- tibus proeter assensum partium a sede apostolica

bio in pastorem.Cui, cum ad mandatum ipsiusab- impetratis. Quod si omnes, etc. tu frater archie-
batis pars monachorum ipsius monasterii, sicut piscope, cum eorum altero, etc.
proponitur, debitamimpenderetobedientiam et ho- g Dalum Laterani.
norern.reliqui lamen, quiGillebertumnomine, tunc CII.

in laicali habitu positum, sibi a pradicto abbate CAPITULO SPOLBTANO.

Casaj Dei in abbatem pra?fici postulavere, institu- / iruiii meretricem ducere possil post mortem uxoris,
tioni praedictae, cum obtinere non possent ullatenus cui vivente uxore adhxserat.

quod volebant, nixi sunt contraire, asserentes jus (Apud S. Petrum, vm Kal. Maii.)
electionis ad Faverniacen. capitulum pertinere, (39) Significastis nohis per litteras vestras quod
dum tamen in personam quse esset de Casae Dei ca- cum P. civis Spoletanus quamdam mulieiem du-
pitulo convenirent Super quo, cum ab eisdem fuis- uxorem,ea relictacuidam mere-
xisset legitime in
set ad sedem aposlol. appellatum, praefatus G.per trici adhaesit; et cum ab
ejus contubernio ad torum
laicalempotentiamde administratione abbatiaepost non posset legitimum revocari, vosin eum excom-
appellationeminterpositamfuitinvestitusjet taliter municationis sententiam protulistis. Verum, cum
monasterium ipsum detinel occupatum.
institutus medio tempore uxor ipsius viam fuisset universaa
Cumque memoratus M.ab abhate Casae Dei institu- carnis ingressa, rueretricem,cuiadhaaserat,despon-
tus.et L.Faverniacen. professus prosecuturi appel- savit. Propterquod a nobis requiritis quidsitvobis
lationem emissam pro parte Casae Dei ad sederu in hoc articulo faciendum. Nos igitur inquisitioni
aposl. accessissentetintereos et Hugonem,qui pro- vestrasecundumformarn canonicamrespondentes,
curatorem Favern. capituli se gerebat, tempore fe- discretioni vestraeperaposlolicascripta mandamus
licis record. Ccelest. papae praedecessoris nostri i|ii;ilcuus,nisiaUereoruminmortemdefuncta3Uxo-
quaestio fuisset diutius agitata, post promotionein ris fuerit raachinatus vel eavivente fidem sibi dede-
nostram volentes causani ipsam fine debilo ternii- rintdematrimoniocontrahendo,matrimoniumillud
nari, eis ven. fratrem nostrum Joannem tt. S. Cle- li'j;iliiiiumjudicetis,excommunicatomunusabsolu-
mentis Viterbien. et Tuscanen. episcopum et dile- tionis,sipetierit,juxtaformamEcclesiae impensuri.
clum liliumG. S. Georgii ad Velum Aureum diacon. LTatum Romas apud S. Petrum vm Kal. Maii.
rardin.concessimusauditores. In quorum praesen- CIII.
tia cum multa fuissent proposita et pro parte Casao ARCHIEPISCOPO SENONENSI.
Dei super dubiis prohationes oblatae, quia dictus Ut compellat decanum et capitulum Laudunense M.
Hugo, utlegitime posset stare in judicio, mandatum Petrum in canonicum recipere.
sufflcieus inventus est non habere, causa ipsa re- (Apud S. Petrum, x Kal. Maii.)
mansit hactenus indecisa. Ideoque sjusdem causaa Inter caetera quibus ad universalis Eeclesiaa gu-
cognitionem et decisionem de fratrum nostrorum' bernationem inst.ruimur, ille,cujusgratianonmeri-
consilio vestra discretionis examini plenarie com- D tumnostrum ad ejusdem regimen nos provexit, mi-
mittentes, per apostol. vohis scripta mandamus nim et mirabile nobis sua? benignitatis reliquit
quatenus partibus ad vestram praasentiam convo- exemplum:in eo videlicet quod sicut de beatoPe-
catis, si vobis constiterit electioneni Faverniacen. tro, cujus sumus, licet immerili, successores, a
abbatis ad abhatem Casa: Dei legitime pertinere, Domino factum esse videmus, infirma mundi elegit,
quodpereumsuperelectionejamdictirationabiliter ut fortia quaeque confunderet, misericorditerpreevi-
factum esse noveritis, sublato contradictionis et ap- dens quod qui saacularium pondus ante suam voca-
pellationis obstaculo,auctoritate apostolica confir- tionemsustinueratpassionum,fragililatemhumana3
metis et,praedicto G. vel alio quolibetillicitodeten- conditionis expertus,fratribus suis melius compati
tore amoto,faciatis ipsum abbatiam prajdictam per sciret et commodius misereri, dum sibi conscius de
censuram eccle. appellatione remotapacifice possi- se haberet evidens in similibus
argumentum. Hsec
dere. Nihilominus quoque volumus et mandamus ut vero ante nostros oculos proponentes, postquam

(39) Cap. Siijnificastis, De eo qui duxit in matr. quam poll. per adult.
il INNOCENTI III PP. REGESTORUM LIB. I. 92

dilectus fllius noster niagister P. de Cassaneto se-
riem negotii sui nobis exposuit, paterna super eum
moti fuimus pietate cujus factum, cum ex certitu-
;
A ad receptionem ejus, prout dictum esl, faciendam,
sub appellationis obstaculo, per districtionem ec-
clesiasticam, monitione tamen diligenti pra^missa,

dine rei quam nos, duni olim minori fungeremur compellere non omittas mandato
: quoslibet qui
officio,tractaverainus,in parte plenioris fidei testi- eadem censura
apostolico se duxerint opponendos,
monium adjuveret.ad succurrendum ei et labores compescens.Noveris autem quod, quia nolumus ut
ipsius inutiles relevandos, animi studium sollicitio- idemepiscopus occasione alicujuspromissionis seu
risassumpsimus;nemiseranda ipsius afflictio,qua?. cujuslibet auctoritate rescripti a sede apostolica
jam ei perplexitalemdubiamminabatur,sedemapo- impetrati, ad eludendum mandatumnostrum se va-

stolicam expertem esse solita? misericordiaa ac re- leat excusare, ipsi districte praecipimus ut donec
medii debiti causaretur. Tibi siquidem satis credi- idem magister in eadem Eeclesia fuerit praebendn?

musesse notum qualiter facta resignatione a dile- beneficium assecutus, nulli alii proebendam modo
cto filio Vv. de Bochar quondam canonico Laudu- quolibetassignareprrosumat. Quod sifortepraesum-
nen. de praebenda ejusdem Ecclesiae, quoe per com- pserit, id irritum decernimus penitus et inane.De-
mutationem praebendarum dilecto filio H. tuncSei- prabendam ei quam dejure non
cet enim ut quia

linien. canonico a bona? memoria> decano Remen. g potuitassignavit,eam quamde jure potest assignet
auctoritate apostolica assignari debebat, praedictus nepra^bendam illifraudulenter visussit assignasse.
magister per venerabilem fratrem nostrum Laudu- Datum Romao apud Sanctum Petrum x Kalend.
nen. episcopum de praebenda fuit investitus eadern^ Maii, pontificatus nostri anno primo.

et tam in choro quam in capitulo per dilectos filios In cumdem fere modum episcopo Laudiinensi. In

decanumetcanonicosLaudunen.adhibitis solemni- cumdcm fere modum decano et eapitulo Laudunen.

Laudunen. Ecclesiae consuetu-
tatibus debitis juxta CIV.
dinem Super
institutus. quo, cum inter ipsum et di-
ADBATI, ET CONVENTUI S. BENEDICTI IN EDERA.
ctum H. controversia suborta fuisset et appellatio ad
Vt in alio ordine monachorum lcgitime ad sacros or-
sedem apostolicam interjecta, licet item magister
dines promotus, ministrare non prohiheatur.
cum magnis laboribus et expensis ad eamdem sedem
(Apud S. Petrum, x Kal. Maii.)
accedens, post diutinam exspectationem, quae sub
mtemperie periculosi temporis imminente ipsum Accedens ad prsesentiam nostram dilectus filius
taedio multo diversarum persecutionibus in-
et Joannes monachus vester, humiliter nobis expo-
commoditatum affectum fere usque ad extrema suit quod,cum olim in minori constitutus aetatese
deduxit, suum negotium eontra memoratumH. pro ad vestrum ordinem transtulisset, postmodum in-
suo desiderio complevisset ; eo tamen postmodum u firmitate coactus egrediens, ad aliam religionemde
causa infirmitatis absente, ad instantiam saepefati consilio se transtulit saniori.in qua omnes ordines
H. tunc ad apostolicam sedem praesentis perbonae se asserit assumpsisse. Verum quia utrum in illis
memoriffiC.papam praedecessorem notrum de fra- ordinibus officium suum exsequi debeat.vos audi-
trum consilio omnia retractata fuere. Sicque ipse vimus dubitare, per apostolica vobis scripta man-
magister sua spe frustratus onmino, post destitu- damus quatenus, nisi aliud canonicum impedi-
tionem suam sedem aposlolicam fuit iterum adire mentum obsistat, eumdem monachum in suo per-
coactus nullum sibi videns remedium superesse
;
mittatis officio libere ministrare.
nisi ejus desolationi multiplici sedesapostolicadu- Datuin Romas apud Sanctum Petrum x Kalend.
ceret misericorditer providendum. Propter haec igi- Maii, pont. nostri an. primo.
tur, et alia multa, qua? causam ejus favorabilem
CV.
reddiderunt, Nos circa ipsum paternum gerentes
AHCHIEP. MONTIS REGALIS.
affectum,pr8edictis decano et canonicis Laudunen.
mandando districteprsecipimus ut eumdem magi- Ut omnia de bonis Ecclesise illicite alienata,
revocmtur.
strum, qui per dictum episcopum in eorum Eccle-
sia institutus fuisse dignoscitur, et per ipsosin fra- D (Apud S. Petrum, xi Kal. Maii.)

trem admissus, salvo eo quod de prwfato H. sedes Qua> in monasteriorum et religiosorum locorum
apostolicasententialiterdiflinivit,nonobstantecon- praejudicium attentantur, in statum convenit debi-
tradictione vel appellatione cujuslibet, canonicum tum revocari ; nec firmitatem debent aliquam ob-
habeant tam in choro quam in capitulo,et in aliis tinere qua 1
in enorme damnum ipsorum minusli-
qu8eadcanonicumpertinent,fraternaeumcharitate cite prtesumuntur. Eapropter, venerabilis in Chri-
tractantes.Prffltereaipsisfirmius inhibemus,ne ali- sto tuae volentes utilitati consu-
frater, Ecclesiae

quem canonicum recipere aliquo modo pra?su-

in lere, auctoritate tibi praesentium indulgemus ut

mant, donec ante dictusmagisterprsebendaBbenefi- quae in Ecclesia tua et in omnibus pertinentiis

cium in prasfata Ecclesia plenarie sit adeptus. Unde ejus illicite alienala inveneris tibi liceat legitime
man-
fraternitati tuee per apost. scripta praecipiendo revocare. Nulli ergo. etc.
damus quatenus si memorati decanus et canonici Datum Romas apud Sanctum Petrum xi Kalend.
mandatum nostrum neglexerint adimplere, tu eos Maii, etc.
93 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98. 94

CVI. A humiliat exaltabitur xxm, 12), et Quanto

Olatth.
EIDEM. major es, humilia omnibus (£cdi.rrt,20), humi-
te in

Ne res et bona Ecclesise alienentur, prxsertim qux liavit magnificentiam suam, et severitatem regiam
sunt de mensa episcopi. passus est emolliri, utad honoremejus cui servire
(Apud Petrum, xi Kal. Haii
S. .
regnare est amicalem tecum compositionem iniret
(40) Possessiones ad mensam tuam vel capituli et in utilitatem Rothomagen. Ecclesiae molendina
pertinentes alienare non debes,aut ecclesiasinqui- qu» habuit apud Rothomagura,cum villis de Diepa
bus consueverunt monachi ministrare clericis vel etBoteillesetmanerio de Lovers, curaomnibus per-
laicis consueverunt monachiministrare clericisvel tinentiis et libertatibus suis et ministerio de Lovers
laicis assignare personis ideoque fraternitati tuae
; et foresta de Alihermont,sicut in authentico ejus-
auctoritate praesentiuru districtius inhibemus ne dem regis confecto exinde plenius continentur, te-
possessiones, casalia vel ecclesias, quse non con- cum perpetuo commutaret. Nos igitur permutatio-
sueverunt in beneficium assiguari, alicui potenti nem ipsam,sicutamicabiliter factaest,etabutraque
concedas, imo potius ecclesiam Sancti Clementis parte recepta et authentico ipsius regis exprimitur
de Messana, quam Gerardo Teutonico et Sancti auctoritate apostolica confirmamus et praesentis
Sepulcri ecclesiam similiter de Messana, quam r. scripti patrocinio communimus. Ad majorem au-
Falconi canonico et beneficium quodThomae filio I. tem hujus nostrae confirmationis evidentiam, au-
Ferrarii in grave praejudicium Ecclesiae tuae diceris thenticum ipsum de verbo ad verbum nostris du-
coutulisse. ad priores usus non idifferas, appella- ximus litteris exprimendum, quod tale est : « Ri-
tione postposita, revocare. cardus. Dei gratia rex Angliae, dux Normannia»,
Datum Romae, ut supra. Aquitaniae,comes Andegaviae,archiepiscopis, epis-
CVH. copis,abbatibus,prioribus,comitibus,baronibus,ju-
WALTERO ROTHOMAGENSI ARCHIEPISCOPO. stitiariis, senescalcis,vicecomitibus, praepositis, mi-

Ul clcrici ad rescdentiam personalem apud sua*

nistris, ballivis et omnibus fidelibus suis,salutem.
Ecclesias compellantur. Cum sacrosancta Ecclesia sponsa sit Regis regum,
(Apud S. Petrum, x Kal. Maii).
et unica dilecta illius per quem reges regnant et
principes gubernacula possident, tanto ampliorem
Cum scriptum sit : Qui non laborat, non manducet
ei volumus devotionem et reverentiam exhibere,
[II Thess. m, 10), incongruum credimus et indi-
quanto certius non regiam tantum sed omnem a Do-
gnum ut clerici Ecclesiisillisnon serviant quarum
mino Deo esse credimus potestatem.Unde,sicut ve-
amplis redditibus sustentantur. Significasti siqui-
nerabilis Rothomagen.Ecclesia.quaeinteruniversas
dem nobisquod quidamCanonicorumRothomagen. U» terrarum nostrarum plurima celebritate dignosci-
Ecclesiae, qui redditus ex ea percipiunt et pra^ben-
tur enitere.pro rerumnecessitatevel temporumno-
das,inipsaresidentiam non faciunt quam deberent,
stris ducit utilitatibus opportuna diligentia consu-
propter quod eadem Ecclesia debitofraudaturobse-
lendum, sic nos ejusdem matris nostrae commodis
quio servitorum. Eapropter, venerabilis in Christo
et augmentis di<_'naeompensationedignum ducimus
frater, tuis precibus annuentes, ad faciendam eos
respondere.Sane villa Andeliaci.et quibusdam aliis
residentiam, sicut jus et Ecclesiae consuetudo de-
adjacentibus locis, quae erant Rothomagen. Eccle-
poscit, percensuram ecclesiasticam comprehendi
siaB,minus sufticienter firmatis, inimicis nostris in
liberam tibi concedimus auctoritate apost. facul-
terram nostram Normanniae per eadem loca pale-
tatem. Nulli ergo omnino hominum, etc.
bat ingressus, per quae in incendiis et rapinis nec
Datum Romae apud Sanctum Petrum x Kalend.
non et aliis hostilitatis ssvitiis in eamdem terram
Maii, pont. nostri anno primo.
nonnunquam licentius grassabantur. Quocirca ve-
cvm. nerabili patre Waltero archiepiscopo et capitulo
EIDEM. Rolhomagen.debitum habentibus adnostra et prae-
De permutationis cujusdam cum Anglorum rege initee dictae terrae nostrae damna respectum factaest haec
confirmatione. permutatio inter Eccle. Rothomag. et archiepisco-
f_)
(Apud S. Petrurn, vi Kal. Maii). pum Rotho.Walterum ex una parte, et nos ex altera
Cum emergentium litigiaqua?stionumvixpossint parte, de manerio de Andeli in hac forma. Scilicet,
sine alterutrius ligantium laesione judicialiter dif- quod idem archiepiscopus de conscientia et volun-
finiri ; si quando partes inter se super mota quae- tate domini papae Ccelestini III et de assensu capi-
stione honeste conveniunt,tanto libentius composi- tuli Rothomogen. Ecclesise et coepiscoporum suo-

tioni eorum prssidinm apostolicum impartimur, rum et cleri ejusdem archiepiscopatus, concessit et
quantoper hocneutrum laedimus etampliusutrum- in perpetuum quietum clamavit nobis et haeredibus
que juvamns.Intelleximus siquidemtam ex litteris nostris praedictum manerium de Andeli cum novo
tuis, quamcharissimiinChristo fllii nostri Ricardi castello de Rupeetcum forestaetcum aliis omni-
Angliae regisillustris,et plurium aliorum,quod su- bus pertinentiisetlibertatibus suis, exceptiseccle-
per discordia quse inter te et eumdem regem super siiset praebendis et feodis militum et excepto ma-
villam Andeliaci cum rupe ac insula mota fuerat, nerio de Fraxinis cum pertinentiis suis. Quae omnia
regia serenitas evangelieum illud attendens Qui se : idem archiepiscopus Ecclesiae Rothomagen. et sib

(40) Cap. Possessiones, De rebus ecclesia alienandii, vel non.

 93 I.NNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I.
96
el successoribns suis retinuit, cum omnibus liber- A Testibus his, Huberto Cantuariensi archiepiscopo,
tatibus et liberis consuetudinibus suis et cum omni Johanne ^Yigorniensi.Hugone Coventrensi,Savarico
integritate sua in perpetuum ; ita quod tam milites Bathoniensi.Henrico Bajoeensi.Garino Ebroicensi,
quam clerici et onines homines tam defeodis mili- Lisiardo Sagiensi.Willielmo Lexoviensi, Willielmo
tum quam de praebendis sequentur molendina de Constantiensi episcopis,WUlielmo Abrincensi ele-
Andeli, sicut eonsue erunt et debent; etmoltnra cto, R.Sanehe Trinitatis de Monte Rothomagensis,
erit autem et homines sui
nostra. Arehiepiscopus Regino Sancti Wandregisili.Yietore S. Georgii.Ar-
de Fraxinis molent ubi idem archiepiscopus volel ; turo Ulterioris-Portus.Osberto de Pratellis,Hugone
el si v.iluerinl molere apud Andeli, dabunt moltu- .

de Augo, Guillelmo de Cornavilla abbatihus, Jo-

ras suas.sicut alii ibidem molentes. In escambium hanne comite Moretonii,Othone comitePictavensi,
autem praedicti manerii de Andeli cum pertinentiis Balduino comite de Albemarle,Radulfocomite Au-
concessimus et in perpetuum quieta clamavimus gi, Willielmo Marescallo comite de Strigoill, Wil-
EcclesiaeRothomagen.et praedielo arcbiepiscopo et lielmo filio Radulfi senescalli Normanniae.Roberto
successoribus suis omnia molendina quae nos ha-
de Torneham senescallo Andegavensi, Willielmo
buimus Rothomagi, quando haec permutatio facta de Humeto constabulario Norrnanniae, Giliberto
fuit, integrecumomnisequelaetmolturasua.sine
fiiio Renfredi.Hugone Bruno, Gaufrido de Lezinia-
aliquo retenimento eorum quae ad molendina pe
g
co, VA illielmo de Rupibus, Radulfo camerario de
tinent vel ad molturam et cum omnibus libertati-
Tancarvilla, Willielmo Marcello, Radulfo Teis-
bus et liberis consuetudinibus quas solent et de-
sim (42i,Gaufredo de Say.Roberto de Harecourt.ef
bent habere. Nec alieui alii licebit molendinum fa- Datum per manum Eustachii electi
multis aliis.
cere ibidem ad detrimentum praedictorum molen-
Helien. tunc agentis vices cancellarii,apud Rotho-
dinorum;et debet archiepiscopus solvere eleemosy- magum, anno ab Incarnatiane Domini H97, die 16
nas antiquilusstatutas de eisdem inolendinis.Con- anno vm
Octobris, regni nostri » Nulli ergo om-
cessimus etiam eisvillam de Diepa et villam de Bo-
nino hominum, etc.
teilles cum omnibus pertinentiis et libertatibus et
Datum Roma? apud Sanctum Petrum per manum
liberis consuetudinibus suis;exceptis eleemosynis
Rainaldi domini papae notarii, cancellarii vicem
constitutis inmanerio deDiepa a nobis et anteces- ageutis, vi Kalend. Maii,indictione i.Incarnationis
soribusnostris;quarum summa est trecentae et sep-
Dominicae H98, pontificatus vero domini Innocen-
tuaginta dua? librae, quae debent solvi per manum tii papa? IH anno primo.
praedicti archiepiscopi et successorum suorum his
quibusassignata> sunt. Concessimusetiam eisdem CIX.
manerium de Loviers cum omnibus pertinenliis et G ATREDATEN., TORNACBN. ET MORIXEN. EPISCOPIS, ET
libertatibus et liberis consuetudinibus suis, cum ELECTO CAMERAC.
ministerio de Loviers.salvis ad opus nostrum vena-
De electionis negofio super electione prsepositi Sicli-
tione nostra et destructione forestae.-itatamen quod nicn. terminando.
non sit in reguardo (41). Concessimus etiam eis to-
tam forestam de Aliermont cum feris et omnibus (Apnd S. Petrum).
aliispertinentiis et lihertatibus suis, sicut eam ha- (43) Gumilliusvicem,licet immeriti, geramus in
buimus. Hsec autem omnia in escambium praedicti lerriscujus virga regni virga esse dignoscitur aequi-
manerii de Andeli cumpraedictis pertinentiis data tatis,delatas ad apostolatus nostri notitiam qua?s-
habebunt Ecclesia Rothomagen. et praedictus ar- tiones sic nos convenit examinatis diligentius cau-
chiepiscopus et successores sui in perpetuum, cum sarummeritisjustojudicio diffinire, quod in nostri
omnibus libertatibus et liberis consuetudiuibus non appareamus exsecutione officii negligentes et
suis, sicutpraedictum est. Homines autem praedicti cuique, prout tenemur, suam videamur justitiam
archiepiscopi de praedicto escambio habebunl om conservare. Sane licet temporc felicis record. C.
nes lihertates consuetudinesquas habue
et liberas papa?praedecessorisnostriquaestio interdilectam in
runt homines de Andeli dum manerium ipsum es- JjChristo flliamnobilem mulierem uxorem quondam
set in manu ipsius archiepiscopi.Haec etiam omnia, Philippi comitis Flandriae et capitulum Sielinien.
quae idem archiepiscopus in hoc escambio recepit, Ecclesiae super electione praepositi fuerit diutius
warantizabimus nos et haeredes nostrl Ecclesiaa Ro agitata et super causa ipsa rescripta saepe apost.
thomagen. et praedicto archiepiscopo et successori- emanassentiiiovissime tamenutriusqueparlis nun-
bus suis in perpetuum contra omnes homines ita tii ad sedem apostolicam accedentes.post ejusdem
;

quod si aliquis escambium aliquod est recepturus prfedecessoris nostri obitum, suas proposuere in
pro aliquo praedictorum.qua; memoratus archiepis- nostro auditorio quaestiones.Et primo quidem dile-
copus hic recepit, nos vel haeredes nostri faciemus ctusfiliusmagister Egidius, praefatas comitissaa pro-
illud escambium,et Ecclesia Rothomagen.ha^c om- Quod
curator et nunlius. pro ea talit.-r allegavit :

nia praedicta in perpetuum pacifice possidebit. Nos quondam Siclin. praeposito Sieli-
cum obeunte G.
autem, quantum rex potest, excommunicamus et nien. praepositura vacaret, ipsa, ad quam terra illa
concedimus quod incurrat indignationem omnipo- jure dotalitiiex dono praedicticom. fueratdevoluta,
tentis Dei quicunque contra hoc factum venerit.
sicut idem comes a longis retroactis temporibus,

(41) Apud Radulfum de Diceto rewardo. (43) Cap. Cum illius, De sent. et re judicat. in
(42) Apud Duchesnium Texon. tertia Collect.
 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI II* 98

iun Siclinien praapositura vacavit,in eadem Eccler A dantes quatenus pr.aeposito, Ecclesise et canonicis
sia praypositum dignoscitur elegisse, uti suo jure Siclinien. de illatis injuriis cuin plenafia damno-
cupiens, virum idoneum,litteratum, cl honestum, runi restitutione satisfaceret competenter ; scitura
qui non habebat alium personalum, magistrum quod, donecquodmandaveratadimpleretetde spe-
C. (44) in praepositum Siclinien. elegit„et ad Sicli- ciali esset mandato apostolico absoluta, ipsam et
uien. Ecclesiam destinavit; rogans et poslulans a officiales suos et alias bonorum Siclin. Eccl. tnva-
canonicis Eccles.mcmorat;r,ut ei jus suum conser- sores pro excommunicatis haberent. Et vobis fra-
vantes illsesum illum, quem ad eos destinaverat, tresTprnacen. et Morinen. episcopi, ut hoc denun-
recipereinpraepositunanondifferrent. Quemcum in omnibus, auctoritate dederunt apostolica in
tietis

Ecclesia canonici residentes admitlerepenitus recu- mandatis. Post haac vero cum praefata comitissa ab
sassent, ipsa comitissa jus suum et electionem eisdemcitatajudicibusprocuratorem suumad prae-
quam fecerat, sub apostolica protectione conatituit, lixum sibi locuni et termiuum destinass,et,licet se
et ad Romanam Ecclesiam appellavit. Poslea vero excommunicationecrederetnonteneri,sufficientem
cum de communi assensu
capituli Ecclesiae uiemo- lainen obtulit cautionem quod Ecclesias pareret ju-
rataa fuerit interposita appellatione prohibitum ne dicio vel mandato,ut absolutionis beneficium me-
quis ab eisnominaretur in pi'83positum,nisi com- r, reretur. Quod cum ab ipsis judicibus non posset
muni deliberato consilio, sicut in litteris quorum aliquatenus obtinere, et usque ad productioues te-
daiii canonicorumejusdemEcclesiaemanifeste con- stiuni fuisset in causa ipsaprocessum, et judices te-

spicitur contineri quinque tantum canonicorum stesexpartecomitissaeproductos admittere noluis-

dilectum filium Joannem de Bitunia, qui septem seni, mandatopraedecessoris nostri minus rationa-
alias habere dicitur praelaturas, aliorum assensu biliter inhaerentes(in quo continebatur expressum,

minime requisito, qui erant absentes, et qui resi- utsielectionempraepositiadjamdictoscanonicos ex

dentes in eademEcclesiaerantapudSiclinium non legitimiseorumassertionibuscognoscerentpertine-
vocatis,nullumquo assensum ipsi electioni praben- re, praenominata: nobili et cuilibet laicae personae

tibus,in praepositum elegere et installavere. Contra perpetuumsilentiumimponerent etfacerentpraepo-

cujus installationem ex parte comilissae iterato fuit situmipsumcollatse sibicanonico dignitatis, appel-
ad sedem apostolicam appellatum. Verum cum lationeremota,pacificapossessionegaudere) procu-
causa eadem tibi, frater Atrebaten.episcope, et tuis rator ejusdem comitissae ab eorum manifestis grava-
conjudicibusfuisset ab apostolica sedecommissaet minibussedem apostplicam appellavit. Ipsiveroju-
ab examine vestro neutra partium appellasset prae- dices nihilominus contra comitissam scntentiam
dictus Joannes de Bitunia ignorante parte allera protulere ; aquorum sententia,sicutetprius,ad Ro-
nuntium suum latenter ad sedem apostolicam de- ^ manamfuit Ecclesiamappellatum. Tandemverodi
1

stinavit, etse simplicem clericum,Joannem scilicet lectis filiis SanctiQuintini etRoien. decaniset can-
de liitunia dolose faciens appellari et falso signifi- lori Peronen.fuit causa eadema sed apost.delegata.
cans violentiam per comitissam Siclini. canonicis Auoruin judicium, quia sicutet primi judicesprao-
irrogatam et de interpositis appellationibus ab ea- dictam comitissam satis dare volentem absolve 1

dem comitissamentionenonhabita, seassei ensele- testessuos admittererecusarunt, quiaunus ipsorum

clum canoniceinpraepositumapraefatopfaedecesso- judicum advocati adversaj partes patruus vel avun-
renostro ad venerabilem fralrem noslrum episco- culus dicebalur,et alter, cum causa ipsa sub eorum
pumetdilectosfiliosdecanumetpraepositumSuessi- examine tractaretur, a praedicto Joanne de Bitunia
onen. litteras impetravil (4.'i) quibus datum est in
:
Duacen.praebendae donationem recepit, procurator
mandatis ut eamdem comitissam denuntiarent ex- soepe fatoe comitissa' penitus rerusavil el ab eis lan-
communicationis vinculo detineri, ettandiu abom- quam a suspectis ante,post sententiam sedem apo-
nihus evitandam,donec Ecclesia? Siclinien et passis . stolicam appellavit.Et quoniam priores et posterio-
injuriamdeablatis omnibus etirrogatis injuriis sa- tam inordinate proces-
res judices in causa ipsa
tisfaceretcompetenteretde speciali esset mandato eadem comitissaut quidquid fa-
serant, postulabat
sedis ap.absoluta.Qui etiamsolliciteproviderent,ut D ctumesset per eosdem judices et in ejus foret prae-
sielectionem praepositiad dictos canonicos ex legi- judiciumpost appellationem legitime interposilar.i

timis eorum assertionibus cognoscerentpertinere, attenlatum irritum inane prossertim cum

fieret et :

sa^pe nominatao nobili et cuilibet Iaicae personje commissio illa ad Suessionen. judices veritate no-
perpetuum silentium imponerent,et facerentprae- sceretur tacite impetrata.Econtra vero dilectus fi-
positum ipsum collatae sibi canonice dignilatis, lius magister Rohertus adversaa partis procurator
appellatione remota, pacifica possessione gau- et nuntius respondebat quod cum defuncto G. Si-
dere. Judices autem ipsi nulla causa? cognitione clinien. pra^posito^fratresejusdem Ecclesiaade suc-
prsehabita vel etiam citatione praemissa, teno- cessoriselectione tractarent, et primo die nonpo-
rem mandati apostolici praefatae comitissoo cum tuissent in personam idoneam convenire, tandem
suis litteris direxerunt ; eidem districte man- prredictum J. de Bitunia in Siclinien. prffiposiluni

(44) In edit. Colon. hoc loco ponitur E. sed in- (4o) Vide cop. Cum jamdudwm,De praeb. etdign.
fra, et in tertia Collect. C. Clericor.

Patrol. CCXIV.
99 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 100

ananimiterelegerunt el installaruntenequidinpwe- A terea non estaliqua rationecredendum quod idem

judieiumeleetioniseorumfleret.sedemapostolicam pra^decessor noster sine causae cognitione praefa-
llantes.CIericus etiam comitiss»,qui praesens tam comitissam voluerit excommunicatione nota-
aderat.nihilominus RomanamEcclesiamappellavit. ri, super jure suo perpetuum imponi silen-
vel ei

Ipse autemJoannesde Bitunia. electustaliterinpr»- tium, cum merita causarum partium asserlione
positum omnidmhominumad praeposituram perti- pandantur. Item ipsi judices Suessionen. videntur
nentium in pacerecepit homagia,eteodem die fruc- in rescriptis quae perspeximus discordare cum ; in
tus pnepositurse quietehabuitetsinecontradictione quas posterioribus judicibus direxere, se
litteris

ipit. Praefata vero comitissa Flandriee cum sae- asserant utriusque partis receptis testibus ad sen-
pius suas litteras ad Siclinien.capitulum direxisset. tentiam processisse.et in rescriptoprolata1 senten-
ut magistrum G. clericum sunm eligerent in preepo- tisB non utrinque, sed ex parte canonicorum
se
situm. et qnod postulaverat obti-
non posset ab eia recepisse testimonia fateantur. Ex praemissis ita-
nere,per se et ministros suos ad res canonicorum que et aliis rationibus tam priorum quam poste-
etilliusqueiuelegerantetad personaseorummanus riorum judicum inordinatas sententias cognoscen-
exlendit, personas male tractavit et bona diripuit tes.quidquid super causa ipsa occasione prardicta-
violenter. Cum autem ad venerabilem fratrem no- r> rum commissionum ordinatum dignoscitur v.-l

strum Remen.archiepiscopum sanctae Sabinre car- statutum, de fratrum nostrorum consilio decerni-
din, lanti excessus quaestio devenisset, et eam et raii? non tenere ad illum statum idem negotium
;

fjutoresejusexcommunieationissententiainnodas- reducentes,quem ante commissionum primam di-

set;quia tandem in manu ejusdem archiepiscopi de gnoscitur habuisse.Ut autem utrique parti sua de-
illatis injuriis ei ablatis rebus promisit satisfacere beat justitia respondere, causam ipsam duxirnus
competenter, abexeommunicationeexstititabsolu- secundum formam canonicam committendam.
ta.Verumquiapostmodumnonservaveratquodpro- Nulli ergo, etc.
niisit, abeodemarchiepiscopo fuit eadem sententia Datum Roma; apud S. Petrum.
innodata, deexcommunicationeipsius circumposi- CX.
tisepiscopislitterisdestinatis.Cumquesuperhisom-
REMEX. ARCH1EPISG0P0, CARDINALI S. SABIKC.
nibusadpraedictumpra^deeessorem nostrumquaes-
De eodem avyumento.
tio delata fuisset.ipse praedictis Suessionen.judiei-
bus causam ipsam.ut preedicturn est.terminandam
(Apud S. Petrum. iii Kal. Maii).

commisit qui, secundum quod in mandatis rece-

:
Sicut offlcii nostri debitum et sollieitudo requi-
perant.procedentes.utriusque partis receptis testi- rit juste prolatas sententias apostolico munimine
lms,cognoscentes jus electionis ad Siclinien. capi- C roborare, sic ejusdem officii ratione compellimur
tulum pertinere,dietam electionem auctoritate apo- eas super quibus inordinate processum esse di-

stolica conflrmavere et preefatam comitissam de-
nuntiavere excommunicationis sententiae subjace-
re. Cum vero praefata comitissa nuntium ad sedem
apostolicam direxisset, et de utriusque partis as-
sensu praedictis Sancti Quinini et Roien. decanis
et G. Cantori Peronen. causa eadem fuisset co-
gnoscenda commissa ; ipsi.auditis
gnoscitur,ad viam rectitudinis revocare,et irritare
penitus quae videntur contra sanctiones canonicas
attentata.Sane,cum interdilectam in Christo filiam
nobilem mulierem quondam uxorem Philippi co-
mitis Flandren. et Siclinien.praepositi olim qiues-
tio suborta fuisset,et super causa ipsa quamplures
diligenter quse commissiones a sede apostolica emanassent, no-

hinc inde fuere proposita.de prudentium virorum vissime utriusque partis nunliis in nostra et fra-
consilio, praBdictorum judicum sententiam appro- trura nostrorum praesentia constitutis,et utriusque
bavere, eam auctoritate apostolica confirmantes. partis rescriptis allegalionihus dilisenter iuspec-

Propterquod idem magister Robertus cuminstan- tis. de fratrum nostrorum consiDo quidquid super

tia supplicabat ut quod erat per priores judices causa ipsa occasioneprwdictarum commissionum
sententiatum et approbatum, nihilominus a se- a sede apostolica obtentarum ordinatum dignosci-
cundis nostra quoque conflrmaretur auctoritate.el pj tur vel slatutum decrevimus non tenere ; ad
res canonicorum et dicti electi, quas praedicta co- illum statum idem negotium reducentes, quem
mitissa per se et fautores suos occupaverat, face- ante commissionum litteras dignoscitur habuisse.
remus cum integritate restitui et de injuriis satis- Volentes igitur utrique parti. prout tenemur, in
competentnr. Nos igitur, quibus ex susceptae
fieri sua justitia providere, causam ipsam de nuntio-
incumbit administrationisofficio diligere justitiam rum utriusque parlis assensu tuae duximus expe-
et odire iniquitatem, cum fratribus noslris utrius- rienfaaecommittendam per apostolica tibi scripta
:

que partis allegationes et rescripta diligentius in- niandantes quatenus ad tuam praesentiam, partibus
tuentes, cognovimus ovidenler commissionem ad convocatis,solum Deum habensprae oculis.qui jusl - i

Suessionen.judiees per precum mendacia impetra- tiam diligit etaffectat,omni personarumacceptione

tam, cum ipsius Joannis suppressum fuerit nonnn seposita.aiulias quae hinc inde proposita fuerint di-
cujuslibet dignitatis el interpositae appellationis a Kgenter, et causam eaindem appellatione reraota
comitissa vel ab alio nulla iu eisnientio haberetur, decidas, faciens quod decreveris per censu-
et mendax precator carere debet impetratis. Prae- ram ecclesiasticam a partibus firmiter observari.
101 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 102

Testes cogantur appellatione remota. Nullis litteris A sis operibus demolitisquaeapud eamdem capellam
obstantibus praeter assensura partium, etc. facere proesumpsere, etuniversa quoe postappella-
Datum Romte apud S. Petrum m Kalend. Maii. tionem in preedictorum fratrum sunt atlentata gra-
CXI. vamen, de exeniorum videlicet, Ecclesiarum et
CANTUARIEN. ARCHIEPISC. aliorum invasione, quae ante appellationem habue-
Ne in Isesionem aliarum Ecclesiarum novam eapel- rant, in statum pristinum appellatione remota re-
lam cediflcare pergat. ducas ; sententias excommunicationis et interdicti
(Apud S. Petrum, vm Kal. Maii.) quas in quosdam ipsorum fratrum temere di :eris
(46) (Juanto personam tuam sinceriori cbaritate promulgasse publice nuntians non tenere nc de :

diligimus, tanto majori dolore turbamur, quotiens caatero circastatum ipsius naonasterii contra pro-
ea de tuis audimus operibus quae pontificali dero- hibitionem nostram hujus occasione negotii non
gant honestati. Cum enim Cantuarien. Ecclesia, praesumas aliquid innovare; illicitos invasoresvil-
cui praaessedignosceris, inter Anglicanas Ecclesias larum, possessionum et reddituuin praadiGtorum
celebris habeatur et inter alias consueverit reli- fratrum usque ad satisfactionem idoneam vinculo
gione florere, nos et fratres nostri grave gerimus excommunicationis astringens. Si vero, quod non
etmolestum quod, sicut dilecti filii nostri prior et r> credimus, mandatum nostrum infra statutum ter-
conventus ejusdem Ecelesiae humili nobis con- minum neglexeris vel distuleris adimplere, quia
questione monstrarunt, tu adipsius desolationem justum est ut ei obedientia siibtrahatur qui sedi
Ecelesiae satagis multipliciter et laboras in constru- apostolicae negligit obedire, venerabilibusfratribus
ctione novae capeltode Lamhee, contra prohibitio- nostris suffraganeis tuisper scriptanostra manda-
nes felicis recordationis Urbani et Clementis Ro- mus reverentiam seu obedientiam non
(49) ut.libi
manorum pontiiicum bonao memoriao B. prosdeces- impendant. Quod si forte ab eis vel eorum aliquo
sori tuo factas (47), post appellationes multiplices contra prohibitionem nostram tibi fecerig aliquam
ad sedemapostolicam interpositas in magnumCan- obedientiam et reverentiam exhiberi, scias te ex
tuarien. Ecclesiao praejudicium propria temeritate tunc ab episcopali dignitate suspensum et tandiu
procedens, et de bonis ejusdem Ecclesiae- canoni- ipsi sententia; subjacere, donec satisfacturus de
cos instituens in eadem. A cujus siquidem con- conl smptu, nostro te conspectui repraesentes. Non
struclione capellae,si eam quamdebes Roman. Ec- autem distinguimus utrum in locoa nostris pr;ede-
clesiaereverentiam et obedientiam exhiberes, et cessoiibus interdicto vel alio iu praedictaa capellaa
commissae tibi Ecclesiaa provisionem et sollicitudi- constructione et canonicorum institutione proces-
nem gereresquam teneris, tibi ethonori tuo melius srri^, iii Ecclesiae Cantuarien, praejudicium et gra-

consulens penitus destitisses, nec super eo proce- *J vamen eadein contradictionis causa durante, nisi
dere studuisses quod praedecessori tuo sic districte quod ex hoc magis credimuseidem Ecclesiae dero-
cognosceres a sede apost, interdictum. Cum igitur gari, quod in remotiori loco prior fabrica est trans-
diminutionem Cantuariensis Ecclesiae, sicut nec lata.
debemus, noliraus aliquatenus sustinere, prsedicto- Uatuiu Romao apud Sanctum Petrum, vin Ka-
rum praedecessorum nostrorum vestigiis inha^ren- lend. (50) Maii, pontificatus nostri anno primo.
tes,de fratrum nostrorum consilio fraternitati tuae Scriptum est *ni»'r hocin eumdemfere modum uni-
perapostolica scripta mandamusetdistricte praBci- versis suffraganeis Cantuarien. Ecclesise.
pimus, quatenus omni mora et excu ; atione postpo- CXII.
sitis, eliamsi ab Ecclesia tua absens fueris, ali- UNIVEBSIS CHRISTI EIDELIDUS All QUOS LITTER.E
quatenus nonobstante,quidquid post appellationes IST.E PERVENEHINT.
tam tempore proedecessoris tui quam tuo ad seden Mcrdricei ducere in uworem, pium et meritorium
apostolicam interpositas, vel inhibitiones anteces- eU.

sorum nostrorum, in opere actum capelloe dignosci- S. Petrum, iii Kal. Maii.)
(Apud
tur memoratee, infra triginta dies post susceptio- opera charitatis quaa imitanda nobis
(ol) Inter

nern praesentium tuis expensis non differas demo- auctoritate sacrae Paginae proponuntur, sicut evan-
J)
liri in irritumprorsus revocanset deduccns quid-
;
gelica lestatur auctoritas non minimum est erran-

quid de insliluendis canonicis vel aliis circa ca- tem ab erroris sui semita revocare ac praesertim
pellam ipsam (48) factum est, vel cnormiter inno- mulieres voluptuose viventes el admittentes indif-
vatum. Clericos proeterea qui in capella ipsa post ferenter quoslibet ad commercium carnis, ut caste
inliibitiones apostolicas divina officia celebrarunt, vivant, ad legilimi tori consortium invitare.
tandiu ab officio et beneficio tcneas pro suspensis, Hoc igitur attendentes, praesentiumauctoritatesta-
donec super hoc satisfecerint competenter univer- tuimus utomnibusqui publicas mulieres de lupa-

Vide infra epist. 432, b80 et sqq.

(46) prxdictam.
Urbani III et Clementis III, prohac
(47) Epistolaa (49) Vide Roger de Hoveden ad an. H98.
causa, editoe sunt in chronico Gervasii monachi (50) Apud Roger. Idus.
Cantuarp. 1307, la28, l\VM), 1537, 1532. (51) In secunda Collectione et apud Gregor. Con-
(48) Apud Gervasium pcrpcram Apud Hoved . stitutio ista tribuitur Clementi III.
 103 INNOCE.NTII III PP. REGESTORDM LIB. I. 104

nari extraxerint etduxerint in

uxores, quod agunt A olim in magistrum. 0. Ecclesiae Hom. mintium

peccatorum. pra?sumpserunt iidem monachi nequiter exercere,

in remissioneni profirial
discretioni vestrae fore credimus non ignotam,cum
Datum Romae apud Sanctum Petrum, tertioKa-
anno primo. ex ipsorum nequitia et poena, quam exinde susti-
lend. Maii, pontiflcatus nostri
nuisse noscuntur, idjam pervenisse credamus ad
CXIIl.
exteras regiones. Sane sacrosancta Romana Ec-
ABBATI CLUNIACEN.
clesia, qua? Ecclesiarum omnium caput est et ma-
Omnes alienationes Balmensium monachorum revo- gistra, licet semper consueverit,juxtaProphetam,
cantur, et ipsi Abbati Cluniacensi subjiciuntur.
misericordiam et non judicium exereere, tamen
(ApudS. Petrum.)
quia ex offensa illorum honor pr;edict;r Ecclesiae
Cum anobis petitur, etc, usgwe ad oerbum illud
la^debatur, maxime cum factum fuerit in aperto :

assensu.YenditionesetalienationesquaBfactae sunt
ne aliis praeberetur materia similia perpetrandi et
monacbis Balmen.
ab excomunicatis et rebellibus ipsi deimpunitatepossent quomodolibet gratulari,
auctoritate subje-
Ecclcsiee Gluniacen. apostolica in ipsosjuxta excessum eorum sentenliam promul-
nuntiamus, districtius inhiben-
ctis, irritas penitus gavit. Cum enim Balmen. monasterium perfratres
tes ne quis eis sub
praHextu cujuslibet obligalionis inibi congregatos odore bonae. opinionis et re-
p>
prsBsumat.
aliquid credere vel in aliquo obedire ligionis decore florere debuerit; quia veterem
fidelitatis
PraHerea feudatos, quiBalmen. Ecclesias hominem cum suis actibus sequebantur, in pec-
tenentur, ab illa fidelitate, quantum ad
juramento catis eorum, diabolo suadente, contabuit ; unde
Clunia-
hoc ut monachosilloscontra jurisdictionem tam in spiritualibus quam temporalibus misera-
cen.monasteriitueantur,decernimusabsolutos.Vo- biliter fuerat imminutum. Ca^terum cum placuit
iumusautematquepraBcipimusuttibivelnuntiistuis Allissimo ut tantis malis linem imponeret, et lo-
ab eisdem feudatfs et obedientia debita no-
fidelitas cum ipsumadsuum servitium misericorditerrevo-
mine Balmen monasterii impendatur.
Nulli ergo,etc.
caret, facies eorumdem fratrum implere ignominia
CXIV. voluit, ut per hoc suum nomen inquirerent, et ad
ARCHIEPISCOPO BISUNTIN. ET SUFFBAGANEI3 EJUS. viam rectitudinis inviti etiam remanerent [remea-
Balmenses subji rent]. Inde est quod felicis recordationis Eugenius
Ut Cluniacensi^us ad corrigendos
et

ciendos auxilio sint. papa praedecessor noster praedictum Balmen. mo-

(Apud S. Petrum.) nasterium cum omnibus pertinentiis suis Cluniacen.
Cum Balmen. monasterium cnm omiibus perti- Eccle. subdidit, et ab ea inperpetuum statuitpos-

nentiis suis ex culpa et delicto

monachorum ejus sidendum quod tam ipse quam felicis recordatio-
:

dem ccenobii Cluniacen. Ecclesia?

apostolica sit C nrsUrbanus et Celestinus proedecessoresnostri pri
auctoritatesuhjectum.quiacjusdemmonasteriimo- vilegiorum suorum munimine confirmarunt. Verum
inobedientes et Eccle- quia ejusdem monasterii monachi venerabilis fra-
nachi praceptis apostolicis
rebelles existunt, dilectis filn^ co- tris nostri Bisuntin. archiepiscopi, sicut dicitur,
siffl Cluniacen.
Bysunlin. provinciam
mitibus et baronibus per favore subnixi, prceceptis aposlolicis inobedientes
dedimus nostrislitleris inmandatis ut, etEcclesiwCluniaceirrebelles existunt, discretioni
constitutis
monachisipsisrebellibusetexcommunicatisexcln- vestrajper apostolicascriptamandamus,atque |u,e-
monasterio
sis, in terris eorum domoshabent
qui cipimus qualenus praedictos monachos, siad com-
Balmen subjectas, ipsas cum appenditiis suis a monitionem vestram Cluniacen. Ecclesite obedire
sibi concessa excommu-
Cluniacen. Ecclesia faciant potestate noluerint, auctoritate nostra nuntietis
super hoc venerabili fratri nicationis sententiao subjacere,et faciatistanquam
pacifice possideri. Et
episcopo per scripta nostra excommunicatos ab omnibus arctius evitari. Uber-
nostro Matisconen.
mandavimus ut comites et barones ipsos, si man- tum insuperct Leobaudumelalios, si qui forle mu-
datum nostrum neglexerint adimplere, ad hoc per nus absolutionis obtinere ab apostolica sede, atque
excommunicalionis sententiam in personas el in- Ilay dictum priorem Jusanen. monasterii, quandiu
eorum de nostra fretus auctoi i-
Cluniacen.EcclesiaBinobedientesexstiterint, subla-
terdicli in terras D
appellatione,com P ellat. Quocirca fra- to appellationis obstaculo, ejusdem excomunicatio-
tate, cessante
scripta mandamus Volumus praeterea, si quid
ternitati vestrffl per apostolica nis vinculo astringatis.
quatenussentcntiamquam dictus Matisconen. epi- per eos contra dictorum privilegiorum tenorem in
scopus in comites et barones
memoralos et terras pr33JudiciumCluniacen. Eccle.asedeapostolicafue-
eorumdemtuleritobservetisetfacialis,appellatione ritimpetratumquomodolibet,nulliuspenitusexiste-
remota,pervestrasdioecesesinviolabiliterobservari. refirmitatis.Quodsiambo,etc.,tufraterepiscope,etc
Datum Romw apud sanctum Petrum. CXVI.
cxv. JUVE.NCI DE FAPIA.
rR.F.POSlTO ET FRATRIBUS S.

EPISCOPO ET PIUORI S. PETRl HATISCONENSIS.

Vt Carnelum clericum recipiant in canonicum.
tjusdem argumenti.
(Apud S. Petrum, xm Kal. Maii.)
(Apud S. Petrum.)
monachorum.quam Plerumque contingit ut intentionem suam adin-
Inauditatn sarritiam Balmen.
10.", PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 100

ventionibus ct suggestionibus falsis itapallientpe- A CXVII.

titores, quod auditor benevolus ad impendendum BITURICEN. ARCHTEr-ISCOPO.
quod postulant seduetus.fraudulentis persuasioni- Quod episcopos ad aliam Ecclesiam transferre absque
bus inclinatur. Yerumtameri apostolicae sedis auc- licentia papx non liceat.
torifas, si quando taliter comperit se delusam, in (Apud S. Petrum, v Kal. Maii).
auctorumpcenam fraudis et inalitio? sua; commenta Ne si universis universa licerent, par videretur
I

retorquet et illi paterno affectu providet in cujus in singulis jurisdictio singulorum, et ex hoc Petri
gfavamen credebaniur et injuriam introduci. IIoc navicula sine remige Quctuaret, Dominus noster
autem ea ratione inducirhus,quia vos recepiis litte- eam ad humani corporis similitudinem liguravit,
ris efprecibus felicismernoria; Celestini papffi pras- ponens Romanam Ecclesiam caput ejus, et ad
decessorisnostri pro receptione dilecli filii Carneli suum et ipsius secundum va-
obsequium caateras
clerici,nuntium propriumad ipsius pr.esenliam di- ria offlcia dignitatum ei pro membris adaptans ;

ipsum,ut apparel ex sequenti-

rexistis,falso ei per non ut omnia membra eumdem actum haberent :

bus, suggerentes quod Ecclesia veslra, tam onere sed dum permanerent unius corporis unitate,
in
paupertatis quam clericorum numero prwgravata, sic ad implendam legem Christialterallerius one-
non sufficeret illumadmittere,nec posset eiullate- ra SU pp or taret ut capiti suo, in quo est plenitudo
nus providere. Cumque per dilectum filium nos- sensuum, suis vicibus deservirent, nec ejus sibi
trum Hug.tit. S. Marlini presbyterum cardinalem, officium alicujus prasurnptionis audacia usurpa-
quem super hoc dederat auditorem,auditis grava- rent. Hujus autem Domini et magistri omnium
minibus quibus vos premi falso ideiu nuntius asse- ni;.iL'isterium sancli Palres diligentiusattendentes,
rebat, essetis ad tempus a jam dicti petitione cle- majores Eccl.causas,utpote cessiones episcoporuin
rici benignius absoluti, vos in elusionem mandati et sedium translationes, sine apost. sedis liceutia
sui sex in vestrum consortium admisistis; nec fieri vetuere (S2), ut ea quas sola obtinet plenitu-
gravavit vos senarius numerus, quod ad interven- dinem potestatis de his disponeret nec liceret ali-
tum apost. sedis unius receptio irrationabiliter cui de episcopatu ad episcopatum sine ipsius au-
molestabat.Quia igiturex hoc facto satis manifeste ctoritate transire.|Quod venerabilis frater noster
apparet quod contra preces apost.sedis doli et as- Turonen. archiepiscopus minus quam honori suo
tutia; clypeo vos armatis, nolumus quod absolutio expediret attendens, posuit quodammodo sedem
memorata prffldicti clerici receptionem impediat, suanl acj a q U il nem, et pacis thalamum violavit,
quam fraudulenta falsaque suggestio procuravif ; magistrum V. de Chymeleio, qui in Abrincen. Ec-
cum omnino fuerit suggestioni vestros contrarium clesia electus fuerat et per metropol. suum post-
quod per vos postmodum in sex canonicorum re- modum conflrmatuSjin ea diutius ministraverat,in
ceptione fecistis. Ideoque discretioni vestrffl per Andegaven. Ecclesiam transferre prasumens.et in
apostol.scriptamandamusatque praecipimus qua- ipsa episcopum praeter auctoritatem sedis aposto-
tenus jamdictum C. clericum, non obstante abso- licaa consecrare cum dubium esse non debeat
;

lutione per surreptionem obtenta, ob reverentiam quod post electionem et conlirmationemepiscopa-

beati Petri et nostram, sublato cujuslibet contra- tui Abrincen. sacramentali conjugio fuerit alliga-
dictionis et appellationis obstaculo, in fratrem ve- tus,ac propter hoc,secundum Apostoli verbum,
strum et canonicum liberaliter assumatis ; stal- quaarere solutionem non debuit.nisi tantum ab eo
lum in choro,locum in capitulo et benelicium sicnt quem illius constat esse vicarium qui dicit in
uni ex aliis canonicis ei sine difficultate qualibet Evangelio : homo non separet.
Quod Deus conjunxit,
assignantes. Alioquin noveritis nos dileetis liliis Dnde idem qtioque magister de Chymeleio hujus
magistris M. praeposito canonica3,Gualtero subdia. non crcdenduspra?sumptionisinimunis,qui sponte
cono nostro,Martino et Opizo canonicis S. Michae passus est taliter se transferri. Ne igitur tanta
L)
lis majoris Papien.nostris litteris directius injun- praesumptio remaneat impunita, et ex hoc accres
xisse ut inquirant super praemissis diligcntius ve- cat aliis audacia delinquendi, fraternitati ture per
rilatem, et si rem noverint ita esse, vos ad recep- aposlolica scripta mandamus quatenus, licet hoc
tionem ejus et ad assignationem benefieii, sublato factum videatur esse notorium, quod etiam ipsius
appellatiouis obslaculo, ecclesiastica districtione archiepiscopi nuntii non praasumpsere in nostra
compellant (juoslibet, qui mandato apostol. se
: prassentia difflteri,ad abundantiorem tamencaute-
duxerint opponendos, eadem districtione compes- lam inquisitadiligentius veritate, si verum est quod
eentes. Non enim est verisimile quod tunc unius asseriturdictum archiepiscopumaconlirmationeet
tantum rcceptio vestram gravasset Ecclesiam,quae consecratione episcoporum, memoratum vero V. a
numero non apparet.
gravata in ampliori pontificalis officii exsecutione, donec super hoc
Datum Romae apud Sanctum Pcfrum, xm Ka- aliudslatuamus, omnicontradictione et appellalio-
lend, Maii, pontificatus nostri anno primo. necessante, auctoritate nostra suspendas. Inquiras
Seriptum esi illis super hoc. praeterea sollicitius veritatem, si venerabilis fiater

(32) Vide Marcam lib. vu De Concordia, c. 26, § 8.

107 INNOCENTII III PP. REr.ESTORUM LIR. I. 108
Qostei Rothomagen. archiepiscopus dictum V.. ut \ tur, graviter, sicut tenemur, insurgimus ad vindi-
sic transiret,absolvi1 quamvis lioc ipsum non vi-
; ctam ut. sic rebellium et superborum contumaci- ;

deatur aliqua posse tergiversatione celari,cura ip- tas elidatur et Ecclesiae Romanse institutio, suli-
sius nobis litterse fuerint prsesentatae,per quas eum moto cujuslibet temeritatis obstaculo,sua gaudeat
liberu et absolutum ad regimenAndegaven.Eccle-
::
libertate. Tenor siquidem litterarnm dileoti filii
siae transmittebat. Ki ?i prsemissis veritas suffraga- il. d icani Parisiensis, quas felicis recordationis
iii.. eumdem arcbiepiscopum pari poena cum alio
Geli itino papse praedecessori nostro tanquam no-
llere non omittas,ne sil immunis a poena qui bis directas accipimus, nos instruxit, quod mor-
niiii esl alienus a culpa. Sicul enim aliorum jura tuo in Urbe bonse memorisa magistro Henrico de
volumus illibata servai sicjura nostra nolumus Sognies, canonico Tornacen. Ecclesias, preeben-
-,,

violari cum charitas exigat ordinata,ut postDeum

; dam ejus dilecto filio Bernardo clerico de Insula
primo nos ipsosacdeindeproximos diligamus.Illud de seilis apost. benignitate concessit, eumque de
autem in defensionem emu is ef excusationem cx- ipsa per annulum propria manu investiens, praB-
- nemo debef inducere quod sanctae memorise bendam ipsi confinnavit eamdem. Super quo lam
ius papa constituit,inquiens inter caBtera Si venerabili fratri nostro Tornacen. episcopo quam :

episcopi negligentia provenerit ui

li ullra g dilectis filiis decano et capitnlo Tornacen.distriete
i i<itt<it<i consistat, communione praecipiendo mandavit utfactum suum in hacpar-
etur quousquc aut loco ccdat, aut consei randusse te irrefragabiliter observantes, prasfatum Bernar-
offerre non dij) l >i ultra t/tiiit<jtte menses per dum in suum canonicum admitterent et in ffa-
suam negligentiam retinuerit viduatam Eccle iam, trem inhibens etiam illis ne ad praebendam il-
;

ne< Ibi n alibi consecrationis donum pereipiat ; imo lam aliquem alium in fratrem assumerent. Scrip-
metropolitani suijudicio cedat ,-cumrecte intelligenti sit tam praefato decano quam bona? memori;r P.
dubium esse non debeat qui in alio casuloquatur; cantori Parisiensi cum districtione prsecepti,ut eis
ne forte quod est statutum ad pccnam trahatur ad in hujus mandati exsecutione cessantibus, ipsi
gratiam,si per hoc metropolitano liceret eumquem auctoritate apostolica suffulti, nonobstante con-
electum in episeopum confirmaverat.ut ad majorem tradictione vel appellatione cujuslibet. qua? proe-
episcopatum transiret,absolvere. Sed elhujusmodi missa sunt exsequi non tarderent atque ipsum in
cessio,quse potius est,dicenda dejectio,
non fit sine possessionem prsebenihi! illius corporaliter indu-
Romani pontificisconcessalicentia,cujus flnes ne- centes.facerent eum nihilominus possessione qui-
mini licet excedere qui per illam constilutionem
:
eta et integra fructuum perceptione gaudere. Eos
metropolitanis indulsit ut eos qui consecrari con- insuper qui institutioni ejus ac investitura; tam
tempserint, posf praBfinitum tempusexilliuscons- ^ solemniter factse se ducerent opponendos.per di-
litutionis licentia possint dejicere, ut nusquam de strictionem erelesiasticam sublato appellationis
caetero valeant consecrari.Nec dicitur Eccles. vi- obstaculo compescentes, si quid forte inlerim in
iluata, quasi sponsum non habeat sed quia cum ; i)>sius clerici prsejudicium de illa fuisset praebenda
sponsus ejus nondum sit consecratus,adhuc quoad statutum,penitusirritarent.\'eruni memoratus de-
quaedam quasi viri manet solatio destituta.Ne vero canus, sicut eideipsius rescripti auctoritate lice-
novum aliquid super boc statuere videamur, quod liat, solus exsecutioni horum diligenter insistens,
conlra venerabilem fratrem uoslrum patriarcham non semel.sed sa;piussuis litteris destinatis eo or-
Antiochenum L.Tripolitanum dictumepiscopum
et dine quo decebat, episcopuni et capitulum attente
in simili casu sedes statuit apostolica.praesentibus commonuitut pnpceptum aposlolicum quantocius
litterisfideliterduximus exprimendum Antiocheno ailimplentes.dictum B.qui de prsebendaTornacen.
patriarchsa, etc. Cum ex illo, cte. Ea;s(a( supra uu- vacante per mannm apostolicam, sicutdictum est,
o 50. L. dicto Tripolitano episcopo. Cum ex investituram acceperat.in choro ei iu capitulo tam
illo, etc. Exstat supra numero .<l. liberaliter quam libenter admitterent,e1 prsebendse
Datum Romae apud S. Petrum, v Kalend. Maii. fructus ex integro absque omni difficultate confer-
CXVUI. D rent. Episcopus vero.licet s;i'pe tam litteris qu.nn
viva voce commnnitus ab eo, ut decuit, semper
EPISCOPO, CANTQRI, ET SIAGISTRO P. IIE COnDOLIO
exhibuit se rebellem,nullatenus volens institutiniii
3IS CANOSICO.
apostolicse consentire. Sed tamen Parisiis veniens,
'us de Tnsuta iu <<tn<tui<-ttiti Tornacensi pei cum praedictus B.vehementer instaret,prsesente te,
illos defendatur.
frater episcope,necnon etdilecto filioabbatesanctae
(Apud S. Petrum, m Kal. Maii). Genovefaa procuratore ipsius episeopi Tornacensis,
Confirmationis nostrse manum in his quse per cum multis aliis religiosis
et honestis personis,pos<
praedecessores noslros non sinematuritate consilii mUltas altercationes etrationes hinc inde proposi-
novirnus instiluta,necnon et ex eorum auctoritate tas,de communi consilio magistrorum prudentium
mandato sortita sunt effectus debiti com-
pariter et etjurisperitorum, qui vocati ad litem convenerant
plemenlum,non tantumlibenter apponimus, verum decidendam, cnrn allegationes prsedicti episcopi
etiamineosquiad institutiones hujusmodieluden- nullam vim aut vigorem haberent, saepe fatum B.
dasincontradictionisetrebellionisaculeumerigun- auctoritate apostolica sententialiter in corpora-
 100 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 110

lem praebendaa illius possessionem induxit eo ;

A pit,siout in quod per sedem
privilegio continoUir,
modo laborans quod deoanus ipse totumque capi- apostolieam postmodum contirmatum;ita quod
fuit
tulum Tornacen. eumdem clericum in fratrem et eadem Ecclesia Ecclesiae Romanai certum oensum
canonicum suumcoinmunil.erreeeperunt,etailhibi- annis singulis exhiberet. Verum e contra venera-
tis solcnmilatibus quae debent in admittendis cano- bilis frater noster archiepiscopus Bracaren. asse-
nicis adhiberi, stallum in choro et locumin capi- ruit quod eadem Ecclesia, cum adhuc parochialis
quod slat.im et «lein-
tulo ei libenter assignartint:ila existeret,et postmodum cum per J. quondam Bra-
ceps, sicut et reliqui, juxta consuetudinem Eccle- caren. arehiepiscopum facta esset canonica regu-
sia\plena et integra perceptione fructuum est gavi- larisjura episcopalia Rraearen.Eoclesioe persolve-
sus. El ut inandatum apostolicum ex ordine com- bat. Tandem vero canonici ejusdem Ecclesiffl di-
pleretur, idem exsecutor quidquid circa Hulvinum cto archiepiscopo duo casalia conferentes, relaxa-
ipsius I!. ailvcrsarium, vel alium ab episcopo vel tionem juris episeopalis pro parte quadain impe-
quolibet alio forte ftiisset in ejus prsBJudicium at- trarunt ab eo. Sed dissensione postmodum super
tentalum.eum ipso capitulo Tornacen. penitus ir- hoc exorta, iidem canonici casalibus prasdictis re-
ritavit solo episcopo in sua rebellione contuma-
; ceptis, jura episcopalia memorato archiepisc. et
citer perdurante. Nos igitur quod ab eodem deca- g succcssori ejus diutius persolverunt. Adjecit etiam
no auctoritate apostolica provide super his omni- idem archiepiscopus quod ipse ab eadem Eccle-
bus est stalutum, debitum volentes effectum sorti- sia, sicut ab aliis monasteriis Bracaren. dieecesis,

ri, diseretioni vestrai per apostolica scripta man- jura parochialia et procurationes annuas aliquan-
damus, et districte praecipimus quatenus si idem qua> cum sibi prfflsumpsissent po-
diu recepisset ;

episcopus vel Hulvin., sive alius praenominatum stmodum denegare,post primam,secundam et ler-
B. canonicum Tornacen. super illa pra?benda, tiam commonitionem, suspensionis in priorem et
quam ipse tam solemniter est adeptus,post moni- in monasterium interdicti sententiam promulga-
tionem vestram duxerint impetendum,aut posses- vit,ac postmodum tam priorem quam conventum,
sionem praibendae qualibet occasione turbandam, quia sententiam ipsam servare nolebant, excom-
eos per severitatem districlionis ecclesiasticae, municationi subjecit. Cumque postmodum coram
omni contradictione et appellalione
cessante.com- dilecto fllio G. Sancti Angeli diae.cardinale, qui
pescere nullatenus omittatis; nihilominus facien- tunc in partibus illis legalionisofficio fungebatur,
tes ut pramominatus episcpiseopus suum in hoc quaeslio super hoc fuisset aliquandiu agitata, et
velit adhibere consensum. Nolumus enim, sicut tandem venerabili fratri nostro [dileeto lilio nos-
nec fleri convenit, ut apost. sedis institutio tam
"»'" tro]
--j priori Sancta? Crucis ex ipsius delegatione
'
r p r r- o
solemniter celebrata,et tot tantorumque virorum commissa, pars adversa lite pendente ad apostoli
approbationibus et sententia unanimi roborata, cam sedem accedens, veritate tacita confirmatio-
temeritate seu contradictione quorumlibet inflr- nem praedicli privilegii impetravit.Allegahat etiam
metur,aut factum.quod de tanli consilii maturita- idem archiepiscopus ex privilegio taliter impelra-
te ac provida consideratione processit, in recidivae to nullum debere sibi prffljudicium generari, et se
qua?stionis scrupulum relabatur.Nullis litteris obs- ante omnia debere restitui,cum eum jure consue-
tantibus harum menlione non habita, etc. Quod si to prior et canonici auctoritate propriaspoliassent.
omnes,etc.,tufralerepiscope,cuineorumaltero,etc. Qura vero nobis ad plenum non constitit de prse-
Datum Romai apud S. Petrum, ni Kalend. Maii, missis, discretioni vestrffl per apost. scri])ta man-
pontiflcatus nostri anno primo. damus quatenus partibus convocatis,audiatis,binc
cxrx. inde proposita et quod justum fuerit inler eos,ap-
L.AHBCER. EPISCOPO, ET G. MONACHO QUONUAM EPISC. pellatione postposita,statuatis et facialis quod de-
LAMECEN. ET PIUORI DE ECCLESIOLA. creverilis auctoritate nostra firmiter observari.
Vt causam inter Bracarensem archiepiscopttm et ca- Quod si omnes, etc, duo vestrum, etc.
nonicutn S. Martini de Caslro, ile. cxcinplionc. ins- Datum Romse apud Sanctum Petrum.
titutam, definiant,
I) cxx.
(Apud S. Petrum). ARCHIEPISCOPO MEDIOLAN.
Cumvenissetolim ad apostolicam sedem N.cano- Ut cancellariam dignitatem in Ecclesia Mediolanensi
nicus S. Marlini de Castro, nobis exposuil quod vacantcm. subdiacono pontifiois conferat.
bon.e memoria? quondam Bracaren. archiepiscopus (Apud S. Pel.rum).
de consilio fratrum et canonicorum suorum assen- In his quai non solum ad spiritualia,verum etiam
su., illustris quoque Portugal. regis A. et uxoris ad saecularia pertinent,te crediinus adeo eruditum,
ejus M.regina? precibus inclinatus, Ecclesiae sancti ut satis inter bonum et malum discernere debeas
Marlini de Caslro privilegiumexemptionis indulsit, etagnoscas quibus inter devotos et fideles tuosad
et eam ab omni jure episcopali prorsus absolvit. majoris remunerationis stipendia tenearis. Unde,
Propter quod possessionem quamdam in villa de quod absit tanto majori appareres reprehensione
!

Molas et duo casalia in terra de Regaldos, ex qui- notandus, si merila tuarum bene viventium absque
bus tantumdemvel eoamplius percipiebatEGolesia, remunerationedebitasubdissimulalionisoculoper-
dictus archiepiscopus in recompensationem acce- transires, quanto minoreminhis excusationem tuffl
lil innocentii iii pp. recestorum lir. i 112
i

providentia circumspei tionis admittit.Sane si vel- A proyinoia legationis suae rediret, violenter abslu-
iam.diffiteri oon posses quantum dilectus li- lerant, liadita sibi potestate compellerent alio- ;

lius Henricus subdiaconus nosterpro te tamapud quin Eeelesiam Placentinam subjiceremus Eccle-
m apostolicam quam alias Qdeliter laborave- siae Etavennati ac si nec sic mandalis apostolieis
:

rit et devote : pro quo tanto confidenlius preces obedirent.episcopali dignitate tam Placenlin.quam
i Juximus porrigendas, quanto Parmen. Ecclesiam privaremus [34): quia quod
causa quae ad id efficaciter nos invital ip-
;i mandabatur adimplere hactenus distulerunt, ne
xedimus adjuvari; cum eas quas tanquaiu mendacii aamur, recedere non possumus a
i

primitias tibi dirigimus, apud mereri speremus
audientiam cum efli eliam secus eligeres
faciendum, nulla rationabilis tibi excusatio supe-
resset, ad provisionem dicti subdiacbni congrua
tunitate se temporis ingerente.Inde estquod
cum,sicut audivimus, cancellariae dignitas per an-
num et ultrajam in Ecclesia Mediolanen. vaeave
I tramile veritatis,aut non concludere in effectuquae
praedixinius comminando.Eapropter eorum contu-
maciam attendentes, pr;esentium auctoritate de
consilio fratrum nostrorum slatuiinus ut nisi in-
fra quindecim dies post receptionem praesentium.
mandatum quod per alias eis litteras fecimus cu-
raverint adimplere, Ecclesia Placentina Ecclesi.-c

rit, Licet jurisdictio conferendi eam ad nos, juxta

R Ravennati subjaceat et vos venerabili fratri noslro
Lateranen.statuta concilii,pleno jure ?it devoluta piscopo Ravennati respondeatis et lpsius
cum nec per te infra sex menses nec per Mediola- non pr;esumatis mandatis et admonitionibus con-
nen. capitulum infra sex alios fuerit ordinata, nos traire, donec nobis eidem cardinali plenarie
i-l

a tibi tanquam fratri charissimo deferre vo- fuerit satisfactum; tam Placentin. quam Parmen.

lcnt s. devotionem tuam rogamus affectuosius et Ecclesiam episcopali dignitate,dante Domino,pri-

nius, per apostolica tibi scripta praecipiendo vaturi,si nec sic nobis fuerit plenarie satisfactum.

mandantes quutenus eidem subdiacono, qui tam pei iqn.istolica vobis scripta mandamus,et
quam per consanguinuos suos tibi et Eccle- districle prtecipimusquatenus eidem archiepisco-
siae Uue plurimum esse poterit lructuo^us, et ad po respondere curelis. Alioquin noverilis vos offi-
ipsius exsecutionem officii probatur idoneus,quem cio beneficioque susp snsos.Mandavimus autem ei-

nos etiam quadam praerogativa speciali diligimus,
dictam cancellariam sine cujuslibet dilfieultatis
obstaculo, tam nostrarum precum intuitu quam
ipsius meritorum et probitatis obtentu non diffe-
ras assignare ita ut ipse in hoc bonitatis lu;e
;
dulcedinem valeat experiri, nosque in nostrarum
cxaudilione precum tuae probare possimus devo-
tionis si, postquam litteras noslras
affectum.Quod
receperis, ad eludendum mandatum nostrum in
praejudicium juris canonici, quod nobis con
ex Lateran. slatulo concilii, de ipsa cancellaria,
quod non credimus, aliquid duxeris statuendum,
nos id irritum decernimus penitus et inane sic-
que auctore Domino faciemus idem mandatum
dem archiepiscopo ut vos ad obedientium sibi per
censuram ecclesiasticam et aliter, si opus fuerit,
appellatioue remota compellat. Nos eniin senten-
tiam quam in vos, si contumaces fueritis, tulerit
ratam habehimus etfaciemus auctore Domino, in-
violabiliter observari. Cbarissimse quoque in Chi i-
sto filia? nostr;e C. imperatrici, et tam Francorum
quam Anglorum regi, et nobilibus viris T. comiti,
etbaronihus Campaniae,duci Burgundiae, accomiti
Maurianen. tirmiter praecipiendo rnandamus, ut
hona mercatorum Placentinorum et Parmensium,
quae deinceps fuerint in terra eorum inventa, tan-
;
diu apud se custodia fldeli detineant vel facianl
in tuto deponi,donec nobis eteidem cardinali fne-

efficaciter adimpleri, quod ad consummationem i it plenarie satisfactum, et ipsi quid de his facere
ntisnegotii,quae de ipso non ficte incoepimus,
- debeant mandatum a nobis receperint speciale.
linis songruus subsequalur. Consules etiam Plaeeulinos, nisi nobis juxta man-
Datum Romae apud Sanctum Pelrum. datum dilecti lilii G.,sanctae Uariae in Porticu dia-

CXXI. coni card. apostolicae sedis Legati,curaverint salis-

BPISCGPO ET CLERO r-LACEXTIN. facere infra terminum quem ipse eis ad satisfa-

Ut Palavicinum compellat ad restituendim ablata [) ciendum praefixerit, se noverint excommunicatio-

cardinali S. Marise. nis vinculo innodatos. Mandamus autem rei
Apud S. Petruni. xi Kal. Maii). bus Lombardise ut consules ipsos et potes
i Qui monitis acquiescere nolunl, et mandalis Parmen. ad suaconsilia non admittant,imo eos si-
is obedire uecad obediendumminis etiam cutexcommunicatosarctiusstudi-aut evitare.Scribi-
inducuntur^canonica severitatis in sedebent expe-
1
inus quoque universis archiepiscopis, episcopis,
riri rigorem,ut effectus ab eis obtineat quod inter- et aliis Ecclesiarum praslalis in Lombardia consli-
minatio non potuerat obtinere.Sane cum olim con- tutis, ut siconsulesPIaccntini velpotestas Parmen.
sulibusetpopuloPlacentinisdederiniusinmandatis in civitates vel quascunque terras Lombardi» forte
ut V. Palavicini fllium et socios ac fautores iniqui- devenerint,eis praesentibus in eivitatibus vel terris
commorantes in veslro districtu, ad
tatis ipsius, ipsis divina jjrohibeant ofiicia celebrari. Omnes
restitutionem eorum quce dilecto filio nostro P. autem litteras, quae pro eorum contumacia i
do-
Sanct;e Marioe inViaLata diacono cardinali,cunide manda de mandato nostro super hoc negotio sunt

(53) Vide infra epist. seq. (54) Vide infra epist. 340.
113 PONTDTCATUS ANNO I, CHRISTI 4198. 114

confecla?, eidem card. transmittimus, eis, ad quos A cum vel suos, vel aliquos pro eo patiamini de ipsis

diriguntur, nisi infra quindecim dies post susce- aliquara usurpore vel qualemcunque accipere por-
ptionem prsesentiumnobisjuxta formamlitterarum tionem contra quod hactenus egisse dicimini frau-
quas idem cardinalisad vos primo detulit, ad ple- dulenter.Illudetiamimpunitumrelinquerenecpos-
num satisfactum fuerit, assignandas eidantes lir- : sumus nec debemus, quod interdictum in civitate
miter mandatis ut te, frater episcope, et clei h -
in vestra et dicecesi positum non plene, sicut dicitur,
Placen. ad obediendum memorato archiepiscopo, observatur, praesei tim cum auctoritate nostra pro-

cui vos ex tunc decernimus usque ad dignam satis- latum fuerit, etc, ut supra usque in finem, Datum,
factionem esse subjeetos, per censuram ecclesia- ut supra.

stieam appellatione remota compellat. Quod si forte CXXIII.

cardinalis meraoratus in terranon fuerit,venerabi- REVEMNATI ARCHIEPISCOPO.
libus fratribus nostris Mediolan. archiepiscopo et De ea !

episcopo Cuman. exseeutionem hujus apostolici (Apud S. Petrum.)

mandati comraittiraus ut ambo, vel alter eorum,
;

Cum apud sedem apostolicam potestatis resideat

si his exsequendis ambo nequiverin t interesse, sicut
plenitudo,
r non est admiratione ducendum si,pen-
'\
prsemissum est, in lpsius exseeutione apostolica n •

, 1j satis subditorum meritis, nunc exaltat humues,

fretusauctoritate procedat. Illud eliam relinqui n<>
nune deprimit conlumaces. Sane cum ipsa mater
luinus incorrectum, quod interdictum in civitate el
sit omnium generalis,ut in sublimatione humilium
dicecesi positum non plene, sicut dicitur, observa-
ab obediendum provoeet contumaces et in contu-
tur, cura auctoritate nostra prolatum fuerit et a
maeiunidepressione tam superbis quam humilibus
nobis postmoduniconfirmatum. Unde vobis in vir-
audaeiam subtrahat contemnendi, et mansuetos
tute obedienlioe distriete praecipiendo mandamus
extollit, et deponit superciliuin superborum. Ideo-
ul vos illud inviolabiliter observetis et faciatis per
que Placentinorumcontumaciamattendentes.prse-
vestram dioecesim inconcusse servari eos qui con- ;

sentiumauctoritate statuimus de fratrum nostro-

travenire praesumpserint, offi i" beneticioque su-
ruin coi silio et voluntate communi, ut Ecclesia
spensos, ad sedem apostolicam tu, frater episco-
Placen tina Ecclesiae Ravenuati subjaceat, et venera-
pe, transmissurus.
bilisfrater noster episcopus etclerus Placentin.tibi
Datum Ronue apud Sanctum Petrum, xi Kalend.
obedientiam et honorem exhibeant, donecnobiset
Haii, pontiflcatus nostri anno primo.
dilecto filio P. Sanctae Mariai in Yia Lata diacono
Scriptum est prxdiclis omnibus super hoc, juxta
cardinali juxta tenorem litterarum, quas eis dire-
quod in eisdem litteris continetur.
Q ximus Placentiam, satisfactionem curaverint ple-
CXXII. nariam exhibere auctoritate tibi apostolica indul-
;

EPISC. ET CAPITLLO PARMEN. gentesut eos ad obediendum tibi et respondendum

De eadem rc. sieul superius est expressum, compellendi liberam
(Apud S. Petrum.) habeas facultatem. Xos enim sententiam quam in
Qui monitis, etc., utsupra in eumdemfere modum eos propter hoc tuleris ratam habebimus et facie-
usquead verbum illud compellerent. AlioquinBur- inus auctore Domino inviolabiliterobservari. Nulli
gura sanctiDomnini eximereturajurisdietione Par- erge, etc.
mensis Ecclesiaa, quia ipsi quod mandatur. etc., Datum Romae apud Sanctum Petrum.
usque ad ceW/iimi/iWdeconsiliofratrumnostrorum
CXXIV.
Burgum Domnini ab Eeele. Parmen. usque ad
S.
OVETEN. EPISCOPO.
satisfactionem congruam eximimus potestate, tam
.'7 r.i collegio canonicorum iterum fiat monasterium.
vestramquam Placen.Ecclesiam,etc, utsupra usque
Scribiraus autein cha- (Apud S. Petrum, vi Non. Maii.)
ad verbum illud satisfactum.

rissimaa in Christo fllia;C. imperatrici, etc, usquead Cum a nobis petitur, etc, usque ad verbum Ulud
oerbumUlud speciale. Omnes aulemlilterasqua?pro efTectum. Signiflcasti siquidem nobis quod cum in
eorum contumacia, etc, usque adverbum illud tir-
u Ecclesia sancti Servandi institutio abbatis et mo-
miter in raandatis ut clericos in Burgo sancti Doni- nachorum ad te de jure pertiueat monastenum
nini eonstitutos ajugo Ecelesise Parmen. absolvat, ipsum conversum est iu canonicam sascularem et
et publicet tantura Ecclesia; Romanas teneri. Quod cuidam clerico in beneflcium assignatum quod tu ;

si fortecard. memoratusin terranon, etc usqui ad quanlum in te fuerat, emendare intendens, mona-
iii illit'1 |uocedat. Ideoque perapostolica vobis sterium ipsum in prioremreligionis statum deside-
sei ipta nKindamus et districtepraecipimnsquatenus ras revocare. Eapropter, venerabilis in Christo fra-
cum idem Burgum Domnini a vestra fuerit
sancti ter, tuisprecibusannuentesutecclesiam ipsam ad

jurisdictione exemptum, nullam in ecclesias vel debitum religionisstatum reducas, instituendi ibi-
iilei icosejus exercerepraesumatis de c;etero potesta- dem abbatem et monachos, sicut ad te pertinet, li-
tem sub poena excommunicationis vobis nihilomi-
; beram tibi concedimus auctoritate apostolica fa-
nus inhibentes ne Huberto Palavicini filio aliquid cultatem. Nulli ergo etc
de proventibus Parmen. Ecclesia? impendatis, nec Datum Romae apud S. Petrum, vi Non. Maii.
145 1NN0CENTII III PP. REGESTORUM LIB. I H6
CXXV. A cxxvn.
PR.EPOSITO, DECAN. ET CAP. CAMERACF.N.
PRATRl RAISERIO.
Ut adeeessore suo et a se instUutum recipiant m em
n , ,,
>
. i rege Legimen. eje-
n nieum.
rtwn restitui.
(Apud S. Petrum.)
Datum, itt sup (55) Prorosuit nobis dilectus filius Thebalbus
presbyter quod, cum bonao mem. Celestinus papa
Cum venerabilis frater noster Oveten. episcopus
regnum Legionen. apostolicn? prasdecessor noster, post preces quas vobisprore-
interdictum, quod in
prolatum fuerat,et ipse servaverit ceptione ipsius in fratrem et assignatione prsben-

in suadioecesi feceritpbservarietpropterhocde dee ad donationem vestram spectantis in Ecplesia

et
vestra proximovacaturaeeidemfaciendaporrexerat,
»i ii !i exsiliom coactus fuerit sustinere
justum non esset aliquatenus vel honestum, si de mandatum vobis apostolicum destinasset et bonai
receptione ipsius in absolutione regiset regni a te
mem. decanum Remen. exsecutorem concessisset
eidem, decanus ipse vos in exsecutione mandati
vel nullatenus vel nimis tepide travtaretur.Ideoque
mandamus qua- apostolici contumacesinveniens etrebelles, ipsum
discretioni tua> per apost. scripta
tie prabenda primo vacatura in Ecdesia vestra,
tenus si, juxla formam quam tibi dedimns, regem B quae ad donationem capituli pertineret, auctoritate
men. duxeris absolvendum. et debito praestitae
cautionis illi pfaecipias, antequam interdictnm re- apostolica investivit ; vobis praecipiens ut eum in

gni relaxes, ul non impediat quominus dictus epi- canonicum recipientes et fratrem, ipsi stallum in
restituatur dicecesi et tim de damnis choro etlocum incapitulo conferretis: ecclesiarum
us suae
vobisinlroitu interdicto, si quod mandabatdifferre-
illatisquam defructihus indeperceptisrecompen-
tis infralriduum adimplere. Vos autem nec manda-
sationem ei exhibeatcompetentem eteifaciatablata
integritate restitiii. Noveris autem nos eidem tum ejus exsequi voluistis, necab ecclesiarum ces-
cum
episcopo de speciali gratia concessisse ut cum re-
sastis ingressu imo potius in elusionem mandati
;

apostolici,causadiffugiiadeumdemdecanumapp' 1-
gni Legionen. relaxaveris interdictum, latam in
hactenus lastis et cum ipse decanus morte praventus in ne-
suam dicecesim interdicti sententiam et ;

observatam, per se vel nuntium suum aucloritate non potuisset procedere, etprae-
gotio ipso ulterius

nostra cum tuo consilio valeat relaxare. Dnde nihi- benda quaBad donationem vestram spectabat, inec-
clesia Cameracen. vacasset, eamalii assignastis, in
lominus volumus et mandamus ut pra;dictum epi-
scopum non impedias quominus secundum praedi- eumdem presbyterum excommunicationis senten-
clam formam per se vel nuntium suum dioecesim tiam promulgantes,quialitterasejusdemdecanisibi
C Cum autem propter hoc
in testimonium reservavit.
nsem absolvat.
Datum, ut supra. idem presbyter ad ejusdem praedecessoris nostri
praesentiam accessisset, sicut ex litteris ejus nobis
CXXVI.
innotuit, ipse quod ab eodem decano factum fuerat,
TERRACONEN. ARCHIEPISC. ratum volenshaberi, collationem prabendae factam
JTe intra septennitim proatime vaeatura beneficia con- a vobispenitus irrilavit, et eumdem presbyterum
itur, sed vedditus cenvertantur in usus credi-
ab excomihunicationis vinculo absolutum de ipsa
torum.
manu perannulum inveslivit. Licet autem
propria
(Apud S. Petrumv Kal. Maii.)
intentionis nostra1non sit investituras de vacaturis
Imminet nobis ex susceptae administrationis of- factas, contra canonum instituta ratas habere, qui
ficio ut Ecclesiarum profectibus taliter intendere secundum plenitudinsm poteslatis de jure possu-
debeamus, quod ipsi in statu debito persistentes, mus supra.ius (56) dispensare attendentes tamen ;

salubribus proficere valeant institutis. Sane ad no- quod idem presbyter non de vacatnra, sed de va-
stram noveris audientiam pervenisse quod Ecclesia eanteperpraedecessoremnostrum fueratinvestitus,
tibi commissa propter beneflcia tam mansionariis utpote qua> post cassationem concessionis a vobis
quam non mansionariis assignata, cum ipsius red- rj f ac to>intelligebatur vacare discretioni vestrae per :

ditus ad hoc sufflcere non valeant. jam fere ad ni- apostolica scripta mandamus
atque praecipimus
hilhmest redacta. Volentes igitur ejusdem Eccle- quatenus amoto ab eadem pra?benda quolibet de-
Bfofectibns paterna sollicitudine providere, tentore eam ipsi T. omni dilatione. excusatione et
fraternitati tnaepef apost. scripta pnecipiendoman- app. poslpositis conferatis et permittatis ab ipso
damus quatenus, si vera sunt qua- dicuntur, de pacifice possideri, ei stallum in choro et locum in
possessionibusadmensamtuampertinentibusinfra capitulo cum
plenitudine honoris canonici assi-
septennium nulli beneficium de novo assignes. nisi gnantes.Alioquin noveritis nos venerabili fratri no-
necessitas vel Ecclesias utilitas postulaverit, ut tro Cathalanensi episcopo dedisse firmiter in man-
per lioc saltem respirare valeat ab onere debito- datis ut ipse id auctoritateapost. exsequatur ; con-
rum. tradictores eccle. censura cessante appellatione
Datum Romae apud S. Pelium. \ Kalend. Maii. percellens, si vos super exsecutione mandati nostri

Cap. Proposuit, De concessione praebendae. (56) In t -rlia Collect. legitur, si^jer his.
 [17 PONTIFICATUS ANNO I, GHRISTI 1198. 118

desides fueritis vel remissi. Nos enim sicut nolu- A Celestini papffl praedecessoris nostri vestigiis in-

mus injusta praacipere, sic injustis pra?ceplis no- h;i'rentes,compositionemfacfam inter serenitaterri
lumus pati repulsam, qui prompli sumus omnem tuam et dilectum lilium nostrum Balduinum co-
inobedientiam secundum apost. verbum ulcisci. mitem Flandriffl pro pace perpetuo servanda,si-
harum lenore lacito, etc.
Nullis litteris, etc, cut rationabiliter facta est coram viris religibsis
Datum Roma apud Sanctum Petrum.
1 i'l prudentibus et scripto authentico roborata el
ln eumdem fere modum Gathalanensi epxscopo. flrmata pluribus juramentis et ab Utraqne parte

CXXVIII. recepta auctoritate apost. confirmamus et pra>sen-

MATTH.EO ADBATI ET CONVENTUI S. SPIBITUS DE ABE- lis scripti patrocinio communimus. Ad majorem
NULIS. autem ipsius facti notitiam, authenticum praadicti

(Apud S. Petrum,
Non. Maii). vi comitis de verbo ad verbum proosentibus litteris

Sacrosancta Rom. Eccl., elc, usque ad verbum apponi fecimus et transcribi cujus tenor talis est
:

(87) " Ego Balduinus comes Fland. et Hainen.,

illud suscipimus.Ad indicium autem hujus nostrao
:

protectionis pagina3 nobis nostrisque successori- nolum facia universis praesentibus pariter et futu-
ri quod ego concessi et juravi domino meo ligio
bus unum Byzantium annis singulis exsolvetis.
r> Philippo illustri regi Francio quod omnibus die- 1
Nulli ergo. etc
Datum Romaa apud Sanctum Petrum, vi Nonas bus viUe meo: bona fide et sine fictione ipsum ju-
Maii. vabo contra omnes homines qui possunt vivere et
CXXIX. mori, proelerquam de terra Hainen. contra domi-
0X0HENSI, OSCENSI ET DEBTUSEN. EriSCOPIS. num meum episcopum Leodicensem,si ipsi" vellet

inquietare regem Francia?, vel rex Franciae eum,

Utcausam archiepiscopi et capituli ferraconensis con-
tra monasterium Rivipolletise determineni. sive contra dominum imperatorem de eadem ter-
(Apud S. Petrum, n Non, Maii). ra ; neque hujusmbdi auxilio fa-
regi Francia; de
Veniens olim ad apostolieam sedem Willielmus ciendo unquam deero, quandiu idem dominus
monachusRivipollensis,causamque inter venerabi- meus rex Francia: rectitudinem mihi Facere vo-
lem fratrem nostrum archiepiscopum et dilectos luerit in curia sua, et me facere judicaii per eos
canonicos Terraconen. ex una parte, et mo-
filios qui me judicare debent in curia regis Francis», >'t

nasterium Rivopollen. ex alia,super villa et hono- hoc faciam domino meo regi Francia? assecurari
re de Centumcellis vertebalur, ad quosdam obti- per juramenta viginti hominum meorum de Hai-
nuit judices delegari. Verum quoniam ipse in fal- nen.quos elegerit rex Franciaj in hunc modum :

silale bullae deprehensus et

nostrai fuit publice ipsi jurabunt, et litteras suas patentes regi Fran-
suspectus habetur ne praeter litteras quas a nobis ciae inde dabuent,quod mihi consuleht, et volent,et
obtinuit, aliquas alias sub falsa bulla in Hispa- efficientad posse suum bona fide,ut hanc conven-
niam destinarit,fraternilali vestrao per apost. scri- tionem teneam domino regi Franeias integre, et
pta mandamus quafenus, nullis litteris super hoc quod si ab hoc resiliero, in captionem domini re-
impetratis obstanlibus et revocato quidquid earum gis Francioe, ibunt Parisius infra quadraginta dies
auctoritate est attenlatum,aiuliali^ causam et eam postquam id sciverint,vel per se vel per submoni-
sine debito terminetis, facientes quod statueritis lionem regis Franciae,nisi infra eosdem quadragin-
per censuram eccle.inviolabililer observari ; audi- ta dies regi Franciae emendatum fuerit necdeca- ;

luri nihilominus causam quae inter Terraconen. ptione regis Franciae exibunl.rlonec illudsit emen-
Eccle. et monasterium Rivipoll. super castro de datum ; el quotiescUnque me continget ab hac
Analech vertitur et fine canonico decisuri. conventione resilire, toties Parisius in captione
Datum Romai apud Sanctum Petrum, n Nonas regis Franciaa ire et captionem ei tenere tenebun-
Maii. tur ad eumdem moduin qui prsedictus est. Eam-
CXXX. dem securitatem faciam fieri Domino regi Francia)

1'HILIPPO ILLUSTBI BEGI FBANCI.E. contra omnes homines a quadraginta homin. de

De confirmatwne fmderis inter ipsum regem ct comi- D terra mea quam modo teneo, quos ipse rex
Fland.
tcm Flandrise. Franciaj elegerit. Et quam cito ad me venerit per
(Apud S. Petrum). jus nietini terra quam eomitissa uxor quondam
I.icet ex injuncto nobis apostolatusofficiocuncto- avunculi mei comitis Fland. Philippi tenet nomi-
ruiiiteneamur providere quieti etpacem inter sin- ne dolalilii,a quadragintahominum meorum illius
gulosexoptare, quietemtuametregni tui tanto spe- terra?,quod rex Francia; elegerit, eamdem securita-
rialius conservare volumuset debemusetinterma- tam fleri et prasstari faciam domino meo regi Fran-
gnificentiam regiam et homines suos firmae pacis ciae. Etquicunque morientur ex his qui hanc fece-
existere fcedera studiosius affectamus,quanto per- rint regi Francios securitatem,hceredes eorum eam-
sonam tuam speciallori diligimus in Domino chari- dem securi tatem prsstare regi Franciff faciam. Qui-
pacem tuam et regni tui ad Ecelesice com-
tate, et cunque hominum meorum de utraque terrapraadicta
modurh cognoscimus efficacius redundare.Eaprop- hujusmodi securitatem domino regi Franciae facere
ter chariss. in Christo fili,tuis justis precibus in- noluerint,terras suas eis auferam nec reddam.do-
clinati et petitionibus tuis, quantum cum Deo pos- nec regise Franciaa dictam fecerint securitatem.
sumus,gratumimperlientesassensum, felicismem. Et interim alios ad electioncni regis Franciae fa-

(57) Acta ha?c apud Compendium anno 1196, ut patet ex Rigordo

 »

119 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 120

ciamrcgi facere illam securitatem. Caeterum domi- A supponere interdiclo. Unde nos canonum staluta
num Remen. archiepiscopum, et Atrebaien., et Ga- sequentes,si quid post appellationem illani rationa-
meracen., el Toi iiacen., et Morinen. episcopos i o- -
biliter interpositam in ejus prajudicium fuerit at-
gabo, el bona fide requirara quod quotiescunque tentatum,irritum decernentespenitusetinane,prae-
me a praedictis conventionibus resilire contigerit, fato archiepiscopo mandavimus,districtius inhiben-
toties me excommunicentj etterram meam totam tes,ne proadielum regem de co?tero propter hoc
interdicto supponant, non obstanle aliqua appel- molestare autin terramejussententiampromulgare
latione, donec id emendatum sit regi Franciae. Et prasumat,quandiu coram vobis,qui neulri partium
litteras meas patentes tam archiepiscopo quam merito debetis esse suspecti, parere voluerit asqui-
dictisepiscopis dabo,continentesmehisconcessisse tati.Quocircadiscretioni vestra? per apostolica scri-
quod hancjustitiam possint in me
exercere,nonob- pta mandamus quatenus si soepe dictus archiepi-
stante appellatione, si a dictis conventionibus resi- scopus post appellationem illam,eodemrege taliter
liero : et efllciam ad posse meum, quod ipsi litteras juristare parato, in praedictam terram aliquam in
suas patentes super hoc dabunt regi Francias. Ita gravamen ipsius duxerit sententiam promulgare,
etiam quod quicunque sueeesserint Remen.archie- vos nostra freti aucloritate illam denuntietis, sub-
piscopo etmemoratisarchiepiscopis,adidemfacien- nontenere.Ne veropro
lato appellationis obstaculo
R
dum super meet super terram rneam Doinino regi eidem archiepiscopo grave sit
pter loci distanliam
Franciae tenebuntur.Dominum papametiamet alios ad veslrampra?sentiamproconsequendajuslitiala-
summospontilicesDomini papa? successoresrogabo borare, praesentium vobis auctoritate mandamus,
perlilteras meas patentes, quas tradam regi Fran- ut quoties necesse fuerit, ad locum congruum ac-
ciae, qualenus domino regi Franciae suas superhoc cedatis, et sine personarum acceptione,justitia me-
confirmationis dent litteras.etjustitiarin me et ter- diante, procedere non tardetis. Nullis litteris ob-
ram meam exereeiuhv, si abhisresiliero.Sciendinii stantibus, si qunj apparuerint veritate tacita, etc-
praeterea quod domino meoPhilippo regiFranciajet Datum Romae apud Sanctum Petrum.
lia edi suo quito feudumI5olen.etfeudumGumar.et
i
CXXXII
feudum 0^iaei,si quid inillis feudis habeo.Quaeom- ODONI TERDO.N. EPISCOPO.
nia juravi etsigillo meoratafirmavi.»Nulliergo,etc. Quod omnes religiosos sibi subjectos liceat ad obser-
,
Datum Roma? apud Pelrum.
S. vationem interdicti compellere, ^uh is privilegiis
«Scriptum est autemsuperhoc Willelmo.Remen. Romanorum pontificum.
archiepiscopo etsuffraganeis ejus,utapost. freti au- (Apud S. Petrum.)
ctoritate dictam eompositionem faeiant, sublato Officii nostri debitum et sollicitudo requiril ut
cujuslibet contradictionis et appellationis obsta- C fratres et eoepiscopos nostros in justis debeamus
culo, per excommunicalionis in personas et inter- petitionibus specialius exaudire nec eorum sen-
dicti sententiam in terras, inviolabiliter observari. tentias, quas in contumaces et rebelles duxerint

CXXXI rationabiliter promulgandas, permittamus temeri-

CISTERCIEN. ET CLAREVALL. ABBATIBUS. tate qualibet violari. Cum igitur, sicut tua nobis

Ut per archiepiscopum Rothomagensem, post inter- insinuatio patefecit, multi religiosi kune dicecesis

positam a Thilippo Gallorum rege appellationem, conlra generale interdictum a te positum divina
attentata rewcent. non meluant officia celebrare, fraternitati tuse au-

(Apud S. Petrum.) ctoritate praesentiumduximus indulgendum ut li-

Deferendum regi quasi praecellenti cum in gene- ceat tibiomnes tuae dicecesis, salvis privilegiis et
rali testetur Apostolus, illi deferre speeialiter volu- indulgentiis Rom. pontiflcum, ad observantiam

mus desideramus ab aliis quem certis no-

et deferri interdicti a le positi appellatione remota canoniea
vimusargumentiset fideicalholicfe integritale prae- districtione compellere. Nulli ergo, etc.

cellere et inter ca;teros reges in devotione Rom. Datum Romaa apud Sanctum Petrum.
Ecclesiae proposito persistere firmiori. Hinc est CXXXIII.
quod nos attendentes fiileni el devotionem quam fj CRADE.NSI PATRIARCH.E.
charissinms in Christo lilius noster Philippus rex Vt decimas a sibi subjectis parochianis recipiat, etsi

Francorum illustris, non solum circa Rom. Eccle- hactenus sub aliis episcopis habitarunt.

siam.verum etiam circa Ecclesias universas quasi (Apud S. Petrum, iv Non. Maii.)
ex liberalitate innata creditur exhibere, de venera- quando u fratribus et coepiscopis nostris a no-
Si

bilis fralris nostri Rolhomagen. archiepiscopi di- bis requirilur quod a tramite rationis non deviet,
scretione miramur; quia, sicut audivimus, cum eorum postulationi facilem nos convenil praebere
idem rex superfacto Andeliaciabipsoarchiepiscopo consensumjut eo fortius circa injunctum sibioffi-
tanquam asuspeclojudice appellarit(S8),nealiquid cium intenderevaleant etinnostradevotioneprr.M-
possetinejus praejudicium generari, nihilominus stere, quo se a nobis benignius ac celerius sense-
idem archiepiscopus ipsum infestat ejusque lerram rinl exaudilos. Inde estquod cum Ecclesiam saneli

in sua provincia constilulam eeclesiastico minatur Achindani apud Constantinopolimte habere propo-

(58) Vide supra epist. 108.

 ,

121 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 122

nas, quidam suffraganeqrum tuorum decimas apa- A leviumnonexcederetexpensanim.Sednunctantum
rochianis ejusdem Ecclesi», qui detuispartibus ac ibi excrevitnumerusservitorum el fratrum quod ad
eamdem parochiam saspe domicilia transferunt, ea faciendam procurationem vix modo quatuor mar-
occasione instanter requirunt, quia patres eorum, chfje sufficerent, quao pro una sulTicienter fieri con-

avi sive proavi decimas ipsis aliquando persolve- suevit. L*t igiturper apostolicas sollicitudiniscuram
runt,el ad ipsas decimas extorquendas nonnun- yestris possit in parte ista
gravaminibus provideri,
quam suos vicarios transmittere non formidant : auctoritate prsesentium vobis indulgemus ne ultra
non atlendentes quod licet ipsi parochiani eorum primam mensuram in procuratione ipsa sitis ulte-
aliquando fuerint, ex quo se ad alienam parochiam rius pradictis fratribus obligati ; sed expensis illis
transtulerunt, manura nonlicetcuiquamin messem qusB sufficere consueverant sint contenti;nisi forte
mittere alienani. Ideoque nos indemnitati tua? sol- facullates Ecclesise vestras in tantum excreverint,
licite providere volentes, fraternitati tuae prtesen- quod sine gravamine,ampliato fratrum numero.ad
tium aucloritate concedimus ut liceat tibi aparo- solvendum debitum procurandi exteuJi possit
chianis pra?scripta? Ecclesiae tuae beati Achindani, quantitas expensarum. Nulli ergo, etc.
non obstante quod eorum antecessores praedictis Datum, ul supra.
suffraganeis tuis, dum in ipsorum parochia per- ~ CXXXVI.
raanebant, decimas persolverunt, libere decimas ABBATi ET CONYENTUI SA.NCTI VEDASTI,
percipere et tenere, nihilominus etiara jus con- Statuta et laudabiles camobii istius consuetudines
ventuale, quod in capellis Eeelesia- pnenominata' pontifex confirmai et approbat.
tibidejure competit,sine contradictione cujuslihet (Apud S. Petrum, n Non. Maii.)
deauctoritatenostra valeasexercere.Nulliergo,etc. Cum anobispetilur, etc.,'is'/»r vestris poslulatio-
Dalum Romae apud Sanctum Petrum, iv Non. Maii nilms inclinati,ratiohabilesconsuetudinesEcclesiae
pontilicatus nostri anno primo. vestra: a bonas memoriae P. sanctiGrisogoni presby-
CXXXIV. terp cardin. tnnc legato sedis apostolicae approba-
ABBATI ET CONVENTUJ BELL.EVILL.E. tas, el per M. quondam abbatem sancti Vedastide
Quod liceat ipsis, cum eonsensu episcopi ,-t sine de- consilio majoris et sanioris partiscapituli redactas
trimento allerius, oraloria exstruere. tam sigilli ipsius quam card. ejusdem
in scriptis, et
(Apud S. Pelrum, Non. Maii.) rauuimine roboratas auctoritate apostolica confir-
Cum a nobis petitur, etc , usque ad verbum illud ef- mamus etprtesentis scripli pagina communimus :

feclurn. Ut igitur apostolici favoris obtentu religio inhibentes ne veltu, fili abbas, vel tuorum quilibet
vestra, Deo dante, grata in spiritualibus et tempo- successorum contra eas temere veniat, nec vos, filii
ralibus recipial incremenla, statuimus ut vobis de G monachi.contravenienti aliqualenus parealis. Adji
concessione nostra sit Iicitum in locis in quibus cimus eliam ut, sicut in instrumento earumdem
competens fratrum numerus a vobisfuerit inslitu- consuetudinum eontinetur, curias et domos obe-
tus, cum assensu dicecesani episcopi, sine detri- dienliarum in quibus monaclii consueverunt hac-
mento juris alterius, oratoria sine cujuslibet con- tenus ministrare nunquam ulli laico sub quocun-
tradictione construere, uhi fratrihus morantibus que censu temere concedere prasnpiatis, sed tam
cum familiis suis secundum statuta ordinis vestri res Ecclesiae vestras quam obedientiarum ipsius per
divina valeant officia ministrari. fratr.es vestros et monachos custodiantur et fideli-
Datum Romos apud Sanctum Petrum, Non. Maii, ter pertractentur. Ad luec, auctoritate vobis apos-
pont, uostri anno piinio. tolica districtius interdicimus, ne obventiones cha
cxxw. ritatum, annuos etiam redditus refectioni fralrum
EISDEM. et pauperum in anniversariis deputatos, in alios
De procuratione exhibenda fratribus S. Irensei, usus, nisi evidens Ecclesiae necessitas vel utilitas
(Datum, ut sitpra.) exigat, praeter communem assensum vel majoris
(!J0) Quanlo Creatori vestro sub reli^ionis hahitu partis consilii sanioris aliquatenusconvertatis; sed
astricti estis devotius famulari, tanto sollicitiusnos D lam dietcc quam et redditus ipsi, per
obventiones
convenit providere ne per immoderati oneris gra- priorem et monachos, quos capitulum ad hoc de-
vitatem aliquatenus possit in vobis monastici pro- putaverit, fideliter reserventur. Nulli ergo, etc.
fectus ordinis impediri. Accepimusautem vobis si- Datum Roma? apud Sanctum Petrum, u Nonas
gnificantibns quod ab ipso donius vestra? fundatio- Maii.
nis primordio de fundatoris voluntate proeessitut CXXXVII.
fratribus S.Irena^i procurationem unam annis sin- GERARDO ABBATI ET C.ONVENTUI VlRZILUCENSl.
gulis liberaliter exhiberet, cum terrasvel redditus Veteres consuetudines laudabiles approbat, et nova
non teneatis ab eis, propterquoshujusmodi procu- iis privilegia confert,
ratio ipsis debeat exhiberi. Verum tunc temporis (Apud S. Petrum.)
propter fratrum et servientium paucitatem donium Quamvis universa loca religiosa fovere ac diligere
vestram exhibitaprocuratio nongravabat,cum fines teneamur, illis tamen propensiorem curam impen-
("59) Cap. Quanto, De censib.
123 1NN0CENTII III PP. REGESTORUM LIB. I 1-24

dere nos oportet qnSB specialiter beati Petri juris

CXXXMII.
^
existunt et ad uostram nullo mediante provisionem EISDEM.
pertinent et tutelara.Inde estquodnos jura mona- De privilegio in fraudem aJioro>»,«( quo piivilegiali
sterii vestri volentes integra conservari et eontra abutuntur, impetrato, revocando.
stationes indebitas vos et idem monasterium , Apud S. Petrum.)
di communire privilegio libertatis ad exem-
Ad audientiam apostolatus nostri pervenit quo^
plar felicis memoriae Urbani, Glementis et Celestini
canonici castriCensurii a sede apostolica indulgen-
pra?decessorum nostrorum, auctoritate apostolica
tiam impetrarunt ne pro injuriis a dominis ejusdem
probibemus ne ullus omnino archiepiscopus, epi-
castri vicinis Ecclesiis irrogatis, castrum ipsum
scopusaut alius Ecclesiarum praelatus, nisi dc spe-
subjici valeat interdicto :cujus libertatisoccasione
cialimandato Romani pontificisvel legati ab ipsius praedicti domini malignandi materiam assumentes,
latere destinati, in monasterium ipsum, abbatem vobis et Ecclesiisvestris damnaplurima et injurias
Vel aliquem fratrum vestrorum interdicti, suspen- intulerunt, de quibus nullam potuistis consequi
sionis vel excommunicationis sententiam promul- ralioncm. Ideoque pra^senlibus vobis litteris iu-
praesumat quod si fecerit, eam deeerninms
:
dulgemus; ut prescripta indulgentia in prasjudi-
Qon tenere. Libertates praeterea et immunitates et cium justitia; et juris monasterii vestri nullas vi-
B
rationabilesejusdem monasteriiconsuetudines hac •

res obtineat in posterum vel effectum.

tenus observatas, tam in animarum cura presbyte- Datum Roniaa apud Sanctum Petrum.
ris Ecclesiarum Virziliaci, Asconii, Sancti Petri,
GXXXIX.
Castri insulae.el Monterione committendaet contra-
GERARDO ADBATI VIRZILIACENSI.
hendis matrimoniis et Legitime dirimendis, et ex-
eommunicandisvelabsolvendissuspendendis.desti- (Apud S. Petrum, x Kal. Maii).
tuendi-et restituendis presbyteris, clericis et pa- Cum usque ad oerbum Ulud
a nobis petitur, etc ,

rochianisEcclesiarumiliarumquaminaliisnegotiis
assensu. Devotioni tua; proesenti paginaindulgemus
etsacramentis ecclesiasticis, ratas essedecernimus ut liceat tibi et successoribus tuis homines tua?
et eas auctoritate apostolica vobis vestrisque suc-
subditos potestati civili judicio experiri coram te
cessoribusconfirmamus:districtiusprohibentesne volentes, lite mota, juris ordine observato, ad ju-
quas possessiones,jura,vel bona praedicti monaste- dicium convocare et cogere appellatione remota ad
rii praeter conscientiam sedis apostolic», cui spe- judicium quod juste tuleris observandum. Xulli
cialiterestsubjectum,quomodolibetalienarevelan" ergo etc.
tiquasetrationabiles ejusdem monasteriiconsuetu- _ Datum Romae apud Sanctum Petrum, x Kalend.
dines,ethactenusobservatasviolarepraesumat:quod ^ Maii.
si a quoquam fuerit attentatum.omnino statuimus

irritandum.AdjicimusetiamutsiEcclesiarumprae- CXL.
lati a vobiscanonice tertio requisiti,manifestos ma- ABISATI ET CONVENTUI VIBZILIACENSI.
lefactores vestros interdicere et excommunicare ne-
Ne proelati visitantes, multitu line ministrorum Ec-
glexerint, licitum sit vobis et successoribus vestris
clesias gravent.
ut eos candelis accensis vice nostra exeommunice-
tis etinterdicatis nuntietisque excommunicationis (Apud S. Petrum.)
et interdic ti vinculo innndatov quos tandiu volumus
:
Cum ad quorumdam malitiam coercendam
(60)
sicut excommunicatos et interdietos ab omnibas evi- in concilio fuerit Lateranensi multa deliberatione
tari, donec de perpetratis excessibus satisfaciant statutum ul archiepiscopi, episcopi, archidiaconi,
competenter, et si delicti qualitas hoc exegerit, ad archipresbyteri etiara et decani certum evectionis
sedem apostolicam cum testimouio litterarum ab- numerum etpersonaruminEcclesiarum visitationi-
batisvelcapituli veniantabsolvendi.Liceatinsuper bus non excedant quia, sicut audivimus, quidam
;

vobis, sicut a benignitate sedis apost. instantius
postulastis.ut in solemnitate quam in translatione
beataeMariaeMagdalenaeinfraQuadragesimamannis
singulis celebratis, ad gloriam Dei et laudem, ob
solemnitatis ip^ius reverentiam, Gloria in excekis
Deo ad missas de festivitate ipsius in monasteriis
vestris solemniter decantetis. Nulli ergo, etc.
Dalum Romae apud Sanctum Petrum.
(60)Cap.C«;« ad quorumdam,Le excess. Praelat.
ex praedictis personis id in Ecclesiis vestris nequa-
D quamobservant,super eo commoditati vestrae salu-
briter duximus providendum. ldeoque discrelioni
vestroe prsesentium auctoritate concedimus ut si
praenominata? personae numerum evectioniset per-
sonarum in concilio constitutum.cum Ecclesias vi-
silant, excedere forte praesumpserint, et pro illis
procurationem exegerint, liberum sii vobis aucto-
ritate apostolica denegare. Et si propter hoc in
Ecclesias vestras vel clericos vestros aliquam sen-
tentiam promulgaverint, ipsam auctoritate apos-
tolica decernimus non tenere. Nulli ergo, etc
Datum Rorua> apud Sanctum Petrum.
123 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 126

CXLI. p^ et interdicti sententiam, sublalo appellationis im-

EISDEM . pedimento, cogatis. Volumus autem ut sicut vos
Concovdiam supcv pvocuvatione cum comite Nivcrnen. ad hoc tenemini, ita et vestri successores ad idem
dpprobat. in posterum teneantur.
(Apud S. Petrum.) Datum Romae apud Sanctum Petrum.
(61) Cum a nobis petitur, etc, asquc ad verbum
CXLIH.
illud justis precibus inclinati, conventionem inler
vos ex una parte et dilectos filios nostros nobilem ARCHIPRESBYTERO S. ANDHE.E DE PALLIAN.
viruni Petrum comitem Nivernen. et Agnetem uxo- U( u$orem, qua maritus ob pravam suspicionem
rem ipsius exaltera, persollicitudinem venerabilis cerat, recipere cogat, ct clenoum de suo ori
fratris nostri 0. Hostien. episcopi tunc apost. sedis gloriantem suspendat.
legati, mediante charissimo in Christo filio nostro (Datum, ut supvu, jv Id Maii.)
Philippo rege Francorum illustri unanimiterfactani
super obligalione procurationum, quas ipsecomes (62) Quam sit grave crimen in clerieis gloriari

inPascha et festivitate sanctse Mariae Magdalenae ab

Ecclesia vestra accipere dicebatur, pro mille quin-
gentis marchis argenti facta, sicut in
regis episcopi, comitis et comitiss;e,
moriae a-iehiepiscopiSenonen. etvenerabilium fra-
frum nostrorum Eduen. Ligonen. Antisiodoren. et
Nivernen. episcoporum scriptis authenticis et te-
stimoniis pro bono pacis et concordiaa continelur,
auctoritate apostolica confirmamus et praesentis
scriptipagina communimus. Praeterea vobis distri-
ctius sub excommunicationis pcena vetamus ne de
pecunia ista liceat vobis vel successoribus vestris
aliquid relaxare. Decernimus ergo, etc.
Datum Rornae apud sanctum Petrum.
CXLII.
SE.NO.NEN. ARCHIEPISCOPO, EDIENSI, LINGONENSI,
TISIODORENSI, ET NIVER.NEN. EPISCOPIS.
Ut concordiam, de qua cpistola prMScedenti,
hxredes alque successores observare cogant.
(Apud S. Petrum.)
Vestra novit universitas quae conventio interve-
nei it Girardum abbatem
inter dilectos lilios nostros
nobilemvirum P. comitem
et fratresVirziliacen. et
Nivernen.atque Agnetem uxorem ipsius superobli-
gatione procurationum quas ipse comesa ccenobio
Virziliacen. in Pascha et festivitate beatae Maria'
Magdalenm recipere dicebatur. Cum igitureomposi-
tionem illamadexemplarfelicismemome Celestini
papffi praedecessoris nostri, qui ejus processum
plene cognovit, auctoritate apostolica duxeriums
conlirmandam, fraternitati vestrse per apostolica
scripta mandamus lirmiterque prsecipimus quate
nussipraedicticomesetcomitissavelhaeredeseorum
ab illa compositione resilierint, et non observavc-
rint eam, quemadmodum in aulhenticis scriptis ve-
nerabilisfratrisnostriOctaviani Hostien. episcopi,
tunc apostolicae sedis legati,et charissimi in Chri-
sto filii nostri Philippi regis Francorum
cum malefecerint et in rebus pessimis exsultare,
nullus sanae mentis ignorat. Accepimus sane.quod
eorumdem B non sine dolore referimus, quod cum Riccius de
liennneR. liliam suam cuidam Joanninomine tra-
et bonae me-
diderit in uxorem, Petrus diaconus Ecclesiae sancti
Petri, lilius A. sacerdotis,non erubuii publicepro-
fiteri se pnvdictam femiiiam carnaliter cognovisse.
Unde factum est quod preedictus vir ad propria eam
remitteret, cui fuerat matrimonialiter copulata.
Quapropter per apostolica tibi scripta mandamus
quatenus si tibi constiterit de praemissis,omni cou-
tradictione et appell. cessante, praefatum clericum
ab officio et beneficio suspendere non postponas,
compellens virum ut uxorem suam recipiat eique,
sicut justum est, officium exhibeat maritale.
Datum, ul supra, iv Idus Maii. pontificatus no-
A.N-
stri anno priino.
comilis *-* CXLIV.
RIXINEN. EI-ECTO.
(Apud S. Petrum.)
Si gratis factam tibi a sede aposl. gratiam rece-
pisses,nec ejus benignitate fuisses abusus,privile-
gium forsan non mereris amittere, dum non abu-
tereris concessa tibi a sede apost. potestate. Cum
enim, sicut accepimus, bonw memoriaa Celestinus
papa praedecessornoster libi misericorditer indul-
sisset ut aliquandiu morareris in scholis, ut paginw
divinae vacares, benelicii hujus ingratus et indul-
gentiam ipsam indecenter interpretans, saeculari-
bus legibus adhasisti, non attendens quod secun-
dum Aposloium nemo militans Deo implicat se ne-
gotiis saecularibus.Quia igitur abusionem tuam non
D
possumus yquanimiter sustinere, discretioni luae
per apostol. scripta mandamus et districte praeci-
pimus quatenus omni mora et excusatione cessante,
ad gerendam sollicitudiiiem Ecclesia? tibi creditae
illustris revertaris aliquem bene instructum in divina pa-
;

et i orumdem
comitis et comitissae et vestris evi- gina, per quem proficere possis, tecum, si volue-
denlissime continetur, vos eos auctoritate nostra ris, deducturus ; ne forte, sicut in annis, ita pari-
sullultiad observationem ejusdem conventionis et ter et in actibusjuvenem te ostendas.
singillatim et communiter perexcommunicationis Datum Romas apud Sanctum Petrum.

(61) De controversia quae eratinter comitemNi- (62) Cap. Quam sit grave, De excessibus praelato-
vern. et monachos Vezelia: vide t. III Spicilegii
Dacheriani, pag. 529 et seqq., 183 et seqq.
127 INNOCENTI III PP. REGESTORUM LIB. I. 128

CXI.V. A de prafato Willielmo, secundum formam praescri-

DECANO, CANTOM , ET J. MORELLI CANONICO XANTO- ptam adimpletum scituri quod, sicut gra-
fuerit :

NEN. lum nohis plurimum et acceptum existet, si man-

Ut //"iUirlimiiii scriptorem Papa> curent in canoni- datum nostrum pervos diligenti fuerit exsecutioni
rniu Pictaviensi pacip.ce tueri. mandatum, ita dolebimus nec poterimus in patien-
(Rom, ut supra, n Non. Maii.) tia sustinere, si in exsecutione illius negligentes
Nobis nec immerito ad cumulum indignationis inventi fueritis et remissi. NuUis litteris obstanti-
accedit quod mulli apostolieae sedis reverentiam bus,si quse apparuerint harum tenore tacito, etc.
minime attendentes, in tantae rebellionis aculeum Quod si omnes, duo vestrum, etc.
eriguntur, quod ad receptionem eorum etiam quos Datum Romae, ut supra, n Non. Maii.
nostris serviliis insistere nobisque familiariter CXLVI.
adhaerere non dubitant, difficiles se oslendunt,gra- A. PICTAVEN. ET R. rETRACOlUCEN. EPISCOPIS, ET
viterquejrepugnant^ut mandata apostolica eludan- ARNALDO ARCHIDIACONO PETHAGOH. ECCLESI.F..
tur. Quod tanto nobis cedit ad dedecus tantoque Ul Caduniense deformatum monasterium instaurent.
acrius nos commovet contra eos, quanto ignomi- (VI supra, vi Id. Maii.)
niosius videretur, si propter remissionem ac te- (63) Insinuatio dilecti filii Ay. ahbatis Cadnnien.
•d
piditatem nostram eorum infecta negotia remane- nohis exposita patefecit, quod cum ah antiquo ab-
rent, quibus non solum ad simplices preces nos- batia Cadunien. non solum pastorem, sed eliani
tras,verum etiam nobis tacentibus deberet libera- habitum et regularem observantiam de Cistercien.
liter provideri. Sane sicut ex litteris venerabilis ordine suscepisset, tam in temporalibusquam in
fratris nostri episeopi et dilecti filii archidiaconi donorum proficiens incre-
spiritualibus ccelestium
Engolismen.accepimus,cum ipsi a bome memoriae mentis, tandem per quosdam indisciplinatos filios
Celestino papa praedecessore nostro mandatum voluntatis propria? sectatores, qui cervices suas in-
apostolicum recepissent ut dilectum filium magis- domitas ab illojngo suavi et salutariminuslicenler
trum Willielmum <le Marcheio scriptorem nostrum excutere praesumpsere.adtanta? desolationis mise-
canonicum instituerent in EcclesiaPictavensi, con- riam peccatis exigentibusjam devenit, ut a malitia
tradictores excommunieationis sententia percel- inhabitantium in ea (sicut testimonio plurimorum
lentes, iidem mandalum illud fuerunt, prout de- didicimus) defectum minetur pariter et ruinam.
cuit,exsecuti.Nos autem quod ab eis rationabiliter Volentes igitur tantae dissolutionis materiam per
factum est approbantes, venerabili fratri nostro vestram sollicitudinem ampulari, discretioni vestrae
Pictaven. episcopo, tunc apud sedem apostolicam per apostolicascripta praecipiendo mandamus qua-
existenti, viva voce injunximus ut ipsum scripto- C tenus ad loeum pariter accedentes, quidquid corri-
rem illius canonicae plena et pacifica faceret pos- genduminveneritislam in capite quamin membris,
sessione gaudere. Ipse vero quod grave gerimus auctoritatefreti apostolica, solum Deum habentes
plurimum et molestum propter contradictionem proe oculis, corrigalis, et monitione diligenti prae-
quorumdam canonicorum suorum,cum nullum ve- missa, ut ad ordinem Cistercien. redeant, a quo
lil exordio molestare, id exsequi
in sua? novitatis formam religionis sumpserunt, ad emendationem
praeteimittit; licet de ipsius scriptoris, ut asseruit, ipsius loci, tam in capite quam in membris, prout
promotione leetetur. Nolentes igitur ut pro quorum- expedire videritis, procedatis quod statueritis fa-
;

libet contradictione quodapostolica fuit auctoritate cientes per censuram ecclesiasticam nullius con-
statutum, citra perfectionis terminos relinqualur, tradiclione vel appellatione obstante firmiter ob-
sed potius celeri compleatur effectu, per apost. servari ; sollicite satagentes ut conspirationes et
vobis scripta mandamus et districte prsecipimus vitium proprietatis radicitus exstirpentur. In quo
quatenus praedictum scriptorem nostrum canoni- si quis monachorum moriens fuerit vel fratrum
cam ipsam,quamauctoritateapostolicaest adeptus, inventus, Christiana careat sepullura. Nullis obs-
faciatis auctoritate nostra, sublato contradictionis, tantibus litteris,etc.,veritate tacita impetrat. Quod
occasionis et appellationis obstaculo, plene et pa- si omnes, etc.
cifice possidere ;
quoscunque contradictores vel Datura, ut supra, vi Idus Maii.
rebelles inveneritis,per districtionem eccle. appell.
CXLVII
postposita compescentes. Insuper quia praedicti
EPISCOPO, ARCHIDIACONO PETRAGORICENSI, ET R. AR-
canonici Pictaven. quamdam proposuere ordina- CHIPRESBYTERO DE MARMUNTES IN rETRAGOSICEN.
tionem de canonicis, ut ducitnr, se facturos, prae-
DICECESI CONSTITUTIS.
nominato Williel. prorsus excluso nos si quid in ;
Ut latain contra abbates intrusos sententiam tueantur
elusionem mandali apost. eo non admisso prius utqur defenddnt.
fuerit atlentatum penitus irritantes, volumusnihi- (Romae, vt supra. viii ld. Maii.)
lominus et mandamus ut ipsis auctoritate nostra De eommisso nobis statu Ecclesiae nos oportet
curetis districtius inhibere ne in illa procedere csse sollicitos ; ut si forran in ejus corpore sit in-
ordinatione praesumant, donecmandatum nostrum fectum quidquam morbi contagio quod simplicita-

(63) Vide lib. u, epist. 141.

12 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1108. 130
tem corporis valeat offuscare.illud vel debitae cor- A promissioue prorsus obstante.tam in capite quam
rectionis capiat medicinam, vel ne corruptione in membris corrigeret.et exslirpatis viliis,virtules
ipsius pars sincera trahatur, ab unitate corporis ibidem inserere laboraret;et si quid post appella-
penitus amputetur. Sane dilectus lilius. A. abbas tionem ad sedem apostolicam inlerpositam inveni-
Cadunien. in nostra praesentia constitutus nobis ret circa slatum ipsius abbatis temeritate qualibet
exposuit diligenter quod cum Cadunien. ccenobii attentalum, illud in irritum revocaret. Cum igitur
commissum sibi regimen assumpsisset, ne aliqua memoratus episcopus mandaLum aposlolicum re-
de commissis ovibus antiqui hostis versutia ab cepisset et juxta formam ipsius ad monasterium
ovili suo posset surriperejuxta vocem Dominicam Cadunien. accedere festinaret, abbatem de Faesia,
ad fralres suos conversus, saepius horlabalur ut quem ejecto paslore proprio praescripti monacbi
Domino in sancLilate conscientia) etjustitia coram cum abbate de Guudunio in eadem Ecclesia post
ipso servire studentes, sectatores essent bonorum appellationem ad sedem aposlolicam factam prae-
operum, el propria, quae juxla formam sui ordinis sumpluose intruserant, cassavit penilus et amovit
eishabere aliquatenus non licebat, ad communem tam ipsum quam abbatem de Gundunio, qui eum
utililatem Ecclesiae resignarent, el ad Cislercien. intruserat,et fautores etelectores ipsius excommu-
ordinem, de quo primum palrem acceperunt, vo- r> nicationis vinculo innodavit. Quam sententiam
«* w_ w_« ww. _._..-.. -« _«— ~w_ _~'1
1 - ww_ Ann aL^ »1. „ a
/1 /tll iKKfltn,» n t # _
1 *-»
luntate unanimi
* »> _

se transferrenl. Cseterum quidam

/-. « _ _* - ._ *. I _ .. J*.^ 1 _ 1 __ _~-_
dicli
1
monachi observare peniLus contem-
abbates el . _ _. .

ex ipsis palris sui monita conlemnenles et ea quae psere.Unde jamdictus A. Cadunien. abbas com-
salutem propriam continebanl, aegro animo susli- pulsus esl ad sedem aposlolicam laborare. Nos
nentes,in ipsum insurgere praesumpserunt et dia- igitur latam a rnemorato episcopo sententiam in
bolica instigalione seducLi, el palrem et paslorem prccdictos Fuisen. et Gundunien. abbates et alios
pariler conspiralione nefaria ab administratione eorum fautores, sicut ratiouabililerlala est, ratam
abbatia. nixi sunt amovere. vero cum idem Tandem habentes et firmam, praesentium vobis auctoritate
abbas domui sua3 timeret
ex iniquitale filiorum mandamus quatenus ipsam tandiu faciatis auctori-
imminere periculum,inquosdamabbates monaste- tate nostra, nullius contradictione vel appellatione

riisui subdiLos el subjeclos simul cum parLe altera, obstante, inviolabiliter observari, donec pastorem
cautione juraloria interposita, super querelis suis suum A. unanimi voluntate recipiant et debilam
voluntarie compromisil, lali tamen condilione ad- sibi obedienliam et reverentiam impendentes, de
jecla, ul cum discretorum virorum consilio et alio- perpetratis excessibus juxta disciplinam sui ordi-
rum abbalum filiorum eL fralrum Ecclesiae Cadu- nissatisfecerint competenter;inirrilum revocantes
nien. querelas ipsasjudicio vel concordia termina- quidquid in pradicti abbalis prajudieium posl ap-
renl.Vcrumcum ad stalulum arbilrii diem alteru- " pellationem ad apostolicam scdemobjectam consti
trapartium convenisset, dicto abbate proponente terit immutalum monachos auctoritale
; ipsos
contra monachos etprobare parato quod conspira- apostol. compellentes
eidom abbali salisfacere in
tionem fecerant conlra ipsum, el ipsis in jure con- expensis mulualis,dum ad sedem apostolicam per
fessis proprium se habere, supradict) arbitri ex- suos nuntios el etiam in propria persona coaclus
clusis viris honestis ex consensu partiuin juxla est laborare. Nullis obstanlihus litteris harum te-

formam compromissi ad arbitrandum receplis, et nore, etc. Quod si omnes, etc, duo vestrum, etc.

non vocatis abbatibus fratnbus et liliis ad diem Datum Romoe, ul supra, vin Idus Maii, pont. no-
assignatum, sententiam promulgarunt, et ipsos stri anno i.
CXLVIII
monachos nullam conspirationem fecisse penilus
VENERARII.iDUS URATRIBUS ARCIIIEPISCOPIS ET EriSCO-
asserentes, de propriis abbati reddendis nihil pro- PIS AD QU03 LITTER.E IST.E PERVENERINT.
nunLiavere. Unde cum idem abbas se mulliphciter (Apud S. Pelrum.)
gravari cognosceret, tum quia probationem suam Cum inEcclesiis dilectorum filiorum nostrorum
de conspiratione nolebant admittere etbonos viros abbalis et fralrum Virziliacen. per eos capellani
et honestas personas excluserant, tum quia de res conslituanlur, qui debeant ipsis de temporalibus
tiluendis propriis nullam prorsus fecerant men- D respon d e re, dignum est et consonum ralioni ut si-
tionem et ahbates fralres et
ad arbilranduni filios cut ex consueludine observatur, super his contro-
non convocaverant, tam se quam abbatiam suam versia moLa ad judicium ab eisdem fratribus com-
aposlolica. proLeclioni supposuit el a Lam mani- pellanlur. Ideoque fraternitali vestrae praesenlibus
festo gravamine sedem apostolicam appellavil. inhibemus ne capellanos ipsos, vel eosdem
lilteris
Unde proprio nunlio ad sedem apostolicam desli- fralres contra tenorem priviiegiorum snorum in
nalo, bonae memoriae Cceleslino praedecessori nostro audienlia veslra pro temporalibus subire judicium
facli seriem pledius explicavit ;
qui provida delibe- compellaliSjVel si spontanei accesserint, in prajju-
ralioue Ademaro bonae memoriae Pelragoricen. dicium memoratorum fratrum ullatenus admitta-
episcopo dedil firmiterinmandalis ut personaliler tis. Sed si quid super his quajstionis emergat, co-
ad ccenobium Cadunien. accedens, quod ibi sta- ram eis secundum ordinem jurisexperientessuam
tuendum seu corrigendum cognoscereL, auclorilale jusliliam consequantur. Nulli ergo, etc.
apostolica nullius contradictione seu etiam com- Datum Roma? apud S. Petrum.
Patrol. CCXIV.
131 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 132

CXLIX. A [f-satisfecerint competenter] etsi delicti qualitas

;

boc e.\egerit,ad sedem apostolicam cumtestimonio

ABCHIEPISCOPIS, ET EPISCOPIS, ET ALIIS ECCLESIARUM
lilteranim abbatis vel capituli veniant absolvendi.
PR.ELATIS, AD QUOS LITTER.E IST.E PEKVENERI.NT. Datum Rum.r apud Sanctum Pelrum.
De immunitaie et privilegiis monasterii beatm Marix CL.
Virziliacensis.
GERAKDO ABHATI MO.NASTERII BEAT.E MARI.E MAGDALE-
(Apiul S. 1'etrum.) N.E VIRZILIACEN. EJUSQUE FRATRIBUS TAM TR.ESEN-
Licet universa loca religiosa fovere ac diligere TIBUS QUAM PUTURIS, RECULAREM VITAM PROFESSIS
teneamur, illis tamen propensiorem curam impen- I.N PERPE1UUM.
dere nos oportet, quaa specialiter beali Petri juris De eodem argumento.
existunt et ad nostram nullo mediante provisionem Religiosis volis annuere et ea operis exbibitione

pertinent et tutelain. Inde est quod nosjuramo- complere, offlcium nos invitat suscepti regiminis,
nasterii beata) Mari.e Magdalenae Virziliacen.volen- et ordo exigit ralionis.Eapropter, dilecti in Domino

tes integra conservari,et contramolestationes inde- lilii, vestrisjustis postulationibus elementerannui-

bitas fratres et idem monasteriurn speciali commu- mus et pra>fatum monasterium S.Mariae Magdalenae
nire privilegio liberlatis, ad exemplar fe. record. r> Virziliacensis, in quo divino mancipati estis obse-
Urbani,Clementis,Coelestinipraedecessorumnostro quio, ab illustris memorioe Gerardo comite ipsius

rum, auctoritate apostol. prohibemus ne quis vcs- locifundatore et uxore ejus Berlha beato Petro
truin in monasterium ipsum, abbatem aut aliquem apostolorum principi propria devolione oblalum,
de fratribus ejusdem monasterii interdicti, suspen- apostolicse sedis patrocinio communimus et, ad
sionis, vel excommunicationis sententiam promul- exemplar prajdecessorum nostrorum pias recorda-
gare praesumat quod si fecerit, eam decernimus
:
tionis Leonis, Gregorii, Urbani, Eugenii, Alexan-
non lenere. Libertates praHerea et immunitates et dri,Lucii,Urbani, Gregorii, Clemenlis, etCcelestini
rationahilesejusdemmonasteriiconsuetudineshac- Romanorum pontificum (64),statuimusutidem mo-
tenus observatas,lam inanimarumcurapresbyteris nasterium in nullo teneatur alicui nisi tantum Rom.
Ecclesiarum Virziliacensis, Asconii.S. Petri, Caslri Ecclesioe respondere.etillum vobis in abbatem dari

insul.-e et Monterione committenda, et contrahen- volumus et prseponi quem fratres communi con-

dismatrimoniisetlegitimedirimendis,etexcommu- sensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum

nicandisvelabsolvendis,suspendendis,destituendis
et restiluendis presbyteris, clericis et parochianis
Ecclesiarumillarum,quaminaliisnegotiis3tsacra-
mentis ecclesiasticis, ratasesse decernimus, et eas
avobis pr.-pcipimus inviolabiliterobservari. Nihilo-
minus etiam vobis prajsenlium auctoritate manda-
Deitimorem et beati Beuedicli institutionemelege-
rintet Romanuspontifex provideritordinandumaut
suggestione monachorum ejusdem loci consenserit
^ ordinatum. Sane consecrationem monasterii vestri
et Ecclesiarum quie sunt in circumadjacenti villa
chrisma,oleum sanc-
Castri insulae et Monterione,

mus quatenus subditos vestros, de quibus ad vos tum,benedictionem abbalis,ordinalionesmonacho-

praedictorum fratrum fuerit perlata querela,ad ne- rum et clericorum et ceetera ecclesiastica sacra-
cessitatem satisfactionis debitse, contradictione et menta, vobis a quo malueritis catholico episcopo
appellatione cessante,perexcommunicationis etin- suscipiendaconcedimus quiaapostolica fultus auc-
:

terdicti sentenliam compellatis. Alioquin eis aucto- toritate quod postulatur indulgeat. Ecclesia vero 1

ritateapostolica indulsimus uteoscandelisaccensis ejusdem monaslerii per diversas provincias consti-

vice nostra excommunicent, et nuntient excommu- tula! et earum allaria ab episcopis, in quorum diu?-

nicationis et interdictivinculo innodatos:quos tan- cesi sunt,consecrentur,co3meteriabenedicantur,sa-

diu volumus sicutexcommunicatos etinterdictos ab cerdotes et clerici ordinenlur.chrisma et oleum sus-

omnibus evitai'i,donecdeperpetratisexcessibiissa- cipiantur; siquidem gratiam atque communionem
tisfaciant competenter. Praeterea quoniam,ut audi- aposlolicas sedis habuerinl, eteagratis ac sinepra-

vimus, parochiani prasfati monasterii, qui pro ma- eorum sus-

vitate voluerint exhibere. Alioquin pro

nifestisexcessibusamemoratisfratnbusquandoque D eeptionecatholieaqiiemmalueritisepiscopumadea-
sententiam ecclesiasticae districtionisincurrunt,in- tis ;
qui similiter apostol. fultus aucloritatc, quod
terdum ad alialocase transferunl,ut sic sententiam postulatur indulgeat. Porro dicecesano episcopo in
et justitiam fratrum eludant districte mandamus
;
monasterioveslro, nisi forte ab abbate fuerit invi-
atquepraecipimusut eosqui taliterduxerint correc- tatus,nec stationes agere ncc Missas lieeat publicas
tionem ecclesiasticam contemnendam, pariter et celebrarc,nequeullamineodem ccenobioetcircum-
alios malefactores eorumdem fratrum, qui vel a vo- adjacenti villa et in ecclesiis Asconii, Sancti Pe-
bis velab ipsis autab aliis fuerint excommunicatio- tri, qua; sunt in radice monlis ipsius sitse, et in ec-

niset interdicti vinculo innodati, cum requisiti fue- clesiis Castri insulaa et Monterione dominationem
ritis, per parochias vestras tandiu sicut excommu- exercendi vel interdicendi habeat potestatem. Man-
nicatos ab omnibus evitari,
et interdictos faciatis suro in perpetuum praeterea decreto penitus prohi-
donec iidem malefactores satisfacere compellantur bemus ne abbatem vel monachospersona quselibet

(64) Vide Notas ad Lupum Ferrar. pag. 367, 412, 449. et seq. et in appendice pag. 10.
133 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 134

sa.cul_risadcuriamsuamjudicandosvelincausam A episcopi audiremus, eo, sicut recolimus, patenter

expresso, ut super his articulis in quibus jus epi-
ducendos vocet nec abbas vel monachi aut eorum
;

scopale monasterii privilegia excludebant nulla p r

homines ab ecclesiacui serviuntjudicandi coacti pro
testes inquisilio haberetur, sed super aliis de qui-
susceptionejudiciicuriasprincipum adeantaliquo-
abbas bus ab episcopo quaestio contra monasterium mo-
rum, neque peralicujusprincipispotestatem
Ecclesioo Virziliacensis, si qua in- vebalur. Testibus itaque praefato tenore receptis et
cum hominibus
causam intret nec ali- depositionibus eorum redactis in scriptis, fuit in-
ter eos querela emerserit, in ;

audeat, vel dulta commissio pro aliistestibus producendis, dif-

quis eos adversus abbatem defendere
finitiva sententia apostol. sedis examini reservata.
tueri ; nec burgenses vel homines Ecclesiae Virzi-
abbatem et monachos quisquam Proinde postea quae acta sunt sub judicibus dele-
liacensis praeter
distnn- gatis,tam episcopi quam monasterii procuratori-
principum ad suam curiam judicandos et
compellat. Ad haec, saepe- busstatuto termino in nostrapraesentia coustitutis
gcndos puniendosve ire
contirma- post multa binc inde proposita ab episcopi procu-
dicto raonasterio auctoritate apostolica
ratore quoesivimus ut quidquid peteret, scripturae
mus quaBCunqnepraedictorun» fundatorum seu quo-
serie declararet. Qui licetanteaperadvoeatumsub-
rumcunque fldelium Legitima collatione aut aliis
jectionem monasterii cum aliis petiisset, tandem
modis nosciturpossidere, et quascunque ju-
justis g libello porrecto confessusest, quod nihil in corpore
ste in futurum et cauonice largiente Domino po-
providentes, monasterii vindicaret, sed in ecclesiis in villa cir-
terit adipisci. Praeterea quieti vestra.
apostol. interdicimus et sub excom-
cumadjacenti monasterio constitutis,clero etpopulo
auctoritate
municationis vinculo prohibemus, ut infra per-
earumdem et quibusdam aliis jus episcopale do-
determinatas mino suo restitui postulabat quorum possessio-
:

tinentias monasterii vestri crucibus

nullus hominum capere, invadere seu bona sua
au- nem Eduen. Ecclesiam habuisse et praeter juris
offensionem fa- ordinein amisisse sufficienter probatumesse testi-
ferre sive assultum vel quamlibet
aucto- busasserebat el ideo attestaliones aperirieum in-
cere, neque per alicujus ducis vel comitis
;

E contra vero Virziliacenses nec

ritatem quisquam sine licentia vestra in eodem
stantia requirebat.
litem fuisse super his quae exempta sunt per pri-
monasterio missas celebrare et oblationes detinere
prfflsumat.Nihilominusquoqueprredecessorumno- vilegia contestatam et se libere usos suis privile-
afllrmabant. Nos vero privilegiis monasterii
strorumfe. mem. Urbani, Eugenii, Alexandri, I.u- giis

cii,Urbani,Gregorii,ClemenlisetCo?l stini Roman. diligenter inspectis, villas circumadjacentis eccle-

siasscilicel SanctiPetri, SanctiChristophori,San<ti
pontificum vestigiis inhaerentes, statuimus ut in
provincias Stepham, Sanctae Marthae, Sanctae Crucis, et Sancti
Stephani, Sanct.
ecclesiis et capellis vestris per diversas
^ Jacobi, plena et pari cum monasterio gaudere re-
presbvteri a vobis vel fratribus vestris
constitutis pres
snnt, perimus libertale. Quia ergo, sicut dictum est.no-
eligantur ut episcopis. in quorum dicecesi
;

non fuil prffldecessoris intentio ut super his

prsesententur a quibus, si idonei fuerinl, curam
stri
:

qua; inprivilegiisexirauntur vel haberetur quaestio

animarum accipiant: ita quidem quod de plebis
vel testimonium redderetur, attestationes omnes
cura teneantur episcopis respondere de oblationi- ;

super liis. si quae sunt exhibitoe, duxiraus irritan-

bus vero, decimis aliisque redditibus, sicut a pra.-
das. Sane libertatem monasterii ex ipsa procura-
decessoribus nostris vobis concessum fuisse digno-
suam justitiam exsequanlur. toris episcopi confessione tenentesei privilegiorum
scitur, in curia vestra
claram seriem in aliis, quae licet exempta inquae-
Quod si facere forte noluerint, subtrahendi eis
stionem deducebantur.attentius intuentes, procu-
temporaha ipsa, liberam habeatisauctoritate apo-
ratori episcopi de consilio fratrum nostrorum su-
Btol.faeultatem. Sententiam insnper super causa
per subjectione monasterii et omnibus quae in
qure inter vos et bona- memoria. Stephanum quon-
pnvilegiis eximnntur per diffinitivam sentenliara
quam Eduen. episcopum vertebatur, a doraino Ur-
silentiumperpetuum ita duximus imponendum, ut
bano praedecessore nostro de communi consilio et
in ecclesiis supradictis, clero et populo earumdem
assensu fratrum prolatam et a felicis record. Cle
D et villa circumjacentinihil juns, mhil consuetud.
mente prasdecessore nostro postmodum confirma- __ __i__l omnino
nis. nihil
___»_,- -....-r.iiiiv.
quisquam, praeter Romanam PV
nT<i.(_r'Rnr..m.rnii Ec-
tam, auctoritate apostol. concedimus et praesentis
clesiam, secundum quod privilegia continent, quao
scripti pagina communimus. Quae quidem
senten-
quae sub examine sedis diligenter inspeximus, habeat potestatis. Verumta-
tia talis est. Controversire
menprincipalemsuperipsisprivilegiisqufestionem
apostol. terminantur litterarura debent memoriae
commendari, ne tractu temporis in recidivaa quae- siea episcopus non in parte sedtotaliter tentave-
improbare, ipsi liberam Teservamus. Decerni-
stionis scrupulum deducantur. Meminimus autem
rit

pic-e memoriae praedecessorem

nostrura Lucium pa- mus ergo, etc, usque ad oerbum illud, fatigare aut
pam venerabilibus fratribus nostris T. Portuen. et de propriis animalibus quffi in cellis ejus sunt,de-
E. Albanen. episcopis et nobis adbuc in minori
cimas exigere, sed omnia etc. salva in oranibus

sedis apostolicae auctoritate, et in illis ecclesiis

officio constitutis injunxisse ut incausainter ve-
quaeexempto?nonsuntdio?cesanorumepiscoporum
nerabilem fratrem nostrum Eduen. episcopum et
canonica justitia. Ad indicium autem tam jurisdi-
monasterium vestrum diutius agitata, testes ipsius
135 INNOCENTI III PP. REGESTORU.M LIB. I. 136

ctionis Romanao Ecclesiae quam libertatis vestrae, A CLII.

libram unam argenti nobis nostrisque successori- E I D E M.

bus annis singulis exsolvitis. Si qua igitur, etc. Quod novam cathedram ipsi erigere liceat. Cxnobia
Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum tamen i?i illos usus non convertantur, sed comobia
Rainaldi domini papae notarii, yicem agentis can- per-maneant.

cellarii, 111 Non. Maii, indictione prima, Incarna- (Datum, ui supra.)

Lionis DominicaB 1198, pontiflcatus vero domini Cum ad ecclesiastici honoris augmentum tuam
[nnocentii p^pse tertii anno primo. sollicitam cognoscimus voluntatem, tanto ibi pro-
pensius in Dominocongaudemus,quanto personain
CLI.
tuam sinceris charitatis brachiis amplexaiuur,
WILLIELMO REUEN . AHCHIEPISCOPO ,
SANCT.E SABI.N.E
et te tanquam pra?cipuum Ecclesi.'e membrum in
r.AHIilNALl.
domo Domini desideramus evidentius elucere.Per-
Ut electo Cameracen. liceat resignare juri, et ut elv- venit siquidem ad audientiam nostram quod cum
gatur alius idoneus a capitulo, intra mensem, vel ad ampliationem divini cultusethonorem Ecclesire
instituatur auctoritate apostolica.
Gallicanae ih castro tuo, quod Mosomum dicitur.
(Romse, v Idus Maii.) B in abbalia ojusdem castri disposuisses novum epi-

Cum illos qui ad praelationis ofticium evocantur seopatum erigere. a felicis recordationis Coelestino
esse deceat sollicitos etattentos, ut tanquam boni papa praedecessore nostro superhoc licenliam po-
pastores vigilias noctis custodiant super grege stulasti ;
qui fratrum deliberato consilio, sicut in

sibi commisso, ne lupus rapiat vel dispergat, qui ejus litteris continetur,
tibi per scripta sua conces-

propter impedimentum cordis aut corporis ali- situtde assensu charissimi in Christo filii nostri
quandoad hujusoffieiionuseleeti suam insufflcien- illustrs regis Francorum, de consilio etiam vene-

tiam recognoscunt et malunt praelationis officium rabilium fratrum nostrorum Atrebaten. etAmbia-
resignare quam velint sub eorum regimine gregem nen. episcoporum, illud apostolica auctoritate

Dominicum deperire, gratum exhibent Domino, si- suffultus, nullius contradictione vel appellatione

cut credimus, famulatum et petitionibus eorum obstante, in hujusmodi negotio agere procurares

favor est apostolicus impendendus quia lutiusest ;

quod ad honorem Dei etEeclesiaecognosceres per-
in Ecclesia non praeesse quam non prodesse qui tinere ; illos ecclesiastica distrietione percellens

praesunt. Licetautem occulta cordium ille solus in- qui super hoc ducerent temerilate qualibet re-
tibi

telligat qui renum est scrutator et cordium quia sistendmu. Nos igiturejusdenipraedece6sorisnn>tii
;

tua quam dilecti QJvestigiis inhaerentes, defratrum nostrorum consi-

Cameracen, electi exstitit postulatum ut si
filii
idem electus cujuspiam infirmitatis conscius, pro-
pterquam ad regimen ipsius Ecclesire insufficiens
'lio,utin praedieta abbatia, juxta pneseriplam tibi
formam a praedecessorenostroepiscopatum erigere
valeas, vel si malueris in eodem castro cathedra-

dignoscitur, vellet sine pravitate aliqua resignare, lem Ecclesiam cui praeficiatur episcopus fabricare
liceret libi eamdem recipere cessionem ; volentes, liberam tibiconcedimus auctorilate apostolica fa-
cullatem ila tamen quod ab eodem monaslerio
quantum cum Deo possumus, Cameracen. Eccle- :

siae providere, auctoritate tibi praesentium indulge- monachi nullatenus excludantur; ne forte venire
mus, ut si electus ipse propter praedictam causam contra sancliones canonicas videremur, quibus
sine pravitate renuntiare voluerit, resignationem provida fuit deliberalione statutum. ul quae semel
ipsius aposlolicaauctorilate recipias, etascitis libi Deo dedicata sunt monasteria, semper maneant
venerabilibus fratribus nostris Atreliaten. et Am- monasteria; cum et hodie generaliter statuaturut
bianen. episcopis canonicos proedicta? Ecclesioe ordo monasticus, qui in aliquo monasterio secun-
studiosiusmoneas et inducas ut infra mensem post dum Deum et beati Renedicti regulam dignoscitur

admonitionem vestram, personam idoneam sibi institutus,perpetuisibidemtemporibus inviolabili-

communiter juxta sanclionem canonieam eligant ter observelur. Si vero praedictorum episcoporuni
n copiam habere non poteris, tu cum eorum altero
in pastorem. Si vero in electione facienda omnes
vel major et sanior pars, norr potuerint convenire, juxta prasscriptam formam in ipso negotio proce-
ut ab eadem Ecclesia dissensionis in electione dendi habeas poteslatem. Nulli ergo, etc.
amoveatur materia, per quam jamdudum plurima Datum, ut supra.
sustinuisse dignoscitur detrimenta, ex tunc tu pa- CLDI.
riter cum praedictis episcopis vel eorum altero, si

ambos habere non poteris, non obstante contradi-

ctione vel appellatione cujuslibet, praeficiendi ipsi Quod ipsi in novo suo episcopatu dignum aliquem oi-
i-iiin prxficere liceat.
Ecclesias personam idoneam in pastorem liberam
habeas auctoritate apostolica facultatem. Nulli (Ut supra, vu Id Maii.)

ergo, etc. Cum in ecclesia Dei ex dispositione divina locnm

Datum Rorna, ut supra, V Idus Maii, pontilicalus oblineasdigniorem.pelilionilius tuistanlolihentius
nostri anno primo. favorem apostolicum impertimur, quanto eas cre-
137 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 138

dimus ex maturiori deliboratione procedere et A tudine providere.ut reddiius illos, qui in praejudi-
personam tuam cognoseimus ad augmentationem cium tuuma mensa episcopali irrationabilitersunt
ecclesiastica? dignitatis sollicitius aspirarc. Cum snbtracti, tibi liceat.appellatione remota, legitime
igitur tibi tam a felicis recordationis Ceelestino revocare, fraternitati tu:e auctoritate prwsentium
papa pnedecessore nostro quam a nobis de fra- indulgemus. Nulli ergo, etc.
trum nostrorum consilio sit indultum ut infra ca- Datum, etc, ut supra. vi Non. Maii.
strum tuum, quod Mosomum dicitur, in abbatia CLVI.
ejusdem castri valeas episcopura erigere, vel si CANONICIS ECCLESI.E BEAT.E MARI.E TORNACEG.
malueris in eodem castro aliam cathedralem ec- Ut fruetus altarium vicariis sequaliter dividantur.
clesiam cui pra?ficiatur episcopus, fabricare ; ut {l't supra, vin Ii.l. Maii).
landabile tua<voluntatis propositum melior sequa- Cum a nobis petitur, elc. usque ad verbum as-
tur effeelus et ad exaltationeni novi episcopatus sensu ; ut redditus, qui a diversis donatoribus ad
studeas affectuosius et intendas,persona? tuae,quam usum vicariorum ecclesia1 vestrae, qui non sunt
pra>rogativa dignitatis honorare volumus speciali, majoris altaris servitio deputati,per temporum vi-
auctoritate praesentium indulgemus ut liceal tibi, ces proveniunt, colligantur in unum et per minis-
quoad vixeris, personaliter in eodem episcopatu, g tros vestros inter eosdem vicarios sequaliter divi-
eorum requisito assensu quibus episcopus prfeli- dantnr, qui communi assensu capituli, secundum
ciendus exstiterit,nulliuscontradictione vel appel- antiquam et rationabilem ecclesiae vestr;e consue-
latione obstante, personam idoneam instituere in tudinem, institui valeant et similiter amoveri, li-
pontihcem, qui populo sibi commisso pr;eesse va- bi ram vohis auetoritate prn?sentium concedimus

leat et prodesse. Nulli ergo, etc. facultatem. Decernimus ergo, etc

Datum, etc, ut supra, vn Idus Maii, Datum. eic.ut supra, vm Idus Maii.
CLIV. CLVII.
MAGI5TRO GUTSELIN. SUBDIACONO NOSTRO, CANCELLARIO CANONICIS ET CLERICIS TORNACEN. ECCLESI.E.
TORNACE.N. [Ut supra, iv Id. Maii).
Sentcntia cardinalis Remensis a papa confirmatur. Cum a nobis petitur,etc usque ad oerbum postu-
Cum a nobis petitur, etc usque ad verbum illud la(ionibusinclinati,ne coram aliojudice trahamini
effectum.Ad audientiam nostram siquidem te re- nisi per appellationem in causam, quandiu sub
ferente pervenit, quod cum felicis rec Cceleslinus examine venerabilis fratris nostri episcopi Torna-
Papa praedecessor noster causam quae vertebati r n. vel dilectorum filiorum decani et capituli
i-

inter te et Laurentium clericum de Brugis, super vestri stare juri volueritis, praeterquam de nostro
n
proebenda spectante ad magisterium scholarum vel legati nostri mandato, auctoritate vobis pra?-
Ranctae Maria? in Brugis, venerabili fratri nostio sentium indulgemus.Liceat quoque vobis,cum ge-
Willielmo Remen. archiepiscopo Sanetac Sabina? nerale interdictum terra? fuerit,exclusis interdictis
cardinali commisisset Qne debito terminandam, et excommunicatis, clausis januis, uon pulsatis
ipse, allegationibus utriusque partis auditis et co- campanis et suppressa voce, divina oflicia cele-
gnitis,de prudentum virorum consilio te ab ipsius I brare. Nulli ergo, etc.
impetitione absolvit. super hoc p-^rpetuum silen- Dakrm, etc, ut supra, iv blus Maii.
tium imponens eidem. Nos igitur quod per eum- CLVIII.
dem archiepiscopum factum est volentes debitam CMNONIWS ECCLESl.E BF.AT.E 5IARI.E T0RNACEN.
firmitatem habere, praebendam ipsam, sicul juste Q ,1 fntctus majoris <ili<ir'<< possint dwid
possides et quiete,devotioni tuaa auctoritate aj (Apud S. Petrum).
tolica contirmamus, etc Nulli ergo, etc Cum a nobis petitur, etc, usque ad verbum illud,
Datum Romae apud Sanctum Petrum iv Non. assensu, utredditus qui per temporum vices a di-
Hail. versis personis ad usum vicariorura majoris alta-
CLV. u eccle iaeve traeproveninntjCOlligantur inunum
TORNACE.N. BPISCOPO. I 1
.i per ministros vestros inter vicarios aequaliter
Ut a decessoi ibus alienata dividanlnr, qui communi a-M-n-u capituli, secun-
(Ut supra,Non. Maii).
vi dum antiquam et rationabilem ecclesiae vestrae
Cum Ecclesiarum omnium cura nobis immineat consuetudinem, institui valeant et similiter amo-
pastoralis, sic nosconvenit circa utilitatem ipsarum liberam vobis auctoritate praesentium conce-
veri.
attentius vigilare, ut quae male ordinata sunt in dimus facultatem. Decernimus ergo, elc
eis in statum revocentur, auctore Domiuo, melio- Datum Roma? apud Sanctum Petrum.
n-iu. Inlelleximus siquidem per petitioneitl ex tua CLIX.
nobis parte porrectam, quod redditus duodecim CANO.NICIS ECCLESI.E BEAT.E MARI.E TORNACEN.
altarium, qui ad mensam episcopalem specialiter
Confirmatio <<<n^ii'i dam,super fructibus
fuerant deputati.quidam praedeeessorum tuorum I

retroacto tempore minus rationabiliter distraxere. 'Ut supra, ii Kal. Maii).

tes igitur tibi et Ecclesia? tua? paterna sollici- Cum a nobis petitur,etc, usque ad verbum Ulud,
139 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 140

vestris postulationibus gratam convenientiam im- A CLXI.

pendentes, institutionemque quam super frueti- ATREBATEN. EPISCOPO ET CAMERACEN.
bus beneficii quod fuilolim Ivonis de vinea, cujus Ut concordia inita et bona fide 'mterposita transaclio
obsei~vetur.
etiam donatio ad vos nullo medio pertinebat, de
voluntate et consilio venerabilis fralris nostri Ste- (Datum, ut supra).

phani episcopi vestri in Ecclesia vestra fecistis,vi- Yiiis religiosis et his pracipue qui bcati Bene-
delicet ut fructus illi ad agenda communia nego- dicti regulam sunt professi non credimus expcdi-
perpetuo debeant applicari, sicut ipsa re ut, otio claustrali poslposito, contra instituta
tia capituli
institutio rationabiliter facta est et hactenus ob- sui ordinis discurrant per curias sa^culares, aut

servata et in authentico exinde confecto plenius siBCularibus negotiis involvantur. Inde est quod
continetur, auctoritate apostolica confirmamus, nos dilectorum filiorum abbatis conventus san-
et
cli Yedasli Alrebalen. religioni et honestali con-
etc. Nulli ergo, etc.
Dalum, etc, at supra, n Kalend. Maii, pontitl- sulere cupientes,discretioni vestra per aposlolica

catus nostri anno primo.

scripta mandamus quatenus,si nobiles viri comes
CLV. Aionien. et Betunen. advocatus a compositionibus

ELECTO CAMERACENSl, SANCTI AUBERTl ET SANCTI GIL quas idem comes cum eisdcm tralribus superpos-
LENl ABBATIBUS. B sessionibus de Haspra. ej pater prafati advocati

Ut injustam interdicti sententlam revocent. super possessionibus de Saillis et earum appen-

Petrum, n Kal. ditiis volunlate propria inierunt temere resilire
(Apud S. Maii).
voluerint, eos ad observationem compositionum
Cum in Ecclesia Dei omnia
debeant ordi- fieri

nate,non est a pralatis ecclesiarum ex impetu vel ipsarum,sicut sine pravitale facta? sunt et ab utra-

pro qusestu ad sententiam procedendum sed ad ;

que parte recepla?, a nobis etiam confirmataa, mo-
hoc eo majori debent maturitate procedere, quo nitione pramissaper districtionem ecclesiasticam
turpius et absonum magis exislit de prolatateme- appellatione postposita compellatis. Nullis litteris,

re sententia quam de ferenda minus rationabili- etc, ut snpra.

ter reprehendi quorum alteri, primo videlicet,

:
Datuin, ut supra.
CLXII.
pcena ex prasumptione debetur, secundo vero ve-
REMEN. ABCHIEPISCOPO SANCT.E SABIN.E CABDINALI ET
nia pro ignorantia vel diligentia minori donatur.
ABBATI SANCTI BEHIGII ET DECANO BEMEN.
Sane significantibus dilectis filiis abbale et con-
tlt Noviomensem episcopum tertia decimarum parte
ventu S. Vedasli Atrebalen. didicimus quod si
conientum esse et vexatione monasterii S. Vcdasti
quando inter eos et venerabiles fratres nostros abstinere jubeant.
episcopos, et dileclos filios archidiaconos, in quo- C (Datum, ut supra).
rum parochiis aliqua eorum obedientia vel capel- Significantibus nobis dilectis
filiis abbate etcon-

la consistit,super aliquo controversia vertitur, vel ventu sancti Vedasti nostro est apostolatui resera-
alicui ipsorum non satisfaciunt juxta desiderium tum,quod Martinus quondam ejusdem monaslerii
postulantis, ipsi ecclesias eorum in suis parochiis abbas terliam partem decimationis de Moilaivis et
constitutas inlerdicto subjiciunt et interdictum de Ernaldmensnil ab R.quondam Noviomen. epis-
ipsum, nisi placati muneribus, non relaxant. Vo- copo recepit ad censum, et ei tantam se redditu-
lentes autem Ecclesiaa sancti Vedasti paterna sol- rum promisit annis singulis pensionem, quod reli-
licitudine providere, eisdem episcopis et archidia- quoe dua? terliae cum illa tertia vix sufficiunt ad so-
conis per scripta nostrapracipiendo mandavimus lutionem ipsius.Unde ecclesia beati Vedasti jactu-
ne ejus ecclesias sine manifesta et rationabili ram enormem dicitur inrurrisse.Propter quodve-
causa interdicto supponant,nec occasione soccula- nerabili fratri nostro Noviomen.episcopo dedimus
rium negotiorum aut qusestionum emergenlium, in niandalis, ut illa tertia parte decimationis pra-
seu causa lucri captandi, capellanos in ejus eccle- dicUe, sicut justum est,de cajterp sit conlenlus et
siis commorantes impediant, quominus in ecclesiis Ecclesiam ipsam super exactione pramiissa; pen-
suis Quocirca
divina valeant officia celebrare. r\ sionis amodo non molestet. Quocirca discrelioni
discretioni vestrae per apostolica scripta praci- veslra per aposlolica scripta mandamus quatenus
piendo mandamus quatenus, si prafali episcopi si supradictus episcopus mandato nostro parere

vel archidiaconi forsan in ecclesias eorumdem ab- noluerit et pramissis veritas suffragatur, vos auc-
batis etconventus sententiam interdicti minus toritale nostra suffulti memoratum episcopum sua
rationabiliter duxerint promulgandam,vos de sen- lertia manere contentum et ab ecclesiis supradic-
tentiaipsa, appellatione postposita, cognoscatis et tas super ezactione pensionis illius molestatione
eam post cagnilionem,si talem ipsam inveneritis, cessare, sicut justum est,monitione prremissa per
auctoritate freti apostolica relaxetis. Nullis litte- districlionem ecclesiasticam,appellalione remota,
harum tenore tacito.
ris, etc. qua vero partinm legitime citata etc.
cogatis. Si
Dalum Roma? apud Sanctum Petrum. n Kalend. facientesquod decreverilis,etc.Nullis litteris, etc,
Maii, pontificatus nostri anno primo. utsupva. Quod si omnes, etc, tu, frater archiepi-
scope, cum eorum nltero, etc.
Datum, ut supra.
141 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 142

CLXIII A licentiam ei dedit ut arehidiaconatus sui jura, non

ELECTO CAMERACENSI , SANCTI ACBERTI ET SANCTI obstante eompositione prosequinon cessaret;
iila,

GILLENI ABBATIBUS IN CAMERACE.N. DICECESI CONSTI- praesertim eumeampraefatusepiscopus non servas-

TCTIS. set et tam ipse quam plebani socii ejus super hoe

VI episcopos per censuras compellant monasterium S. contra mandati apostolici formam eum plurimum
Vedasti contra suos adversarios jure tueri. molestassent. E contra pr»missi nuntii aflrmabant
(Apud S. Petrum.) quod episcopus suus contra compositionem non ve-
Ut locareligiosaetfratres in eis divinis obsequiis nerat, imo ipsi archidiacono querenti responderat

deputati violentiae non subjaceant laicali, sed insti-
tuta sui ordinis colant potius in quiete, specialis
est eis gratia facienda ne pro sui juris defectu sae-
;
cularibus immisceri negotiis compellantur etad eu-
rias discurrere saeeulares. Hacigiturconsideratione
quod paratus erat facere quod deberet, sicut per
instrumentum publicum ostendebatur, et quod ar-
chidiaeonus contra juramentum licituru ac sponte
interpositum nulla debuisset ratione venire. Et si
forte sibi esset aliquo modo, quod non credebant,

inducti, dilectis filiisabbati etconventui saneti Ve- indultum. prius quae contra compositionis formam
dasti Atrebaten. providere volentes, discretioni ve proesurnpserat, emendare penitus tenebatur, quam
per apostolica scripta praecipiendo mandamus statueretur aliquid supernegotio principali. Cate-
strae B
quatenus si de malefactoribus suis perdicecesanos rum cum in prssentia card. praedicti diutius liti-
gassent, tandem auditis per eum qua? duxerant pro-
episcoposjustitiamnon potuerint obtinere, vos post
trinam admon itionem eisdem episcopis factam, ma- ponenda, fratrum nostrorum consilio habito dili-
lefactores eorumdem fratrum ad exhibitionem ju- genti, causam ipsam sub certa forma tuae fratemi-
tati duximus committendam, per apost. tibi scripta
stitiae per censuram ecclesiasticam, appellatione

postposita, compellatis. facientes quod decreveritis mandantes quatenus utramquepartem adobserva-

per districtionemecclesiasticam inviolabiliter ob- tionem compositionis praedictae (quam licitam esse
servari;necsententiamineoslatamavobis,nisidam- comperimus, et ideo juramentum pro ipsius obser-
na et injuriaspassispriusfuerit satisfactum,aliquis vatione interpositum censuimus fore servandum)

aiideatrelaxare.Volumusetiamnihilominusetman- non obstante absolutione praedicta, quam credimus

damns ut cum ab eodem
abbate et fratribus fueritis \>irsubreptionem obtentam. percensuramecclesia-
ad eorum monasterium accedentes, quae
requisiti, sticam sublato appellationis obstaculo compellere
corrigendafuerint in capite vel in membris, aucto- non omittas; in irritum apost. auctoritatereducens

ritate freti apostolica corrigatis. Nullis litteris, etc., siquidcontra compositionem praedictam perpra?-
ut supra. Quod si omnes, etc, duo vestrum, etc. dictum archidiaconum cujuslibet auctoritate re-
Datum Romae apud Sanctum Petrum. ^ scripti noveris immutatum.Siquidveropostmoduin
inter eos fuerit qua?stionis, partibus ad tuam prre-
CLXIV.
sentiam convocatis audias et illud appellatione re-
GRADEN. PATRIAKCH.E.
mota debitoline decidas. Yolumus praetereanihilo-
Ut causam archidiaconi Tarvisini contra clericos de
minus et mandamus quatenus clericos et laicos,qui
Quinto jure dcpniat.
occasione quaestionis praedictae, quam cum archi-
(Vt supra, iv Id. Maii.)
diacono habuerunt, excommunicalionis,suspensio-
Constituti in praesentia nostra dilecti tilii Jacobus
nis, vel interdicti sunt vinculo innodati, secundum
etOlivieriusnuntiiclericorumplebanatusdeQuinto,
Ecclesiae formam ahsolvas ; illos qui ipsis bona sua
etdilectusflliusarchidiaconusTarvisinus.pro causa
perviolentiam abstulerunt.ad restitutionemeorum
qttae inter ipsos ex una parte et archidiaconum me-
sicut jusluin fuerit, ecclesiastica censura remota
moratum ex alia superjure ipsius archidiaconatus
appel. compellens, et non permittas quod ipsis su-
fuerat agitata et tandem ad nosper appellatiomMii
per beneficiis suisgravamen vel aliqua molestia ab
delata.difflnitioni ejiiseontrariisaffectibus intende-
aliquo indebite inferatur. Illos vero quos Ecctesias
bant.etcumvellenl adinvicemlitigare,dilect fllium
violasse et manus in clericos temerarias inj i e
ii. Cosmac et Damiani diaconum card. ipsis
SS.
|j constiterit, tandiu facias sicutexeommunicatos ab
concessimus auditorem. Cumque partes inejus es-
omnibus arctius evitari.donecpassisinjuriam i tc,
sent prsesentia constilutae, praedicti nuntii pro ipsis
et cum testinionio litterarum, etc.
et parte sua firmiter asserebant quod causa eadem
Datum. ut supra, etc, iv IdusMaii.
post tractatum diutinum amicabili tandem fuerat
compositione sopita : quamquidem archidiaconus CLXV.
jurainento, episcopus verosub pcenamiUelibrarum ARCHIEIMSCOPIS ET ALII5 ECOLESIARUM PB.ELATIS. MAR-

se promiserat firmiter servaturum. Ex adverso au- CHIOMBCS, COMITIBCS, BARONIBCS, ET ALIIS NOBILI-
tem praedictus archidiaconus proponebat quod cum BUS VIBIS, ET CN1VERS1S CHRISTI FIDELIBCS AI) Ql OS

videret partem adversam sibi super observatione LITTER.E 1ST/E PERVENERINT.

compositionisfacta?iiiolestiamirrogare,bona?mem. Ut commissariis apostolicis contra hxreticos auxilio

sint.
Clementi papae praedecessori nostro suam curavit
(Vt supra. iii Id. Maii.)
proponere qua?stionem qui tandem ipsum aprae-
:

stito juramento post causa? cognitioneni absolvit et Cum ad capiendas vulpes parvulas, qua? demo-
 ;

143 IXNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 144

liuntur viueara Domini Sabaoth, species quidera A sores nostri Romani pontifices contulere. Nulli
habentesdiversas,sed caudas adinvicem colli. ergo, etc.
quia de vanitate conveniunt in idipsum, et hsereti- Datum Roma?, etc. IdibusMaii, pontificatus nos-
cos ab fidelium consortio excludendos, dilectum tri anno primo.
filium fialivm Hainerium. potentemdivino munere CLXVII.
in opere el sermone, et cum eo dilectum filium B. HA.G1STRO SCHOLARUM ET VALBERTO CANONICO TAR-
fratrem Guidonem,virumDeumtimentem etvacan-
YI-INIS.
tem operibus charitalis. ad partes vestras duxeri-
Episcopi trucidatores a solo papa absolvendi, excepto
mus destinandos, universitatem vestram rogamus,
articulo mortis.
monemus et exhortamur in Domino, et in remissio-
Super eo de quo nos vestra discretio requisivit,
nem injungimus peccatorum qraatenus eosbenigne
videlicel quidfaciendum sit dehisquicaptionibona?
recipientes pariteret devote, contra haereticos
memoriw V. Bellunen. episcopi, ex qua dignosci-
potenter et viriliter assistalis, eis consilium et auxi -

tur a quibusdam aliis crudelissime interruptus, se

lium irapendentes. Verum quiafraterRainerius pro
diabolico instinctu interfuisse fatentur, si ad Ec-
arduis Ecelesia? negotiis in Hispaniam de mandato
clesiam redire voluerint, in qua sint forma reci-
processit apostolico, volumus nihilominus et man-
f piendi ab ea, vobis taliter respondemus, quod cum
damus ul vos fratres archiepiscopi et episcopi,cum
tam enorme llagitium debita velimus severitate pu-
a dicto fratre Guidone fueritis requisiti, in haereti-
nire, ne facilitas veniae incenlivum prabeat delin-
cos, quos ipse vobis nominaverit, spiritualem gla-
quendi, si communioni fidelium reconciliari deside-
dium exeratis ; laici eorum confiscent et
vero bona
rant. ad s :dem apostolicam veniant absolvendi,
eos ejicianl de terra sua et eorum paleas separent
nisi forte articulus mortis immineat vel hostilitas
a frumenlo. Omnibus autem qui pro conservatione
impediat capitalis quibus in utroque casu recepta
fidei Christianae in tanto discrimine quod Ecclesire ;

secundum formam Eeclesia? sufficientissima cau-

imminet, ipsi astiterint fideliter et devote, illam
tione quod nostris debeant obedire mandatis, ab-
peeeatorum suorum concedimus indnlgentiam,
solutionis beneficium nostra auctoritate potestis
quam beali Petri veUacobi limina visitantibus iu-
impendere ita lamen quod opportunitate recepta,
:

dulgemus.
suscepturimandatum,ad sedem apostolicam acce-
Datum Roma>, etc. ut supra, iii Idus Maii
dere non postponant. Provideatis autem attentius
CLXVI.
ne quid contra pra?scriptam formam quomodoli-
ABBATI SANOTI VEDASTI.
bet attenletis [attentetur].
Approbat quod ex colkgio sseculari
ejus oolurUatem,
C Datum Romre apud Sanctum Petrum,
factum oltm ccenobium, ad collegium revocare la-
boret. CLXVHI.
(Id. Maii.) ARCUIEPISCOPO ET CAPITILO TURONBN.
Piae poslulatio voluntatis effectu debet prose- Citantur ad audiendum >t'nini/'nn,i proferre in causa
quentecomplerinerefrigescatcharitatispostulantis ipsorum contra Ecclesiam Dolensem.
ex longioris mora fastidio vel ex brevi eliam dila-
1
Licel in Ezechiele legatur Animalia ibantet
tionetepescat. Sicnificastisiquidemnobisquodeum non revertebantur, tamen sequitur in eodem Ani-
ecclesia Sancli Petri de Caslro sita juxta monaste- malia ibant, et revertebantur. Quamvis autem haec
rium tuum libera sit, et sicut ipsum monasterium vocum dissonantia secundum sanum consonet in-
ab episcopali jurisdiclione penitussit exempta, et tellectum et varias expositiones habeat mysticas et
in ea olim esse consueverint cononici saeculares, morales, possunt tamen per animalia munda, quas
pradecessores lui, ut possessiones ipsius in suos ruminant etungulam lindunt.rectoresEccle: ioenon
usus converterent, ut in ipsa facerent per mona- incongrue designari qui discerneudo firguntuu-
:

chosministrari indulgentiam a sede apostolica im- gnlam et ruminant meditando : qui dum aliqua
petrarunt. Verum quoniam in eaminus solemniter statuunt quos postmodum non retractant, euut et
Doniino deservitur, ad ampliandum ibidem cultum J3 non revertuntur cum vero aliquid statuunt quod
:

divininominis canonicos saBculares, prout ibi quon- postmodum revocant consilio saniori, eunt et sicut
dam fuerant, inea ordinare desideras et eis cerlos de animalibus legilur, revertunlur. Ltinam autem
redditusassignare. Eapropter.dilecteinDominofili, proedeeessore- nostri Romani Pontifices in diffmi-
intentionem luam Laudabili m attendentes,auctori- tione illius veleris et nondum inveterata?, sed pras
tate tibi praesentium indulgemus utde consilio fra- vetuslate notissimae qua3stionis,qureinterTuronen.
trum tuorum vel majoris et sanioris partis in ea et Dolen. Ecclesias fuit diutius agitata et adhnc
canonicos sa?eulares instituas, et tamdebonis mo- subjudice )is est. animalibus quae ibant, et non re-
nasterii tuiquam de his qme ibi a fidelibus offeren- vertebantur, possent secundum formam expositio-
tur redditus eis competentes assignes.ita tamen ut nis supraposita? comparari ;
ut quod super ea sta-
in nullo libertas illa depereat, quain ei praedeces- tueruut taliter receptum fuisset a partibus et ser-

(63) Vido lib. n, epist. 82 et sqq.

 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 146

vatum, quod nec causa ipsa in recidivae contentio- \ CLXX.

nis scrupulum denuo devenisset, nec nos oporteret ARCHIEPISC. TARENTASIEN. ET EPI3C. AUGCSTEN. ET
super ea cum partibus Iaborare. Sane quamvis ABBATI BONIMONTIS.
causa ipsa frequenterfuerit persedem apostolicam I Utitur eis causa episcopi et eapituli Lausan-
diffmila, peccatis tamen exigentibus rediit male- nensis.

sana cicatrix in vulnus antiquum hcdieque ma- ;

Ut supra, Id. Maii.)

nent vestigia veteris quaestionis et evidenter appa- (66) Licet injuncta? nobis administrationis offi-

rent et damnis quae utraque partium ejusoccasione cium profectibus nos admoneat intendere singulo-
vehementer incurrit, sicut ipsi novistis nec fios rum,ettanquamde commisso nobis grege rationem
etiam ignoramus. Quod si verum inspieimus et at- Dominoreddituri cunctos ea facere exoptemus quao
tendimus causas controversiae diuturnae, per vos in- advilam proficiant sempiternam.fiatres tamen et
terdum quominus legitimum finem
stetisse videtur coepiscopos nostros, qui in partem sunt sollieitu-
suscitata. Nam, ut non
acceperit quaestio toties dinis evocati,sic vellemus commissi eis officii exse-

longe petamus exemplum, cum bonaememoii.r Goe- cutionem diliizenter peragere,qnod nonlucernasrb
lestinus papa praxlecessor noster partes ad judi- modio sed supra candelabrum posita videretur.
cium citavisset,terminum eis certum praefigens, el ,-,
Vernm cnm de ipsis ea nostris auribus referuntur
eum postmodum de voluntate partium prorogasset, quae in infamiam pontificalis dignitalisredundant,

licet dilectus filius I. Dolen. electus ad sedem apo- dolemus admodnm et turbamur quia juxta divinae :

stolicam propter hoc in persona propria non sine legis sententiam, si sacerdos, gui est unctus, pecca-

multo gravamine aceessisset, tu tamen, frater ar- verit, facit delinquere populum. Olim siquidem cum
chiepiscope, nec venisti nec misisti ad nos idoneum venerabilis fraler noster Lausannen. episcopusfe-
responsalem,sed nuntios solummodo minus suffi- licis recordationis C. papa? praedecessori nostro a
cienter instructos pro sola dilatione petenda. No- capitulo suo delatus fuisset in multis.idempraede-

lent> 'saulenuliclasecclesiashujusoccasionediscor- ir noster venerabili fratri nostro Maurianen.

diw non sine magno utriusque dispendio diulius
laborare, festum dedicationis beati Michaelis pfo-
ximo futurum pro peremptorio termino vobis et
parli adversaj duximus praefigendum. Ideoque di-
scretioni vestraB per apostolica scrinta
et districte praecipimus quatenus ad praedictum
terminum, quidquid de te, frater archiepiscope,
quocunquemodo'contingat,pervos vel procurato-
episcopo et dilectis filiis Bellwvallis et de Charitate
abbatibus apostolicaauctoritatepraecepit utad Ec-
clesiam Lausannen. personaliter accedentes, quro
ineadem tam in capite quam in membris digna cor-
mandamus rectione cognoscerent, studerent diligenti solliei-
tudine emendare. Qui cum die statuta Lausannam
accessissent et fecissent in proefati episcopi et ca-
C pituli pra?senlia commissionislilteras recitari,sicut

residoneosad sedem apostolicam accedalis, qo itra) in eorum perspeximus contineri, ipsum

litteris

dispositionis formam vel justae diffinitionis sonten- episcopum et capitulum ad compositionem ami-
tiam recepturi. Cum enim instantia nostra quoti- cabilem faciendam inducere studuernnt. Tunc
diana sitomniumEcclesiarum sollicitudocontinua, capitulum duo instrumenta exhibuit quorum ;

de pleniludine potestatis,quam super omncs I

unum erat sigillatum septi w sigillis arbitrorum.in
sias ab ipso Jesu Christo suscepimus, ea cupimus quos tamcanoniciquamepiscopuscompromiserant
consilio saniori disponere, sicut viderimus expe- mi niorali alterum vero erat sigillo jamdicti epi-
;

dire, quae ad pacem et utilitatem proveniant Eccle- scopi consignatum,in quo se fatebatur reatuni per-
siaeutriusque. Alioquin ex tuncindiffmitione ipsius jurii incurrere, si a facta compositione a jamdictis

danteDomino procedemus.
caus.Te vel disposilione arbitris ralione qualibet abafbitrio resiliret. Epis-

Datum Romae apud S. Petrum Id. Maii, pont. copus aulem, in praesentia delegatorum judicum,
nostri anno primo. quod compositionem illam non tenueratnec tene-
ret, proposuit asserens quod canonici antea a
:

CI.XIX. et emendationem quam

composilione resilierant
In eumdem fere modwn Biiuricen. archiepiscopo. pj super quibusdam articulis praefati arbitri ei facere

eompromiserant nondum poluerat obtinere etideo ;

Licet in Ezechiele, etc, usque ad verbum illud,

se non incurrisse reatum perjurii fatebatur quia
procedemus. Quocirca fratemitati tuae per aposto-
canonicipriuscompositionom infregeranf etcompo-
lica scripta praecipiendo mandamus ut suprame-
sitionis chartam arbitri non curaverant emendare.
moratisarchiepiscopo et capituloTuionen.ex parte
Econtra vero canonici respondebant quod n<
nostia districte praecipias ut in termino sibi pe-
a compositione resilierant nec aliquid arbiLri in
remptorio conslitulo nostro se conspectui repi
compositione promiserant emendare. Licet autem
sentent et litteras nostrae citationis per tuos nuii-
econtra episcopus se probare promitteret quod di-
tios ipsis facias praesentari.
eebat, in praesentia tamen ipsorum judicum non
Datum Ronia;, etc. ut supra, xvn..., Kalend. Ju-
probavit. Cumque praefali canonici super monetae
nii, etc
diminutione et exactione novi pedagii memoratum

(66) Vide infra epist. 334.

147 INNOCENTII
episcopum convenirent.el peterent quodabarhitris
praeceptum fuerat observari, respondit episeopus
memoratus quod moneta erat procul dubio diminu-
ta, nee licuit arbitris super boe aliquid arbitrari,
cum tanquam dominomonetaelicitum ei siteampro
guo beneplacito minuere et augere,etistefuit unus
de articulis in quibusemendationem arbitriipostu-
lavit.Pedagiumautemaquadragintaannisacceptum
fuisse asseruit et in gravamen inimicorum suorum
so illud proposuit statuisse. Cumque adjicerent ca-
noniei antedicti quod praeter illa quae in composi-
tionis (67) instrumento continebantur, alia vellenj
contra eumdem episcopum proponere et probare
respondit episcopus quod eos aliquatenus non au-
diret, quia non tenebatur coram ipsis judicibus
rcspondere,cumlitteneeommissionisnonexparte
capituli, sicut continehatur in eis, sed per
suggestionemfuerint impetrataBiquiaP. deExchan-
dens flschandens], qui eas impetravit, mandatum
non habuit ut postularet. Ad quod P. ipse
talia
respondit quod licet cum ad Romanam Ecclesiam
accessit,non omnibus suum propositum revelaverit
sed quihusdam, postquam lamen rediit, commis-
sionis litteras omnihus qui aderant in capitulo le-
gil et exhibuit et universis ipscelitterae placuerunt.
Et ideo asserebant episcopum debere coram eisdem
judieibus respondere;quiaratihabitioretrotrahitur
et mandato comparatur. Et quoniam eorum judi-
cium noluit saepefatus episcopus suhintrare, licet
ipsi judices in eadem Ecclesia multa digna corre-
ctione cognoscerent, et eam a stalu pristino mise-
hona tam episcopi quam ca-
rabiliter corruisse, el
pituli viderent plurimum imminuta, in exsecutione
tamen mandati apostolici ultra procedere noluere,
negotium ipsumad Romanam Ecclesiam [Curiam]
i'omittentes.Adha?c,tamlitteriscapituliLausannen.
quam religiosorum abbatum,comitum et
ejusdem aliorum multorum nostroapo-
dicecesis et
stolatui est suggestum quod idem episcopus bona
ipsius episcopatus dilapidando consumpsit, matri-
monia non jungenda[conjungenda]conjungitet
vortia celebrat indiscrete et eum ineontinentiae
; stercore erigens pauperem, et illudnos voluerit di-
laboret infamia, familiaritalemamplectituriniqno-
rum, justitiam denegatpostulantibus et quibuslibet
contumeliose respondet, in se non ostendens man-
suetudinem pastoralem. Praeterea contra eumdem
multa alia proferuntur, quae longum esset litteris
praesentibusenarrare.Superi|uihus siquidemomni-
hus tanto doleniusvehementiusetmovemur.quanto
eumdem episcopum, tanquam in Romana Ecclesia
enutritum et ab ea in pontificalis officii
assumptum quantum cumDeo possumus
charitate diligimus,et specialiusamplexamur.Quo-
niam igiturquae de praemisso episcopo referuntur,
sub dissimulatione transire non possumusnec de-
bemus, inquisitionem ipsius negotii de fratrum
nostrorum consilio vestrae duximus experientiae
committendam per apostolica vobis scripta dis-
; ipsius devotione ferverent, quanto fortius in navi-
(67) In epist. 334, pro compositionis legitur
III PP. REfiESTORUM LIB. I. 148
A trictepraecipientesquatenusadlocumcompetentem
pariter aceedentes et partibus convocatis solum
Deum habentes prae oculis,appellatione postposita,
audiatis hinc inde proposita atteslationes et alle-
;
gationes utriusque partis discussas et examinatas
canonice sub sigillis vestris nobis dirigere procu-
retis, praefigentes utrique parti terminum compe-
tentem,quo sufficienter instructa3,ad recipiendam
sententiam nostro se conspeclui repra>sentent. Si
vero praefati canonici ab accusatione destiterint et
probare noluerint quod proponunt vos, si praefa-
;
tus episcopus super his fuerit infamiae nota resper-
sus,purgationem ipsi canonicam indieatis,utcum
trihusepiscopissuam.si valet, innocentiam purgare
non differat;et eam,si praestiterit, auctoritateapos-
tolica admittentes, eum ah impetitione canonico
fi
falsam rum penitus absolvatis et ab objeclis criminibus
denunlietisinsontem. Verum si se non poteritjuxta
sancliones eanonieas expiare, vos eum suspensum
ad noslram praesentiam, suhlato appellationis ob-
staculo, transmitlatis, ut in negotio ipso sicut ex-
pedire viderimus auctore Domino procedamus. At-
tentiusprovisuri utmandatum apostolicum itapru-
denter ac diligenter exsequi studeatis, ut nos devo-
tionem et sollicitudinem vestram possimus merito
commendare. Volumus autem nihilominus etman-
damus ut eidem episcopo districtius injungatis, ne
bona Lausannen.Ecclesiae hujus occasione negotii
quomodolibetalienarepraesumatjin quorumdistra-
clione diciturhactenussatisenormiterexcessisse.Si
quaveropartiumlegitimecitatavestrampra?senliam
G adire contempserit, etc. Nullis litteris obstantibus
harum tenore tacito, etc. Quod omnes,
si etc. tu,
frater archiepiscope, cum eorumaltero, elc.
Dalum, ete., ut supra, Id. Maii.
CLXXI.
baronum PHILIPPO ILLUSTRI FRANCOBUM REGI.
Ut repudiata pellici>, legitimam uxorern recipiat.
(Ut supra, xvi Kal. Junii.)
Licet dextera Domini suam fecerit in nostra pro-
di- motione virtutem, de terra suscitans inopem et de
gnitatis soliuin ohtinere, ut non solum cum princi-
pibus, sed de principibus etiam judicemus; cum
tamen conditionemhumilitatis nostra;conspicimus
et de quo ad quid simus vocati pensamus, praeter
n generale debitumpastoralisoflieii quodsingulisnos
constituit debitores, tihi et regno tuo specialiter
nos fatemur teneri, in quo nos recolimus in studiis
litterarum aetatem transegisse minorem, ac divino
dignitatem munerequantajcunqueseientiae donumadeptos,be-
sinceriori neficiorum impensam multiplicem suscepisse. Ad
cumulum autemhujus pra>cipua;dilectionisaecedit
progenitorum tuorum grata memoria quos, sicut :
Christianissimos principesnecventus turbiuis nee
impetus tempestatis ab Eeclesia Romana potuit
aliquando separare, quin potius tanto amplius in
arbitrii.
149 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 150

culam nostripiscatorisfluctus insurgerent et mare A tis attendens, quod scandalum in Ecclesia parit,

tumultuosius ventorum incursibusfluctuaret. Unde quod nobis detractionem generat, quod in perni-
cum in minori quondam offlcio constituti serenita- ciem tuae salutis vertitur, et in dispendium totius
tem regiam et regnum Franciae speciali amplexati regni redundat, alios simili corrumpens exemplo,
fuerimusdilectionisaffectu,nuncad apicem summi corrigas per te ipsum, superinductam de tinibus
ponfiticatus, licet insufficientes, assumpti, privatis regni Francorum removeas et eam reducas in re-
affectibus, communibus supervenientibus causis gnum et reginam appelles ac facias appellari, man-
tam ardentius in regite serenitatis dilectione fla- dans ei ab omnibus tanquani reginae deferri, quam
gramus, ut occasionem nobis precemur a Domino a te minus rationabiliterabjecisti. Quod si postmo-
indulgeri per quam atfectus interior prodeat in modum usque adeo serenitatem tuam oriens ex
effectum et pnerogativa sinceritatis quam ad te ge- alto respexerit et cor tuum lux illa dignata fuerit
rimus in opere patealuniversis. Verum quanto am- illustrare quoe illuminat omnem hominem venien-
plius celsitudinem luam honorare cupimus
ad et tem inhuncmundiim.utprrcdictam reginam(quam
profeclum tuum ardentius aspiramus, tanto magis ex testimonio plurium, quibus est religionis et di-
de tua sumus salute solliciti, et gravius ferimus, si gnitatis ratione credendum; miroo sanctitatis et
nostrae charitatis affectus circa serenitatem tuam, honestatis audivimus esse) retineas in gratia con-
i;
tr pra:sertimdaiitemateriani,videretur,quod absit, jugali (prreserlim cum vix nohiliorem ducere possis
refrigescere vel tepere. Sane quantum scandalum etidtihiplurimumexpedirenoscatur),inhisfacilius
sitexortum ex superinductione illius quam post etadvotumluumceleriusexsequendisqun?serenita-
multiplicesinhibitionesEcclesife(quarumunam(68) tituaadiebusistisincumbuntgaudebimusplurimum
factam per bonoe memoriae M. sanctor. Joannis et et in agendis tihi gratiarum actionibusassurgemus.
Paulipresbyterumcardinalem, tunc apostolicae se- Quod si forsan, quod absit, desuper datum non
dis legatum et dilectum filium C. subdiaconum et fuerit, sicut dejure tenemur, juris tibi licentiam
notarium nostrum, cum felicis record. Ccelestini non negamus. quo minus facta prius restitutione
papoe praedeeessoris nostri litteras in tua fecere audiamus et exaudiamus quod rationabiliter duxe-
prfflsentia i ecitari, quae inhibitionem apertius con- ris proponendum. Si nutem, quod non credimus,

tinebant, ad te novimus pervenisse), etpost datas et
receptas epislolas venerabilibus fratribus nostris
Suessionen et Novioui. episcopis, nuntiis tuis pro-
pter hoc apud sedem apostolicam constitutis super-
inducere voluisti, tibi credimus ex parte liquere
in quo ad discretionem veritatis non debet vincere
sensualitas rationem. Nosti eniin
jam vicina corrumpit, etad excusandas excusatio-
nes in peccatis factus es caoteris excusalio, et iu
eos etRomanam Ecclesiam detractionem non mo-
nec famoe tuae nec honori eonsuleres, nec mandatis
nostris nec monitis obedires ;
quantumcunqueno-
bis molestum existerette in aliquo molestare, con-
tra le tanto amplius moveremur et manum cura-
: remus apostolicam aggravare, quanto serenitatem
G tuam sincerius diligimus, etquos amamus severius
quod morbus iste arguere intendimuset durius castigare ; cum inspi-
ranteDomino immutabilem animum ef inflcxihile
propositum habeamus nec prece, nec pretio, nec
amore, nec odio declinandi a semita recfitudinis ;

dicam suscitastis. Quantum autem ex hoc te ipsum sed via regia incedentes, nec ad dexteram decli-
looseris ex eo manifesteperpenditurquodomnia tibi nabimus necdeviabimus ad sinistram sineperso- ;

con traria successerunt,qua3 prius prospera succede- narum acceptione non est
facientes judicium, quia
bant, nec datum est tibi frui etiam pace diuturna, personarum acceptio apnd Deum. N'on ergo posses,
quin, etsi non corpus, mentem saltem sollicitudo quantumcunque eonfldas de tua potentia, subsis-
gravis urgeret. Quod tibi esse debet evidens argu- tere ante faciem, non dicimus nostram, sed Dei,
mentum quod propter hoc divinam indignationem cujus, licet immeriti, vices exercemus in terris,
incurreris ;
praesertim cum supcrinductoo consan- cumauctore justitise, qui est Veritas, pro justitia
guinitas opponatur, charissima) autem in Christo et veritate pugnante, inimici tui in te ac regnum
filioe nostroe I. reginos Franci;e non nisi impedimen- Francia^ praeValerent, necvalerettemporalis tuus et
tum fuisset aflinitatis objectum. Ut igilur saluti D exiguus potenlalus divinoe ac aeterna? repugnare
tua? consulas et honori, ut nos et Romanam Eccle- omnipotentiae majeslatis. Facias, flli charissime,
siam a labiis iniquis et lingua liberes detractrice, de necessitate virtutem, et nobisin hoc, imo Crea-
ut Dominum libi reddas propitium, quem iralum tori tuo, perquem vivis et regnas, humiliter satis-
tihi hactenus reddidisti rogamus serenitatem re-
: facias ;
quatenus et ipsum tibi reddas popitium et
giaiu, monemus
exhortamur in Domino, et in
et nos tibi conslituas amplius dehitores sciturus pro
:

remissioneminjungimuspeccalorumperapostoliea certo quod nisi mandalum nostrum hac vice cura-

tibi scriptamandantes quatenus in te ipsum aciem veris adimplere, non differemus ulterius quin offl-
tuae consideralionis reflectens, sic tuos actus diju- cii nostri debitum exsequamur.
dices ut ab aliis non debeas judicari. Memor esto
Datum, etc. , ut simra, xvi Kalend. Junii.
conditionis tuaj, et novissima juxtaveibum sapien-

(GS) Vide Massonum in Annalibus.

151 INNOCENTH III PP. REGESTORUM LIR. I. 132

clxxh. \ ul justas pelilionesdebeamus libenter admittere,

WILLIELMO REMEN. ARCHTEPISCOPO. SAKCTiE SARIN.E et eis sludeamus effectum utilem indulgere. Ea-

CARDINALI. propter, dilecti in Domino filii, vestris justis po-

Ut eaislui conservator prioUegiorum Ecclesise S. stulationibus annuentes, monasterium beati Ger-
Germani de Pratis Parisiis. mani de Pratis, in quo divino mancipati estis ob-
[Ut supra, v ld Maii.) sequio, quod proprie beati Petri juris existit, ad
Pia Patrura praedecessorunnjue nostrorum solli- exemplar felicis memoriae Paschalis, Innocentii,
citudo se circa stalum Ecclesiae in sua integritate Lucii, Eugenii, Anastasii, Alexandri, Lucii, Ur-
servandum mirabiliter exhibuit circumspectam, ut bani, Clemenlis et Codestini, praedecessorum no-
videlicet ipsas, quae saecularium turbationum llu- strorum Romanorum pontilicum, sub beati Petri et
ctibus concutiuntur assiduis, protectione sedis nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti
apost. specialiter praemuniret, et cum ipsa pra1 - pagina communimus. In primis siquidem slatuen-
sens omnibus adesse non possit, per convenienlia tes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et
instrumenta eisdem indulta suoepotentiam auclo- beati Benedicti regulam in eodem monasterio no-
ritatis extendens, perversorummalitiam coerceret. scitur institutus etc usque ad verbum illud obser-
Sedcum malitia liominum excreveritin immensum, vetur. Praeterea quascunque possessionesetc. usque
R
necmodum silii perversitas eorum effraenata impo- adillud illibata permaneant. Per praesentis itaque
nat, nos, quos eidem sedi gratia divina pr»fecit, privilegii paginam vobis vestrisque successoribus
qui prsedecessorum nostrorum mandata seu insti- in perpetuum confirraamus quaecunque libertas,
ut
tuliones solvere non venimus, sed implere juxta quaecunque dignitas, beati Germani,
privilegio
malitiam temporis in his esse rigidiores oportet. scriptis Childeberti, Clotharii, atque aliorum re-
Inde siquidem est quod cum Ecclesia Sancti Ger- gum Francorum vestro monasterio collata est,
mani de Pratis Parisiensis, quse Romanfe sedis eidem permaneat illibata. Ad haec, volentes te, di-
filia devota et specialis existit, privilegiorum, in- lecte fili Roberte abbas, et monasterium tuum ho-
dulgentiarum, eonfirmationum et libertatum plura noris et gratia? privilegio decorare, ad instar di-
obtinuerit aRomanispontiflcibus instrumenta.qui- ctorum praedecessorum nostrorum Alexandri et
bus praelati Ecclesiarum et quampluresaliiminime CaBlestini usum mitree et annuli atque sandaliorum
deferentes, ea infringere ipsisque temere obviare libi et per te successoribus tuis de consueta sedis
non dubitant, sicque libertatibus sibi concessis uli apostolicaelienignitate duximusindulgendum.Pree-
plene non valeat et in pluribus sustineat detrimen- cipimus autem ut chrisma, oleum sanctum, con-
tum, te conservatorem eorum qua^ ad ipsiu> Ec- secrationes altarium, ordinationes et quasunque
clesiaa tranquillitatem a sede apostolica sunt iu- C vobis ex pontificali sunt ministerio necessaria a
dulta specialiter duximus concedendum. Quocirca nullo catholico episcopo vobis vestrisque succes-
fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus soribus denegentur. Sane missas, ordinationes,
quatenus si quos indulgentiis, confirmationibus stationes, ab omni episcopo vel clero Parisien. Ec-
privilegiis seu quibuslibet aliis inslrumentis apo- clesiae iu eodem monasterio praeter voluntatem ab-
stolicae sedis, seualiisimmutabilibus a quibuscun- balisvel congregalionis prohihenms nec ha-
fieri ;

que monasterio Sancli Germani de Pratis preevia beant potestatem aliquid imperandi sed nec
ibi ;

ratione concessis, per quae libertas debet ecclesias- divina officia ipsis inlerdicere, nec excommunicare
tica integra conservari, temereinvenerisobviantes, nec ad synodum vocare, aut abbatem aut mona-
eos per censuram ecclesiasticara, monitione pra.'- chos, presbyteros aut clericos ecclesiarum ipsius
missa, sublato cujuslihet contradictionis et appel- luei, tribuimus facultalem. Adjicimus (69) etiam
lationis obstaculo, quemadmodum videris expedire ul in parochialibus ecclesiis, quas extra burguiu
a sua temeritate compescere non raoreris, ipsius- beali Germani tenetis,presbyteriper voseligantur,
que jura raonasterii Sancti Germani studeas illi- et episcopopraesententur ;
quihus.si idonei fuerint
bata servare. Nullis litteris etc. liarum mentione episcopus animarum curam committat, ut ei de
non babita etc. i) plehis cura, de rebus vero temporalibus ad mona-
Datum, etc, ut supra, v Idus Maii. sterium pertinentibus, vobis respondeant quod si ;

CLXXIII. facere forte noluerint, subtrahendi eis temporalia,

RORERTO ARBATl S. GERM. FARISIEN. EJUSQUE TRATRI- quee a vobis tenent, liberam habeatis auctoritate
BUS, TAM PR.ESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM apostolica facultalem. Auctoritate etiam apostolica
VITAH PROFESSIS, IN PERPETUUM. statuimuset vobis deconsuetacle ntia el benigni-
Quod eos recipiat protectipne apostolica, vetera-
?•«'' tate M'disapostolicaeindulgemusul nulliuslegationi
que priviteyia, uou paucis additis, confirmet. ni^i a latere Romani pontificis specialitei fueril de-
(Apud S. Petrum, n Id. Maii A.D. 1198.) legatus, subjacerevel subesse amodo debeatis; nec
In eminenti apostoliree sedis specula ad hoc su- alicuiliceatobtentulegationisabapostolicasihi sede
mus licet immeriti disponente Domino constituti, indult;e vos vel successores vestros, seu monaste-

(69) Vide can. iv. Concilii Claromont. in Additione ad lib. vi, De concordia Sacerd. et Lnp. cap. 31
 1j3 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1)08. 134
riura vestrum, vel ecclesias quae infra burgum A Manasse arcliidiacono, Wilielmo thesaurario, Gau-
beati Germani sunt, ulla interdioti vel exeoiumuni- frido praecentore. Testes hujus rei sunt Stephanus
cationis sentenlia praegravare, vel super vos aut abbas Sanctae Genovefae et canonici illius Hugo,
super dictas ecclesias jurisdictionem aliquamexer- Almaricus, Milo ahbas Sancli Remigii Senonensis,
;

cere, nisi specialiter hoc fuerit a Romano pontifiee magister Ansellus de cancellaria, Ogerius de Avons.
illi mandatum. Praelerea conipositionem qua? inter Actum apud Fontem Blaudi anno ab incaruatione
monasterium vestrum et bon<fi memoriae Guidonem Domini 1191. Deinde prohibernus ut monasterii
quondam Senonen. archiepiscopum super procura- monacbos, ubicunque de mandato abbatis
vestri
tionibus quas a vobis in quibusdam villis petebat, hahitaverint, nullus praBter Rom. pontificem vel le-
rationabiliter intercessit, sicut provide ac sine gatum ab ejus latere missum absque speciali man-
pravitate facta est etrecepta et hactenus observata, dalo apostol. sedis, vel praeler abbatem, ad quem
atque in instrumento exiiule confecto plenarie con- cura et custodia eorum pertinet, excommunicet
tinetur, ratam habentes, auctoritate apostolica aul interdicat. Obeunte vero, etc., usque ad verbum
duximus confirmandam. Ad majorem autem evi- illudeligendum. Electus autemvela Romanopon-
dentiam compositionis ipsius rescriptum illud de a quo maluerit catholico episcopo munus
tiliee vel
verbo ad verbum huic privilegio duximus inseren- g benedictionis accipiat. Sane novalium, etc, apo-
dum : cujus tenor talis est : « In nomine sanclas et stolica insuper aucloritate vobis duximus indul-
Guido Dei gratia Senonen. ar-
iiulividuae Trinitatis. gendum, ut infra parochias ecclesiarum ad jam-
chiepiscopusomnibusadquospraasenteslitterae per- dictum monasferium perlinentium nullus orato-
venerint, in Domino salutem. Notum fieri volumus rium, capellam, vel ecclesiam sedificare, aul cceme-
universispraasentibuspariteret futurisquod discor- terium facere, sine dioecesani episcopi et vestro
dia quce erat internos e.tFulconem abbatem sancti consensu audeat;nisi forte Templarii vel Hospita-
Germani de Pratis etipsam ecclesiam,de procura- larii fuerint, quibus hoc apostolicaa sedis privile-
tionibus quas ab eis petebamus in Emant et Bal- giis indultum fuisse noscitur. Paci quoque et tran-
neolsetSancto GermanojuxtaMusteriolum,in proe- quillitati vestrsapontificali volentesproyisione pro-
senliadomini Philippi Francorumregisitatermina- spicere, praesenti privilegio duximus statuendum
ta est.In hoc siquidem quitavimus Fulconi abbali et ut si quis terras ad vos de jure spectanles, in qui-
Ecclesiae Sancti Germani in perpetuum procuratio- luis portionem habetis vel campos, donatione, aut
nesquasin prsedictis locispetebamus ab eis,tali mo- venditione seu quolibet alio alienationis titulo in
do quod abbas et successores sui nobis et succesori- aliam eeclesiam vel religiosa loca transtulerit, ec»
bus noslris velnostris eertis nunliis pro procuratio- , clesiis i 11 is vel locis religiosis ultra annum et diem
nibus reddent singulis annis oclolibras Paii-
illis
c i assensu veslro non liccat retinere sed
as sine ;

sien.apudEmant in oetavis Paschae.Etsinos velsuc- juxta consuetudinem Gallicanarum Ecclesiarum ta-

cessores nostri veneiimus semel in anno ad Einant, libus personis pretio seu dono concedant, quae
vel Balneolum velad villamquEE diciturSanctustier- vobis et monaslerio vestro jura vestra cum inte-
manus,abbas et successores sui autille qui domum gritate persolvant. Decernimus ergo, etc, salva
tenebil recipientnoset successoresnostros,etvive- sedis aposlolicae auctoritate. Si qua igitur, etc
mus ibi nos una sumpti-
et successores nostri nocte Datum Ronue apud Sanctum Petrum per nianum
busnostrispropriis; infraquodillequidomumtene- Rainaldi domini papa; notarii, cancellarii vicem
bit non tenebitur aliquid dare nobis vel successori- agentis, n Idus Maii, indictione prima, incarna-
busnostris,praeter bospitium,nisihocdegratiaface- tionis Dominicae anno 1)08, pontiflcatus vero do-
re voluerif.Etsi nosvel successores noslri semel re- mini Innocentii papae anno primo.
111

cepti fuerimus in uuo praedictorum locorum, non le- CLXXIV.

nebunlur monachi reciperenos sive successore^no- HUGONI ABBATI SA.NCTI DIONYSH E.IDSQOE KnATRIBUS,
stros in aliquo illorum Iriuin eodem anno.Nos autem TAM Pn.ESENTICUS IJUAM FUTUHIS, REOULAREM VITAM
fecimusquitarijaindictaeecclesiojetabbalimedieta- rnoFEssis m peupetuum.
tem decimce lanae a presbyteris qui suntin ecclesiis D tjmni eorum jura privilegiaque confirmet.
sancli GermaniperarchiepiscopatunjSenonen.con- (Ut supra, ii Id. Maii.)
stitutis, scilicetEinant, Balneolo, villa quae dicitur Effectum justa postulantihus indulgere et vigor
Sanctus Germanus juxta Musteriolum, Matriolis ; et a^quitatis et ordo postulat rationis praesertim :

presbyteri dictarum ecclesiarum aliam medietatem quando petentium voluntates et pietas adjuvat et
ejusdem decinne habebunt. Nuntii autem abhati veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Do-
SancliGermani facient lidelitatem presbyteris qui mino lilii, clemen-
vestris justis postulalionibus
in dictis ecclesiis erunt, et presbyteri per nuntios ter annuimus, et prasfatum monasterium Sancti
suos nuntiis abbatis, de dicta decima communiter Dionysii, quod specialiter beati Petri juris existit,
et lideliter quaerenda et inler se dividenda. Quod in quo divino estis obsequio mancipati, ad exem-
ne valeat alicujus ohlivione deleri vel malitiose per- plarfelicis recordationis Zachariee, Stephani, Leo-
verti, sigillo nostro fecimus id confirmari ;astanti- nis, Alexandri, Paschalis, Calixti, Innocentii, Eu-
bus Ecclesiae nostrae personis, Salomone decano, geniiet Lucii,Romanorum pontilicum praadecesso,
 153 LNNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I m
rum nostrorum, sub beati Petri et nostra prote- ^ ter vos et Albertum de Monte-Omorio de quadnm
ctione suscipimus et prasentis scnpti pagina com- viatura et quibusdam pravis consuetudinibus ver-
munimus. In primis siquidem statuentes ut ordo tebatur statuit observandam.Concessionem quoque
monaslicus, qui secundum Deum et beati Bene- ccenobio veslro factam a venerabili fratre nostro
dictiregulam, etc, usque ad rerbum observetur. Philippo Belvacen. episcopo, tam de personalu
Praterea quascunquc possessiones, quaecunque quam de pra^sentalione in ecclesiis sacerdotum,
bona, etc. usque ad verbum permaneant. In qui- videlicet eeclesiam Sancti Martini de Colle, eccle-
bus h_c proprhs duximus exprimenda vocabulis. siam de Asneriis,ecclesiam de Villiaco, ecclesiam
Locum ipsum inquo praefatum monasterium situm de Ciris, ecclesiam de Croi, ecclesiam de Moren-
est cum omnibus pertinentiissuis.donationem prae- tiaco,ecclesiam de Mafliers, ecclesiam de Nosaico,
bendarum in ecclesia Sancti Pauli. In episcopatu ecclesiam de Murno ct ecclesiam de Buxorta. In
Parisien. ecclesiam Sancti Leodegarii, ecclesiam pago Meten.cellam novam cum omnibus appendi-
Sancli Martini in stata.cellam BeataeMariae prope liis Asminge, Emelingas,
suis, videlicet Hulspere,
Corbolium super fluvium Essonae sitam cum ap- ecclesiam de Fulcrepa, salinas ac patellas salina-
pendiciis suis, eccles. de Trembieiaco, monaste- rum anud Massaltien.In episcopatu Laudunen. al-
rium Beatai Mariae de Argentolio quod situm est tare de Cadursa, altare de sancto Gaberto, altare
C . „•- ._ r_
R
13 -• _.
super n....:
tluvium Sequanam, cum pertinentiis suis. In
i ,• ,. , ci i,
de Pirolis, altare de Seiriaco, cum capella sancti
archiepiscopatu Rotliomagen. ecclesiam S. Petri Dionysii quae est apud Rihomontem. In Jusavalle,
de Calvomonte cum tribus capellis sibi adjacenti- altare de Sorbeis, altare de Altrepia, altare de Ros-
bus, scilicetS. Mariae, Sancti Joannis et capella de bes, altare de Rocheniis, altare de Serenis Fonti-
Calloel. ecclesias de Cergiaco, qu„ nec synodum bus. Ex domo memoria? Ludovici quondam
illustris
nec circatam persolvunt. Ecclesiam de Busiaco, regis Francorum, quidquid invillade Trapis hahe-
ecclesiam de Sagiaco, ecclesiam de Cormeliis, bat,praeter annualem hospitationem, quando ibi-
ecclesiam de Caiz, ecelesiam de Monte Gerulfi, dem jacuerit, et talliam quam apud Gergiacum in
ecclesiam de Ablegiis, ecclesiam de Sancto Claro, Wlcasin. et apud Cormelias vobis donavit. Ex dono
ecclesiam de Monte Genvoldi. In Normania vero bonae memoria. Gaufredi Carnoten. episcopi, alta-
ecclesiam de Mo. Renniaco, ecclesiam de Liliaco, ria de Monarvilla el de Tuhrido. Ex dono Alvisi,
ecclesiam de Floriaco, ecclesiam de Bernevalle, ec- bonae memoriae quondam Atrebaten. episcopi, al-
clesiam de Sancto Marlino, ecclcsiam de Fregellis. deAnechin.Ex donoillustris memoriae Eduardi
tare
In episcopatu Carnoten. ecclesiam de Trapis. Con- quondam regum Angliae, Deher-
scilicet et VVill.
cessionem etiam palronatus ecclesia? Beata> Mariae _ stiam super fiuvium Sabrina. sitam, Tantoniam,
de Medonta cum omnihus possessionibus et ap- ^ Molam cum appenditiis suis. Ad haec, comitatum
pendiliis suis a charissimo in Cliristo filio nostro Wleassini, qui juris beati Dionysii est, quem illu-
Philippo illuslri Francorum vobis provide
rege strismemoriae Ludovieus quondam rex Francorum
factam, ita quod decedentibus canonicis ejusdem per Sugerium quondam abhati Sancti Dionysii in
ecclesia», loco eorum veslri monachi ordinentur, heneficium et feudum suscepisse cognoscitur, quo-
per quos gratius in eadem ecclesia Deo servitium niam is possidet. cujus nomine possidetur, tibi tuis-
assidue impendatur. In episeopatu Aurelianen. ec- que successorihus c.onfirmamus. Vicariam quoque
clesiam de Toriaco, campum Manerii, villare Ven- et omnimodam juslitiam ac plenariam libertalem
drous. villam Mevi, Fiens, I.uins. Ad haec, com- juxlavillam Sancti Dionysii sicut subscriptis ter-
positionem illam quam bonao memoriae Henr. minis distinguitur, a fiuvio videlicet Sequanae, a
quondam Sylvaneclen. episcopus super diversis molendino quod vulgo appellatur Bajart usque ad
querelis quae inter vos etnobilemvirumWiJiel.de supremum caput villae quae vocatur Alhervillare
Mellolo, tam in talliis quam in corveis et terris quam praefatus rex juris esse beati Dionysii reco-
censualibus et quihusdam aliis vertebantur, sta- gnoscens, eidem monasterio restituit, vobis nihilo-
tuitobservandam. Concessionem vobis et per vos minusconfirmamus.l'raetereaomnimodampbtesta-
monasterio vestro factam a bonne mcmoriae Gui- D tem omnemque justiliam et universas consueludi-
done quondam Senonen.archiepiscopo et ejus an- nes nundinarum jamdicli ipsius regis liheralitale
tecessoribus de ecclesiis de Bella.de SanctoLupo, vohis concessas, ut perpetuis eas quiete obtineatis
de Josanvilla, de Ver. de Firiaco, de Grandipute, temporihus,confirmationisnostr8emunimine robo-
de Sancto Audoeno. Pr_senlationem etiam pres- ramus.Ad h_c,refulationem pravae consuetudinis
byterorum in eisdem ecclesiis. Concessionemsimi- quam Burcardus de Monte-Morentiaco in vineis
factam a bonae memoriae Rog. quondam
liter vobis
vestris monasterii in Diogilo villa sitis habebat et
Cameracen. episcopo et ejus antecessoribus Gual- rotagici terrse suae.Similiter compositionem inilam
chero, Odone,Nicolao,de ecclesia de Forest, altari inter monasterium vestrum et ecclesiam sancti
de Solemio, allari de Vernuilo cum decimisetom- Exuperii Corbolien. in prsesentia bonae memoriae
nibusappenditiis eorum.Portionem cujusdam de- Joannis quondam Carnoten. episcopi superintegri-
cima; de Rw. Item compositionem quam
jamdictus tatepradiendae ejusdem ecclesiae. Ad exemplar in-
Sylvanecten. episcopus super controversia qua; in- super felicis memoriae Innocentii et Anastasii Ro-
157 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 138

man.pontilicumprapdecessorumnostrorum.compo- A. scopis aut episcoporum ministris permittimus fa-

sitionemsupereontroversia,qua?quondamintermo- cultatem. Apostolica etiam auctoritate vobis duxi-
Qasterium vestrum et monasterium sanctiMichaelis mus iiululgendum ut non nisi legato a latere Ro-
vertebatur, sicutin eorumdem Romanorum ponti- niani pontilicis destinato, legationis obt^ntu tene-
ticum plenarie [f. privilegiis] continetur, auctori- aminirespondere.Porro tam tibi quam tuis succes-
tate apostolica confirmamus. Has siquidem compo- soribus licentiam indulgemus, in gravioribus ne-
sitiones omnes seu refutationes, sicut absque pra- gotiis sedem apostolicam appellare, nec appellan-
vitate facta^ sunt, recepta; etin scriptis aulhenticis tes ante negotii finem kesio ulla contingat, quate-

continentur et ptiam hactenus suut servatae, apo- nus auctore Deo in sanctae religionis studiis quie-
stolicomunimiue roboramus. Sane novalium ve- ti a; seduli permanere possitis.
Cum autem gene-
strorum etc. Liceat quoque vobis clericos etc. Pro- r;il> interdictum terra? fuerit etc. Sepulturam vero

hibemus insuperetc. Discedentem vero etc.Auctori- etc.Libertates insuper, dignitates etc.Obeuete vero
tale quoque apostoliea prohibemus ne aliquis abbas etc. usque ad oerbum eligendum Electus aulem vel

monasterii ipsius terras, redditus ad ipsum spe- aRomano pontifice vcd a quo maluerit catholico
ctantes, parentibus suis aut aliis,domos, vel etiam episcopomunus benedictionis accipiat. Decerni-
ea quse de caducis proveniunt, aut ministeria do- mus ergo etc. salva sedis apostolicsB auctoritate,
L* et in praedictis
mus, nisi illa lantum quae sunt servientium clerico- Ecclesiis dia-cesanorum episcopo-
rum, dare praesumat nec pecuniam ultra cenlum rum canoniea justitia. Si qua igitur, etc.

libras sine assensu totius capituli vel majoris et Datum. ut supra, etc, n Idus Maii.
mutuo suscipere audeat. Nulli quo-
sanioris partis LXXV.
que monachorum quidquamsine consensu abbatis ABBATI ET CONVE.NTU S. DIOSTSII.
ab aliquo mutuo recipere liceat. Is autem qui mi- I beneficia nondum vacantia,
( oel i>'t-ii<iu,- oel eticm
nisterium domus habuerit, ultra centum soliilos •
mferantur.
mutuo non accipiat, praeter abbatis consensum. (Datum. nt sup i .

Statuimus etiam ut abbas sigillum propriuui ha- Ex parte vestra fuit in audientia nostra propo-
b.eat, sicut est de consuetudine hactenus observa- situm quod quidam clerici, quorum vita et con-
tum. In parochialibus autem ecclesiis quas habetis, versatio ig atur, ecclesias,praebendas et benefi-
liceat vobis sacerdotes eligere et dieeeesano epi- cia nondum vacantia sibi contra decretum Late-
scopo praesentare ; quibus, si idonei fuerint, epi- ranen. concilii conferri volentes, vestrum monas-
scopus animarum curain committat, ut
de spi- ei teriuin intendunt multipliciter aggravare. Nos igi-
ritualibus, vobis aulem de temporalibus debeant tur volentes eidem eeenobio vestro super his pa-
respondere. Justili.is etiam aut officia laicorum, C terna in posterum sollicitudine providere.auctori
quae bonae ruenioria? \V. quondam abbas ejusdem tate vobis praesentium indulgemus ut, salva sedis
monasterii ad manus suas ab omnibus in burgo apostolieae auctoritate.a taliuin impetitione mane-
Sancti Dionysii commorantibus Legitime revocavit, atis penitns absoluti. Nulli ergo, etc.
de csetero aliis assignari, regulares etiam consue- Datum, ut supra.
tudines a praodecessoribus vestris et a vobis hacte-
CLXWT.
nus observatas aliqua Ievitate mutari, nisi de tua
ADBATI DT COMVENTUl CISTEUCIEN.
sivetuorum fuerit providentia successorum cum
is omnium Ecdesiarum negotiis
consensu eapituli vel majoris et sanioris partis, oecupato Dcum orent.
auctoritate apostolica prohibemus. Novas praeterea (12Kal. Junii).
et indebitas exactiones ab archiepiscopis, episco- non solumquid summo
lUini in pontifice, verum
pis,archidiaeonis seu decanis vel aliis ecclesiarum eliam in quolibet episcopo requiratur advertimus,
pradatis omnino vobis lieii prohibemus. Chrisma et gravitatem officiipastoralis et praeteriti temporis
vero,oleum sanctum, consecrationes altarium seu attendimus liberlalem, et fere prorsus in insuffi-
basiliearum, ordinationes clericorum seu mona- centia nostra deficimus, et in eo solo cujus vices in
chorum.quiadsaerosordinesfueruntpromovendi, D tenis gerimus eonfidentes.de nostris meritis non
a quocunque malueritis suscipiatisepiscopo ; siqui- speramus.Quamvisemmvanissumusnegotiisoccu-
dem catholicus fuerit el gratiam apostolicae sedis pati,utpote quibusomniuniEcelesiarum sollicitudo
habu^rit et ea vobis gratis et absque aliqua pravi- semper incumbit.aliquando tamenin nosipsos no-
tate voluerit exhibere. Inliibemusinsuper ut infra straB considerationis aciem rellectentes,dum prio-
fines parochialium ecclosiarum vestrarum nullus rem statum pr;esenti conferimus et utrumque ad
sine dioecesani episcopi et vestro assensu capel- alterum rationis lance pensamus,servos servorum
lam vel oratorium ;edificare pra>sumat. Salvis pri- (prout in compendio salutationis litterarum nostra-
vilegiis Romana; Eeclesiaj, missas sane publicas rum apponilur) nos esse agnoscimus
qui non so- ;

celebrari aut stationes in eodem monasterio, pr;e- omnibus omnino fidelibus te-
luni de nobis, sed de
ter abbatis voluntatem, fieri prohibemus. Sed nec nemurDeoreddererationem.Cumquesusceptiregi-
interdicere nec excommunicare, nec ad synodum niinis onusquodest debilibus nostris humeris im-
vocare vel abbatem vel ipsius loci monachos, epi- portabile cogitamus, illudpropheticumposse nobis
139 IN.NOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I 100

credimus coaptari Vrni in altitudinem maris, ei tem-

: A CLXXVII.
nersii me Psal. lxvhi, 3). Et utinam illud ARDMACIIAN. ARCUIEPISC
nobis coaptari non valeat Exaltatus autem, htimi- :
Vi post aceeptam episcopi Rathobotensis resignatio-
ne forte nem, electionem alterius confirmet.
Uaius sum et confusus (Psal. lxxxvii, 16) :

(Romac, xv Kal. Junii.)

simus ex illis, de quibus inquit Scriptura Deje- :

cisti eos dum allevarentur [Psal. lxxii, 18). Quem Per alias litteras tuae fralernitati mandasse me-
minimus, venerabilemfratrem noslrum Halho-
ul
enini sanaa mentisel intelligentiaeplenaanonterreat
boten. (70) episcopum ad recipiendam curam >uaj
verbum illud Apostoli ad Timoth. in sua ioquentis
dicecesis, quam aliter quam debuerat resignarat,
tola : Oportet episcopum irreprehensibilem esse,
compelleres et si forsan eam postmodum in tuis
;
pudicum, ornatum, hospitalem,
im, prudentem,
rem, non vinolentum, non pereussorem, sed mo-
manibus auctoritate sedis apostolicao resignaret,
Ecclesiaa ipsi in personam faceres electione cano-
destum, non litigiosum, n >n cupidum, suse domui
nica provideri. Verum ne personam dilecli tilii fra-
prseposilum [I Tim. m, 2). Nam, ut difficulta-
tri- G. reprobasse forsitan videamur, si idem epi-
tem capitulorum sequentium taceamus, quis se po-
-•< 'jms resumptam curam pastoralis offlcii sponta-
terit irreprehensibilem exhibere, cum secundum
neusvoluerit in tuis manibus resignare, et clcrici
Joannem apostolum,si dixerimus quia pei catum non
& ejusdem Ecclesiaa ipsum in episcopum canonice
luib mus, ,, - et i eritas in nnl<is
duxerint eligendum,confirmandi elcctionem ipsius
st [1 Joan. i, 8] : cum et de illo qui peccalum
et euminepiscopum consecrandi tibi liccntiamnon
non fecit,nec inventus est dolusin ore ejus, diclum
publicanorum
negamus.
fuerit : Ecce homo vorax, potator vini,

et peccatorum amicus [Matth. xi, 19); et alibi se-

Datum Roma?, etc. xv Kal. Junii.
CI.XXVUI
ductorethabens daemonium appellatusfuerit etcum
P. rr.ESRYTERO CAKONICO s. michaelis majoris
impiis deputatus;cum etiamsi actus nostrosinob-
1'APIEN.
servatione mandatorum suorum ille dirigerct nec
nospermitteretdeclinareaddexteranivelsinislram, Quud confirmetur sententia lata per cardinalem S.
Harix in causa P. et Jacobi cierici Papiensis.
a quo bona cuncta procedunt,reframare tamen non
(Ct supra. xv Kal. Junii.)
possemus os iniqua loquenlium vel cavere nobis a
Cum lam tu quamdilectus lilius Jacobus clericus
labiis iniquis et lingaa dolosa. Quia igitur non de
Papien. pro controversia ecclesia1 sancti Michaelis
nostra virtute confidimus, sed de universalis Eccle-
praabendae,quaB inter te et ipsum vertebatur, in no-
prece speramus, universitatem vestram roga-
sio 1
stra essetis prassentia constituti, vobis dilectum
nms. monemus ''t exhortamur attentius quatenus,
iilium P. S.iii tae Mariae in Via Lata diaconum card.
praeter communem
orationem quae pro nobis (ieri C
concessimus auditorem : ante cujus pra>scntiam ta-
consuevit,insufticientiam noslram vestris orationi-
liter fuit ex parte ip^ius J. allegatum, quod olim
bus specialius adjuvetis, puras manus sine disce-
Streuva quondam pracposilus et canonici dicto' Ec-
ptatione levantes ad Deum de corde puro et con-
clesiac de communi consensu et voluntate unanimi .

scientia bonaetflde non (icta,petentes utquianon

septem clcricos canonicos elegerunt, inter quos
in
suut in homine viaa ejus.ipsequi pro nobis factus
ipse in sexlo loco fuit ab cis nominatus canonice et
est homo dirigat gressus nostros in semitis suis, ut
electus. Cumque procedente tempore duo ex ipsis
v isligia nostra nullalenus moveantur; sed ipsequi
electis obiissent, et de canonicis ipsius ecclesiaa
dat omnibus aftluenter et non improperat, graliam
unus in pr.Tpositum fuisset assumptus et duo viam
suam in nobis multiplicet, motus inleriores depo-
universae carnis intrassent et primo vacatura praa-
nens et. actus exteriorcs moditicans quatenus ea ;
benda deberet ipsi assignari, et ipse praepositus ad
semperet meditemur intcrius etexteriusoperemur,
jam vacantem praebendam eum recipere recusaret,
quae ad laudem nominis ejus, ad salulem animae
ipse cognoscens quod pra?bendam ipsarn tibi con-
nostrae necnon et profectum totius Eeclesiaj de-
ferre volebat, ne tua electio et reccptio fieret, se-
beant provenire nec nobis sed sibi det gloriam,
;
dem apostolicam appellavit et curavit quantum po-
qui est gloriosus in sanctis concedens nobis, per :
" tuitfortius inhibere etad Romanam accedens Ec-
suam misericonliam incffabilem, quod sic tran-
clesiam, ad dilectos filios B. majoris Ecclesiaa et
seamus per bona temporalia, ut non amittamus
magistrum I. Sancti Romani prapositos Papien.
imo potius consequamur aeterna.
lilteras impetravit : qui cognilo per testes idoneos
Datum, etc, xn Kal. Junii, pont. nostri anno
et quosdam canonicos ecclesiae memoratao de ele-
primo.
ctione ipsius, stallum ei in choro et locum in capi-
Scriptnm est autem super hoc abbati et convcntni
tulo et, refectorio assignarunt. Sed quia in htteris
Clarsevalknsi, abbati ct conventui S. Yictoris Pari-
apostolicis de praebenda, quas jam libi collata fue-
siensis, abbati et conventui Prsemonstratensi.
rat,mentiononfiebat,iterum ad apostolicam sedem
accessit et ad dilectum filiumabbatem Sancti Petri
in ccelo aureo et praedictum prwposilum Sancti Ro-

(70, Leg. Ratphpoten. ut patet ex Hoved. ad an. 1171.

 i6i PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 162

mani litteras reportavit, ut ipsi causam auJirent et A tatis, eumdem J. nihil juris in praebenda quam po-
eam appell. rem fine canonico terminarent. Qui stulabat habere sententiando decrevit, et te et Ec-
utriusqne partis rationibus auditis ac testibus quos clesiam praedictam ab impetitione ipsiusoccasione
ipse I. produxeratreceptiset attestationibus publi- electionispraedictaepenitus liberavit. Nosvero ejus-
catis, pro eo senten tiam promulgarunt ;
quam postu- dem cardinalis sententiam approbantes, eam aucto-
labat auctoritate apostolica conflrmare. E contra ritate apostolica confirmamus et prassentis scripti
vero tu taliter respondebas quod, cum felicis me- patrocinio communimus. Nulli ergo, etc.
moriae Urbanus papa praedecessor noster duos vel- Ut supra, xv, Kalend. Junii.
let clericos in praefata Ecclesia ordinare, ipsi ad CLXXIX.
mandatum apostolicum declinandum sexdenobili- ABBATI S. DIONYSII.
bus civitatis Papien. ad vacaturas praebendas, quae De electionis sui in dbbatem confirmatione apostolica.
non essent sacerdotales, in clericos nominarunt. [Vt supra, xn Kal. Junii.)
Postmodum vero quidam de fratribus ejusdem Ec- Laudabilis vita in tuo degentium monasterio,
clesiae, consanguineus J. antedicti, praepositum qui quarn ille a quo cuncta bona procedunt per morum
tunc erat et quosdam de fratribus rogavit attente ut consonantiammirabiliterordinavit,senobisexliibet
eumpostdictossexelectos in clericumnominarent
g plurimumiuDominocommendandam;etexeoquod
qui pluribus de fratribus irrequisitis qui prajsentes in ordinationibus Ecclesiae tuaa cum maturitatis
erant; Fiat, sicut dicitur, responderunt pro quo :
multae consilio in voluntate unanimi processus
fit

dicebas ejus eleclionem aliquam non fuisse quia ; quem in factis suis exsulans tanquam peregrina
quamplurimumfratrumprajsentium nonfuitrequi- dissensio cordium non perturbat, vehementer indu-
situs assensus, cum electio consensum vel salteus cimuruteorum concordiae noster concurrat assen-
requisilionem fratrum exigat singulorum. Dicebat sus, et quae rite aguntur favore apostolico prose-
etiam dileclus filius praepositus tuus in ejusdem quentes, apponendo manum nostraB confirmationis,
cardinalis praesentia constitutusquod a felicis re- eadem approbemus. Sane per litteras dilectorum
cordationis Coelestino papa praedecessore nostro filiorum conventus ejusdem monasterii Sancti Dio-
idem J. per falsam insinuationem et tacitam verita- nysiinobis innotuit manifeste quod in electionetua
tem ad prajdictos praepositos Papien. [commissio- tanta concordia fueritanimorum, ut ab eo qui fide-
nem] obtinuit, perquamsenonessecogendum prae- lium mentes unius efficit voluntatis, omnium vota
fato J. respondere in praesentia ipsorum judicum in unum directa fuisse credantur. Unde nos paci et
allegavit quia pro eodem negotio specialem nun-
;
tranquillitati Ecelesiaatua?plurimumcongaudentes
_ sedem apostol.
tium ante citationem ad _ destinarat, in Domino eorumque,
petitioni
, clementiusannuen-
et quoniam ipsi judices tam ipsam exceptionem ^ tes, ipsam electionem de te canonice celebratam

quam quas proponebat admittere noluerunt,

alias auctoritate apostolica confirmamus et praesentis
ipse sedem apostolieam appellavit qui, appella- : scripti patrocinio communimus. Nulli ergo, etc.
tione contempta, ante litis contestationem pro ipso Datum etc, ut supra, xn Kalend. Junii, Pont.
J. sententiam protulerunt quam ideo non tenendam
: nostri anno prirao.
dicebat, quia post appellationes legitime interpo- CLXXX.
sitas et non servato fuit juris ordine promulgata. AGB.IGENTIN. EPISCOPO.
Pot modicum autem temporis saepedictus J. contra Quod ipsi liceat monasteria transferre ad loca tu-
te, quitam per praepositiuu quam canonicospraedi- liura.
ctae Ecclesiaevacantem pra^bendam canonicefueras (Ut supra, iv Id. Maii.)
assecutus, litteras ad proedictos abbatem et praepo- In his quaa pro religiosorum locorum reparatione
situm impetravit quorum tu nolens judicium sub-
: requirisa nobiset quae postulas pro statu ecclesia-
intrare, quiaunus eorum consanguineus erat J an- stico conservando, tanto libentius assensum tibi
tedicti, et alter super eadem causa tertio judex apostolicum impertinmr, quanto ad id amplius pa-
fuerat delegatus, sedem apostolicam appellasti ; storalis officii debituin nos inducit. Significastisi-
qui, licet morte praedecessoris nostri eoruni juris- D quidem nobis quodqufedammonasteriain tua dice-
dictio expirasset, sententiam tamen contra te pro- cesi constituta,tempore seditionis inter Saracenos
tulerunt quam, sicut post appellationem a suspe-
;
et Christianos exortae depauperata, quaedam negli-
ctis judicibus et mandato expirato irrationabiliter gentia abbatum deserta, quoedam vero omnino de-
latam, auctoritatepostulabas apostolica infirmari. structaluerunt, quaead tutioradesiderasloca trans-
Praedictus itaque cardinalis, auditis hinc indepro- ferre. lnsuper in reditu tuo possessiones quasdam
positis et diligenter inspectis de mandato nostro, et decimas ad mensam clericorum Agrigentinen.
habito prudentum virorum consilio, cognoscens Ecclesiao pertinentes invenisti alienatas ab ipsa,
praefatani electionem contra Lateranen. concilium quas intendis ad usum ipsius de auctoritate sedis
celebratam, canonicam non fuisse, cum in ea fra- apost. revocare. Eapropter venerabilis in Christo
trum praesentium assensusnon fueritrequisitus, ut frater, tuis precibus annuentes, fraternitati tuae au-

ideo si quid ex ea vel ob eam factum fuit aliquo ctoritate apost. indulgemus ut monasteria ipsa cum
modo vel secutum, nullius debebat existere firnii- dignitatibus suis ad loca lutiora cum consilio me-

Patbol. CCXIV.
103 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 104

tropolitani in transferre, possessiones et decimas A existat, dilecti autem filii decanus et canonici

et alia tam mobilia qnam immobilia illicite alie- Lingonen. sint membra ipsius ac tua, tanto vos
nata amensa Eeclesio>, ad eam tibi liceat legitime vellemus adinvicem charitatis vinculo couniri, ut
revocare. Nulli ergo, etc. vicissim vestra onera portaretis et ut membris do-
Datum, etc. ut supra, iv Idus Maii. lentibus condoleres, et ipsi suis tibi vicibus in

CLXXXI. unitate spiritus deservirent. Verum, sicut accepi-

ABUATI ET CONVENTUl SANCTI GERMANl ANTISIODOREN. mus, inimico homine superseminante zizania, tanta
intervos discordia est suborta, ut dictis canonicis
Indulgenter iis quod sacrum chrisma et olewn alque
eonservationes ab alio catkolico episeopo accipere te coram venerabili fratre nostro Lugdunen. archi-
lieeat, si Antissiodorensis (jratis impertiri nolit. episcoposuperdilapidationeetinsufficientiaincau-
(VI supra, xvn Kal. Junii.) sam trahentibus, tu apost. sedis audientiam appel-

Exmultiphcitatequerelarum vestrarum,quasad- laris, festum beati Luca? proximo futurum termi-

versusfratrem nostrum Antisiodor.episcopum pro- num appellationi prosequendoe pra^figens quem ;

positas a vobis audivimus, ipsum monasterio ve-
stro usque adeo arbitramini infeslum, ut per eum
non possitis pontifi-
(sicut dicitis) sinedifficultate
calia percipere sacramenta. Nos autem, quibus im-
iidemcanoniciad Dominicam qua cantatur Jubilate
Deo proximo prreteritam, sicut eorum continebant
litteras, coarctarunt. Nos igitur utrique partium
B
deferre volentes,ne sub intemperie aeris et caloris

minet universorum necessitati prospicere,volentes distemperantia cogamini ad sedem apostolicam la-

borare, fraternitati tuaa sub peremptorio per apo-
vobis ex ministerio suscepti regiminis providere,
stolica scripta mandamus quatenus hincad festum
ne pro duritia ipsius episcopi defectum in talibus
duximus indul- beati Michaelis proximo futurum apostolico tecon-
incurratis, praesenti vobis scripto
spectui repra3sentes,canonicorum responsurus ob-
gendum ut si memoratus episcopus a vobis humi-
jectis et propositurus si quid proponere volueris
liter requisitus, chrisma, oleum sanctum, conse-
seu basilicarum, benedictio- contra ipsos ; nisi forsan interim inter vos pacis
crationes altarium,
nem abbatis, et ordinationes monachorum qui possint foedera reformari. Scias autem nos partem
fuerint ad ordines promovendi, gratis et sine pra- adversam ad eumdem terminum citavisse ; ita ut

vitate vobisindulgerenoluerit velmalitiose distule-

illi quorum nominaper tuas nobis litteras expres-
sisti, personaliter ad nos accedant, his qua?propo-
rit,liceat vobis alium,quem malueritis, catholicum
adire pontificem qui auctoritate nostra fretus vo-
Ad haec, tibi fortius inhibemus
sueris responsuri.

bis quod postulatur indulgeat. Indulgemus etiam

ne occasione hujus dfscordioB bona Ecclesioe tuae
dilapidare pra^sumas.
vobisut, siquando hominesmonasterii vestri vincu-
lo tenentur excommunicationis astricti, pro eorum
^
absolutioneprarfatusepiseopusvelquilibetaliuspo- CLXXXIII
testatem non habeat pecuniam extorquendi.Et si in ATREBATEN. ET SYLVANECT. EPISCOPIS.
eos,quia propter hoc pecuniam non exsolvunt,eccle- Pia Patrum pra?decessorumque nostrorum solli-
siasticafueritsententiapromulgataeamdecernimus citudo. Require superius epistola 72. Etsicut scriptum
auctoritate apostolica non tenere. Nulli ergo, etc. est pro Ecclesia S. Germani de Pratis, ita scriptum
Datum, etc, ut supra, xvn Kalend. Junii. est pro monasterio Sancti Dionysii in Parisiensi dioe-
CLXXXII. cesi eonstituto.

LINGONEN. EPISCOPO. CLXXXIV.

Quod controversiam inter ipsum et suum capitulum ABBATI ET CONVENTUI SANCTI GERMANI ANTISIODOREN.
exortam gravate audieril, et utrique parti cevtum
Quod excommunicatio episcopi Antisiodorensis injusta
aqendi terminum prsefiyit et contra juris ordinem in/licta, non obliyet.
(Datum ut supra.) (Vt supra, xvn Kal. Junii.)
Licet juxtatestimonium Veritatisnecessesitutve- Gravis ex parte vestra fuit in auditorio no-
(71)
niant scandala, quia tamen,secundumidem, VteAo- stro querela proposita, quod venerabilisfrater no-
inini illi i>ci- quemscandalumvcnit,do\emusnonmoo\i- D ster Antisiodoren.episcopus et presbyteri ejusdem
cum ,cum inter viros ecclesiasticos qui pacem evange- dicecesishomines vestros absque manifesta et ra-
lizare tenentur seditionis alicujus materia pullulat, non servato juris ordine, excom-
tionabili causa,
litigiosorum incentiva subcrescunt;cum in Ecclesiae municationi subjiciuntpro su« arbitrio voluntatis.
corpore omnia debeant in vinculo pacis etunitate Volentes igitur gravamini vestro paterna sollicitu-
tractari. Quamvis autem super quorumlibet eccle- dine providere, si prasdictus episcopus et presby-

siasticorum virorum discordiaplurimum doleamus teri in homines vestros excommunicationissenten-

majori tamen dolore coneutimur, cum vel pater in
filios, vel filii seditionem suscitant in parentem et
illos discordia dividit quibus ad unius Ecclesia^ ob-
sequium deputatis deberet esse cor unum et aninia
una. Sane cum tu Lingonen. Ecclesise caput
(71) Vide Gesta abbatum S. Germ. Antis. c. 13.
tiam absque manifesta et rationabili causa etjuris
ordine non servato duxerint promulgandam, eam
decrevimus non tenere et vos auctoritate apostoli-
ca divina eis officia celebretis. Nulli ergo, etc.
Datum etc, utsupra, xvu Kalend- Junii.
 163 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 16«
CLXXXV A Ecclesiae ignorante, litteras, ut dicitur, reportarunt.
EISDEM. Postmodura vero cum praefato nuntio Eduen. Eccle-
Quod liceat archiepiscopum Senoncnsem pro justitia
siae sequidam Balmen. monachus opposuisset, eis
adire, si Antisiodorensis eam administrare negligat. dilectos filios J. tit. sancti Stephani in Ccelio Monte
(Datura ut supra.) presbyterum et G. Sancti Adriani diaconum cardi-
Cumvenerabilis frater noster Antisiodoren. epi- nales concessimus auditores. In quorum praesentia

scopus usque adeo, sicut dicitis, sit vobis infestus, cumaliquandiulitigassentetsuascriptaeisdemcar-

ut de parochianis suis
malefactoribus vestris per
eum justitiam non possitis habere, nobis imminet
providenduranepro defectu juris monasterium ve-
strum violentiis pateat et incursibus malignorum.
Eapropter, dilecti filii, praesentibus vobis litteris
indulgemus ut ad venerabilem fratrem nostrum Se-
nonen. archiepiscopum pro coercendis ipsis male-
facloribus vestris recursum habere possitis, qui
defectum ipsius episcopi de auctoritate nostra de-
beat in hac parte supplere. Nulli ergo, etc.
Datum
ut supra.
CLXXXVI.
EPISC. ET DECAN. MATISCOX.
Eis committitur cuusa Ecclesix Eduensis
Balmensis.
(Apud S. Petrum, Id. Maii.)
Exposila nobis Eduen. Eeclesia? petitio contine-
bat quod, cum olira felicis recordationis Ctelestino
papaepraedecessorinostrodeposuissent de Balraen.
monachis quaestionem, de terris et Ecclesiis in
valle Polliniaci constitutis et idem pradecessor
noster causam ipsam venerabili fratri Cabilonen.
episcopo et dilecto filio abbati de Firmitate com-
misisset fine debito terminandura, a prajfatis tan-
dem monachis fuit ab eisdera judicibus appellatum.
Ille vero qui abbas ipsius raonasterii
dicebatur, ad
prosequendam appellationem accedens, semel se
tantum apostolico conspectui praesentavit, et de
appellatione facta mentionem faciens, illicentiatus
recessit. Cumque nuntius Eduen. Ecclesias
ad ap-
pellationem prosequendam ad sedem apostolicam
destinatus apud eam fuisset longo terapore
com-
moratus, idem pradecessor noster peremptorie
ci-
tavit monachos antedictos, eis
sub excomunica-
tionis pcenapraicipiens ut ille qui se
gerebat abba-
tem, cumaliquibus ipsius monasterii monachis
in
festo beati Lucae proxime praterito ad ejus praa-
sentiam sufficienterinstructi accederent, ut
Eduen.
Ecclesiae plenarie responderent et satisfacerent
Ro-
manae Ecclesiae de contemptu. Ipsi vero, licet
juxta
formam mandati apostolici non venissent, quidam
tamen monachorum ad Romanara Ecclesiam acces-
serunt,quosnuntius praefatae Eduen. EcclesiaMnve-
nit apud sedem apostolicam
commorantes qui de suo
negotiodiffidentes,antecausaediscussionem,ulma-
gis aggravarent Eduen. Ecclesiam,
recesserunt,
advenerabilemfratrem nostrum Bellic. episcopum
et dilectum lilium abbatem de Balerna et
priorem
Boniloci per subreptionem, praefato
nuntioEduen.
dinalibus tradidissent, monachus ipse illicentiatus
recessitetnoluitsententiamexspectare.Cumigituf
cuique simus in sua j usti tia debitores et nolimus ali-
quemdefraudesuacomraodumreportare,discretio-
ni vestrasperapostolicascriptapracipiendomanda-
mus quatenus convocatis ad vestram praesentiam
partibus, si vobis constiterit Eduen. Ecclesiam a
praefatis monachisprasdictis terris et Ecclesiisprae-
g ter juris ordinem spoliatam, vos ei auctoritate no-
tra praedictas terras et Ecclesias cum fructibus inde
perceptis, non obstante contradictione vel appella-
tionecujuslibet,resignetis;praedictislitterisnequa-
quamobstantibus.quasetiara mortepraefatiprfflde-
cessoris nostri credimus exspirasse. Post restitu-
et ccenobii
tionem vero integram ablatorum et expensarum
quas canonici Eduen. Ecclesiae in appellatione
monachorum prosequenda, quam ipsi monachi
prosequi non curarunt.se rationabiliter fecisse pro-
babunt, audiatis si quid emerserit quaestionis et il-
lud fine debito appellatione postposita terminetis.
Quod si ambo. etc, tu, frater episcope, etc.
Datum Romae apud Sanctum Petrum, Idibus
Maii, pontificatus nostri anno primo.
CLXXXVII.
G
CAPITULO HEDIOLANENSI
Ut prxbendam et domum episcopo Terdonensi suo
collegx restiluant,
(vm Kal. Junii.)
Sinceritatem eorum qui
ferventiores in Ecclesiaa
devotione persistant, Ecclesia Romana ampliori be-
nignitate consuevit araplecti et juxta meritorura
suorum praerogativam eis debiti honoris gratiam
impertiri.Insinuavitsiquidemnobisvenerabilisfra-
ter noster 0. episcopus Terdonen. quod, cum bon»
memoriae Caelestinus prsdecessornostereidemper
apostolicam indulgentiam concessissetutbeneficia
quaehabebatquando fuit ad officiumpontificale vo-
catus, ei liceret usque ad triennium possidere et
q auctoritate illius indulgentiae praebendam quam in
Ecclesia vestra fuerat assecutus (72) integre pos-
quod in electione archiepiscopi vestri
sedisset, ita
sicut unus canonicorum vocem habuit, et in ven-
ditionibus aliisque negotiis Mediolanen. Ecclesi»,
ipsius tanquam canonici fuit requisitusassensus et
in instrumentis etiam manum subscriptionis appo-
suit vos, superquo de prudentia vestramiramur,
:
et postappellationem ab ipsoepiscopo adnosinterpo-
sitam, ex quo etiam iter arripuit ad sedem aposto-
licamveniendi, nonexspectantes terminum in ipsa
indulgentia pra;finitum,cum ipse.sicut asserit, non

(72) Junge caput Cum pro.. De concess, praeb. in tertia Collectione,

io- INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 168

A tequam idem abbas iter arripuisset ad sedem apos

renuntiaverit indulgentiae.in contemptum Ecclesiae
.

Romanaa praesumpsistis de ipsa praebenda in ejus

.... ... i- „ „i.„ j:~.,i-..
tolicam veniendi, tam eum quam obedientes ei ex-
, -.; -...

pnejudiciurn ordinare et eam cuidem clerico assi- communicasse proedictus Eduen. episcopus diceba-
domum ejus non estisveriti occupare. tur et terram ejus supposuisse sententiae interdicti,
gnastis, ac
Non ergo, si verum est quod asseritur, revocantes licet eaedem sententiae latae minus legitime videren-
ipse abbas prius ad sedem apost., ut as-
cum
in irritum quidquid per vos contra formam prtes-
tur,
serit, appellasset, per dictum tamen Ostien. epis-
criptie indulgenliaa in pra-judicium ejus noscitur
attentatum vobisper praesentia scripta mandamus
;
copum, ad majorem cautelam, munus ei fecimus
absolutionis impendi.
atque prajcipimus quatenus tam prabendam quam
domum ei restituere minime differatis et antequam Datum Romae, etc, vi Kal. Junii.
interim non autem Eduen. episcopo ut ipsam
praescriptusterminus compleatur, cum Scriptwm est
absque icfragatione qualihet
intelligatur vacare praebenda, super ipsa nullum ei
sententiam qrbitrii

gravamen vel molestiam irrogetis ; sed eum plena studeat observare.

et quieta permittatis illius possessione gaudere.

Alio- CLXXXIX.
quin noveritis nos venerabili fratri nostro Vercel HUGONI ABBATI VIRZILIACEN. ECCLESLE .

en. episcopo dedidisse firmiter in mandatisut ipse q Conpmat clectionem ipsius, hortaturqite ut magno et
1
... . n_»:-_:
• —
i.-*__„i rt --,.-3
auctoritate nostra sine appellationis obstaculo quaa
fi.wi nniimi tnntinn nnits aggrediatur.
forti animo tantum opus
aiiiirediatur.

prsemisimus exsequatur. (Datum ut supra))

Datum, etc, vuiKalend. Junii, pontificatus nos- Cum status Ecclesiarum et rigor monasticae ac
tri anno primo. canonica) disciplinae ex majori parte pendeat ex
Illi scriptuni est super hoc. p;erlatis,utpote quiprobitatisvel pravitatisexemplo
vel informant subditos vel corrumpunt,cum aliquis
CLXXXVIII.
ad officium praslationis assumitur, perquem com-
ARCHIEPISCOPO SENONEN
mittenda ei Ecclesia spiritualibus possit et tem-
Ut cogat episcopum Eduensem cum abbate Flaviniac. poralibus suscipere incrementum, gaudemus pluri-
initam concordiam observare.
mum et electionis canonic* apostolicum libenter
(Romte, xi Kal. Junii.) impertimur assensum. Significarunt si quidem di-
filii prior et conventus Virziliacen. per litteras
Cumolim dilectus fil. G. abbas Flaviniacen. pro lecti

injuriis et gravaminibus qum ipsi ven. fra. noster suas, et iidem dilecti filii, monachi et nuntii eorum

episcopus Eduen. intulerat, ad sedem apostolicam sua nobis relatione monstrarunt quod G. quondam
accessisset et ibidem non sine dispendio, si forte ipsorum abbate viam universse carnisingresso, vo-
lentes suse Ecclesiae sollicitudineprovidere in
aliquis adversarius appareret, diutius exspectasset,
filiali

tandem nuntii ejus post moram diutinam advene-
runt: quicumparatifuissentadinvicem litigare,fac-
tacompromissionebincindelegitimainvenerabilem
fiatremnostrumO.Ostien.episcopumconvenerunt,
eodem post multam deliberationem arbitrii senten-
tiam proferente, quam ipse episcopus inscriptum
de utriusque partis assensu redegit, poena hinc inde
statuta si quis ab arbitrio resiliret, sicut in scripto
autbentico ejusdem episcopi continetur. Inde est
quod eidem episcopo Eduensi mandamus ut senten-
tiamillamarbitriiabsquerefragationequalibetstu-
deat observare. Si enim contra eam,quod non cre-
dimus, temere ipsum venire contingeret ,nullatenus
dissimulare possemub
aissimuiare quui eum
possemus quin observationem
ad v/-/a^».".vw--^.--
ciun a.u
te votasua unanimiter contulerunt,patrem te sihi et
fratribus suscitantes,qui eis utilius et melius proesis
etprosis,cum te non aliunde vocatum, sed de ipsis
eisdem unanimi cognoveris electione assumptum.
Circacommendationemquoquepersonasplurimum
institerunt, asserentes per eosdem nuntios et litte-
ras quod talis existas qui et temporalia utiliter dis-
pensare noveris et spiritualia laudabiliter ministra-
quem possint proficere vita pariter et doc-
re,et per
trina. Prasterea venerabilis frater noster Senonen.
archiepiscopus per litteras suas et electioni canoni-
C83 testimonium perhibuit et personam idoneam esse
asseruit ad officium abbatia?. Nos igitur super forma
electionis nuntiis et litteris ipsorum, super idonei-
. - .

illius,veladsolutionem pcena; statuta3,pra3viaratio- D fidem dicto archiepiscopo adln

tate vero personaa
bentes,quemcredimus nihil nohis contraconscien-
ne cogeremus invitum. Unde fraternitati tua3 per
mandamus quatenus diligenter tiamsuggesturum,quod ab ipsiscanonice factum est
apostolica scripta
inquirasutrumpraidictumarbitriumapartibusob- auctoritate apostolica confirmamus et prassentis

scriptipatrociniocommunimus. Hortamurautem ut
servetur et per quam et ex qua causa stare cognove-
in eo confidens qui aperit ora mutorum et linguas
risquominusipsum observeturarbitrium. etsecun-
ablatorum, nobis infantium facit disertas, sollicitudinem ad quam
dum formam ipsius fiat restitutio

atque in irritum appellatione ipsius esprovidentia evocatus, assumens, talem te

differas intimare ;

subjectis exiheas,ut te non tam preelatum quam pa-

postposita revocanssi quid inprasjudicium ipsius
abbatis vel Ecclesiae suaa post iter ad sedem aposto-
trem experiantur, et sic se in bonis a te foveri con-
licam arreptum et post appellationem ad sedem apo- gaudeant quod circa correctionem excedentium ri-
stol. interpositamtemereinveneris attentatum,non
gorem in te vigere sentiant monasticao disciplinae.
permittas ipsos indebite molestari. Verum quia an- Datum ut svpr.
469 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1)98. 170

CXC. A inobedientes fuerint, animadversionis ecclesiasticaa

AnCHIEPISCOPO ET ARCHIDIAC. SENONEN. sententia cogere nisi contra hoc alicui fuerit sedis
;

Clericus, qui casu puerum occiderat, absolvitur. apostolicae auctoritate indultum ut ad suscipiendos
(Datum ut supra.) ordines non cogatur. Et quia Trecen. Ecclesia tua3
provisioni commissa, tuo debet moderamineguber-
Exposuitnobis dilectus fllius M. presbyter de Sta-
nari nec ullus inmessem tibicreditamfalcem debet
bulis, quod cum olim invitatus a quibusdam pue-
ausu temerario mittere,prossentiumauctoritale sta-
ris, manu unius eorum arcum receperit et sa-
de
tuimus ut nulli subditorum tuorum liceat, post ap-
gittam, et eam dirigere voluerit in arborem quas
pellationem adterationabiliterfactam,parochianos
obstabat, manu errante sagitta eadem discurrens
tuos excommunicatione percellere vel commissas
per aerem,puerum quemdam valde distantem mo-
tibi Ecclesias supponere interdicto. Quod si p^ae-
dicum vulneravit in capite propter quod idem puer
;
sumptum sententiam decernimus non te-
fuerit,
creditur postmodum exspirasse. Quod cum idem
nere et si non pra?cedente appellatione sentenfia
;

presbyter bonre memoria; G. prsedecessori tuo, fra-

talis ab aliquo subclitorum tuorum fuerit irratio-
ter archiepiscope.sponte curassethumiliter confi-
nabiliter promulgata, sententiam talem valeas,
ten,ipse
r poenitentiam etcontntionem lpsius atten
r ^ prout lustum tuent, relaxare. Millis littens msti
,
' _

dens, super beneficio Ecclesite de Stabulis quani mn |„,:_; canonicoe Jpraejudicium

tutioni :.,j.„
. <•„„;„„. ;u.,„ „ „„j
: ,
facientibus a sede
archidiaconatu tuo,fili archidiacone, adeptus fue-
apostoliea impetratis.
rat, misericorditer dispensavit, ut ipsum quoad vi-
Datum Romai apud Sanctum Petrum.
veretpossideret; mandans eidem utad sedem apo-
stolicam accederet,mandatis super officio apostoli- CXCII
cis pariturus. Quia vero in hoc non ex voluntate, SENONEN. ARCHIEP1SC0P0 ET TRECEN. EPIS00P0
sicut asserit, sed casu deliquit, discretioni vestree
Ne quid in prnprium commodum et sarcessorum de-
per apostolicascripta niandamus quatenus, si verum trimentum canonici constituant.
est quod asserit,faetam cum eo misericordiam at-
(Datum ut supra.)
tendentes, quod a dicto archiepiscopo factum est
ratum habentes et firmum, eum super beneficio Cum omnes unum corpus simus in Christo, sin-
guli autem alter alterius membra, non debent ma-
prasdicto propter hoc nullatenus molestetis aut pa-
joresminoribusautsenioresjunioribusinvidere;sed
tiamini ab illis molestari.
omnes una Ecclesiauni Domino fumulantur,
qui in
Datum, etc.
CXCI. pari gaudeant libertate cum pondus et pondus,
;

TRECEN. EPISCOPO. ,
,
mensura et mensura, utrumque abominabile sit
Vt plura beneficia habentes, resignare cogantur ; et
'
apud Deum et evangelicus pater familias pari mer-
quod clericos suos, quando publica salus postulat, eede primos vineae suaj operarios remuneraverit et
ad majores ordines suscipiendos compellere queat. extremos. Verum ad audientiam apostolatusnostri
(Apud Sanctum Petrum.) pervenit quod dilecti filii Trecen. canonici, propriis
Injuncti nobisofficii ratione compellimur et cha- inhiantes commodis et aliorum profectibus invi-
ritatis debito provocamur fratribus et coepiscopis dentes,novum fecerunt in Trecen. Ecclesia consti-
nostris in suis justis petitionibus favorem apostoli- tutum, ut eis tam in pra'sentia suaquam absentia
cum impertiri ut qui specialiter in partem nostra?
; redditus suos ex integro percepturis, qui in eadem
sollicitudinis sunt vocati, tanto commissum sibi of- Ecclesia post illam institutionem fuerunt vel de coe-

ficium liberius exsequantur, quanto se et jura sua
majori viderint sedis apostolicse benignitatejuvari.
Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis justis
precibus benigno concurrentes assensu, ad exem-
plarpraadecessorum noslrorum felicis memoria? Lu-
ciiet ClementisRomanorum pontificumauctoritate
tibi prsesentium indulgemus ut clericos tu:e dicece-
sis, qui contra statuta Lateranen. concilii pravaB
cupiditatis ardore plures Ecclesias vel ecclesiastica
beneficia detinere contendunt, cum de proventibus
tero fuerint instituti, redditus ex ea in afasentia non
solum cum in ea fuerint resi-
percipiant, sed tunc
dentes; cumsecundum TrecMi Ecclesia? consuelu-
dines omnes in hoc consueverint esse pares. Sta-
tuerunt etiam ut cum singulis prasbendis annexaj
sint vinea', ipsis suas, dum vixerint, possidentifaus
D vineae decedentium ad successores non transeant,
sed proventus earumintersingulosdividantur.Cum
igitur quod quisque juris in alterum statuit, ipse
debeat uti eodem, et sapientis dicat auctoritas ;

unius congrue valeant sustentari, ad canoni-

ipsi Patere legem quam tuleris, fraternitati vestrae per
cum valeas reducere moderamen.Clericos vero Ec- apostolica scriptamandamus quatenusantiquosca-
clesia; tuae, quos necessitas postulaveril ad sacros nonicos junioribus et juniores in perceptione fru-
ordines promoveri, secundum privilegium M. prse- ctuum tam pro^bendarum quani vinearum cowque-
decessori tuo et successoribus luis afelicis record. tis antiquis, secundum priorem consuetudinem
Alexandro papa prnedecessorenostro indultum, li- usque ad tempus pra;dict.'e institutionis servatam
ceattibi, si irtonei fuerint necde canonica potuerint vel secundum rationabilem institutionem deinceps

institutione repelli, ad eosdem ordines suscipien- observandam.illos per districtionem eccle. percel-
dos secundum canonum instituta compellere, vel si lente^, si qui duxerint renitendum. Nullis litteris.
171 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 172
etc, harum tenore, etc. Quod si ambo, etc, alter A praedictis canoniciseligendipersonam idoneamau-
vestrum, etc ctoritate noslra liberamtribuasfacultatemjdictum-
Datum, etc que priorem, ul ad claustrum praedictum redeat,
CXCIII. per censuram ecclesiasticam appellatione cessante
TRECEN. EPISCOPO compellas; etcum anliquasit ipsius Ecclesiao con-
Initx concordice confirmatio apostolica. suetudo et approbata ut in singulis officiis singu-
(Apud S. Petrum.) lee personae ponantur,qua. ordinandavideris aucto-
Justis petentium, etc, usque ad verbum assensu. ritate nostra disponas.Nullis litteris veritati et ju-
Compositionem super abbatia Belliloci quoad vixe- stitia. prae., etc
ris ordinanda, inter te ex una parte et dilectos iilios Datum ut supra, u Idus Maii etc
Alesmum abbatem Calmontensem, Robertum et cxcv.
Gervasium canonicos Praemonstraten. nomine ab- XANCTONEN. ET MAG. P. PETRAGORICEN . ARCHIDIAC
batis et totius conventus Praemonstraten.apud Ec- Ejusdem fere argumenti.
clesiam Romanam agentes ex altera, per dilectum (Ut supra, vi Kal. Junii.)
filium S. tit. Sanctae Piaxedis presbyterum cardi- Inter ea, ut supra usque ad verbum sanitati. Insi-
nalemdemandatoapostolicocelebratam,sicutsine g nuantibus siquidem nobis dil. filiis monachis de
pravitate qualibet facla est, et ab utraque parte Brantomo nostro fuit apostolatui declaratum, qnod
recepta, et in ejusdem cardinalis authentico ple- cum abbati suo domus dominium, etc, usquead ver-
nius continetur, auctoritate apostolica contirma- bum facultatem excepto quod ubi superius dictum
;

mus. etc
Nulli ergo, est canonicare, hicdicitur sine fratrum assensumo-
Datum Roma. apud Sanctum Petrum. nachare ; et cum antiqua sit ipsius Ecclesiae, etc,
CXCIV. usque in finem ut supra. Nullis litteris, etc, ul su-
XANCTONEN. EPISCOPO pra.
Ut prior de Prato dilapidator deponatur. Dalum, etc, vi Kalend. Junii.
(Ut supra, ii Id. Maii.) CXCVI.
Inter ea per quae status Ecclesia. vacillat, saepius ABBATI ET FRATRIBUS PR.EMONSTRATENSIBUS.
est causa potior incuria seu perniciosa negligentia 1 t disciplina monastica observetur, et quod pontifex
praelatorum. Nam cum forte caput est languidum, eam non velit turbare.
est necesse quod membra langueant : et infecla (I't supra, v Id. Maii.)
morbi contagia nec fomentum medendis capiunt Usqueadeonos etpraedecessoresnostros flagrans
nec pristina. possunt de facili restitui samtati. Sane p religionis vestree fama respersit, ut odore sincerae
.1:1.....: m:: pauperes j. t-.__- : _• _
*-*...
canonici de Prato apostolatui
. . ^ , , . ..
dilecti filii opinionis vestrae in Domino delectati, super his
nostro signifieare curarunt, quod cum Petrus nunc quae n vobis in communi nbbalum vestri ordinis
prioripsorum olim in Grandimontem Ecclesia sub capitulo slatuuntur, nisi vel honori noslro vel justi-
religionis habilu perannos plurimos permansisset, tiee apertius obviarent,nullatenus dubitemus quin
arctam tandem devitans regulam, ad ollas carnium ad ea secundum Deum et statuta vestra recte ac
redire voluit et oblitus voti quod fecerat, ad cano- rationahiliter procedatis. Sane cum praedecessores
nicos se transtulil regulares et in ipsa Ecclesia de nostri Romani pontilices ordini vestro privilegium
Prato voluit eligi in priorem. Cumque domus sibi indulserint speciale et speciali semper gratia vos
dominium commissum jam esset a fratribus, de- fuerint prosecuti, in his quae ad correctionem fra-
bacchatur in gregem subditum nec illorum bona trum vestrorum pertinent vos non intendimus ag-
distrahere pertimescit, sed solus fugiens fratrum gravare quominus in delinquentes exerceatis libere
mensam atque collegium, ab illorum quidem con- canonieamdisciplinarn.Praesentata. siquidemnobis
sortio se reddil sa.-pius alienum. Unde quisque pas- fuerunt ex parte vestra binae litterae ,a sede aposto-
sim ad libitum impune potest excedere et sic perit lica diversis temporibus impetratae : in quarum
honestas ordinis, perquam locus olim floruerat, et prirnisbonaemenioria_ Ccelestinuspapaproedecessoi'
vilescitquodcharumomnibusreligionisjhospilalita- D noster senlentiam quam in Balduinum elHugonem
l isque gralia praepollebat. Adjecerunt insuper quod ejussocium tuleratis ratam habens et volens invio-
cum domus bona deficerent,plures ibidem canoni- labiliter observari,vobis mandabat
ut neutrum eo-
care praj sumpsit. Laicos etiam contra approbatam runi admilteretis ad consortium vestrum, pra;ter
Eoclesiae consuetudinem multos intrudere non ex- mandalum scdis aposlolicae speciale: nisi forsan in
pavit; sedquod ab eis fueral elargitum non trans- taiilum ad vos in corde contrito et spiritu bumiliato
fundit in ususfratrum egentium,sedmaleacquisita accederent, quod eorum postulatio vobis videretur
j uxta motum propriae voluntatis expendit. Nolentes misericordileradmittenda.Inaliis vero universitati
igitur ut arbor sterilis occupatam diutius terram vcstrasmandavitutmemoratumBalduinum,n.ullafa-
detineal, fraternitatl tuas per apostolica scripta cla mentione de ordinis disciplina,in vestrum con-
mandamus quatenus de veritate pradictorum in- sortium admitlere nullatenus differretis.Quia vero,
quirere non postponas; et rem noveris ita esse, si sicutveslrae lilterae continebant,inejectionepraedic-
ipsum ab administratione prioratus amoveas et lorumB. et H.et fautorum eorum exsulavit a vobis
173 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 174

scandalum et pax inter vos et concordia plena re- A ctu.Sijnificastissiquidemnobisquodadimplenduni

gnavit;neexreeeptionetaliumconcordiavestra tur- illud apostolicum Ab omnispecie malaabstinetevos
:

betur, quid de his vel aliis, quos secundum statuta (I Thess. v, 22), ad reprimendum os loquentium
vestriordinisavestro consortioamovistisvelduvii- iniqua, qui detractionibusgloriantur, etopinionem
tisinposterum amovendos, statuendum fuerit ves- justorum nituntur multipliciter infamare, olim in
trsdiscretioni relinquimus: neper nos rigor vestri communi capitulo statuistis et postmodum sub in-

ordinisenervetur. Ad haec, vobisauctoritate aposto- terminatione gravis pcenae soepius innovastis, ut

lica indulgenius ut si pro receptione alicujus, qui nullam de csetero insororemrecipere teneaminivel
a vobis ejectus fuerit, litteras vobis apostolicas conversam, praesertim cum ex hoc aliquando in-
duxerimus destinandas, eum nullatenus recipere commoda fueritis multa perpessi. Nos igilur insti- »

teneamini, nisi litteris nostris expressurn fuerit, tutionem ipsam,sicut decommuni consilioabbatum
salva ordinis disciplina. adcommune capitulumconvenientiumprovidefac-
Datum, etc, ut supra, v Idus Maii. ta fuit, auctoritate apostolica confirmamus et prae-

cxcvn. sentis scripti pagina communimus. Ad haec adji-

cimus, ne aliquis abbas vel conventus possessiones
P. ABBATI PR/EMONSTRAT. ET EJUSDEM ORDINIS ABBA-
R ecclesiarum vestri ordinis praeter assensum gene-
TIBUS.
ralis capituli vendere audeat vel sine patris abba-
Confirmatur constitutio quod Prcemonstratenses non
tis licentia commutare. Nulli ergo, etc.
debeant uli mitra et chirothecis.
(Ut supra iv Id Maii.)
Datum, etc, ni Idus Maii.
CXCIX.
Qua? in favorem religionisad subtrahendam dis-
DECANO, CANTORI ET MAGISTRO P. CANONICO. REMEN.
solutionis materiam sunt provide inslituta, firma
debent et illibata servari et, ne infringi valeant, L't ablatwn contumeliose equvm ahhati restitui curent.

apostolico praesidio comniuniri. Significasti siqui- (Romae, iv Id. Maii.)

dem nobis quod communi consilio abbatum vestri or Significarunt nobis dilectiabbas et fratres
filii

dinisstatuistisquod nullusabbatum vestrorum mi- Praemonstrateii. quod cum Hugo de

travelchirotheeisutatur.ne forsamexipsis superci-
lium elationis assumat, aut sibi videatur sublimis,
cum majoribus
his uti se viderit quae pontilicibuset
Ecclesiarum pradatis a sede apostolica sunt con-
cessa. Nos igitur inslitutionem ipsam, sicut avobis
provide facta est recepta, auctoritate apostolica
conflrmamus et prasentis scripti pattina conimu-
nimus; statuentesut si qua forsan Ecclesia laxioris
ordinis vestram voluerit regulam profiteri, hujus-
modi pontiflcalibus etiamsi ea priushabuerit,ulte-
rius non utatur, imo potius humilitatem servet et in
ea statuta vestri ordinis imitetur. Praesenti quoque
institutioni adjicimus quod nullus fratrum vestio-
rum ad apostolicam sedem accedens vel recedens
ab ipsa vel alias, incedat in habitu sarulari, nisi
evidens hoc necessitas postularit. Inhihemus praa-
terea ne quiscontra statuta generalis capituli,sive
etiam in
in habitu sive in uniformitate offlcii, seu
temporalibus,temere venire praesumat.Quod siquis
praesumpserit, regulariter puniatur. Nec aliquis
assumat honorem, ad quem fuerit forsan electus,
dilectus fllius
Petradonte archidiaconus I.audun. in promotione
ipsius abbatis palefridum ab eo obtentu cujusdam
prava? consuetudinis exegisset, quia super hoc ei
acquiescerc recusavit, conversum quemdam ipsius
de equitatura cui insedebat deponere.et eam secum
n abducere per violentiam non expavit. Unde nosei-
dem archidiacono per litteras nostras mandavimus
ut similiade cfetero non prsesumat, imo dehoc ipso
eidemabbalisatisfactionemexhibeatcompetentem.
Ideoque discretioni vestrae per apostolica scripta
mandamus quatenus. si dictus archidiaconus ea
quae praemissa sunt adimplere noluerit, tam eum
quam alios, qui pro benedicendis, installandis vel
deducendisadsedem tam abbatibus quam aliis ec-
clesiasticis personis palefridum vel aliud exieere vel
extorquere prsesumpserint in posterum vel hactenus
praesumpserunt, nisi ad commonitionem vestram a
sua pra-sumptionedestiterint et deperceptistaliter
satisfecerint. competenter, excommunicationis cen-
sura appellatione postpositapercellatis et sicut ex-
communicatos faciatis ab omnibus arctius evitari.

sine licentiavel praecepto illiuscui obedire tenetur, D Quod si omnes, duo vestrum, etc.

nisiforte ipse sibi eam malitiose praesumpserit de- Datum Romae, etc, iv Idus Maii.
negare, ut tandem pro licentia obtinenda majori Scriptum estautem ipsi archidiacono super hoc.

liceat supplicari. Nulli ergo, etc. CC.

Datum, etc, iv Idus Maii. U.NIVERSIS ET EPISCOPIS, IN QUORUM
ARCHIEPISC.OPIS
CXCVUI. PAROCHIIS GBANGI.E PR^MONSTRATEN. ORDINIS SIT.E
P. ABBATI PR.EMONSTRAT. ET C.ETERI5 EJUSDEM ORDI- SUNT.
IHS ABBATIBUS. Jfe procwratumis praetextu contra apostolica pririle-
gia Prxmonstratenses graventur,
I ifirmatur constitutio quod Prxmonstratenses con-
vergas recipere non teneantur, nec hi.nn sua ahe-
(Romae, //' supra.
nare possint. Si veri f.hristiana? religionis amatores et cultores
(I't supra, lii Id Maii.) ,
sselis i
personis vel rebus nullam
:ligiosis viris in

Cum a nobis petitur, etc, usque a l verbum effe- molestiam inferretis, quorum potius lenemini gra-
 ;

175 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 176

vaminibus obviare. Verum conquerentibus dilectis A.
filiis abbate et fratribus ordinis Praemonstraten.
nostris est auribus intimatum quod, licet in eorum
privilegiis inhibitum sit expressene quis archiepi-
scopusvel episcopus, nisi in manifestanecessitate,
ineorumgrangiishospitetur,quidamvestruminsin-
gulisgrangiis eorumdemfratrumin suisdioecesibus
juriis quae sibi a monachis inferrentur. Qui tamen
postmodum de consilioquorumdam monachorum,
licetnon habito pra>fato numero,praepositumejus-
dem monasterii ab offlcio suo amovit,in quo minus
utiliter ministrabat. Quia igitur haec sub dissimu-
latione transire non possumus nec debemus,discre-
tioni vestraa perapostolica scripta mandamus qua-

constitutis procurationesexigunt annuatim quaesi : tenus, si vobis constiterit de proedictis, tam abbati
eis aliquando forte negantur, ministri eorum de ani- quam monachis poenam debitam infligatis et im-
malibus eorumdem fratrum pr;edas violenter abdu- posita eis de loesione fidei pcenitentia competenti,
cunt, quas vel pignori obligant vel alienantomnino quod illicite juravere eos cogatis appellatione ,

nec fratribus ipsis restituunt, donec pro requisita remota nullatenus observare. Quod omnes, etc,
procuratione certa pecunia persolvatur qui, ut ;
tu, frater episcope, etc.

avaritiam suam et exactionem excusent, frivolas Datum ut supra, Idibus Maii.

exigendiB procurationis causas assignant : vel quod

CCII.
in grangiisipsis decimaecolligantur: velquod cano- r>
P. ADBATI PR.EMONSTRAT,
nici qui parochialem Ecclesiam in vicinis locis ob-
Ut dissoluti atque rebeltes monachi puniantur serve-
tinere noscuntur aliquando commorantur ingran-
turque monastica disciplina
giis, vel quod in eis claustrum sororum habetur ;

quae potiusexaccessuvestro materiamdissolutionis (Ut supra, iv Id Maii.)

accipiunt, dum confabulantur cum clericis et per Intor caetera desideria cordis nostri et hominis in-
oflicinas discurrunt, quam doctrinam recipiant sa- teriorisaffectus,hoc praeter divinam gratiam quasi
lutarem. Quia vero causae hujusmodi frivolaj sunt praecipue afLclamus ut temporibus nostris melius
nec earum occasione fratres ipsos in exhibendis religioChristianaproficiat et instituta regularia per
procurationibus credimus esse cogendos, fraterni- nos de die in diem amplius convalescant. Multuin
tati vestrae per apostolica scripta mandamus et di- enim Christianae fidei dep?riret, si rigor monasticaB
stricte pracipimus quatenus fratres ipsos contra a3 canonicoe disciplinoe enervaretur per incuriam
indultam sibi a sede apostolica libertatem nec in praelatorum aut dissolveretur, quod absit ! per ne-
praedictis nec in aliis aggravetis, nec exactiones gligentiam nostram, qui tenemur errata corrigere
aliquas ipsis imponere praesumatis. Alioquin non etbene acta fortius roborare. Accepimussiquidem
poterimus sub dissimulalione transire quin eoruin quod cum Petrus Rufus, Rainaldus de Ribemonte,
indemnitati contra exactiones vestras paterna sol- ^ Joannes de Leeris, Arnulfus Delier canonici sancti
licitudine consulamus. Martini Laudunen. contra abbatem suum nequiter
Datum Romae, etc, ut supra. conjurassent,eleumsuperdilapidationedomusnixi
CCI. fuissent multipliciter infamare, qui eam pro ma-
onere debitorum, detecta
jori parte relevaverat ab
EPISCOPO, DECANO, ET ARCHIDIACONO SUESSIONEN.
eorum malitia perfratres quiexterioresobedientias
Ut ob turpe et illicitum juramcntum puniantur nec
procurabant,ipsos censuisti perabbatias Proamon-
tamen servare debeant.
straten. ordinis dividendos. Verum ipsi correctio-
(Ut supra, Id. Maii.)
nem tuam nullalenus admittentes, imo iniquitate
Significavit nobis dilectus filiusabbas sancti Eli- iniquitatiaddita hoc fecerunt ut quidameorum fau-
gii Noviomen. quod,cum olim monasterium sancti tores coram te et aliis abbatibus Praemonstralen.or-
Eligii ahbatis es»et regimine destitutum,omnes fra- dinis inabbateinsuurnperviolentiamirruentes,ma-
tres ipsius monasterii de substituendi abbalis ele nus in eum injicerent violenlas et usque ad effusio-
ctione tractantes, sacramento firmarunt quod qui- n <• 111 sanguinis eum inhoneste acturpiterpertracla-
cunque assumeretur ad oflicium abbatiae,tres tan- rent: cui cum postmodum non invenissent qui eos
tuni obedientias modicas et exiles in manu sua te- D contra te in hac malitia lueretur, ad te, sicut vide-
neret singulos monaclios instituens in singulis re- batur, cum humilitate reversi postulatam veniam
liquarum.Postmodum autem in abbatem assumptus acceperunt. SM quidameorum in priori proposito

cum quosdam monachos rationesuorum exccssuum perdurantes,quibusdam rebusmonasteriifurtosub-

aconcessissibi obedientiisintenderetamovere,aliis latis,fugam latenter arripere praesumpserunt.Quia
resistentibus non solum eosobedientiis non priva- vero dubitas ne super receptione talium te aliqua-
vit, imo potius servato priori juramento in verita- tenus molestemus, et propter hoc seriem facti no-
tisverbo promisit quod nullum de caetero, nisi de bis duxisti per tuos nuntios exprimendam, quid
consilio et assensu duorum obedientiariorum et de his et similibus sit agendum tu;e discretioni

trium vel plurium aliorum, concessasibi obedientia relinquimus ne per nos religionis vestrae rigor
;

spoliaret, nec ad venerabilem fratrem noslrum Re- depereat vel in aliquo minoretur.
men. archiepiscopum sanctae Sabina? cardin., nec Datum Romae ut supra. iv Idus Maii.
ad apostolicte sedis audientiam appellaret super in«
177 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98. 178
CIII. A CCIV.
UNIVERSI9 ABBATIBUS ET PR.EPOSITIS PR.EMONSTRATEN.
ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS ET
ORDINIS IH SAXONIA ET CONFINIO SAXONI.E CONSTI-
CETERIS ECCLESIARUM PR.ELATIS.
TUTIS.
Ut omnes abbates atque prsepositi Prsemonstratenses Vt Prsmoustratenses monachos ab injuriis et con-
juxta regulte constitutionem rertis temporibus Prae- tumeliis defendant.
monstratum veniant,nulto prhilcgio excusante.
(Romae, m Id. Maii )
(Romae, Id. Maii.)
In eo sumus loco et officio constitutiut viros re-
Non absque dolore cordis et plurima turbatione
ligiosos manutenere ac defendere teneamur nec pa-
didicimus quod ita in plerisque partibus eccle-
tiamur regularia instituta per aliquorum insolen-
siastica censura dissolvitur et canonicae senten-
tiam enervari. Accepimus siquidem quod a prima
tiae severitas, enervatur, ut viri religiosi et hi ma-
plantatione religionis vestrae generalis institutio
xime qui per sedis apostolicae privilegia majori do-
emanavitutahhates et praepositivestriordiniscertis
nati sunt libertate, passim a malefactoribus suis in-
temporibus conveniant Praemonstratum ut si qua ;
jurias sustineant et rapinas, dum vix invenitur qui
forsan vel in institutionibus vestris vel personis fue-
rint corrigenda, de communi abbatum et praeposito-
B congrua illis protectione subveniat et pro fovenda
pauperum innocentia murum se defensionis oppo-
rum consilio corrigantur et reformentur in melius
nat.Specialiterautemdilecti filii nostri abbas etfra-
qusevisafuerint reformanda.Verum voscontrahanc
tresPraemonstraten.etcfflteriordinemipsorumpro-
tam generalem et necessariam constitutionem te-
tamde frequentibus injuriissuisquamdeipso
fessi,
mere venientes,ad generale capitulumnon accedi-
quotidiano defectujustitiae conquerentes, universi-
tisnec vultis communibus institutionibus vestrior-
tatem vestram per litteras petierunt apostolicas ex-
dinis obedire.asserentes vosa sedeapostolicaexem-
citari ; ut ita videlicet eis in tribulationibus suis
ptionisprivilegiumimpetrasse,quod tamennonpro-
contra malefactores eorum prompta debeatis ma-
fertis aliquatenus in commune. Quia igitur hoc in
gnanimitate consurgere.quod abangustiisquas sus-
dissolutionem ordinis non est dubium redundare,
tinent et pressuris vestro possint praesidio respi-
universitati vestrse per apostolica scripta manda-
rare. Ideoqueuniversitati vestraeperaposlolicascri-
mus et districte praeeipimus ut, cum in privilegiis
ptamandamus atqueprascipimusquatenus illosqui
generali capitulo Praemonstraten.ab apostolica sede
in aliquem de pradietis fratribus instigante diabolo
indultiscontineaturexpressenequisordinemipsum
manus violentas injecerint, sive possessiones vel
professus contra communia instituta privilegium
res seu domosPraemonstraten. aut aliorum fratrum
impetrare proasumat,vel impetratumaudeatretine- ^
ipsius ordinis vel hominum suorum irreverenter in-
re, privilegioquod vos a sede Romana obtinuisse
vaserint,aut eaquae praedictisfratribusetestamento
asseritis non utamini,imo potius ad commune ca-
decedentium relinquunturcontra justitiam detinue-
pitulum statutis temporibus accedatis, ut inde reci-
rint,seu in ipsos fratres contra apostolicae sedis in-
piatiscorrectionem unde formam religionis etordi-
dulta sententiam excommunicationis aut interdicti
nis accepistis. Alioquin noveritis nos dilectis filiis
proferre praesumpserint, vel decimas laborum seu
abbatiPraemonstraten.etcaeterisabbatibusejusdem
nutrimentorum suorum, spretis privilegiis aposto-
ordinis ingenerali capitulo convenientibus Prae-
licae sedis, extorserint ; si laici fuerint, publice can-
monstratum dedisse tlrmiter in mandatis ut, si ad
delis accensis excommunicationis sententiapercel-
commonitionem ipsorum venire contempseritis
latis; clericos autem, canonicos sive monachos,ap-
Praemonstratum ad generale capitulum celebran-
pellatione remota, ab officio et beneficio suspenda-
dum.vos excommunicationis sententia,appell. re.,
tis, neutram relaxaturi sententiam, donec praedictis
percellant et faciant sicut excommunicatos ab om-
fratribus plenarie satisfaciant, et hi praecipue qui
nibus arctius evitari. Venerabilibus etiam fratri-
pro violenta manuum injectione vinculo fuerint
bus archiepiscopis et episcopis in Saxonia et in
anathematis innodati, cum dicecesani episcopi lit-
confinio Saxoniae constitutis districte praecipiendo D teris ad sedem apostolicam venientes, ab eodem
mandavimus, ut si post commonitiouem vobis
vinculo mereantur absolvi ; nisi forte monachi vel
factam ab ipsis inventi fueritis contumaces, cum
canonici regulares per abbates vel priores suos
a praefatis abbate et generali capitulo Pra?mons-
post satisfactionem congruam, secundum ordinis
traten. super hoc fuerint requisiti, vos excommu-
disciplinam fuerint absoluti. Villas autem in qui-
nicationis censura nihilomiaus, appellatione re-
bus bona praedictorum fratrum seu hominum suo-
mota, percellant et Ecclesias vestras sententiae in-
rum per violentiam detenta fuerint, quandiu ibi
terdicti subjicere non postponant.
sunt, interdicti sententiae supponatis.
Datum Romae, etc, m Idus Maii.
Datum Romae, etc, Idus Maii, etc
Illis scriptum est super hoc.
Scriptum est super hoc in eumdem fere moclum pro
fralribus militize Templi.
179 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 180

ccv. A adornata, videlicet justitia, fortitudine, prudentia,

SYLVANECTEN. EPISCOPO. temperantia. Intelligas igitur in primo justitiam
Ne alimi dimidiaprxbendaconferatur necprasbendse quam exerceas in judiciis; insecundo fortitudinem
secentur. quam exhibeas in adversis in tertio prudentiam ;

(Romae, vn Kal. Junii.) quam observes in dubiis ; in quarto temperantiam

Cum Turonen. concilio inhibita sit sectio prae-
in quam in prosperis non aurum vero
dimittas. Per
hendarum et de rigore juris redintegrari debeant sapientia designatur ;
quia sicut aurum prweminet
ofticia decurtata, vix de tua possumus fraternitate universis metallis, sic sapientia donisomnibus an-
sperare quod prasb^ndam aliquamadprecesnostras tecellit, propheta testante, qui ait: Requiescet snper

conferres alicui, qui ad duplex mandatum bonae eum etc (Isa. x, 2).
spiritus sapientix et intellectus,

meruoriaj Clementis papae praedecessoris nostri, Nihil est quod magis oporteat regem habere.Unde
quod praedicticoncilii eratauctoritate munitum,di- rex ille pacificus Salomon solam aDeo sapientiam
midiam pra>bendam dilecti filii magistri Aimerici postulavit, ut populum sibi commissum sciret pro-
imo vacantem prae-
noluisti aliquatenus integrare, vide gubernare. Porro smaragdi viriditas fidem,

bendam, de qua juxta tenorem mandati apostoliei sapphiri serenitas spem, granati rubicunditascha-
dimidia? debueras supplere defectum, alii in con- ritatem, topazii claritas operationem significat, de
g
temptum quod
sedis apostolicae contulisti. Ne igitur qua Dominus ait : Luceat lux vestra coram homini-
de pra?dicto magistro incoeptum est,remaneat im- bus, ut videant opera vestra bona, et glorificent Pa-
perfectum, fraternitati tuae per apostolica scripta trem veslrum qui in ccelis Habes est (Matth. v, 16).

mandamus atque praecipimus quatenus de prae- igitur in smaragdo quod credas, in sapphiro quod

benda ad donationem tuam spectante, quam primo speres, in granato quod diligas, in topazio quod

in Ecclesia tua vacare contigerit, non obstante in- exerceas ; ut de virtute in virtutem ascendas, do-

vestitura de non vacante contra statuta Latera- nec Deum deorum videas in Sion.
nen. concilii facta, ejusdem magistri dimidiam Datum Romae apud S. Petrum, iv Kal. Junii.

non differas integrare, nec aliquem de caetero ad CCVII.

dimidiam pra-bendam admittas. Alioquin tandiu EPISCOPO LEXOVIEN.
te noveris a prabendarum collatione suspensum, Ut pensiones ad verum mode.ramen reducantur.
donec eidem magistro super integratione dimidiae (Romaj, xii Kal. Junii.)
fuerit satisfactum. Dileetis etiam filiis canonicis Cum a nobis petitur, etc, usque ad verbum as-
Sylvanecten. districtius inhibemus ne priusquam sensu, auctoritate praesentium indulgemus ut
tibi
satisfiat eidem magistro, aliquem in canonicum ad debitum slatum reducere possis appellatione
vel fratrem admittant, etiamsi contra statuta La-
C
postposita pensiones Ecclesiarum tuae dioecesis
teranen. concilii de vacatura fuerit investitus vel contra Lateranense concilium augmentatas. Nulli
stallum in choro vel locum in capitulo vacaturae no- ergo, etc.
mine assecutus. Nullis, etc, harum menlione.etc. Datum Romae.etc, xn Kalend. Junii,pont. nostri
Datum Romae, etc, vn Kalend. Junii, etc. anno primo.
IUis scriptum est super hoc. CCVIII.
CCVI. EIDEM.
ILLUSTRI BEGI ANGLI.E. Vt frustratnrise appellationes non recipiantur, et reli-

Quatuor aureorum annulorutn mysterium explicat. qux debito tempore finiantur.

(Apud S. Petrum, iv Kal. Junii.) (xm Kal. Junii.)

(73)Inter opesterrenas quas mortalisoculus con- Licet sit appellantibus deferendum ut sacrorum
cupiscit, quasi chariora desiderataurum obryzum, canonum approbant instituta, non tamen usque
autem his aliisquediutius
et lapides pretiosos. Licet adeo relinquenda est appellantibus effrenata licen-
excellentiaregalis abundet, si signum tamen dile- tia motus judicis evadendi, ut ea quae conectione
ctionis et gratiaa, quatuor annulos aureos cum di- indigent in aliorum et appellantium delrimentum
versis Iapidibus pretiosis tuae magnitudini destina- D remaneant incorrecta vel alterius jus esse diutius
mus in quibus te volumus spiritualiter intelligere
; oporteat in suspenso,aut ei debeatpraejudiciumali-
formam et numerum, materiam et colorem, ut my- quod generari. Sane proposuisti nobis in nostra
sterium potius quam donum attendas. Rotunditas praesentia conslitutusquodcummultiplerumquede
enimaeternitatem significat,quse initio caretetfine. tua dioecesi adversarios suos sub examine tuo con-
Habet igitur regalis prudentia quid in annuli forma veniant, iidem ad oppressionem eorum appellatio-
reqrjirat, ut de terrenis transeat ad coelestia, de nes frustratorias interponunt nec ipsas volunt pro-
temporalibus ad interna procedat. Quaternarius au- sequi ut tenentur.Quociroa fraternitati tuae aucto-
tem, qui numerus est quadratus.constantiam men- ritate praesentium indulgemus ut, cum a tuis subdi-
tis insinuat; quae nec deprimi debet adversis nec tis ad sedem apostolicam fuerit appellatum.licitum
prosperis elevari. Quod tunc laudabiliter adimple- tibi sit competenlemei terminum adprosequendam
bit, cum quatuor virtutibus principalibus fuerit appellationem pra'figere infra quem si contem-;

(73) Vide Odoricum Raynaldum ad an. 1108, § 53.

 181 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 182

pserit appellationem prosequi quam emisit, ex tunc A CCXI.

in ipso negotio procedendi appellatione interposita ILLUSTRI REGI NAVARR.E.
non obstante, nisiappellans [legitimo] impedimento Ut rcgi Anglorum qusedam castella tradat.
fuerit impeditus, liberam babeas facultatem. Nulli (Datum ut supra.)
ergo, etc. Charissimus in Christo filius noster rex An-
(74)
Datum, etc, xm Kal. Junii, etc. glorum illustris transmissa nobis conquestione
CCIX. monstravit quod quaedam castella, videlicet ca-
R. ET R. ARCHIDIACON. BAJOCEN. ET H. ARCHIDIAGONO strum Sancti Joannis de Pedeportus et de Rocha-
CONSTANTIEN. brun, quae bonae memorise pater tuus in dotem cum
De cujusdam decani audacia coercenda filia sua liberaliter ipsi concessit, pro tua detines
et ne ab-
solvatur, nisi laisis prius satisfecerit. voluntate et adhuc ea reddere contradicis. Unde
(Vt supra, v Kal. Junii.) regiam magnitudinem rogamus attentius et horta-
Querela venerabilis fratris nostriLexovien. epi- mur, per apostolica tibi scripta mandantesquate-
scopi nobis exposita demonstravit quod minor de- nus castella illa sine qualibet difficultate restituas
canus ven. fratris Rothomagen. archiepi-
nostri
conquerenti. Alioquin noveris nos venerabili fratri

scopi et Simon capellanus ejusdem Ecclesiam San- nostro archiepiscopoNarbonen. scripsisse ut te ad

J3
cti Candidi minus reverenter intrantes, in Lucam
restitutionem eorum per censuram ecclesiasticam

presbyterum non tantum manus injecere violentas, monitione pramissa, cessante appellatione,justitia
verum etiam ad sacra vestimenta manus sacrilegas mediante compellat.
extendere praesumpserunt, atque tam Ecclesiam Datum ut supra.
CCXII.
ipsam quam clericos ejus aliis injuriis intolerabi-
PRIORI ET CONVENTUI BURGULIEN.
liter molestantes, eamdem parochiamcontra justi-
tiam invasere, corpora mortuorum in eorum prae- Quod abbas ipsorum et cmwbii bona obligare 7ion
possit.
judicium ad suam ecclesiam deferentes. Quia igi-
(Romae, iii Kal, Junii.)
tur praeter haec enormia dictus decanus quamdam
Quanto per professionem monastici ordinis divi-
mulierem praegnantem pede taliter dicitur percus-
nis estis obsequiis fortius obligati,tanto ea sollici-
sisse quod ex eo fecit aborsum, discretioni vestrae
tius volumus removere quae normam religionis et
per apostolica scripta mandamus quatenus.si vobis
profectus spiritualis in vobis suscitatis dissensio-
constiterit de praemissis, pr;edictum decanum ab
nibus poterant facilius impedire. Ideoque volentes
officio beneficioque suspensum et capellanum ip-
quieti vestras et indemnitati monasterii vestri be-
sum tandiu appellatione postposita nuntietis ut
p nignitate apostolica providere, praesentium vobis
excommunicatos abomnibus arctius evitari,donec
auctoritale concedimus ut abbas qui pro tempore
passo injuriam satisfecerinl competenter, et cum
fuerit, sinemajoris et sanioris partis assensu ves-
vestrarum testimonio litterarum ad sedem aposto-
Irum, manifesta et rationahilis causa emerse-
nisi
licam veniant absolvendi. Nullis litteris, etc. Quod
rit, per quam sine manifesto et gravi monasterii
si omnes, etc, duo vestrum, etc
detrimento id evitare non possit, domum vestram
Datum ut sapra, v Kalend. Junii.
gravibus non possit debitis aggravare.Quod si forte
CCX. tenlaverit, ad solvendum ea quae contra formam
EPISCOPO EBROICEN. ET ARCHIDIACON. LEXOVIEN. mo-
nostraa concessionis acceperit, personas seu
Ut a Rodulpho milite constructam ecclesiam conse-
nasterium vestrum nullatenus eis volumus obli-
crent, dedicentque.
gari quibus ante contractum debitum haec forma
(iv Kal. Junii.)
nostrae concessionis innotuit. Nulli ergo, etc.
Dilectus filius nobilis vir Radulphus de Rupetra Datum Romaj, etc, iii Kal. Junii.
miles nobis humiliter fecit exponi quod, cum in CCXIII.
diversis ecclesiisjus obtineat patronatus, in qua- bracharen."archiepisc et abbati de burio.
dam capella sua de Rupetra, qua; est in suo pro- Ut causam Ecclesize S. Christinx de Longos el Ho-
prio patrimonio constructa, de auctoritate
D
nostra spitalariorum ratione decimarum audiant.
proposuit canonicos instituere sa'culares; itaquod Ex conqueslione dilecti filii P.pradati eeclesiaa san-
redditus pnedictarum ecclesiarum, decedentibus ctae Christinas de l.ongos nobis innotuit quod, cum
earum praalatis,adeosdem canonicos devolvantur. Menendus miles quasdam possessiones suas infra
Quocirca discretioni vestrae per apostolica scripta parochiamejusdem ecelesiae,inquibtispraedecessor
mandamus quatenus inquiratis super praemissis ipsius P. vineasplantaverat et domos construxerat
diligentius veritatem, etprout idsecundum Deum in expensis Ecclesia; supradictas, cum aliisposses-
videritisadimplendum, ejusdem nobilis proposi- sionibus suis domui Hospitalis cum ipsius pra'de-
tum effectui manciparecuretis. Quod siambo,etc, cessoris assensu inEcclesiao maximum prff\judicium
tu frater episcope, etc contulisset, hactamen conditione retenta,ut domos
Dalum, etc, iv Kalend. Junii, etc. Hospitalis praenominatse Ecclesiaede omnibus pos-

(74) Vide infra epist. 230.

 183 INNOCENTI III PP. REGESTORUM LIB. I. 184
sessionibus praslibatis deberet persolvere decimas nem
A et iter arreptum intulerat, postularent sibi a
annuatim, Hospitalarii, quamvis decimas ipsas Ec benignitate sedisapostolica?remedium adhiberi.di-
clesiaBdiupersolverintsinelite,nunceaseidemaufe- lecti cantor, magister Hel. Bran. et Petrus Ros-
fllii

runtviolenter.fultipotentialaicali.Qniaigituromni- sinol. canonici ejusdem Eeclesiaenecnon et ex alia

bus ad nos clamantibus tenemurj ustitiam exhibere, parte dilectus Morelli procurator ejusdem
filius J.
discretioni vestrae perapostolica scripta mandamus episcopi advenere
quibus primo dilectos filios.
:

quatenus evocatis quos propterhoc noveritis evocan- J. tit. Sanctas PrudentianjB et S. tit. Sanctse Pra-
dos.causamintereosaudiatisetappellationeremota xedis presbyteros et G. SanctaB Mariaa in Aquiro
mediantejustitiaterminetis.Nullisveritatietjusti- et postmodum P. Sanctae Maria? in via lata dia-
tiaa, etc. Quod si ambo, etc, tu, frater archiepis- conos cardinales concessimus auditores : in quo-
cope, etc. rum prffisentia fuit praemissis ex parte canonico-
Datum. rum adjunctum quod Dominicaultima ante Natale
CCXIV. Domini, cum in domo de Corona pro consecratione
BITURICEN. ARCHIEPISCOPO ABRATI S. EPARCHII, ET DE- vener. fratris nostri Petragoricen. episcopi dictus
CANO PETRAGORICEN. archiepiscopus cum Xanctonen. et dicto Engolis-
Vt causam inter ephcopum et capitulum Engotismen- men. episcopis convenisset, ex parte capituli sub
g
se, super numc.ro canonicorum audiant
eorum testimonio fuititerum solenniterappellatum
(Romse, iv Kal. Junii.) etdenuntiatum, ante omnem citationem quod nun-
Accedentes ad praesentiam nostram, circa promo- tiossuosjam ad curiamdestinassent ideoque cum ;

tionis nostra? primordia, W. preshyter et R. diaco- hoc audiens episcopus tacuisset, ipsum admisisse
nus, nuntii Engolismen- capituli, proposuere firmi- appellationemfactammeritocrediderunt.Addebant
ter [f. similiter] coram nobis quod venerabilisfra- insuper quod tam ex parte sua quam Ar. de Mairi-
ter Engolismen. episcopus, cum Ecclesiam ipsam nac sub persona archidiaconi postmodum primo
per auctoritatem mandati apostoliciordinasset,gra- mandaverat per litteras ad certascausas capitulum
vatam illam attendens sterilitate temporis et lon- convocari, ut videlicet litteras domini papae conti-
garum turbatione guerrarum.ipsam sufficienter or- nentes auctoritatem quam habebant de Ecclesia or-
dinatam fuisse publicerecognovit et super hocpro- dinanda ostenderentet tractarent de pace Ecclesiae
niisit testimoniales litteras se daturum et quod eis etcantoris."Die autem statuta, post completorium,
litteras apostolicas, quarum occasione processerat,
claustrum intrarunt et fecerunt litteras, in quibus
resignaret. Innotuit etiam nobis per litteras bonae pendebatsericum, recitari, quas dicebant se a sede
mem. Clementis PP. prasdecessoris nostri quas in „ apostolicarecppissequarumcopiam postulantesca-
mediumproduxerunt,quodlemporediIectifiliiJord. nnnici haberenullatenuspotuerunt; licetpersonam
tit. SanctaePrudentianaB presbyteri cardinalis, cum
legentissuspectamesseassererent etneseirentan in
ibi fungens legationis officio quosdam ad prajben- bulla vel scriptura velalio quolibet vitium contine-
dam ipsiusEcclesiaenominasset,idemepiscopussuo rent. Proposuerunt praeterea coram ipsis quod de
testimoniodemonstravitEcclesiaminfactoillomul- primis litteris.ordinatione facta per eas,mentionem
tipliciter praigravari, cum esset de personis idoneis aliquam non habebant, cum ex hoc, etsi valerent
sufflcienter ornata : a quo tempore non estcanoni- alias, viribus carere deberent: quia in obtentuea-
corum numerus imminutus, sed auctus. Per litteras rum fuerat sedes apostolica circumventa et etiam
insupervenerabilis fratris nostri Burdegalen archi- intervenerat fraus tacendi. Sed super hoc et aliis
episcopi ostendebant quod anno praeterito, cum di- exceptionibus quas canonici praetendebant fuiteis
lectus filius Gregorius S. Angeli diac. cardinalis, audientia penitus denegata. Unde cum proptergra-
tunc apost sedis legatus, de partibus Hispaniae re- vamen istud iterum appellassent et nulla ordina-
mearet, hoc idem ei fuit testifieatus episeopus, et ex tione seu nominatione sciente capitulo facta/pras-
tunc nonfuerat canonicorum numerus imminutus. dictioantorelP.Rossino!. euntem ad domum suam
Verum cum episcopus post promissionem factam episcopum sequerentur, ab eo petierunt licentiam
utrasque litteras denegaret, a^capitulo requisitus, D ad curiam veniendi, quia timebanteumvelle conlra
canonici contra eum suspicionis materiam conce- Ecclesiam malignari ;et in mane, audita missa in
perunt praesertim cum ad eorum, sicut dicebant,
; majori Ecclesia, iter veniendi ad sedemapostol. in-
audientiam pervenisset ipsum cum archidiacono de ceperunt. Perhajc quidem et aliamultaquaB coram
ordinanda Ecclesia litteras alias a sede apostolica praedictis cai dinalibus firmiterproponebant.si quid
impetrasse; superquo,ah eis saepe commonitus,ex- factum erat postea contra ipsos vel etiam ante, oc-
primere noluit veritatem. Unde cumpropterhocad culte ac sine conscientia sua, postulabant penitus
sedem apostolicam appellassent, statum Ecclesiaa vacuari, proponentes ipsa de jure ullatenus non
protectioni apostolicae supponentes, appellatione valere; attendentes quoque quod, quandiu ibi fue-
factasaspiusinnovata, ad prosequendam eam dice- rant, communicaveral eisepiscopus.nec tunc vene-
bant se praefati nun tii ab eisdem canonicis ad sedera rat ad eorum notitiam quod aliquamin eos senten-
ap. destinatos. Cumquesupergravaminibusprasdic- tiam promulgasset.Econtra vero praefatus procura-
lisetaliis, si qua?idem episcopus post appellatio- torepiscopi proponebatquodidemepiscopusvidens
 ;

185 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 186

temporesuo,propterdefectumcanonicoruni,servi- A in capitulo, praesentibus clero et populo, qui ad

tium Ecclesiae deperire, capitulum saepe monuerat
ut cum eo de ordinanda Ecclesia convenirent. Sed
canonici lucrum proprium attendentes et praecipue
cantor, qui recipiebat de bonis Ecclesiaj in maxima
quantitate, bonae voluntati episcopi resistebant.
Quod cum ad felicis memoria; Ccelestini papte prae-
decessoris nostri notitiam pervenisset, desolationi
Ecclesiae paternisvoluit affectibusprovidere, et tam
eidem episcopo quam archidiacomo dedit firmiterin
mandatis ut Ecclesiam tam in canonicis quam aliis
ordinarent. Ipsi autem mandato suscepto fecerunt
Sestum convenerant, assignarunt et in corporalem
praehendae possessionem miserunt, quare ipsos
institutos asserit possidere. Verum quia canonici
excommunicati in Ecclesia celebrabant, institutis
accessum ad majus altare, librosetalia ornamenta
Ecclesiae prohibentes, in eos fuit excomunica-
tionis iterum lata sententia et Ecclesia supposita
interdicto. Sed ipsi nihilominus ibi divina celebrare
praasumunt. Cum vero pars canonicorum asser-
tionem suam perinstrumentaet testesvellet in con-
tinenti probare, et testes ejus essent salvis ex-

capitulum evocari ; et licet scriptum apostolicum ceptionibus et jure partis adversae recepti, et ideo
coram omnibus legi fecissent, ad faciendam ordi- peterentpublicatisdictis testiumnegutiumdifllniri,

nationenicapitulumipsurudiligentiusprajmonendo procurator episcopiproponebatse in terrasua quae-

noluittamen ullatenusconsentire.Undecum in de- dam capitula probaturum, videlicet quod tempore
fectu canonicorum vellent mandatum apostolicum ordinalionis ordinari Ecclesiaindigebat,et quod ca-
adimplere, tam cantor quam alii eis devotissime nonici ab episcopo saepecommonili,ad ordinandum
supplicarunt ut quinque cum pace Ecclesiae ordina- secum Ecclesiam convenirenoluerant.quodepisco-
rent quorum supplicationibus provitando scandalo
:
pusetarchidiac. auctoritateap. ordinaverantEccle-
annuerunt;sedetduosadeoruminstantiamadmise- siam de personis quae Ecclesiae debeant deservire et
runt,venerabilem videlicet fratrem nostrum patriar- de aliis idoneis et honestis, et quod illi qui fuerunt
cham Antiochenumetnepotemejusabeodem patri- modo ultimo cum quiuque
instituti electi fuerant

archa vocatum, ut majorem possent institutorum primitus ordinatis, et quod tam novis quam anti-
numerum praadicare. Sed ipsi hoc in fraudem factum quis residentibus secundum consuetum cursum
esse postmoduum cognoscentes, dixerunt quod quod omnes qui
Ecclesiae suppetunt facultates, et
non reputabant sufficienter ordinatam Ecclesiam, modo sunt ibi canonici residentes consuetum nn-
imo electionem etnominationem quam fecerant merum non excedunt, et quod facto suo plures de
apostolici auctoritate mandati tempore congruo majoribus Ecclesiaa consensere quod et primum ;

effectuimanciparent. Ca?terum processu temporis et secundum rescriptum fuerit canonicis recita-

litterarum aliarum auctoritas supervenit, ex quibus tum, et quod contradictores post excommunica-
plenamfacultatem habebant Ecclesiam ordinandi: C tionem divina praesumpserunt officia celebrare.
quarum auctoritate vocati canonici et diligenter Unde,sicutdicebat,sine ipsorum cognitione.absque
admoniti utordinandi consentircnt, assensunipra?- praejudicio partis suae, causa illa non poterat ter-

bere nullatenus voluerunt. Unde ipsi cum magistro minari. Nos igitur eamdem vobis de fratrum nos-
scholarum et supradicto I. Morelli.cum Villiemo trorum consilio committentes, discretioni vestras
Arnaldi, et magistro V. Testaldi, etquibusdam aliis per apostolicascriptamandamus quatenus inquira-
canonicis, quorum assensum habebant, ordinafio- tis utrinque super praemissis omnibus diligentius

nem Ecclesiae de personis idoneis et honestis qui veritatem, tam ex attestationibus quas vobis sub
in prima ordinatione electi fuerant secundum fa- bulla nos transmittimus, quam ex aliis quae duxe-
cultates Ecclesiaa, auctoritate apostolica comple- rint proponenda. Et si legitimis probationibus vo-
vere ; ita quod ordinati fuere de canonica per ejus- bis constiterit post appellationem rationabiliter
dem episcopi annulum investiti et contradictores interposilam praenominatos episcopum etarchidia-
excomunieatione notati. Sed instituti statim se et conum processisse, quod ab eis factum esse diguo-
canonicas suas et alia beneficia sub protectione scitur,appel. cessante, decernatis irritum et inane
sedis apostolica? posuere, contra omnem hominem et nisi vobis constiterit rescriptum apostolicum
qui eos vellet impetere appellantes. Haec autem f) fuisse subreptum, et praefatos episcopum et archi-

institutio extra matricem Ecclesiam fuitfacta, cum diaconum contra formam ipsius mandati praeter
eadem esset ob delictum comitis interdicta. Post- juris ordinera processisse, dummodo suppetant
modum vero Ecclesia absoluta episcopus in vigilia Ecclesiae facultates etinstitutae personae sint utiles
Circumcisionis capitulum convocavit, et ei cum et idoneae nec excedant numerum consuetum, or-
archidiacono ordinationem factam et excommuni- dinationem ipsam, omni contradictione etappella-
cationem latam in contradictores denuntiare cura- tione cessante, auctoritate apostolica confirmetis ;

pradecessoris nostri, auctoritatem

vit, et litteras et si qui se duxerint opponendos, per censuram
quam de Ecclesia ordinanda susceperant conti- ecclesiasticam compescatis eos qui post excom-
nentes, fecitostendi et publice recitari. Sed et se- municationein divina dicuntur officia celebrasse,

quenti die, videlicet Circumcisionis festo, post ce- cum vobis constiterit, nisi legitima praecesserit ap-
lebrationem missae majoris, institutis praesentibus pellatio, pcena cauonica percellentes satagentes ;

et procuratoribus absentium, stalla in choro et loca ut via regia procedatis ; ita quod in judicio vestro
 ;

187 INNOCENTII III PP. REGESTORUM UB. I.

nulla personarum aceeptio.sed juxta mandatum

sit
divinumjuste quod justum est judicetis ne forte
propter defectum justitiae partes coganturulterius
laborare. Ad usbc, volumus et maudamus ut tam
indulgenliae quam mandati rescripta faciatis vobis
in judicio resignari, ne occasione illorum Ecclesia
A Curia, clerici ut et ipsi canonici fierent, litteras
; detulerunt. Videntes ergo canonici quod super
Iriumclericorumreceptione plurimum ecclesiagra-
varetur, quod dictum A. clericum in fratrem reci-
perent, eidem prasdecessori nosiro per P. Belin.
canonicum et nuntium Ecclesiae intimarunt, et per

ulterius praegravelur. Testes autem cogantur. Nul- iinliilgenliam,dequapraemissumest,ab impetitione

quajapparuerintprasterassensum
lis litteris,etc.,si tuaetdicti Her. expressis vestris nominibns fuere
parlium, etc. Quod
si omnes, etc, duo vestrum etc. penitus absoluti. Poslea vero tu exsecutorias, ut
Datum Romae, etc, iv Kalend. Junii, etc. dictum est, litterasasportasi, quas procurator Ec-
clesiae dicebas falsa suggestione obtentas. Priori
CCXV.
eliam memoratae Ecclesiae de Vasten. alias praosen-
EGID. CANON1CO VASTI.NEN
tasti contra quas appellans, cum auctoritate ob-
;

De causa ipsius contra Hmjon. et pro ipso judkatnr. tenta? indulgentiaB ab impetitione tua sciret suam
(vn Kal. Junii.) ecclesiam liberatam, octavas Paschae appellationi
Cum super praebenda Vastinen. Ecclesiae inter suae terminum assignavit. Easdem etiam litteras
B
te ex una parte et Hugonem Capusum procurato- absentepriorequibusdamdecanonicispraesentasti
rem et canonicum Ecclesiae Vastinen. ex altera quas, cum eorum non interesset, recipere nolue-

quasstio verteretur et propter hoc ad sedemacces- runt. Post paucos vero dies eorumdem exsecuto-
sissetis apostolicam, in pra^sentia venerabilis fra- rum litteras in absentia prioris capitulo praesentas-

tris nostri Octaviani Ostien. episcopi, quem vobis ti.Consequenter vero iidem exsecutores ad Eccle-
dedimus auditorem, pro te fuit taliter allegatum siam venientes domum prioris intrarunt, et quod
quod abonae memoriae Cueleslino papa praedecessore exsecutores ad hoc dati essent et ordine debito vel-
nostro pro tua receptione in Ecclesia Vastinen. lent in facto procedere coram paucis canonicis edi-

rpgatorias primum secundo proeceptorias

litteras, xerunt. Quibus prior et indulgentiae beneficium re-

et exsecutorias impetrasti. Sed canonici Ecclesias, tulit et quod a parte ipsorum erat ad sedem aposto-

utevaderepossent apostolicam jussionem. ad Rom.
Ecclesiam nuntios destinarunt qui de mandato :
praemisso tacita veritate, ut a tua de caetero essent
impetitione liberi, etinfra terminum neminemre-
cipere cogerentur, indulgentiam impetrarunt. Tu
vero denuo ad eosdem litteras impetrasti,utelapso
spatio indulgentia>,pra>hendam tibi conferrent, in-
terim stallum in choro et locum in capitulo sublato
appellationis obstaculo assignantes; et super hoc
ipso dilecti de Domo Dei (75) et de Oliveto ab-
fllii
bates et prior Exoldunen.exsecutores fuerunt a sede
apostolicadeputati. Cumque litteras praedecssoris
nostri etexsecutorum qui eis certum diem
rantut mandalum apostolicum adimplerent, priori
et canonicis prasentasses, sicut in exsecutorum
licam appellatum ipsamque appellationem eis prae-
sentibus innovavit. Alter etiam exsecutorum, vide-
licetabbas de Oliveto, praedecessoris nostri obi-
tum quibusdam de canonicis proponitur nuntiasse.
Unde mandatum ad ipsos emissum cum mandatore
dicebant penitus exspirasse, et post praedicta im-
pedimenta exsecutores eontradicentibus omnibus
canonicis processisse. Ad haec, proponebat ejusdem
Eccl. procurator afflictionem ejus de regum (76)
discordia procedentem, et quod nunc viginti qua-
tuor sint in ea canonici, cum non nisi sedecim esse
consueverint ab antiquo, nec redditus excreverint
praeflxe- augmentato numero personarum. Unde nead reci-
piendumaliquoseogerentursuppliciterpostulabant
Sane cum a dicto episcopo Ostiensi haec et similia

litteris continetur, nec mandatum praedecessoris
nostri exsequi neclitterasreciperevoluere,appella-
tionis obstaculum praetendentes. Ipsi vero exsecu-
tores juxta tenorem rescripti te investientes de
prsebenda, stallum in choro tibi et locum in capi-
tuloassignarunt canoniciscomminantes quod nisi
: i-v
praefixo eis tempore mandatum apostolicum adim-
plerent, eoram extunc contumaciam debita seve-
ritate punirent. Caeterum cum nec sic possent a
sua pertinacia revocari, elapso tempore constituto
essent nobis et nostris fratribus enarrata, nos vo-
lentes, quantum cum Deo et honestate possumus,
facta praedecessoris nostri obtinere debitam firmi-
tatem,illud etiamattendentesquodbeneficio indul-
gentiae in Ecclesiae favorem concessae non sit per
sequenleslitteras in gravamenEcclesiaederogatum,
cum pro stallo chori et loco capituli nullum pra^ju-
dicium Ecelesite generetur,investituram tibi factam
ratamhabentes, ita duximussententialiter statuen-
dum ut. lu sine contradictione vel dilatione quali-
;

excommunicationisineossententiampromulgaruiit bet stallum in choro et locum in capitulo conse-

quam et investituram tibifactam petebas humiliter quaris, post triennium ab indulgenti» tempore nu-
confirmari. Verum ex adverso fuit ab Ecclesiae pro- merandum praebendam integram habiturus. Nulli
curatore responsum, quod quando tu praeceptorias ergo, etc.
obstinuisti litteras pro prabenda, Her. et A- de Datum, etc. vu Kalend. Junii.

(75) Forte, de Curia Dei, quae est Abbatia Ordinis Cisterc. in diaec. Aurelianensi, mater Oliveti
(76) Id est, Regum Franciae et Angliae.
189 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 190

CCXVI. p^ in episcopum institutus, prcedictam eleemosynam

BESVENSI ABBATI. irritare praasumens, eam ab his qui sunt in sua
Quod ipsi aliquos ex aliis ccenobiis ad in-
liceat dicecesi constituti, auctoritate propria interdixit
slaurandum suum evocare et ex suo quosdam ad exsolvi. Quocirca frateruitati vestraa per apostolica
alia remittere. scripta mandamus quatenus
si vobis constiterit de
(vn Kal. Junii.) praedictis, praefatum Catenensem episcopum,simo-
Cum a nobis petitur, etc, usque ad verbum as- nitione praemissa hoc facere neglexerit, ad satisfa-
sensu, auctoritate tibi prassentium indulgemus ut ciendum de elemosynis subtractis hucusque et ne
quia Besvensis Ecclesia pro incendio quod susti- eas reddi de caetero interdicat, sicut justum fuerit
nuit ad tantam devenit inopiam, ut monachis et auctorilale nostra, sublato appellationisobstaculo,
confratribus ibi manentibus vitiE saltem necessaria per censuram ecclesiasticam compellatis. Quod si
ministrare non potes,liceat tibi aliquos de mona- ambo, alter vestrum, etc.
chis et confratribus tuis ad obedientias Cluniacen- vi Kalend. Junii.
ses pro vitae sustentatione transmittere et aliquos
CCXIX.
de monachis Cluniacensibus, quos ad hoc magis
noveris expedire, ad Ecclesiam tuam pro reforma- ARCHIEPISC LUGDUNEN. ET ABBATI ATHANACENSI.
tione et conservatione ordinis sublato appellatio- Ut litterse apostolicx, qux subreptitise erant
nis obstaculo convocare, donec Ecclesia tua dante impetratx, revocentur.
Domino restauretur. Nulli ergo, etc.
iii Kal. Junii.)
tu Kalend. Junii.
CCXVII. Dilecti filii canonici Matisconenses nobis per
BERGENSI EPISCOPO. snas litteras intimarunt quod, cum olim Valterus

Quod mercatores Ecclesix decimas persolvere de Berziaco eorum concanonicus, tempore bonao
cogantur. memoriae Ccelestini PP. praedecessoris nostri, ad
Ut supra, viii Kal. Junii.) sedem apostolicam accessisset,licet fide interposita
Cum a nobis petitur, etc, xisque ad verbum effe- firmavisset quodcontradivisionem terrarumvacan-
ctum.Sane,sicut ex tua significatione comperimus, tium,quam dilectus fllius Anuinus ejusdem Eccle-
mercatores dicecesana tibi lege subjecti, cum eos siae deeanus juxta suae voluntatis arbitrium ordina-
negotiationis causa in Islandiam transfretare con- ret,deberet nullatenus obviare.ettam pro hacquam
tingit,decimas quas Ecclesia tua percipere ab anti- aliis multis causis perjurii reus existens,pro debi-
quis temporibus consuevit, contra salutem suam tis Eeelesiae qua? retinuerat violenter et fraclura
detinent, eas reddere denegantes. Volentes igitur claustri sententiaexco iiiniunicationis tenereturas-
i!i.. .in.-i. .:_i „„ii:„;t., ,!:„-„.,_„; ,4 „-_ vj i •_»„_ .:
tibi et Eeclesiaa tuse paterna sollicitudine providere, trictus, per suggestionem falsi, nulla facta super
i

fraternitati tuaa auctoritate apostolica indulgemus praemissis omnibus mentione, ab eodem praede-
quatenus mercatores ipsosadpersolvendasconsue- cessore nostro quamdam obedientiam, quoe pras-
tas et debitas decimas, si monitione praemissa no- teria nuncupatur, in salutis suwperniciem oblinuit
luerint, ecclesiastica districtione,subl.appellat ionis sibi daii, tain ab eo quam a nobis conlirmatione
obstaculo,compellendi liberam habeas facultatem. super hoc impetrata. Quia igitur id in grave prae-
Nulli ergo, etc judicium Ecclesia: noscitur redundare,cum de pro-
Datum, utsupra, vm Kalend. Junii. ventibus illius praesteriae illis qui assidue in Eccle-
CCXVIII. sia serviunt memorata consueverint necessariami-
ORCHAD. ET ROSMARCHN. EPISCOPIS. nistrari : discretioni vestrae per apostolica scripta

De annatis et decimis promissisque eleemosynis mandamus quatenus si prasdictas confnmationis

Romanae Ecclesue persolvendis litteras per suppressionem veri et falsi suggestio-
(vi Kal. Junii.) nem, ut supra dictum est, vobis constiterit impe-
Dilectus ftlius nobilis vir H. Catenensis et Orena- tratas,nullalenus permittatis quod dictus Galterus
diensis comes nobis signifleare curavit quod ipse ex his fructum aliquem consequatur quin potius ;

pro redemptione peccatorum
licismemoriae Alexandri PP. praadecessoris nostri
denarium unum de qualibetdomo incomitatuCate-
nensi habitata annuatim statuitpro eleemosynacol-
suoruma tempore fe- D tam Ecclesiam quam canonicos antedictos ab im-
petitione ipsius, quantum ad obtinendum praeste-
riam illam, appellatione remota, penitus absolva-
tis cum secundum canonicas sanctiones mendax
;

ligendum, et ob reverentiam beatorum apostolorum precator carere debeat impetratis in statum re- ;

Petri et Pauli ad sedem apostolicam dirigerecon- vocantes si quid post appellationem ad nos legitime
suevit quam visitalionem nomine eleemosynae an-
: interpositam in eorumdem canonicorum prajjudi-
nuatim ad opus Romanae Ecclesiae colligendam tam cium temere noveritis attentatum, et facientes
suo quam boiue memoria? A.olimCatenen.episcopi quod exinde duxeritis statuendum per censuram
et aliorum nobilium illarum partium testimonio ecclesiasticam inviolabiliter observari.Nullis litte-

confirmavit. Cum auteni postea memorato A. Ca- ris veritati et justitiae, etc Quod si ambo, etc, tu
tenen. episcopo viam universae carnis ingresso, ve- frater archiepiscope, etc.
nerabilis frater noster J. in eadem Ecclesia fuisset Datum. etc, in Kalend. Junii.
191 INNOCENTII m PP. REGESTORUM LIB. I 192

ccxx. j^ Alcobata>prioresfueruntlitterffiimpetratae;quarunj
ABBATI DE JUGO DEI ET PRIORI DE SEILLIN (77). auctoritate non fuit usque ad calculum sententiae

Xe pro mortuorum sepultura et conjuffum copulatione

difflnitivSB processum, nec interdicti Ecclesiarum
pecunia ejcujatur. aut excommunicationis parochianorum sententia

(n Kal. Junii.) relaxata.Tandem vero cum dilectus filius nosterG.

Sancti Angeli diaconus cardinalis, tunc apostolicaa
(78) Suam nobis dilecti filii parochiani de Villa-
sedis legatus, intrasset Hispaniam,eamdemcausam
franca querimoniam destinarunt quod Dalmasius
venerahili fratri nostro episcopo et dilecto lilio ar-
capellanus eorum pro exsequiis mortuorum et be-
chidiacono Ulixbonen.delegavit qui priorumjndi-
nedictione nuhentium minuslicite pecuniam ab eis
;

cum sententiam confirmantes, interdicti etexcom-

exigit et extorquet quod si forte cupiditati ejus
:

municationis sententias in Ecclesias ipsas et earum

non fuerit satisfaetum,ne possint mortuorum cor-
parochianos latam aprimisjudicibus innovaruntac
pora sepeliri vel nubentium benedictio celebrari,
postmodum idemcardinalisquodab eis factum fue-
fictitia eis impedimenta fraudulenteroppon.it. Quia
rat confirmavit. Quia vero nobis ad plenum non
igitur exactiones lnijusmodi sacrorum canonum
constitit de pramissis, discretioni vestrae per apo-
obviant institutis ; iliscretioni vestrae per apostolica
scriptamandamus quatenus recepla ab eis-
stolica
scripta mandamus quatenus dictum capellanum, B
dem Templariis parendi coram vobis justitia? legi-
nt a tanta praesumptione desistat, et etiam pro
tima cautione, partibus convocatis inquiratis de
excessu satisfaciat competenter, moneatis attentius
praedicta sententia diligentius veritatem;et si eam
et efficaciter inducatis. Quod si forte vestris mo-
inveneritis j uste latam, faciatis mandari exsecul ioni
nitionibus noluerit ohedire, ipsi, appellatione re-
etusque ad satisfactionem a partibus per censuram
mota, pcenam infligatis.
ecclesiasticaminviolabiliterobservari :eodemmodo
Datum, etc, u Kalend. Junii.
per omnia processuri, si forsan fratres ipsi nolue-
CCXXI. rint quod stent et pareant juri cavere. Alioquin
DEGAN0 ULIXBONENSI, PRIORIBUS SANCTI VINCENTII ET partibus convocatis audiatis causam ex integro, et
DE ALCOBATIA. ipsam appellatione remota, mediante justitia ter-
Ut causam episcopi Colimbriensis et militum Tcmpli minetis non obstante privilegio in praejudicium
;

audiant. Colimbrien. Ecclesiaa per subreptiouem obtento.

(Romae, xii Kal. Junii.) Quod si omnes, etc, duo vestrum, etc
Exposuit nobis venerabilis frater noster Colim- Datum Romae,etc, xn Kalend Junii etc
hrieu. episcopus quod, cum causa quae inter eum CCXXII.
Templi supereccle- ^ ABBATI DE ALCOBATIA F. MENENDI ET P. EXOD. MONA-
et dilectos (iliosfratres militife
siis deEgaet deRodina et Palumbario vertebatur, CBIS ALCOBATI.E.
a bonae rnemoriae Lucio papa pra?decessore nostro Ut fralres S. Crucis reverentiam et episcopalia jura
venerabilibus fratribus Braeharen. arehiepiscopo et Colimbriensi episcopo suo reddant, et quod matrix
episcopo Portugalen. fuisset a sede apostolica de- Ecclesia cathedralis vocetur.

legatajudices ipsi partibus convocatis et in eorum (Romae, m Kal. Junii.)

praesentia constitutis, sicut in litteris eorum acce- (79) Venerahili fratre nostro Colimhriensi episco-
pimus, dictis fratribus mandaverunt ut de praedictis po didicimusconquerente quod,cum fralresSaneta?.
Ecclesiis veleidem episcopo vigesimo die post re- Crucis monasterium de Arganil suh protectione sua
ceptionem litterarum ipsorum justitiam exhiherent nuperreceperint.quodsuispraedecessorihusepisco-
vel ei tanquam dicecesano suo jura episcopalia in paliajuraconsueverat ab antiquis temporibusexhi-
integrum persolvere procurarent jpraedietis Eccle- bere, nunc quodam de canonicis suis sine suo con-
siis interdicto subjectis, et parocbianis earum ex- sensuibifacto priore.occasione cujusdam privilegii
communicationis sententia innodatis, nisi dicti fra- a bona? memoriae Clemente papa praedecessore no-
tres mandatis parerent ipsorum, vel iidem paro- eidem episcopo debi-
stro veritate tacita impetrati,
chiani eis non parentihus in praedictis ecclesiis D tam obedientiamdenegat exhibere,inde sumpta oc-
divinis officiis interessent.aut decimas eis, primi- casioue quod per matricem Ecclesiam non cathe-
tias sive mortuaria solverent ; vel in ipsis corpora dralem intelligunt, sed Romanam. (80) Quia vero
mortuorum sepelirent. Verum praedictis fratribus non est nostrae intsntionis ut jura fratrum nostro-
sententiam eorumdem judicum nullatenus ohser- rum temporibus nostrisindehileminuantur,causam
vantibus,afelicisrecordationis Urbano papapraede- ipsam vohis duximus committendam,perapostolica
cessore nostro primo ad Jo. quondam vicedominum scripta mandantes quatenus si aliud vobis non oc_
Brixien. etmagistrum Jo. Bergomen suhdiaconum currerit propter quod dictus prior non debeat dice-
apostolicae sedis subforma pradictis judicibusde- cesano episcopo respondere, eum ad praestandam
legata, ac deinde ad venerabilem fratrem noslrum dicto episcopo debitam reverentiam, sicut praede-
Tuden. episcopum et dilectos filios de Reforio et cessores suipraedecessoribusepiscopi praestiteiunt,

(77) In tertia Collect. et ap. Gregorium Silla. (79) Cap. Venerabtli, De verbor. signif.
(78) Cap. Suam nobis, De simonia. (80) In tertia collectione Unde quia non.
:
193 PONTIFICATUS ANNO I, GHRISTI U98. 194

appellatione reraota per censuram ecclesiasticam A CCXXV.

compellatis. Nos enim per matricern Ecclesiam, FROD
DE SAZETA ET DE MANZENERA ARBATIBCS ET P.
catheilralem intelligere volumus, non Romanam, MONACHO DE ALCOBATIA.
non obstante privilegio in praejudieium Colim-
Ut Ecclesia Colimbriensis suo jure et privilegio non
brien. Ecclesiae per subreptionem obtento. Quod
spolietur.
si omnes, etc, duo vestrum, etc.
(Rornae, vi Kal. Junii).
Datum Roniae, etc, m Kalend. Junii.
ccxxin. Querelam venerabilis fratris nostri Colimbrien-
EPISCOPO TT PRIORI ELBORENSI.
sisepiscopi ad nos delatam accepimus, quod cum
Ejusdem fere argumenti.
cbarissimus in Christo fllius A. illustris rex Por-
(n Id. Maii).
partem
tugaliae territorii Colimbriensis et vicino-
Innotuil nobis, venerabili fratre nostro Coliin-
rum castrorum in loco qui Alathen vocatur et in
brien. episcopo conquerente, quod euin olim ma-
sua proponitur dioecesi constitutus.jamdudum ho-
gna pars Colimbriensis dkrcesis ab inimicis eiu- minibus dederit incolendum, qui ei de regalibus
cis teneretur invasa, bonne memoriae Innocentius
responderent, fratres monasterii Sanctae Grucis in
papa,pra>decessor noster, Lamecensem et Aurien- (ocis mis quasdam denuo ecclesias CO nstruxerunt
8 eraEcclesiasColimbriensi,sicutexprivilegioejusO etconstraiint
donec
^ ^.^ episcopalia jura perci _
apparet,concessit tandiu detinendas arnis<
;
piunt et reddere contradicunt ; cum in suis privi-
sam partem dioecesis rehaberet. Cum antem A. Legiis habeatur quod in illis tantum villis, quas de
quondam rex Portugaliaa dioecesim illam liberas- novo aedificant, episcopalia jura valeant obtinere.
set a manibus (81) paganorum, quamdam partem Nolentes itaque praedictos fratres aliis injuriosos
ipsius dilectis filiis fratribusrnilitiaeTempli.quam-
existere,causam ipsam vobis duximus committen-
dam vero monasterio Sanctae Crucis motu proprio mandantes quatenus,
dam, per apostolica scripta
assignavit,et in praediclis Ecclesiis episcopos obti-
partibus convocatis^audiatisqua^proponentur hinc
nuit ordinai i. Ne igitur dicta Colimbrien. Ecclesia
inde et quod canonicum viderilis super his appel-
se doleat suo jure privatam,discretioni vestrae per
latione postposita,statuatis, facientes quod statue-
apostolica scripta mandamus quatenus vocatis il-
rilis firmiter observari, non obstante privilegio in
lisqui propter hoc fuerint evocandi, audiatis quae
praejudicium Colimbrien. Ecclesiae per subreptio-
hinc inde duxerint proponenda et quod canoni- ;
nem obtento. Quod si omnes, etc, duo vestrum,
cum fuerit super his appellatione poslposita sta- etc
tuatis facientes quod statueritis flrmiter obser-
;
Datum Romae, etc, vi Kalend. Junii.
vari, non obstante privilegio vel rescripto in prae- q
judicium Colimbrien. Ecclesiae per subreptionem CCXXV.
obtento.Nullis litteris veritati et justitioe,etcQuod DE ALCOBATIA ET DE SEIZA ABBATIBLS, ET PRIORI DE
si ambo, etc, tu frater episcope, etc. ALCOBATIA.
Datum u Idus Maii.
Ejusdem argvmenti cum prxcedenii.
CCXXIV.
DECANO LLIXBONENSI PRIORI ET P. FRODIZ MONACHO DE (Id. Maii).

DE ALCOBATIA . Exposuit nobis venerabilis frater noster Colini-

Privilegium in grave delrimentum alterius impetra- brien. episcopus, in nostra praesentia constitutus,
tum revocatur. quod Portugallen. Ecclesia flumen Dorii, quod
(Romae, iii Non. Junii). Portugalen. dioecesim a Colimbrien. separat,et ab
Innotuit nobis (81*),venerabili fratre nostro Co- antiquo fuerat certus terminus utriusque, trans-
limbren.episcopointimante.quod cum M.quondam gressa, magnam partem Colimbrien. dicecesis oc-
canonicus Sanctae Crucis in episeopum fuisset Co- cupavit contra compositionem a bonae memoriao
limbrien.assumptus,privilegium quoddam de con- Bosone quondam cardinale, tunc apostolicae sedis
silio quorumdam canonicorum Ecclesiae Colim- legato apud Burgum in concilio factam et per se-
brien. monasterio Sanctae Crucis indulsit in non D dem apostol. postmodum confir-ruatam. Volentes
modicum ejusdem Ecclesiae praejudicium et gra- igitur Colimbriensi Ecclesiae in suo jure adesse,
vamen.Quia vero nobis non constat de pra?missis, discretioni vestrae per apostolica scripta manda-
discretioni vestrae per apostolica scripta manda- mus quatenus venerabilem fratrem nostrum Por-
mus quatenus partibus convocatis inquiratis de tugalen. episcopum ad restituendam illam partem
praemissis diligentius veritatem ; et si privilegium quam praeter justitiam detinet occupa-
dioecesis,
ipsum dispendium Colimbriensis Eccle-
in grave tam, cum fructibus inde perceptis,monitione prae-
siae videritis redundare, quod illicite factum est, missa, per censuram ecclesiasticam, sicut justum
auctoritate apostolicaappellatione remota legitime fuerit,appellatione postposita, compellatis. Nullis
revocetis, non obstante privilegio in prn^judicium litteris veritafi etjust., etc Quod si omnes, etc,
Colimbriensis Ecclesiae per subreptionem ab apo- duo vestrum, etc
stolica sede obtento. Datum Idibus Maii.
Datum Romae, etc, m Non. Junii.

(81) Id est Saracenorum. (81*) Vide caput Cum olim propter, De privil.

Patrol. CCXIV
19S INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 10

Gcxxvn. A CCXIX.
DE SAZETA ET DE MAN/.ENEHA ABHATIBUS, ET F. ME- LEXOVIENSI EPISCOPO.
NENDI MONACHO DE ALCOBATIA. Ne coram suspectis judicibus, etiam delegatis, respon-
dere teneatur.
Ejnsdem argumenti.
(vi Kal. Junii).
(Datum Ronioc, ut supra).

Insinuavit nobis ven. frat. noster Colinibrien.

Cum a nobis petilur, etc , usque ad verbum as-
sensu, auctoritate tibi prsesentium lndulgemus ut
episcopus quod cum illustris rex Portugalise fra-
si forte conligerit aliquam causam te vel tuos
tribus Sanctaa Crucis apud castrum de Leirena iu
principalitercontingenlenijudicibus Rothomagen.
una tantum Ecclesia jus concesserit patronatus,
ex apostolica delegatione ad petitionem partis ad-
inconsulto dicecesano episcopo in eodem loco con-
struere alias motu proprio prasumpserunt, quas
versse committi, coram eis, cum tibi fuerint certa

etper capellanos conductitios reguut et in nullo

ratione suspecti,respondere minime teneamini,ni-
siforte in litteris commissoriis liujus indulgentiai
pro ipsis volunt dioecesano episcopo respondere.
expressa mentio habeatur. Nulli ergo, etc.
Easdem etiam ecclesias privilegiis suis fecerunt
Datum Itoina', etc, ut supra.
inscribi,cum ab episcopali jure nunquam fuerint In eumdcm modum seriptum est pro Rothomagen.
de consensu episcopi liberatffl unde totum jus ;
g arr/l
episcopale in oppido nominalo sibi praesumunt
temere vindicare. Quia igitur nobis constare non
CCXXX.
potuit de praemissis.discrelioni vestra? per aposto- REGI ANGLI.E.

lica scripta mandamus quatenus partibus convo- Qux honestc facere licuit, in iis se regi gratificatum
catis, etc., quod justuiu viderilis super liis appell. dicil,hortaturque ad pacem servandam cum rege
Francix.
poslposita statuatis, etc, non obstante privilegio
in praejudicium Colimbriensis EcclesiaB per~subre- (Apud S. Petrum, n Kal. Junii).

ptionem obtento. Quod si omnes, etc, duo ves- Ecclesiam suam,quain per Salomonem Dominus
trum. et amicam et sponsam frequenter appellat, flori

Datum, etc, vi Kalend. Junii. lilii eleganti quadam et quasi expressa similitu-

CXXVIII. dine coaptavit. Ait enim Sicut lilium inter spinas,

:

ROTHOMAGEN. ARCHIEPISC. ET SUFFRAGANEIS EJUS. sicamica mea inter filias (Cant. i,2). Lilium quidem
Ab episcopis suis excommunicati non facile sunt ab quanto fortiores spinarum sustinet punctiones,
aliis absolvendi. tanto vim odoris copiosioris emitlit et quo plus ;

(Kal. Junii). lfflditur, redolere suavius comprobatur. Unde sibi

Ad reprimendam (82) malitiam perversorum merito comparatur Ecclesia sponsa Christi quss
;

popna1 certae sunt incanonibus instituta? quas si-

; cum tribulationibus multis impetitur, tunc potis-
cut latas interdum a vobis in subditos vultis in- simum in soliditate fldei pro tuenda justitia robo-
violabiles observari, ita lata ab aliis debetis invio- ratur et in ipsis punctionibus adversitatumque
labiliter observare. Inde est quod universilati ve- molestiis constantior et firmior invenitur. Nos ve-
strre per apostolica scripta mandamus quatenus ro, quos ad ejus regimen quauquam non suffra-
sententias, quas venerabilis frater Luxoviensis gantibus meritis divina providit dispositio eligi et
episcopus in subditos suos duxerit canonice pro- assumi, illam concepimus flrmiter voluntatem, ut
mulgandas, et vos ipsi servetis et eas a vestris su- neque mors neque vita ab amplexu nos possit seu
bditis (82*) violari nullatenus pennittatis.Tu vero, observatione justitia^ revocare. Sane venientibus
frater archiepiseope,cum excommunicationis sen- ad prassentiam nostram venerabili fratre nostro
tentia per appellationis non suspendatur objec- Lexovien. episcopo et dileclo fllio magistro Gar-
tum, si quis excommunicalus ab ipso de injusta nero nuntiis tuis, petitiones quas nobis ex parte
tibi excommunicatione conquestus fuerit, ad ip- regia obtulerunt, sincero affectu, quantum cum
sum, ei quasi coepiscopo deferens, absolvendum Deo et honestate potuimus, curavimus promovere.
secundum Ecclesiaa formam remittas. Qui si forte rj Rogamus autem et monemus attentius serenita
noluerit illum absolvere ; tu, recepta juratoria tem regiam, quatenus si forte in aliquo effectus
cautione, absolutionis ei niuiius poteris exhibere : tuo desiderio non respondet, non nostiw unquam
ita tamen quod nisi legitime tifei constiterit eum duritiffl imputetur, cum honestis et justis petitio-
conlra justitiam excommunicatum fuisse, ex de- nibus exceUentim tuaB benigni semper et faciles
bito sibi juramenti praecipias ut super eo de quo proposuerimus inveniri, sed justitiaB potius quam
fuerit excommunicatione notatus eidem episcopo nostri debitum certos (ines transgredi non per-
offlcii

competenter. Quod si facere forte con-

satisfaciat mittit,ad quamtenendam flrmiter et servandam in
tempserit, eum in excommunicationis senten- suarum primitiis litterarum serenitas regia nosmo-
tiam, appellatione remota reducere non omit- nuit et iinluxit. Cwterum, super eo quod prsedicti
tas. tui nuntii postularunt.ut nobilem virum liliumdu-
Datum, etc, Kalend. Junii. cis Austrias ad reslituendam pecuniam quam
pater
(82) Cap. Ad reprimcndam. De offlcio ordinarii.
(82*) In tertia Collect. faciatis inviolabilitcr observari.
 197 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 198

suus m periculum anima? suae a te, clum redires ab A thesaurum de Cypro habitum tua sihi communicare
obsequio Jesu Christi, pro redemptione tua violen- noluerit magnitudo imo in transmarinis partibus
;

terextorsit,etinultimavoluntate peenitentiaductus damna ei plurima et injurias irrogarat, suos milites

per eumdem filium suum tihi restituendam manda- imo consanguineos 186) ab ipsius devotione et ser-
vit, auctoritate apostolioa cogeremus noveris nos
; vitio subtrahendo.propter quod non sine confusione
eidemnostrislitteris(83 injunxisseutpra?dictain pe- sua coactus fuerat ad propria remeare. Adjecit etiam
cuniamsinedifficultatequalihetrestituerenonomit- quod uhi restitutus fuisti propria? lihertati, cum eo
tat, alioquin venerahili fratri nostro Salzburgen.ar- super omnibus querelis voluntate spontanea trans-
chiepiscopo litteris nostris injungimus ut ipsum ad egisti. Quin potius, post pacem adinvicem factam,
restitutionem ejusdem pecuniajfaciendam moneat multa tibi castra de mera liberalitate donavit. E
diligentius et inducat,etper severitatem ecclesiasti- contraveropraedicti nuntiiserenitatistua? nihilomi-
cam appellatione reinola, compellat. Verum quia nus proponereconstantercuraverunt quod postfte-
circapersonam nobilis viri ducis Suevue quaedam au- duspriusinitaeetjuramentofirmata?societatis,idem
divimus immutala, eidem ad pra?seus scribere cau- rex Franciae tibi primus injuriam intulisset, apud
telaprohibente nequivimus ut juxta postulationem Messanam videlicet ubi insurgentihus hominibus :

tuaiupecuniamquamateHenricus,quondam impe- „ Tancredi regis in tuos, de impendendo tibi auxilio

rator.frater ipsius contra Deum et periculum anima? requisitus, non solum defecerat, sed etiam propria
sua? extorseratviolenter, dumde transmarinis par- manu tres de hominibus tuis occiderat cum balista.
tibus remeares, deberet tibi restituere ;
praesertim Post quod factum cum se pcenitudine duci assere-
cum ejusdem fratris sui thesaurusad eumesset ipso ret, inter vos pactio intercessit : in qua pro decem
mortuo devolutu-, et ipse vel ha?res sit, vel tutor millibus marchis argenti, quas ei reddere promisi-
haeredis.Verumtanienseribimus(84)venerabilifratri sti,pra?dictus rex a oontrahendo cum sorore sua ma-
nostroMagdeburgen.arehiepiscopo,utdueem ipsum trimonio te absolvit, et Gisortium cum Wlcassino
ad^restituendampecuniamipsammoneatdiligentius tibiquietum in perpetuum omnino dimisit. Assere-
etindueal.Alioquin tanlam injuriamnon poterimus bant quoque de thesauro Cypri, et de pecunia a
sub dissimulatione transire quin in eumdemducem Tancredo habita, praeterquam de dote sororis tuas
et terram ejus sine cujuslibet acceptione persona? 1. illusti is quondom reginse Siciliae, eidem regi, sic-

nostri officii debitum et severitatem curemus eccl - ut de caeteris, ad voluntalem tuam plenissime sa-
siastieam,sicutjustumfuerit,exercere.Insuper scri- tisfactum ita quod cum praedictus rex Franciae ab
:

bimus (85), charissimo in Christo filio nostro illu- orientali terra discederet, sub juramento promisit
stri regi Navarra? ut pecuniam etcastella sancti Jo quod terram magnificentia? tuaelibi conservarel in-
annis de Pedeportus et Roccebruna, qiue pater suus G tegram et ill»sam in eo statu in quo fuerat quando
tibi cum filia sua concessit indotem,sine aliqua dit- Hierosolymitanum iter fueratis aggressi, quousque
Gcultate restituat, alioquin venerabili frutri nostro reversus ad propriamoram quadraginta dierum in
Narbonen. archiepiscopo, cui jam alia vice, si bene terra propria peregisses ; contra quaui promissio-
recolimus,super hoc scripsimus, nostris damus lit- nem eamdem terram et castra nou fuerat veritus
teris in mandatis ut ipse, eum percensuram eccle- occupare.Superquibusconventionibuslitterasejus-
siasticam ad hoc monitione praemissa, sublatoap- dem rcgis patentes apud tuam asserebant magnitu-
pellationis obstaculo,justitia mediante compellat. dinem residere.Convenliones vero quas idem magi-
Ad ha?c,cum iidem nuntii a nobis cum inslantia pos- ster V. de Sancto Lazaro, persona tualibertati pro-
tulassent utcharissimum in Christo filium nostrum pria? restiluta, interteacpraedictum regem nltimo
Philippum illustrem Francia? regem ad restitutio- intervenisse retulerat, iidem nuntii tui, si quae fue-
nem castrorum illorum etterra? compellere debere- rant, asserebant praefaturn regem Franciai' primilus
mus.quaeeontraprotectionemabapostolicasede tihi violasse ; cum etiamsi qua tunc pacta subieras,spo-
concessam invaserat, antequamde peregrinationis liatus eadem subiisses: propterqua? ad eadicebant
ohsequio ad propriaremeares.dilectus filiusmagis- nullatenus te teneri. Licet itaque et haec et alia
terW. de Sancto Lazaro nuntius ejusdem regis se J) multaparsutraqueproponeret,quaj pro ipsisfacere
constanter pro eodem opposuit illum ad hoc asse-
; videbantur quia tamen causarum inerita partium
;

rens non teneri, cum

pactioneset convenliones so- assertione panduntur, et ipsi personam standi in
lemnes,qua? intervos pra?cesserant et hinc inde fue- judicio non habebant, non potuimus salva justitia
rantroborata?,tuamagnificentianonservassetetper in ipso negotio sine veritatis inquisitione procedere.
tefuisst- nt primitus violata? ; maxime cum sororem Nos ergo juxta regiae petitionis instantiam, propter
matrimonio
ipsius dimiseris etaliam tibi curaveris has et alias necessitates quamplurimas, tacultate
copulari etquia postarreptum iter Hierosolymam
; nobis a Christo concessa, nacta quoque temporis
adeundi, cum acquisita quaelibet deberetis habere opportunitate condigna, dispositis prius qua? tam
communia, pecuuiam arege Tancredo receptam et circa Urbem quam circa regnum Siciliaenecnon et

(83) Vide intra epist. 242. (8o) Vide supra epist. 211.
(84) Epistola ad archiep. Magdeburg. exstat in- (86) Intelligit haud dnbie Henricum comitem
rfa num. 236. Treeensem.
100 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I. 200

aliud Ecclesia? patrimonram fuerint rli-poncnda, A. secranrlos inventus est pollicem uon habere. Mino
licel multae nobis el magnae sollicitudines
ex di- ribus et nondum in sacris ordinibus constitutis ani-

versis causis incumbant, -i tamen ille nobis an- marum curam dicitur conmiisisse et etiam a plu-
nuerit a quo speramus dirigi gressus noslros, par- rilms ordinandis suscepisse ante datum ordinem

fces vestras, ut tamen nos

ad promissionis debitum jnratoriam cautionem ne post ab eodem benefi-
non ligemus nisi aliud impedimentum occurrat, cium ecclesiasticum contra suam peterent volun-
intendimus visitare ut super his et aliis, qure toti
;
tatem. Ad magnum autem indiscretionis suao elin-
Christianitati credimus profutura, deliberatione sufficientiae argumentum constanter fuit in audien-
provida precedamus. Si vero desuper datum non tia nostrapropositum.quodcum olim idem episco-
fuerit, per legatos nostros quodjustum fuerit,sine pus super ordinanda Ecclesia litteras impetrasset,

personarum acceptione, favente Domino, statue-
mus. Illud autem serenitatem regiam nolumus
ignorare, quod quantumcunque nobis molestum
existeret pra?fatum regem Franciae ac te ipsum in
aliquo molestare, non poterimus aliquatenus sus-
monachos albos et nigros et priorem de Allavilla ca-
nonicum regularein ordinavit in Ecclesia sua ca-
nonicos. Quod factum tanquam ridiculosum sedes
apostolica,cum adejus venisset notitiam,revocavit-
Praeterea quemdam nepotem suum, qui professus

tinere quin vos ad pacem ineundam pariter etser- ordinem de Corona, ibi in sacerdotali officio etha-
g
vandam per districtionem ecclesiasticam ratione bitu regulari diu fuerat conversatus,extractum inde

praevia compellamus non de nostris viribus con-

;
canonicavit in ecclesia catbedrali. Sed abbas loci,
fldentes, sed de illius omnipotentia cujus vices, tanquam discretus et providus, ipsum postmoduni
licet immeriti, exercemus in terris. revocavitad claustrum. Insolemnitatibus expressis
Datum Romfe apud Sanctum Petrum, n Kalend. a canone in majori ecclesia non deservit. Conflr-
Junii. ma1 abbates et tractat causas diffieiles, sine cano-
CCXXXI nicorum assensu. Presbyteri et clerici per ejus in-
BITTRICEN. ARCHIEPISCOPO) sufficientiam capiuntur. Rona ecclesiastica occu-

Ul inquirat contra Engolismensem episcopum, dila- pantur et homines sibi etantecessoribus ejusdebita
pidatorem Ecclesix sitx. et exhibitasubtrahunt etpraetereajura, quae pro?-
;

Grave nobis est admodum et molestum, cum de decessores sui in civitate hactenus habuerunt, fere
aliquo fratrum et coepiscoporum nostrorum aliqua permisit penitus deperire. Sentenlias quoque a sede
in nostro auditorio proponuntur quae in ipsis epi- apostolica confirmatas praesumpsit auct. apostolica
scopale officiumet integritatem famas denigrare vi- [I. propria] relaxare et alia multa committere qui-
dentur cum semper velimus audire de singulis ea
; us correctionis debitae manus celeriter convenit
quae ad perfectam curam pastoris pertinent et ad C adhiln-ri.Ideoquefraternitati tuaeper apost. scripta
commissigregiscommodum etsalutem.Insinuarunt. mandamus quatenus vocatis ad pra^sentiam tuam
autem nobis dilecti tilii quidam Engolismensis Ec- qui fuerint evocandi, inquiras super prrcmissis
clesiae canonici, quod venerabilis frater noster I omnibus et aliis quae proposita fuerint, appellatione
episcopus suus patrimoniumepiscopatusminusuti- remota, diligentius veritatem et quae inveneris,
;

literadministrans,dilapidavitmultadebonismensae fideliter redacta in scriptisnobis sigillo tuo signata

sua3 usibus deputatis, et per alienationes illicitas mittere non postponas ;
praefigens partibus terini-
contra juramentum quo tenetur Ecclesiae, posses- num competentem,quocum ipso nostro se debeant
siones episcopatus enormiter minuit et consumpsit. praesentare conspectui,sententiam auctoreDomino
Proponebant insuper quod multas Ecclesias post recepturae ; quod mandatum
attentius provisurus
appellationem in synodis saepius iteratam, praeter nostrum taliter exsecutioni demandes, quod tua
assensumcapitulicollegiisperpetuoassignavit,cum fraternitas merito possit et debeat commendari.
id canonicis dissonet institutis. Alienata vero et di- Nullis litteris, etc, veritate tacita.
lapidata et Ecclesias episcopali ordinationi subtra- Datum Roma? apud Sanctum Petrum, 111 Kalend.
ctas sub tua reservarunt pra?sentia exprimenda, ne Junii.
prolixae orationis series legenti pariter etscribenti CCXXXII.
q
fastidium importarent. Adjecerunt etiam quod sit
ABBATI ET CONVENTUI CARILOCI.
insufficiens,indiscretus, inutilis, appellationumque
(Apud S. Petrum.)
contemptor, et quod per suae simplicitatis negligen-
tiam sub ipsius regimine non solum mensa et Ec- (87) Ex parte vestra nostro fuit apostolatui rese-

clesia sua, verum etiam tota dicecesis admodum ratum quod quidam monachus vester se ad nigros
gravia sustinuit detrimenta.Pauca siquidem de plu- monachos transferens, et habitum nigrum ibidem
ribus exprimentes,dixerunt ipsum episcopuin indi- assumens, ad sacerdotii ordinem in ipso habitu est
gnis eiminus idoneis sacros ordines etecclesiastica promotus. Unde quia in hoc artieulo dubitatis
beneficia contulisse itaquod cum olim ordinesce-
: utrum inassumptotaliler ordine debeatministrare,
lebraret etventum essetadpresbylerosordinandos, nos hujusmodi dubietatis scrupulum enodantes,per
in manuum unctione quidam interpresbyteroscon- apostol.vobisscripta mandamusquatenusnisialiud

(87) Cap. Ex pai-te, De temp. ordi.

201 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 202

canonicum ei videritis obviare, ipsum monaehum A CCXXXV.

officium sacerdotis exsequi Libere permittatis. W. REUEN. ARCHIEPISCOPO, SANCT.E SABIN.E CARDINALI,
Datum Romae, apud Sanctum Petrum. ET SUFFRAGANEIS EJUS
GCXXXIII. Ut per quosdam fakarios cffnftetas bullas interci-
ABBATI UNGIACEN. piant.
In causis Ecelesix et cenobii, Ecclesix membra les- (Apud S. Petrum, xu Kal. Junii.)
tantur.
(Roma?, Kal. Junii.) (88)Durasajpemandataetinstitutionesinterdum
iniquas a sede apostolica emanare multi arguunt
Tunc libenlius postulata concedimus, quando
et mirantur, et in hoc ei culpam
quod petitur ab aaquitate non deviat, et petentis imponunt in quo
sinceritas ejus, culpa? prorsus ignara, per innocen-
personse gravitas morum et vitaB merita suffragan-
tiam excusatur. Nos etenim circa majora negotia
tur. Postulasti siquidem a nobis, dilecte fili, de be-
frequentius occupati et curam universorum ex of-
nignitate tibi sedis aposto.. indulgeri, ut in causis
ficio nostro gerentes, per quod sumus omuibus de-
Ecclesia? tibicommissa? uti testimonio fratrum tuo-
bitores, cum omnibus apudnos instantibus in con-
rum valeas, et eis habeatur fides, sicut consuevit
tinenti satisfacerenon possimus.quidam eo quod a
testibus adhiberi. Nos ergo attendenles petitionem
tuam institutis canonicis convenire, qua? in causis
B semitajjustitisBoberrantes.aut ultra quampermittit
honestas sua? petitionis Iicentiam extendente.s, ex-
assumendos qui nego-
civilibus illos testes statuunt
audirinon possunt, in motum propriae voluntatis
tiaeeelesiasticatraetaverunt,et de quorum fide non
irrumpunt; et ad suaingenia
falsitatis et artespi
potest aliquatenus dubitari, auctoritate tibi pra?- i

ditionis cum animi

exquisita malitia recurrentes,
sentium indulgemus, ul quoties Ecclesia? tua? vide-
per falsa? astutiam speciei candorem puritatis apo-
ris expedire, in causis qua? non fueriut criminales,
stolicae denigrare ac depravare nituntur. Ex cujus
fratres et canonicos Ecclesiae tuoe inducere possis
falsitatis ingenio quot et quanta mala proveniant,
ut perhibeant testimonium veritati.
cumper eam et innocentesquandoque damnentur
Datuin Romae, etc, Kalend. Junii.
etrei ab objectis criminibus absolvantur nec non
CCXXXIV. et
apostolica.' sedis Isedatur auctoritas,ipsarei evblens
EDUEN. EPISC0P0, UNGIACE.N. ET SANCT.E MARGARIT.E
malitia protestatur. Licet autem hujusmodi falsitas
ABBATIBUS.
De restaurandis camobiis
aliquandiupossit cum operibus tenebrarum abs-
et reformanda monastica
disciplina.
condi, tamen quia per eam beatis apostolis specia-
Kal. Junii. liter inferlur injuria, ille a quo in persona eorum
( )

Licetbona? memoria? ClemensetCcelestinus pra?- RonialKl Ecclesia auctoritatem super Ecclcsias uni-
C
decessores nostri de tuae, frater episcope, discre- versas accepit (unde et bulla nostra, perquamto-

tionis honestate conflsi, sollicitudini tuae dederint tius negotia Christianitatis aguntur, capitum ipso-
in mandatis ut tui episcopatus loca religiosa, quaa rum charactere prsesignatur perniciem tanli scele-
a sui status integritate collapsa cognosceres, et in ris non patitur in tanfiim praejudicium eorum diu-
quibus religionis observantiam attenderes diminu- tius ocoultari. Accidit enim nuperinUrbequod qui-
tam, pontificali auctoritate corrigere non differres ;
dam hujusmodi Falsitatis astutiam perniciosius f\-

nt tamen tuaa maturitatis correctio majorem obti- ercentes, insuisfuere iniquitatibns deprehensi ; ita
neat lirmitatem, auctoritatem nostram superhoc et quod bullastam sub nomine nostro quam b m e
favorem sollicite postulasti. Nos igitur considera- memoriae Celestini PP. praedecessoris nostri. quas
tionem tuam dignis laudibus commendantes et vo- falso confixerant, et quamplures litteras bullis si-

lentes abbatiam Sancti Joannis Eduensis, quas in gnatas eisdem invenimus apud eos ipsosque captos
magnam dissolutionem religioniset ordinis colla- adhuc in carcere detinemus. Nos autem honori Ro-
psa proponitur, per tuae discretionis industriam manae Ecrlesioe et utilitati omnium paterna volentes
correctione debita reformari, diseretionis indus- sollicitudine providere.de communi fratrum nostro-
triam correctione debita reformari, discretionis
.
,
rum consiliostatuimus(89).
et suli excommunicatio-
, „
per apostblica scripta mandamus quatenus
vestite
u nis pcena et suspensioms ordinis et beneficii distric
ad locum pariter accedentes, de statu monasterii tius inhibemus ne quis apud sedem apostolicam de
plenam studeatis elicere veritatem et quaecumque castero litteras nostras nisi a nobis vel de manilms
incapite vel in membris tam circa spiritualia quam illorum recipiat qui de maddato nostro sunt adillud
temporalia dejure statuenda et corrigenda videri- officiuin deputati.Si veropersona tantae auetoritatis
tis, auctoritate freti apostol., sublato appellationis exstiterit (90) ut deceat eum per nuntium litteras
obstaculo, corrigatis et faciatis quod a vobis statu- nostras recipere, nuntium ipsum ad cancellariam
tum fuerit sine refragatione servari. Nullis litteris nostram vel ad nos ipsns mittat idoneum, per quem
veritati et justitise, etc. Quod si omnes. etc, tu, litteras apostolicas juxta formam praescriptam re-
frater episcope, cum eorum altero, etc cipiat. Si quis autem in hac parte mandati nostri
Datum, etc, Kaleml. Junii, transgi essor exstiterit, silaicus fuerit, excommuni
(88) Cap. Dura ssepe, De falsarus. \idf miii (89) Vide caput Ad
falsariorum, Defalsariis.
epist. 262. 90] I ii tertia Gollect. tantae aucl. aliquis exstitit
203 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 204

cationis sabjaceat ; si clericus, officii et beneficii A rit, ita nec rebus suis pepercerit, nec personae,
ut

sui suspensione damnetur. Verum quia, sicnt a sed se ipsum multis et variis discriminibus pro

falsariis ipsis accepimus, tam ad partes vestras exaltationeChristianinominisexposuerit, quamque

quam ad coateras regiones per litteras transmissas
ab eis su:e iniquitatis falsitas multipliciter est dif-
fusa, fraternitat ivestrse perapostolica scripta
damuset districtepraa cipimus quatenusprovinciale
concilium evocetis, in quo solemniter
graves et enormes injurias et jaeturas ab II., quon-
damimperatore,pertuleritinderevertens,pertotum
man- fere orbem fama notissima divulgavit. Quaa res
tantoprofundiusRomanamtangitEcclesiam quanto
el generaliter injuri.i' el gravamina regi eidem illata in ejusigno-

statuatis ut persingulas parochias 'publice propo- iniiiiam et injuriam noscuntur gravius redundare.
naturquod si quis a sede apostolica litteras impe- Quia igitur tam gravem Doniino et apostolicae sedi
traverit, ijuarum tenor possitesse suspectus el eis necnon et ipsi regi injuriam irrogatam salva con-
uti voluerit, ut statutam pcenam evadat, primo fiat scientia dissimulare non possumus nec debemus,
bullacum vera, et si eam invenerit
collatio de falsa fraternitati tuaa per apostolica Seripta mandamus et
falsitate notandam, episcopo dicecesano, abbati vel quatenus nobilem virum du-
districte praecipimus
archidiacono loci easdeni litteras non dilfcrat [iia>- cem Sueviae, ad cujusmanus thesaurus prafati im-
sentare ;
qui veritate comperta, illumqui taleslit- B peratoris pervenit, et patrimonium ejus vel jure
teras reportavit, si laicus fuerit, excommunicationi successionis vel saltem tutelae nomine noscitur de-
subjiciat; si clericus, eum ah olficio beneficioque venisse, diligenteradmoneas et quam eflicaciuspo-
suspendat. Ah
statuimus ut gene-
h;ec, adjicientes tcrisprocures inducere ut eidem regi de ablata
ralem excommunicationis sententiam promulgetis, pecunia satisfaciat competenter. Alioquin noverit
quam per singulas parochias faciatis frequentius quod nos tantam injuriam non poterimus sub dissi-
innovari quod si quis falsas litteras se cognoscit
;
mulatione transire, qui in eum et terram ejus
habere, infra quindecim dies litteras illas aut de • nostri officii debitum, sicut justum fuerit, exse-
struat aut resignet, si pcenam excommunicationis quamur.
volnerit evadere quam, nisi forsan in mnrtis arti-
: Datum Roma? apud Sanctum Petrum, u Kalend.
culo, sine speciali mandato nostro a quocumque Junii.
nolumus relaxari nec etiam si praBSumpta fuerit
;
CCXXXVII.
conlra hoc ahsolutio, quidquam habeat lirmitatis ;
TAHENTASIEN. ARCHIEPISC.
neforte posttemporanostrafalsitas interim occul- Oc incendiariis obsolvendis.
tala (til I cuiquam valeat p.TJudioium generare. (Romae, v Kal. Junii.)
Caelerum ad majorem illius notitiam falsitatis ha- nuperanobis
tnteralias pctilinnestuaspostulasti
p
bendam, ut fieri possit bullae falsae cuni nostra col- quod non pos-
circa incendiarios absolvendos, qui
latio praesentibus litteris unani de bullis falsis cuiu sunl ad sedem apostolicam proficisci, tecum di>-
vera Hulla diiximus appendendam districtius in- ;
pensare vellemus ul eis posses absolutionis bene-
jungentes ut quascunque litteras invcniritis hac licium impertiri. Nos ergo, quia personam tuam
vel alia falsilale notandas, si quid aclum fuerit oc- sinceracharilate diligimus, auctoritate tihipraesen-
casione illarum, appellatione postposita irritelis ;
tium duximus indulgendum ul illos incendiarios
ita quod hujusmodi falsilas nullo temporis spatio absolvere tibi liceat usque ad triennium qui propter
valeat excusari, et portitores earum tandiu faciatis wgritudinesautinimicitias capitales se nonpossunt
suh arcta custodia detineri donec reeeperitis super nostro conspectui proesentare. Appellationibus quo-
hoc nostrae beneplacitum voluntatis. que, quas parochiani tui vel dicecesani episcopi
Datum Romae apud Sanctum Petrum, xiv Kalcnd. tuum volentes judicium declinare, frustatorie in-
Junii, pontificatus nostri anno priino. terponunt, nolumus te deferre. Nulli ergo, etc.
7)i eumdetn modurn scriptum est super koc univer- Datum Romae, etc, v Kalend. Junii, pontifieatus
sis archiepiscopis et eorum suffraganeis singulari- nostri anno primo.
ter. CCXXXVIII.
CCXXXVI. 1J EVERARUO NITHIE.N. EPISCOFO.
MAGDEBURGEN. ARCHIEPISC. / i oblata Ecclesiz bona retineat et de prxdiis qux
I i ducem Suevise cogat Angliseregi ablatam pecuniam iptc colit decimas non persolvat.
restituere. (Romae, Kal. Junii.)
(Apud S. Petrum, n Kal. Junii.) Justis petentium, etc, u»/ur ad verbwrn assensu,
sumus officio, disponente Domino, con-
(92) In en statuimus ut quascunque possessiones, quaacunque
singulorum et omnium saluti consulere
stituli ul hona Ecclesia Nitrien. in praBsentiarum juste el ca-
debeamus, el universis petentibus, tam majoribus nonice possidet, aul in futurum concessione ponli-
quam minoribus,in exseculione justitiae providere, ficum,largitione regum vel principum, oblatione fi-
Sane qualn potenter et magnifice charissimus in delium seu aliisjustis modis, praastanle Domino,
Christo filius noster R., illustrisrex Angliae, se ad jmlcrit adipisci, lirnia lilii cl per le Ecclesia? lure et
obsequium Domini in pai tibustransmai inishabue- illibata permaneant. Pra^dia quoque ad Ecclesiam
(91) lni tertia Collect. in tantum occulta. (92) Vide supra epist. 230.
 1

205 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 206

tuam dioecesana lege spectantia,quae proprifs labo- A quoad hunc articulum communi jurecontentos. Ad
rihus excolis, a solutione decimarum eximimus ;
hrec,ne propterhoc tuvidearisabipsius subjectione
nec aliquisdelaboribustuisausu temerario decimas subtractus, volumus ut sibi tanquam metropolitano
exigere vel extorquere praasumat. Nulli ergo, etc. tuo debitamobedientiamexliibeaseumhonorejipse
Datum Romae, etc, Kalend. Junii. vero, sicut ratio mutuae charitatis exposcit tibi, ut
CCXXXIX. fratri etcoepiscopo suo, paternam benignitatem ac
RURGEN. ET PALEX. EPISCOPIS. dilectionem impendat. Caeterum ut tu ipse non pos-
0«i spoliatus est, non potest aliis solvere antequam sis vel debeasab ipso indebite aggravari, de com- ,

restituatur. muni fratrum consilio tibi duximus indulgendum |

(Romae, v Kal. Junii.) ut si forte ad dictandam in te vel Ecclesiam tuam

Olim vobis dedissememinimus in mandatisut
(93)
venerabilem fratrem nostrum Oveten. episcopum
ad debitam restitutionem partis Zamoren. dicecesis
quam tenebat cum perceptis fructihus cogeretis, si
dilectum filium ftatrem Rainerium, priusquam su-
per hoc mandatum apostolicum adimpleret, viam
ingredicontingeretomniscarnis.Verum quia inanis
estactio quaminopiadebitorisexcludit, fraternitati
vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus
non prius episcopum ipsum ad restitutionem fru-
ctuum compellatis quam ipse fuerit taliter restitu-
tus, ut restituere possit quod pprcepit de proventi-
sententiam casu aliquo moveatur, trina semper
admonitio competenti temporis spatio interjecto
canone antecedat. Et si forte ab imminenti duxe-
ris gravamine appellandum, cum appellationis re-
medium institutum sit ad praesidium oppressorum
nolumuspost appellationem emissamvelante com-
& monitionem exposilam,contra personam vel Eccle-
si.im tuam aliquid attentari. Si vero vel ante com-
monitionem emissam vel posl appeUationem ratio-
nabiliter interpositam, in te vel Ecclesiam tuam
suspensionis, interdicti aut excommunicationis di-
ctusarchiepiscopus sententiam promulgaverit . 1 1 1, ; 1
1

bus alienis. Non autem per hoc priores litterasre- decernimus non tenere nec volumus personre vel
vocamus sed eis in sua firmitate manentibus,
; Ecclesiae tnae gravamen aliquod exinde seu praeju-
coactionem ipsius episcopi ad restituiionem fruc- dicium generari nisi forte, quod absit, tantum et
;

tnum taliter p^reeptorum differri volumus, donec talem excessum committeres,propterquem de jure
id valeat adimplere. communi tibi provocandi foret interdicta facultas.
Datum Roma?, etc, v Ealend. Junii. De personis autem et causis Lexovien. dicecesis nil

ln eumdeut modum episcopo Patenlino et abbati de amplius statuat vel disponat, nisi quantum de jure
Spina scriptum est pro restitutione partis Salaman- communi sibi dignoscitur esse concessum,liberam
tinn- dioxesis detentce ab eodem episcopo Ovetensi. tibi tua; dicecesis dispositionem et ordinationem
CCXL. Q relinquens, eum vel ad nos
appellationis jure ad
LEXOVIEN. EPISCOPO. faciendum nullatenus impedito.
De offlcio archiepiscopi n>l suum suffraganeum de Datum Romae apud sanctum Petrum, etc.
suffraganei ad suum archiepiscopum. ln eumdem fere modutn scriptum est archiepiscopo
(Apud S. Petrum.) Rothomagensi.
Sicut ea qua pacem etconcordiam nutriunt,pura GCXLI.
debemus intentione perquirere ita ex debito solli-
;
LBXOVIEN. EPISCOPO.
citudinis pastoralisilla tenemur ab ecclesiasticis vi- (Kal. Junii.)
ris studiosius exstirpare, qnae seditionem excitant, Cum occasione illius indulgentiae qnam de be-
etscandalumintroducunt.Sanecumoccasioneillius nignitai supra usquead verbum Ulud conten-
indulgenti», quam de benignitate sedis apostolicae tos Caeterum ne propter hoc aliae indulgentise,quas
cognoscendi venerabilisfrater noster Rothomagen. bibes.videantur quomodolibetrevocari ; significa-
archiepiscopus per provinciam suam de innovatis tione tibi praesentium innotescat.quia nos praedic-
postappellationem,appellatione remota facultatem tam tantum indulgentiam, etnon alias,revocamus.
habebat, inter te et ipsum gravis hactenns fuerit Datum, etc, Kalend. Junii.
discordia excitata, praesertim cum tu ipse per dice- CCXLII.
cesim tuamhanc eamdemgratiamde indulto consi- " NORILI VIRO FILIO DUCIS ACSTRI.E.
mili a sede apostolica meruisses, auditis gravami- Imperat ui regi Anglix ablatam a patre pecuniam
nibus et detrimentis tuae Rothoma-
propter hoc et reslilu \t.

gen.Ecclesia; irrogatis,ad pacemetquietem vestram (m Kal. Juiiii.)

non potuimus non moveri; maxime cumexutraque 94] lu eo -uiiius officiodisponente Domino.etc,
indulgentia nonmodicum Romanae Ecclesiae pra-ju- ut supra usquevd verbum providere.Sane qnamgra-
dicium generetur. Ideoque ut perstudium nostrum ve injuriis etjacturas charissimo in Christo filio
inter vos discordiae fomes super hoc de caetero pe- nostro R. illustri regi Anglorum acrucis obsequio
nitus exstinguatur, praedictam in utroque vestrum revei tenti dux Austriae pater tuus intulerit, nullum
indulgentiam de communi fratrum nostrorum con- Christiani nominisprofessorem credimus ignorare.
silio penitus vacuantes. statuimus vos esseulterius Quae res lanto profundius Romanam tangit.Eccle-

(93) Cap. Olim, De restitutione spoliatorum. (94) Vide supra epi-f. 230.
207 I.NNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I. 208

siam, quanto injuri.T regi eiden illata1 in ejus inju- A CCXLIV.

riam ignominiam noscuntur gravius redundare,
et EPISCOPO ET CAPITULO ENGOLISMEN.
cum ipsi regi non dum fuerit satisfaetum. lieet non Canoriiciapud Ecclesidmnon residentes, non possunt
credamus a tua memoria excidisse quod, divina mfringere qux m absentibus recte statuuntur.
gralia inspirante, praedictus pater tuus suum re- (Romoe, vm Id Jnuii.)

cognoscens excesum, ablatam pecuniam ipsi regi Ad audientiam nostram meminimus pervenisse
non solum reddi pra>eeperit, verum etiam a te et quodquidam Ecclesiae vestrse canonici,licet ibinon
ab aliis familiaribus suis et fidelibusqui prsesentes faciant mansionem, sed in locis aliismajori parte
aderant super solulione ipsius pecuniae praestari fe- anni pro suae voluntatis arbitrio sine ratiouahili
cerit corporalilerjuramenfum. Quia igiturtanti ex- causn lnorentur vel etiam circumpositas circumeant
cessus injuriam clausisoculispnvterire non possu- regiones,tamen quo ties de terrarum Ecclesia? dispo -
rnus uec debemus, nobilitatem tuam monemus et silionibus vel canonicorum receptione traclatur,
exbortamur in Domino, atque in remissionem in- eamdem sibi volunt sive in contradictione sive pro-
jungimus peccatorum quatenus tam tuae quam ani- curatioue terrarum auctoritatem inter caeteros vin-
mae patris tui saluti juxta praestitum a te providens dicare quam illi qui circaEcclesiamcontinuedemo-
juramentum, prauniminalo regi pecuniam sine dif- td ranturet serviliis divinis assistunt. Unde, quoniam
Qcultate restituas antedictam et de injuriis irroga- plus emolumenti merentur accipere qui plus inve-
tis satisfactionem congruam non differas exbibere. niunturcirca ministerium ecclesiasticum sustinere
Alioquin noveris nos venerabili fratri nostro Sal- laboris,ad exemplar sanctaarecordationis Gregorii
burgen. arcbiepiscopo dedisse firmiter in mandatis papae proedecessoris nostri , universitati vestrae
ut te ad hsec per excommunicationis sententiam in praesentibus litteris indulgemus ut si tales canonici
personam et interdicti in terram, contradictionis nullamrationem canonicam pr»tendentes,rationa-
occasione et appellatione cessantibus, monitione bilius dispositiones capituli vestri communi judicio
praemissa, compellere non omittat. celebratas, pro eo saloquod pra?sentesnon fnerint
Datum, etc, iii Kalend. Junii, ponlificatus nos- attentaverint impugnare vel contradictionem obje-
tri anno primo. cerint cum talia tractabuntur, objectionem eorum
:

Illi scriptum est super hoc. vel appellationem, si quam interposuerint, necesse
non terrarum vestrarum
liabeatis admittere vel eis
CCXLIII.
prajposituras committere, quas balias vulgariter
C.ARNERO PRIORI LOCHEIEN. appellatis, qui noluerint in personis propriis mi-
Quod liceat ipsi terrarum quarumdam firma retinere, nistrare.
salva capitulo antiqua pensione. Datum Roma?, etc. vm Idus Junii.
(n Kal. Junii.) CCXLV.
Justis pelentium, etc. usque ad vcrjum effectu. CANTUARIE.N. ARCHIEPISC. ET LINCOLNIEN. ET WIGOR-
Sane, sicut nobis exponere curavisti, idem priora- NIEN. EPISCOPIS, ET ARRATI DE THEOCHES.
tus tuusredditus sufficient.es, de quihus qro loci et Ut ejecli e.e cxnobio monachi m pristinum statum
prioratusnominiscelebritatehonestevaleas susten- restituantur.
non habet. Verumcum tam apud Corne quain
tari, (RoniEe, ni Non. Junii.)
Molernum et Murum eadem Ecclesia qusedamjura Sicut ea quse a praedecessoribus nostris provida
et reddilus habeat,videlicet hominum et terrarum fuerunl deliberatione statutanullatenusirritari vo-
quae voluntate prioris etcapituli dantur ad firmam lunius vel infringi, sic qmv- ab eis sunt per subrep-
et de lirmariis frequenterad alios firmarios transfe- tionemobtentainbonestatisecclesiastica^detrimen-
runtur.de illis ipsi Ecclesise nullum provenit incre- tum, corrigi volumus et in statum redigi meliorem.
mentum ;
quae si apud aliquem perpetuo residerenl Cum enim, sicut aecepimus, in Conventren. Ec-
salva pensione quam capilulum indeperciperecon- clesia fere a prima fundatione Chrislianaa religio-
suevit, aliquod emolumentum possel exinde prove- nis in Anglia ordo fueiit rnonastieus institutus, et
nire. Unde nos tani tuis quam Ecclesia? tuae volen- L» in tantum in ea observantia ferbueril regularis, ut
tes intendere incrementis duximus statuendum ut ab apostolica sede privilegiari et ab inclytae recor-
complelo termino eorum qui praedictos redditus et dationis regibus Anglios dotari meruerit et ditari ;

jura ad firmam habere noscuntur, salva consueta dolemus plurimum qund venerabilis frater noster
pensione capitulo ipsi reddenda, tilii et priori, qui Cestren. episcopus, occasione quarumdam littera-
pio lempore fucrit, ea lieeat retinere nisi forte ; rum quas a bonae memoriaB Clemente papa praede-
redditusipsi tantumpermeliorationem accreverint cessorenostroad falsamsuggestionem,sicutdicitur,
ut et ipse census debeat augmentari. Decernimus impetravit, dilectos filiosM. priorem etconventum
ergo, etc. de eodem monasterio violenter ejecit elcanonieos
Datum u Kalend. Junii. in eo insliluit saeculares. Cuin igilur id in mona-
sticaa religionis injuriam el totius ecclesiasticse dis-

redundet opprobrium et vix credere va-

ciplina?
leamus quod dictus praedecessor noster tanlae
 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 210
209

circumventus auctoritatem praB- A in canonicura Ecclesiae cathedralis ut ibi continue

lrr. -ularitati.nisi

stiteritautfavorem,decommunifratrumnostmrum in sacerdotali officio deserviret, non permisit eum

consilio discretionis vestrae per apostolica scripta
praedictum archidiaconatum libere obtinere, licet
mandamus et in virtute obedientioe districte proe- privilegium donationis ostendere et donum sibi fa-

cipimus quatenus praedictis litteris vel aliis privi- ctum vellet tam vivis testibusquam scriptis authen-
legiis confirmationis, sive indulgentiffl, si quae ap- ticisdeclarare. Uude cum vocatus esset a te.frater

paruerint a sede apostolica impetratea, nequaquam archiepiscope, ut super hoc pareret justitiae, causa

obstantibus, absque dilatione qualibet seu causte dilationis frustratoria, ut dicitur, appellavit. Quia

cognitione, cum in manifestis ordo judiciarius mi- igilur plene de praemissis non potuimus elicere ve-

nime requiratur, amotis ab eodem monasterio sa> ritatem,de assensu partium causam superhis vobis
duxinius committendam discretionis vestrae per
oularibus clericis qui in eo fuerunt per supradictum :

episcopum instituti, monasticum ibidem ordinem apostolica scripta mandantes quatenus partibus
reformetis, monacbosejectos exinde reducentes in convocatis audiatis causam, et ipsam appellatione

illud,non obstante si dictus episcopus velparsad- remota fine debito terminetis, facientes quod de-
versaautejusnuntius,antesusceptionemlitterarum creveritis per censuram ecclesiasticam firmiter

nostrarum aut post, iter arripuerit ad sedem apo- g observari. Testes appellatioue remota cogantur,

stolicam veniendi,et Lmonacho Cluniacen.ve.l quo- nullis litteris obstantibus praeter assensum par-

libetalio illicito detentoreamoto,dictumM.priorem
cumprtedietismonachisetaliaspersonasinstituatis,
qui beati Benedicti regulam debeant ct desiderent
observare.Memoratum vero episcopum etuniversos
detentores et spoliatores bonorum ejusdem Eccle-
siae ad eorum restitulionem et de damnis illatis con-
gruam satisfactionemper censuramecclesiasticam,
cujuslibet appellationevel contradictione cessante.
cogatis.Volumus etiam nihilominus et mandamus
ut omnes douationes Ecclesiarum, infeudationes,
locationes et alienationes possessionum ejusdem
Ecclesiae ab eo tempore factas nostrafreti auctori-
tate cassetis; eos qui contra venire prtesumpserint,
sublato appellationis obstaculo censura canonica
percellentes. Illosautem qui manus violentas in
praedictos monachos temere injecerunt, exeommu
omnibus faciatis
nicatos publice nuntietis, el ab
arctius evitari, donec injuriam passis satisfaciant
competenter et cum vestrarum litterarum testimo-
nio adsedem apostolicam veniantabsolvendi.Quod
si omnes, etc. Duo vel tres vestrum, etc.
llatum Romae, iii Non. Junii.
CCXLVI.
BLRDEGALEN. ARCHIEPISC. SANCTl BPARCHU ET NANTO-
tium, etc. Quod si omnes, etc, duo vestrum, etc.
Datum Romae apud S. Petrum, Non. Junii.
ccxLvn.
NIVERNENSI EFISGQPO, ET S. BENIGNI DIVIONENSIS ET
THEOLOGI ABBATIBUS.
Committitur iis causa episeopi Eduensis eontra abba-
tcin de Buoeeria, super testamento et bonis cujusdam
defuncti, quem abbas monachum fuisse aiebat.
Non. Junii.)
(Romte, iv
(94*) Cum abbas de Buxeria ad
dilectus filius
nostram nuper prasentiani accessisset et pro causa
quaiu adversus venerabilem fratrem nostrum epis-
copum E.luen.habebat, ibidem diutius exspectasset,
tandem nuntius ejusdem episcopi supervenit. Qui-
p
U bus volentibus adinncem litigare, veiierabilem fra.
trem nostrum I. ViterMen. episcopum, Sancti Cle-
mentis cardin. concessimusauditorem. Ipsis igilur
in ejus praesentia constitutis, abbas proposuit aute-
dictus quod cum archipresbyter de Alerio se ac sua
ad participationem orationum monaslerio de liuxt-
liapietatis intuitu obtulisset,quibusdam rebussuis
usui suo simplici reservatis, de manu cujusdam ejus-
deniccenobiiaugmeutationemcoronaein signum il-
lius oblationis accepit et quod hanc concessionern
:

LIEN. ABBATIBLS. hoc modo fecisset, et non suo nomine sed nomine
Committitur causa P. Engolismensis contra Ar. de monasterii possideret et monasterio quidquid ac-
Uairinac super archidiaconatu Engolismensi. quirebat acquireret,saepe fuit in communi capitulo
(Apud S. Petrum, Non. Junii.) protestatus.In hoc etiam publice per vigiuli annos
Conquestus est coram nobis dilectus filius P. En- fere idem archipresbyter nullo contradicente vel
golismen. dictus archidiaconus quod cum venera- TJ reclamante permansit ita quod per publicam fa-
;

bilis frater noster Engolismcu. .'pi^.opus, cujus mam omnibus notum fuerat.Nam abbas de liuxe-
id

nepos esse dignoscitur,archidiaconatum vacantem, ria, qui pro tempore fuerat, et ipsi monachi rebus

quam cito de morte bonaj memoriae I, quondam ipsius uon secus quam aliis rebus propriis mona-
Engolismen. archidiaconi certus fuit, ei liberaliter sterii scienleepiscopo Eduen.qui pro tempore erat,
contulisset, ex parte illius fuit ad sedem aposto- et in nullo penitus reclamante, publice utebantur.
licam appellatum, ne quid contra donationem siLi Id autem quod mente eompoti dictus archipresbyt.
factam deberet praeter juris ordinem immutari. fecerat inter vivos, et in ultima voluntate mente
Cum autem postmodum Parisiis disciplinis scho- sanus,licet oegercorporeconfirmavit.Cumque idem
l.i-licis institisset et rediens ad propria, vellet in abbas et monachi res sic legitime datas et alias,
concessosibiarchidiaconalusofficio ministrare, Ar. quas archipresbytero ipsi concesserant ad uten-
de Mairinac presbyter, qui ad hoc assumptus luil dum, ad suum monasterium reducere vellent, praa-
(0 ij Cap. Cmn diU'itu<, De success. ab intestato.
 ;

211 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I. M2

dictus episcopus eis violcntiam inferens,non solum A nem bonorum quse ipsius archipresbyteri fuerant.
res archipresbyteri, verum etiam res ipsius mo- monasterium enndemnetur, cnm idem archipresby-
nasterii occupavil :quas cum in bona paee repete- ter ab intestato deresserit ipsique monasterio su-
;

rent, ipse, ul in rebus illis ci posset grassandi per impetitione episcopi silentium imponatur. Nul"
materia plenior indulgeri, sedem apostolicam ap- lis litteris obstantibus prseter assensum partium,

pellavit,in octavis beati Martini proximo praoteritis etc.Quod si omnes, etc, tu frater episcope, cum
suae terminum appellationis praefigens. Econt.ra eorum altero, etc.
prffidicti nuntiusepiscopiallegavitquodquando illa Datum Romae, etc, iv Non. Junii.
donatio factafuit.archipresbytererat positus extra CCXLVIII.
mentem ; ita quod cum interrogatusfuisset a mona- AtUSATI SANOTI EUCARII, DECANO ET I. CANONICA TRE-
chis, Vis tu habitum suscipere monachalem? et re- VERE.N.
spondisset, Volo, statim interrogatus ab alio, Vis tu Committitur illis causa litigantiumsuperpraebendain
vssc asinus? respondit similiter, Volo : sicque prae- collegio Verdunensi.
dictimonachi eumadsuum monasterium deporta- (Apud S. Petrum, vin Id. Junii.)
runt quod idem nuntius se obtulit probaturnm.
:
Cum ad sedem apostol. accessisset
P. diaconus
Prsefatus siquidem abbascumadassertionempartis
g super prae benda Sanctae Marias Magdalenas in Ver
SU8B quosdam testes in conlinenti produceret, ims
duno,de qua tempore bonae memoria-Coelestini PP.
ipsos recipi fecimus et diligenter audiri ;
quorum praedecessoris nostri per delegatos ab eo exsecuto-
attestationes cum interloquendo >lecrevissemus pu- res fuerat investitus, coram dilecto filio nostro P.
blicari debere, quoniam super iltis capitulis pars
Sanctae Mariae in Via Lata diacono cardinale, quem
episcopinolebattestesproduceresuperquibus idem sibi et adversario dedimusauditorem,conrirmatio-
abbas testesproduxerat,ipsaequefuissentin publico nem volebat apostolicam oblinere. Ut autem rei ve
recitatae,disputationesuperattestationibus ipsisha- ritas ipsi cardinali plenius eluceret, progressum sihi
bila diligenti, multa fuere contra dicta testium alle- negotii curavit, sicut contigerat, aperiri. Idem enim
gata. Cumque renuntialum fuisset a partibus, di- pracdecessor noster dilectis filiis praeposito, decano
ctus cardin.quaecunqiie fuerunt hinc inde proposita et capitulo Sanctae MariaeMagdalense mandavit pa-
nobis et fratribus nostris fideliter recitavit. Quibus riter et praccepilut i]isum P. in fralrem reciperent
auditis et cognitis, sufficienter intelleximus esse et canonicum,non obstanle promissione alicui facta
probatum quod dictus archipresbyter agens in de beneficio non vacante cui super hoc ipso deca-
:

extremis, velut ultimam exprimens voluntatem, num Remensera,archidiaconuinCathalaunensemet

asseruit se acsua manasterio de Ruxeria contu- decanum Montisfalconis exsecutores concessit, si
lisse. Unde cum
requisitus esset ut conderet tesla- ^ mandato suo capitulum non pareret. Ipso itaque
meiilum, respondit se non posse testari, quia se et capitulo negligenle mandatum apostolicum adim-
suacontulerat monasterio saapedieto. Et lieet unus plere.dictoarchidiaconoCathalauiien.ante proces-
snliis testis dixerit se vidisse quando praefatus ar- sum negotii sublato de medio, Remen. et Montis-
cliipresbyl.se elsua obtulit monasterio quia ;
tamen falconis decani ut eum reciperent infra triduum suh
alii testes dixerunt se audisse ipsum archipresb.in poena suspensionis districtius mandavere. Quibus
abbatis praesentia confitentem et quod praedietum adhuccessantibns ohedire et sententiara observafe,
esl attestantem,nontanquamsufficienterprobantes ipse P. ad exsecutores rediens, decanum Remen.
sed tanquam vehementer adminiculantes assertio- reperiit exspirasse. Interim vero contigit vacare
nem plurimum adjuvaoant. Quia vero pars
abbatis praebendam inEcclesianominata et decanum in Re-
episcopi asserebat se velle probare quod dictus ar- men.Ecclesia ordinari Etquia nomen defuncti non
ehipresbyter, in extremis lahorans, tanquam phre- fuerat litleris exsecutionis insertum, idem decanus
ueticus alienatus erat a mente, unde non valuit Remen. per liUeras, decanus vero Montisfalconis
quod expressit Nos super his elaliis qu;e fuerunt
: viva voce canonicos monuere ut mandatum aposto-
hincinde proposita cumfratribus nnstris diligenti licum adimplerent. Sed cumviderent se non posse
deliberatione praehabita, causam ipsam vobis sub D proficere, ipse decanus Remen. tanquam reinotior,
hac forma duximus committendam quod nisi ; alii decano qui erat propinquior, vices suas coinmi-

preedictus episcopus legitime comprobaverit saepe- sit,ut mandatum appstolicum effecfui manciparet
dictum archipreshyterum su.i? mentis compotem qui praedictum P. de praebeuda, quain vacare dixi-
linnfuissecumullimam voluntatein expressit,super mus, investivit, sibi stalhim in cboro et locum in
impetitione monasterii perpetuum ei silentiumim- capilulo assignando; contradictores vero et prae-

ponatur el compellalur restituere monasterio quae- positum nominatim excommunicationis nuntiavit

cunque de bonis ipsius archipresbyten vel etiam sententia? subjacere. Ipse vero die investiturae pos-
monasterii occupavit. Si vero legitime comprobave- sessionem praebendae habuit ita quod recepit sti-
:

rit praedictum archipresbyterura quae superultima pendia et in officio ministravit. Cum autem postea
voluntate praemissa sunt,alienata mente dixisse,ad saepedictus praepositus contra ipsum P.decanum et
faciendam ei nomine parochialis Ecclesiir, cujus alios commoveret \f. quaestionem moveret], suam-
administrationemgesseratjdum vixisset,restitutio- que pnssessionem faceret perturbari,ipse hoc prae-
213 PONTITIC.YTLS ANNO I, CHRISTI 1108. 214
sentiens, in praesentia ven. fratrisnostriVerdunen. A Testes, etc. cogantur. Quod si omnes, etc. duo
episcopi se suaque omnia et specialiter praebendam vestrum etc.
sibi collatam cum stipendiis ejus, sub apostolicae Datum Roma? apud Sanctum Petrum, vm Idus
sedis protectioneposuit et ad Dominicam qua can- Junii.
tatur Exsurge, terminum appellationi suae pra?fixit
CCXLIX.
Exinde ad nostram praesentiam veniens, cum diu-
tiusexspeetasset.tandemquidamsecapitulinomine FRATRI HAINERIO.
praesentayit : qui de procuratione sua litteras quas- 1 t Portugaliet Castellse reges percussum et jureju-

dam ostendens.contraeum proposuitqua; sequtm- rando confirmatum fcedus senare cogat.

tur:quod scilicet veritate tacitaetinexcommunica- (Datum, ut supra.)
tione positus,litteras impetravit et talibusRomana Referente dilecto filio magistro scholarum Bra-
Ecclesia non consuevit ecclesiastica beneflcia im- caren. Ecclesiae nuntio et clerico charissimi in
pertiri ; et quod unus solus de tribus exsecutoribus Christo tilii nostri S. illustris regis Portugalensis,
mandatum apostolicum fuerit exsecutus, propter nostrisestauribusintimatumquodcuminteripsum
quod et quoniam exsecutorem ipsum truiquamcon- et illustrem regem CastelLe pacis fcedera interve-
sanguinem ipsius P. suspectum habebat, ante ex- nerint et utrinque fuerint juramentis ab ipsis re
g
secutionemcapitulum ad sedem|apostolicam appel- gibus et eorum vassalis corporaliter prastitis con-
lavit, et quod ipse P. de non vacanfe pra»benda firmata nunc quidam homines pestilentes, qui
:

fuit. quia jam alii ex quo vacaverat collata fuerat, gloriantur cum male fecerint et exsultant in rebus
investitus.Cujusobjectionibusresponsum fuit tali- pessimis, inter eosdem reges pro dilectione odiuni
ter ex adverso,quod si excommunicatus tunctem- seminantes, ad nxas et contentiones eos inducere
poris exstitisset,
quod penitus denegabat, hoc ah nequiter elaborant. Quia vero nemini licet jura-
adversariis.qui fere ppr iiiennum communica-
ei menta qu» honestatem continent violare, discre-
verant,eumque pro nonexoommunieatohahuerant, tioni tuae per apostolica scripta mandamus quate-
non poterat allegari.Exseeutoremautemnon solum nus praefatos reges et eorum homines, ut pacem
inexsecutioneprocessisse ratione dicebal :quia
illa adinvicem habeant et observent, sicut inter eos ap-
tam suis quam alterius partibusfungebatur. Appel- paret per instrumentum publicum convenisse, sol-
lationem vero capitulinullam dicebat, cum fuisset licite moneas et inducas; et si opus fuerit, per ex-
inhibita in rescripto. Et licet dicatur quod ex se- communieationis et interdicti sentenlias ad id eos
cundodelegato et a suspectojudice liceat appellare, appellatione remota compellere studeas, sicut vi-
illud tantum in judicibus et n.m in exsecutoribu deris expedire.Si quid autem contraformam pacis
locumhabet,aquibusappellarinonpolest,nisimo- C utrinque inveneris attentatum.per tuam sollicitu
dum exsecutionis excedant. Quod autem de vacante dinem appellaiioue remota facias emendari.
fuerit investitus et per lilteras exsecutoris se pro- Datum, etc , ut supra, pontificatus noslri anno
basse dicebat et in partibus illis si opus esset, me- primo.
lius prohaturum. Cumque super his et aliis coram
Scriptum est regi Portugalensi super hoc.
eodem cardinale diutius litigassent, tandem babito
CCL.
prudentum consilio ita sententialiter diffinivit.ut si
NEOCASTREN. EPISCOPO.
prsmominatusP. probare poterit quod priusqruam
Quoi.l a decessoribus alienata revocare liivat.
praebenda vacavit, de ea vacante antequam alius
faeritinvestitus,ipsamdecaeteropossideatinquiete, (Apud S. Pelrum. Non. Junii.)
nisi contrariumpars adversa probando poteritpra- Significisti nobis perlitteras tuas quodbonae me-
valere vel quod tunc temporis excommunicatus
; moriae G. praedecessor tuus et qui secuti sunt eum
fuissetet vitatus ab eis quo litteras impetravit. Nos usque ad temporatua(9o) admensam pontificalem
ergo quodapraedicto cardinali rationabiliterfactum |"'rtiiientes in tuum etEcclesiae detrimenlum qui-
est ratum habentes, perapostol.vobis scripta man- busdam laicis minus rationabiliter contulerunt,
damus quatenus super proemissis articulis, ulium fj concessiones ipsas inslrumenlis publicis munien-
prwbenda tempore invesliturae vacaverit et clei icus tes el ut auctoritate nostra quod ab eis perperam
;

excommunicatusfuerit quando litteras impetravit, factumesttibicorrigereliceatsuppliciterpostulasti.

et a canonicis evitatus, inquiralis diligentius veri- Nos ergo attendentes quod delictum personae uon
talem et pro varietate probationum latam acardi- debet in damnum Ecclesiae redundare,fraternitati
nale sententiam.auetoritate nostra freti,faciatis ap- tuae per apostolicas litleras indulgem\is ut quod a
pellalione remota inviolabiliter observari. Si vero jam dictis praedecessoribus tuis usque ad pra^sens
postquam idem clericus appellationem legitime in- in praejudicium Neocastren. Ecclesiae minus legi-
terposuit et iter arripuit ad sedem apostolicam ve- time alienatum est,ad jus ipsius tibi liceat apptd-
niendi in ipsius prfejudicium factum est aliquid de latione remota legilime revocare. Xulli ergio. etc.
praebenda, sicutjustumfuerit, in irritura revocetis. Datum Romae apud Sanctum Petruni, NonisJu-
Nullis litteris, etc, praeter assensum partium, etc. nii, pontificatus nosli i anno primo.

.'.) Addendum res, vel facultates, vel possessiones.

215 INNOCENTII III PP. RECESTORUM LIB. I. 2)6

CCLI. A GCLIII.

STRIGOMEN. ARCHIEPISC. EPISCOPO ET ARCHIDIAC. ZAMOBENSI, ET DIDACO

Primlegia icclesise Strigon. confirmantur.
(n Non. Junii.)
Quia te tanquam praecipuum sacrosanctae Roma-
naeEcclesiaemembrum et venerabilem fratremdili-
gimus, et totis in Cbristo visceribus amplexamur,
tuis desideriisgrato concurrentes assensu, pelitio-
nestuas ea qua decuit affectione recepimus et ea-
rum tenore plenius considerato, quantum cum Deo
poluimus, curavimus exsecutioni mandare et de-
PRIORI DE MOREROLA.
Ut causam capituli Legionensis contra monasterium
Sancti Facundi cognoscant.
(Romae, n Non. Junii.)
Ex parte Legionen.Ecclesiae fuit in auditorio no-
stro propositum quod cum olim inter ipsam etmo-
nasterium Sancti Facundi super Ecclesiis de Rurgo
et Cauto quaestio verteretur,abbas ipsius monaste-
rii lite pendente ad apostolicam sedem accedens,a
bonae memoriaa Coelest. PP. praedeoessore nostro
;

privilegium impetravit; in quo, veritate tacita,prae-

votionis tuai fervorem, quem ad Romanam Eccle-
siam et nos specialiter habere dignosceris, studio-
siuscommendantes, tam privilegia Ecclesiae tibi
commissa' canonice a pncdcrcssonbus nostnsin-
duUa quametiam indulgentias vel alia quaelibet re-
galia scripta.salvis Romana? Ecelesia?. privilegiis et
indulgentiis,auctoritateapostoliea illibataprascipi-
mus et inconcussa manere. Nulli ergo,
Datum, etc, n Non. Junii.
CCLII.
FRATRI JOANNI ET ALIIS FRATRIBUS DOMUS
TRINITATIS CERVIFRIGIDI.
dictas sibi fecitEcclesiaset multasalias confirmari.
Sed privilegio ipsi magna pars fratrum nostrorum
nec subscribere nec consensum suum voluit adbi-
r>
bere. Volentes igitur eidemEcclesiae in suajustitia
nondeesse,discretionivestrae per apostolica scripta
mandamus quatenus, tam super privilegio ipso
etc.
quam supermemoratis Ecclesiis etaliis quaestioni-
bus, audiatis quae fuerint hinc inde proposita; et,
appellatione remota,usque ad diffinitivas sententia?
calculum procedentes.gesta omniaredacta in scri-
SANCT.E ptis et sigillis vestris impressa ad sedem aposloli-
cam destinetis statuentes partibus terminum
:

Data iis bona, in pios usus conferenda, auctoritate

competentem,quo recepturae sententiam nostro se
apostolica confirmantur. conspectui repraesentent. Si qua vero partium su-
per principali vel incidenti duxerit appellandum.
(xvn Kal. Junii.) 1
vos nihilominus, qnantum de jure poterilis, servalo
Cum a nobis petilur, etc. usque ad verbum assen- tamen mandati nostri tenore in ipsius inquisitione
su, personas vestras, cum omuibus bonis tam ec- negotii procedatis. Quod si omnes, etc, tu,frater,
clesiasticis quam mundanis, etc. usque ad verbum
p eD i SC0D e etc
suscipimus. Specialiter autem domum sanctae Tri
Datum Romas, etc, n Non. Junii, etc.
nitatis Cervifrigidi, quam charissima in Christo CCLIV.
filia M. comitissa Rurgundkc.pro redemptione illo-
ALFONSO AVRIEN. EPISCOI'0.
rum qui armatura fidei communiti, pro lege Dei se
Statutum aliquod novum confirmatur.
murum defensionis hilariter opponentes,ab inimi- (Apud S. Petrum, vm Id. Junii.)
cis crucis Cbrisli saepius delinentur et barbarica 1

Quae ad ampliandum cultum divini nominis a

captivitatis jugum in fame et siti omnimodisque la-
praelatis Ecclesiarum provide statuuntur, lirma de-
boribus proChristo sustinere la?tantur,vobis cbari- inconcussa servari et ad obtinendumrohur
bent et
tative contulit, locum quoque de Planels, cum Ec- perpetiue firmitatisapostolicopraesidiocommuniri.
clesia ibidem fundata a nobili viro R. de Planels, ad Signiticasti siquidem nobis quod ut in Ecclesia tua
idem opus vobis collata,domum etiam quam nobi- solemnius Domino serviretur, de consilio capituli
lismulier Maria panateria in Parisien. dioecesi, vi- tui sex praebendarum proventus provida delLbera-
delicet in Rurgo reginae, vobis ad hocidem in per-
tiouc conferre duodecim portionariis statuisti qui
petuam eleemosynam assignavit, cum omnibus ad debeant in eademEcclesia ad supplendum aliorum
ea spectantibus, sicut ipsa juste et pacifice posside- defectum conlinue residere. Eapropter,venerabilis
tis, vobis et successoribus vestris auctoritate apo-
n
in Cbristo frater, tuis precihus annuentes,institu-
stolica confirmamus, et praesentis scripti pagina tionem ipsam, sicut provide facta est et recepta,
communimus. Sfaluimus etiam ut domus vestraa auctoritate apostolica confirmamus et prwsentis
prassentes atque futurae a statu illo in quoeasdeli-
pagina communimus. Nulli ergo, etc.
scripli
berationeprovidaordinastis.videlicetadredemptio-
Datum Romae apud Sanctum Peliuin, vm Idus
nem eaptivorum vel ad observantiam vestri ordinis
Junii, etc.
et institutionis nullius prassumptione temeraria cci.v.
valeant immutari. Nulli ergo, etc.
«.'PERSANO EPISCOPO ET ARCHIDIACONO ORITAN.
Datum, etc, xvn Kalend. Junii, etc.
contra episcopntm Mutilensem, dilapidatorem et
Ut
dliorum criminum reum inquirant, et archidiaco-
num, quem spoliarat restituant.
(Datum Romae.)
Dilecto filio Hugone Mutilen. archidiacono con-
217 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 218

querente, didicimus quod curn quondam Mutilen.
episcopus curam rerum Mutilen. Ecclesias olim ei
cantori etthesaurario, pra?sente capitulo. assignas-
set, venerabilis frater noster Mutilen. episcopus
eum, quia quaimlam mulam Eeclesioe quidam cle-
A sensu, el canonica et civiliajura sequentes, distri-
ctius inhibemus ne unius judicis quatwcunque
fuerit auctoritatis, verbo credatur in causis, sive
super testamentis sive super quibuslibet aliis con-
tractibus agitentur nec scriptum eorum, nisi te-
;

ricocommodaverat. qua? ei fuit postmodum violen- stium adminiculo fulciatur, eam obtineat firmita-
ter ablata, ipsum post appellationem ad sedem tem, quin ei possint et debeant duorum vel trium
apostolicam interpositam et per se verberavit et testium bonorum testimonia praevalere, salva in
fecit ab aliis verberari. Qui in granario postmodum omnibus apostolica? sedis auctoritate. Nulli ergo,
jussu pra;cipitatus ipsius,manibus posttergaligatis etc.

cippo fuit et compedibus ferreis alligatns : ubi, Datum Roma? apud Sanctum Petrum, rv Idus
propter pcense allevationem, Willielmo nepoti et Jumi.
Simoni genero ejusdem episcopi decretaet eorum CCLVII.
summam cum rebus aliis concessit invitus. Cum CONSULIBUS, JUDICIBUS, ET POPULO BENEVEN.
autem de tam arcta eustodia fuisset, sicut asserit, De palatio judicum et tabellionum statutum coafir-
iiint.
non humano sed divino potius auxilio liberatus, II
(Apud S. Petrum, v Id Junii.)
idem episcopus eum ab officio beneficioque suspen-
In dilectione civitatis vestra? ac vestra praedeces-
dit et Willielmum nepotemsuum in castro Massafro
archidiaconum et quemdam alium in Mutilen. Ec- sorum nostrorum volentes vestigiis inhaerere, ut et

cb'sia;inpra?judiciumjurisejus,archipresbyterum vos in progenitorum vestrorum devotione quam

ordinavit, et eumdem archidiaconum Stephanus circa sedem apostolicam habuerunt ferventius de

filius Alfarana?,bajuluscivitatis,mobilibusspoliavit cwtero et lidelius persistatis, quas ad profectum

et dominator immobilia auferens, eidem
civitatis
vestrum proveniant sine honoris nostri dispendio
archidiacono civitatis aditum interdixit. Proposuit gratis vobis et tam libent r quam liberaliter indul-

etiam idem archidiaconus gravia contra episcopum gemus. Sane exhibitum fuit quoddam scriptum in
memoratum, superelectione non canonica, dilapi- praesentia nostra, in quo capitula quaedam erant

datione Ecclesia? et crimine SimonisB, ac quod epi- expressa,quffidecommuuiomniumvestrumassensu

scopus ipse cujusdammanifesti adulteri et alterius nostris petebatis litteris confirmari : de quibus nos
falsarii familaritate utatur. Verum quia nobis non qusedam excipimus, quaejuxta votumvestrumvobis
constitit de praedictis, discretionivestra? peraposto- duximus concedenda. Cum ergo a vobis sit com-
lica scripta mandamus quatenus partibus convoca- muiiiter eonstilutum ut judices pro salario nibil
tis, audiatis qua? fuerint hinc inde proposita et, re- accipiant ultra vigesimam litis, nec de subscrip tione
ceplis testibus et attestationibus publicatis et exa- testamentorum vel aliis cuntractibus judices ipsi a

minatis legitime, gesta omnia redacta in scriptis et civihus plusquam duos tarenos aut notarii nisi

si^illorum vestrorum munimine rohorataadnosdi- unum ; extra civitatem autem judices centesima,

rigere procuretis : statuentes partibus terminum ducentesima sint eorum qua) testamen to
notarii vero

compelentem, infra quem recepturaa sententiam legantur, autquocunque modo veniunt in contra-
nostro se conspectui repraesentent. Interim autem ctum, portione contenti vestris precibus annuen-
;

archidiaconum ipsum ad officium etbeneficium et a vobis est communiter postulalum,

tes, id, sicut

dignitatem archidiaconatus restituatis,si id de jure concedimus, confirmamus et prwsentis scripti pa-

videritis faciendum. Eos autem qui in eum manus trocinio communimus. Prasenti quoque confirma-

injecere temere violentas tandiu excomunicatos de- tioni adjicimus.utsi quando curia sub certo banno
uuntietis, et mandetis ab omnihus evitari, donec inhibuerit fieri assemblatas, hi qui contravenire
passo injuriam et de abbatis omnibus et illatis in- prasumpserint, bannum sine diminutione persol-

juriis satisfecerint competenter et cum vestrarum vant ; exceptis ministerialibus curia?, quos juxta
testimonio litterarum ad sedem apostolicam vene- mandatum recloris qui pro tempore fuerit pro
rintabsolvendi.Dictosprastereaepiscopum, Williel- commodis volumus, cum necessefuerit et
civitatis
I)
mum et et Simonem ad restitutionem librorum et rector mandaverit, convenire salva in omnibus :

aliarumrerum.prout justumfuerit, monitioneprae- sedis apostolicae auctoritate. Nulliergo, etc.

missa, per censuram ecclesiasticam, appellatione Datum Roma? apud Sanctum Petrum, v Idus Ju-
remota, cogatis. Testesautem, etc cogantur. Quod
,
nii, pontificatus nostri anno primo.
si ambo, etc, lu frater episcope, etc.
CCLVIII.
Datum Romse, etc. ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO BENEVENTAN.
CCLVI. Ut Albertum subdiaconum in canonicum recipiant.
CONSULIBUS ET POPULO BENEVEN. (Roma?, Id. Junii.)
Ne tmius judicis lestimonio credatur in causis. In admirationem inducimur vehementem quod
fApud S. Petrum, iv Id Junii.) apostolica mandata contemnitis cum pro eorum ;

(96) Cum auobis petitur e\.c.,usqueadverbum as- receptione preces vobis ab eo qui potestatis pleni-

(96) Cap. Cum a nobis, De testibus.

 .

219 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 220

tudinem obtinet diriguntur, ex quibus uon minus A angusfias, onera gravamina, quao zelo justitia»
et

honoris Ecclesiae vestrae accederet, quam ex boc pro libertate Ecclesiaa manutenenda aequo animo et
utilitatis ipsis et commodi proveniret Cum enim memoriam nostram
invicta fortitudine toleras, ad
bonaememoria1 Celestinuspapa,praedecessorno>tiT reducimusetmeditationesedulacogitamus.Verum-
te frater archiepiscope, apud sedem aposlol. con-
tamen quod in teperfectionem virtutis adimplens,
Stilutum, per se duxerit exhortandum, et vobis, non potuisti a tuae constantiae proposito amoveri,
tilii canonici, preces ac secundo communiter vo-
tuam superhocprudentiam commendamus etforti-
bis mandatum apostolicum destinarit, ut dilectum tudini tuae plurimum in Domino congaudemus. Nos

tilium Alberlum subdiaconum nostrum, dilecti filii autemfraternitati tuavolentespatrociniuin aposto-

nostri G. Sancti Georgii ad velum aureum diaconi licum impeitiri. tam te ijuam Ecclesiam regimiui
cardin. clericum, reciperetis in canonicum et in tuocommissamsubbeati Petri etnostraprotectione
fratrem,vosimplere id haclenus distulistis, cumid suscipimus. Verum quia, sicut ex litteristuisnobis
etiam solius ejusdem subdiaconi bonitatis intuitu innotuit, Charissimi in Christo filii nostri Philippus
debuissetiseffectui mancipare. Nolentesigiturquod Francorum et R. Angliae reges illustres, dum inter
de ipso incoeptumest relinquere imperfectum, ro- se componerent, statuerunt super caput tuum qua-
gamus discretionem vestram, monemus ac per ap. r> tuor clericos eligendos, ad quos pertineat judicare
vobisscripta pracipiendo mandamus quatenus ip- uirum tenere vel non tenere debeatsententiaquam
sum in canonicum recipientes et fratrem, stallum in terram vel homines regum ipsorum pro suis

in cboro el locum in capitulo, appellatione postpo- excessibusordinecanonicoduxerispromulgandam,

sita, conferatis ; et tu.irater arcbiepiscope, conve- (quam sijudicaverint non tenere.ipsisregibus sive
niens nuntio ejus ipsius nomine beneficLum
ipsi vel ei in cujus terram vel homines sententiam tuleris,

sine dilatione assignes mandatum apostolicum ta-

:
licebit bona tua et redditus occupare, donec lata

liter impleturi quod propter hoc denuo scribere sententia revocetur ) : fraternitati tuse sub pcena
non cogamur aut implere per quodvos no- alios officiietheneficiiet districtius inhibemusne illi tam
lueritis effectui mancipare scituri quod sicut nolu-
;
iniqiue couventioniauctoritatempraebeas velassen-

mus injustapra'cipere,sic cum honesta mandamus suiu ; sed, sicut consuevisti et antecessores tui
cupimus celeriter et efficaciter exaudiri. fecisse noscuntur, tuae jurisdictionis officium per
Datum Romae, etc, Idibus Junii, etc. tuam provinciam studeas exercere; nosque senten-
tiam ratum habemuset habehiruus, si quam in ter-
CCLIX.
rasvelhomines tuasjurisdictioni subjectos hactenus
VALTERO AHCHIEPISCOPO ET CAPITDLO ROTHOMAGEN
canonice promulgasti vel ainodo decreveris pro-
De reparanda Eeelesia decretum majoris et sanioris C mulgare.
partis obtmet. Datum, etc, ut supra, iu Nonas Junii.
(Apud S. Petrum, v Id. Junii.)
CCLXI.
(9e) Ex parte tua, frater archiepiscope, apostoli-
WIGORNIBN. EPISCOPO.
cis fuitauribus intimatum quod ad restaurandam
De Siuii;niai:is punien^li*.
fabricam Rothomagen. Ecclesiae tractatum commu-
niterhabuistis,te,frater ardhiepiseope, postulante (vi Id. Junii.)

canonicorum tecum pariter aliquam

ut quilibet (99) Quamvis ad abolendam Simoniacam pravi-
suorum reddituum portionem operi tam pio et ne- talem a praedecessoribus nostris varia emanaverint
cessario deputaret. Quia vero super hoc diversae instituta, usque adeo tamen in quosdam Satanae
fueruntinter vos,filii canonici et variae volunlates; filios morbus ille irrepsit, ut adhuc, peccatis exi-

ne tam laudabile opus ex vestra dissidentia negli- gentibus, nec levi potuerit medicamine nec igne
gatur.auctoritatepraesentium duximusstatuendum curari, quin eo potius iniquitatis semina pullula-
utsi qui vestrum ipsius archiepiscopi etmajori et rint, quo amplius sollicitudo messorum ea visaest
sanioris partis capituli futuris super hoc constitu- suffocare. Significasti siquidem nobis quod in dioe-
lionibus duxeiint ;98) resistendum, obtineat sen- tj cesi tua in tantum Simoniaca labes praevaluit ut
tentia plurimorum. Nulli ergo, etc. quidam publicefuerintipsius contagiomaculalinec
Datum Romac apud S. Petrum, v Idus Junii, crimen suumaliqua possint tergiversatione celare.
pont. nostri anno primo. Eapropter, venerabilis in Christo frater, tuis preci-
CCLX. bus annuentes, eos quos tibi constilerit reos esse
VALTERO ARCHIEPISCOPO ROTHOMAGEN. criminis memorati, appellatione frustratoria non
Vt audacter sua juridictione utatur et regum minas obstante, canonice puniendi liberam tibi con-
non pertimescat, pontificis auxilio confisus cedimus auctoritate apostolica facultatem. Nulli
(Ut supra, iii Non Junii.) ergo, etc.
Anxietate cordis et amaritudine premimur, cum Datum etc, vi Idus Junii.

(9") Cap. Ex parte, De his qua> fiunt a maj. part. (99) Vide caput Quamws ad aboL, De Simonia,
in secunda Collect.
(98) In quarta Compilat. slatutis f. h. dux.
 ,

221 PONTIFICATUS ANNO I. CHRISTI 1198. 222

CCLXII. A obtentu ad instituendos ibidem sui oidinis fratres

EPISCOPO ET CANONICIS OSCENSIBUS. liberalitate propria concessisti, duxerit statuendos

Ut falsarius quidam puniatur. lu post trinam commonitionem vel ejusdem vel ar-
ctioris ordinis viros inslituendi, appellalione post-
(Kal. Junii.)
posita liberam habeas facultatem provisurus ta-
Mille nocendi modos et dolositates multiplices ;

men attentius ut si r
orte prcedictus abbas excusa-
suorum menlibus spiritus perditionis inspirat,imo
tionem vel exceptionem legitimam ostenderit,
eliam eos potius dejicere nititur,quos majori vide-
contra conecssionem ei factam nullatenus venire
rit religioni astrictos. Non autem de ipsius nobis
pnesumas. Nulli ergo, etc.
estfraudibus conquerendum, qui a suae creationis
Datum Romae, etc. xvn Kalend. Junii.
primordio mala semper meditatus est in corde suo
propositis justis invidit et iniquis cogitationibus
CCLXIV.
cum in VALTERO ROTHOMAGEN, ARCHIEPISCOPO.
aspiravit ; sed de eo potius condolemus,
eos prtevalet qui religionis tenentur formam et ha- Quod nullus possit seipsum presentare ad beneficid.

bitum observare. Sane cum nuper in Urbe quidani (Roma>, ni Id. Junii.)

in falsitate bulla?. nostra depreliensi fuissent (100),
et falsariorum fraude detecta, tutum non esset
aliquibusper eos sui cordis malitiam exercere, G.,
quondamsacrista Oscen., apud sedem apostolicam
constitutusad quemdam notariorum nostrorum ac-
cessit et se sacristise renuntiasse officio in
(101;Per nostras postulasti litteras edoceri
B utrum clericus aliquis ad vacantem Ecclesiam in
quajus obtinetpatronatus se ipsum, si idoneusest,
valeat prasentare.Cum igiturnullus se ingerere de-
beatad ecclesiasticas pralatioms officium, inquisi-
manibus tioni tua? taliter respondemus quod nullus se potest

nostris et eam denuo a nobis recepisse confingens, ad personatum alicujusEeclesia> prasentare,quan-

litteras sibi super hoc fieri postulavit. Cum autem tumcunque idoneus sit, et quibuscunqne sludiis
notarius ipse,utpote qui pro novitate sua minus in- et meritis adjuvetur.
structus fraudes taliuni minus noverat evitare,litte- Dalum Romai, etc, in Idus Junii, pont. nostri
rasnotatas secundum arbitrium postulantis et re- anno primo.
dactas in grossam litteraminnostrapnesentia rele- C CI.XV.
gisset ; nos, utpote quibus nihil super hoc proposi- EIIlEM.

tum fuerat, litteras illas falsas esse cognovimus et Sententiss interdicti ab episcopo prolatx onmes
per surreptionem obtentas. Cum autem dictum
G. obedire tenentur.
constitutum in prasentia nostra, qualiter res pro- (Datum, ut supra.)
cesserat, curassemus de benignitate sedis apostoli-
p Non licet a capite membra
discedere, aut infe-
cae convenire, quia se in intirmilate positum per rioribus superiorum dispositionibus contraire.Ea-
quemdam socium suum ad nos transmissum sacri- propter venerabilis in Christo frater, tuis precibus
stiai renuntiasseasseruit,eumperpetuodecernimus
annuentes auctoritate tibi prasenlium indulgemus
esse privaturo ei super hoc, qui pro se confessus
;
ut cum in dicecesim tuam protuleris sententiam
est sacristiam sibi fuisse auctoritate apostolica re- omnes
interdicti, tibi lege dieecesana subjecti eam
stitutam,fidem nullatenusadliibentes, cum id certo
teneantur inviolabiliter observare, nisi per spe-
certius noverimus esse falsum. Ideoque discretioni ciale privilegium vel alias legitime ad id se os-
vestra perapostolica scriptamandamus et districte
tenderint non teneri. Nulli crgo, etc.
pracipimus quatenus eo ab officio sacristia amoto 1
Datum, etc, ut supra.
alium instituatis in ipsa, qui religionis propositum CCLXVI.
melius velit et noverit observare.
EIDEM.
Datum, etc, Kalend. Junii, pontificatus nostri
Ejusdem fere argumenti.
anno primo.
(Datum, ut supra.)
CCLXIII.
Cum inaliquos obsuorum exigentiam meritorum
AMBIANEN. EPISCOPO.
ecclesiastice districtionis censura profertur, et in-
Y)
Ut admonito et hegligente abbate, ipse monasterium terdicli vel suspensionis sententia promulgatur,
instauret.
tam diu eam servari oportet flrmiter et teneri, do-
(Roma', xvn Kal, Junii.) nec satisfactione congrua pracedente eam deceat
His qua> a fratrihus et coepiscopis nostris in fa- relaxari. Inde est quod cum in quosdam clericos et
vorem religionis postulantur a nobis, libenter an- laicos liue dioecesis, ipsorum exigentibus meritis,
nuimus et votis ipsorum apostolicum libenter ini- excommunicationis et interdicti sententiam pro-
pertimur assensum. Eapropter, venerabilisin Chri- mulgaris, et ipsi adhuc ia suae iniquitatis contu-
sto frater, tuis precibus annuentes, auctoritate tibi maces intentione persistant,donec tibi etEcclesiis
prasentium indulgemusut nisi dilectusfiliusabbas acclero, quibus injurias intulerunt, congrue fuerit
S. Martini de Gemellis canonicos sui ordinis in satisfactum, easdem sententias inviolabiliter sine
domo Spissi-Campi, quam ejus Ecclesite religionis appell. remedio volumus et pracipimus observai i :

(100) Vide supra, epist. 234. (101) Cap. Per nostras, De jure patronatus.
223 INtfOCENTII III PP. REGESTORUM I.IB. I. 224

fraternitati tute facultatem auctoritate preasentium A jus obtentu dignitatem priorismajoris usurpaverat,
lege subjectos, illi posse patrocinari firmiterasserebat, cuminipsa
mdulgentes clericos dicecesana tibi

qui post interdictum tuura divina prresumpserunt evidentius exprimatur ne demceps prior major in
aut de csetero prsesumpserint offlcia rclebrare, Magalonen. Ecclesia haberetur. Unde sequebatur
sine appellationis obstaeulo pcena canonica per- nec propositum nec alium dignitatem illam sibi
cellendi- Nulli ergo, etc. posse aliqualenus vindicare; praesertim cum ibi
Datum, ut sirpra. contineatur expresse quod praepositus non dignila-
CCLXVII. tem prioris, sed curam circa correctionem exces-
EPISCOPO, ARCHIDIACONO , ET SACIUST.E MAGALONEN. suum et erratorum debeat duntaxat habere.Si enim
De archidiaconatu Magalonensi copiose disserit. dignitatem vellet intelligi, ubi curam apposuit, di-

(Romse, vi Id. Junii )

gnitatis vocabulum expressisset sicut ex consulta-
;

(102) Cum olim. sicut acecpimus, bonae memorioo tione dicti Alexandri papae praedecessoris nostri
Magalonensis episcopus,habitodileetorumfiliorum comprobari dicebat. Ex verbis autem ipsius consli-
P. de Agrifolioarchidiaconi et B. priorisclaustralis tulionismonstrabat ipsum praepositum dictam cu-
assensu, diiectum filium nostrum P. de Castronovo rain de manu episcopi accipere debuisse. Caeterum
ad vacantemarchidiaconatumejusdemEcclesiaeno- p, ex litteris episcopisuperhocconquerentisevidenter
minaret, pr;eposito ut nullus ibi, nisiprius duplici liquebat praepositum non tanquam Aaron a Deo vo-
voce sibi concessa, institueretur per appellalionem catum, sed a se ipso exortum, sibi impudenter ho-
interpositam inhib>'iUe,episcopus, tum quia contra noremsumpsisse. Unde cum privilegium mereatur
antiquam Magalonen. Ecclesia) eonsuetudinem et amittere qui praemissa sibi abutitur polestate, tam
commune jus canonum esse dicebat aliquem sibi nomine episcopi quam suo super hoc ei perpetuum
vocem duarum personarum in eadem Eccl. vindi- silentiumimponi petebat: proponens quod dignitas
care, tum quia ex indulgentia (103) fel. mem. Ccele- memorala non nisi sacerdotali fungenti officio de
stini papaj praedecessoris nostri, quam in capitulo jure et antiqua Magalonen. Ecclesiae consuetudine
praosente praeposito legi fecit, sibi probabat indul- liieral conferenda ;
prfflpositum vero,tam debilitate
tum ut vacantem archidiaconatum vel sacristiam, quam defoimitalecorpoiisimpediente, ad sacerdo-
si contra personam ab ipso nominatam aliquid ra- tium promoveri non posse affirmabat inslanler di-
canonicum nonposset legitime objici et
tionabile et cens partein episcopi, utpote majorem et saniorem,
probarinonobstantecontradictione velappellatione nonobstante unius appellationo, merito secundum
conferre dictum P. de prajfalo archidiaconatu per Lateranen concilium obtinere. Insuper allegans,
suum annulum investivit, inlocum archidiaconi eumdempraepositumappellationi renuntiasse spon-
corporaliter illum inducens. Unde nominatus prae- G laneuin interjectae. Cum enim laliter appellasset,ut
positus indignationis stimulis agitatus, alium ad nullus, nisi duplici sibi voce concessa, archidia-
eumdera archidiaeonatum postmodum nominare conus deberet instilui el ipse ad institutionem al-
prassuiupsit. Cujus facti occasioue cum tam praspo- terius procedereattentaret,contrarioactuconvince-
situs quam praefatus P. apostolico se conspectui bartur secundum consultationem bonaa memoriae
praesentassent et nos in minori tunc officio consti- praedecessoris noslri Urbani papa) ab appellationis
tutos et dileetos filios nostros B. tt. Sancti Petri ad beneficio recessisse. Ad diffinitionis autem articu-
Vincula etbonae mem. M. tt. S.Joannis el Paulipre- luni taliter respondebat.asserensepiscopumseeun-
sbyteros card. recepissent in suis quaestionibus au- dum tenorem diffinitionisrationabiliterprocessisse
ditores,praeposito objiciente inslitutionem episcopi adjiciens etiam quod pra^positus ecclesias Sancti
postappellationemetcontradifflnitionemfelicisre- Firmini et dc Marino retinendo, contra ipsam diffi-
cordationis Alexandri PP. pramlecessoris nostri eta nilionem fecerat manifeste et ideo ejus auxilium de
suspensofactamcassari debere,a prwdicto P., sicut jure non poterat invocare. Ad suspensionis obje-
ad singulafuit hocmodo responsum, scili-
asserit, ctionem ex adverso dicebat quod episcopus prius
cetquodappellationemipsamnulliusconstabatesse Legitime appellavitet ideo sententia post latanul-
momenti tum quia a suspenso fuerat appellatum,
;
pj latenus tenebatur astrictus proponens eliam con-
;

quod in conlinenli se velle probare dieebat, quare ditionalem et ad tempus latam fuisse sententiam
illiusnon intererat appellare et contra dictam in- interdicli, scilicet donec apostolicis obediret man-
dulgenliamappellalioinlerposilanon tenebal tum ;
datis. Unde cum ante dictam institutionem sedis
quiacausam jure prohibitam,scilicetduplieisvo-
in apostolico? jussionibus paruisset, tam civilis quam
cis veldignitatis.quocnulli quantumlibetexercitatee canonici juriscensura indubitanter fuerat absolu-
personae secundumcanonicas sanctionesdebetcon- lus praesertim cum ille qui eum suspenderat, ipsi
;

mitti, informa appellationis expressit unde tali ; ut plene absolutoin omnibus communicareminime
appellationinonfuisse deferendum, ex consultatio- dubitaret. Ad ultimum concludebat quod etsi vere
nefelicismemoriaeAlexandriPP.probabat,neccon- suspensus esset episcopus memoratus, tamen a
stitutionem Henrici quondam Albanen,episcopi,cu- praoposito hoc ei non possel opponi quia cum pro ;

(102) Cap. Cum olim, De sent. et re judic. Vide (103JEa Ccelestini III Bulla edila a V. C. Petro
infra epist. oil. Gabriello in Serie episcopor. Magalon. pag. 243.
 225 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 226
eodemsuspensionissententianotatusfuissef,morbo A. tur volumus, quantum cum Deo possumus, exau-
consimili laboranti omnis contra episcopum au- dire, quanto, praeter commune debitum quo tene-
dientia debuit denegari maxime cum ipsi episcopo
; mur universis etsingulis Ecclesiis providere, spe-
tam in ecclesiasticis sacramentis quam in eccle- ciali respectu eisampliusexistimusdebitores. Sane,

siarum institutionibus saipius communicasset et conquerentibus eisdem fratribus; nostris auribus

;

ideo ei notam suspensionis objicere non valebat est relatum quod in provinciis et dicecesibus ve-
Denique si nilhorum parti suffragaretur episcopi, stris non solum a militibus et aliislaicis, verum a
ad denogandam praeposito audientiam sufficere clericis ipsis persecutiones innumeras patiuntur ;

posse dicebat quod tam per sententiam judicis or- ut videatur de talibus dietum Et erit sacerdos, ut
:

dinarii quam ipsojureeumexcommunicationisvin- populus (Isa xxiv, 2 ; Ose. iv. 9;. Hi enim bona
culo innodatum esse per episcopi litteras eviden- ejusdemmonasteriidiripiunt,occupantetinvadunt.
tissime apparebat. Tandemdictus praedecessor no- et in animarum suarum pericula male ablata deti-
ster,quod ab utraque parte factum fuerat pro sua nere prasumunt et reddere contradicunt de qui- :

voluntate cassavit, sententiando pronuntians quod bus Gaufridum de Massilia et W. Vedianum et

aliquibus de provincia scriberet ut tam episcopum Dalpliinum milites duximus nominandos. Quiave-
quam personas ad ordinandum concorditer arehi- r> ro non es t facile praenominatis fratribus pro singu-
diaconatum monerent, et eorum forte monitis non lis injuriisad nos habere recursum, fraternitati
admissis, hoc ipsi auctoritate apostolica exsequi vestrae per apostolica scripta praecipiendo manda-
non differrent. Post haec vero Geraldo Joannino, mus quatenus de praedictis malefactoribus et aliis
qui nondum ad diaconatus erat promotus ofticium, tam clericis quam laicis quos ipsi vobis expriment
praBter conscientiam praefati Petri procuratoris nominatim, quibonamenasterii et domus Eleemo-
episcopi apud apostolicam sedem tunc morantis, synae quae ad ipsum spectare dignoscitur detinere
ipsum archidiaconatum contra pronuntiationem aut eorum antiqua jura praesumunt nequiter vio-
propriam contulit, sicut credimus, circumventus. lare, cum ab eisdem fratribus fueritis requisiti,

*Nosigitur inhaerentes vestigiis prajdecessorum no- nisi prius commoniti congrue satisfecerint de com-

strorum,dicentium sententiam Honianao sedis posse missis, coram vobis faciatis, appellatione remota,
in melius commutari cum aliquid fuerit subre- justitisB plenitudinem exhiberi, et quod statueritis

ptum, quod de praedicto G. factum est, non ob- faciatis per excommunicationis et interdicti sen-
stante donatione quam a te, frater episcope, in lentiam observari. Si quosautem inmonachos ejus-
elusionem donationis apostolicaa nuper dicitur re- dem ccenobii clericos vel conversos manus sacri-
cepisse, de communi fratrum consilio in irritum| legas inveneritis injecisse, ipsos excommunicatos
revocamus etei, licet absenti.cum de subreptione C nuntietis et faciatis ab omnibus tandiu evitari,
liquido constet, superdicto archidiaconatu perpe- donec passis injuriam satisfaciant competenter,
tuum silentium imponentes, vobis prasentium au- etc, vestrarum, etc.
ctoritate mandamus ut nullius contradictione vel Datum. etc, Idibus Junii.

appellatione obstante, infra unius mensis spatium CCLXIX.

post harum susceptionem saapedictum archidiaco-
EPISCOPO WABADIEN.
natum de persona cui nibil de canonicis obviet in-
stitutis, plena omnium vestrum qui praisentes fue-
Ut ad sedem apostolicam veniat absolvendus.

rint in Ecclesia interveniente concordia, ordinare (xviu Kal. Julii.)

curetis. Alioquin noveritis
!
nos venerabili fratri Signiflcavit nobis
venerabilis fraler noster S.
nostro archiepiscopo et dilecto filio decano Are- archiepiscopusColocen. quod cum ipsepro quibus-
latensi scripsisse, ut nullius conlradictione vel ap- dam criminibus tuis in te excommunieationis sen-
pellatione obstante, hoc exsequi non omittant, tentiam protulissent, tu in absolulione tua te con-
facientes quod statuerint per censuram ecclesia- fessus es eadem crimina commisisse et confessio-
sticam appellatione postposita inviolabiliter ob- nem tuam redactam in scriptis sigillo tuo proprio
servari. D roborasti. Ipse vero tibi sub debito praestiti a te
Datum Romae, etc, vi Idus Junii. juramenti mandavit ut apostolico te conspectui
CCLXVIII. praesentares, dignam a nobispcenitentiam receptu-
rus et usque ad Nativitatem beatae MariaB proximo
ARELATE.NSI, AQUENSI, ET EBREDUNEN. ARCHIEPISCOPIS
venturam iter arriperes veniendi. Ne igitur trans-
ET EORUM SUFFRAGANEIS.
gressor tuae fidei videaris, qui teneris etiam quod
Ut monasterium Sancti Victoris Massilise tueantur
simplici verbo promittisduceread effectum,frater-
et defendant.
nitati tuae per apostolica scripta mandamus quate-
(Id. Junii.) nus usque ad praedictum terminum cum ejusdem
Cum monasterium Sancti Victoris Massiliensis archiepiscopi litteris ad nos iter arripias veniendi
Romanam nullo pertineat mediante,
ad Ecclesiam et apostolico te conspectui repraesentes.
tanto facilius petitiones dilectorum filiorum abba- Datum etc, xvm Kalend. Julii, pontificatus no-
tis et fratrum qui divinis ibidem offlciis mancipan- stri anno primo.
Patrol. CCXIV. 8
 INN0CENTJ3 III PP. REGESTORUM LIB. I. 228

CCLXX. A in majori necessitate probavimus, nec maculam in

eo invenimus aliquam neque rugam. IIoc igilur at-

1LLLLTRI HEi.l ONGAMJE.
tendentes, adhonorem charissimi inChristofiliino-
Quod viginti oiros.ad teirae sanctx limina profe- stri Ungariaeregis illustrisac tuum el reformandam
~
cturos, ad regni suipacem conservandam retinere
inter vos plenae pacisconcordiam et conservandam
liceat.
inviolabiliter reformatam tanto amplius aspiramus
(xvi Kal. Julii.)
quanto ulrumque vestrum dicti patris tui obtentu
Speeialis dilectionis sinceritas quam circa pro-
sincerius diligimus, et regem ipsum ratione primo-
genitores tuos Ecclesia Romana consuevit hahere, geniturao ac regni, sine tui juris dispendio, inlendi-
et prserogativa denotionis quam illustris recorda- Utigilur maneat inter vos
mus praecipuehonorare.
tionis 15. pater tnus exhibuit apostolica? sedi, nos fraternadilectio,imo ut de die in diem potiusaugen-
ailnionentpropcnsiusetinducuntut te sicut specia-
tur, nt tu eidem tanquam praocellenti debitam
regi
lem honoremus et exau-
Ecclesia? flliuni specialius
exhibeas reverentiam el honorem, et ipselibi tan-
.

diamus in illis quao ad honorem tuum et pacem
regni tibi crediti non sit dubium provenire [perti-
nere]. Sane significasti nobis quod cum nondum
prorsus iu regno Ungariae fuerit sedata seditio,
quin adhuc quorumdam animi praeteritaB turbatio-
nis motibns excitati murmurent in occulto, guer-
ram potius quam pacem amantes,
mitis Mozonis etquoruindam aliorum, qui ad visi-
tandam terram Nativitatis Dominicae crucem sibi
dominicam afiixerunt, consilio indiges (104), donec
tibietregno tuo plena fuerit concordia restituta.
quamduciaDeomisso deferatet faciat ab aliis sicut
fratri deferri,nobilitatem tuam rogamus, monemus
exhortamur inDomino,ac perapostolicajtibi scri-
r, et
ptainandamusquatenustaliterdecaatero in fidelita-
teipsius acdevotione persistasutferventis acfidelis
servitiinovitasaboleatofTensaepraoteritaovetustatem
dilecti filii co-
et sic vos adinvicem mutuus uniat charitatis affe-
ctus, sicut sanguis paternus etuterus maternusuni-
vit. Ad haec, tibi districtius inhibemus ne in regem
vel regnum armamovere prresumas vel seditionem
aliquam suscitare ne forsan amici te deserant, si
;

Nos igitur honori tuo paterna volentes affectione fratrem habuerisinimicum; et de fide tuadespera-
consulere, serenitati tuao auctoritate praesentium re coganlur, sifralernse ac naturalispacis feedera te
indulgemus ut praedictum comitem Mozonem et senserint violare: sciturus nos venerabilibusfratri-
alios quos de his qui cruceni sumpserunt tibi uti- bus nostris Strigonien. et Colocen.archiepiscopis et
liores videris et quorum consilium et auxilinm tibi
eorum suffraganeis per apostnlica scripta districte
cognoveris potius opportunum, usque ad viginti, praecipiendo mandasse ut, si contra memoratum
quandiu tibi propter turbationem regni necessa- regem arma movere vel seditionem excitare proa-
rium fuerit, retineas ita tamenquod pro dilationis
:
C sumpseris, te ac tuos, sublato appellationis obs-
beneficio aliquid dignum Domino recompensent.
taculo, excommunicationis sententia feriant et to-
Nulli ergo, etc.
tam terram tuam et eorum subjiciant interdiclo.
Datum. etc, xvi Kalend. Julii.
Datum, etc, xvn Kalend. Julii.
CCLXXI. Illis scriptum est super hoc.
NOBILI VIRO A. DUCI. CCLXXU.
De regni Uugarise laudibus ; ct ne regl bellum mo- ULTRASYLLANO EPISCOPO.
veat. A Gregorio sibi concessa pricilegia confinnantur.
(xvn Kal. Julii.) (xvn Kal. Julii.)

Ea semper EcclesisB Romanao regnum Ungariao Cum a nohis petitur, etc, usque assensu, privile-

devotio counivit, illa semper dilectionis sinceritas gium Supcr deserlum a dilecto filio Gregorio Sanctae
Maria; in porticu diac card.tibi indultum, auctori-
Ecclesiam eidem regno conjunxit, ut apostolica se-
apostolicaconfirmamusetprresentis scriptipa-
des regno ipsi tam in spiritualibus quam tempo- tate

libus paternao sollicitudinis affectum curaverit ginacommunimus. Ad majorem autemhujusreievi-

impertiri et regnum ipsum a fide ac unitate sedis dentiam praadictumprivilegiumhnicnostraB pagins
apostolicoe nulla recesserit tempestate. Intercaete- D deverboadverbum duximus inserendum.fiRKGORius
diversis temporibus de Sancto ApostoloDeigratia Sancta; Mariao in por-
ros autem qui eidem regno
diaconus cardinalis, apostolicao sedis legatus,
praefuerunt, illustris recordationis B. quondam
ticu
omnibus inChristofidelibus adquoslitt.eraopraesen-
pater tuus Ecclesioe Romanae devotior exstitit et se
in illius aecessitatis articulo ex- tes devenerint, salutemetorationem in Domino. Ne
ac regnum suum
quorumlihet sopitoj qua:stiones mat.eriam recidivas
ponere nullatenus formidavit quo, tumescentibus
contentionisinveniantquodsaluhriteretbenedispo-
schismaticorum cordibus, nostri Piscatoris navi-
silum est, perpetuamdebetstabilitatem obtiuere,et
cula tumultuosis iluctibus jactabatur. Unde noset
uxta maj orum moni ta litterarum memoriao commen
prsdecessores nostros tanto amplius ad idem re- j

dari neprocessu temporis in duhiam quaastionem

gnum servandum in statum felicitatis anliqufe affe- ;

il.v.iiialquoddiflinilivajcalculumconslatsententioe
ctus hominis interiores induxit, quanto fervorem
constantiam ejusdem patris tui suscepisse. Cunctis igitur fidelibus voluinus notum
fidei et sinceritatis

(104) Vide supra epist. 5.

J29 PONTIFICATUS ANNO I, CIIRISTI 1198. 230

fieri,quodcumoccasionehujusverbi desertum, quod A ejusdemordinisreligionem ibidemposse viderisre-

verbum est in privilegio gloriosi et illust.domin ire- formari, et reduci monasterium ipsum in statum,
gisBelte et nostro,ad preces ejusdemregi impetrato id summopere studeas adimplere, indultalibi a no-

a nobis et obtento,super constitutione praepositurae bislibera facultate excludendi de monasterioquos-

Ultrasylvanae,quamfecimus cum prius officium le- cunque videris excludendos. Hoc etiam tuae frater-
gationis gessimus in Ungaria, quaestio esset orta in- nitati praesentium auctoritate concedimus, ut s i

ter venerabilem fratrem nostrum A. Utrasyivanen.
episcopum et dilectumamicumnostrumP.pn-eposi-
tumCibiniensem,proeoquodoccasionepraefativer-
bi praepositus diceret generaliter omnes Flandren.
Ecclesiaa suso fuisse suppositos, e contra episcopus
responderet dominum regem et nos intellexisse de
duntaxat qui tuncerantin illo solo deserto quod
illis
gloriosaememoriaeG.rexFlandrensibusconcessit,et
deillisquiineodemtantummododesertoeranthabi-
tantes,eteoprocessumessetquodquo3stioeadem ad
dominumpapamfuissetdelata et indeadnosremis
sa.utpote ad eum cui interpretatio praefati verbi do-
miniregismente etvoluntate explorata deberet«sse
certissima praefatus illustris et gloriosus rex ad in-
: tur ibi monasticus ordo et futuris temporibus,dante
terrogationem nostram hanc interpretationem Ves-
primiiin praesentiamagnatum suorum promulgavit
quod non fuit ejus intentionis,tempore constitulio-
nis praepositurae nec postea, quod alii Flandrenses
prajposito essent subditi,nisi qui tunctantummodo
habitabant in deserto quod sanctae recordationis G.
patersuus Flandrensibus concesserat et in eodem
futuris temporibusessenthabitaturi. Nos vero idem
cumdomino rege sentientes et eamdem interpreta-
tionem habentes in animo.praedictum verbum sic in-
terpretamur quod de nullis aliis Flandrensibus in-
telleximusnecaliospraepositurae supposuimus,nisi
duntaxat illos qui tempore quo ipsam prreposituram
constituimusjinillolantumhabitabanteteranthabi-
quos fratres ejusdem ordinis, in alienis etiam epi-
scopatibus commorantes, ad quodcunque officium
seu etiam obsequium memorati monasterii videris
opportunos ut per eos ibidem reformata persollici-
tudinem tuam regularis institutio futuris tempori-
busobservetur,ab abbatibus suis tibi concedipostu-
les et nisi abbates ipsi ad tuam commonitionem im-
pleverint, eos tibi ab eorumdem abbatum obedientia
prorsus absolvereet in pradicto monasterio collo-
p> care. Quod si forsan id per fratres ejusdem ordinis
non potueris adiniplere,Cisterciensis ordinis viros
in eo nostra fretus auctoritate instituas, per quos
secundum statutaCisterciensiumfratrum reforme-
Domino,inviolabiliter observetur. Si qui autem su-
per ordinatione ipsius monasterii libiduxerint re-
sistendum,canonica eos pcena percellas et nihilo-
minus,omni prorsus appellatione cessanle,inman-
dati nostri executione procedas :provisurus atten-
tius ut mandatum apostolicum ad honorem Deiet
nostrum ita prudenter et fideliter exsequaris ut
qua plenam fiduciam obtine-
fraternitas tua, de
mus, ex hoc debeat non immerito commendari.
DatumRomaeapudSanetumPetrum,IdibusJunii,
CCLXXIV.
u
ARELATEN. ARCHIEPISCOPO.
Ut in Arearum insula monachi de episcopi consensu
et voiuntate instiluantur.

taturi deserto quod G.rex Flandrensibus prioribus (Apud S. Petrum, xvn Kal. Julii.)
concessit.Et utIwc nostra et domini regis interpre-
Ad audientiam nostram noveris pervenissequod
tatio omni tempore plenum robur etfirmamstabili-
cum olim in insula Arearum fratres quidem Cister-
tatem obtineat, hasinde litteras scribi mandavimus oien. fuerint commorati, eis a Saracenis in capti-
et sigillo nostro fecimus sigillari. » Decernimus ergo,
vitatem deductis, quia locus est mari vicinus, ad
etc.
eam se quidam regulares canonici transtulere. Ve-
Datum, etc, xvn Kalend. Julii.
rum cum ipsi prae nimia paupertate locum ipsum
CCLXXIII.
necaediliciispossintnecpossessionibusampliare,in
ARELATEN. ARCHIEPISCOPO.
eo monasticum ordinem institui desiderant secun-
De reformando monasterio Lirinensi.
(Apud S. Petrum, Id. Junii.)
dum fratrum Cistercien.instituta, et id etiam epi-
scopus dicecesanus affectat. Ideoque fraternitati
Ad reformandum in locis illis statum religionis
y. tuas per apostolica scripta mandamus quatenus, si
antiqu33,in quibusvigebatolim observantia regula-
ad hoc dicecesani episcopi et eorumdem fratrum
ris affectuosius aspiramus prasertim cum loca ipsa
concurrit affectus, in memorata insula monachos
nobisetecclesifeRoruanaenullosubjacentmediante.
Cistercien instituas: facturus de canonicis memo-
Saneveridica multorumrelationecomperimusquod
ratis quod expedire videris secundum canonicam
monasterium Lirinense, quod olimreligione flore-
enm statum sit honestatem.
bat et temporalibus abundabat, ad
miserabiliter devolutum, quod nec regularia in eo
Datum Roma> apud Sanctum Petrum, xvn Ka-
lend. Julii.
instituta serventur,nec fratres ibidem de ipsius pos-
mo- CCLXXV.
sint facultatibus congrue sustentari. Ne igitur
nasterioipsi,quodspecialiterbeatiPetrijurisexistit, ARCHIEPISC. ET ARCHIDIAC NARBONEN.

nostra videatur sollicitudo deesse, quaj circa uni- Ut posl appellationem rite interpositam attentata
revocent, exconnn unicatumque absolvant.
versasEcclesias diligentius vigilare tenetur;frater-
nitati tuae per apostolica scriptapraecipiendoman-
(Romae, m Id. Junii.)

damus quatenus accedens ad locum, si per fratres Accedens ad prasentiam nostram dilectus filius
231 INNOCENTII III PP. HEGESTORUM LIR. I 232

W. Manfridi monachus Sancti Salvatoris Lodoven- A CCLXXVII.

sissua nobis insinuatione monstravit quod cum BISUNTINO ABCHIESPIC.
abbatemejusdem monasterii,pro eo quod bonamo-
Illum, indicta tamen purgatione, ab accusatione
nasteriidilapidaverat.simoniametiam etperjurium capituli absolcit.
commiseral nimis inhoneste vivendo,ad sedem apo-
(Romae, iv Id. Junii.)
stolicamappellasset,seacfautores suos cum bonis
suis apost. protectioni supponens, idem abbas W. ()05) Licet in beato Petro apostolorum principe
Ademar monachum, qui praedicto W. Madfridi fa- ligandi atque solvendi nobis aDomino sit attributa

vebat,ab administratione celleraria3,quam decom- facultas quam in subditos juxta suorum exigentiam
muni asseiasu capituli possidebat, spreta sedisapo- meritorum exercere debeamus, exemplo ta-
libere

stolicaB appellatione,removit.Pra?terea supradictum iiirn illius qui omnes neminemvultperire,

salvat et

W. Madfridi et ipsum W. Ademar et R. GuntarJi libentius ad solvendum intendimus quam ligandum:

monachos ipsius monast^rii per Lodoven. episco- etsi nonnulln? sunt culpao, in quibus est culpa rela-

pum rectorem ecclesia? Sancti Petri

et P. Giberti
peromnesecclesiascivitatis Lodoveu. fecil excom-
municatos publice nuntiari ;quibus secundum for-
B
mam fecirnusEcclesiae beneficium absolutionisim-
pendi. Volentes igitur gravamini ejusdem Ecclesiaa
providere,discretioni vestrae per apostolica scripta
mandamus quatenus revocato in statum debitum
xare vindictam. Sane cum olim ex litteris ( 106) G.
decani S. Stephani, Gerardi cantoris S. Stephani,
Joannis Salinensis, T. de Grai, Jo. de Waresca,
0. Faverniacen. archidiaconi et Norandini subdia-
coni, nostri, canonicorum Ecclesiae Bisuntinse, ad
apost. sedisaudientiam pervenisset te varia crimina
commisisse ac ab eis fuisses per easdem litteras su-

quidquidpost appellationemadnoslegitime factam perperjurio,crimine simoniaeetincestudelatus,fel.

inveneritis immutatum, super praemissis omnibus recor. Ccelestinus (107) PP. praedecessor noster ser-

et aliis quae proposita fuerint inquiratis diligentius vata judiciaria gravitate tibi certum terminum assi-
veritatem.et solum Ueum habentes prae oculis,quod gnavit, quo responsurusobjectis apostolico te con-
canonicum fuerit, sublato appellationis obstaculo spectui prasentares. Cum autem tu juxta tenorem
statuatis etfaciatis quod decreveritisper censuram factae tibi citationis ad sedem apostol. accessisses,

ecclesiasticam firmiter observari, memoratos epi- te et dilectis filiis Jo. et 0. archidiaconis apud se-

scopum et P. Giberti, qui postappellatiouem ad nos demapostolic constitutis exspectavimusaliquandiu

rationabiliter factam pra>fatos monachos excom- si qui forsan contra te procederent et quae de te

municationi subjicere minime timuerunt, pcena litteris intimaverant, proponerent in scribendo.

canonica punienles Quod si ambo etc, tu frater, Caeterum cum nec unus etiam appareret qui te im-
archiepisc. etc. G peteret de praedictis, ne aliquid de contingentibus
Oatum Roiujc, etc, 111 Idus Junii. omittere videremur, prsedictis archidiaconis vocatis

CCLXXVI. ad prtesentiam nostram et in nostra etfratrum no-

CAPITULO JOANNIS BISUNTINENSIS.

S.
strorum prassentia constitutis,quaesivimus diligen-
ter si quid super pra?.missis adversus te pro se vel
Ut novum illis collegium erigere de archiephropi vo-
hmtate liceat. aliis proponerevellent etquod scripserant legitime

(Romae, v Id. Junii.) demonstrare.Ipsi autem quod non proposito accu-

sandi haec scripserant responderunt sed quia tu
Quoniam ex injuncto nobis officio subditorum
;

super quibusdam incorrigibilis videbaris, quaedam

animosad charitatis opera diligenti sollicitudine de-
de te sedi apostolicae duxerant inlimanda sed nun-
bemus inducere et debono semperad meliusinvi-
;

tius qui pro litteris impetrandis accessit, mandati

tare, qui supernaa benignitutis gratia inspirante
illis

sectatores bonorum operum esse volunt, et in ve-

formam praesumpsit excedere.Nos igiturfamae tuaB
consulere cupientes, dictis canonicis contra te su-
ritate et justitia coram Deo ambulantes, Creatbris
per praedictis silentium duximus imponendum, ne
suisibi cupiuntconciliare favorem,specialius con-
te decceteroeissuperipsisaccusare liceatvel etiam
descendere nos oportet et eorum juslis petitionibus

no- condemnabo. Vade,jam amplius noli peccare (ibid.

dinem velitis instituere, sicut fuit in auditorio
12). Quia vero praedicti canonici citra vinculum
stro propositum : Nos vestro proposito grata volu-
inscriptionis desistere voluerunt, eis de juris per-
mus condescendere voluntate, vobis praesenti pa-
habito assensu venerabilis
missione id non duximus imputandum.Ne autem in
gina indulgentes ut,
con- absolutione tua nimis (108) procedere videamur,
fratris nostri JJisuntini archiepiscopi, nullius
quamvis potius in odore bonas opinionis coepisco-
tradictione vel appellatione obstante,tam laudabile
ptiruin nostrorum quam eorum infamia delectemur,
propositum valeatis effectui mancipare.
venerabili fratri nostro Cabilonensi episcopo et di-
Datum Ilonue, etc, v Idus Junii, etc.

(1051 Cap. Licet. De accusationibus. (107) Apud Gregor. Clemens.

(106) In tertia Collect. et apud Gregorium, B. (108) Apud Gregor. minus canonice.
233 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 234

lecto filio abbati de firmitate inquisitionem famfe A clericusdicereturin eis et in litteris ipsis hascesset
tuaa duximus committenilani. adjecta conditio, si dignus existeret ad ecclesiasti-
Datum Romse, etc, iv Idus Junii. cum beneficiumobtinendum etsieadem ecclesiaex
CCLXXVIII. dono parentum ipsius quamdam capellam cum dote
fuisset adeptaet a consanguineisejus oblationeset
CISTERCII ET TULLEI ABRATIBUS.
mortuaria pro tempore et decimas perciperet an-
Ut thesaurarius Bisuntinus ad personalem residentiam
nuatim, intelligere potuisses qualiter litteraj ipsae
vocetur.
fuerantimpetrat«,in quibus de beneficio ipsiuspro
Ex parte dilectorum liliorum canonicorum eccle-
quo scribebatur mentio non fiebat. Ideoque frater-
siae S. Joannis Bisuntin, fuit in audientia nostra
nitati tuae per apostolica scripta mandamus quate-
propositum quod cum tbesaurariam ecclesiae Bi-
nus cum ad ad tuos litterae apostolicaa diri-
te vel
suntina? cuidam Teutonico, videlicet C. qui in Tre-
guntur, earum tenorem diligenter attendas etquod
veren. et Spiren. ecclesiis redditus quamplures ha-
mandatur in eisdum tamen necpersuppressionem
bere dignoscitur, ad instantiam Othonis comitis
veritatis aut expressionem falsitatis obtenta3 fue-
Burgundiw inviti et coacti assignaverint, licet ne-
rint, facias effectui mancipari.
multo plus exigat continuam residentiam
cessitas
Datum Romae, etc, xiu Kalend Julii.
thesaurariiquamalicujuspersonae,perspatiumduo- B
nira annorum et amplius praefatusthesaurariusnon
CCLXXX.
PR.EPOSITO ET CANONICIS ECCLESI.B COLOCEN.
habuit ad ecclesiam Risunt. accessum, et ita the-
saurariilocum incassumoccupat; propterquodipsa Confirmat jus percipiendi decimas ex certis rillis.
[Ut supra, Id. Junii.)
ecelesia debito servitio defraudatur et multiplex
Cumanobispetitur,etc.,MS</ uead rerbum assensu.
sustinet detrimentum. Quoniam igitur rationi et
Decimas villarum in Colocen. parochia Zumuzcir-
aequitati consonat ut portet onus qui percipit pro-
cum minoris Ester,
parochia Ocur, Terethiae in
ventus honoris, cum ecclesiasticas dignitates ad hoc
Varod, Cheud et Cheud praedium Hyppoliti Sco-
fuerint institutaj ut hi qui obtinuerint eas digne
lounta, Varos, Ytoud in parochia Rudrug. Luascu, ;
Domino famulentur: discretioni vestrae per apost.
Ruu, Ran praedium dom. Checuucheton; in pa-
scripta mandamus quatenus memoratum C. ut in
;

roch. Cameras, Egres, Tboboid et totius parochiae

ecclesiaRisuntina,proutexdignitate thesaurariajte-
ecclesiae de Miger agnos etiam villarum Sarmegi,
;
netur, residentiam faciat moneatis diligentius, et
Ichaseiabbatis,Udlaorcharian,Dobosamajoris,Do-
studiosiusinducatis. Si vero nonitis vestris obtem-
bosa minoris, Posciba, Cheul, Scetii vobis a vener.
perare noluerit, vel si forte spontaneus cesserit, vos
fratrenostro archiepiseopo Colocen. concessas, sic-
auctoritate nostra suffulti, juxta canonicassanctio- c ut prredicta omnia juste ac sine controversia pos-
nes et consuetudinem ecclesiae Risunt. in substi-
sidetis et in ejusdem archiepiscopi authentico ple-
tuendo thesaurario, sublato contradictionis et ap-
nius continetur, vobis et per vos ecclesiaa vestrae
pellationis obstaculo, procedatis. Nullis litteris,
auctoritate apostolica confirmamus et praesentis
etc,harum mentione, etc
scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc.
Datum Roinae, etc, vi IdusJunii.
Datum. etc, ut supra, Idibus Junii
CCLXXIX.
CCLXXXI.
MEDIOLANEN. ARCHIEPISC.
COLOCEN. ARCHIEPISC0P0.
Pontificis litterx svnt recipiendx et exsequendse, nisi Committitur illi instauratio cmnobii Sancti Stephani.
olreptitix existant.
(Datum Romaa.)
(Roma?, viii Kal. Julii. Ad audientiam nostram noveris pervenisse quod
(109) Cum
adeo scripta sedis apostolica; mode- inclytae recordationis dux Relus olim in archiepi-
remur ut-ex certa scientia nihil in eis faciamus scopatu tuo, in proprio fundo suo, qui appellatur
apponiquoddejuredebeatreprehendi miramurnon Caet, monasterium in protomartyris Stephani ho-
modicumetmoremur quod quolies ad tevelaliquos norem construxit, adeo illud amplispossessionibus
tibi subjectos nostras litteras destinamus, te super D redditibusque ditavit, quod xxx monachi in eo se-
eis si mandaremusaliquid inho-
mirari rescribisac cundum beati Benedicti regulam Domino servien-
nestum. etenim nobis quod cum 1'. cleri-
Scripsisti tes, sustentationem sufficienter habebant et hospi-
cus in ecclesia Modevicn. (110) sufficientem sihi sit tesel pauperes ad ipsuramonasterium divertentes
pr;ibendamadeptus,mirabarisquod proreceptione procurationem recipiebant de necessariis compe-
ipsius in ecclesia de Crongosola praqjosito et. fra- tentem. Quadringentas etiam marchasargenti, pras-
tribus ejusdem ecclesia^litterasapostolicas misera- ter cruces et calices, idem nobilis eidem loco ad
mus cum si litterarum nostrarum diligenter se-
;
ipsin^ ecclesia3 concessit ornalum. Cumque post
riemattendisses, nihil penitusinvenires in eis quod multatemporaprsedictifratres suum ihidemimpen-
tuum debuisset animum offendisse. Cum enim in dissent Domino famulatum, tandem de voluntate
litteris ipsis nec de prffibenda ipsius P. mentioha- regia, bonaa memoriaa A. prajdecessore tuo suum
lieretur, nec Modevien. canohicus, ino nec etiani in parte proebente Consensum, canonicis Sancti
(109) Cap. Cmn adeo, De rescriptis. ( 1 10; I li ti'i tia (.'.ulb','1. Medinrensi.
 :

235 INNOCENTI III PP. REGESTORUM LIB. I. 236

Abrahaj de Valle Ebron idem coenobium est colla-
tum, tali conditione apposita, videlicet
apostolicae moderatio translationemhujusmodi ap-
probaret et duceret sustinendam. Verum dicti ca-
conici, monachis praenominatis exclusis,auctorita-
te apostolica nullatenus comparente, monasterium
ipsum intrarunt per quorum administrationem
;
inutilem adeo bona ejusdem ccenobii dilapidata
noscuntur possessionesque distractae, quod ipsum
monasteriumpropternimiampaupertatemdeserere
A corporalem possessionem inducens. Etideo postu-
si sedis labat ut quod ab eo de mandato sedis apostolie.-p
factum erat, auctoritrtis nostroe robore firmaretur.
Econtra vero supradictus D., pro ecclesia S. Barth.
respondendo, proposuit quod, cum olim inter prae-
dictas ecclesias superjure parochiali quoestio ver-
teretur et a bonae memoriae Lucio papa judicibus
delegatis commissa fuisset, per eosdem judices
inter eas amicabilis compositio intervenit, quae fuit
ab utraque parte praestito juramento recepta et re-

sunt coacti, vix in eo tribus solummodo remanen-
tibus, qui cum rubore
et verecundia multa in eo,
sicut dicitur, commorantur. Quia igitur de ipsius
processu negotii nobis plene non constitit, discre-
tioni tua>,de qua pleneconfidimus, ipsiusmonaste-
dacta in publicum instrumentum, necnon et longo
tempore observata. Unde omnes supranominatas
litteras asserebat per subreptionem a sede aposto-
lica impetratas, cum in eis nulla mentio facta fue-
rit de compositione praedicta. Adjecit insuper quod

rii ordinationem auctoritate prasentiurn commit- praedictus Castellanus episcopus in negotio sine
g
tentes, fraternitati tuaa per apostolica scriptaman causae cognitione processit, clericis ejusdem eccle-
damus quatenus ejusdem cu?nobii utilitate pensata, siae ignorantibus et penitus ex quo inconsultis,
solum Deumpraeoculishabens, quidquid de ipsius grave scandalum in ipsa civitate proponebat exor-
de reducendis monachis in mo-
inslitutione sive tum. Praeterea supranominatus prior coram prae-
nasterium ipsum, seu dimittendis in eo canonieis dicto cardinali fuit in jure confessus quod praescri-
nominatis, secundum Deum videris statuendum, ptacompositio recepta fuit ab utraque parte etsine
auctoritate nostra, sublato omni contradictionis et quaestione servata usque ad obitum Joannis olim
appellationis obstaculo, instituere non omittas; plebani Sancti Bartholomaei, a cujus decessu non-
ita quod idem monasterium in meliorem statum dum quinquennium est elapsum. Cum autem jam
possittua sollicitudine faciente reduci, etnos, cum dictus cardinalis quaecunque fuerant hinc inde pro-
audierimus, providentiam tuam debeamus dignis posita nobis et fratribus nostris fideliter retulisset
in Domino laudibus commendare. - Nos intelligentes nominatas litteras per suppres-
Datum Romae. sionem veritatis, quoniam in eis nulla mentio de
CCLXXXU. eompositione fiebat, necnon et per expressionem
GRADEN. rATRIARCH.E. „, falsitatis, quoniam ab ipsis ecclesiis compositio-
J
Ut conrordia inter ecclesiam S. Saleatoiis et ecele- servabatur, obtentas et quia licet exsecutio praeno-
;

siam S. Bartholomxi de Venetiis inita servelur. minatoCastellano episcopo fueritdemandata,opor-

(Romae, xiv Kal. Julii.) tebattamen de veritate precum inquiri, nihilomi-
Cum dilecti fiiii G. prior ecclesiae Sancti Salva- nus attendentes quia quod pro scandalo tollendo
toris, quae canonicorum est regularium, et D. syn- Qeri dicebatur, majus scandalum gcnerabal fsicul

dicus ecclesiae Sancti Bartholomaei de Venetiis, etiam tam ex iitteris tuis quam dilecti filii ducis
quae est saecularium clericorum, pro quaestione Venetorum necnon et aliorum plurium nobis
quaeinteripsas ecclesias vertebatur, ad sedern apo- j
est intimatum), de communi fratrumconsilio (san-
stolicamaccessissent,dilectumliliumP. tituli S.Cae- ! etae recordationis Gregorii PP. vestigia imitautes,
ciliae presbyt. cardinalcm eis concessimus audito- qui veritate comperla praedictam compositionem
rem ; in cujus audientia prior proposuit memora- servarimandavit, prout exlitteris quas dictus prior
tus quod felicis recordationis Lucius, et ad ejus in judicio n- >l<is et fratribus nostris exhibuit con-
imitationemUrbanus.Gregorius Clemens praede-
et stitit evidenter), licel religiosisetpiis locis, quan-
cessores nostri, tum pro dissensione sedanda, lum tumcum Deo pussumus, favorem velimusapostoli-
etiam rpro
.....11.i^ religione fovenda, ecclesiam
iw. c .«~~ .„.^„ ~^.„_ S. Bartho-
- ,
cum tamen oportebal nos quaestio-
impertiri, quia
1 . . .

lomasi per venerab. fratrem nostrum M. Castella-

u nem propositam secundum juslitiam lermmare,
num episcopum ecclesiae Sancti Salvatoris adjungi ipsam compositionem decrevimus ratam et tiirnam
etperpetuo subjici mandavere; el demum cum per habendam, non obstante quod factum est ab epi-
Castellanum episcopum id nullatenusfuisset exse- scopo Castellano per litteras ab aposlolica sede
cutioni mandatum, bonac memoriaeCoelestinusprae- subreptas, cuin mendax precator carere debeat
decessor noster idem eidem episcopo injungendo impetratis.' Ideoque fraternitati tu;e per apostolica
epit, mandans venerabilibus fratribus nostris scripta mandamus quatenus eamdem compositio-
Exulan. [f. Esculan.] et civitatis novae episcopis nem sicut sine pravitate facta est ab utraque parte
ut ipso in exsecutione hujus mannati cessante, pta, facias irrefragabiliter observari ; si qu
illihocexsequinon differrent. Unde idem Castella- contra cani venire praesumpserint, sub appellatio-
nu< episcopus quod injunctum ei fuerat statim nisimpedimento, per ecclesiasticam districtionem
exsecutioni mandavit, ipsum priorem investiens de a sua praesumptione compescens.
;
; e licta ecclesia el per clericum suum in ejus Dalum Romae, etc, xiv Kalend. Julii, etc.

237 PONTIFICATUS ANNO
ccLxxxni.
HCGO.NI ABBATI ET CONVE.NTCI S. ZENOMS VERONE.N.
Per sententiam decidit causam ipsmitm contra eccle-
siam S. Proculi. de subjectione.
(Apud S. Petrum, xm Kal. Julii.)
Cum inter vos ex una parte pro ecclesia vcstra
et Musetum archipresbyteruru et clericos Sancti
Proculi nomine ecclesiae suae super subjectione
ipsius ecclesiae Sancti Proculi et aliis multis arti-
culis quaestio verteretur, tibi, fili abbas, etipsi ar-
chipresbytero in nostra praesentia csnstitutis vene-
Compostellanum archi-
rabilis fratres nostros P.
episcopum et Odonem Merdonen, episcopum.tunc
apud sedem apostolicam commorantes, dedimus
auditores. Sed ipso episcopo, lite pendente, ab Ur-
bis partibus recedente, dilectum filium M. subdia-
conum et capellanum nostrum loco ejus curavimus
substituere. In quorum praesentia ex parte tua,
abbas, fuit propositum quod dicta ecclesia Sancti
Proculi monasterio Sancti Zenonispleno juredebet
esse subjecta, videlicet in institutioue,destitutione
vel investitura archipresbyteri et ejusdem
ipsius et fratrum obedientia.correctione, repraesen-
tationead ordines, tonsuratione, susceptione, chri-
smatis, statiis et letaniis et aliis similibus per quae
plena subjectio declaratur. Ad quod probandum in-
strumentumpublicum concessionisbonaemenioriae
Rrunonis quondam Veronen. episcopi pars tua in
medium producebat : quam concessionem
sor ejus Thebaldus ratam habuit et etiam confir-
mavit. Superhis quoque tam pateiarcharum Aqui-
leien-quam Roman. pontificum privilegia confir-
mationis induxit quorum unus. scilicet Gotefri-
: etprolatam esse penitus denegaret contra quam,
dus, de subjeetione plenaria in privilegio suo evi-
denter expressit, quod sub testimonio Riprandi
quondam Veronen. episcopi, qui ejusdem ecclesiae
archipresbyterexstitit.factum fuerat etcompletum,
etineoapriore monasterii Sancti Zenonis mandavit
vice sua subscribi,sicut ininstrumentopublicocon-
tinetur. Adjecit etiam pars tua quod inter nobilem
quondamabbatemejusdemmonasteriiet Sicherium
arcliipresbyterum et fratresipsius, procedente tem-
pore, de fidelitate et obedientia manuali controver-
sia fuit exorta, ad quaB duo dictus archipresbyter
cum fratribus suis seduntaxat teneri negabat etsu-
per his testes producli fuerunt.Tandem pnefatus
T. Veronen, episcopus rationibus ntiiusque partis
auditis et cognitis, quemdam cardinalem sequens,
a quo fuerat judicatum quod vel archipresbyter ec-
clesiamdimitteretautabbatiobedientiamrepromit-
teret; credens etiam quod testes vera deposueiint
coram eo cui de fidelitate manifestum protulerant
testimonium. idem et ipse sententialiter ditfinivit,
sicutininstrumentopublicoperspeximus contineri.
Cujus sententia cum nulla fuerit appellatione sus-
pensa, in rem transiit judicatam : quam
nullo pesse juris remedio attentari, a cujus p
tioneusquead temporaisla, quinquagintaannorum
spatium est transactum ;
per quos, quod monaste-
;
I, CHRISTI 1198. 238
A riumSanctiZenonispraefatarn ecclesiam pleno jure
possederit etquod praedictus archipresbyter et fra-
tres ejusprfeleriti et pi\-esentesobedientiamabbati-
bus Sancti Zenonis fecerint, tonsuram ab ipsis re-
ceperint et in aliis quae pwmisimus obsequia sibi
praestiterint, per testes et instrumenta, probavit
et sic usque ad tempus litis nuperexortae monaste-
rium in possessione fuisse firmiter asserebat que- ;
rens ecclesiam Sancti Zenonis a nominato archipres-
bytero superquibusdam de prsemissis indebite mo-
lestari.Tribusergopraeeipue rationibus suam asser-
tionemproponebatessemunitamvidelicetperprivi-
legiorum confirmationem, perauctoritatem senten-
tiaeetpertemporislongaevitatem;utquasifuniculus
triplexdifficiledissolvatur. Exopposito veromemo-
ratus archipresbyter pradicta omnia monasterio
B competeredenegabat, praemissis
rationibus sic res-
pondens. Quod cum instrumenium concessionis
fili praedicti B. episcopi non fuerit publica manu con-
fectum nec sigillo episcopali munitum, et propter
rasuras quasdam suspectum prima facie videretur,
parti suae nec poterat nec debebat prasjudicium ge-
fidelitate nerare ; et sicnec ea?terae probationes abbatis, ut
confirmationes et privilegiaex ipsa donatione pen-
dentia, cum quasi arenoso fundamento et arundi-
neo baculo niterentur, et principali non valente
nullam haberent accessoria firmitatem Quod .
etiam parti suae sententia memorati T. Veronen.
episcopi non noceret illa ratione dicebat, quia non
succes- continebatabsolutionem vel condemnationem,cum
sub alternatione prolata fuisset, sicut et sententia
C cardinalis quae cum in medium produci non pos-
;
set,nec prodessepoteratnec obesse praesertim cum ;
;
etiamsi prolata fuisset nec appellatione suspensa.
poterat tamen
agi defalso, cum e.\ instrumento
praedicti B. Veronen. episcopi, per vitium rasura?
fals ito lata fuisset. Sed nec testes ex tenore -^nlen-
tiaedicunturdeposuissejurati quare nulla fi.l- ;
fueral adhibenda.Longaevitatemetiamtemporis seu
praescriptionem ecclesiae suaenon posse nocere di-
cebat quia pars adversa nulla ratione probaverat
:
subjectionem eonlinuam vel frequentem, sed quod
ecelesia Sain t;ePrnculi quandoquepraefuitabbatia.
Caeterumad assertionem intentionis suae pars ar-
rhipresbyteri praedicti supradicti R. Veronen. epis-
p> copipublicumprotulitinstrumentura,antiquiusillo
q i
fueral! jamdicto abbate productum in qno
i
;
idem episcopus icrymabiliter postulantibus archi-
1
presbytero et clericis Sancti Proruli, sub pcena ex-
communicationisfirmiterrepromisitquodnunquam
alii subjiceretecclesianinominatam.quam ecclesiro
SanctiFirmi archipresbyter et clerici audierant ab
episcopo supponendam.CujusfactumdictusT. suc-
cessor illius suis litteris confirmaWt. Contra quas
nulla ratioue venissent.si praefatus abhas,eum sub-
asserebat jectioni^ ab •!- litteras de •|uibus praamisimus im-
^ieiaut expressisset. Ideoque
abbatis rescriptap i suppressionem \.-iiiatis,adhi-
bita fraude dicebal obtenta. Idem eliam archipres-
239 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 240

byter libertatem eeclesiae volens ostendere, quod A aliosoffieialesecclesiaeinstituendietofficiandiproe-

ipse cum clericis suis sine abbatislicentialocaverit fatas capellassuas et instituendicleiicosetinclusas

et disloeaverit. et capellas sanctorum Ma-

Viti et in eisdem capellis.sine abbatis licentia.liberamha-
ximi ordinaverit, conversas et alias in eis ponendo beant facultatem dummodo super praemissos offi-
;

personas et quod canevarios et alios officiales in ec- ciales eidem abbati correctio tanquam super ipsis

clesia sua libere instituit et ab ecclesia cathedrali clericis ecclesiae Sancli Proculi reservetur. Eligendi

quandoque cbrisma receperit, quandoque amona- etiam sibi fratres et praeficiendi sibi archipresbyte-
sterionominato, depositionibus testium legitime rum qui ajamdicto abbate investituramaccipiat et
comprobavit. Yerum pars abbatis, ut responsionem eidem obedientiam repromittat, pra?sentandi quo-
advers33partiselideret,quae instrumentumdonatio- que ordinandos abbati, et, eo mediante, Veronensi
nis viribuscareredicebat,illiustemporis aliainstru- episcopo ac celebrandi baptisma plenam potesta-
menta produxit ut ex eorum collatione, cum non
; tem eos habere censemus. Nulli ergo, etc.
manu confecta,instrumentum suum
essent publiea Datum Romae apud S. Petrum, xm Kal. Julii.
authenticum appareret, cum simplicitas hominum CCLXXXIV.
illiustemporistalianonrequireret. Sedparsadversa RADULPO ABBATI ECCLESI.E SANCT.E OSYT* DE CHUC,
etilludetaliareprobabat. Porro instrumenta parlis g ejusuue fratkibus tam pr.ese.ntibus quam futuris
adversa>, qua> nolamfalsitatishabereparspropone- REGULAREM YITAM PROFESSIS IN PERPETUUM.
bat abbatis, etiamsi vera essent, in nullo sibi posse De ordinis privilegiommque confirmatione et norma
nocere dicebat,cum in priori judicio fuissent exhi- i ivcndi.

bita : ubi et baec et alia quae posset objicere pars (Apud S. Petrum, Id. Junii.)

adversa, sive commissa fuerint vel etiam allegata, Piae postulatiovoluntaliseffectudebetprosequen-

audiri ulterius non deberent, ne lites fierent immor- tecompleri : utet devotionis sinceritas laudabiliter
tales, quae praetextu instrumenti post reperti non cnitescat et utilitas postulata vires induhitanter
debent ullatenus instaurari. Querela quoque falsi assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, etc.,us-
quam volebat proponere pars adversa viginti anno- que ad verbum anmiinius et praefatam ecclesiam
rum spatium non excedit et cum a tempore latae
; Sanctae Osytae, in qua divino mancipati estis obse-
sententiae quadraginta anni et amplius, a tempore quio, sub beali Petri et nostra protectione suscipi-
vero litis motae triennium sit elapsum,querela falsi mus et prssentis scripti privilegio communimus.In
non poterat ulterius intentari. Cum itaqueha^cquae primis siquidem slatuentes ut ordo canonicus, qui
praemisimusetsimiliamultapraefatiauditores nobis secundum Deum et beati Augustini regulam in ea-
et fratribusnostrisprudenteretfideliterretulissent. dem ecclesia institutus esse dignoscilur, perpetuis
Nos communicato fratrum nostrorum consilio,
c ibidem temponbusinviolabiliterobservetur.Praete-
quamvis forte dicto instrumento donationis non sit rea quascunque possessiones, etc, in quibus haec
plurimuminnitendumnecconfirmationibusvelpri- propriis duximusexprimendavocabulis: Locum ip-
vilegiis quae de ipso causam et originam acceperunt sum in quo cum omnibus
praefata ecclesia sita est,
attendentesquodquantumad litigantes ipsosjus ex pertinentiissuis; totummanerium deChuccumom-
sententia factum fuit postquam inrem transiitjudi- nibus perlinentiis suis; ecclesias de Sudministra et
catam, etiamsi contra jus litigatoris lala fuisset, Meilande cum duabushidisterrae etMarsico,etdeci-
cum contrajus constitutionisexpresse latanon fue- mis.et omnibusperlinen.suis; ecclesiamdeClache-
rit, veritate gestorum sermonibus praevalente,quaB ton, ecclesiam de Hoilanda, ecclesiam de Micheles-
praesumunturriteperomnia celebrata statuimuset ; touve,ecclesiam de Huggelleia, ecclesiam de Per-
per sentenfdam diffmimus ut archipresbyter Sancli tham,ecclesiam de Denham,ecclesiamde Sopiland,
Proculi, qui pro tempore fuerit, fidelitatem et obe- ecclesias de Bliebure, ecclesias de Stouvemarchet,
dientiam praestet abbati Sancti Zenonis. Etquia de ecclesiam de Neuthonia et ecclesiam de Hillejau -
aliis capitulis tunc controversia non fiebat, cum verri cum omnibiis liberlatibus et pertinen. suis,
pars adversa in priori judieio se super his ahbati sicut in authenticis donatorum et episcoporum no-
subditam non negaret, decernimus ut ecclesia D scitur contineri. Transactionem insuper quae inter
Sancti Proculi monasterio Sancti Zenonis plenosit ecclesiam vestram et ecclesiam Sancti Pauli I.on-
jure subjecla et ut archipresbyter et clerici memo- donien.superecclesiisdeSudministraetdeMeilande
rati super his, scilicet institutione, destitutione et et de Alestorn. et earum pertinentiis amicabiliter
caeteris articulis memoratis, quae pro monasterio in intervenit, sicut sine pravitate facta est et ab utra-
judicium deducta fuerunl, abbali Sancti Zenonis que parle recepta et hactenus observata et in in-
tauquamsubdili praelatorespondeant.Chrismaquo- strumentis exinde confeclis continetur, auctoritate
que a moiiaslerio Sancti Zenonis recipiant et sic,eo apostolica confirniamus. Sane novalium vestrorum
mediante, ab ecclesia Veronensi. Verum dicti ar- quaB propriis manibus, etc. Licet quoque vobis
chipresbyter et clerici locandi, dislocandi,emendi, clericos et laicos, etc. Prohibemus insuperut nulli
vendendi etiam res modicas ipsius ecclesiae, non fratrumvestrorum, elc, nisi arctiorisreligionis ob-
autem maximas perquasimmobilia et ornamenta et tentu, etc. Discedentem vero, etc Cum autem gene-
vasa sacra intelligi volumus, canevarios eliam et rale inlerdiclum terraefuerit,etc Chrisma vero,etc.
 ;

241 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98. 252

per dioecesanum episcopumgratis etsine pravitate A rum memorise Eugenii, Adriani, Clemenlis,
felicis

aliquavobis volumus exhiberi, Prohibemus insuper et CoelestiniRonianorumpontificum subbeatiPetri

ut infra flnes paroehiae vestrae nullus sine assensu et nostra protectionesuscipimus,etpra?sentis scri-
dioecesani episcopi et vestro capellam, etc. Salvis pti privilegio communimus.In primissiquidem sta-
tamen privilegiis Romanorumpontificum. Ad haBC, tuentes utordo monasticus qui secundum Deum et
novas et indebitas exactiones ab archiepiscopis, beati Benedicti regulam in eodemmonasterioinsti-
episcopis, archidiaconis seu decanis aliisque omni- tutus esse dignoscitur,perpetuis ibidem temporibus
bus ecclesiasticis saecularibusve personis omnino inviidabiliterobservetur.Pra>tercaquascunquepos-
fteriprohibemus. Libertates praeterea et immuni- sessiones, quaeeunque bona, etr.. usque ad
perma-
tates, etc. Sepulturam praeterea, etc Salva tamen neant ; in quibus hoec propriis
duximus expri-
Obeunte
justitia illarum ecclesiarum a quibus, etc. menda vocabulis Locum ipsum in quo praefatum
:

Paciquoque ac tranquillitati vestrae, etc.

vero, etc.
Decernimus, etc. Si qua igitur etc.
Datum Homae apudSanctum Petrum per manum
Rainaldi domini PP. notarii, cancellarii vicem
agentis, Idibus Junii, indictione prima, Incarna-
tionis Dominicae anno 1198, pontificatus vero do-
monasterium situm est cum omnibus pertinen. suis.
InepiscopatuAntissiodoren.,ecclesiamSancti Lupi,
ecclesiam Digiae, ecclesiam de Escant, ecclesiam
de Patriniaco, ecclesiam de Blaagniaco, ecclesiam
-p de Banna, ecclesiam de Venneto, ecclesiamdePra-
ecclesiam de Irenziaco, ecclesiam de Ariaco,
tili,

mini Innocentii PP. III anno primo. ecclesiam de Saliniaco, ecclesiam de Rovreto, ec-
CCLXXXV. clesiam de castro Sancti Ferreoli, ecclesiam quae
SEOOBIEN. EPISCOPO. dicitur Sanictos monasterium Melereden. cum ad-
;

Absentium veletiam temere repugnantium sententiis jacentibus ecclesiis, videlicet ecclesia SanctiPetri
neglectis, prsevaleant majora et saniora suffragia de ipso burgo, ecclesia Sanctae Columbae ecclesia ;

reliquorum.
(iv Id Junii.)
Sancti Boniti, ecclesia Sancti Amandi et ecclesia
Aunaio monasterium Sancti Salvatoriscum adja-
Cum a nobis petitur, etc, usque effeetum. Sane, ;

cente ecclesia Sancti Joannis Baptistae monaste-

sicut nobis intimare curasti, cum in ecclesia tua ;

rium de Sassiaco cum adjacentibus ecclesiis Sancti

vis aliquem canonicum seu portionarium ordinare,
Christophori et Sancti Machuti ;quindecim solidos
licet multorum habeas in ipsa ordinatione consen-
inecclesia de Asneriis; monasteriumde Bellomon-
sum, pauci tamen quandoque non tam de ratione
te, monasterium Sancti Verani, capellam de Ve-
quam propria voluntate ipsam ordinationem im-
rone, capellam de Soeriis. In parochia Senonen.
pediunt, et te iii ipsa procedere non perniittunt.
Nolentes igitur ut institutiones ecclesiastieae ecclesiam de Agraico ecclesiam de Fains,ecclesiam
;
tali
p de SanctaCruce. Quidquid habetis in ecclesia de
occasione temere valeantimpediri,fraternitati tuae
Corberiis, ecclesiam de Sancasio, ecclesiam de Hul-
auctoritate pnesentium indulgemus ut nisi a pau-
cioribus et inferioribus aliquid rationabile objec-
medo, ecclesiam de Altaripa, ecclesiam de Monte
Sancti Sulpitii, ecclesiam de Booliaco, monaste-
turn fuerit et ostensum, ordinandi canonicos seu
portionarios, appellatione remota, liberam habeas
rium Sancti Florentini cum capella vicecomitis et
aliis pertinenliis suis, monasterium Airaldi cum
facultatem semperque praevaleat et suum conse-
;

quatur effectum quod cum majoris et sanioris pertinen. suis. et ecclesiam de Eureio. In episco-

parte capituli piT te fuerit institutum. Quod si patu Trecensi, ecclesiam Brittiniaco cum capella
aliqui forte se duxerint absentandos, dum volueris de \ allecharzi. In episcopatu Lingonensi, monaste-
in hujusmodi ordinatione procedere, et accedere
riuin Sancti Leodegarii cum adjacentibus ecclesiis,
vocati noluerint,eorumappellatioue seu contradic- videlicet ecclesia Sanctae Mariae in eodem burgo,
tione nequaquam obstante, nostra fretus auctori- ecclesia de Mosteriolo cum cappella de jEstival et
tate procedas. Nulli ergo, etc. de Cirins, ecclesia de Magniaco, ecclesia de
Datum. etc„ iv Idus Junii. Massiliaco et ecclesia de Besueta, monasterium
CCLXXXVI. Sancti Valentini, cum ecclesiis de Niceto, de I.a-

ABBATI MONASTERII SANCTI GERMANI ANTISSIODOREN. D via, de Ponziaco ; ecclesiam de Linorellis, eccle-
EJUSQUEFRATAIBUS, TAM 1'R.tSENTIBUS QUAM I'U- siam de Carissiaco, ecclesiam de Mollaio, eccle-
REGULAREM VITAM PROFESSIS 1N PERPETUUM.
TURIS, siam de Annaio. In parochia Bisuntinensi mona-
De eorum privilegiis, et quod recipiantur sub prote- sterium de Palmis, cum ecclesia ejusdem castri
ctionem apostolicam. ecclesiam de Tumbeio. In episcopatu Eduensi, ec-
(Apud S. Petrum. A. D. 1198.) clesiam de Lucaico ;jus quod habetisin ecclesiade
Effectum justa postulantibus indulgere et vigor Vultiniaco, ecclesiamde Disengiaco, in ecclesiade
aequitatisetordo exigit rationis; praBsertim quando Maniaco novem solidos et obolum. In episcopatu
petentium voluntates et pietas adjuvat et verilas Nivernensi, monasterium Sancti Petri de Disesia
non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, cum capellis Sanctae Mariae Magdalenae et Sancti
vestris justis postulationibus clementer annuimus Martini. iu eodem castro ecclesiam Sancti Mauri-
etpraefatum monasterium,in quo divino mancipati tii, ecclesiam Sancti Leodegarii. Quidquid habetis

estisobsequio,adexemp!arpraedecessorum nostro- in ecclesia de Torriaco, monasterium de Massiliis

243 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I. 244

cum ecclesiis de Viridriprato, de Monterrant, de A dulgemus ut excommunicandi, sive interdicendi

Tais,de Vendenessa, et de Sanoto Jacobo. Monaste- vel suspendendivos velecclesias vestras earumque

rium de Castellione, cum capellis ejusdem castri, capellanos aut clericos et homines vestros absque

videlicel Sanetae Mari.-e, Sanctea CaecilisB et Sanctaa manifestaet rationabili causa et servato juris or-
Hariae Magdalenaa. Ecclesiam de Alvia cum capella dine,nisi tale commissum fuerit quod judiciarium
Sancta;Mari£eejusdemvilla9. Ecclesiam deFraxine- ordinem non requirat.nullam diuecesanus episcopus
to, esclesiam deCarniaco, ecclesiam Sanctse Mariae habeatfacultatem.Quod si contraindulgentiamno-
de Capella de Catis. In episcopatu Nannetensi, mo- stram fuerit attentatum, sententiam ipsam auctori-
nasteriumSanctiGermanide Aveto, quidquid nobi- tate apostolica decernimus non tenere. Si quando
lis vir Rainaldus de Custellione et Elisabeth uxor vero homines monasterii vestri vinculo teneantur
sua vobis in eleemosynam contulere,sicutinscrip- excommunicationis astricti.pro eorum absolutione
to eorum authentico continetur. Libertates etim- dicecesanus episcopus vel quilibet alius potestatem
nranitates quashabetisinburgoSancti PetrideDi- non habeat pecuniam extorquendi. Et si in eos,
Raynaldo vobis concessas, sicut
desia, a nobili viro quia propter hoc pecuniam non exsolvunt, eccle-
in ejusdem authentico continelur. Castrum Sancti siastica fuerit sentenlia promulgata, eam decerni-
Germani cum bnrgo, villam de Digia, grangiam de g mus auct. apost. non tenere. Chrisma vero, oleum
Recognito; villam deEscanz, villam de Orgiaco, me- sanctum consecrationes altarium seu basilicarum,
,

dietatem nemoris de Rrueria, tam in justitia quam benedictionem abbatis,ordinationes monachorum

in redditibus, quoquomodo proveniant, villam de et clericorum vestrorum, qui ad sacros ordines

Patriniaco.grangiamdeVillamer, grangiamdeNei- fuerint promovendi, a dicecesano suscipietis epi-

ron, cum appendiciis suis. Quidquid habetis apud scopo, siqnidem catholicus fuerit et gratiam et
Soerias, grangiamde Carmeyo, villam de Vanneto; communionem apost. sedis habuerit et vobis ea
villam de Balniaco, medietatem Villaenovae, villam gratis et sine pravitate voluerit exhibere. Alioquin

de Cheriaco. Quidquid habetis in villa de Roureto.in quemcnnque malueritis, etc, usquead

liceat vobis

villa de Altaripa,in villa de Hulmeto in deMonte , villa verhum impendat. Auctoritate quoque prresentium
Sancti Sulpitii in villa deBooliaco,grangiamde Gros- vobis duximus indulgendum ut si dicecesanus epi-
sobosco,grangiamdeVillarivinoso,cumappendiciis scopus vel archidiaconi ad ecclesias vestrasin ma-
suis,grangiam de Betriaco cum appendiciis suis, vil- jori numero eqnitaturarum et hominum quam in

lam delrentiacocumappendiciissuis, villamde An- Lateranensi concilio fuit statutum, accesserint,

cep. cum appendiciis suis,villamde Curte-Arnulfi procurationes eisinvestris ecclesiis nonteneamini
cum appendiciis suis,villamjieMaros,grangiamde exhibere. Sepulturam prseterea loci illius liberam
Morlai cam appendiciissuis. Quidquid habetis in u esse decernimus, etc, iisque ad obsistat. Salva ta
castro de Silniaco, incastro deSanctoSalvatore, in men justitia illarum ecclesiarum a quibus, etc Li-
castrode Lainiaco,in castrodeMerliniaco,incastro bertates quoque, dignitates, et immunitates, nec-
Sancti Florentini, in castro Sancti Verani. Quid- non antiquas consuetudinesmona-
et rationabiles

quid habetis in villis de Gurgi, de Vallibus, de hactenus observatas, ra-

sterio vestro concessas et

Campis, de Escolonis, de Crevens, de Vultiniaco. tas habemus easque futuris temporilms illibatas

de Cussidepratigi.de Neutri, deChabileia, dePon- manere sancimus. Decernimus ergo, etc. Si qua
tiaco, de Baina, de Linoroliis, de Oona, de Sor- igitur, etc,

giaco.de Jussiaco, deSylvanari, deChanvantuis.de Datum Roma> apud Sanctum Petrum permanum
Valant, deLuciaco, de Dissengiaco.de Massengiaco Rainaldi domini papae notarii, vicem agentis can-
Burgundi.-Bmonasteriis.cum appendicis suis.gran- cellarii, indictione prirna, Incarnalionis Dominicas
ciamS.Boniti.QuidquidhabetisapudAgiarcumapud anno 1198, pontiflcatus vero doniini Innocentii
villam de Fain et apud villamde Amajo. Quidquid papae tertii annoprimo.

habetis apud Sanctum Amandum apud Sancasium- CCLXXXVII.

apnd villare super Tholum, apud Pontem nascen- PAMPILONEN. EPISCOPO.
tem, villas de S. Leodegario, de Marendulio, de D
Quod tempore generalis interdicti ip>i liceat clausis
Curisi, de Baleneva, de Maniaco.de Mosteriolo, de
januis, nec pulsatis catnpanis, celi-bi-nrc.
/Estival el de Cerins. Grangias de Maini et deMar-
(1,1. Julii.)
ceni, grangiamdeBrentiniacocumappendiciissuis.
Quidquidhabetis in servis et ancillis, decimis, cen- Fralribus et coepiscopis nostris specialem volu-

sibus, molendinis, furnis, terris, vineis, pratis,ne-

mus gratiam exhibere et in suis eos petitionibus,
moribus et aquis cum aliis possessionibus vestris. quantura honeste possumus, exaudire. Eapropter,
In parochialibus autem ecclesiis quas habetis, li- venerabilis in Christofrater,tuis precibus annuen-
ceal vobis presbyteros eligere et dioecesano epi- tes,auctoritatetibi praasentium indulgemusut,cum
scopo pnvsentare : quibus, si idonei fuerint, epi- generale interdictum terra^fuerit,liceat tibi,ubicun-
scopus curam animarum committat, ul ei de spiri- que fueris, clausisjanuis, exclusisexcommunicatis
tualibus, vobis autemde temporalibus debeantre- et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa
spondere. Vobis autem auctoritate praesentium in- voce vel celebrare divina offlcia vel celebrantem
243 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1108. 246

capellanum audire,dum tamen neuter vestrum ex- A. assignavit. Sed nec ipse nec aliquis coram nobis
communicatus vel nominatim fuerit interdictus aut pro eo comparuit responsalis. Quia vero propter
id tibi fuerit espresse prohibitum. Nulli ergo, etc. temporis intemperiem non decuit nos magistrum
Datum Idib. Julii. W. et T. canonicos ecclesiae supradictae, ad nos-
cclxxxvui. tram praesentiam accedentes, diutius detiuere,vo-
REGIN. EPISCOPO. lentes utrisque, sicut justum est, providere, per
De causa decani S. Quintini contra suum capitulum. apostolica vobis scripta mandamus quatenus asci-
(Apud S. Petrum, x Kal. Julii). ta vobiscum ecclesiastica persona et suspectione
Noverit fraternitas tua quod causam quas verti- carente, de Remen. provincia, quam dictus deca-
tur inter dilectos filios canonicos ecclesiae Sancti nus pro parte sua duxerit in judicem eligendam,
Quintini Viromanden et decanum ejusdem eccle- pariter cum ea super his quaa hinc inde proposita
siaa, venerabil. fratribus nostris Remen. archiepi- fuerint inquiratis diligentius veritatem et quod
scopo, Sanctae Sabinw cardinali et episcopo Atre- justum fuerit, appellatione postposita, statuatis et
baten. duximus committendam ; ita tamen quod faciatisquod decreveritis per censuram ecclesias-
ipse pro parte sua tertium judicem eligendi libe- ticam a partibus firmiter observari. Si vero prae-
ram habeatoptionem. Quoniam igitur, sicut nobis „ dictus decanus eligere judicem et juri parere no
relatum est, idem decanus in partibus Lombardiaa luerit,vos nihilominus, quantum de jure poteritis,
moratur,fraternitati tuae per anost. scripta manda- in negotio procedatis. Nullis obstan. harum men-
mus quatenus eidem decano auctoritate nostra in- tione non habila, etc. Quod si vos ambo simul
jungasutad prsedictosjudices accedere non post- cum tertio his exsequendis, etc, tu, frater epis-
ponat, responsurus super quaestione pra?missa et cope, cum eorum altero, etc.
judicium recepturus,eisdem [eisdemque] judicibus Datum, ut supra.
per latores praesentium significare non differas ccxc.
qualiter a te juxta mandatum nostrum fuerit ipsi SIFFREDO AUGUSTEN. PR.EPOSITO.
decano injuncturu ut ad eorum praesentiam, ut Quod suam confrmet.
variis de causis electionem
pralibatnm est, accedere non differat. Petrum, ut supra).
(Apud S.
Datum Romae apud S. Petrum, x Kal. Julii. Ex ore sedentis in throno procedebat gladius
CCLXXXI.V bis acutus. Hic est gladius Salomonis, qui secat
ABCHIEPISCOPO KEMEN. SANCT.E SABI.N.E CARLI.N. utrinque, reddens unicuique quod suum est. Nos
ET EPISCOPO ATREBATEN. ergo qui, licet immeriti, locum veri Salomonis
De eodem argvmento. divina dignatione tenemus, gladium istum tunc
(Datum, ut supra). C prudenter exerimus ; cum quaestiones in andito-
Ex parte dilect. fil. canonicorum ecclesite S. rio nostro legitime ventilatas mediante justitia

Quintini Viromanden. fuit in audientia nostra
querela proposita quod decanus ejusdem ecclesiae,
cuui potius tcneatur discordantes ad concordiam
revocare.inter eos concitare seminarium dissensi-
onis, ipsos etiam contra ecclesiasticam honestatem
super enormibus criininibus publice infamare et
diffinimus.Ad hoc enim emergentium qua?stionum
perplexitas et difrtciles nodi causarum ad sedem
apostolicam referuntur, ut cum earum merita
fiifiint assertione partium patefacta, prodeat ab
apostolica sede sententia, deducens in certitudi-
m 3
in dubia et obscura producens in lucem ul li- ;

adversus eos provocare laicos miuime dubitavit, tigantium dissensione sopita, suum justitia tuea-
in remissionem peccatorum eis iujungens ut in tur et sequatur auctorem. Inde siquidem fuit
ipsos canonicos irruerent et funes campanarum, quod accedentibus ad praesentiam nostram te ac
quas pro capitulo congregando pulsabant, de ma- dilecto filio Aususten. canonico pro
nostro B.
nibus eorum auferrenl eisdem promittens quod
; quasstione qua? inter vos super praepositura Au-
si quid detrimenti super hoc eis aceideret, ipse gusten. Ecclesia; vertebatur, nos venerabilem fra-
perpetrata? rei vellet auctor haberi. Praeterea cum trem nostruui Octa. Hostien. episcopum et dilec-
ir.it. Sanctorum Cosma? et Damiani
servaturum jura consuetudines ecclesiae
n tum
se et filium <

Sancti Quintini el canonicis quamdam pensionem diaconum Card. vobis concessimus anditores. In
necnon et procurationem in octavis Paschae aimu- quorum praesentia fuit ex praedicti B. parte pro-
atim juraverit impensurum, contra suum veniens positum quod cum dilectus filius E. de Augusten.
juramentum, statum capellarum et capellanorum praeposito fuisset in episcopum Brixien. electus,

et ruariorum [f. vicariorum], capitulo contradi- rogavit capilulum Augusten. ne aliquem sibi prius
cente, in eorum et ecclesiae susb grave prajudi- eligerent in pi\-epositum quam ejus esset electio
ciuiu nixus est immutare et pranlietas pensio- conrtrmata. Cumque ipsi precibus annuissent
nem et procurationem, similiter juramenti reli- et idem electus, electionis conrtrmatione per
gione neglecta, ip^is canonicis renuit exhibere. suum metropolitanum obtenta, veniens Tibur
Cumque super his euui ad sedciu apostolicani ap- fuisset de regalibus investitus, B. miles pater ip-
pellaverint, ipse terminum appellationis abbre- sius B. ad apost. sedem accedens, a bonae memo-
vians, eis ad prosequendam appellationem festum rias Cadestino papa praedecessore nostro ad di-
sanctorum Philippi et Jacobi proximo praeteritum lectos filios decanum et capitulum August. litte-
2.7 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 248

ras ohtinuit destinari, ut dictum B. filium ejus A asserens se per falsam suggestionem fuisse in eo
infra spatium mensis unius, sublato appellalionis quod pro ipso B. scripserat circumventum cum ;

obstaculo, eligerent etassumerent in praepositum quod esset infra sacros ordines constitutus ei non
Augustensem, in signum investiturae annulo ei au- fuisset expressum imo potius quod idoneus esset
;

reo destinato; venerabilibus fratribus nostris Fri- hi qui pro eo petebant ipsi suggerere curavissent.
singen. etEisfeten. episcopis et dilecto filio majori E1 licet pro ipso C.dictis Frisingen. el Eistelen.
Spiren. praeposilo mandati apostoliei exsecutoribus episcopis et majori Spiren.praepositolittera. fuerint
Decanus autem et capitulum memorati,
constitutis. praesentatre in quibus eis in virtute obedientia.
cum audissent quod dictus electus fuisset in epi- mandabaturut ipsumin possessionem prrepositura)
scopum confirmatus, licet dictas litteras suscepis- inducerent corporalem ; nullis litteris obstantibus
sent, in contemptum tamen earum, assignato prius ante vel post a sede apostolica impetratis ; dictus
termino infra quem ipsi deberent super mandalo tamen praedecessor noster eas nullatenus de con-
apostolico respondere, H. tunc Augusten. decanum scientia sua emanasse rescripsit et ipsas decernens
in praepositum elegere. Sed ne ejus confirmaretur vacuas etinanes, si quid auctoritate ipsarum fartum
electio, idem B. ad apostolicae sedis audientiam fuerat irritavit ; mandans eisdem judicibusuteum
appellavit. Et licet super boc postmodum a sede r> qui easdem litteras impelrarat, sub fideli custodia
. _i:
apostolica pro dicto H.
J:_i_ n 1:11 • - _ l-.-i:
ac multiplices
^ __._• -
delinerent, donec
j __. _•
- __ ___•
littera. varia. ab eo reciperent in mandatis
emanaverint, in quibus ei videbatur imponi silen- qualiter super hoc procedere debuissent.Fuit prae-
tium, id tamen tenere non debuif, quoniam absens terea praedictis objectum quod etsi praodictum B.
et irrequisitus non potuit condemnari et ipsi ni- ; constaret, quod omnino falsum erat, fuisse per
hilominus postmodum dicto H. super pra.positura sedem apostolicam investitum et investituram ejus
ipsa, quod per testes probavit, quantum potuit, minime revocatam quia tamen dicto H. reveren-
;

contradixit. Litteras etiam apostolicas impetravit, tiam praeposito debitam, quod probasti per testes,
perquasnullislitteris obstantibus, in possessionem exhibuit et stipendium, sicut caHeri canonici, per-
praepositura. mandabatur induci. Unde cumeoviam cepit ab eo, renuntiaverat juri suo nec super hoc
universa1 carnis ingresso, decanus et capitulum erat de cn.tero audiendus. Caeterum dicto H. na-
Augusten. vellent in pra_posili electioneprocedere turaedebitum exsolvente, cum decanus et capitu-
ne id fleret, ad sedem apost. appellavit. Sed ipsi lum de consilio venerabilis fratris nostri episcopi
appellationiminimedeferentes.exclusisquibusdam Augusten. primo sex hebdomadarum ac secundo
canonicis,quibusdam eliam non vocatis, te sibi in aliarum sex et deinde trium diernm spatium ele-
prrepositum
r -__. r elegerunt.
D Quare
h; tuam electionem, non , ctioni de praeposito
r--r celebranda.,ut absentes cano-
ab omnibus canonicis concorditerfactam, sed post " nici ad electionem concurrerent, statuissent eteis
appellationem ad nos interpositam attentatam,cas- postmodumconvenientibus fui^set de electione tra-
sari petebatet se in praepositum confirmari, cum a ctatum, idem B. non antea contradixit quam ab
dicto praedecessore nostro de praepositura, quod per electionetamse quam alios in minoribus ordinibus
annulum sibi transmissum ab ipso probarevolebat constitutos cognovit excludi. Sane cum decanus
fuisset primitus investitus. Ad haec, ex parte tua, perscrutaturus omninm voluntates, dilecti filii

fili praeposile, taliter est responsum, quod id quod Walterii Augusten. canonici super electione ipsa
de B. factum fuerat, antequam praedecessor noster requisisset assensum, ipse quod eis praesentibus
pra?fati E. electionem ratam haberet fuisset oblen- qui erant infra sacros ordinesconsfituti suamnon
tum : quod etiam fuit tesfibus comprobatum sed ; exprimeret intentionem respondit.cum ipse secun-
etsi dictoelecto in episcopumconfirmato praedictae dum stafufa canonica nec eligi possent nec juxta
litterae a sede apo. emanassent, nullum tamen jus ecclesiae consuetudinem in electione vocem ali-

per hoc ei fuerat acquisitum ; cum nec de praeposi- quam obtinere. Unde cum capitulum communiter
tura investitus fuisset nec judices pro eo fuissent statuisset eos ad electionem nullatenus admitten-
mandatum apostolicum exsecuti. Hoc autem ex dos, dictus B. eidem decano, Ulrico archidiacono
ipsarum litterarum tenore probasti : in quibus D et Erman. canonico convitia inferens.ad sedem ap.
continebatur expresse quod decanus et capitulum appellavit, ipsisutad nos accederent perappella-
Augusten. ipsum eligerentetassumerenl in praepo- tionem indicens. Et licet ipse cum quibusdam ca-
situm infra mensem et quod pro recipienda investi- nonicis suis de capitulo recessisset, decem tamen
tura annulus ei mittebatur. Nam si fuisset per se- aliinumero pliireset dignifate majores,cum decem
dem apostolicam inveslitus, locum postmodum ele- etnovem tantum, qui jus in electione habebant, ad
ctio capituli et inveslitura exsecutorum nullatenus hoc convenissent, attendentes quod ejus non inter-
habuissent. Adjecisti etiain quod cum dictus H. ad erat appellare cui nihiljuris fuerat in praepositura,
sedem postmodum apostolicamaccessisssetet dicto te undecimum salva sedis ap. gratia, ne videlicel
praedecessori nosfio electionis"sure etcau- modum iu contemptum apostolicum aliquid cDinmilterevi-
samcontradictionisejusdem B. exposuisset ad ple- derentur, in prsepositum elegerunt. Cum igifur ex
num. dictus praedecessor noster, non obstante in- prsedictis constaret eum nec investitum fuisse per
veslitura ipsi B. facta-electionem confirmavit ipsius sedem apost. nec a capitulo vel judicibus delegatis
249 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 230

electum fuisse in praepositum vel assumptum et, A cum aliis neque in refectorio convivatur, tornea

si id etiam constitisset, snflicienter esset ex parte

menta in partibus illis sine ipso non fiunt,studio-

tua probatum investituram illam, si qua fuerat, sius saeculari insistit militiae quam coelesti, cum
fuisse per dictum praedecessorem nostrum post- scriptum sit : Nemo militans Deo, implicat se nego-

modum revocatam et si haec etiam probata non

;
tiis debeant esse milites
sxeularibus, et discreti

essent, sufflcienter esset per testes ostensum eum quos ad effusionem

Cbristi a militibus srcculi, per

dicto H reverentiam impendisse,nec esset contra- sanguinis pervenitur,et cum vix sine ipso illae de-
rium quod fuerat ex adverso probatum, eum prae- testabiles nundinaj celebrentur,milites,quorum se

dicto H. semper contradixisse, cum verbis contra- ducem constituit et magistrum, secum trahit ad
dicere potuisset et operibus consentire ;
praeser- pranaia et de rebus ecclesiae causa inanis gloriaa
tim cum, quod dic-
etsi testesgeneraliter dixerint eos facit splendide procurari. Idem eliam abbas

tus B. semper contradixit, generalitas tamen illa novem vel plures ecclesias, quae per rectores pro-
debeat ad compelentes boras restringi, ne convin- prios consueverant gubernari,suis usibus imo abu-

cantur falsum dixisse si generalius intelligatur sibus applicavit et eas ad extremam inanitionem

quod dixerant, et ex bis omnibus sequereturquod deducens,neque ministros ibi constiluit nec prae-
sua non intererat propter hoc ad sedem apostoli- latos ita ut ecclesiae luminaribus et divinis ofli-
;

B ciis remanserint destilutae,et eleemosynis paupe-

cam appellare concludebas quod nihil eorum
;

qua? facta fuerant obesset quominus tua deberet res defraudentur, et si vellemus singula persequi

electio conflrmari. Cum ergo dicti cardinales hasc qu;e adversus eum sunt nostris auiibus intimata,

et alia quoecunque fuerant hinc inde proposita el lectio taedium pareret et pagina cresceret in

nobis et fratribus nostris ftdeliter retulissent, at- immensum.Nolentes,inquam,facile quidquam cre-

teslationibus, allegationibus et rationibus utrius- dere nec re incognitaprocedere ad vindictam.cum
que partis plenius auditis et cognitis, quia legiti- nobis non constiterit de pramiissis, causam ipsam
me constitit quod praefatus B. de praepositura ip- fratjrnitati tuae, de cujus sinceritato indubitatam

sa non fuit aliquatenus investitus, etsi mandatum fiduciam obstinemu»,duximus committendam,dif-

fuerit ut de ea investiretur,de qua etiamsi investi- finitiva nobis sententia reservata per apostolica :

tus fuisset.investitura ejus per praedecessorern no- scripta pra;cipiendo mandautes quatenus vel ac-

strum semel et secundo certa fuit ratione cassata,
quae nec etiam cassata fuisset,per hoc quod sa>
si
pedicto H.reverentiam exhibuit,quae debetur prae-
positojuri suo renuntiasse videtur nos attenden-;
cedas ad locum, si videris expedire, vel vocatis ad
praesentiam tuam quos videris evocandos, habito
Dei timore pra3 0culis,sme personarum acceptione
in causae cognitione procedas et per claustrales et

tes sibi non potuisse de jure competere ut per ap- C alios, quos auctoritate nostra remota appellatione
pellationem ob id interposilam communem ordi- compelli volumus ut perhibeant testimonium ve-
nationem ecclesiae impediret, intdligentes etiam de praemissis articulis et aliis quae partes
ritati,

te a majori parte tam dignitate quam numero eo- duxerint proponenda plenissime studeasinquirere
rum quos jus eligendi constabat habere, electum veritatem,et quidquid reprehensione inveneris di-
fuisse canonice in praepositum, de communi fra- gnum membris.in scriptum fideli-
in capite vel in

truin consilioelectionem tuam auctoritate apos- ter redigens.adnoscures sub sigilli tui munimine
tolica confirmamus, praefato B. super ipsa praepo- destinare, in festo beati Andneae terminum assi-
situra silentium imponentes. Nulli ergo, etc. gnans partibus, quo se noslro conspeclui repraB-
Datum Roruaeapud Sanctum Petrum, etc, ut su- seutent,sentent:'am recepturas. lllud autem attente
pra. provideas quod praedictus V. et hi qui adversus ab-
CCXCI. batem aliquidduxerint proponendum, nullius pos-
BITURICEN. ARCHIEPISCOPO. sintpotentiaimpediri, sedeamsecuritatem te faci-
Ut conlra abbatem Stirpensem diffamatum inquirat. enteobtineant, quam ordo judiciarius litigantibus
(Datum, ut supra). exigit impendendam. Si quid autem in praejudi-
Conquerente dilecto filioWillielmo canonicoStir- t\ cium,ipsius Willielmi et sociorum ejus,ex quo iter
pen. nostro est apostolatui reseratum quod abbas arripuit ad sedem apostolicam veniendi, inveneris
Stirpen.,quod dolentes referirnus,canonicae profes- attentatum,viribus carere decernas,in expensisle-
sionis oblitusetobservantiaeregularis,in semalevi- gitimis eis faciens provideri.Nullis litteris,etc.,ha-
vendo,ad alios perditionis exempla transmittit cu- ; rum tenore, etc
jusintantum excrevit iniquitas, ut in ecclesia sibi Datum, ut supra.
commissa vigor sit religionis exstinclus et victus CCXCU.
quolidianus non possit fratribus exhiberi.Ut enim G. AyUI.NATI EPISCOPO.

multa et gravia qua; contra ipsum de dissolutione Ut a prastfecessore suo alicnata et venditarescindantur.
proprii corporis, dilapidatione bonorum ecclesiae, Petrum, vm Kal. Maii).
(Apud S.

crudelitate nimia nobis proposita sunt, teneamus, Congruamofficii nostri actiouem exsequimur, si
illud videturin eoreprehensionedignissimumquod pro ecclesiarum statu impigro studio satagimus,
cum forma fieri debeatsubditorum et eafacerequao vigilemcuram et sollicitudinem adhibentes ne in
aliis praedicat facienda, illius sequens vestigia qui earum praejudicium aliquid staluatur,et si qua de-
ccepit facere et docere, neque in dormitorio jacet prehenduntur temere attentata,falce moderaminis
2ol INNOCENTD III PP. REGESTORUM I.IB. I. 258

resecamus. Intelleximus sane quod bonae memo- ^ et ecclesiae tibi commissa? legitime revocare, fra-
riaa R. praedecessor tuu^ partem decimarum ad ternilati tua? liberam auctoritate praesentium tri-
mensam episcopi pertinentem in beneficium cle- buimus facultatem. Nnlli ergo, etc.
rieis quibusdam concessil quaedani eliam, cum
; Datum Roma? apud Sanctum Pelrum,vn Kalend.
ageretin extremis.tam in possessionibus quam in Julii.

quibusdam provenlibus aliis personis tam clericis ccxcv.

TRANEN. ARCHIEPISCOPO, ET BRC.NDUSIN. ARCHIDIACONO.
quam laicis,non servata ponlificali maturitate, do-
Committitw eis eauta Philippi notarii sui contra
navit. Volentes itaque indemnitali tua? el ecclesiae
Thoiitaut VI super cantoria Hydruntina.
tibi commissae pastorali diligentia providere,prae-
(Apud S. Petrum, ix Kal. Julii).
dicla omnia,sicut illicite alienata esse constiterit,
Cum litigaturus super cantoria ecelesiae Hydrun-
appellationeremota,legitime revocandi facultalem lin. Thomas clericus ad nostram praesentiam ac-
tibi auctoritate apostolica indulgemus.
cessisset, quia dil. fllius magister Philippus nota-
Datum Roin.c apud Sanctum Petrum, etc, vm rius noster super ea ipsi se adversarium oppone-
Kalend. Julii.
bat dicens cantoriam ipsam sibi fuisse canonice
CCXCIII.
assignatam, nos eis dilectum filium G. Sanctorum
WATIEN. EPISCOPO.
B.
Constitutio qusedam de synodo servanda confirmatur. g CosmaB et Damiani diaconum cardinalem conces-
(Romap, xn Kal. Julii). simus auditorem coram quo ex parte praedieti
:

T.taliter dicitur fuisse propositum. quod cum ipse

Cum a nobispetitur. etc., usque ad verbum effec-
cantoriam ipsam canonice fuisset adeptus et fere
turu.Ex parte siquidem tua noslris fuit?auribus in-
per viginti annorum spatium pacifice tenuisset et
timatum, quod cum presbyteri tua? dicecesis nun-
quam ad synodum convenirent,tu,sicutvIr discre- Romam veniens ab Albertino quondam mereatore
quod quia mutuo recepit pecuniam ei apud Hydruntum cum
tus et providus, diligenter attendens
episcopi audiebant accessionibus exsolvendam. Cumque dictus Al.
nunquam exhortationem sui
propter ipsam recipiendam Hydruntum ivisset,
nec percipiebant eorrectionem suorum excessuum,
in eis et eorum subditis apparebat morum nimia
ibidem infirmitate gravatus de pecunia ipsa dis-
posuit quam cum post ejus obitum idem. T. ero-
corruptela et nimis existebant imperitiet rudesin ;

gare intenderet secundum arbitrium testatoris,

regenda animarum cura,habito consilio venerabi-
lis fratris nostri Job metropolitani tui et capituli Joannes, qui G. relictam ipsius Alb. duxerat in

ecclesia? tua>, ut omnes presbyteri et prselati tuae uxorem,ad venerabilem fratrem nostrum Hydrun-
dicecesis annuatim in Nativitate beatae Virginis linum archiepiscopum a sede apostolica litteras
impetravit, in quibus habebatur ut quia dictus T.
venirent ad tuam synodum, deliberatione provida r
statuisti,quibusdam decimis.qua? ad sumptus epi- ad terminum constitutum pecuniam non solverat
scopales specialiter pertinere dicuntur,ut eis ma- memoratam et propter hoc reus erat praestiti ju-
teriem cujuslibet difficultatis auferres, universo- ramenti, ipsum cogeret ad eamdem pecuniam ex-

rum proeurationi perpetuo deputalis. Nos igilur, solvendam et pro perjurio ipsum ad Rom. Eccle-
venerabilis in Christo frater,tuis justis postulatio-
nibus grato concurrentes assensu,pr»dictam con-
slitutionem, sicut de consilio metropolitani lui et
assensu canonicorum ecclesia? tua? provide facta
est, auctoritate apostolica confirmamus, etc. Nulli
ergo, etc.
Datum Roma?, etc, xn Kalend. Julii, etc.
CCXCTV.
NICOLAO MILITEN. EPISCOPO.
(7 a deeessoribus alienata revocentur.
(Apud S. Petrum, vn Kal. Julii).
quod nobis est divina clemenlia
Sicut ex officio
propitiante commissum lenemur his qua? rite ac se-
cundumformamcanonicam peractaessenoscunlur,
robtir auctoritatis apostoliew impertiri
inirritum reducenda qua? minus licile noverimus
attentata, studium nos convenit et operam impen-
dere diligentem. Nos igitur indemnitati tua? eccle-
siae providere volentes, ut universa tam mobilia
quam immobilia.qua? a pra^decessoribus tuis vel a
canonicis ecclesia? tua? seu a quibuscunque perso-
nis in pr.-ejudicium tuum ac ecclesiae tua?
collata, subtracta seu alienata fuerunt, lieeat
sine alicujus appellalionis impedimento ad jus luum
siam destinaret. Cum autem ipse saepedictam pe-
cuniam conquerenti juxta mandatum apost.persol-
visset et dictus I.publice fuisset et sponte confessus
quod memoratus T super solutioneipsius pecunia?
non praestitisset juratoriam cautionem,sed ipse id
ad terrorem in litteris apostolicis fecisset apponi,
accedente propter hoc ipsius nuntio ad apost. se-
dem et dicto praedecessori nostro rei seriem ex-
ponente, ipse per litteras dilecti filii nostri I. tt.
S. Stephani in Coelio monte presbyteri cardinalis
archiepiscopo memorato mandavit ut ab eoderuT.
D super perjurio quod dictus fuerat incurrisse pur-
gatione recepta. ipsum non permitteret super ea
alterius molestari.Licetautem dictus arehiepisco-
; sic ad ea pus purgationem ipsius, qui eam spontaneus offe-
rebat, primo recipere distulisset, ei tamen indixit
ut de perjurio, adulterio.homicidio et aliis crimi-
nibus se purgaret, indulla sibi super hoc consilii
libertate et nulla ei pcena penitus irrogata. Caete-
rum cum idem T.reversus ad ipsum.humiliter ro-
gavisset ut eum indebite non gravaret etad sedem
illicite apostolicam appellasset.ipse eum ab officio cantoria;
tibi suspendit, et post appellationem iterum ^nterposi-
tam ad ap.sedem in eum excommunicationis senten-
 ;

253 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI tU 254

tiam ferre et beneficiis suis non est veritus spo- A confessus fuerat quod conspiraverat contra archi
liare cantoriam ipsam dicto nolario nostro assi-
; episcopuin et manifestum erat eum contra jura-
gnans ut apud sedem apostolicam eum patronum mentum quod ipsi praestiterat super iidelitate ve-
sibi et ei redderet inimicum,propter quod idemT. nisse, per sententiam dicta eum cautoria privavit
primo restitui postmodum suam
postulabat, ac et ipsam memorato nostro notario concessit ac ;

causam audiri. Verumexadversa parte memoratus postmodum bonse memoriae Cielest. papa praede-
notarius noster litteras nohis ipsius arcbiepiscopi cessor noster eamdem sententiam confirmavit.
prsesentavit,ad bonaj memoriaj Clementem papam Cum igitur dictus cardinalis qua) coram eo propo-
pradecessorem nostrum directas in quibus erat
: sita fuerant in nostra praesentia retulisset, nos
cxpressum, quod cum archiepiscopus ipse aposto- causam ipsam vestro duzimus examini commit-
licas et tam dicti cardinalis quam venerahilis fra- tendam per apostolica vobis scripta mandantes
:

tris nostri Spontini archiepiscopi, qui tunc apud quatenus eum pro absoluto hahentes,inquiratissu-
sedem apostol.morabatur, litteras recepisset ut di- per praemissis diligentius veritatem et si vobis :

ctum T. de perjurio quod commisisse dicehatur, consliterit post appellationem legitime interposi-
quoniam ad statutum terminum, prout juramento tam vel alias,citra justitiam praefatum T.spoliatum
flr•maverat, pecuniam non solverat memoratam, fuisse.appellatione remota ipsum restitui faciatis,
purgationem prsastare compelleret, ipse accitis ad indicta sibi superpraemissis criminibus purgatione
se Liciensi, Leucadensi et Augustinensi episcopis canonica ; in qua si forte defecerit, cantoriaj sibi
suffraganeis suis, sub apostolica ei auctoritate in- dignitas auferatur et restituatur notario ssepedicto
dixit ut septima manu de perjurio se purgaret pacifice possidenda. Testes, etc, cogantur. Nullis
adjiciens ut quia fama exierat quod dictus Al. in litti'ris, etc, si quaj apparuerint praater assensum
domo sua fuerat interfectus{cujus certum erat in- partium, etc
dicium quod nec a capellano, qui ad boc in terra Ilatum Romae apud S. Petrum, ix Kalend. Julii,
illa est specialiter deputatus, viaticum receperat pontiticatus nostri anno primo.
nec confessus fuerat alicui sacerdoti nec pulsatae CCXCVI.
fuerant in ejus decessu campanoa et ejus erat se- CANONICIS BASILIC.E PRINCIP19 APOSTOLORUM TAM ,

pultura incerta), super reatu bomicidii tertia se PR.ESENTIBUS QUAM FUTURIS, CANONICE SUBSTITUEN-
compurgantium manuostenderet innocentem;pra3- DIS IN PERPETUUM.
cipiens etiam quod de adulterio diffamatus fuerat Qiunl corum ecclesiam, in qua ipse canonicus fuerat,
et a justitiariis propter hoc aliquando missus in iu honorem aposlolorum ditiorem reddere vclit.

carcerem et quia cum quadam cominatre sua con-

;
(Laterani, m Id. Martii).

jugata incestum et adulterium commisisse publice C Cum nonsolum laborumprimitiao,

in lege veteri
dicebatur,pro incestu septimaeet proadulterio ter- verum etiam hominum primogenita,Domino man-
tiae manus, non tam delegata quam ordinaria fun- dentur offerri ; nos, quos ipse, licet immeritos,
gens auctoritate indixit. Quam quia contumaciter gratuito cuelestis gratiae rore perfusos ad summi
praestare contempsit, ipse mandatum apostolicum pontificalus apicem sublimavit, ut primogeniti si-
exsequens et ajustitias tramite non recedens, eum mus in multis fratribus, cum omne opus nostrum
ab donec de pramis-
officio et dignitate suspendit, teneamur Domino consecrare, promotionis nos-
sis omnibus se purgaret.Cum autem dictus T. sen- trae primitias ipsi fideliter offerre decrevimus et

tentiam suspensionis contemneret et sicut prius
dignitate ac beneficio uteretur,et ducentos octogin-
ta malachinos, quos praedecessor ipsius archiepi-
scopi domui Jerosolymitani Hospitalis et militiee
Templi legaverat et quos ipso T. publice rapuerat
de manibus testatoris, ab eo admonilus restituere
non curaret, excommunicationis in ipsum senlen
tiam promulgavit. Quia vero ipse, secundam sen-
in honorem apostolorum principis cui, licet im-
meriti, non sine magno quodam et admirabili
sacramento successimus in officio paslorali (cum
ea die simus in sede apostolica consecrati qua
beatus Petrus apostolus in episcopali fuit cathe-
dra collocatus), sacrosanctam ejus basilicam licet
tenuis, alicujus tamen muneris privilegio deco-
p rare speranles quod is qui munus Abel et mi
:

tentiam et priorem contemnens, choro se ingessit nuta viduae missa in gazophylacium acceptavit,
ecclesiae Hydruntinae et admonitionem ipsius ar- nostrae quoque respiciat humilitatis affectum, non
chiepiscopi, qui eum a tam temeraria praisump- quantum sed ex quanto proferamus attendens :

tione desistere commonebatac mandahat utexiret qui cum sit Dominus omnium et bonorum nos-
ecclesia, quia erat excommunicationis vinculo in- trorum non egeat, quid digne possimus tribuenti
nodatus,a suapraesumptione non destitit.imo quod retribuere non habemus quia de suo reddimus, :

archiepiscopus mentiretur per medios dentes res- non de nostro largimur. Eapropter, dilecti in
pondit et quod tanquam ventum ejus sententiam Domino filii, vobis, tanquam specialibus principis
reputaret. Archiepiscopus ipse contumaciam tan- apostolorum ministris, ob ipsius apostoli reve-
tam attendens considerans eum idiotam esse
et rentiam cupientes utiliter providere, attendentes
et ad cantoriie officium minus aptum,utpotequi ho- etiam quod inter caeteras ecclesias per universum
ras diurni officii per se nec legere poteratnec can- orbem diffusas, basilicam principis apostolorum,
tare et solam capitistonsuram babebat, ac quia utpote sedem nostram, specialius diligere ac
25S INNOCENTII III PP. REfiESTORUM LIB. I. 2S6

•honorare tenemur,sieut qui olim in ipsa vobiscum A.bas autem Radingen.ipsum capi faciens et ad mo-
pariter canonici beneflcium assecuti,nunc de filio nasterium suum adducens,pernoctantemibi et du-
in patrem ejus divina sumusmiseratione promoti, cluni in capitulum tonsuravit et habitum monasti-
alteram quartam ministeriorum ad bonorem Dei cum eum indui fecit. Postea vero tali amentia et

et apostolorum principis, ac ut sollicitius et devo- alienatione cessante, ad seipsum rediit et coram

tius divinis offlciis intendatis,de communi fratrum alibate, monachis et quibusdam aliis reclamavit,
nostrorum consilio vobis et successoribus vestris dicens se nec velle nec posse monachorum ordi-
perpetua donalione concedimus et apostolicae se- nem regulamve tenere: petens instanter ut in qua
dis privilegio communimus ita : ut deinceps me- abbas et mo-
intravit veste, liber abiret.Dicti vero

dielalem omnium ministeriorum sine diminutione nachi exitum denegantes, per novem fere men-
ei

qualibet habeatis.Ad haec,eccle>ias Sancti Jacobi et ses inclusum et custodiae traditum retinuerunt in-
Sancti Leonardi sitas in Septiniano, quantum ad vitum. Cum autem idem in proposito suo firmus
spiritualia.pleno vobis jure subjicimus, superjure etimmobilis permaneret, a tanta violentia sedem
patronatus nemini preejudicium facientes, ab ec- apostolicam appellavit. Permissus autem postmo-
clesiis autem Sancti Michaelis, Sanctae Maria3 in dum ab abbate de custodia qua tenebatur exire,
Saxia et Sancta; Mariae in Transpadina concedi- lilteris dimissoriis ab eisdem abbate et monachis
B impetratis,iterum ma-
nius et statuimus in scrutinio,baplismo,processio- appellavit.Prajscriptus vero
nibus et chrismatis confectione, vobis subjectio- gister Simon appellationi ad sedem apostolicam
nem et reverentiam perpetuis in posterum tempo- factae non deferens, tam ipsum P. quain suos ex-

ribus exhiberi. Nullis obstantibus privilegiis, cum communicare praesumpsit quos bonae memoriae
;

hoc beneficium vobis de certa conscientia confe- Ccelest. papa praedecessor noster absolutos nun-
ramus. Reservantes nobis et successoribus nostris liari mandavit per judices delegatos. Quocirca dis-
in tribus praedictis ecclesiis institutionem,destitu- cretioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo

tionem et correctionem omnium clericorum. In mandamus quatenus, si praemissis veritas suffra-

caeteris autem ecclesiis, quae sunt in civitate Leo- gatur.praefato Petro,cui dictus pra?decessor noster
niana, et per stratam usque ad Montem malum, beneficium absolutionis impendit, praebenda sua
jus quod hactenus habuistis vobis et successori- et aliis beneficiis spoliato, amotis ab eis quibusli-

bus vestris auctoritate apostolica in perpetuum bet illicitis detentoribus,praebendam ipsam et om-
confirmamus. Decernimus ergo ut nulli omnino nia bona sua, quae in ipsius juris praejudicium
hominum liceat praafatam ecclesiam beali Petri alienata dicuntur,appellatione cessante auctoritate
temere perturbare, etc. Si qua igitur, ete. nostra in integrum,sicut justum fuerit,restitui fa-
Datum Laterani per manum Rainaldi domini C ctatis, audituri postmodum si quid propositum
papse vicem agentis cancellarii in Idus
notarii, fuerit quaestionis et fine debito decisuri. Testes

Martii, indictione prima, Incarnationis Dominicae cogantur. Nullis, etc.

anno 1198, pontificatus vero domini Innocentii Datum Romae, etc. x Kalend. Julii.

papae III anno primo. CCXCVIII

CCXCVII. ARCHIDIAC. MEDIOLANEN.
Quod hxretici ad nullas diynitates nec eliyi nec eli-
EPISCOPO, GAUTERO ET JOANNI ARCHIDIACONIS EXONIEN-
yerepossint.
SIBUS.
(Apud S. Petrum, xvn Kal. Julii).
Fwioao ablata beneficia reddi mandantur : et ne in-
in monasterio contra
His quae ad ampliandam fidem catholicam etre-
vitus coactusque tonsuratus
voluntatem retineatur. primendam pravitatem haereticam statuuntur, au-
(Romae, x Kal. Julii). ctoritatem nostram libenter impendimus et favo-

Petri diaconi humilis nobis querela monstravit rem.Sane.sicut accepimus, dilectus filius noster G.
Sanctae Mariae in Porticu diaconus cardinalis,dum
quod cum coram dilecto filio abbate Radingen. et
legationis fungeretur ofiicio in partibus Lombardiae,
bonae memoriae magistro Simone.quondamprocu-
ratoribus tunc Saresberien. episcopi, a Rogerio de consilio venerabilium fratrum nostrorum Medio-
clerico, qui multas ei molestias irrogaverat et per
D lanen. archiepiscopi et episcoporum qui ad eum

capellanum suum ejus capellanum graviter vulne- Verona; convenerant et quorumdam etiam sapien-
tiun instituit ut de caetero haerelici ad consilia et
raverat (111), traheretur in causam, in superbias
spiritum et in iram vehementer accensus, extra dignitates Lombardiae nullatenus admittantur nec
eligendi alios eis arbitrium conferatur ncc in eli-
seipsum factus, ducebaturamens, petens se in flu-
men raittere vel per laquei suspendium interire. gendis personis ad eas vocem debeant aliquam ob-
MagisterveroSimon talem ipsius amentiam et in- tinere.Ad id autem servandum in posterum pote-
suum subripuit et states, consules, consiliaLombardiae astringendos
firmitatem attendens,sigillum ei

praebendam ejus accepit alios quoque redditus,

;
constiluit juratoria cautione et te ad recipienda
quos in episcopatu Saresberien. habebat, in manu juramenta eorum in quibusdam civitatibus deputa-
sua retinuit et partem sibi.prout voluit,reservavit, vit,indulta tibi liberafacultatecontumaces excom-

partem vero aliis processu temporis assignavit. Ab- municationis et terras eorum interdicti sententiis

(tll) Legendum quem yraviter vulneraverat.

257 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198.
258
feriendi. Nos quod ab eodem cardinali pro-
igitur A P°re convenerunt monasterii qui proraiserunt
:

vida deliheratione statutum est ratum habentes, ut prastito juramento, quoddegremio Ecclesias
per-
juxta mandatum ejus a oivitatibus illis super hoc sonam idoneam nominarent, jurantihus aliisquod
exigas et recipias juramenta, ad quas te ipse duxe- illura sine
contradictione reciperent qui esset a
rat destinandum, injungiraus, auctoritate tibi prae- quatuor nominatus. Ipsi vero praefatum A.
mona-
sentium indulgentes ut contradictores excommu- chum ipsius Ecclesiae, priorem Sinemuri, virura
nicationissententiaferias et terraseorum subjicias providumetdiscretum,unanimiterelegerunl;quera
interdicto. Nulli ergo, etc. conventus gratantersuscipiens,cantando,sicut
mo-
Datura Roma?, apud Sanctum Petrum, xvn Ka- risest: Te Deumlaudamus, sede ahbalis electum
in
lend. Julii. solemniter posuere qui rediens in capitulura
; cum
CCXCIX. conventu,se,electionem suam.electores et consen-
NIVERNEN. EPISCOPO, VIRZILIACE.NSI ET DE MACERIIS tientes eis in protectione sedis apostolica?.
posuit,
ABBATIBUS. ad eam appellando si qui ducerent resistendum!
Iis eommittitur causa abbatis Flaviniacensis contra Consequenter electionem et formam ejus per ido-
priorem de Sinemuro. neaspersonasintimavitjudicibusintimatis;quibus
(Apud S.Petrum.) electiovaldeplacuitetquodidemipsifecissentnun-
B tiis responderunt, si ad eos
Cura dilectus abbas Flavin. nuperapud
filius G. electio pertineret co- ;

sedem apostolicam moraretur, supervenit dilectus ram quibus, qui electioui se opponerent, appel-
si

latio fuit a nuntiis innovata.Quibus

Bl. A. prior de Sinemuro postulans instantissime judices retule-
ut ahbatiam Flavin. sibi restitui faceremus, qua di-
runtquod in absentiapartiumnihilpenitus innova-
cebat se prajtermisso juris ordine spoliatum. Nos rent.etnisipriusde causae meritis fierentcertiores
et ita per septem septimanas et amplius
autem dilectum iilium G. tiluli S. Mariae Transti- dictus A.
berim presbyterum cardinalem eis dedinius audito- possessionemetadministrationemnabuituteleetus
rem incujus pra'sentia fuitex partejamdicti prioris
;
Exinde dictusG. cum multitudine veniens armato-
propositumquodpr;edecessornosterCuelestin.papa rum. monaslerium per violentiam occupavit,
eje-
bona? raemoriae venerahili fratri nostro Cabilonen. ctis viginti duobus monachis qui ejus
propositore-
episcopo et dilecto Dlio Molismen. abbati distriete sistebant.et post appellationem eo prasente
inter-
praeoepit, sicut in ipsius litteris continetur, ut R. positam, jam tertio eos turpiter tractari fecit et
quondam ahhatem Flavin. omni contradictione
quosdamexipsisusqueadeffusionemsanguinisver.
cessante deponerent,et,nisicapitulum infracertum berari.Postmoduravero memoratum A. per violen-
terminum in idoneam personam canonice conve- „ tiam nobilis viri ducis BurgundiaedeprioratuSine-
niret, ipsi de praelato idoneo monasterium ordina- muri fecit expelli, data sibi magna pecunia? quan-
rent. Amoto itaque abbate a judicibusnominatiset titate, quam super possessionihus
prioratus usque
assignato termino monachis et de communi volun- ad ducentas libras provenien. ProvincensesJ et [f.

tate recepto, infra quem de substituendo pastore ampliusmutuodicituraccepisse propter quodeum-

monasterio unanimiter providerent, electioni fuit dem A. et fautores suos ita inboneste tractatos exire
terminus assignatus in quo cum de facienda ele-
:
a terra oportuit et latere. Idem etiam dux amicos

ctione communiter tractari deberet, N. monachus ipsius A. usquead subversiones castrorum et in-
frater prcedicti abbatis cum novem fautorihus suis cendia fuit ejus odio persecutus. Sed postmodum
monasterium noluit introire.sedad ipsorum mali- ad se rediens et gratiam eis restituit et a persecu-
tiam convincendam, ah aliis de consensu omnium tione destititmonachorum qui mox ut eis fuit
:

electioni fuit alius terminus assignatus ad quem, ;

praeter memoratosnovem in sua sicut prhis contu-
macia perdurantes, oranes monachi convenere.
pranlicti autem novem se in domo cujusdam laici
receptantes,constanter asserehant quod capitulum
non intrarent.nisi electionis potestate in unum ex
ipsis collata. Quod etiam conventus facere voluit,
ut scandalum schismatis vitaretur; dummodo ele-
cturusjurainento firmaret quod degremio Ecclesiae
melioremsecundum conscientiamassumeretinab-
batem, quod recipere noluere, nisi compromissio
fieret absoluteut cui daretur eligendi facultas, un-
decunque vellet assumeret eligendura.Sic ergo con-
opportunitas reddita, quod persecutionis tempore
facerenonpoterant,adsedem apostolicam accesse-
runt, suppliciter postulantes ne mora temporis,
quam necessitas peperit non voluntas, eis deberet
praejudieium generare.Contra quem citra litis con-
D testationem fuit propositum exadverso quod cum
ipse A. excausamultiplici essetexcommunicationi
subj ectus,ei dictus abbas
non tenehatur aliquatenus
respondere.Quondam enim ipsius A. consanguinei
pro violentainjectione manuum in priorem Flavi-
niacensem, quem membris genitalibus mutilarunt,
excommunicati fuerunt publice nuntiati et castrum
eorum suppositum interdicto infra quod dictus
;

ventus,habito prudentum virorum consilio, qui ad monachus se recipiens,sacrilegorum communionem

electionem convenerant etde voluntate absentium, nullatenusevitavit;quihusscientercommunicando,
de faciendaelectione tractaturahabere cceperuntet labem exeominunicationis incurrit : et cum sine ab-
pra?missos novem indignos electione credentes, batis sui licentia claustrum exieril, quod non
est
tandem in quatuor monachos presbyteros de cor- etiampro ecclesiasticis utilitatihus faciendum, se-

Patrol. CCXIV 9
 2.-19 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 260

cundum statutaregula3,quae excommunicatos asse- A gensesfidelitatemdebitampraestitere;usqueadhaec

ritdonec satisfaciant monasteriis quaa relinquunt, tempora(quantumadipsum A.)pacifice prajfuitab-
personam standiin judicio nonhabebat.Auctoritate batias. Hsec omnia quas praeruisimus, scilicet H. de-

quoque delegaloruni judicum excommunicationis positioncm. et A. cassationem, verum eliam ordi-

vinculo dicebatur astrictus, sicut ipsorum litteraa nationem et institutionem dictus praedecessor nos-

testabantur; cumque per annum dimidium in et terpersuaslitterasconlirmavit;neceovivente prao-

excommunieatione permanserit,admilti non debe- sumpsit aliquis reclamare. Cujus confirmationem
bat amplius ad agendum. AdjeeUim fuit etiam pro ratam haberi petebat el quae per adversarium ami-
abbate quod,cum propter onera debitorum quibus serat.postquamappellationem interposuitetiterar-
suum monasterium praegravatur, quae contraxit ripuit ad sedem apostolicam veniendi, sibi restitui

praedecessorsuusipsiusA.consanguineus.adsedem postulabat. CaHerurn praemissis objectionibus pars

apostolicam accessisset.sicut ex arbitrio venerabilis ipsius A. talilcr respondebat, quod cum dictus G.

fratris nostri Ostien. episcopi evidenter apparet, canonicus fueiit regularis et cucullam sineabbatis
cum trecentas quinquaginta marchas vener. fratri sui licentia accepisset, proasertim cum talis fuerit

nostroEduen.episcopoproindesolvereteneaturnec canonica regularis, quod canonicis, ne monachi

ad causam istam fuerit evocatus, compelli non po- R neri possint,per privilegium denegetur, de recessu

terat nec debebat ut adversario responderet

, • 3 l .
;
quii „:
vi
" . —
„„„* :: ~:
monasterii — —1~*: i:
sine praclati *: « *„.i
licentia non poterat adver-

debatur dolose versari,cum illum volebat non prae sarium accusare. Pari modo cum eos qui dictum
monitumconvenire,de quo coram ordinariojudice priorem genitalibus mutilarunt adosculum postea
congruo loco et tempore,si quam haberet, poterat pacis receperit, redditus centum librarum tam eis
justitiam obtinere cuiquod nullam superessetjus
:
quam aliis per annos singulos persolvendo, super
ad agendum, per conflrmationem ejusdem praede- eorum communione adversario quidquamobjicere
cessoris nostri et acta delegatorum judicummani- non debebat,cum ipse commisisset similia vel pe-
feste poterat approbari. Judices etiam auctoritate jora,quibus tamen se communicasse penitus dene-
apostolica inhibuere conventui.ne sine priore,de- gabat. A judicibus vero delegatis ligari se potuisse
cano et aliis. ex justo metu absentibus,ad electio- illa ratione negabat,quod post depositionem memo-
nemprocederent ; et hoc idem quidam de capitulo rati abbatis, eorum jurisdictioexspirasset, majore
inhibentesnecontraprohibitionemjudicumaliquid parte capituli etconsilii saniorisabbatemconcordi-
fieret,sedem apostolicam appellarunt Quidam vero ter eligente. Et cum per narrationem et responsio-
juvenes, inhibitione judicum et appellatione con- nem litis contestatio fiat et haac observala fuerint

temptis.absentibuspriore, decanoet sociis,nolente interipsos,asserebatadversariumnon posseinstan-

quoque parte residentium saniore, prajdictum A.
eligere pr;esumpsere quibus, ne possent eum ad
;
Ecclesiam ducere.fores Ecclesias clausaa sunt ab his
qui rectius sentiebant.ruptis funibus campanarum:
unde factum estut neque in obedientia monacho-
G tiam judicis declinare. Nosergo, quijuxtacommis-
sum nobis apostolatus oflicium universis sumus in
sua justitia debitores, per apostolica vobis scripta
inandamus quatenus partibus ad vestram praesen-
tiam constitutis [convocatis], si praedictus A. legi-

rum vel fidelitate burgensium factum ipsorum pro- timecoinprobaveritjurisdictionemdelegatoruman-

cederet,nec etiam in solemnibus quae consuevere in teinstitutionem prffifatiG. penitusexspirasse, legi-
talibus adhiberi etita necauctoritate judicum nec
;
tiinum etiam impedimentum ostenderit propter
de conscientia dicecesani episcopi nec de voluntate quod nonpotuit appellationem prosequi infra an-
ipsius capituli in spiritualibus vel temporalibus mi- numcumexjusta causa indulgeaturbiennium, tunc
nistravit.Post haec quidam de residenlibus in capi- demum inquiratis super propositis et proponendis

tulo.cum litteris ipsius capitulicontinentibus veri- diligentius veritatem ; et Deum habentesprae oculis,
tatem.accesserunt adjudices delegatos,utEcclesia3 sinepersonarum acceptione causam ipsam,ad)ocum
juxta tenorem apostolicimandati consulerent pos- idoneum accedentesetutriqueparti securum,sipar-
tulanles.Qui.deliberato consilio,quod eisinhibenti- tes consenserint, flne canonico terminetis, vel eis

bus factum erat in iiritum ravocantes, et eos qui D non eonsenlientibus.usque ad diffmitivae sententia)
elegerant et electum per dicecesanum episcopum ex- calculum procedentes,gesta omnia redacta in scri-
communicationisvinculo innodarunt. Postmodum ptis et sigillorum vestrorum munimine roborata ad

ad ordinationem mouasterii procedentes,ipsum G. nostram praesentiam transmittatis statuentes par- ;

tibus terminum competentem,ad quem recepturaa

qui praesidet, tunc Virziliacen.hostalarium, elege-
solemniter et concessum mo- sententiam per se vel procuratores suos nostro se
runt ;
quem petitum
conspectui repraesentent. Interim autem pradictus
nachi populus Flaviniacenses, sicut eis a judici-
et
G.sicutabbas libere administret.Nullis litteris,etc,
bus mandatum fuerat, cum honore debitorecepere
et tunc a dicecesano episcopo munus benedictionis
praeter assensumpartium,etc.Quod si omnes.etc,
nullo contradicente suscepit. Exinde ad ecclesiam
tu, frater episcope, cum eorum altero, etc.

pariter accidentibus, episcopus in sede abbatis il- Datum Romre apud S. Petrum, etc
lum constituens, per funem campance, sicut moris
est, investivit ; cui et monachi obedientiam etbur-
261 PONTIFICATUS ANNO
CCC.
MAGDEBDRGEN. ARCHIEPISC ET SOFFRAGANEIS EJIJS.
Wepro terrx sanctx recuperatime laborantibus inju-
ris inferantur.
(Apud S. Petrum, v Kal. Julii).
Quanto gravioribus rerum et personarum peri-
culis se opponunt qui relicta domo propria pro li-
beratione salutifera) crucis et terrae sanctaa, quam
Dominus noster Jesus Christus pretioso sui corpo-
ris sanguine consecravit, ad partes transmarinas
accedunt, tanto circa tuitionem ipsorum et rerum
suarum vigilantior cura nobis incumbit cum tam ; dignura vel reprehensione videretur. Idem etiam
ipsi quam res eorum sint, donec in sancta pere-
grinatione permanserint, specialiter sub protec-
tione sedisapostolicwconstituti-Exparte siquidem
dilectorum flliorum priucipum,magnatum et alio-
rum de vestra provincia, qui crucem suis humeris
infigentes,ad partes Hierosolymitanas pro servitio
Jesu Christi non sine magno discrimine labora-
runt, fuit in auditorio nostro propositum quod ip-
sis inobsequio sancto manentibus, coutra protec-
tionem quam sedesapostolica duxiteis specialiter
impendendam, quidam de vestra provincia malo
spiritu concitati, postposita reverentia venerandae
crucis et ejus qui pro salute omnium tanquam
pretium nostroe redemptionis in ea pependit,pos-
sessiones eorum et bona invadere minime timue-
runt.Volentes igitur eorum temeritati,prout conve-
nit,obviare,fraternitativestraeperapost.scriptapra3-
cipieudo mandamus atque praecipimus quatenus
praesumptoresillos,quivobissuis nominibus expri-
mentur,adfaciendam plenariam restitutionem tali-
terahlatorumetpassisinjuriam satisfactionemcon-
gruam exhibendam,singuli vestrum,cum fueritisre-
quisiti, monitionepraunissa perecclesiasticamdis-
trictionemsubl.appellationisobstaculocompellatis.
Datum Roruae apud S. Petrum v Kalend. Julii.
CCCI.
EPISCOPO LEXOVIEM. ET ADIIATI VALLIS RICHERII.
Causa abbatis de Conchis eis committitur.
(Datum Ronire apud S. Petrum).
Sicut in litteris bonae memoriae Ccelestini papae
praedecessoris nostri perspeximus contineri, cum
olim quidam monachusConchen.adsedemapostoli-
camaccessisset cum clamoribusimportunis,et qua-
rumdamlitterarum.quassecum habebat,testimonio
praemunitus,asseruit quod ad mandatum dilecti fi-
lii nostriIord.,tituli Sanctae Pudentianaspresbyteri
cardinalis, tunc apostolicae sedis Iegati, dilecti tilii
abbas Troarnensis et prior Sanctae Barbarae abba-
tem de Conchis pro inutili administratione,corpo-
ris incontinentiarerumque monasterii dilapidatio-
ne,ascito sibi priore de Lira.praedicti legati auctori-
tate ab officioetadministrationeabbatiaememoratae
deponere curaverunt.Cum itaque non essetqui pro
parte altera responderet.ad nimiam prasdicti mona-
chipertinaciametclamosam instantiam sententiam
talem, prout rationabiliter lata fuerat, nec legitima
appellatione suspensa, idem praedecessor noster
conlirmans, eam mandavit inviolabiliter observari.
I. CHRISTI 1198. 262
^ Dictus vero abbas postmodum ad apostolicam se-
dem cum magnis veniens periculis, laboribus et
expensis, multorum et magnorum virorum tesli-
monialibus litteris communitus, se post appella-
tionem interpositam ad litteras per precum men-
dacia impetratas, a judicibus sibi suspectis, juris
ordine non servato,ab administratione monasterii
conquestus est injuste fuisse amotum, cum prae-
dictus legatus saepedictum monasterium visitans,
nihil circa personam abbatis vel ipsius adminis-
trationem inutilem invenisset quod ei correctione
cardinalis proprio fuit ore confessus quod quan-
diu in monasterio fuit.cum cuncta diligentius in-
quisisset.domum per omnia in bono statu invenit
nec aliquid adversus abbatem fuit propositum
» quasstionis. Post discessum vero suum quidam ad-
versus saepedictum abbatem tot et tanta proposue-
re nefaria,quod nulla ratione,salva conscientia,si-
ne inquisitione diligenti poterat praeterire. Unde
memoratis et priori mandavit utde vita et conver-
satione ipsius abbatis et totius capituli statu,asso
prudentibus, iuquirerent diligenter
ciatis sibi viris
etquidquid invenirent ibidem ei absque dilatione
significarecurarent.Nunquam tamen suae fuisse in-
quod ipsi ad sententiam profe-
tentionis asseruit
rendam absque ipsiusconsilio prori.derent et man-
dato. Sicque saspedictus prasdecessor noster nolens
praedictum abbatem inordinate gravari, quod a
praedictis inquisitorihus qui mandato cardinalis
abusi fuerant factum erat enormitercirca ipsum pe-
C nitus irritans,in eum statum ipsum restituit in quo
fuit cum dictus cardinalis a monasterio prafato re-
cessit. Subsequenter vero venerabili fratri nostro
episcopo tuncelecto et dilectis filiis Hu. etLu. ar-
chidiacon. Ebroicen. pra-cipiendo mandavit ut ei-
dem abbati memoratae abbatiae plenam et paciflcam
possessionem auctoritate freti apostolica, nullius
contradictione vel appellatione obstante,restituere
non differrent,revocantes in irritum quidquid post
appellationem ad nos interpositam in ipsius abba-
tis praejudicium noscerent immutatum. Ne tamen
illius restitutionis occasione vitia ejus,si forte ta-
lisesset qualem ejus adversarii asserebant, dissi-
mulare aut fovere deberet, eisdem injunxit ut, si
quis postmodum appareret qui adversus personam
fj ejusvel administrationem inutilem aliquid propo-
nerevellet et canonica probatione monstrare,ea di-
ligenter audirent eique cum sigillorum suorum te-
stimonio fideliter intimarent: providentes attentius
ne bona ipsius monasterii ex tunc possent per ejus
negligentiam seu niala? administrationis studium
dissipari. Verum cum, sicut idem abbas in nostra
nuper prassentia constitutus asseruit, pra?dictus
episcopus illius au;toritate rescripti cum suis con-
judicibus in nr-gotii deberet exsecutione procedere,
ipse post labores multiplices, restitutione nondum
facta, diem apud Ebroicas assignavit
ipsi ubi :
pars adversa ipsumob multapericula qure personae
suae imminere videbantur, quod prafati episcopi
203 INNOCENTII III PP. RECESTORUM LIR. I. 2G4

staret arbitrio fidem iulerponere compuleruntduo- A nondum aversus est a nobis furor Domini,sed ad-
bus aliis conjudicibus in absentia constitutis. Nos huc munus ejus extenta. Non autem haec scribi-
igitur causam ipsam tam super principali quam in- mus ut vos de divina misericordia desperare veli-
cidenti quasstione examini committentes,
vestro mus,qure vocat ea quae non sunt tanquam ea quae
discretioni vestrae.de qua plenam liduciam obtine- sunt, qu;e posset in hac Christiani populi necessi-

mus,per apostolica scripta pracipiendo mandamus late exhibere plusquam duodecim legiones ange-

quatenus super his omnibus studeatis,elicere veri- lorum, quffi docet manus ad pradium et digitos
lalem et quod secundum Ueum videritis rationabi- movet ad bellum sed ut nostram potius incuriam
;

liter statuendum,appellatione postposita, statuatis arguamus,qui culpis nostris miserationem Domini

visi sumus hactenus retardare
et faciatis id per censuram ecclesiasticam irrefra- sicut lilii Hierusa- :

gabililer observari. Si qua vero partium legitime lem, qui murmuravere in castris nec exaudierunt
citata advestram praesentiam venire neglexerit, vos vocem Domini,quadraginta dies quibus potuissent
nihilominus,quantum de jure poteritis,in ipso ne- terram repromissam intrare in annos tolidem
golio procedentes,tinem ei debitum subl. appella- convertere.Sic, sic olim populus Hierusalem, cum

tionis obstaculo imponatis ;

provisuri altentius ut ad debellandum tribum Benjamin prius Domino
ita per omnia servato juris ordine procedatis, quod y. consulto, deinde ipso ascenderet injungente, non

discretio vestra merito debeat commendari.Nullis prius de ipsis victoriam est adeptus quam semel
si non
litteris, etc-, harum mentione, etc. Quod
et secundo conversus in fugam,culpas suas hostili

ambo, etc, alter vestrum. gladio expiaret.Siquidem si fides nostra sicut gra-

Datum Romrc apud Sanctum Petrum. num sinapis fuisset et in lege Doniini ambulassent
qui tulerunt crucem ejus ut ipsius injuriam vindi-
CCCII.
carent,unus nostrum milleet duodena millia effu-
SYRACUSANO EPISC0PO ET ABBATI SAMBUCIEN.
gasset et sicut deficit fumus et fiuit cera a facie
Ut crucem prsedicent et homines ad terrx sanctse
;

recuperationem adhortentur. ignis,sic inimici ejus ab eorum praesentia defecis-

(Datum Roniffi). sent. Quamvis autem contrarium merita non me-
Plorans ploravit Ecclesia et vox in Rama audita ruerint, qui per peccata quae jugiter facimus ad
est ploratus et ululatus ipsius, imo etiam in om-
duriora Dominum provocamus quia tamen mise- :

ejus exivil et in fines orbis rationes ipsius sunt super omnia opera ejus et
nem terram clamor
tcrra; singultus ipsius ; ex quo nunc ultimo, pec- cum con-
iratus fuerit,misericordia3 recordatur,si

catis Christiani populi promerentibus, venerunt versi fuerimus,adjiciet misereri Deus el non con-
tinebit in ira misericordiam suam;nec dabit haere-
^entes in ha?reditatem Domini,coinquinavere tem
plum sanctum ejus, posuerunt Hierusalem velut G ditatem suam in opprobrium ut dominentur ei de
caetero nationes, ne forte consentiant adversarii
pomorum custodiarum, posueruntmortalia servo-
nostri et dicant Manus nostra excelsa,non Deus,fc-
rum ejus escas volatilibus coeli, carnes sanctorum :

bestiis terrae. Effuderunt sanguinem sicut aquam

cit hxc omnia (Deut. xxxn, 27).Quis igitur in perso-

in circuitu Hierusalem et non erat qui sepeliret.

na propria pro eo laborare recuset, imo etiam ex-
Fremuerunt enim gentes et populi non prorsus trema pericula sustinere,qui pro nobis crucis pati-
inania meditati, astiterunt cum regibus suis et bulum subire voluit ut inimici a nobis expelleret

principes convenere in unum adversus Dominum potestatem ?Quissua deneget illiqui nobisetesse
et adversus Christum ejus ; et quasi
praevalentes contulit et hahere ;
qui centuplum retribuitin prae-

in ipsum et in haereditate possidentes sanctua- senti et in futuro prasmiapollicetur aeterna ? Nam,

rium ejus, profanantes Sancta sanctorum et ad etsecundum Apostolum, promissionem ha- pietas

pretiosa ipsius manum et animum extendentes, futurae. Quis pro eo mori

bet vitae quae nunc est et

sanctaejus diripuere in praedam etsortesibi ejus deneget, qui factus est pro nobis obediens usque
spolia diviserunt. Sane apostolica sedes quae ma- ad mortem, mortem autem crucis qui habet po- ;

ter est omniumgeneralis, aegre ferens viciimas fi testatem corpus et animamperdere in gebennam ;

liorum et suos dolens terminos coarctari, praede- rj et secundum multitudinem miserationum suaram

cessorum nostrorum temporibus ad universas pro- brevi lemporis spatio mortis componendo vitam

vincias, in quibus nomen colitur Christianum lit- istam in ffiternam potens est commutare ? Exsur-
teras sui gemitus destinavit, ut filios in injuriaa gant igitur tideles Ecclesiae, apprehendant arma et
paternas vindictam et fratres armaret in fraterni scutum,et exsurgant in adjutorium Jesu Christi ut ;

excidii ultionem. Licet autem diversi reges et et ipse mittat eis auxilium de sancto et de Sion

principes Christiani ad commonitionem ipsius tueatur; eo faciente cum ipsis signum inbonumqui
arma moverint in paganos.quia tamen.sicut effec- conterit bella, qui currum exercitum Pharaonis
et

tus demonstrat,non ambulaverunt proutdebuerant projecit in mare ; infirmi robore accingantur,ut ar-

in lege Domini,imo revertebantur cum incederent cum fortium superent et superbiam eorum humi-
et ollas carnium in deserto et .Egypti delicias in lient quinon in Deo sed in sua feritate eonfidunt.

solitudine affectabant,nec in digito Domini sed sua Quia vero plerique laborare sufficiunt inpersonis,
potius potentia confidebant,quibusdam eorum per- qui subvenire non possunt in rebus et econverso

euntibus gladio ct aliis infirmitate consumplis, nonnulli non in personis sed in rebus possunt
 ;

26,"> PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 198. 206

prrestare succursum ; ut omnes laboris sint et \ hx eumdem fere modum omnibus per Apttliam.Ca-
mercedisparticipes, dilectis flliis comitibus, baro- labriam, Thusciam, et constitutis.
nibus populo Sicilise mandavimus, et
et universo CCCIII.
in remissionem injunximus peccatorum ut ad de- CO.NVENTLI S. SALVATOHIS DE TILE5I0.
fensionem terrae nativitatis et resurrectionis Domi- De eleetionc digni et utilis abbatis.
nicse, ubi Deus, Rex noster, ante ssecula salutem in (Apud S. Petrum. v Non. Julii).
medio terra» dignatus est operari.in navigio,victua- Causam quae inter P. quondam abbatem ves-
libus et aliis necessariis studeant subvenire. Cum trum ex una parte et vos ex altera vertebatur, ve-
enim Teutonici in ultramarinis partibus commo- nerabilibus fratribus nostris Beneventano archie-
rantes, sicut accepimus, in proximo sint ad propria piscopo.episcopo Telesino et dilecto filio priori S.
redituri ; nisi terree illi devotio populi Christiani Andreae recolimus commisisse. Sed ipso episcopo
subvenerit, et residuum locusta? comedet brucus et propter aagritudinem excusato et dicto archiepis-
non soluin non recuperabimusjam amissa, imo po- copo vices suas, propter emergentia negotia, dile-
tius recuperata
et possessa diutius,quod avertat Do- cto filio Beneventano primicerio committente,
minus, amittemus. Nos autem, ne videamur aliis cum prafatus prior et primicerius controversiam
oneragraviaetimportabiliaimponere.digitoautem g veiient servato juris ordine pertractare, tandem
nostro nolimus ista movere, aliquem de fratribus sicut accepimus,factum est de consensu partium
nostris in expensis propriis ad partes illas cum alio qtiod abbas sponte renuntiaverit abbatiae et si
competenti subsidio disposuimus destinare qui :
placeret nobis, in uno casali sibi monachi provi-
exercitum Domini in humilitate prsecedal et, Josue derent. Nos ergo attendentes quod cuilibet licet
pugnante,cum Aaron aseeiulat in montem contem- renuntiare his qua? pro se introducta sunt, ratam
plationis et oret ut Amalec in fugam,faciente Domi- resignationem ejus habentes et eligendi vobis pa-
no, in ore gladii convertatur. Omnibus autem qui storem facultatem liberam tribuentes, universitati
propter hoc in persona propria laborabunt, de Dei vestro? per apostolica scripta niainlamus atque
et apostolorum ejus Petri et Pauli auctoritate prsecipimus quatenus servantes unitatem spiritus
conflsi, plenam peccatorum suorum, de quibus in vineulo pacis vel de ipsius monasterii gremio,
cordis et oris egerint peenitentiam, veniam indul- si quispiam ibi ad hoc reperitur idoneus vel de
gemus. Caeteros vero qui ad opus hujusmodi exse- alio etiam monasterio, secundum regularem ob-
quendum aliqua de bonis suis forte contulerinti servantiam, talem personam studeatis eligere in
juxta muneris quantit.item et pra^cipue juxta de- abbatem,qua> afflicto mnnasterio praeesse valeat et
votionis affectum,remissionis hujus participesesse i
prodesse quem,cum electus canonice fuerit, cum
:

censemus.Sciat autem se culpabiliter durum et du- monachorum numero competenti nostro conspe-
re culpabilem,qui monitis apostolicis in opere tam ctui praesentetis,benedictionem recepturum a no-
pio et necessario neglexerit acquiescere,cum apo- bis,si vestris votis duxerimus annuendum. Si vero
stolorum moneamur exemplis utcollectas pro fra- secus agere piwsumpseritis et eleetum et electo-
trihus et indigentibus,maxime laborantibus in Hie- res confusos ad vos remittemus et nos ipsi per
rusalem,faciamus. Cum ergo vos ad proponenduni alios faeiemus indemnitati monasterii provideri.
Verbum Domini populo Sicilise, dc providentia et Datum RomaB apud S. Petrum, v Non. Julii.
religione vestra confisi,duxerimus deputandos,dis- CCCIV.
cretionem vestram rogamus.monemus et exhorla- EPISCOPO ET CAPITULO LEMOVICEN.
mur in Domino, et in remissionem vobis injungi- Vt quemdam M. Petrum in canonieum recipiant.
mus peccatorum quatenus circumeuntes civitates, (Apud
Petrum, x Kal. Julii).
5.

oppida et castella.tamcivesquamnobiles et univer- Nee novum debetis nec absonum reputare si

sum populum Sicilias salubribus monitis et exhor- de illorum sumus provisione solliciti, qui apud
tatione assidua inducatis ut opponant se muriiin sedem apostolicam pro suis vel suorum domino-
pro domo Domini ascendentibus ex adverso, sicut rum negotiis constituti, nostram et fratrum nos-
dictum est, supradictai orientali terraa studeant trorum gratiam conversatione laudabili merue-
subvenire.Taliter autem sollicitudiuis vestra pru- ruut. Tanta est enim apostolicoe sedis benignitas,
dentia his exsequendis insistat ut zelum Domini ut accedentes ad se fratrum et coepiscorum nos-
vos habere in instanti necessitatis articulo com- trorum nuntios benigne recipiat et laborem eo-
probemus et addilectionem vestram tanto amplius rum qui apud eam longo tempore commorantur
provocemur, quanto ad liberationem terrae illius in benelicio vel aliis quae digne postulaverint ie-
ardentius aspiramus.Confidimus enim quod si cum compenset. Inde esl quod cum dilectus filius nos-
Petro rete pranlicationis vestra? laxaveritis in ver- ter magister Petrus Chalboini, venerabilis fratris
bo Dei, noii tam copiosam mullitudinem piscium nostri Walteri Rothomagensis archiepiscopi cleri-
quam utilem et necessariam et per quam pater cus, ex diulina mora quam apud qos fecit, sum
misericordiarum et Deus totius consolalionis li- probitatis et scientia? merilis nobis et fratribus
nem imponet super hoc laboribus Erclesire, con- nostris charus sit admodum et acceptus, pro ipso
cludetis. lilteras vobis duximus apostolieas destiuaudas
Datum Romffl, etc. rogantes, monentes el ezhortantes in Domino, ac
267 INNOCENTII III PP. REGESTOIIUM LIB. I. 268

per apostolica vobis scripla mandantes quatenus, A mittere et multa alia damna eisdem non metuunt
cum in Ecclesia vestra certusnon sit numerus prse- iirogare.praesenti tibi paginaindulgemus ut male-
bendarum, eum canonicum vestrum
in fratrem et faclores Masticonen.Ecclesiao,si tamen ei sint dice-
reverentiam apostolicac sedis et nostram libe- cesana lege subjecti,nisiad diligentem monitionem
ob
raliter admittatis, prajbendam
sicut uni ex vobis, luam satisfactione sedignacorrexerint,nulliuscon-
ipsi vel procuratori suo absque dilationis tasdio tradictione vel appellationeobstante,percensuram

conferentes :
precum nostrarum taliter
primitias ecclesiasticam valeas coercere. Nulli ergo, etc.
audituri quod propter boc vobis denuo scribere Datum ut supra.
non cogamur scituri quod sicut nostras intentio-
; CCCVII.
nis existil nib.il praecipere inhonestum.sic non re- MILITEN. EPISCOPO.
linquemus quod mandaverimus imrerfectum nec Abbas ob gravem corporis defectum amovetur.
contemptum nostrum tolerabimus patienter. (Apud S. Petrum, v Kal. Julii).
Datum Romao apud Sanctum Petrum, x Kal. Ju- (112) Exposuisti nobis in nostra praosentia con-
lii, etc. stitutus quod I.,quondam pra?decessor tuus,Ph. in

CCCV. abbatem promovit,nesciens quod ipse manu esset

BPISCOPO ET DECANO MATISCONEN. B altera mutilatus. Quia vero abbas ipse noscitur si-

Major et sanior capituli pars in statuendo prsevaleat. nistra carere, quid super hoc agendum sit, nostra
(Apud S. Petrum). voluisti responsione doceri. Nos igitur fraternitati
Officium injunctao administrationis exigit ut de tuae taliter respondemus quod cum pro tam enor-

statu Ecclesiarum curam gerere debeamus et quae mi defectu ad sacros non possit ordines promo-
minus ordinata fuerit, per studium nostrae sollici- veri et ipse in promotione sua id tacuerit fraudu-
congruum fuerit, ordinentur qua-
tudinis, prout : lenter, ab abbatiae officio est non immerito amo-

tenus personis idoneis substitutis in eis et cunc- vendus.

tis juxta normam constitutionis Ecclesiaa recte Datum Romae apud S. Pelrum v Kal. Julii, etc.
dispositis,divinae laudisobsequia ibi digne valeant CCCVIII.
exerceri. Ex tenore siquidem litterarum vestra- SENONENSI ARCHIEPISCOPO.
rum nobis innotuit quod cum in Ecclesia vestra De pwnitentia et absolutione archidiaconi
necessitas exigit aliquid ordinari vel emendari Lugdunensis.
quod minus canonice noscitur attentatum, quod (Apud S. Petrum, m Non. Julii).
a majori parte capituli provido consilio disponen- Ex parte venerabilis fratris nostri R. Lugdunen.
dum fore censetur, duo vel tres ex ipsis canonicis p archiepiscopi litteras accepimus continentes quod
motum animi sui sequentes.suam contradictionem cum R.quondam archidiaconus Lugdunensis mul-
opponunt et ita communem utilitatem et Ecclesiao ta enormia commisisset,in ipsum exigentibus me-

profectum non metuunt impedire. Nos igitur Ec- ritis mandati apostolici auctoritate recepta sen-

clesiae vestrae utilitatibus providere volentes, dis- tentiam excommunicationis injecit.et eumdem of-
cretioni vestrae praesenti pagina indulgemus ut ficio beneficioque privavit. Verum quia, sicut tam

vobis liceat de assensu majoris et sanioris parlis idem archiepiscopus quam multi alii per suas no-
capituli,paucorum contradictione seu appellationo bis litteras intimarunt, praedictus R. quoniam ei
nequaquam obstante, corrigcre (nisi juxta consti- dedit vexatio intellectum, desiderat satisfacere de
tutionem Lateranen.concihi ab eis rationabile ali- commissis et suos excessus cum omni humilitate
quid objectum fuerit et ostensum)qua? in Ecclesia deplorat, de cujus dejectione mulia Lugdunensi
vestra corrigenda emerserint et statuere quas fue- Ecclesiae dicuntur incommoda provenire : Nos ita-

rint statuenda. Nulli ergo, etc. q::e cum eo misericorditer agere cupientes,utcon-
Datum Romae apud S. Pelrum, etc. tra justitiam non recedamus
a tramite verilatis,
CCCVI. fraternitati per apostolica scripta mandamus
tua3

AYMONI DECANO MATISC. quatenus, accepto a pra^fato R. juramento, juxta

D formam Ecclesiae ipsnm ab excommunicatione ab-
Ut sacrilegi et raptores bonorum Ecclcsise coercean-
tur. solvas. Si autem idem R. pro crimine, secundum
(Datum, ut supra). juris ordinem, sententiam illius depositionis in-

Cum antiqui hostis fallax suggestio fragilitatem currit, cum publice criminosum et maxime con-
conditionis humanae sropius ad illicita declinare victum de crimine, in sua nolimus nequitia con-
compellat.et quanto magis dolet de reparatione hu- fovere, eamdem sententiam facias firmiter obser-
mani generis, tanto efficacius ipsum captivare la- vari.Alioquin super ipso negotio ejusque processu
boret : contra ipsius astutiam cura debemus insis- rei veritatem diligenter inquiras et quod invene-
quos fraudis sure laqueo niti-
tere diligenti etillos ris in scriptum redigens totum rei processum sub

tur impedireaffectioneomnimoda adjustitia; semi- tuis litteris et sigillo inclusum nobis fldeliter non
tam revocare.Quoniam igitur quidam,utaudivimus, differas destinare ; ut sic per te sufficienter ins-
spiritu malignitatis inducti, Ecclesiarum bona ra- tructi melius et liberius in negotio procedere va-
pere,homines earum capere, sacrilegia etiam con-

(112) Cap. Exposuisti. De corpore vitiatis.

269 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1193 270

Datum Roniae apud Sanctuni Petrum,m Non.Julii. A corum immunitatem et delinquentium in eossalu-
tein affectat. Quia vero in Siciliae partibus sicut et
CCCIX.
in regionibus aliis inhocnonnullisaepiusinconsulti
PADCANO EPISCOPO.
calore delinquunt, qui proprii corporis valetudine,
Ut clerici laicosvita et moribus bonis superent quos
dignitate prxcellunt. videlicet infirmitate gravati, adsedem apostolicam
(Kal. Julii.) pro absolutionis beneficio laborare non possunt ut ;

Cum in Ecclesia Dei diversi sint ordines consti- eos quos aetas maturior vel evidens infii initas a la-
tuti et ab eis qliibus plus committitur plus etiam borehujus itineris excusaveritabsolvas,ilum tamen
exigatur, expedit his qui in sortem Domini sunt in hocmetas tuae dicecesis non excedas. nisi gran-
assumpti quod laicos vita sicut dignitate praecel- disfuerit et enormis excessus,auctoritate tibi prae-

lant ut non solum distantia sit in ordine, sed in

;
sentium personaliter usque ad triennium indulge-
moribus etiam gradus attendi valeat honestatis. mus. Nulli ergo, etc.
Quidam vero officii sui debitum nullatenus atten- Datum Romae, etc, in Nonas Julii.
dentes, quae in clericis et laicis concupiscibilia |CCCXI
sunt affeetant, dum pra>bendarii et clerici,ut laici, ABBATI ET MONACHIS BVRGULIEN.
imo plusquam laici non metuunt lascivire. Sane si-
B De officio abbatis et de restituenda disciplina
gnificavit nobis dilectus filius T. Feltren. praepo- monastica.

situs quod Feltren. canonici, qui laicos tenerentur (Non. Julii.)

ad viam rectitudinis exemplo boni operis infor- Ea quae a fralribus et coepiscopis nostris, qui in
niare. clericali honestate neglecta, incedunt in ha- partemsollicitudinis nostrae suntvocati,aucloritate
bitu laicali et cum concubinis suis publice non du- sedis apostolicae ratione praevia statuuutur, ne per
bitant habitare. Cum igitur ministris altaris iiran- alicujus insolentiam seu temeritatem immutentur
ditia sit indicta, dicente propheta : Mwidaminiqui vel infringantur, aut in dubiumrevocentur, aposto-
fertis vasa Domini, etc. (Isa. lji, II', fraternitati lico debent munimine roborari. Eapropter, dilecti
tuae per apostolica scripta mandamus quatenus in Domino filii, vestris justis postulationibus cle-
dictos canonicos moneas diligentius et inducas ut menter, etc, usquc ad annuimus. Institutionem qua?
honestatem servent et habitum clericalem et a in Ecclesia vestra a vener. fratre nostro H. Redo-
concubinarum suarum cohabitatione recedant et, nen. episcopo, de mandato bonae memoria? M. tt.
juxta Ecclesiae consuetudinem, refectionem in ca- Sanctorum Jo. et Pauli presbyteri cardinalis, qui
nonica simul suscipiant et, nisi evidens necessitas tunc in partibus vestris legationis officio fungeba-
intervenerit, de nocte dormiant infra claustrum. p tur, juste et rationabiliter factam, qi'am de vcrbo
Alioquin eos Feltren. EcclesiaB beneficiis, sublato ad verbum prfflsentibus duximus exprimendam,
appellationis obstaculo, auctoritate nostra nondif- cum aliis bonis et approbatis constitutionibus au-
feras spoliare. ctoritate aposlolica confirmamus et prasentis scri-
Datum, etc, Kal. Julii. pti pagina eommunimus. Statuimusenim pro bono
CCCX. pacis et amore religionis quod abbas, qui plus de-
AHCHIEPISCOPO MONTIS REGALIS. het prodesse quam praeesse et discipulos suosma-
Dc illorum absolutione qui violentas manus in gis exemplo quam verbo edocere et cui oportebit
clericos injiciunt. coram summo Judice non tantum de seipso, sed
(Romae, iii Non. Julii.) etiam de ovibus sibi commissis rationem reddere,
una maxilla praebere al-
Licet percutienti nos in ut semper pauset in dormitorio, nisi fuerit infirmus
teram teneamur et pro persequentibus et calum- aut minutus vel de via post completorium venerit :

niantibusexorare.netamenmalignantium effrenata qnod tamen summopere cavendum est, nisi de ne-

licentia, si quidlibet impune praesumeret, incenti- cessitate hoc fiat. Quod si taliter contigerit,come-
vum pareret delinquendi,sic provida praedecesso- dere dormire in camera sua poterit. Post come-
et

rum nostrorum auctoritas cohibere voluita clericis stionem verovigiliis superfluis et inordinatis, quae
violentiam laicorum ut eorum excessum plus corri- D absquenimiapotationelierinonsolent.omninoabs-
geret quam puniret, dum non eis temporalem pce- tineat, ut cum conventu sobrie ad matutinas va-
nam infligeret, sedad correctionem a communione leat recurrere. Praecipimus etiam ut semper come-
fidelium violentos nianuum injectores decerneret datin refectorio, nisi causahospitalitatis cum viris

separatos. Proplei qiiMil etiam, ad majorem caufe- religiosisvel cum aliqua lionesta persona iucamera
lam et reverentiam potiorem, absolutionem taliuni comedere voluerit. Praecipimus etiam quod nun-
sibi soli sedes apostolica reservavit ut quos nec : quam carnes comedat,nisi infirmusaut minutus
ibi

timor Domini nec religio clericalis a sua prsesum- fueritjVel auctoritate majoris. Si vero abbas aliqua
ptione compesceret, labor saltem et difficultas iii- iiiliiiuil.il.' laboraverit, cum fratribussed pancis et
neris a violentiarefrenaret.Hujus autem conslil sine I licis el clericis, carnes in camera comedere
tionis rigorem Ecclesia Itoinana ex certis causis, Antiquas vero iuiii mai as fratrum non pro-
potorit. i

cum voluerit, speciali dispensatione relaxat: cruse in hibemus. Praecipimus etiam et suademus ul quando
hoc non tamutilitatempropriamcaptat quam cleri- ei licebit, in claustro sedeat cum claustralibus,
271 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 272

causa sedificalionis el amore spiritualis refectionis. A ruonachi, ne procederent in causa, fuere amissis
Coopeiioria vero inordinata abbati et monacbis in- litteris impediti unde dictum monasterium non
:

hibemus et auctoritate qua fungimur districte prae- modica patitur detrimenta. Nolentes igitur morbi-
cipimus ne abbas vel aliquis fratrum intus vel extra dum pastoris exemplum, gregem sibi commissum
coopertoriiim habeat nisi de catis vel agniculis, aut deflere,ncceum incorrectum esse per cujus alii de-
vulpibus. Prfficipimus etiam ut cum de rebus mo- bent corrigi disciplinam, discretioni vestrae per
nasterii tractare voluerit, consilio fratrum utatur, apostolica scripta mandamus quatenus ad Burgu-
juxtaillud Sapientis Otnnia fac cum consilio, etc
: lien. Ecclesiam pariter accedentes, tam intrinsecis

(JYou.xm, Suademus etiam ut, in quan-

10, 16.) quam extrinsecis ad vos fratribus convocatis, veri-
tum poterit, sludeat vitium elationis fugere memi- tate super statu et ordine monasterii et ipsius ab-
neritque scriptum : Rectorem te constituerunt. Etto batis administratione a singulis seorsum.prout Ec"
in illit, quasi unus ex illis (Eccli. xxxu, 1). Volu- clesiae noveritis expedire, diligentius inquisita, si

mus prjcterea et causa dilectionis praecipimus ut culpam impositam abbatemnoveritis redundare,

duo de fratribus, qui discreti sint et boni testimo-
nii, singulis annisin majori capitulo eligantur, qui
ad Ioca monasterii semel etseeundo accedentes.de
vita et statu monaehoruiu diligemer perscrutentur
et quae corrigenda viderint vel ipsi corrigant vel
abbati et capitulo corrigenda relinquant. Volumus
in
exi i-isusejus tanto districtius puniatis, quanto sibi
ab excessibus in pastorali sollicitudine positus de-
r> buisset amplius praecavisse. Si vero iidem fratres
veritatitestimonium renuerint perhibere, ad verita-
tis assertionem a vobis,quemadmodum justum fue-
rit, compellantur. Nihilominus etiam in fratribus

etiam decanos,qui eidem monasterio utiliter pro- vestris si aliqua videritis emendanda, quae in dam-
videant, ab abbate caeterisque fratribus juxta anti- num Ecclesiae vel ordinis inhonestatem possintali-
quam consuetudinem institui.Prohibemus etiam ne quatenus denotari,auctoritate apostolicacorrigatis.
ipse ahbas absque assensu capituli sui ultra sum- Ut autem honestas ordinis in ejusdemEcclesiao ab-
mam decem librarum Andegaven. mutuo accipiat. batem et monachos fortius imprimatur,institutio-
Quod si ab ipso prajsumptum fuerit, adsolutionem nem a te, venerabilis fraterRedonen. episcope,cum
ultra accepti debiti volumus non teneri. Praecipi- bonorum virorum consiliis ordinatam, et auctori-
mus etiam ut duo fratres bonae vitae etmaturae aeta- tate bonae memorise M., tituli sanctorum Joannis et
tis sigillum capituli custodiant nec ideo aliquid nisi Pauli presbyteri cardinalis, tunc temporis aposto-
de communi assensu sigillent etquae in eo sigillata licae sedis legati, provide promulgatam, cum aliis

non conflrmata sunt, abbate ipsum detinente,in ir- bonis et approbatis constitutionibus faciatis invio-
ritum revocentur. Prohibemus etiam ut nulli per labiliter observari. Nihilominus in debitum statum
sonae duo officia committantur, nisi necessitate ur- " appell. quidquid ab ipso
postposita reducentes
gente vel causa eminentis utilitatis. Quod si ab ipso abbate vel a suis appellationem ad sedem
post
abbate prasumptum est, in irritum revocetur. De- apostolicam legitime interpositam in praejudicium
cernimus ergo, etc. ipsorum monachorum temere noveritis attentatum.
Datum, etc, Nonis Julii. Provisuri ne,sicut frequenter audivimus, monachi
CCCXII. malitiose procedant, non quae Jesu Christi sed quaa

EPISCOPO, P. ARCIIIDIACONO, ET DECANO DE WIRCHIA suasunt consequantur.Testes, etc, cogantur. Nul-

REDONEN. lis litteris harum tenore tacito, etc Quod si omnes,

Ejusdem argumenti cum. prsecedenti. etc, tu, frater episcope, cum eorum altero, etc
(Roinae, ut supra.) Datum Romae, etc, itt supra.
Constitutus in praesentia nostra dilectus Lamber- CCCXIII.
tus monachus Burgulien. sua nobis querimonia R. ARCHIPRESBVTERO, R. 5IAGISTR0 SCHOLARUM, ET

declaravit quod cum a felicis recordationis Cce- P. DE VICO CANOMCO S. AUSTREGISILI BITURICEN.
["( decimse saas Ecclesix solvantur.
lest. papa praedecessore nostro super causae quae
inter ipsum L. et R. monachos ex una parte, et (Romae, Non. Julii.)

Ily. abbatem Burgulien. ex altera vertehatur, de D (113) Cum apostolica sedes, cui licet immeriti
dilapidatione bonorum Ecclesiae suae et aliis in praesidemus, universis per orbem Ecclesiis non hu-
quibus abbalem jamdieti monachi impetebant mana seddivina sitinstitutionepraelatajustumest
ad dilectos lilios Vindocinensem, de Persenia cj etconveniens ut ad eam,tanquam ad magistram et
de Busseria abbates litteras impetrassent, per in- matrem super diversisjurisarticulisreferantur du-
sidias decepti latentes, cum ad Vindocinen. abba- bise qusestiones; quatenus quae jura constituit,

tem venissent, ut ei suas litteras exhiberent, ipsis eadem quoque jura distinguat ne quso diversa cer- :

litteris a quodam milite cognato sui abbatis inlra nuntur videantur adversa. Sane, sicut ex litte-
claustra Vindocinen. monasterii fuerunt per vio- ris accepimus, cum ex una parte capi-
vestris
lentiam spoliati, et, ut asseruit praefatus L.,cum in tulum Stephani et capilulum de Salis,
Sancti
manu praescripti abbatis Vindocinen. ipsaa litltrae ex altera monachi de Pratea super decima qua-
fuissent postea resignataa et ab eo detentae, iiilem daiii ijuaiii a monachis ipsis petebant iu vestruni

(113) Cap. Cnm apostolica sedes. De his quaa fiunt praelato sine sensu capituli.
2"73 PONTITICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 274

compromisissent arhitrium,et vos,partibus convo- A utriusque partis rationibus et plenius intellectis,

catis, cognoseeretisdeeausa.monachiproponebant habito consilio dilectorum filiorum P , tt. Sanctae
donationem ipsius decimae sibi a quodam milite Caeciliae presbyteri, P., Sanctae Mariae in Via Lata
factam et venerahilis fratris nostri Biluricen. ar- diaconi cardinalium et Lotarii subdiaconi nostri
chiepiscopi dicecesaniejusaccedenteconsensucon- prudentum, de niandato et
juris periti et aliorum
firmatam fuisse, seque auctoritate Hieronymi mu- voluntate nostra sententialiter diffinivit quod sen-
nitos existere, qui scribens ad Damasum, ait : Si tentia lata de mandato bonae memoriae C. papae,
aliquando fuerint a laicis maledetenta qasedivmiju- praedecessoris nostri, a venerabili fratre nostro epi-
ris esse noscuntur et in usum transierint munacho- scopo et dilecto filio archidiacono Tarvisin. super
ntm, episcopo tamrn loci illis prasbente consensum, restitutione et possessione beneficii ecclesiae de
constabunt eis omnia perpetua firmitate subniva. E Mestre, cum ea integritate quam unquam melius
contrarioparsallegabatadversaconsensum episco- habuit et possedit, sicut apparet ex publicisinstru-
pi sine cleri consensu minus sufficere, auctoritate mentis, firmiter servaretur. Exsecutionis quoque
Leonis papaedieentis(1 14) :Nequisepiscopusderebus sententiamavenerabilifratrenostroCastellenoepis-
Ecclesif quidquam donare vel commutare rel vendere copo supereodem negotio promulgatam, et qua pr;e-
audeat ; nisi forte aliquid horumfaciatulmeliorapro- r> dictumB.in decem etocto librisVenetem. prodam
spiciat, et cum totius cleri consensu atque Iractatu id nis illatis tibi condemnavit, sententiando statuit
eliyat quod non sit dubium EcclesisB profuturum. inviolabiliter observandam ; adjiciens quod nomi-
Quia vero super his auctoritatibus dubitantes, se- natus B. legitime compelli deberet ad solvendam
dem apostolicam consulere voluistis, humiliterin- tibi pecuuiam memoratam et restituenda damna ex
quirentes utrum quando decima possidetur a laico, integro.pro fractione parietis camerae.cum offici-
si conferatur Eeclesiae, ad confirmandam donatio- domus qunefueras consecutus. Prasmissos etiam
nis
nem consensus episcopi sine cleri consensu suffl- B et I. ad satisfaciendum plenissime de omnibus
ciat Nos devotioni vestroa taliter respondemus,
:
damnis tihi per se vel per suos illatis similiter con-
quod monendus est laicus quidecimam detinet, ut demnavit. Et quia dictus B. presbyter ab apostolica
eam restituat Ecclesiae ad quam speclat. Quod si sede recedens, pro se responsalem, sicut nos ipsi
forsan induci nequiveritet eamcumdioecesanicon- praeceperamus et etiam ipse nobis promiserat, ido-
sensu alteri Ecclesiae assignaverit, pra)sertim reli- neum non reliquit, in expensis a te factis postre-
gioso conventui, constabit ipsa donatio perpetua cessum ejus ipsum B. legitime condemnavit. Nos
flrmitate subnixa. Auctoritates enim praunissae,
ergo pramiissam sententiam, sicut rationabiliter
li-

— •—
cet diversse, —
non sunt tamen adversae; cum aliud „ lataest
. dicto cardinale, ratam hahentesauctori-
a v..c-«
ItlMJ. V-O. U. ,

sit alienare quod ab ecclesia possidetur, et aliud, u la j e apostolica conflrmamus et praesentis scripti

quod detinetur a laico ad usum ecclesiasticum re- pagina communimus. Decernimus ergo, etc.
vocare. In alienatione vero, juxta Leonis papae de- Datum, etc, vn Idus Julii, etc
cretum, consensus episcopi sine cleri consensu non CCCXV.
sufflcit. In revocatione autem, juxta responsum MEDIOLANEN. ABCHIEPISC
Hieronymi, sufflcit consensus episcopi, cum per Vt Bonacosam clericum et nuntium suum canonicum
utrumque utilitati Ecclesiae consulatur. Nam et in efficiat.

Laeteranensi concilio est inhihitum ne quwlibetre- Idus Julii.).'vii

ligiosapersona ecclesias et decimas de manibus Cum preces apostolicae porriguntur

pro his tihi

laicorum sine consensu episcoporum recipiat. Per qui apud Romanam Ecclesiam obsequiis tuis et
quod recte datur intelligi quod sufficit consensus EcclesitBMediolanem. insistunt, miramur nonmo-
episcopi utlicitum sit Ecclesiae decimam de manu dicum easdifferas effectui mancipare et exhoc
si ;

recipere laicali (llo).Haec autem de iis decimis in-
telligimus quai perpetuo sunt in feudum concessae.
Datum Roma), etc, Non. Julii pontificatis nostri
anno primo.
CCCXIV.
MIDRAN. PRESB\TEBO.
Cardinalis sententiam sese ponlifex confirmare
(vn Idus Julii.)
Cum tu et B. presbyter Tarvisinus, qui se suffl-
cientem procuratoremprol.sacerdote, quem simi-
nos a te pro alienis minusaudiendos praesuminus,
a quo pro tuis familiaribus et domesticis non audi-
mur. Meminimus enim quod olim tibi preces por-
D rexerimus et mandatum,ut dilectum flliumBona-
cosam clericum et nuntium tuum, qui apud sedem
apostolicam pro tuis diutius obsequiis laboravit, in
ait. canonicum Ecclesi» beati Ambrosii recipi faceres
et beneficium quod in ea vacare dicebatur, ipsi ob
reverentiam sedis apostolicae assignari. Verum, sic-
ut rerum demonstrat effectus, te id minus sollici-

liter in causam traxeras, in praesentianostraueiv- te procurante, canonici ejusdem Ecclesias,

cum ad
bat, pro multis quaBStionibus inter vos hahitis apud te ilictrp litterae pervenissent, postappellationem
ad
sedem apostolicam constituti essetis, non tibi et ei nos interpositam tres in suos canonicos recepere ;

dilectum fllium nostrum V., tt. S. Martini presbyte- mandato apostolico, quod pro eodem B. tibi por-
rum card., dedimus auditorem. Ipse autem.auditis rectum fuerat, non admisso. Quocirca fraternitati

15) Islum additum est ex tertia Collectione.

(114) 12, q. 2, cap. 32. ( 1
 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I. 276
tu;rper apostolica scripta mandamus qhatehus, re- A auetoritatem praedecessorisnostrifelicis memoriae
vocato in irritum quidquid post appellationem ad Alexandrl papae assensumque bonae memoriac Wal-
nos interpositam superbenefieioipsoin ipsiusprao- terii Panormitani archiepiscopi liberum reddiilitet

judieium inveneris attentatum, ei beneficiunt, si quietum ; ac sic asdificiis erigendis regiam curam
quod vacat, appellatione remota non differas as- inpendens, brevi tempore templum Domino multa
signare. dignum admiratione construxit, castris munitissi-
Datum, etc, viu Idus Julii, etc. mis et redditibus ampliavit, libris et sacris vestibus
CCGXVI. et argento decoravit etauro. et tandem multitudi-
CHARO ARCHIEPISCOPO MONTIS REGALIS EJDSQUK SUC- nemmonachorum deCavensi ordineintroduxit etin
CESSORIBUS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPE- tantum aedificiis et rehus extulit
locum ipsum, aliis

TUUM. ut simile opus per aliquem regum factum non

A deccssoribus suis indulla primlegta confirmat. 1'uerit a diebusantiquis,et homines in admirationem

(Apud S. Petrum, v Kal. Maii.) adducat ad quos ex audi tu solo potuerit quod factum
est pervenire. Deinde ad opus bonum, sicut cervus
Licet Dominus noster Jesus Christus Ecclesiam
suam instituens, discipulissuiseamdem supercre- ad fontes aquarum, anhelans et modicum reputans
dentes ligandi ac solvendi dederit potestatem, unum quidquiddesideriofecerataeternorumjuxtaid quod
R
tamen beatum Sapientia dicit Qui edunt me, adhuc esuricnt ; et qui
in ea, scilicet Petrum apostolum, :

bibunt mc, adhuc siticnt (Eccli. xxiv, 119), a prredi-

valuit pra>minere, dicens : Tu cs Petrus, et supcr
hanc petram adificabo Ecclcsiam meam.... et quod- cto Alexandro etLucio praedecessoribus nostris ac

cunque ligaveris super terram, erit ligatum el in fratribus cum multa instantia postulavit ut idem

quodcunque solveris super terram, erit solu-

caclis ; et
locus dignitate metropolitica donaretur, praosertim
lum ctin caslis (Math.xxi, 18, 19). Intelligendum ex cum et illuc populum congregare ccepisset et dispo-

hoc tribuens fidelibus universis quod sicut unus neret congregare, qui ex illa parte contra omnium
erat mediator Dei ethominumhomoJesusChristus, ininiicorum incursus inexpugnabile munimenpos-
pacificans qua; in cceliserantetquaosuperterramet set toti terrae conferre.Porro idemdominusLucius,
dissolvens maceriarum parietem, ac faciens ulia- deliberatione habita non parva cum fratribus, et
que unum, sic et in Ecclesia sua unum ex ipso et attendens communem utilitatem quaa de incre-
per ipsum omnium eaput esset ne in membris fieret
;
mento illius loei sperabatur, desiderio etpetitioni
ulla diversitas, quas non perunius auctoritatem ac ejus liberaliter acquievit; neubi liberalissimusipse
providentiam capitis ad unam fieri veritatem eam- de thesauro ettenimentissuis exstiterat, idem papa
demque religionisregulamreducerenturetcultum. de his quffl ad injunctum sibi apostolatus officium
Quod etiam in eo loco monstratur, in quo et de con- " pertinebant existere difficilis videretur et tanta ejus
firmandis fratribus et pascendis Dominicis ovibus minueretur tarditatedevotio, quam summi pontifi-
praBceptum a Domino nostro legitur ei datum. Ex catus studio de bono congruebat ad melius incitari.
hacitaquepotestate, quae ad beatum Petrum exDo- Nam et hoc pro desiderio ejus non parum facere vi-
minica traditione pervenit, sacrosancta Rom. Ec- debaturquod licet insolitum esset, duae metropoles
clesia, quae per Dominum Josum Christum ab eo- tam vicinaa consisterent, ex hac tamen nova con-
dem beato Petro instituta est et fundata,superuni- stitutione nequaquam jus minuereturalteris ; cum
versas Ecclesias auetoritatem obtinuit ut ubique jam ante monasterium ipsum per archiepiscopos et
ratum esset ac solidum quod ipsius providentia sta- episcopos tam in se quam in omnibus locis suis ab
tuisset. Quodetiam abuniversisEcclesiisperorbem omni episcopali jure fuisset exemptum etplena in
terrarum usquequaque diffusis etreceptum est et omnibus libertate donatum ita ut nulli archiepi-
;

servatuni ; ita ut per eam et distributio facta sit scopo vel episcopo, nisi tantum Romano pontifiei,
dignitatumetindicturr, Christi fidelibus et diligen- subjaceret. Supradictum itaque Vulliel. pra?deces-
tius ordinatum quod adcultumpertinerevisumest sorem tuum,suis tanquam beati Petrimanibus con-
pietatis. Ex hacsiquidemdatabeato PetroaDomino decorandum re-
secravit et pallii dignitate statuit ;

potestateipse ac successores ipsiusper diversa mun- D cipienseamdem Ecclesiam ad honorem DominiDei

di loca constituerunt episcopos et dignitates per nostri et memoriam beatae Mariae semper virginis
provincias diviserunt. Nosetiamquieis,licetimpa- regia liberalitate fundatam, sub apostolici tuitione
res meritis, Domino vocante successimus, in loco muniminis, et suo privilegio quod faetum fuerat
qui Mons Regalis dicilur, pro multautilitatepopuli rohoravit. Staluit autem in primis ut ordo monasti-
Christiani metropoliticam sedem a piae memorire cus, qui secundum Dei timorem et beati Benedicti
dominoLucio praedecessore nostro statutam auctori- regulamet Cavensis monasterii observantias in eo-
tateapostolicaconlirmamus.Cumenimillustrisme- dem loco institutus esse dignoscitur perpetuis ihi-
moriae V. quondara Siciliffl rex, divinaa charitatis dem temporibusinviolabiliter observetur.Praeterea
igne suceensus, ad gloriam Dei el salutemsuam ac quascnnquepossessionesel quaacunquebona eadem
parentum suorum monasterium ibi fundasset, et Ecelesia in pra?sentiarumexdonopraBnominati re-
primo locumadidagendumbeatoPetroetRomanae gis ac quorumlihet aliorum rationabiliter possidet
obtulissetEecIesiac, ab episcopali subjectione per aut in futurum concessione pontificum, Iargitione
277 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H98. 278

principum, fidelium oblatione, etc, usque ad ver- A in scripto ipsius episcopi dignoscitur contineri.Ex
bum permaneant.In quibus episcopatum Catanien. concessione M. Mazanen. episcopi parochiam et
proprio duximus vocabulo designandum quem ;
dicccesim et jus episcopale omnesque decimas et
idem dominus Lucius de fratrum communi consi- alios redditus quos Ecclesia Mazanen. habebat in
lio, ad multam proedicti regis instantiam, dicto municipio Jati, et municipio Calatratasi cunctis-
praedecessori tuo ejusque successoribus,sicut pro- que pertinen. ipsorum, sicut in scripto prwfati
priis archiepiscopis, metropolitico in perpetuum episcopi manifestius continetur. Ex concessione
constituit jure subesse. Episcopale quoque jus, et R. Anglonen. episcopi cum communi capituli sui
omnia quaj in subscriptis locis ex concessione consensu, in monast. Carbonen. cellis,obedientiis
fratrum coepiscoporum idem prasdecessor tuus
st et possessionibus ejus totum jus episcopale et
habebat ipsi ejusque successoribus confirmavit et quodcunque aliud in eo Anglonen. habebat eccle-
firma et illibata perpetuis temporibus permanere sia, sicut in ipsius episcopi scripto denotatur ex-

decrevit. Ex concessione scilicet bonse rnemorias pressum.Ex concessione Bisinianen. episcopi cuni
Walterii Panormitani archiepiscopi, cum volunta- capituli sui assensu, ecclesiam Sanctoe Maria? de
te,consilio, et assensu omnium canonicorum suo- Macla cum omnibus obedientiis
episcopali jure et
rum et regia etiam conniveutia totam parrochiam r> ejusdem episcopi pri
et pertinentiis suis, sicut in

et dicecesim castelli Corilionis cum monasterio vilegio demonstratur. Ecclesiam quoque Sancti
Sanctoe Marioe Magdalenoe, et aliis ecclesiis cum Martini constructam in tenimentis ecclesise a Pe-
decimis et quas de baronibus et aliis
aliis justitiis tro Indulfo, quam ipse P. obtulit eidem ecclesise,
hominibus ipsius castelli et perlinentiarum ejus cum tenimentis.possessionibusetpertinentiis suis.
Panormitana Ecclesia solebat percipere et cum Pallium ad hasc, plenitudinem scilicet pontificalis
omni parochiali jure et episcopali quod in eadem oflicii,fraternitati tuoo de sedis apostolicai auctori-
parochia et dicecesi videbatur habere. Ecclesiam tate ac liberalitate largimur, quo intra Ecclesiam
praoterea Sancti Silveslri, quse fuerat de Mania et tuam ad missarum solemnia celebranda subscrip-
proprii juris Panormitan. Ecclesia?, quam pro eo tis diebus uti debetis, Nativitate scilicet Domini

quod Ecclesire tua? multum vicina erat et multum nostri Jesu Christi, S. Stephani, octava Dominicaa
utilior erat ei quam Panormitan. Ecclesiaa jam- Nativitatis, Epiphania,Hypapanti,Dominica in Ra-
dictus archiepiscopus,sicut in ejus scripto authen- mis Palmarum, Ccena Domini, Sabbato sancto,
tico continetur, de consilio et assensu omnium Pascha,et duobus diebus sequentibus, Ascensione,
fratrum suorum eidemEeclesini libera et spontanea Pentecoste,tribus festivitatibus beatoe Dei genitri-
tradidit voluntate cum omnibustenimentis,villanis cis et virginis Marias.natalitio beati JoannisBaptis-
etpossessionibus et omni jure suo. Ex concessione ^ ta>, commemoratione Omnium Sanctorum, solem
bonoe memoria? Nicolai quondam Messanen.archie- nitatibus omnium apostolorum et preecipuis festis
piscopi cum totius capituli sui consensu, omne jus Ecclesioe tuee, dedicationibus ecclesiarum, conse-
episcopale quod Ecclesia Messanen.deberet habe- crationibus episcoporum, ordinationibus clerico-
re in monasterio etomnibuspertinentiis ejus,quod rum et anniversario tua? consecrationis die. Provi-
illustris recordationisMargarita gloriosa quondam deas igitur quomodo hujus indumenti honormode-
regina in loco qui dicitur Maniatium in dicecesi actuum vivacitate servandus ut ei morum
sta sit ;

Messanen. ad honorem Dei et beatissimai Marioo
semper virginis memoriam
pro sua devotione cons-
truxit et per preedictum archiepiscopum ab omni
debito Messanen.Ecclesioe liberum obtinuit etquie-
tum. Ex concessione T. Regen. archiepiseopi cum
communi capitulisui consensu.totum jusepiscopa-
le vel quodcunque aliud Regensi Ecclesiaa pertine-
bat in monasterio Sancti Salvatoris de Marcello,
quodconstruxit Joannes Calomen. regius quondam
camerarius el in monasterio monialium sanctiJo-
annis Exocaliva, quod est extra muros civitatis
Regii et cellis,obedientiis,possessionibus,tenimen-
tis ac pertinen.monasteriorum ipsorum.juxtaquod
in jamdicti archiepiscopi privilegio continetur.
cencessione B. Agrigentini episcopi cum
sui assensu, tam parochiam et dicecesim
uriiversum jus episcopale, cum omnibus
suis,quas de baronibus et aliis homi-
aliis justitiis
nibus castelli Battellarii et pertinentiarum ejus
et casalis Busachini nec non et aliasdecimas omnes
et alios redditus, quos Agrigentina Ecclesia in
castro Corilionis et pertinentiis ejus habebat, sicut
tuorum ornamenta conveniant et esse valeas plus
bonisactibusquam hujusmodi ornamento,Deo auc-
tore,conspicuus ; et quem pastoralis curaa cons-
tringit officium.dileetionem proberis fratribus ex-
hibere, ut in humilitatis virtute fundalus nec ele-
veris prosperis nec fatigeris adversis. Ipsi etiam ad-
versarii, propter mandatum Dominicum, tuo circa
tecopulentur affectu,et quantum in te fuerit, pa-
D cem habeto cum omnibus et ad pacem studeto re-
ducere discordantes. Fulgeat in pectore tuo ralio-
nale judicii, cum superhumerali actione conjunc-
tum, etitain conspectu Dei procedas ethominum,
quatenus commisso tibi gregi Dominico virtutis prae-
Ex stes exemplum et taliter opere proecedas et verbo, ut
capituli videntesoperatuabona glorificentPatremnostrum,
quam qni in coelis est, etgaudeant se talem reclorem ha-
decimis bei '', per quem et erudiantnr ad fideni et ad recta
opera provocentur. Obeunte vere te, vel tuorum
quolibetsuccessorum,nullusibiqualibetsubreptio-
nisastutiaseu violentia proeponatur, nisi quem mo-
nachi ejusdem loci vel major parsconsilii sanioris
de ipso collegio, siquidem idoneus fuerit in eo re-
 i

279 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 280

pertus. secundnm Dpnm pt canonicas sanctiones A. bantur. arbitriumarchiepiscopi te promisisti, fide

crediderint eligendum. Quod si forte idoneus i I > in manibus ejus binc inde praestita, servaturum.
reperiri nequiverit et aliunde fuerit assumendus, Sicque factum est ut ipse archiepiseopus, adjunc-
per fratres ipsius loci monachus eligatur, qui ni- tis sibi tam clericis quam laicis,inter quos erat et
mirum et regularibus cibis et indumentis utatur. dapifer imperialis,sub certa forma arbilriuin pro-
Quaa omnia, sicut ab eodem prsedecessore nostro mulgaverit.Post ha?c iterum Romam veniens, qua?
provide facta sunt, rata omni tempore volentes et facta fuerat eidem pra?decessori nostro diligenter
inconcussa servari, nostri quoque privilegii muni- exponere procurasti cui et adversario tuo cus-
:

mine roboramus. Pra?terea ad exemplar felicis re- todi Mersbur. procuratori dicti episcopi nos ipsi,
cordationis Clementis papa? pra?decessoris nostri, oum essemus in minori officio constituti et dilecti
ut Ecclesia Syracusana, qua? usque ad tempus ip- filii I. tt. Sancti Stephani in Ccelio monte et I. tt.

sius nulli nisi Romano tantum pontifici dighosci- Sancto? Prisca? presbyteri cardinales deputati fui-
tur subjecta fuisse, tibi deinceps et successoribus mus auditores et tandem,auditis qua? partes du-
:

tuis catholicis metropolitico debeat jure subesse, xerant proponenda, sub certa forma de consensu
auctoritate apostolica conflrmamus. Decernimus partium causa commissa fuit judicibus delegatis,
ergo,etc.,salva sedis apostolica? auctoritate.Ad in- r> videlicet ut de omnibus diligenter inquirerent,
sua?, ac demonstrandum
dicium sane devotionis excepto quod imlagationem libertatis ejusdem
quod eadem Ecclesia Ramano tantum pontifici monasterii, cum duobus capellis, apostolicae sedis
subjaceret.supranominatus rex, cum eam suh no- examini per omnia reservarent. Cumque ita jmli-
mine monasterii fundare ceepisset.centum tarenos ces delegati partes ad suam praesentiam auctori-
Romano pontiflci anuis singulis statuit persolven- tate apostolica evocassent, memoratus episcopus
qua igitur in futurum, etc.
dos. Si delegatos ipsos suspectos sibi proposuit et causas
Datum Romae, apud Sanctum Petrum, per ma- suspiciouis multiplices assignarit. Consequenter
num Rainaldi domini papaa notarii, cancellarii vi- etiam eorum volens judicium declinare, sedem
cem aaentis.v Kalend. Maii, indictione prima, In- apostolicam appellavit. Sed reversus postmoduin
carnationis DominicaB anno 1198,pontificatus vero coram eisdem, sacramenlum calumnia? pra?stitit,
domini Innocentii papa? tertii anno primo. testes produxit, petitis dilationibus etobtentis. Ipsi
CCCXVIl. ergo judices procedentesin causa,auditis utriusque
ABBATI ET CONVENTOI DE PIGAVIA. omnia
partis rationibus et plenius intellectis, gesta
De causa ipsorum, qnam habebant contra episcoputn sigillorum suorum munimine roborata ad sedem
Mersburgensem. apost. destinarunt,terminumparlibus imponentes
(Romae, apud S. Petrum, m Idus Julii). G quo receptura? sententiam apostolico se conspectui
Cum tempore bona? memoria? Ccel. papae, pra?de- personaliter praesentarent.Adquem tu personaliter
cessorisnostri, tu, flli abbas, ad Romanam curiam accedens, episcopus pro se misit dilectos filios H.
accessisses, privilesiumetaliascripla meruistiase- Mersburgen. canonieum et R. S. Nicolai Mesbur-
de apostolica obtinere et sicut a te accepimus.cum
; gensis scholasticum responsales:qui gesta quae de-
reversus fuisses ad propria, privilegium dictum et legati transmiserantnec publicari debere dicebant
aliascriptainpra?sentiafratrum tuorumet quorum- nec fidem eis penitus adhibendam cum et a sus-
;

damcanonicorum Mersburgensium,quiindefensio- pectis judicibus et post appellationem legitime

nem quorumdam monachorum illuc venerant.feci- interpositam recepta fuerint et descripta parte :

sti fideliter recitari. Quod intelligens venerabilis tua contrarium postulante, pra?sertim quia, ut fir-
frater noster Mersburgen. episcopus, nuntiavit et miter, asserebat.nuntii memorati personam stanli
scripsit imperatori te contra honorem imperii ad judicio non habebant, cum excommunicati essent,
Romanam Ecclesiam accessisse et privilegiura in et episeopo fuisset sub pcena suspensionis injunc-
ejus praejudicium impetrasse.Unde motus impera- tum ut ad causara agendam in propria persona ve-
torcuriam tibi indixit et privilegium sibi pra?sen- niret : quod cum non fecerit, pcenam suspensionis
taripra?cepit,quod receptumnoluit tibi postmodum D incurrit.Quem pra?dicli nuntii propter a?gritudinem
resignare. Et dum in his et aliis te per episcopum et seneclutem personaliter ad Romanam Ecclesiam
gravarisentires.appellatione interposita sedem apo- non posse accedere proponebant.alia qute ipsis ob-
stolicam usitasti : a qua per nuntios commissionis jecta fuerant denegantes. Qui pro ipso episcopo fa-
partes judices citavere, in causa
litteris impetratis, ctum taliler proponebant, quod cum ab eo,tanquam
ipsajuxta formam mandati apostolici processuri. a prsolato tuo,abbatiam et sacerdotium percepisses,
Verum dum hfflc agerentur.venerabilis frater noster sicut fueras injure confessus,propter pravam con-
Magdebur. archiepiscopus ad petitionem episcopi versationem tuam supermultisenormitatibuscflepi-
memorati df mandato nnjieriali te ab officio bene- sli a monacbis conveniri inter quos episcopus pa-
;

ficioquesuspensumamonasteriiadministralianere- cena concordiam s.'epius reformavit, monens te

el

raovit etcuram ejus duobus railitibus assignavit. ul ad frugem melioris vitae transires. Cum antem
Unde timens abbatia? periculum provenire, cum et fratres per ea qua; jugiter faciebas de lua emenda-
periculum immineret super contraversiis qu;e
tibi tionenullatenusjamsperarentjContra teproposue-
interteetepiscopum etquobdam nionaehus verte- runl in synodo de dilapidatione, quod res mona-
 :

281 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 282

sterii pauperum usibus deputatas voluptuose con- A ipsorumjudicum fuit in superfieie
tura relationis-
sumeres et pro defectu necessariorum religio ibi vitiosum datum ab eo quem plurimis dicuntex-
et
penilus deperiret, te etiam de sacrilegio, simonia, communicationis vinculis innodafum.Verum prae-
aliisque multis criminibus impetebant interdum missa fere omnia pro episcopi parte proposita, tu
coram episcopo,quandoque in prsesentia cardina- verilate destitui firmiter asserebas.
Quia vero me-
lis,quem episcopus tandiu sustinuit quod mona- moratus episcopus.eo quod juramentum praBstitit
chis denegare justitiam dicebatur. Citatus exinde de calumnia et a delegatis inducias postulavit et
ab episcopo,nuntium misisti superomni gravamine testes coram eis produxit.appellalioni renuntiasse
quod tibi possit per sententiam episcopi
inferri ridetur et eorum examini consensisse: Nos.habito
provocantem. Cum autem neque per te neque per fratrum consilio, in praemissa incidenti qusestione
nimliumadarchiepiscopumaecessisses,ipsearcbie- interJocuti iiiimusquoddeberentquaecorampraedi-
piscopusappellationi tam generaliter factaein prae- ctis judicibus gesta fueruntpublicari ;utsecundum

judiciuruEecleskvjudicavitnullatenusdefereiidum. liiiniemipsorum,nostratandemsententiaformare-
Episcopus itaque, habito prudentum consilio, cita- tur.Tibi igituret procuratoribusepiscopisupradicti
tum denuo te ab officio beneflcioque suspendit.in- venerabilem fratrem nostrum 0. Ostien.episcopum
terim supervenirnsdileetus filiusnoster I.,tt.Sancti r> et dilectum filium P., tituli Sanctae Caeeiliaepresb

Stephani in Ceelio montepresbyter cardinalis,tunc card., dedimus auditores; qui cum ea quajfuerant
apostoliese sedislegatus,addictam abbatiam acces- hincinde propositaet ostensa nobis et fratribusno-
sit ut componeret inter te et monachos memoratos. stris lideliterretulissent, qui tamper confessiones
Sed tein villisproximis latilante et magistro Ulrico quam per attestationes legitime constitit quodtide
allegante,dictus cardinalis lataminte suspensionis hinc inde data compromissum est in arbitrium ar-
sententiam conlirmavit. Sic ergo latenter Roiiuun chiepiscopimemoralietquorumdametiamaliorum,
veniens, commissionis litteras veritate tacitaetsub Nos deconsilio fratrum nostrorum Ipsumarbitrium
specie renovationis privilegium quod nunquam decernirousobservandum,illisduntaxatexeeptisca-
hactenushabueras,impetrasti. Cumque judices de- pitulis qua? contra libertatem ipsius monasterii et

legati episcopo suspecti essent et monachis, a duarum capellarum ejusdem in arbitrio sunt ex-
quibus nec unius diei poterant inducias obtinere, pressa :cum etsi sponte volueris,de jure tamen ne-
appellationeinterposita ah episcopi nuntiis,statim quiveris sine licentia Romani pontificis renuntiare
cum privilegium subreptilium legeretur, partes privilegiis vel indulgentiis libertatis quse monaste-
nuntiossuos ad sedem apostolicam transmiserunt rium illud indicant adjusetproprietatem Rom.Ec-
de quorum assensu causa tandem fuit aliis conju clesia? pertinere;pra?sertim cum in ultimae commis-
dicibus sub certa forma commissa, sicut in com- Cs
u sionis littens contineatur ezpressum quodsaapedi
missionis litteris continetur. Sed cum non omnes ctuspraedecessor noster super renuntiatione a te
possent examiiiationi caussB propter nimiam dis- super privilcgio et aliis scriptis facta nullum tibi vel
tantiam interesse.dilectus lilius abbasdeGoizoche, successoribus tuis aut etiam monasterio et duabus
una cum venerabilibus fratribus nostris dicto ar- capellis de Pigavia praejudicium voluit generari.
chiepiscopo, Balbergen. et Misnen. episcopis et Quia vero in eisdem litteris commissoriis expressit
quamplurimis Ecclesiarum praelatis, inter episco- quod indagationem liberlatis ejusdem monasterii
pum,te monachos pacem et concordiam reforma-
et cuni duabus capellis in eadem villa positis aposto-
vit. Iterumautem ad Romanam Ecclesiam latenter licae sedis examini peromnia reservavit, quidquid

accedens et proponens multa eontra monachos et contra formam hujusmandati adelegatispnedictis

episcopum,ad duosjudicum illorum,quos superius ailumestrevocamus etviribus omnino carerecen-
episcopo duximus essesuspectos et a quibus nuper semus reservantes eidem episcopo liberam facul-
;

ipse episcopus pernuntios appellaverat,commisso- tatem ut contra libertatem ipsius monasterii or-
rias litteras impetrasti Qui cum justasexceptiones dinejudiciariovaleatexperiri interim autemdonec
;

episcopinonadmitterent.quasincontinentiprobare ipsa qusestio canonice terminelur, tu et monaste-

volebat,sedem apost. appellavit. Sed ipsis in causa D liura tuum non compellamini obedientiam eidem
nibilominusprocedentibus, invitus accessit ad eos, episcopoexbibere, sed in eo statu maneatis in quo
timensnesua justitia deperiret. Cumaulem, post post impetratum privilegium et ante datum arbi-
alia quse judices ipsi proprio motu fecerant, tenni- trium,dignoscimini exstitisse.Quoniam ergo perso-
num publicandis attestationibus pra°fixissent, ve- nales injuriae quae praecesserantper arbitrum sunt
nientibuspartibus.unus tantum comparuit de judi- sopitaa, cum vos vicissim in pacis osculum recepe-
cibus cum alteriusnuntio qui nec habebatadalios
;
ritis, qurostiones tam superablatorumrestitutione
litteras nec cavere volebat quod dominussuusvices quam super subjectione monasterii duximuscom-
commisisset.Sicquefactum
suas praesenti judici est mittendas. Nulli ergo, etc.
quodsolus Nunburgen. praspositus, licet tribus si- DatumRoma; apud S. Petrum, m Idus Julii, etc.

gillis appositis gesta descripserat quae fuerant ad

sedem apost. destinata; unde dicebant fidem eis
nullatenus adhibendam ; et quia ipsum instrumen-
283 INNOCENTII III
CCCXVIII.
DE NOVO BURGO ET DE VALLE S. GEORGII ABBATIBUS ET
PRiEPOSITO S. SEVERt DE EFFOBDIA.
Ejusrfem fere argwnenti cum superiore.
(Reate, xu Kal. Augusti).
Cum inter vener. fratrem nostrum Mersburgen.
episcopum et dilectum filium abbatem de Pigavia
super diversis articulis controversia verteretur et
eadem srepe fuisset a bonae memoriae Ccelest.papa
prajdecessore nostro commissa, tandem ad prae-
sentiam nostram abbas prtedictus et dilecti filii
Hen. et B.procuratores ipsius Mesburgen. episcopi
accedentes, cum super ea in auditorio diutius no-
stro litigassent, sent-mtiam a nobis accipere me-
ruerunt, cujus tenor ex litteris nostris sententiam
continentibus vobis plenius innotescet. Verum
cum pro defectu probatiomim qua?stio quae verti-
tur inter eos super statu monasterii de Pigavia
non potuerit terminari, nos inquisitionem ipsius
vestrn? duximus experientiae committendam, diffi-
nitiva nobis sententia reservata. Caeterum quia
idem abbas multis et magnis se queritur a dicto
episcopo vel mandato ejus per alios spolialum
per apostolicavobis scripta mandamus atque prae-
cipimus quatenus thesauri Ecclesire, privilegio-
rum,indulgentiarum et aliorum,quibus eum inve-
neritis minus rationabiliter ab episcopo destitu-
tum,facta sibi restitutioneplenaria.super libertate
seu subjectione pra?missi monasterii et aliis quaB
adversus so duxerintproponenda inquiralis.solum
Deum habentes pras oculis,sine personarum acce-
ptione plenissime veritatem et usque ad diflinili-
vam sententiam subl. appellationis diflugio proce-
dentes gesta omnia nobis mittatis sigillorum ves-
trorum munimine roborata ut per ea certiores
; remansit,
effecti,securius in ipso negotio procedere valeamus;
certum terminum partibus assignantes, ad quem
nostro seconspectui reprasentent diffinitivam sen-
tentiamrecepturs3.NullisliLteris,etc.,harum men-
tione non habita, praeter assensum partium, etc.
Quod si omnes, etc , tu dilecte,fili abbas de Novo-
Burgo, cum eorum altero, etc. Testes cogantur.
Datum Reate, xn Kal. Augusti.
CCCXIX.
ARCHIEPISCOPO, DECANO ET PR.ECENTIORI LUGDUNEN.
Commiltitur causa archidiaconatus Cabilonensis.
inter dilectos filios Falconem
Cum pro causa qua
et Gualterum Cabilonensis Ecclesiae archidiaconos
vertebatur, procuratores utriusque partis ad nos-
tram praesentiam accessissent,nos eis dilectum fi-
lium nostrum G. Sancti Adriani diaconum cardina-
lem concessimus auditoremxoram quo ipsius F.
archidiaconi procurator proposuit quod cum olim,
pro variis gravaminibus quae adversarii ejus Gabilo-
nen. Ecclesiae inferebant,ad sedem apostolicam ac-
cessisset, ad dilectos filios abbatem Sancti Martini,
cantorem Eduensem, archidiaconum Flaviniacen.
litteras impetravit ut dictum G. archidiaconum ca-
nonica districtione compellerent ut ob Cabilonen.
Ecelesiae et hominum cujusdam obedientiae ejus,
PP. REGESTORUM LIB. I. 284
A qnffl potestas Boiaci dicitur, molestatione cessaret
et de injurii? illatis ipsum eidem Ecclesiae satis-
factionem cogerent debitam exhibere.Cumque ju-
dices secundum mandatum apostolicum velieiit in
causa procedere,pars adversa,ut judicium declina-
ret,sedem apostolicam appellavit. Adjecit etiam
quod a boiuo memorioD Celestino papa praedec.es-
sore nostro confirmationis litteras impetrarat su-
per quibusdam institutionibus ejusdem Ecclesiae
decommuni assensu capituli constitutis, ex qua-
rum inobservantia Ecclesia ipsa debito servitio
fraudabatur.I.icet autem idem praedecessor noster
venerabili fratri nostro Eduen. episcopo ad ejus-
dem archidiaconipostulationem mandasset ut eas
faceret observari, ipse tamen semel solummodo
r> Cabilonen.capitulo pro his servandis suas litteras
destinavit nec super hoc ultra processit. Petebat
itaque procurator ipse pro archidiacono memorafo
priorem causam committi, conflrmari constitutio-
nes praedictas et ea sibi restitui quae ad utilitatem
ejusdem Ecclesiao coactus fuerat expendisse.Caete-
rum procurator partis alterius ex adverso respon-
;
dit quod cum dictus F.archidiaconus in succento-
rem Cabilonen.Ecclesiae,diaconatus fungentem of-
iicio, in communi dormitorio manus injecisset te-
mere violentas et eum traxisset verberando per
claustrum, tu,frater archiepiscope,eum ob violen-
tam manuum injectionem et violationem immu-
nitatis Ecclesias fecisti excommunicatum publice
nuntiari.Ipse vero ad apostolicam sedem acoedens
confessus est quod in clericum manus injecerat
^ violentas ; supprimens autem quod immunitatem
violasset Ecclesiae, super absolutione sua litteras
impetravit; sed nihilominus in excommunicatione
cum alteram causarum, pro quibus ex-
communicatus fuerat tacuisset. Unde ipsum nec
in jure stare posse dicebat, nec procuratorem
constituere : prsesertim cum is cui caus» suaB
procurationem commiserat ob excessum similem,
eadem innodatus sententia teneretur.Ea etiam ca-
rere viribus allegabat qua? in excommunicatione
positus a sede apostolica impetrarat. Licet autem
per hoc dictus G. archidiaconus ei non teneretur,
nisi obtento prius absolutionis beneficio, respon-
dere nihilominus tamen se dictorum judicum
;
conspectui praesentaret et per litteras venerabilis
D fratris episcopi et dilecti filii decani ipsius Eccle-
siaj ostenderat quod nec ipse adversus eamdem
Ecclesiam nec Ecclesia adversus eum haberet
aliquam quffistionem et litterae quas adversarius
ejus obtinuerat ab apost. sede impetratae non
fuerant de capituli voluntate. Accedente igitur die
altera quae ipsis fuerat assignata, cum super eo
qua^reretur a partibus utrum renitente capitulo
dictus F. archidiaconus esset pro Cabilonen. Ec-
clesia contra eumdem G. archidiaconum admit-
tendus, ipse G. propter suspicionem judicum ad
sedem apostolicam appellavit. Ad ea vero qua; su-
per servandis consuetudinibus Ecclesiao proposita
fuerant sic respondit quod cum memoratus episco-
283 PONTIFICATUS ANNO I, CHHISTI H98.
pus dictis decano et capitulo mandavisset memo- A CCCXX.
ratas consuetudines observari, responderunt se P. SCHALAHOLTDEM. ET B. HOLEM. EPISCOPIS ET ALIIS
ipsas libentius servaturos, nisi paupertas Ecelesia. ECCLESIARU5I PR/ELATIS ET CLERICIS UNIVERSIS PER
impediret adjicientes, ut statum Cabilonen. ec-
; ISLANDIA.M CONSTITUTIS.
clesiae per suas litteras sedi apostolica? nuntia- Significat eis graviaquxdam vitia qux per Islandiam
rent. Ex his igitur concludebat nec expensas quas coiriyere debeant.
(Reat., iii Kal. Aug.).
diclusF.archidiaconus fecerat ipsi debere restitui,
cum potius,ut ab excommunicationis vinculo sol-
Quamvis insula vestra lonjo terrarum tractu ab
Urbis partibus sit remota,vos tamen,quod aposto-
veretur, adsedem apost. accessisset nec eum esse
licai provisionis non sitis extorres, aistimare de-
super confirmandis Ecclesioe consuetudinibus au-
betis,cum ex injuncto nobis apostolalus officio fa-
diendum, cujus non polerat litteras procurat.onis
cti simus secundum Apostolum sapientibus et in-
ostendere,inio ipse procurator esse a capitulo ins-
sipientibus debitores, et ila pastoralem sollicitu-
titutus.Propter quod cum instantia postulabat or-
dinationem Ecclesia. dictis episcopo et decano
dinem gerimus de propinquis, quod eam extendi-
committi ita quod quidquid de majori et saniori
;
mus etiam ad remotos,quos abscntes corpore,spi-

parte capituli, "tam super instituendis canonicis

P^sentes, charitatis brachiis amplexa-
ritu vero
-i;:- - j -_j:_..:_ . t, ... _
R
D mur.Sanc dilectum filium Erlend. abbatem, lato-
quam super aliis ad ordinationem ejusdem Eccle
ji . i

siae pertinentibus, constituerent, non obstante

rem pra.sentium quem ad nos transmittere cura-

contradictione paucorum, inviolabiliter servare-

bona testimonii virum, paterna beniguitate
vistis,

recepimus et sicut eo didicimus referente, licet

tur, nec obstantibus litteris super servandis piao-
diclis consuetudiuibus ad dictum Eduen. episco-
pum destinatis.Petebat etiam dictum F. archidia-
conum excommunicatum denuntiari cum nec
nullas ex parte vestra portaverit nobis litteras si-
gillatas, quas tamen asseruit se amisisse in maris
periculis constitutuin, nonnulla in partibus vestris
;

salisfecisset passo injuriam et de violatione im-

velut in usum et consuetudinem sunt redacta,qu_e
munitatis Ecclesiaa non fecisset aliquam mentio- ah agro Dominico sunt studiosius exstirpanda, ne
per spinas et tribulos semen evangelicum suffoce-
nem.Ex parte vero pradicti F archidiaconi taliter
tur. Inter quae sequentia duximus ad cautelam,
fuitad objecta responsum, quod licet super vio-
exempli gratia, exprimenda ut per ea studeatis
lenta manuum iujectione accusatus fuisset, ei fuit
:

cajtera vitia capitalia evitare per quae ira Dei ve-

solummodo introitus interdictus sed
Ecclesise ;

nil in filios diffidentia., qui slercora pro croceis

postmodum ad apostolicam sedem accedens, sine
contradictione qualibet fuerat absolutus.Nos igitur
amplectuntur, et luci tenebras anteponunt. Et ut
incipiamus a primo inobedientiaB vitio per quod
causam ipsam vestro examini committentes, dis- G
cretioni vestra. per apostolica scripta mandamus peccatum intravit in mundum, cum in Ecclesia
Dei diversi gradus, adinstar ccelestis curia., sint
quatenus,si vobis constiterit dictum F.archidiaco-
numob duplicem causamexcommunicatumfuisse, distincti, ut secundum dispositionem superiorum
et expressisse tantum alteram in litteris quas su-
obtemperantibus inferioribus, cuncta rite proce-

per absolulione sua ab apostolica sede obtinuit, dant, unde et Romana Ecclesia tanquam magis-
tra non humana sed divina dispositione universis
ipsum tanquam excommunicatum satisfacere Ec-
et singulis per orbem Eeclesiis est piailata, ut ad
clesia. sua. de altera, monilione prasmissa, per
censuram ecclesiasticam appellatione remota co- eam velut caput alia; sicut spiritualia membra res-

gatis. Praedictas vero constitutiones,

pondeant : cujus pastor ita suas aliis vices distri-
si eas de as-
sensu capituli majoris sanioris partis sine pravi- huit ut, caiteris vocatis in partem sollicitudinis,
solus retineat plenitudinem potestatis, ut de ipso
tate qualibet inveneritis esse factas et possibilitas
Ecclesia. patitur, faciatis inviolabiliter observari.
post Deum alii dicere possint : Et nos de plenitu-
In aliis ordiuationem Ecelesia. praedictis episcopo dine ipsius accepimus (Joan. i, 10), sicut idem E.

et decano auctoritate apostolica committatis ita abbas nobis diligenter exposuit, qui suntinter vos
;

subditi, dum praslatis suis, in his qua. agunt per-

ut qu» cum majori parte capituli tam super ca- p>
nonicis instituendis quam super aliis canonice peram, noluut humiliter obedire ac secundum
duxerint statuenda, non obstante contradictione ipsorum monita salubria declinare a malo et fa-
cere bonum, contra torrentem dispositionis di-
vel appellationepaucorum, obtineat firmitatem.
vinos brachia nituntur extendere et quasi contra
Expensas vero antedicto archidiacono restitui fa-
stimulum calcitrare qua. sic disposuit gradus et
ciatis, si legitime probare potuerit se de Capituli ;

mandato suscepisse pra.dieta negotia promovenda ordines differentes, ut reverentiam minores ma-

et propter hoc ad sedem apostolicam accessisse.

joribus exhiberent. Profecto qui talia agunt, re-

Nullis litteris, etc praeter assensum partium,etc. gnum Dei non possidebunt, erroris magnitudinem
,

Quod si omnes, etc, tu, frater archiepiscope, cum non pensantes, cum secundum Prophetam pecca-
eorum altero, etc. tum hariolandi sit repugnare, et scelus idolola-
triai nolle acquiescere. Hi nempg vel sunt poten-
Datum, etc.
tes ; et peccata sua propria temeritate defen-
dunt, non attendentes quod legitur : Potentes
 ;

287 1NN0CENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 288

potenter tormenta palientur [Sap. vi, 7), et : Depo- A CCCXXI.

suit potentes de sede (Lwc. i, 52). Vel minores. Et (Datum, ut supra).
ut licentiusproruant in peocatum majorum luitio-
In eumdem fere modum scriptum est principibus
ne defcndore se nituntur, declinantes corda sua
etpopulis per Tslandiam constitutis. Quarnvis insula
in verba malitiae, ad excusandas excusationes in
vestra, ut siqrra, etc, usque ad verbum libere per-
peccatis ; tanquam in cxtremo examine, quando
petrari quos salvos fleri cupimus et ad agnitio-
unusquisque onus suum porfavit,
;
illi possent eos
nem veritatis venire : ad quod viam vobis salu-
a venlura ira defendere qui pro suis sceleribus
liriter praeparabit, si habueritis in his quao Dei
aHernis incendiis reservantur.Quid de homicidiis,
sunt obedientiam ad praelatos et eos imo Deum in
incendiis et fornicationibus referemus, et quod
ipsis curaveritis honorare, in quibus contemplis
excommunicatis communicare praesumitis et prae-
Deus spernitur et in receptis recipitur et etiam
s>ertim Suero (116) et excommunicato et apostatae,
honoratur, opera impenderitis in operibus pie-
et
Deo et sanctis ejus pro suis actibus inimico? Si tatis et praesertim eleemosynis conferendis, qua-
vellemus ad unguem singula persequi qua? inter
ruin efficaciam Scriptura commendans inquit :

vos dicuntur peccatis exigentibus frequeutari, pa- Sirni miiiit exstinguil ignem, ita eleemosyna pecca-
gina cresceret in immensum et taedium legenti-
bus et audientibus generaret. Dolemus ergo plu-
g ^ ex$tinguiL Ca5terum quoniam adhuc habemus,
etc, ut supia.
rimum et tristamur haec inter vos libere perpe-
Datum, ut supra.
trari.Sed veremur admodum et movemur ne for-
CCCXXII.
te, quod absit, propter dissolutam negligentiam

vestram ista proveniant, quae dum negligitis per- HYDRUNTINO ARCHIEPISCOPO.

turbare, quid aliud facitis quam foiere facti canes Quod filius ex ea susceptus quse putabatur esse concu-
muli, non valentes latrare ? quibus dicitur per hina, et post apparuit quod esset legitima uxor,
sit legitimus.
prophetam Clama, ne cesses, quasi tuba exalta vo-
:

cem tuam, annuntiabo populo meo scelera eorum, et (Reat., iii Non. Aug.).
domui Jacob peccata eorum (Isa. lxviii, 1). Unde Per tuas nobis litteras intimasti quod Rao
(117)
Apostolus inquit Ephesiis Mundassunt manus mex : de Aceresia ex muliere quadam quam, secundum
a sanguine oinnium veslrum. Non enim sublerfugi opiniouem majoris partis viciniae, in concubinam
quominus annuntiarem vobis omne consilium Dei habebat, prole suscepta, quamdam prius et aliam
(Act. xx, 27).Mundus ergo a sanguine ipsorumnon ea defuncta duxit uxorem et ea ex qua prolem su-
esset, si eis annuntiare Dei judicium noluisset sceperat virum sibi alium copulavit. Processu
quia cum increpare delinquentes noluerit, eos ^ vero temporis idem Rao in pra;sentia multorum
proculdubio lacendo pastor occidit.Cum itaque in flrmavit proprio juramento quod eam quam babe-
tremendi die judicii de vestris et subditorum ves- re visus fuerat concubinam, prius affldaverat in
trorum actibus debealis reddere rationem, quin uxorem quam ex ipsa filium genuisset ; et cum
etiam et de omni verbo olioso quodcunque locuti post juramentum illud per sex aunos et ullra vi-
fueritis ; hortamur universitatem vestram, mone- xisset, dum ageret in extremis, eum quem ex illa

mus in Domino et per apostolica scripta manda- susceperat filium legitimum appellavit el ha^re-

mus quatenus contra delinquentes quasi contra dem inslituit in testamento. Cum autem tuae fuis-
bestias Ephesi viriliter exsurgenles, ne post cur- set inquisitioni et decisioni commissum, an filius
sum vitae labentis in manus Dei viventis quod sic susceptus legitimus esset haeres ipsius R.et ad
horrendum est, incidatis, murum vos pro domo ejus patrimonium admittendus, propter id quod
Domini non dubitetis opponere et contra faciem ex quadam memoriae Alexandri
decretali bonae
Damasci turrim vos inexpugnabilem opponentes, (118) papao pradecessoris nostri standum esse su-
evellere ac destruere, aedificare pariter et plantare per hoc verbo viri et mulieris credebas, testes a
unanimiter procuretis quao in Ecclesia Dei evel- filio ejusdem R.productos provide suscepisti qui- :

lenda et destruenda, aedifieanda fuerint et plan- fj bus legitime comprobavit prffidictum R. matrem
tanda. Cajterum quoniam adhuc habemus multa suam in capella Sancti Sergii affldasse ;
propter
vobis dicere qu;e non possunt commode per prae- quod eum ipsius R. hicredem esse legitimum ju-
sentem epistolam declarari praemissis breviter ;
dicasti. Nos igitur attendentes quod plus est quod
prffilibatis,charitati vestrao duximus pradicendum in verilate agilur quam quod simulate concipitur,
quod auctore Patre luminum, a quo omne datum licet tam diclus R. cum, ea dimissa quam ut
est optimum et omne donum perfectum, in pro- concubinam habuerat, ad alia vota transivit,
ximo invento viro secundum cor nostrum,eum ad videatur ex ipso facto quod matrimonii m inter
vos mittere disposuimus : per quem de singulis eos celebratum fueril denegasse quia tamen :

quae omitlere vel facere debeafis et omnibus quae desponsatio per testes legitimos comprobata eos
fuerunt nobis ex parte vestra proposita, cum ad malrimonialiter fuisse conjunctos ostendit, sive
vos venerit, efficiemini certiores. desponsatio ipsa fuerit de proesenti, ut per con-
Datum Reat., iii Kal. Augusti, etc sensum legitimum et verbis de praesenti expres-

(110) Vide infia epist. 382. (118) Cap. Transmissx, Qui filii sint legi-
( 1 1 7J Cap. Per tuas littcras. Qui filii sint legitimi. limi.
289 PONTIFICATLS ANNO I, CHRISTI 1198. 290

sum, sive de futuro, ut per sequentem carnis co- A sanguineis attentatum, divina Scriptura testante
pulam matrimonium inter eos fuerit celebratum, quod anima qua? peccaverit, ipsa morietur filius ;

non tam decretali dicti prredecessoris nostri, quaa non portabit iniquitatem patris neque pater ini-
in casu dissimili loquitur.quam inductis probatio- quitatem filii quamvis boc ipsum verius ad aeter-
nibus innitentes, te processisse legitime respou- nam quam ad temporalem referatur vindictam.
demus et sententiam tuam auctoritate apostolica Datum Heat., u Nonas Augusti, ponl.nostri anno
confirmamus prasentis scripti patrocinio com-
et primo.
munimus : auetoritate tibi preesentium injungen- CCCXXIV.
tes utsenteutiam ipsam facia monitione prfflmissa ATREBATEN. EPISCOPO ET DECANO CAMEKACE.NSl.
per censuram ecclesiasticam inviolabiliter obser- Vt regein Francorum eogat duci lotharingise dotem
vari. Nulli ergo, etc. reddere

Dalum Reat, m Nonas Augusti. (Reat, vin Id. Augusti)

CCCXXIII. Sicut ex parte dilecti filii uobilis viri ducis Lo-
OSCEN. ET TIRASONE.N. EP1SCOF1S. tharingiaa nostris fuit auiibus iutimatum, quando
De diacono cujus amiei abbatem traeiaarant. nobilem mulierem Hathildem, neptem Philippi
(Reat., ii Non. Augusti). quondam comitis Flandriae, sibi matrimonio copu-
(119)Petrus diaconus et monacbus Sancti Joan- B lavit, idem comes redditus quinquaginta talento-

nis de Pinna sua nobis insinuatione monstravit rum percipiendos anuuatim in terra Bolonia? prae-
quod cum in saeculari adbuc habitu constitutum, fato duci assignavit in dotem, quw post obitum
in Ecclesia de Rigulo quoddam beneticium obli- ipsius comitis nullatenus potuit obtinere et in- ;

neutem, abbas ipsius Eeelesia; illum eodem beue- super ipse comes eamdem terram obligavit ei pro
ficio spoliasset,cognati et amici ejus abbati sa?pius trecenlis marcis et seplem millibus talentorum.
supplicarunt ut beneticium sibi restitueret memo- Quia igitur prasscripta terra ad proprietatem est
ratum.Quo nolente ipsorum precibus acquiescere ( charissimi in Cbristo filii nostri Pbilippi illustiis
iratiplurimuni et commoti,noctequadamin domo regis Franciaa devoluta et dos pertiuet ad conju-
diacoui convenerunt, et coena facta dixerunt quod gium,quod est magnum in Ecclesia sacrameutuiu:
vindictam volebant sumere de abbate.Inliibiti au- nos, qui secundum apostolum sapieutibus sumus
tem expresse ab eodem diacono ne abbatem occi- et insipientibus debitores, discretioni vestra per
derent vel aliquid ei facerent unde ordiuis sui di- niandamus quatenus eumdem re-
apostol. scripta
scrimen incurreret et anirnae detrimentum, in gem, ut super praemissis memorato duci satisfa-
eum nibilominus irruerunt et plagis impositis ciat ut tenetur moneatis ddligenter et efiicaciter

abierunt semivivo relicto unde post dies aliquot

; Q inducatis. Alioqui, partibus convocatis, audiatis
spiritum exhalavit ;120). Ab illo autem tempore causam et eam fine debito terminelis. Quod si

usque hodie pnedictus diaconus de eo quod con- ambo, etc, tu, frater episcope.
ligerat tristis effectus, ab administratione cessa- Datum Heat., vm Idus Aug.
vit ; et nondum habitum induit
expleto biennio, CCCXXV.
monachalem. Unde a nobis suppliciter petiit edo- CORRADO ET PETRO QUONDAM FILUS MALABRANCE.
ceri utrum posset in ofticio diaconi miuistrare et ;
Fuellu ante annum septimum sponsalia contrahere
si hoc ei liceret, an posset ad majorem ordinem non potest.

promoveri. Licet autem, si pramissis veritas suf- (121) Ad dissolvendum quod factum fuerat inter
fragatur, praafatus diaconus super abbatis interitu Joannem filiuui nobilis viri Leonis de Monumento
non videatur esse culpabilis.quia tamen bonarum et S.filiam quondam Matthaei deFortebrachio super
mentium est ibi culpam agnoscere ubi culpa non matrimonio contrahendo,in nostra et fratrum nos-
est.quod ab administratione officii se propria vo- trorum prassentia fuit ex parte vestra propositum
luntate suspendit vel habitum induit regularem, qnod,cum dicta puella nondum ad septermiumper-
sibi non ad peceatuui ascribimus,sed ad meritum venisset. cumipsa nec matrimonium contrahi nec
i putamus. Quocirca fraternitati vestra per apos- p. sponsalia potuere. Defuit etiam consanguineorum
tolica scripta mandamus quatenus, si pra?missa assensus, qui prascipue sunt in talibus requirendi.
noveritis veritate subnixa, sa^pedictum diaconum Quod et si ;etas sufficiens exstitisset et consaugui-
non solum diaconatus officio ministrare, sed
in neorum intervenisset assensus-personm tamen nou
etiam ad ordinem presbyteratus ascendere, si sunt legitimae ad matrimonium contrahendum, li-
aliud canonicum non obstiterit impedimentum,li- nea consanguinitatis obstante.Accusatione vero su-
beramconcedatisauctoritateapostolicafacultatem per consanguiuitate propositaet tam ex parte juve-
prajsertini si super hoc non fuerit respersus infa- nis quam ex parte puellffi consanguinitatisgradibus
mia, cum non debeat imputari quod contra pro-
ei computatis, cum eam velletis idoneis testibus com-
hibitionem ejus expressam, eo causam vel occasio- probare, pr;e'"atus Leo multas exceptiones propo-
nem non dante, ausu sacrilego proponitur a con- suit,per quas nitebaturvos ab accusatione multipli-

(119) Cap. Petrus diaconus, De homicidio. (121) Cap. Ail di^ohciiiltiut, De desponsatione
(120) In quarta Collect. expirui. it. impuberum.
Patrol. CCXIV. 10
 .

INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 292

291
exceptionibus ipsis A sunt sedi apest.reservata,super hoe plenam habeat
cilerremovere. Cumqne super
diutius disceptatum, auditis el pplestatem sane intelligenlibus id nullum dubita-
fuisset utrinque
hinc inde proposi- tionis scrupulum generabit cum non humana sed
inteUectis quacunque fuerunt
;

fratrum nostrorum interloquendo divina fiat auctoritate quod in hac parte per sum-
;a de consilio
pronuntiavimus inter dictos juvenem
et puellam mum pontificem adimpletur, qui non hominis
nec sponsalia fuisse conti icta, puri, sed veri Dei vere viearius appellatur. Nam
tiee matrimonium
puellam nondum ad septennium per- quainvis simus apostolorumprincipis successores,
cum constet
aecusatio loeum habebat^ non tamen ejus aut alicujus apostoli vel hominis
venisse. Quocirca nec
quod possel legitime accusari de. sed ipsius sumus vicarii Jesu Christi. Unde quos
cum non esset :

polerat consanguinitas, ut interdi- Ueus spirituali eonjunctione ligavit, non homo,

nuntiari tamen
ceretur matrimonium contrahendum. Ad denun- quia non vicarius hominis, sed Deus, quia Dei vi-

tiationem ergo legitime comprobandam

festum carius, separat, cum episcopos a suis sedibus per
proximo venturum pro ter- eorum cessionem, deposilionem et translationem
Omnium Sanctorum
solum aliquando removemus. Quoe tria ex hac quam os-
mino assignamus;-salvis exceptionibus non
proponendis. Ne vero quid- tendimus ralione merito sunt Romano tantum
propositis sed etiam
p.
interim in puellam carnaliter (122) attente- pontifici reservata qui licet alios episcopos voca-
quam ^ :

interdicimus ut in verit in partem sollicitudinis, sibi tamen retinuit

tur auctoritate apostol. firmiter
novo non procedatur ullerius do, plenitudinem potestatis.Siquidem ex litteris vene-
ipso negotio de
vel.denuntiatione rabilium fratrum nostrorum Mediolanen. et Ra-
nec vel a denuntialione cessetur
con- vennat. archiepiscoporum et Vercellen.Terdonen.
probata,ordine judiciario procedatur.Quod si
nostrum in praejudicium ipsins Placentin. Parmen. Lauden et Mutinen.episcopo-
tra interdictum
esse de- rum,et dilectorum filioruin capituli,preepositurum
quidquam fuerit attentatum.illud irritum
omnino carere. et universi cleri.consulum et populi Papien. acce-
cernimus et viribus
GGGXXVI. pimus, quod bonas memoria; L. Papiensi episcopo
FAVENTI.N. EPISCOPO. viam universae carnis ingresso, ipsi capitulum et
cleius Papien. in te unanimiter convenerunt, te
Lkcntiam indulhet transeundi ad Ecckdam Papkn-
sem. sibi petentes in episcopum ab apostolica sede con-

(Reat.., vi ld. Augusti). cedi licet, quod negligentiae ipsorum ascribimus,

;

Sacra docente Scriptura didicimus,ut quod Deus ipsi te elegisse scripserint, quem eis eligere non
rjnjunxit, homo non separet [Matth. xix, 6).
Duplex licuit, sed tanlummodo postulare : quia cum esses

est autem conjunctio conjugalis : una secundum spiritualiter alligatus uxori, nisi faeta prius solu-

carnem, qu» carnalis dicitur ; altera secundum G tione, in te non poterat legitime consentiri. Quia

spiritum,qua; spiritualis non incongrue appellatur. vero in talibus evidens utilitas et urgens necessitas,
Utramque designat Apostolus qui verbum illud ex- secundum instituta canonica, solent etdebeut at-
ponens, Propler hoc relinquet homo patrem et ma- tendi utrum hwc postulationem ipsorum favoralu-
;

trem, et adhserebit uxari suas, et eruni

duo in came lcm redderent etassensu sedis apostolica? non indi-
una (Marc. x, ~\ consequenter adjunxit Hoc au- : gnam cum fratribus tractavimus diligenler. Visum
lem dko magnum sacramentum in Christo et in Ec- est nobis et fratribus nostris non modicum utile,

clesia (EpAes.v,32).Nam carnalis conjunctio,quse est utde minori civitate ad majorem,de minus populo-
inter virum et legitimam feminam sacramentum sa dieecesi ad populosiorem,de minus nobili ad no-
conjunctionis quae consistit inter biliorem Ecclesiam transire debeas:ubi concessum
est spiritualis
GhristumetsanctamEcclesiam.Conjunctiocarnalis tibi scientiffi et eloquentia^ donum ad profectum

hoc efficit ut sint duo in una carne, secundum il- plurimorum valeas exercereet credilum tibi talen-
iud quod Veritas ait : Itaque jam non suni duo, sed tum sub usuris fertilioribus valeas erogare. Neces-

una caro [Matth. xix,0). Conjunctio vero spiritualis sarium etiam subliliterintuentibus videbatur,cuin
uno spiritu,secundum illud si a sede apostolica nuntii, quosdicti capitulum et
id efficit ut sint duo in

quod dicit Apostolus Qui adhoerel Deo, unus spiri- n clerus

:
Papien.ad nosdestinarunt,vacui redivissent,
autem.carnali scilicet praeter personarum laborem et magnitudinem
tus est cuni en (i6id.):Utrique
competit quod superius expensarum, quas frustra fecisse dolerent,dissen-
et spirituali conjunctioni,
inconveniens Ecclesia? Papiensi forsitan
estprffimissum Quod Deus conjunxit, homo uon se-
:
sionis
matrimo- proveniret, quod nobis et Ecclesiae Romanss posset
paret [ibid.),vA nec liceat homini carnali
copulatos dividere nec spirituali coir ab aliquibus iinputari.De tua igitur idoneitate se-
nio legitime
et suam Ec- curi,utpote cujus scientiam et eloquentiam ac mo-
jugio canonice vinctos, ut episcopum
posset ex runi honestatem nosetfratres nostri plene cogno-
clesiam, separare. Licet autem videri
hisquodsummuspontifexspiritualematrimonium, vimus, dmn apud sedem esses apostolicam consti-
exempla sequentes, ut vetera
tutus, et familiaria
episcopi scilicet et Ecclesi», separare non possit,
cumtamenexconsuetudine, quasest optima iegum relinquamus,cum temporihus nostris, de episcopo
interpres, et sacris canonibus habeatur quod per in episcopum, ut Venefranus in Aversanum, de

cessionem.depositioneni et translationein.qure soli

(122) Haec vox deest in tertia Collectione, recte.

 293 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 294

episcopo in archiepiscopum, ut Gratianopolitanus \ principum ad principes Occidentis, stetit fideliter

in Viennen.de episcopo in archiepiscopum,ut Tar- et constanter coram ehariss. in Christo filiis nos-
sen. in Nazaren. de archiepiscopo in patriarcham, tris Philippo Francorum et R. Anglorum regibus

ut Caesarien. in Hierosolymitan. et quod plus est, illustribus verbum legationis et causam exposuit
de archiepiscopo in summum pontificem, sicut Crucifixi. Et licet in ore ejus verbum Domini non
bonae memoriaeUrbanus papa praedecessor noster, fuerit alligatum,nec aliquid ex contingentibus
qui de Mediolanen. Ecclesia fuit in pontificm Ro- omiserit quia tamen uterque regum in allerum
;

manum assumptus, translationes fuerint sa^pius
celebratae,supradictorum capituli et cleri petitioni
clementer annuimus et ut a Faventin. transeas ad
Ecclesiam Papien. de benignitate sedis apostolieaa
farultatem tibi liberam auctoritatepra;sentium in-
dulgemus. Nulli ergo, etc.
Datum Reat, vi Id. Augusti.
proprias intendebat injurias vindicare, neutrum
ad plenum tetigit injuria Jesu Christi.Quamvis au-
tem voluissent eidem episcopo honores in regnis
suis et amplos redditus assiguare, maluit tamen
excutere pulverem de pedibus suis, terram eorum
egressus in testimonium illis,quam suae legationis
causa neglecta, exsule ac paupere Christo ditari :

CCCXXVII. aestimans quia non fuerunt digni paratis

vocati
ALFONSO EPISCOPO ET CAPITULO AURIEN. nuptiis et triumpho in quorum manibus tauros
li
Gonfirmatur illornm statutum de numero canonico- pingues, qui eum obsederant, et altilia, quas in
rum. hffireditatem Domini status tulerat aquilonis,Chri-
(Datum Hoin;i'), stus forsitan occidisset malens per nos in subsi-
:

Postulatum fuit a nobis ex parte vestra quod dium pauperum terrae Orientalis, saltem paupe-
deliberatione providaunanimiterstatuistis ad con- rum et debiliummultitudinemcongregare; neforte
servandam indemnitatem Ecclesiao et repellendam consentirent majores, et dicerent Manus nostra :

quorumdam potentum improbitatem, qui Eccle-
siam vestram saepius praegravabant, ne plures
ginta sex canonicis liceret in vestra Ecclesia ordi-
nari, auctoritas sedis apostolieae confirmaret.
ergo vestris justis postulationibus annuentes,prae-
missum canonicorum numerum, sicut a vobis
provide noscitur institutus, ratum babentes, salva
in omnibus apostolica; sedis auetoritate, prasenti
pagina confirmamus nisi forte in tantum ex-
;
non Deus, fecit hsee omnia (De«<.xxxu,27).
excelsa, et
tri-
Cum igitur ad verbum ipsius,imo potius ad vocem
Domini per universam Italiam inter nostrae pro-
Nos motionis initia litteras curaverimus destinare nec
ei expediat ut appareat in conspectu Domini va-
cuus sine fructu recedens,ipsum de voluntate fra-
trum nostrorum non ad petitionem suam,sed mo-
tum nostrum, ad monasterium vestrum duximus
destinandum ut ibi aeris inclementiam temperie
;

creverintEcclesia3facuUates,quodexeiscommo-
G f ugiat
antu mnali. Rogamus igitur universitatem
de valeat pluribus canonicis provideri. Nulli ergo, vestram, monemus et exhortamur in Domino, per
etc. apost.vobis scripta mandautes, quatenus eum be-
Datum Rornae, eic. nigne recipientes pariter et devote, sicut tantum
CCCXXVIII. episcopum decet et populi Christiani legatum, ho-
R. SANCTORUM MARCELLINI ET PETRI PRESBYTERO CARD. norare curetis et in necessariis omnibus ita libe-
ABBATI ET CONVENTUI CASSINEN.
raliter ei providere, quod nos idgratum habere
Ipsis commendat episcopum S. Georgii, ul eum libe-
possimus et ipse vobis et Ecclesiae Cassinen. in
raliter, dunec oonvalescal, alant
posterum obligetur, ac vos religiosos litteratospa-
(Datum Romae).
honestos videaniini affectuosius inDomino
riter et
Apud religiosos extrinseca et aliena commenda-
amplexari scituri quod sicut gratum nobis erit
:
tionenon indiget quem propria et innata intus reli-
plurimum et acceptum si eum officiose curaveri-
gio et scientiae prorogativa commendant. Et non
tis honorare, ita pro certo grave nobis et moles-
minus his duobus juvat causa quam gerit. Virtus
tum existet, si, quodnon credimus,mandatum no-
euim sese diligit aspernaturque contraria et similia
strum neglexeritis exaudire, cum ejus provisio
in similibus delectantur Quanta enim religione po
" lagiS P rffimium «ternum proficiat quam
leat venerabilis frater noster e episcopusTancti D ei
? bis f*commodum
accedat ad temporale.
Georgii et locus indicat in quo laudabiliter olim
Datum Roma3, etc.
abbatis implevit officium, utpote in quo vigent re-
CCCXXI.
gularia instituta, et canonica disciplina servatur,
CALARITAN. ARCHIEPISC, EPISCOPO SORAN. ET ELECTO
et dignitas ad quam est vocatus, evidentius ipsius
TURITAN.
mores ostendunt. Quantum vero et in quibus pe-
Eis committitur causa archiepiscopi Arborensis contra
ritus existat, eloquentia sapientise ac verbum ejus capitulum suum.
testimonium perhibet veritati. Quod tanto melius (Reat., iii Id. Augusti).
ex ipsius familiaritate quam nostra significatione Cum pro controversiis quae inter venerabilem fra-
plenius cognoscetis, quanto fidelior testis est ocu- trem nostrum archiepiscopum ex una parte et dile-
lus quam auditus. Gerens autem causam non pro- ctos filios canonicos Arboren.verterentur ex altera,
priam sed communem, non privatae personae sed ipse archiepiscopus et Petrus de Staura presbyter
Ecclesiae,irno Christi functuslegatione Orientalium ex parte capituli ad nostram praesentiam accessis-
293 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 29G

-
ni. ilicius P. presbyter archiepiscopum paralum \ remediuni convolavit. Postea vero Pisani facientes
i ise se «lixii in multis et gravibus accusare : quem in eum impotum quem petieral advocatum, ipsum

iper homicidio, perjurio, excommunicatione, in- occidere voluerunt. Compulsus tandem a saepedi-
i
andiis, incantatiombus, lardatione hominis cum cto Pisano archiepiscopo, appellatione salvaquam

l irdo el cera, et quod a nepote suo Saracenis de fecerant,excludendo P. memoratum, tanquam

Siciliavendi eoncessit Eccle ias suaB mancipium minus idoneum, respondit quod eum non posset
Christiannm et aliis enormitatibus et capitulis vo- ullatenus accusare ; el hoc incontinenti constare
lebat impetcre adversus eum tempore congruo poteral, uL dicebat.Et quoniam jamdicti marchio-
propouendis.Verum ipse archiepiscopus proposuit nis et suorum instinctu falsos contra se testes ti-

i-x adverso, quod cum bonis Ecclesiae suaa per no- muit introduci ct memoratus Pisanus arehiepisco-
bilem virum Vulliel. marchibnem judicem Calari- pus laicos testes bonffi opinionis et famae conlra P.
t in. et complices ejus esset minus rationabiliter adversarium suum admittere recusabat,denuo pro-
destitutus, non tenebatur aamulis respondere, cjui pter praemissa gravamina coram majori parte prae-
cum praedictd marchione spoliationem suam fue- latorum Sardinice sedem apost.appellayit et cum ;

l.iul macbinati, nisi esset antea restitutus : quos apostolos ab antefato archiepiscopo poslulasset,
i
, i;un
,,,,.. „__..__„._..,. sua
ab accusatione
...j dicebal
__.„ _.^ aliis
- rationibus et ul compelleret
„.....„ marcbionem
_ _ ne_ impediret
„ eum
„_....

repellendos. Unde aulem pra&dictos marchionem. quo -minus posset de rebus archiepiscnpatus silii
et canonicos adversus se commotos diceret exsti- suinere necessaria, nihil horum potuiL oblinere,
lisse, sequentia v ,'s verha poterunt edocere. Cum quinimo poslea fuit per marcbionem ipsuin equis
eniihidem marchio auctoritate quondam apo. se- propriis spoliatus, qui etiam inbibuisse dieitur uL
disexcommunicatiouis vinculo innodatns,nobilem nullus eum in navi sua reciperet, ad Rnm. Eccle-
virum A.Arboren.judicem et tilium ejus parvulum siam accedentem et hospitalarium quemdam,qui
;

cepisset et nequiter carcerali fecisset custodisa babebat vestes ipsius arcbiepiscopi commendalas
mancipari,eorum terra quuin ab Ecclesia Rom.te- ad lempus, fecit in cuslodia detineri apponens ;

nebant per violentiam occupata, pse arohiepisco- i etiam iniquitatem iniquitati.per judicem Turrilan.
pus, qui natione Januen. erat, iram ipsius mar- eum capi fecit, et arcto carceri mancipari, longo
ehionis et cpii secum erant metuens Pisanorum,ad tempore compedibusferreisreligatum.Testes etiam
partes alias declinavit in eujus absentia marcbio
; partis adversaa post recessum suum dictus Pisan.
et fautores ejus Arboren. Ecclesiam spoliarunt in archiepiseopus adversus eum prnponiturrecepisse.
parte et suffraganei sui et clerici dicto marchioni, Postea vero, sicut Domino placuit, liberatus, de
tunc excommunicatione notato,Arboren.terr_3 sce- quas occupaverat marcbio
reljus archiepiscopatus
itrum solemniter conGesserunt. Verum cum tem- C saBpedictus, niliil Arboren arcbipresby-
potuit per
pore procedente idemarchiepiscopus adEcclesiam terum el per suum canonicum obtinere quin :

suam reversus praefatos clericos de eo quod,ut si-
bi videbatur in contemptum apost sedis feceraut
ledargueret, nec vellet sine lnandato apo. sedis
prajfatum marchionem habere patronum limen-
teSjiit credebatur, clerici ne coram ipso arcbiepis-
copo dc sua possent inconLinenlia conveniri, con-
potius duo de clericis suis, post appell. ad nos
interpositam, septem panes cercos, quos ad do-
mum Temipli mitlebat, sibi per violentiam alislu-
: lerunl. Quia vero neulra partium fidem nobis fa-
cere poterat de pra?missis,causam ipsam de volun-
tate ipsorum vobis duximus committendam per ;

t.ra eum cum diclo marchione seditionem fecerunt, mandantes

apostolica scripta districte praecipiendo
c;uem nihilominus in populo dilfamantes,per duos quatenus, si rem ita noveritis se habere, cnin lai-

de sociis suis ad sedem apost. appellarunt sed ; cis super Ecclesiis et personis ecclesiasticis non
duobus mensibus postelapsis, peenitentia ducti, ab sit attributa potestas, quidquid a saepedicto mar-
co veniam postulanles, remissis utrinque injuriis, chione et fautoribus ejus in praBJudicium pramo-
in ipsii.s gratiam redierunl.Cum autem postmodum minati Arboren. archiepiscopi vel Ecclesia? nove-
venerabilis frater noster Pisan.archiepisoopus, le- riiis atteutatum denuntiantes penitus non tenere,

gatus Sardiniae,illuc venisset, praefatus P.de Staura
clericus Arboren.procurator a capitulo constitutus,
super remissis [/'. pnemissis] conviciis dictum ar-
cliiepiscopum ad sedem ap.appellavit.Sed in prae-
D adfaciendam silu restitutionem plenariam prasfa-
tum marchionem et complices suos, omni contra-
dictione et appellalione cessantibus,per censuram
ecclesiasticam compellatis et non obstante quod
;

sentiadicti archiepiscopiPisani partibuseonstitutis saepedictus Pisan.archiepiscopus, post appellatio-

cum canonici Arboren.ibidem vellent suum arcbi- nem ad nos interpositam et iter arreptum ad se-

episcopum convenire ne provocationis beneficio re- dem apostolicam veniendi, lile non contestata
sponderet eisse tuehtem,renuntiantes appellationi praesertim in criminali, contra eum testes recepit,

quam fecerant, quod nollent habere papam t/.pa- sicutex insinuationelitterarumejus liquido intelle-
storem]nisiPisanum archiepiscopumresponderunt. ximus, super omnibus qu.v adversum se partes
Cum aulem coactusab eodem archiepiseopo ut ad- duxerint proponenda et si bona Ecclesire ipsius
;

versariis responderet securitatem sibi a mar- arcbicpiscopi tempore diminutasuntvel etiam aug-
chione dari ac suis peteret et etiam advocatum et mentata, vocatis ad vos qui fuerint evocandi, sine
id obtinere non posset, ad commune appellalionis personarum acceptione,solum Ueum habentes prae
 ; ;

297 PO.NTIFICATUS ANNO I. CIIRISTI 1198. 298

oculis servato juris ordine, inquiratis plenissime \ de communieonsensu vel majoris et sanioris partis

veritatem et usque ad diflinitivam sententiam re. fecistis, sicut inferius denotantur, auctoritate apo-
moto appeHationisobstaculoprocedentes,gesta om- Stolica roboramus et praasentis seripti privilegi i

niasub sigillorumvestroruni testimonionobistrans- lunimus.Videlicetul ordocanonicus.quemad-

mittatis certum terminum partibus assignairtes,
; modum inPrsemonstraten.Ecclesiasecundumbeali
ad-qiiemrecepturae sententiam noslro seconspectu 1 Au nistini r >gulam et dispositionemrecolendee me-
repr<esentent. Testes appellatione rem. cogantur. moria? Norberti quondam Prsemonstraten. ordinis
Provisuri ne hujus occasione discordiaB bona Ar- institutoris et successorum suorum in candido ha-
boren. Ecclesiaa ab alterulra parte per dilapida- bitu institutus esse dignoscilur, per omnes ejusdem
tionis vitium distrabantur. Nullis litteris obstan- ordinisEcclesiasperpetuistemporibusinviolabiliter
tibus pra?ter assensum partium, etc. et ejusdem penitus observantia;. Iidem
observelur
Datum Reat., m Idus Augusti. quoque libri qui ad divinum ofticium pertinentab
cccxxx. omnibus ejusdem ordinis uniformiter tcneantur :

LEMOVICEN. EPISCOPO. nee aliqua Ecclesia vel p^rsona ordinis vestri ad-
Quod clericorum vitia libere ct au '
!
versiiseommuniaipsiusordinisinstitutapri\ilegium
p aliquodpostularevelobtentumaudeatquomodolibet
(Reat., iii Id Aug.) relinere. Nulla etiam Eeelesiarum ei quam genui^
Adaudientiam noslram, te significante pervenit quamlibet terreni commodi exactionem imponal ;

quod cum corrigere vis clericorum excessus exer- sed tantum pater abbas curam de profeetu tam filii
centium negotiationem illicitam el usuras, vacan- abbatisqnamfratrumdomusilliushabeatetpotesta-
tium Iudis illicitis et habentium concubinas, ipsi ut tem habeal secundum ordinem corrignndi^quain ea
tuam correctionem eludant, ad sedem apostolicam noverit corrigenda, et illi ei tanquampatri reveren-
vocemappellationis eniittunt. Neigiturexcessusde- tiam filialemhumiliterexhibeant.AbbasautemPrae-
linquentium hacoccasiooe remaneant impuniti,fra- monstraten. Ecclesise, quae mater esse dignoscitur
ternitatituaeauctoritatepraesentiumduximusindul- aliarum, non solum in his Ecclesiis quas instituit,
gendum utprapdictosexcessuscorrigasetemendes sed etiam in omnihus aliisejusdemordinis et digni-
et si sedem apostolicam
qui super hoc duxerint ad taiem et officium patris obtineat et ei ab omnibus
appellandum, statuaseis terminum competentem : t abbatibiis quam fratribus debita patri obedien-
iii

infra quem si appellationem prosequi forte nolue- tiaimpendatur. Praeterea omnes abbates ordinis
rint, extunc in eos correctionem uon differas su- vestrisingulisannis adgeneralecapitulum Praemon-
blato appell. obstaculo canonicam exercere. straten.,postpositaomni occasione, conveniant: il-
Datum Reat., iii Idus Augusti. ^ lis solis exeepiis quos a Iabore viae corporis retar-
CCCXXXI. daverit infirmitas, quitamen idoneum pro se dele-
PF.TRO ADDATI PR.EMONSTRATEN. ET CJETERIS ABBATI- gan buntnuntiumperquemnecessitasetcausa
BOS ET CANONICIS PR.F.MO.NSTRATEN. ORDINIS, TAM remoratii nissuae capitulovaleat nuntiari. Hi autem
PR£SEN1'IBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM VITAM PRO- qui in remotioribus partibus habitantes, sinegravi
FESSIS IN PERPETUUM. diflicultaie singulis annis se nequiverint capilulo
Dc Ulorum approbatione deque privilegvs et vxvendi praesentare, in eo termino conveniant qui in ipso
ratione. eis capitulo fuerit conslitulus. Si veroquilibetabba-
(Reat., vi Kal. Aug.) tum aut praapositorum per conturoaciam vestrum
In eminenti apostolicae sedis specula, licet imme- capituhim frequentare desierint, liceal abbati Prae-

riti, disponenle Domino consliluli. pro singulorum
statu solliciti esse compellimur et ea sincere tene-
muramplecti quae ad incrementumreligionisperti-
nent etadvirtutumspectantornatum quatenusre-
ligiosorum quiesab omni sit perturbatione secura et
a jugo mundanas oppressionis servetur illaesa, cum
aposloliea fuerit tuitione uiunila. Attendentes
que quomodo religio et ordo vester multa refulgens
gloriameritorumet gralia redolens sanctitatis,pal-
mites suos a mari usque ad mare extenderit-, ipsuin
ordiuem et universas domos ejusdem ordinis apo-
stolica? protectionis praesidio duximus confovendas
et prassenti privilegio muniendas. Eapropler, di-
lecti in Domino filii, vestris justis postulationibus
benignius annuenles, ad exemplar felicis recorda-
monstratensi, consilio sui capiluli eos usque ad di-
gnam satisfactionem sententia percellere regulari
etsententiamquampraefatusPraemonstraten.abbas,
: sive ingenerali capitulo sive extra capitulum, con-
silio coabbatum in pralatos et subditos totius ordi-
D nis vestri canonice tulerit, nulli arcbiepiscoporum
il l- seu episeoporum, nisi forte de mandato Romani
pontificis, lieeat relaxare. In generali igitur veslro
capitulopraesidente abbalePra?monstraten.ca?teris"
que considentibus et in spirituDei cooperantibus'
de his quae ad aedificationem animarum, ad instru-
ctionem morum etadinformationeni virtulumatque
incrementumregularisdiseiplinaespectabuntsermo
diligens habeatur. Porio de omnibus quasstionibus
et querelis, tam spiritualibus quain temporalibus,

tionis Alexandri, I.ueii, UrbanietClementisprasde- qu.e in ipso capitulopropositae fuerint, illud tenea-
cessorum nostrorum Romanorum pontificum, uni- turin iliterel serveturquod abbasPraemon-
versas regulares iustitutiones et dispositiones quas stratem. cum his qui »auioris consilii etmagis ido-
299 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 300

nei apparuerunt, juste ac providejudicabit.Sane si A suorum in eos duxerit auctoritate ordinis promul-
abbas aliquis veslri ordinis infamis vel inutilis, aut gandam. Adhaec, quoniam PraMiionstraten.Ecclesia
ordinis sui prsevaricator niventus fuerit elprius per prima mater est omnium Ecclesiarum totius ordinis
patrem suum abbatcm aut pernuntiosejusadmoni- et patrem super se alium non habet sicut ad cau- ;

tus. suum corrigere et emendare delictum neglexe- telam et custodiam ordinis statutum est, per tres
ritaut cedere (si amovendus fuerit) sponte noluerit primos abbates Lauduneu. Floreflien. Cuissiacen.
auctoritate generalis capituli deponatur; etdeposi- annua ibidem visitatio fiat etsi quid in ipsadomo
;

tussine dilatione ad domum unde exivit seu ad aliam corrigendum fuerit,absque majoripereosaudientia
ejusdem ordinis quam elegerit sine ulla conditione corrigatur. Quod
abbas in corrigendo tepidus et
si

temporalis commodi revertatur, in obedientia ab- permanserint

fratres, saepius moniti, incorrigibiles
batis,sicut caeteri fratres ipsius domus,firmjter per- ad generale capitulum referatur et sicut melius vi-
mansurus. Idipsum etiam alio tempore, si necesse sum fuerit consilio generalis capifuli emendeturjet
fueritetcapitulum sine scandalo velpericulo exspe" sententia in hac parte capituli sine retractalione
ctare nequiverit, per abbatem Pr»monstratensem aliqua observetur. Quoties vero Ecclesia Praemon-
et patrem abbatem et alios abbates quos vocaverit stralen. sine abbate fuerit, ad praefatos tres abbates
fieri licebit. Quod si depositus in se datao sententiae r> ejus cura respiciat et a canonicis ipsius Ecclesiae,
contumaciter contraire tentaverit, tam ipse quam cum eorum consilio,persona in abbatem idonea eli-
principales ejus qui de ordine veslro fuerint, in sua gatur : ad consilium suum quatuor aliis abbatibus
contumacia fautores ab abbate Prwmonstraten. et ad eamdem Eccle, pertinentibus pariter advocatis,
caeteris abbatibus censura ecclesiastica donec satis- . quos ipsi canonici providerint advocandos. Licet
faciant arceantur. Verum cum aliqua Eeclesiarum quoque unicuique matri Eccle. ordinis vestri cum
vestrarum abbate proprio fuerit destituta, vel cum consilioabbatis Praemonstraten.de abbatibus Eccle-
ibi abbatis electio regulariter non fuerit celebrata siarum qua ab eaprocessisse noscuntur sive etiam de
sub patrisabbatis potestate ac dispositione consis- alia ejusdem ordinis inferiore Ecclesia, sibi quem-

tat et cum ejusdem consilio, qui eligendus fuerit, a cunque voluerit, si tamen idoneus exstiterit, in ab-
canonicis eligatur. Electo autem fratres Ecclesia) batem assumere. Personam autem de alio ordine
statim obedientiam promittant qui non quasi ab-
;
nulla Ecclesiarum vestrarum sibi eligat in abbatem
solutus a potestate patris abbatis vel ordinis sui necveslri ordinis aliqua in abbatem monasterii al-
arcbiepiscopo vel episcopo, in cujus dicecesi fuerit, terius ordinis, nisi de auctorilate Rom. Ecclesiae,
pra^sentetur, plenitudinem ab eo officii perceptu- ordinetur. Nulli etiam canonicos vel conversos ve-
rus : ita tamen quod postfactam archiepiscopo vel p, stros sine licentia abbatum recipere aut susceptos
episcopo suo professionem,occasione illa non trans- liceatretinere. Sane nulli Ecclesiae vestri ordinis li-

grediatur constitutiones ordinis sui nec in aliquo ceatad aliquamaliam professionem temeritatequa-
ejus proevaricator existat. Si quis etiam ex vobis libet se transferre. Siquae vero Ecclesiae canonico-

canonice electus in abbatem, diacesano episcopo rum alterius ordinis ad ordinem vestrum venerint,
semel et iterum perabbates vestri ordinis praesen- ad Ecclesiam vestri ordinis habeant sine refraga-
tatus, benedictionem ab eo non potuerit obtinere, tione respectum in qua vestrum noscuntur ordinem
ne Ecclesia ad quam vocalus est destituta consilio assumpsisse. Praeterea, si inter aliquas Ecclesias
pericliteturofficioetlocoabbatisplenariesecundum vestri ordinis de temporalibus quaestio emerserit,
ordinem fungatur in ea, tam in exterioribus provi- non extra ordinem ecclesiastica vel saecularis au-
dendis quam in interioribus corrigendis, donec aut dientia requiratur, sed mediante Praemonstratensi
interventu generalis capituli vestri aut praecepto abbate et caeteris,quos vocaverit, aut charitative in-

Romani pontificis seu metropolitani benedictionem
suam oblineat. Porro nulla persona ecclesiastica
pro cbrismate aut consecrationibus et ordinationi-
busaut prosepultura, pretium.,autprobenedicendo
abbate etdeducendo in sedem suam palefridumaut
aliquod aliud a vobis exigere ; nullus vestrum,
etiamsi exigatur, dare praesumat: quia et exigentem
et dantem nota et periculum Simoniacae pravitalis
involvit. Caterum si aliqua Ecclesiarum vestrarum
pastoris solatio destituta, inler fratres de substi-
tuendo abbate discordia fuerit vel scissura suborta
et ipsi facile ad concordiam vel unitatem revocari
nequivcrint,pater abbasconsiliocoabbatumsuorum
ter eascomponatur aut auditis utrinque rationibus
eadem controversia justo judicio terminetur. Ad
majorem quoque ordinis vestri pacem cousorvan-
dam, districtius probibemus ne aliquis praelatoi um
D vel subditorum vestrorum in his quaeaddisciplinam
et institula ordinis spectant audeat, prout statutum
est in Lateranensi concilio, appellare ; sed si quis-
quamappellare tentaverit, nibilominus Uli quorum
interest regularem disciplinam exerceredebebunt.
De coetero, quoniam a strepitu et tumultu saecula-
rium remoti, pacem et quielem diligitis, grangias
vestras et curtes, sicut et atria Ecciesiarum a pra-
vorum incursu et violentia libera fore sancimus ;

eisidoneam provideat personam et illi eam sine prohibentesut nullus ibi hominem capere, spoliare
contradictione recipiant in abbatem quam si ;
verberare seu interficere aut furtum vel rapinam
recipere contempserint, sententiae subjaceant, committere audeat. Ad evitandos vero saecularium
quam pater abbas cum consifio coabbatum virorum frequentias, liberum sit vobis, salvo jure
 30) PONTIFICATTJS ANNO I, CHRISTI 1198. 302

diceeesanorum episcoporum, oratoria in grangiis A et iniquasexactiones iniponere.Interdieimusetiam

et curtibus vestris construere et in ipsis vobis et vobis, ne feras, aves, canes, sues et csetera hujus-
familitB vestraedivina ofllcia, cum necesse fueril, modi curiositatis animalia a quolibet ad nutrien-
celebrare et ipsam familiam, nisi aliqui sint qui dum sive custodiendum in detractionem vestri or-
in vicinia habeant propria domicilia.ad confessio- dinis suscipere praesumatis. Porro ut quietius Deo
nem, communionem et sepulturam cum vestri or- servire possitis et discurrendi a vobis necessilas
dinishonestate suscipere.Liceat quoque vobisper- aufcratur, praesenti scripto duximus indulgendum
sonas liberas et absolutas e soeculo fugientes ad ut si episcopis vestris aut malitiose differentibus
conversionem recipere et eas cum rebus suis sine vel pro justo impedimento non valentibus ordina-
contradictione aliqua relinere. Infirmos quoque tiones et caetera ecclesiastica ministeria vobis con-
absolutos,qui in extrema voluntate ad vos se tran- ferre, aliquem episcopum de eujus ordinatione et
sferri aut apud vos sepeliri deliberaverint, nullus officio plena sit vobis notitia hospitem vos habere
impedire seu res eorum legitimas detinere prsesu- contigerit, liberum sit vobis ab eo et ordinationes
mat : salva tamen haredum legitima portione et et caetera sacramenta suscipere, dum tanien praj-
canouiea justitia illarum Ecclesiarum a quibus judiciumdicecesano episcopo non debeat geuerari.
mortuorumcorporaassumuntur.Admajoremetiam r> Prteterea postulationi vestra' clementius inclinati,
ordinis vestri reverentiam et regularis disciplina? pra?senti paginn duximus inhiliendum ne quis ar-
observantiam,vobis,filii abbates, subjectos vestros chiepiscopus vel episcopus aut eorum officiaJ.ee
ligandi et solvendi plenam concedimus faculta- Ecclesias vestras seu regulares personas earum
tem. Quia vero singula quaj ad religionis profec- absque manifesta et rationabili eausa interdicere
tum et animarum salutem ordinatis, praesenti ab- seu suspendere praesumat. Sed si quid in eis fue-
breviationi nequivere annecti, nos cum his quao rit corrigendum, ad audientiam generalis capituli
piwscripta sunt, consuetudines vestras, quas inter Pra?monstraten. referatur et ibi, prout justitiae el
vos religionis intuitu regulariter staluistis et dein- honestati cougruerit,emendelur. Porro si qui epi-
ceps auctore Domino statuetis,auctoritate aposto- scopi aut eorum ofticiales in personas vestras aut
roboramus et vobis vestrisque successoribus
jica Ecclesias senlentiam aliquam contra libertatem
et omnibus qui ordinem vestrum professi fuerint eisdem a praedecessoribus nostris vel a nobis in-
perpetuis temporibus inviolabiliter observandas dultam promulgaverint, eamdem sententiain, tan-
decernimus heG aliquaB litterao habeant lirmita-
; quam contra apostolicffl sedis indulta prolatam,
tem, quae tacito nomine Praemonstraten. ordinis, statuimus iiritandam. Decernimus ergo, etc, sal-
contra libertates vobis ab apostolica sede indultas \a sedis apostolicsa auctor. Si qua igilur, etc.
fuerint impetratae. Sane lahorum vestrorum, quos ^ Dalum Reat. per manum Raynaldi domini papa>
propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de notarii, cancellarii vicem agentis, vi Kal. Aug.,in-
nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis dictiono prima,anno Dominica.' Incarnationis 1 198,
decimas exigere vel extorquere prassumat, licet pont. vero domini Innocentii papae III anno primo.
fundorum dominis pro rei proprietate aliquem CCCXXMI.
censum vel quotamlibet partem frugum reddatis. DECAN. 1'LIXUONENSI, DE ALCOBATIA ET SANOTJE MAHI.F.
Interdicimus vero episcopis et aliis Ecclesiarum DE CABCADI PRIOniBUS.
praelatis, nisi servato evectionis numero in Late- Cornmittitur eU causa epis. Colimbriensis el nwnasterii
ranen. concilio constituto, iu vestris monasteriis Sanetse Crucis.

hospitari. Ad grangias autem vestras et ad curtes (Reat., n Id. Aug.).

hospitandi gratia, nonnisi in magna necessitate, Ex insinualione venerabilis fratris nostri Colim-
divertant ; et tunc contenti sint ipsarum mansio- brien. episcopi nostris est auribus inlimatum quod
num cibariis consuetis cum honeslate atque chari- cum indulgentia, qua3 concessa dicitur canonieis
tate exhibitis.Nulli autem saeculari personau vel ec- SanctaB Crucis a bonajmemoriaj Mich.praedecessore
clesiasticae in aliqua domorum vestrarum liceat suo, Colimbrien.canonicorum subscriptiones con-
carnibus vesci, nisi manifestas aegritudinis causa, \) tineat,nunquam tamen in ea dicli canonici suscri-

et hoc in solis monasteriis conventualibus vestris. pserunt,cujus teuor talis esse proponitur. « In no-
Prohibemus insuper ne aliqua personafratres ordi" mine Palriset Filii et Spiritus sancti.Amen.Ego M.
nis vestri audeat ad saecularia judicia provocare- Dei gratia Colimbrien. episcopus sciens, ut ait R.
Sed si quis adversus eos aliquid sibi crediderit de Gregorius, valde necessarium et honestum esse
jure competere, sub ecclesiastici examine judicii Deo servientium quieti prospicere alque de eorum
experiendi habeat faeultatem. Licitum praeterea vo- perpetua securitale tractare, et attendens niliilo-
bis sil in causis vestris fratres vestros idoneos ad minus Golimbrien.monasterium S. Crucis a sacro-
testiflcandum adducere el eorum testimonio, sicul sancta Rom Ecclesia, quas capul et mater est om-
rectum fueril.et propulsare violentiam etjustitiam niuio Ecclesiarum,per Dei gratiam integram liber-
vindicare.Prohibemus quoquene cuilibel ecclesia- tatem habere, laudoel conflrmo et cum assensu

sticae vel saeculari persoiue fas sit in Ecclesiis ve- canonicoruiumeorum spontanea voluntate conflr-
stris contra statuta Lateranen. concilii tallias exer- mamus libertatem,vobis scilicet et DominoJ ejus-
.cere,vel quaslibet alias vobis ineptas [f. indebitasj dom menasterii priori et cajteris fratribus tam
303 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I 304

prasentibus quam futuris in eodem monasterio

J^ na, sciens hujus decroti paginam, contra eam te"

regularem vitam professis in perpetuum; quatenus mere venire seu in aliquo disturbare vel minuere
el conservantesinDeiservitio gratia ipsius
sufira- lentaverit,secundo tertiove commonita, si non sa-
gante mente libera perseverent et ordo canonicus, tisfactione congrua emendaverit, ream se divino

,j U secundum Deum et beati Augustini regulam ibi-

i
judicio existei-p de perpetrata iniquitate cognos-
dem cooperante Domino nnscitur institutus, perpe- cat,etc.usque ad oerbum Amen.Facta carla liberta-
tuistemporibusinviolabiliterconservetur.Confirma- tis hujus mense Martio,Era>ico regnante et confir-

mus igitur et firmiter statuimus ut idem monaste- mante Ildefonso Portugalen. rege. Ego M. Colim-
rium cuin suisparochiiset parochianis etconfratri- brien.episcopus conlirmo. Ego P. Salva sedis San-
Ims ab omni episcopal) jure et exactione omnino cta? Maria? prior contirmo.Ego Dominicus presby-

sit liberum. Quascunque etiam possessiones et ter et archidiaconus confirmo. Ego M.presbyter el

qusecunque bona eadem Ecclesia in praesentiarum
possidebit, aut in futurum concessione pontificum,
largitioneregum vel principuni.oblatione fldelium,
prastante Domino poterit adipisci, vobis vestrisque
successoribus et per vospraedictse Ecclesise Saucte
Grucis praesenti paginaeonfirmamus:in quibus hirc
cantor confirmo.Ego Petrus Joannis presbyter con-
firmo. Ego M. presbyter et sacrista confirmo. Ego
Cyprianus preshytet confirmo.Ego Telus presbyter
confirmo. Ego Cyprianus presbyler confirmo. Ego
r> Go.presbyter confinno.Ego Christopborus presby-
ter confirmo. Ego Petrus presbyter et archidiaco-

duximus propriis exprimenda vocabulis. Omnes
videlicet ecclesias in Castro Leirene et in terminis
ejus,sicut continetur in testamento regis; ecclesias
Sancli Romani et Sancta; Mariae de Sena eccle-
siam Sancti Joannis de Alcoba eccl. de Mira et
eccl. de Talaverio eccl. de Laurizal. Omnes illas
;
eccl. quas in vestris populationibus noviter
caveritis.Quidquid etiam aliud iilustris rex Portu-
galen. vobis dedit. Sane laborum vestrorum, quos
nus confirmo.EgoTelo Pelagii presbyter conlirmo.
Ego Joannis presbyter et capellanus confirmo.Ego
Gu. presbyter confirmo. Ego Magisler Laurenlius
;
presbyter eonfirmo. Ego Suarius presbyter confir-
;
mo. Ego P. Salvatoris presbyter confirmo. Ego P.
Joannis diaconus confirmo. Ego M. presbyter con-
aedifi- firmo. Ego Sua Petri presbyter confirmo. Ego Do-
minicus presbyter confirmo.» Quia veronobis non
constitit de prsemissis, causam ipsam vobis duxi-

propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de mus commitlendam, per apostolica scripta man-
redditibus haereditatum veslrarum, seu villarum dantes quatenus vocatis ad praesenliam vestram
nec ego nec aliquis episcoporum qui in hac sede quos propter hoc videritis evocandos, super pra3-
post me sessuri sunt,a vobis decimas exigere pra- missis inquiratis plenius verilatem, et usque ad
sumat. Si quis ad Eccl. vestiam conveiti volueri iffmitivam sententiam remoto appellationis obsta-
tibidem habitum religionis assumere, nullus au- C culo procedentes, gesta omnia nobis sigillorum ve-
deat prohibere. Sepulturam quoque ejusdem loci strorum munimine roborata mittatis,certum terini-
liberam esse concedimus ul videlicet quicunque
;
num partibus assignantes ad quem recepturas sen-
clericus sive laicus se illic sepeliri deliberaverit, tentiam nostro se conspectui repra;sentent. Testes
ejus devotioni et extrema? voluntati nullus obsisiat' cogantur. Quod si omnes, etc, duo vestrum, etc.
causa fuerit
nisi forte antea pro aliqua rationabili Datum Reat., n Idus Augusti.
excommunicatus, ita tamen ut de suis bonis Eccle- CCCXXXtll.
siae suw partem faciat.Chrisma quoque,oleum san- ARELATEN. ABCHIEPISCOPO.
ctum,consecrationes altarium seu basilicarum, or- Quodmuius etsurdus puttint matrimonium contrahere.
dinationes clericorum, gratiset absque ulla pravi- (Apud S. Petrum Id. Julii).
tate qos vobissemper exhibeamus nec habeal ibi : (123) Cum apud sedem apostolicam, cui, licet
episcopus quamlibei potestatem imperandi velpro- immeriti, praesidemus, totius ecclesiasticaa disci-
hibendi vel aliquam ordinationem, quamvis levis- plinaa resideat magistratus, dignum estetconso-

simam faciendi,nisi fuerit rogatus ; quatenus cano- num rationi ut quoties circa negotia varia et di-
nici semper maneant in majorum snorum perfecta versa quidquam dubilationis emerserit, ad ipsius
libertate. Et si qua forte causa inter hoc monaste- D judicium recurratur.qusadisponente Domino inler
rium et nostram sedem evenerit et pacifice inter se omnes Ecclesias obtinere meruit principatum. Sa-
non potuerit terminari,apud religiosos viros Deum ne consuluisti nos per nuntios et litteras tuas,
timentes sine voluntaria dilatione finiatur. Hanc utrum mutus et surdus alicui possit matrimonia-
ergb scripturaa hujus paginam omni in futurum liter copulari.Ad quod fraternitati tua? taliter res-
tempore ab omnibus successorilms nostris firniam pondemus, quod cum prohibitorium sit edictum
statuimus illibatamque servari ; utremotis cunctis de matrimonio contrahendo, ut quicunque non
vexationibus, divinum opus cum summa animi de- prohibetur, per consequenliam admittatur et suf-
votione perficiant et in orationibus et beneficiis ficiat ad matrimonium solus consensus eorum de

ejusdem monasterii partem semper babeamus. Et quorum quarumque conjunctionibus agitur, vide-
ut episcopi et priores hujus sedis specialiterin Mar- tur quod si talis velit contrahere, sibi non possit
tyrologio vestro conscribantur et pro omnibus cano- vel debeat denegari ; cum quod verbis non potest,
ui i- in unoquoque anno communis commemorato signi^ valet declarare.
liat.Si qua amodo ecclesiastica sajcnjlarisve perso- Datum Romseapud Sanctum Petrurn,Idibus Julii.

(123) Cap. Cumapui sedem, De sponsal. et matrimoniis.

303 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 306

CCCXXIV. A quae super aliis de prfemisso episcopo referuntur

TARENTASIEN , ARCIIIEPISC ET EPISCOPO AUGUSTENSI, quia gravia sunt, sub dissimulatione transire non
ET ABBATI BONIMONTIS. possumusnecdebemus.eorumeliam Laquisitioaem
(Reat., xiv Kal. Aug.) defratrumnostrorum consilio vestrae duximus ex-
Licet injunctas, etc, ut supra in epistola 170, perienlia1 committendam,perapostolica,etc, ui :u-
usque ad verbum illud quia canoniei prius arbitriura prausque ad verbum illud reprasentent. Si vero
violaverant et arbitrii paginam arbitri non curave- praefati canonici duxerint desistendum et probare,
rant emendare : quanquam, sicul in praasentia no- etc, usque adverbum commendare. Volumus autem
stra confessus est, arbitrium ipsum post triennium nihilominus etmandamus utpersonam euretis ido-
approbaverit, cum eidem arbitrio
sigillum apposuit neam providere,quaj indemnitati consulat Ecclesise
ct extunc illud inviolabiliter observavit. E contra Lausanen.ita videlicet quod dictus episcopus sine
vero canonici respondebant, quod nec ipsi ab ar- ipsius consiliobona ejusdem Ecclesiae nullo tilulo
ad verbum illud am-
bilrio resilierant, etc, usque alienet; ei tamen expensa: competentes ac necessa-
plexamur. Cum autem
ipsum negotium sub certa ria; non negentur ad causam ne pro expensarum
,

forma de consilio fratrum vobis disposuerimus defectu, caussB sua? detrimentum incurrat. Si qua
committendum, sajpediotus episcopus supervenit, rj vero partium legitime citata veslram praisentiam
cui contra dileclos filios canonicos Lausanen. et adire contempserit, vos nihilominus in causa ipsa
eisdem contra ipsum episcopum in praesentia no- appellatione postposita ordine judiciario proceda-
stra fratrum nostrorum plenam concessimus au- tis, cum in prasentia nostra litem fuerint contes-
dientiam.Ipsis ergo canonicis eadem qua? praunissa tati. Ad hajc, quia praefati canonici proponebant
yos,
sunt contra episcopum proponentibus, ipse circa se ab ipso episcopo irrationabiliter spoli,atos,
juramentum arbitnum quaa praemissa sunt
et re- eorum asseilioni veritas suffragaiur, ijisos res-
si

plicavit ; adjiciens quod non alio modojuravit nisi titui faciatis. Nullis litteris obstantibus prffiter as-
quia in verbo veritatis promisit, quanquam in iu- sensum partium, etc.Quod si omnes, tu Erater ar-
slrumeuto sui sigilli munimine roborato, quod chiepiscope, cum eorum altero, etc.

juramentum exponere videalur. Et utraque

fuerit Datum Reat. xiv Kalen. Augusti.
pars asserebat quod talis promissio vicem obtinet CCCXXXV.
juramenti Adjiciebat etiam quod cum arbitri liimi- BAMBERGEN . KPISCOPO ,
ET PETRO SCHOLASTICO MA-
ter promisissent quod ad arbitrium praestito prius GUNTIN.
juramento procederent, et id postmodum non ser- Suspenditur HUdesemensis episcspws, quod sine au-
vassent,eorum non tenebatur arbitrium obser- ^ ctoritate pontificis ad Ecclesiam Herbipolensem
J
vare quanquam exceptiones hujusmodi non pro-
;
transierat.

baverit requisitus, sed earum tandem probatio- (Spolet., xu Kal. Septemb.l

fratris nostri
nibus libera renuntiaverint voluntate. Quia vero (124) Quanto personam venerab.

idem episcopus dictum arbitrium capliosum fuis- Hildesemen.quondam episcopi sinceriori diligeba-
se, illicitum et damnosuin Qrmiter asserebat, nec mus affectu, tanto securius sperabamus quod nihil
super hoc fldes nobis poterat sufliciens exhiberi, adversus matrem suam Romanam Ecclesiam in

discretioni vestrse perapostolica scripta mandamus pr»judicium sui ordinis et ecclesiasticaa disciplinas
quatenus inquiratis super hoc diligentius verita- dispendium attentaret. Sane (sicut certa multorum
nihi-
tem : et si illud constiterit fuisse illicitum velini- assertione comperimus. et suarum didicimus
di-
quum et in praejudicium ipsius episcopi vel Lausa- lominus testimonio litterarum, quibus ad nos
nen. Ecclesia; redundare, ipsum auctoritate apo- r ectisHerbipolensemsepontificemnominabat)ipse
stolica corrigatis et correctum faciatis monitione relicta Ecclesia, cui fuerat spirituali
Hildesemen.
prasmissa per censuram ecclesiasticam inviolabi- conjugiocopulatus, ad Herbipolen. sine auctoritale
liter observari. Quod si tale non fuerit, ad obser- Romani pontificis propria temeritate transivit, non
protestatnr
attendens quod Veritas in Evangelio
:

valiouem ejus utramque partium compellentes, id

nobis vestris litteris intimetis ; ut qualiter sit super D Quod conjunxit, homo non separet. Potestatem
Oeus
Domi-
juramento quod idem episcopus prasstilit proceden- enim transferendi pontifices ita sibi retinuit
vicario suo
dum per boc plenius cognoscamus sciluri quod : nus et Magister, quod soli beato Petro
et nobis ipsis qui
quia idem episcopus nobis fuit super dilapidalione et [>er ipsum successoribus suis
ris, speciali
delalus et ideoin lioc magis suspectus habetur quod locumejus.licet indigni.tenemus in tef
sicut testatur anti-
pluies viri religiosi suas nobis litteras direxeiunt privilegio pra^buit etconcassit,
reverentiam
nec se super ea sufficienter visus est excusare, ei quitas, cui decreta Palrum sanxerunt
districte praacipimus ut ante prsesentis decisionem exhibendam et evidenter asserunt sacrorum cano-
negotii bonasui episcopatus sineconsilioet assensu mim sanctiones.Nonenimhomo sed Deus separat
persona; illius i[uam vos ei ad hoc duxeritis depu- quodRom.pontifex.qui non puri hominis sed ven
vel
landum nec infeudet, nec imj ignoret, nec distrabat Dei vicem geritinterris.Ecclesiarumnecessitate
aut permutet, nec aliquo titulo alienet. Quia vero utilitatepensata,nonbumanaseddivinapotiusau-
De translatione episcop. Vide infra epist. 374. et lib. u epist. 31-, 204, 278, 288.
124) Cap. Quanto,
 307 INNOCENTI III PP. REGESTORUM LIIS. I. 308
ctoritate dissolvit. Nolentes auteni tantae praosum- ^ nis et accensis candelis publice innovari. Quod si
ptionis audaciam relinquere impunitam, cum se- ambo, etc, alter vestmm, etc.
cundura Aposlolmn omnem inobedientiam prompti Datum Spolet., xu Kal. Septemb.
sinms ulcis -i. ne facti perversitastranseat praesum- «Scriptumest Hildesemen.quondamepiscopojux-
ptoribus in exemplum, (quod quidem, si verum est, «tatenorem litlerarum istarum.Scriptum est Hiide-
nonpotestnonessenotorium)auctoritatemomnipo" «semen.capitulo Scriptum est clericiset Iaicis Herbi-
tenlis Dei et beatorum Petri et Pauli apostoloruin et «polen.Seriptumest Colonien.archiepiscopo et suf-
nostra de communi fratrum nostrorum consilioin «fraganeis ejusut ipsum excommunicatum denun-
virlute Spiritus sancti districte tibi (125) praecipi- «tienl et excommunicationemipsamfaciantDomini-
mus ul visis litteris nostris, ni contradictione et «cis etfcslivis diebus pulsatis campanis et candelis
appellatione cessantibus, administrationem ipsius «accensis publice innovari. In eumdem modum
Herbipolen. Ecclesiae lam in spiritualibus quam «Magdeburgen. archiepiscopo et suffraganeis ejus.
temporalibus penitus derelinquat. Si vero, quod «In eumdem modum Salseburgen. archiepiscopo
noncredimus,hanc suspensionem nostram non cu- «et suffraganeis ejus. »

raverit humiliter observare et inhibita sibiusurpare CCCXXXVI.

praesumpserit, excommunicationis vinculo
decernimus innodatum. Omnibus etiam tamcleri-
cis quam laicis Hcrbipolen; dicecesis sub anathe-
matis interminatione praecipimus ut.non obstante
juramento fidelitatis.omnem ipsi obedientiam sub-
trahant, quam ipse sibi contra sacros
usurpavit, non attendens quod dicit
Nemo sibi assumat honorem, sed qui vocatur a Deo
tanquam Aaron (Hebr. v, 4). CaBterum. quoniain
Herbipolen. Canonici vota sua in ipsum prorsus il-
licite contulerunt, volentes, sicut dignum est, ut in
eo puniantur in quo peccarunt, eligendi eos hac
vice potestate suspendimus.Et si contra sedis apo-
stolicaa interdictum ad cujusquam nominationem
processerint,quod abeisfactum fuerit irritum de-
cernimus et inane.
Quia vero jamdictam Hildese
men.Ecclesiam,cuifueratalligatus,unde secundum
Apostolum solutionem qua?rere non debebat, nimis
improbe dereliquit,ne ad ipsam ulterius redeat, in
virtuleSpiritussanctieidistrictiusinhibemus;
secundum traditiones canonicas (120), qui ad ma-
joremse plebem transtulerit,acathedrapelli debeat
aliena et carere propria ut nec ; illis praesideat quos
persuperbiam sprevit nec illis quos per avaritiam
coneupivit. Nos quoque Hildesemen. capitulo dedi-
mus in mandatis ut ipsum redire volentem nulla
ipsum NARBONKN. ARCHIEPISCOPO ET SUFRA&ANEIS EJUS, ABBA-
p,
TIBDS QUOQUE, PRIORIBUS ET ALIIS ECCLESIARIM PR.E-
LATIS, COMITIBUS ETIAM, ET BABO.NIBUS (127), ET UNl-
VF.RSO POPUI.O IN NARBONEN. PROVINCIA CONSTITUTIS.
"Hortatur ad sacrum bellum contra Saracenos pro
canones recuperatime terrse sanctse.
Apostolus :
(Reat.., xvm Kal. Septembris.)
Post miserabile HierosolymitancT' regionis exci-
dium, post laerymabileinstragom populiChristiani,
post deplorandam invasionem illius terrai in qua
pedesChristi stcterunt et ubi Deus rex nosterante
sasculasalutem inmedioterrae dignatus estoperari,
post ignominiosam nobis vivificae crucis translatio-
nem, in qua salus mundi pependit et delevit chiro-
graphum mortis antiqua:, apostolica sedes super
tantae calamitatis infortunia conturbala laboravit
C clamans etplorans,ita quodpraeincessanti clamore
rauca? factae sunt fauces ejus et ex vehementi plo-
ratu pene ipsius oculi defecerunt. Verum ne, si se-
cum cundum Prophetam Jerusalem oblili fuerimus,
obliviscatur nos dextera nostra, adhaereat lingua
nostra faucibus nostris si non meminerimus ejus,
clamat adhuc apostolica sedes et quasi tuba vocem
exaltat, excitare cupiens populos Christianos ad
pneliumChistibellandum et vinJicandam injuriam
Cruciflxi, usa ipsius verbo dicentis vos omnes:

ratione recipiant ; ut sic sallem, quem timor Dei et qni transids pcr riam, attendite, et ridcte si est dolor
bonumobedientiaVdecnjuslaude quid sentiendum similis sirut dolor mcus (Trcn. i, 12). Ecce enim
sit,ex diverso melius demonstratur.cum secundum haareditasnostraversa est ad alienos,domus nostra?
Prophetam peccatum hariolandi sit repugnare et ad extraneos devenerunt, viae Sion lugent eo quod
scelus idololatria? nolle acquiescere)a malo non re. non sint qui veniant ad solemnitatem, facti sunt
vocat, ecclesiasticas saltem coereeat severitas disci- D inimici ejus in capite, sepulchrum Domini, quod
plina?. Quocirca discr. vestra? per apost. scripta Propheta gloriosum fore praedixit, profanatum ab
mandamus et sub pwna offlcii et beneficii quanta impiis, inglorium est effectum.Gloria nostra,de qua
possumus districtione prsecipimus quatenus, nisi dicit Apostolus : Mihi autem absit gloriari, nisi in

dictus episcopus et alii qua? staluimus et iu indavi- cruce Domini nostri Jesu Christi (Gal. vi, 14), sub
mus infra viginti dies post receptionem litterarum manu tenetur hostili et ipse Dominus noster Jesus
nostrarum curaverint adimplere, vos ea sublato Christus, qui captivitatem nostram pro nobis mo-
cujuslibet con. et ap. ob. exsequi non tardetis, et rienscaptivavit,quasi captivatus ab impiis ab hasre-
praefatum episcopum excommunicatumperregnum ditate sua cogitur exsulare. Existente quondam in

Alamanniaenuntiantes,excommunicationem ipsam castris arca Domini sabaoth, Urias domum suam

faciatisDominicis et festivis diebus pulsatis campa- ingredi recusavit, a licito etiain uxoris se compe-
(125) Apud Gregor. sibi. (127) In vet. cod. ms. Bibliotu. Colbertiana? le-
(120) Concil. Sardic. c. 1. gitur et personis per Narbon. provinciam.
309 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 310

scens amplexu. Nunc vero principes nostri, A salvare, potentia confldentes et ei per quem estis,

gloria Israel de loco suo ininjuriam nostri trans- vivitisetbabetis,secundum facultates proprias sub-
lata, vacant adulterinis amplexihus, deliciis et venite. ipse quidem pro vobis semetipsum exinani-
divitiis abutentes ; et dum se invicem inexornbili vit,formamservi accipiens,insimilitudinem liomi-
odio persequuntur, dum unus in alium suas num factus ethabitu inventusut homo, faclus obe-
nititur injurias vindicare, non est quem moveat diens usque ad mortem, mortem autem crucis et ;

injuria Cruciflxi ; non attentibus ipsis quod jam vos eo paupere abundatis, ipso fugato quiescitis et
insultant nobis inimici nostri, dicentes ; Ubi est nec inopi nec exsuli subvenitis! Quisquis igitur in
Deus vester, qui nec se potest nec vos de nostris tantae necessitatis articulo suum negaverit obse-
manibus liberare ? Ecce jam profanavimus saneta quium Jesu Christo, cum ante trihunal ejus a9tite-
vestra. Ecce jam ad desiderabilia vestra manum rit judicandus, quid ad suam excusationem ei po-
extendimus et ea loca impetu primo violenter inva- terit respondere ? Si Deus subiit mortem pro homi-
simus et ea vobis tenemusinvitis, in quibussuper- homo mortem subire pro Deo, cum
ne, dubitabit
slionem vestram principium flngitis suscepisse. non sint condigna; passiones hujus temporis ad fu-
Jam iniirrnavimus et confregimus hastas Gal- turam gloriam quoe revelabitur in nobis ? Negabit
lorum, Anglorum conatus elisimus, Teutonico- R etiam servus Domino divitias temporales, cum do-
B
rum vires compressimus. Nunc secundo His minus servo divitias largiatur aaternas, quas nec
panos domuimus animosos etcumomnes virtutes
; occulus vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis
vestras in nos duxeritis concitandas, vix adhuc in- ascenderunt ? Thesauriset igitur homo thesauros in
aliquo profecistis. Ubi ergo est Deus vester?Ex- ccelis, ubi fures non effodiunt nec furantur, ubi nec
surgat nunc et adjuvet vos et fiat vobis et sibi pro- airugo nec linea demolitur. Omnes et singuli ac-

tector. Teutonici siquidem, qui se prasumebant cingantur itaquod inproximesequentiMartio qute-

inauditum de nobis reportare triumphum, ad nos libeturbes per se, similiter et comites et barones
vehementi spiritu transfretarunt etcum solum ca-
; juxla facultates proprias addefensionem terra na-
strum Baruth nullo defendente cepissent, nisi eos tivitalis Dominicaa certum in expensis suis dirigant

sicut et alios principes vestros fugae beneflcium li- numerum bellatorum, illic saltem perbienniummo-
berasset, in se potentiam nostram graviter fuissent raturum.Licetauteminstantianostraquotidianasit,
experti et eorum stragem ipsorum soboles perpetuo omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, modo
deploraret. Regesenim et principes vestri, quos du- tamen hanc quasi pnecipuam interalias sollicitudi-
dum de terra fugavimus Orientis, ut timorem suum nes repulamus, pcrquam terraorientali fotisdesi-
audendo dissimulent, ad suas latebras,nedicamus deramus affectibus subvenire; ne si forte fu^rit di-
C lato subventio, residuum locusta? comedat brucus
regna, reversi, maluntse invicem expugnare quam
denuo vires nostras et potentiam experiri. Quid igi- etfiantnovissimadeterioraprioribus. Verumnenos
tur superest nisi ut his, quos fugientes in excusa- aliis oneragravia et importabilia imponere videa-

tionem vestram ad terra custodiam dimisistis, gla-
dio ultore peromptis, in terram vestram impetum
faciamus, nomen vestrum et memoriam perdituri ?
Qualiter ergo, frates et filii, opprobria exproban-
tiumrepellemus?Qualitereispoterimusrespondere,
cum eos pro parte verum prosequi videamus, sicut cemusin terris,bonum alliis pra;beamus exemplum,
nuper ad audientiam nostram certa significatione
pervenit? Recepimus enim litteras de partihus trans-
niarinis quod cum Teutonici Accon navigio perve-
nissent,castrum Baruth obtinueruntneminedefen-
deute. Sarraceni vero in Joppen facientes impetum
ex adverso, eam per violentiam occuparunl et, caj-
sis multis Christianorum millihus,eam funditus de-
struxerunt. Verum Teutonici, rumoribus de morte
imperatoris acceptis, non exspectato passagii tem-
pore, naves reduces ascenderunt. Unde Saraceni,
qui ad resistendum eis exercitum paraverantcopio-
mur, digito autem nostro ea movere nolimus, di-
centes tantum et aut nihil aut minimum facientes,
cum qui fecerit et docuerit, magnus vocetur in re-
gno ccelorum, ejus exemplo qui ccepit facereetdo-
cere, utet nos qui, licetimmeriti, vicem ejus exer-
in personis pariter et in rebus terra sanclas decre-
vimus subvenire ; dilectis filiis nostris Soffredo tit-
S. Praxedis presbytero etPetro tit. S. Mariae in Via
Lata diacono cardinalibus, apostolicae sedis legatis,
viris ulique timoratis, scientia ethonestate praicla-
ris, potentibusinopereet sermone,quosinteralios
D fratres nostros speciali charitate diligimus manu
propria crucis signaculum imponentes, qui exerei-
tum Domini humiliter et devote pracedant, etnon
mendicatis suffragiis sed nostris et fratrum nostro-
rum sumptibussustententur per quos etiamaliud
:

sum interram Christianorum adeo debacchantur, competenssubsidiumeidemterradisponimusdesti-

ut Christianis nec sine periculo civitates egredi li- nare. Interim autemdictum Petrum Sanctaa Mariaj
ceat nec in ipsis sine formidine reinanere, imo eis in Via Lata diaconum cardin. ad charissimorum in
gladius foris imminet, metus intus. Assumite igitur, Christo filiorum nostrorum Philippi Francorum et
iilii, spiritum fortitudinis, scutum fidei et galeam Richardi Anglorumregum illustrium prasentiam de
salutis accipite, non in numero aut viribus, sed Dei stinamus ad reformandam pacem vel treugas salten»
potius, cui non est difficile in multis vel in paucis usquead quinquenniumordinandas et exhortaudos
311 INNOCENTII III PP. REGESTORUM I.IB. I. 312

populos ad obsequiuiD crucifixi :

[
(128) quem sicut A districtione sifflili cdmpellatis. Judaeos vero ad re-
apostolicae sedis legatum volumus ei mandamus ab miltemlas ipsis usuras per vos, lilii principes, et
omnibus honorari el mandatis el statutis ipsius hu- soecularem compelli praBcipimuspotestatem :eldo-
militer obediri Dictum autem Soffredum Sanctse nec eas remisefint, ab ufiiversis Christi fidelibus,
Praxedis presbyt. card. Venetias pro terrse sanclas tara in mercimoniis, quam aliis, per excommuni-
subsidiodestinamus. Decommuni praetereafratrum cationissententiam eisjubemuscoinfflunionenaom-
nostrorum deliberatione statuifflus el vohis, fratres nimodnm denegari. Ab hoc igitnropere nullus om-
archiepiscopi el episcopi.et dil. filii abba'tes,priores nino se subtiahat, cum in non a nobis sed ab ipsis
et alii Ecclosiarum praeiati, districte praecipiendo fuerit apostdlis institutum, qui collectas faciebant
mahdamus qtfatenus certum nUmerum bellatorum ingenlibus, ut fratfibus in Jerusalem laboranlibus
vel pro certonumero certam pecuniaequantitatem subvenirent. Nolumus autem vos de divina miseri-
in proxime sequentiMaftio.pensatafacuItate cujus- cordiadesperare,quantumcunque sitDominuspec-
libet, ad expugnandam paganorum barbariem et calis noslris iratus, qnin in manu vestra perficiat,
servandam hfflreditatem Doinini destinetisj quam si, prout debetis, in humilitate cordis et corporis
ipse proprio sanguine comparavil Si quis auteffl', iter fueritis peregrinationis aggressi, quodmajori-
quod non credimus, constitutioni tam piae ac ne- g bus non concessit. Consensissent enim majores
cessariae praesumpseril obviare, sicut sacroruffl c&- forsilan, et dixissent Manus nostra exclesa, e< non
;

nonum transgressorem decrevimus punienduffl el Deus, fecit hiec omnid {Beut. xxxir, 27) ; non
et sibi,
usqueadsatisfactionemcondignamabdfficio cen e- Deo, victoriae gloriam ascfipsissent. Speramus
mus manere suspensum. De Dei ergo misericordia enim quoil non in ira misericordias continebit, qui
e! beatorum apostolorum Petri el Pauli auctoritate cum iralus est, non obliviscitur misereri, nos ad-
confisi, ex illaquam nobisDeUs, licel indignus, li- monens et exhortans Cowoertimini ad me, ct
: ego
gandi et solvendi contulit potestate, omnibus qui convertar ad vos (Zach Credimus etiam quod
i, 3).
laborem hujusitinerisihpersonispropriissubierint si ambulaveritis inlegeDomini,noneorum sequen-
et expensis, plenam peecatorum suorum de quibus tesvestigia qui.vani faoti sunt post vanitatem eun-
oris et cordisegerint pcenilenliamveniam indulge- tes, quicomessationihuset ebrietatibus voluptuose
musetin relributione justorum salutis ajterna' pol- vacahant o| ea exereebant in partibus transmarinis
licemur augmentum. Eis autem qui non in perso- quae in terranativitatisproprise sinemultainfamia
nis propriis illuc accesserint, sed in suis tantum et detractioneplurima non auderent, sed spenive-
expensis juxta facullatem et qualitatem suam viros stram in eo solummodo posueritis qui non deserit
idoneosdestinaverintillic saltemperbienniummo- sperantes in se, nontantum ab illicitis sed quibus-
raturosetillis similiter qui, licet iu alicnisexpensis ^ dam etiam licitis abstinentes, is qui currum et
iu propriis tamen personis assumpta? peregrinatio- exercitum Pharaonis projecit in mare, arcus for-
nis laborem impleverint, plenam suorum concedi- tium infirmahit et inimicos crucis Christi a facie
musveniampeceatorum. Hujusquoq-e remissionis vestra delebii ut lutum plalearum, non nobis aut
volumusesseparticipes, juxtaquantitatemsubsidii, vobis sed nomini suo dansgloriam, qui est glorio-
ac pracipue secundum devotionis affectum, qui ad sus in sanctis, mirabilis inmajestate, faciens pro-
subventionem illiusterraB debonis suiscongrue mi- lacrymationem etfletum, gaudium et
digia et pbst
nistrabunt. I (129) Utautem expeditius et securius exsultationem indncens. Adha?cautemexpedilus et
ad subventionem terrae nativitatis Dominica' quili -
melius exsequenda vos, fratres archiepiscope Ne-
bet accingantur,] l!ona insuper ipsorum, ex quo mauscn. et Auriasicen.episcopi, duximusdeputan-
crucem susceperint, sub beali Petri et nostra pro- dos, qui verbum Doniini csstefis propbnatis et ad
tectione suscipimus nec non etsub archiepiscopo- implendummandatum apostolicum coepiscopos ve-
rumetomniumprrclatorumEcclesiajDeidefensione stros et alios invitantes, taliter exsequamini cau-
consistant statuentes ut donec de ipsorum obilu
: sam Domini quod et voshujus sitis remissionis paf-
vel reditu certissime cognoscatur, integra maneaut ticipes et in hoc devotio vestra plenius elucescat.
et quieta consistant. Quod si quisquam contra pra> D ad quod etiam taudabilius exsequendumvohisunum
sumpseritpercensuramecclesiasticamappellatione de fratribus militise Templi, alterum vero de fra-
postposita compescatur.Si qui vero proficiscenlium tribus Jerosolymitani hospitalis, viros honestos et
illucad praastandas usuras juramentotenentur as- providos, assufflatis.
tricli, vos, fratres archiepiscopi el episcopi, per ve- Datum Reat., xvni Kal. Seplembrva,.
tras iliu'ces^s creditores eorum, sublato appella- In eumdem modum scriptum eat Lugdunen. et
tionis obstaculo, eadeni districtione cogatis ut eos Viehnen. archiepiscopis, abbatibus quoque, priori-
a sacramento penitus absolventes, ab
usurarum ul- busetaliis Ecclesiarum prselatis, comiiibus et baro-
terius exactii lesistant. Quod
quisquam cre- si nVyus et universopopulo in Utraque provincia consri-
ditorum eos ad solutiohem coegeritusurarum,eum tutis. In eumdem niodum universis deregno Francias,
adrestitutionemearumsublatoappellationisobstac. Anglise, Hungarise; etSicilise.

(12SJ Hacc addila sunt ex Rogerio de Hoveden. (129) Et hocc quoque addita sunt ex Rogerio.
313 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 314

CCCXXXVII. cus,quem ei concesseramus et parti alteri audi-

A torem.proposuit coram ipso,quod cum olim bona3
EPISCOPO ET CAIMTILO TARV15IN.
De collatione prsepositurx Tarx isw.se, qux jam memoriae C.papa praidecessor nosler dilectis liliis
m devohita i

capilulo Bituricen. dederit in rnandalis ut

(Reat., Non. Aug. .
ipsnm in canonicum reciperent et in fratrem et
Lieet ex collata nobis a Domino plenitudim p<
-
prsebendam ei conferrent, si qua tunc in e irum
testalis et auctoritate Laleran. eoncilii, pr; vacarel Eci sia vel proximo vacaturam,venerabili
1

turam Ecclesis vestraet, qua: jam ultra duodecim fratre nostro Bituricen. archiepiscopo ei monitore
annos, sicut accepimuB certa relatione, vacavit, li- concesso et, -i ipsi mandatum ejns admittere non

bere eonferre possemus, utpote cujus donatio ad eurassent, eis praecipiendo mandavit ut quod eis
nos jam est.juxta idem concilium devoluta, volu- mandaverat adimplerent dicto archiepiscopo et ;

mus lamen honori vesh'0 delerre ae vobis ex no- venerabili Claromonten. episcopo
fratre noslro
stro meritum comparare. Ideoque discretionem super exsecutoribus deputatis. Interim autem
h.i,-

vostram rogamus, monemus et exhortamur in Do- capituli nuntius ad apostolicam sedem acci dens,
mino, et per apostolica praecipiendo mandamus euin isset ipsum P. in pluribus Eoclesiis
quatenus dilectum filium A. subdiaconum nos- habere pra-bendas, Bituricen. Ecclesiam ab ejus
Irum, quem suoe nobihtatis, litteraturae ac Lones- B oblinuit impetitione absolvit indulgentia etiam ;

latis intuitu nos et fratres nostri sincerae charita- impetrata.ne infra triennium aliquem recipere in
tis brachiis amplexamur, in pra?positui;i E; fratrem itur. Cuwque postmodum idem
vestrae ob reverentiam sedis apost. recipere non P. ad Ecclesiam Romanam reversus, eidem proe-
tardetis,cum integritate omnimoda iu qua pra;po- decessori nostro expouere curavisset quod licel in
situs aliquis eam unquam noscitur habui- in
. -ia quoddam benelicium quoil
choro etiam stallum prsepositi ac locum in capi- etiam laicis consuevit et famiiiaritas
di
tulo et sine dilflcultate qualibet assignetis : fa- appellalur fuisset adeplus, et ex ipso tamen vel
cientes, de necessitate virtutem et mandatis nos- alio quod haberet non posset commode susten-
tris humiliter et devote parentes, scituri quia tari, iiliiu praedecessor noster dictis decano et
quod de ipso incepirnus, relinquemus nullatenus capilulo per suas litteras injunxit ut praadicta in-
imperfectum. Ad hsee, auctoritate vobis pr; dulgeiitia in suo robore permanente, praebendam
tium districtius inhibemus ne post litterarum no- quae post triennium primo vacaretipsici oferrent;
strarum suseeptionem alii cuiquam piieposituram im aulem ei stallum in choro et locuni in
ipsain praesumatis confi i ra vel circa eam aliquid mai-ent ; exsecutione hujus mandati
innovare. Quod credimus, secus
si, quod nou dilecto Claromonten.
q fllio praeposito delegal i
;

fuerit praesumptum a vobis, nos factum vestrum qui. sicul .'.v: ejus Litteris manifeste liquebat, cum
niilhim esse decernimus et carere prorsus robore dictos decanum capitulum ad implendum man-
ef
lirmilatis. Venerabili etiam fralri nostro Mantuan. datum apostolii inn diligentius monuisset nec pro-
episcopo per apostolica scripta praecipiendo mun- fecissel in aliquo, dictum P. de prsebenda primo
damus ut vobis in mandati noslri
exsecutione post trienniiuu vacatura auctoritate cuiavit apos-
eei santibus, uon obstante sacramento quod de tolica investire, ei stallum in choro et locum in
non eligendo paaep< iil praestRisse dicimini, cum capitulo com edend i.Verum Jileclus filius P. Ros-
eum id exsequi vestro non juramento contra-
sit sign s •
! irso respondit quoJ cum in Bituri-
rium et jurameuUun vestrum minus videatur cen. Ecciesia certus esset canonicorum numerns
luisse discretum, ipse, subl. appellationis obsta- institutus, lirmatus
jurejurando et per multos Ro-
culo, de proedicla eum praepositura auctoritate manos pontiflces confirmatus, et de hoc memora-
nostra investiat et iu corporalem possessionem tus P. non fecisset in suis lilteris mentionem, in-
ind icat, stallum in choro et Locum in capitulo . sndus fiat circumvenisse pra>decessorem no-
assiguando et quod fecerit, per censuram eccle. strum et dietns litteras veritate tacita impetrasse.
faciat inviolabiliter observari, contradictores ea- Licetenim cum in aliqua Ecelesia certus statuitur
dem districtione compescens. Nullis litteris obst., L) numerus, ha;c appoualur conditio vel intelligalur
etc. apponi Salva
se>lis apostolicse auctoritate, non ta-
:

Datum Reat., Non. Augusti. men eredenJum quod eum certa scientia
erat
Illi scriptum cst ut hoc faciat. contra juramentum eorum recepi mandavisset,
CCCXXXVIII. cum de hoc in ejus litteris nihil fuisset expres-
ARCHIEPISCOPO 5EN0NE.X ET P. S. MARI.E IN VIA LATA sum.Nos igitur de praedictis per memoratum car-
DIACO.NO CARD. APOSTOL1C.E SEDIS LEGATO. dinalem instructi, discretioni vestras
per aposto-
Vt certus canonicorum numerus juram itus lica scripta praacipienJo mandamns quatenus, si
augeatur. me \ubis constiterit numerum canonicoiuiu
(Spolet., xi Kal. Seplembris). qui nunc est in Ecclesia, esse per decanum et ca-
(130) Constitutus in preesentia dilecti filii nostri pitulumejusdem Ecclesiaejuramento firmatum an-
G. Sancti Angeli diaconi cardiualis Petrus cleri- tequam praedictus clericus a praedecessore nostro
(130) Cap. Constitutas, De rescriptis.
313 INNOCENTII III PP- REGESTORUM LIB. I. 316

litteraa exsecutorias impetrasset,quidquid factum j^ tale nostra sutlulti, ecclesiastica districtione, sub-
esl occasione litterarum quas idem clericus asede lato appellationis obstaculo, compellenles.

apostolica impelrasse dignoscitur cassum el irri- Datum Spoleli, vu Kal. Septembris.

tum decernatis haberi alioquin ei faciatis in ea-
: CCCXL.
dem Ecclesia prabendam, si qua vacat, suhlato CANO.NICIS BURGI SANCTI DOMNINI.

cujuslibet appellationis obstaculo,assignari ; con- De privileyio et exetnptione illorum, ne ab episcopo

tradietores, si qui fucrint, per districtionem eccl., Parmensi vexentur.
(Spolet., vii Kal. Sept.).
appellatione postposita, compescentes : provisuri
altentiusquod ita super hoc mandatum nostrum (131) Ex litteris et conquestione vestra nohis in-
notuit quod cum propter praesumptionem quam
adimplere curetis, quod eumdem clericum non
cives Parmen. in invasione dilecti filii nostri P.
oporteat deinceps ad nos iterare lahorem.Quia si-
cut nolumus injusta praecipere, sic cuni justa'praj- Sanctae Marias in Via Lata diaconi cardinalis et

cipimus, volumus efficaciter exaudiri. Nullis litte-

ahlatione suarum rerum non suntveritiattentare,

ris ob. harum tenore tacito, etc. Quod si ambo, Ecclesia vestra sit per venerabiles fratres nostros

etc, alter vestrum, etc. archiepiscopum Mediolanen.et Cuman. episcopum

Datum Spoleti, xi Kal. Septembris. secundum apost. mandati tenorem a potestate et
1j jurisdictione episcopi Parmen.exempta, postquam
CCCXXXIX.
idem episcopus comminationis recepit litteras,
EPISCOPO ET CA.NONICIS HYPORIEN.
occasione cujusdam procurationis quam a vobis
De receptione Joannis papx subdiaconi ad archidia-
conatum.
indebite requirebat ; cum procuratio quam ei de-
bebatis paucis diebus elapsis ei plenarie fuisset a
(Spoleti, vii Kal. Septemb.).
vobis exhibita, episcopns ipse,dilecto filio prapo-
Pro hisnos fiducialius deprecamur et ab aliis
et
sito vestro nullatenus requisito, vos ab officio et
preces nostras facilius credimus exaudiri, quihus
beneficio suspendere minime dubitavit. Nos igitur
ab obtinendum quod pelimus nohisetiam non ro-
quod in poenam contra cives Parmen. a nobis est
gantibus, sufficienter eorum merita suffragantur.
provida deliberatione statutum temeritate cujus-
Sane nobilitatem generis,honestatem morum,con-
piam infringi nolentes, eidem episcopo districte
silii maturitatem et munus scienlia3 dilecti lilii
praeipimus ut in Ecclesiam vestram vel nos nul-
Boni Johannis subdiaconi nostri, nobis et fratri-
lam jurisdictionem excrcere vel vobis aliquod gra-
bus nostris propter hoc ac propter obsequium
vamen inferre pra?sumat.Alioquin nos dilectofilio
Ecclesise in multis impensum accepti,vos ignorare
prreposito Regin.dedimus in mandatis ut eumdem
non credimus et idcirco a vobis pro ipso nos cre-
;

G episcopum ad hujusmodi per censuram ecclesias-

dimus tanto lihentiusaudiendos,quanto vobissunt
ticam, sublato appellationis obstaculo, nostra fre-
ejus merita notiora et quod Ecclesia vestra per
tus auctoritate compescat ; eum nihilominus ad
eum apud nos gratius debeat in suis necessitati-
exhihendam vobis justitiam super ecclesia Sanctas
bus exaudiri plenius agnovistis.Inde est quod cum
Mariao et aliis ecclesiis de Sorana, et super eccle-
in Ecclesia vestra vacet archidiaconatus officium,
siis de Curticel. scilicet Sancti Victoris, et Sancti
de quo tu, frater episcope, diceris fuisse assump-
Ingulfi, appellatione remota, ecclesiastica distric-
tus, discretioni vestras per apostolica scripta man-
tione compellens. Unde discretioni vestrae per
damus quatenus eum dicto subdiacono nostro sine
apostolica scripta mandamus quatenus supradic-
dilatione ac difficultate qualihet ob apostolicoa se-
tam suspensionis sententiam in vos ab episcopo
dis reverentiam c.um omni jure suo liberaliter
jamdicto prolatam nullatenus observetis.
conferatis, stallum in choro et locum in capitulo
Datum Spoleti, vn Kal. Septembris.
archidiacono debitum eidem pariter assignantes,
Scriptum est Parmen. episcopo, districte prxcipien-
ut vos ad receptionem proborum virorum faciles
do juxta tenorem litterarum istarum. Scriptum est
etad implenda mandata sedis apostolicoa invenia-
G. lleyin. prseposito, ut ipsum episcopum aprxdictvs
mus benevolos et devotos. Ad Iikc, auctoritate
censura ecclesiastica compescat et ad exhibendam ju-
vobis prfesenlium inhibemus ne archidiaconatum 1)
stitiam de prxdictis Ecclesiis eadem dislinclione com-
ipsum post receptionem pra>sentium alii cuiquam
pellal.
conferatis.Quod si contrarium, quod non credimus, CCCXLI.
faceretis,nos factum vestrum irritum esse decerni- ACHERUNTINO ARCHIEPISC
mus et inane.Noveritis etiam nos dilectis filiis praa- Ut a laicis res ecclcsiasticx non administrentur, sed
posito sancti Gaudentii Novarien. et magistro V. exstructa monasteria ab episcopis consecrentur.
BalbocanonicoMediolanen.subdiaconisnostrispra;- (Spolet., vi Kal. Septembr.).
cipiendo mandasse ut,si vos quod scribimus nolue- Significante nobili viro R.comite Licii, nostro est.

iitis vel distuleritis adimplere, ipsi id auctoritate
apostolica exsequantur, ipsum de archidiaconatu
investienteseodem, et ejus possessionem assignan-
tes eidem;vos quoque ad receptionem ipsius,aucto-
apostolatui reseratum qnod capellam Sancta? Mariae
deLanian. asereparatam pariteretdotatamCister-
cien. fratrumregulis informare disposuitpro salute
suapariteretparentum monasteriumquoque quod
;

(131) Vide supra epist. 121, 393.

317 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 318

est in castro Genusii, in quo jus oLtinet palrona- A et dilectis filiis comitibus et baronihus,consulihus
tus, propter nigrorum monaehorum incuriam in civitatum et populis per totum regnnm Sieilire con-
spiritualibus et temporalihus usqueadeo jamcon- stitutis, imo ipsi et charissimos in Christo filije no-
sumptum quod in eo vix possunt quatuor susten- strae illustri imperatrici JuximusaJjungenJam; ut
tari, ut in utriusque respirare valeat, adjunctum tanio iihentius vestrum verbumrecipiatur ah omni-
ipsi capellae, abbatia? Casaemarii Jisposuit suppo- bus, quanto propositum fuerit cum majoris Jevo-
nendum. Verum quia laieis etiam religiosis, dis- tionis affectu;et ex?ilium tuum terrae sanctae Jeten-
ponenJi Je rehus Ecclesiae nulla est attributa fa- tionem et paganorum barbariem,qui nec «etali nec

cultas,fraternitatemtuam rogamus pariter et hor- orJiniJetulerunt,mentibusomniumreprffisentanJo

tamur quatenus, quoJ per eum lesitime tieri non impressus sigillabit. Qualiter autem terrae sanctae
potest, per tuam sortiatur auctoritatem effectum, per fratres nostros et nostra Jisposuerimus subve-
si utilitati ecclesiasticae viJeris expeJire. nire,qualiter et quem aJ reforman Jum inler charis-
Datum Spoleti, vi Kal. Septembris. simos in Christo nostros Ph. Francorum et R.
filios

CCCXLII. Anglorum reges illustres vera>pacis concorJiamvel

PRIOIII ECCLESI.E S. NICOLAI DE MONTE SBGUS NARNIAM treugas saltem usque aJ quinquennium statuenJas
CONSTITLT.E. „ et exhortanJos fi Jelium populos aj obsequium Cru-
De privilegiis el immunitale illorum. cifixi, quem Je fratribus nostris Pisas, quem Ja-
(Spoleti, vi Kal. Sept.). nuam.quemetVenetiaspropt^rhocJcxerimusJesti-
Ea qua? sunt juris beati Petri et aJ Romanam nanJos, qnam remissionem his qui Christo exsuli
Ecclesiam nullo pertinent meJiante sic teneri vo- et exterminio Jerosolymitana3 regionis in personis
lumus et servari ab his qui aJ eorum sunt cuslo- et rebus et vel in personis vel rebus subvenerint,

Jiam Jeputati, ne occasione qualibet debeat in conceJamus,et quoJ eorum bona sub nostra pro-
posterum ipsi Rom.Ecclesiao aliquoj prayuJicium tectione suscipiamus.eos a feenerah.rurn instantia
generari.Cum igitur pr»libata ecclesia beati Petri relevantes, tibi et praeJictis sociis tuis ex forma lit-
juris existat et in ejus sis regimine constitutus,aJ terarumcommunium poterit manifeste liquere. Ac-
exemplar felicis recorJationis AlexanJri, Clemen- cingere igituret assume non nostram seJ Domini
tis, et Ccelestini pneJecessorum nostrum Roma- causam. Som>t xox tua in aurihus omnium, neces-
norum Pontiticum praesentibus tihi litteris inhi- sitatem terras Orientalis, exsilium Jesu Christi,
bemus, ne Je ipsa ecclesia ni>i nohis et nostris causam scilicet tuae legationis exponens ; et cum
successoribus responJere, aut eam recognoscere praedictis vel eorum aliquo aut etiam solus, si ipsi
aJ aliquo,nisi Je mandato nostro vel catholici suc- v. noluerint vel non poterint interesse, taliter
1

cessoris nostri, pr£esumas. Prohibemus etiam, ne G quoJ tibi et ipsis injungitur exsequaris, ne appa-
quisquam eamdem etclesiam violenter intrare, reas in conspeclu Domini vacuus,si/J aJ Jerosoly-
aut ejus possessiones et bona Jiripere,seu temere mitanam provinciam multa stipatus militia cum
audeat perturbare. Praeterea tibi concedimus, ut legatis nostris et aJ aream Domini cum exsulta-
bona ipsius ecclesi», qua? ab aliquibus detinentur tione cumulatus manipulis revertaris.
injuste.Iicitum tibi sit legitime revocare. Ad indi- Datum SJoleti, iii KalenJ. Septembris.
cium autem hujus perceptas libertatis ecclesia ipsa CCCXLIV.
Romana; Ecclesia; libram cera? quolibet anno per- EIDEM.

solvet. Nulli ergo, etc. Ejusdem plam> argumenti.

Dalum Spoleti, vi Kal. Septembris. (Spoleti, Kal. Septembris).

CCCXLIII. AJ sollicitanJos fiJeliumpopulos aJ obsequium

EPISCOPO LIDDEN. Crucifixi, ne viJeamur liberalis Domini Jispensa-
Ut Siculum armet ad bellum sacrum pro recuperanda tores avari, praeter remissionis gratiam et aposto-
terra sancta. lic» protectionis pra^siJium quae ad terram nati-
(Spoleti, iu Kal. Sept.). vitatis Dominicae proficiscentibus vel eisubvenien-
Cum te credamus imo teneamus pro certo pro „ tibus indulgemus, gratiam oportet nos facere in
subjectioneterroenativitatisDominiccefideliterhac- aliisetiam specialem, ut tanto libentius itineris
tenus laborasse ac certum nobis existat quod ad- Jerosolymitani onus assumant, quanto se amplius
huc super eodem laborare diligenter intendas,sol- viderint ab aliis oneribus relevari.Eapropter, ven.
licitudnem tuam venerabilihus fratribus nostris in Christo frater, auctoritate tibi praasentium in-
Tranen. arehiepiscopo, episcopo Cupersanensi et dulgemus ut eos qui terram sanctam in hujus ne-
Jilectis filiis abbati Je Florihus, priori Sancti An- cessitatis articulo personaliter visitahunt, si ob
dreae Je Ben--vento citra Farum, venerabili vero manus injectas in clericum vinculo sint excom-
fratri nostro Syracusanensi episcopo et Jilecto filio municationis astricti,nostra fretus auctoritate ab-
abbati Je Sanbucin.per Siciliam,aJ proponenJum solvas. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc
verbum Domini, pro liberatione illius terraa in qua paginam nostrae concessionis, etc.
steteruntpeJes ejusetubi Deus rex nosterante soe- Datum Spoleti, Kal. Septembris.
cula nostram Jignatus est operari salutem,venera- Ineumdem modum Tranen. arckiepiscopo, Cuper-
bilibusfratribus nostrisarchiepiscopis et episcopis sanen. episcopo, priori Sancti Andrex de Benevenlo,
319 [NNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I 320
""• epKCopo, -ibus, unicuique A dictum P. Sanctae Mariae in via lata diac cardina-
s :oi stm. lem virum scientia, honestate raorum et consilii
CCCXLV. maturitate praeclarum, pracipue ad reformandam
ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS, ET inter chariss. in Christo fllios nostros Ph.Franco-
UNIVERSIS ECCLESIARUJJ ri.-l LATIS l'ER TOTUJI HEGNUM 1 11111 et R. Anglorum reges illustres plenai pacis
FRA m;ii: CONSTITOTIS. concordiam vel treugas
usque ad quin- saltem
I t legatutn apostolicum, qui pacem inter Gallix et quennium statuendas, et excilandos populos ad
Anglix regem facere ei conira Sarucenos armare obsequium Jesu Christi duximus destinandum
dabet, humaniter accipiani. :

(Datum Reat.l.
cui etiam commisimus plenai legationis offlcium,

Domino concessa sibi libera faeultate ut evellat et dissi-

Licet eominissa nobis a potestatis ec-
universis Christi fidelibus pet, oedificet et plantet,sicut viderit expedire.Quia
clesiaslicae plenitudo
vero ipsum inter cffteros fratres nostros specialis
nos consliluerit debitores, statum tamen et ordi-
nem conditionis humanae non possumus ampliare, dilectionis brachiis amplexamur, universitati ves-

ijuia juxta verbum Domini cum ad staturam nos-

trae per apo.seripta mandamus atque praacipimus

tram nec cubilum unum valemus adjicere, vel si- quatenus eum sicut legatum sedis apost imo Chri-
mul in diversis locis existere.in unius tamen cor- B sti, cujus subvectionis causa dirigitur, benigne

recipientes et honorifice pertractantes, ea qua;

poris unitale vel ad remota quoelibet in ictu oculj
transvolare possumus, et cum Habacuc exsuli Da-
super praedictis vel aliis deliberatione provida du-
xerit statuenda recipiatis humiliter et inviolabili-
nieli deposito in lacu leonum, per nos ipsos cibi
consolationem afferre ac messoribus nihilominus ter observelis, alioquin sententiam quam in con-

ministrare Quia vero lex id humanae conditionis

lumaces duxerit proferendam.ratam habebimuset
linn patitur, nec possumus in persona propria ge-
faciemus auctore Domino inviolabiliter observari :

scituri quod nos in eo, si a vobis honoratus fue-

rere sollieiludines universas,interdum per fratres
rit, eredimus honorari el contemptus ejus pro-
nostros,qui sunt membra corporis nostri, ea cogi-
mur exercere quae, commoditas Ecclesioa susti-
si
prium putaremus.
ni ! I, personaliler libentius impleremus.Cum au- Datum Reat.
CCCXLVI.
tem omnes unuin corpus simus in Christo, singuli
PETRO SANCT.E MARI.E I.N VIA LATA DIACONO CARD.
autem alter alterius menirra; sic per singulos,
APOSTOLIC.E SEDIS LEGATO.
cum oportet, injuncloe nobis sollieiludinis onera
Datur illi potestas cogendi episcopos Anglise ut ipsi
dispensamus, ut cum alter alterius onera suppor- consilio et auxilio sint.
Quanto amplius de honestate tua, discretione
Non enim in uniformitate corporis Christi, quod
pariter et litteratura confidimus, tanto fidueialius
est Ecclesia,sicut inhumani corporisconstitutione committimus exsequenda quaa apostolicffl
ea tibi
segregatio partium generat sectionem, sectio vero
sedis honorem respiciunt etcommunem utilitatem
mortem vel deformitatem inducit ; imo segregatio Cum itaque te de fratrum nos-
populi Christiani.
in obedientisB virtute consistens, unitatis est si-
reformandam
troruin consilio ad iuler charissi-
gnum unitas vero verum est indicium charitatis,
:
mos in Christo f.n. Ph.Francorum et R. Anglorum
per quam multitudinis credenl.ium erat, sicut le-
reges illustres plence pacis concordiam,vel treugas
gitur, cor unum et anima una. Sane licet instan-
saltem usque ad quinquennium statuendas, duxe-
tia nostra quotidianaoinnium Ecclesiarum
sit
rimus inter coetera destinandum, discretioni turo
sollicitudo continua,nuper tamennobis sollicitudo
aucloritate praesentium iudulgemusut si quos viros
potior supervenit : quee, si reliquse cederent, sola
ecclesiasticos, a/chiepiscopos vel episcopos vel nii-
tamen nos totos interius et exlerius vindica-
sibi
Anglorum esse cogno-
noris ordinis viros in regno
ret nec sic etiam infirmitas nostra tantis suffice-
veris,quoium tractatui pacis sil consilium opportu-
rel gravitati. Recepimus enim litteras de partibus
num,eos ad te convoces et per districtionem eccle-
transmarinis,quod eum Teutonici.capto castro Ba- necesse fuerit) nostra fretus a „ctori-
^ siastiGam] si
luth et Jeppen ab impiis occupata, naves reduces
tate venire compellas. Nulli ergo, etc.
ascendissent, Saraceni, qui resistendum eis exer- CCCXLVII.
citum paraverant copiosum, sicut locustae terroe EIDEM.
superficiem repleverunt quod Christianis gla-
; ita
Vt regem Gallorum per censuras ecclesiasticas cogat
dius foris imrainet, metus intus, ut tutum eis non sunm uxorem recipere.
sit in civitatibus et in locis munitissimis remane- Scripsimus charissimo in Christo filio nostro Phi-
re. Cum igitur nos ab subveniendum Jerosolymi- lippo illustri regiFrancorum ut eaquam superduxit
tan. provinciaj dilectis filiis nostris S. tt. Sanctae contraEcclesia; interdictum asuo separata consor-
Praxedis presbytero etP.Sanclae Mariae in via Lata tio,charissimam in Christo filiam nostram Franco-
diacono cardinalibus iinposuerimus signum crucis, rum reginam illustrem, uxorem suam, in gratiam
cum nec Ecclesiae necessitas pateretur nec pra^de- recipiat conjugalem, etdebito pertractet affectu. Ut
cessorum nostrorum monerent exempla ut itineris autem mandatum nostrum super hoc melius et ex-
Jerosolymitani laborem personaliter subiremus, peditius compleatur, discretioni tuas auctoritate
321 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 322

praesentium indulgemus, per apostolica scripta A ctum f. n. Sanctfe Marice in Via Lata diac. cardin.
mandantes et districte prascipientes ut nisi dictus ap. se. legatum, quem inter fratres nostros spe-
rex infra mensem post commonitionem tuam pras- amplectimur dilectionis affectu et quem per-
ciali

dictam reginam in gratiam receperit conjugalem sonam tuam et regnum diligere sincere cognosci-
et honoredebito pertractarit.ex tunc totam terram mus, utpote in eo nutritum pariter et instructum,
ejus appellatione postposita subjicias interdiclo ; qui te ad haec diligentercommoneat et nostram
ita quod,pr;eler baplisma parvulorum et pceniten- tibi exponat plenius voluntatem cui, tanquam ;

tias morientium, nullum in ea divinura officium nobis ipsis, fidem adhibeas super his quae tibi
celebretur. Venerabilibus etiam fratribus nostris duxerit proponenda.
archiepiscopis, episcopis et dilectis filiis nostris CCCXLIX.
abbatibus,prioribus et universis Ecclesiarum prae- ARCHIDIAC0N0, ARCHIPRESBYTBRO, ET CAXO.MCIS
latis constitutis in terra ejus in virtute Spiritus MEDIOLA.NEN.
sancti districte prascipimusut.cum in terram regis Quot modis crimen falsi circa bullas apostolicas
ejusdem interdicti sententiam promulgaris, eam committatw.
ap. re. secundum prajdictam formam observent ii Non. Septemb.).
(Spolet.,

et per suas faciant provincias, diceceses, et Eccle- (133) Licetad regimen ap.sedis, quae dante Do-
R
sias observari. .Nulli ergo, etc. mino universarum Ecclesiarum mater est *t ma-
Scriptum est super hoc archiepiscopis, episcopis, gistra,insuffieientes nosvitaet scientiareputemus,

abbatibus, prioribus et universis Eccles. prselatis in quantuin tamen Dominus nobis sua miseratione
terra reyis Francise constitutis. concesserit.ab his proposuimus abstinere per quse
CCCXLVIII. nobis possit merito derogari : quanquam ex infir-
PH. ILLfSTRI REGI FRANCORLM. mitatis humanae defectu non sic formam perfec-
Ut reginam uxorem recipiat, et cum rege Anglorum tionis semper et in omnibus imitari possimus,
pacem servet. quin aliquid aliquando in nostris subrepat operi-
Cum inter principes Christianos personam tuam bus quod minus circumspeclae providentiae valeat
singulari quadam benevolentia diligamus, super imputari. Qiiod tamen non ex industria vel scien-
his infra nos ipsos vehementer ingemisciruu~ et tia certa, sed interdum ex ignorantia vel nimia

dolemus qiw de serenitate tuasaepius ad nostram occupatione contingit.Significastis siquidem nobis

audientiam rcferuntur cum, quod dolentes refe-
; per litteras vestras quod cum quaedam vobis fuis-
rimus,tam super lacto char.in Christo f. n. reginae sent lilterae paesentata1 ,
per quas vobis districte
Franeomm illustris uxoris tuae, quam etiam su- pracipere vi.lebamur ut I.de Cimilian. clerieum
per discordia quam cum charissimo in Christo f. C Ecclesiae vestrae in canonicum reciperetis et fra-
Anglorum exerces,taliter te habere
n. illustri rege trem, nec aliquem alium in canonicum vocaretis,
dicaris ut o?mulis tuis non solum repugnandi tibi donec ipse prsebenda: beneficium plenarie fuisset
materiem pnebeas, sed etiam audaciam expu- adeptus, earum tenore diligenter inspecto, vix
gnandi quod serenitati tua; manifestum tribuit
: eas credidistis de nostra conscientia processisse,
argumentum, quod Dominus Deus noster tuis sit velsi etiam processerunt, per nimiam fuisse im-

peccatis olim super receptione

iralus. Et licet portunitatem obtentas. Caeterum cum easdem lit-
praediet» reginajper venerabilem fralrem uostrum teras, sicut viri providi et discreti, ad nostram
Parisien. episcopum diligenter celsitudinem tuam remisissetis praesentiam, ut ex earum inspectione
commoneri fecerimus (132j, ac postmodum prop- plenius nosceremus utrum ex nostra conscientia
ter id nostras tibi curaverimus litteras destinare, processissent, plus in eis invenimus quam vestra
volentes non minus saluti tuae pariter et honori fuisset discretio suspicata. Nam licet in stylo dic-
consulere quam ejusdem reginae justitia» provi- laminis et forma scripturae aliquantulum cceperi-
dere, nondum tamen nescimus quorum usus con- mus dubitare, bullam tamen veram invenimus ;

silio,quod causa nobis non modici stuporis existit quod primum nos in vehementem admirationem
et doloris, monita et mandata sedis apostolieaa,
pj
induxit, eum litteras ipsas sciremus de nostra
quae Deo teste processeruut ex fomite charitatis conscientia nuliatenus emanasse. Bullam igitur
et sincerae quam circa te gerimus, dilectionis af- hinc inde diligentius intueutes,in superiori parte,
fectu,non curasti, sicut debueras,humiliter exau- qua filo adhaeret, eam aliquantulum lumentem
dire.Verum,ne quid desit exhortationibus nostris, invenimus et cum filum ex parte tumenti sine
;

serenitatem tuam tertio duximus commonendam, violentia qualibet aliquantulum attrahi fecisse-
rogantes, monentes et exhortantes in Domino, et mus, bulla in filo altero remanente.filum ex parte
in remissionem peccatorum injungentes qua-
tibi illaab ipsa sine qualibet difficultate avulsum, in
tenus, mutato dictam reginam uxorem
consilio, cujus summilate adhuc etiam incisionis indicium
tuam recipias in gratiam conjugalem et debito apparebat, per quod liquido deprehendimus bul-
pertracteshonore utetDeumtibireddas propitium
; lain ipsam ex aliis litteris extractam fuisse &c
et tam te quam nosa lingualiberes detractrice.Mit- illis per vitium falsitatis insertam, sicut ex litte-

timus autem propter hoc ad prwsentiam tuam dile- ria ipsis plenius agnoscetis, quas ad majorem
(132) Vide supra, epist. 4, 171. (133) Cap.Licet, De falsariis.Vide lib.n, epist. 29.

P.VTROL. CCXIV 11
323 INNOCENTII III PP REGESTORUM LIB. I. 324

cerlitudinem vobis duxinius remittendas.Cum igi- ^ Datum Spolet., n Non. Septembris.

aliquate- CCCL.
tur tantus excessus relinqui non debeat
FAVRESHAM, AUGCST1.NI ET S. GEORGU PRIORIBUS,
nus impunitus, discretioni vestrae per apostolica
I>£ S.

quate- IN CANTUARIEN. DIOCCESl CO.NSTITUTIS.

scripta mandamus et districte prrecipimus
Ne ad sedem apostolicam appellantes impe-
nus dictum I., nisi infra viginti dies post barum
rite
diantur.
susceptionem a vobis commonitus ad proesentiam
(Spolet., iv Non. Sept.).
nostram cum testimonio litterarum vestrarum sa- Sic apostolica sedes inter fratres et coepiscopos
tisfacturus accesserit, ex tunc ab omni ecclesias-
nostros pastoralis dispensavit oneris gravitatem,
tico beneflcio et clericali officio.sublato cujuslibet
sic eos in creditoe sibi sollicitudinis partes assum-
con. et ap. obstaculo, suspendatis, vel, si ben
li-
psit,ut nibil sibi subtraheret de plenitudine pute-
cio caret, anathematis eum sententia innodetis ;
statis, quo minus de singulis causis ecclesiasticis
cum ab hac culpa non de facili sit credendus im-
inquirere possit et cum com-
voluerit judicare,ad
munis, cum nec per fratres nec consanguineos munern omnium utilitatem constituens,ut ad eam
nostros nos, licet sajpius rogatos, potuisset indu- tanquam generalem omuium matrem et singulare
cere ut super boc nostras vobis litteras mittere-
lidelium Christi refugium appelletur per quod et
mus ex quo fraudem auctoris, etsi principalis
;

sufficienter agnoscere
B minorum tollatur oppressio et superiorum praa-
falsarius ipse non fuerit,
sumptio refrenetur. Cum itaque appellationibus
potuisset : prassertim cum eo tempore pra:sens
qua; ad sedem ap. interponuntur sa?pius velimus
fuisse dicatur quo contra falsarios de comnmni
ab omnibus humiliter et devote deferri, disc. ves-
Ifratrum consilio publice constituimus inter caa- tru3 per apostolica scripta mandamus et districte
tera,sub pcena excommunicationis firmiter inhi-
pnecipimus quatenus ex parte nostra curetis for-
bentes (134), ne quis litteras apostolicas nisi de tius inhibere ne quis in Cantuarien. Ecclesiam et
nianu nostra vel bullatoris nostri reciperet, illis dilectos iilios priorem et monachos Cantuarien.,
duntaxat exceptis quibus propter dignitatis excel-
pust appellationem ad nos legitime interpositam,
lentiam indulsimus ut per nuntios fideles et notos
excominunicationis, suspensionis sive interdicti
idipsum possent efficere. Ut autem varielales hu- sententiam proferre prasuniat.Si quis vero contra
jusmodi falsitatis, quas bactenus deprehendimus,
vo-
prajsumpserit vel hactenus forte piwsumpsit,
vos ipsi de caHero deprehendere valeatis, eas
sententiam ejus nullam esse penitus nuntietis.
bis pra;sentibus litteris duximus exprimendas.
Si qui etiam possessiones eorum invaserint vio-
Prima species falsitatis bsec est, ut falsa bulla
lenter, eos ad restitutionem earum per censuram
litteris apponatur. gecunda, ut filum de vera bulla
extra&atur ex toto et per aliud filum immissum
Q ecclesiasticam, appel. postposita, compellatis.

par-
Nullis litteris ob. veritate tacita, etc. Quod si om-
falsis litteris inseratur. Tertia, ut filum ab ea
nes, etc.
te, in qua charta plicatur, incisum,cum vera bulla
Datum Spolet, iv Nonas Septembris.
falsis litterisimmittatur sub eadem plicatura cum
lilo similis canapis restauratum.
Quarta, quod a CCCLI.
parte bullae altera pars fili sub plumbo S. AUGUSTINI ET S. GE0RG. PRIORIBUS GANTCA.BJEN.
superiori
rescinditur et per id filum litteris falsis inserta Ejusdeiii argumenti.
reducitur infra plumbum.Quinta,cum litteris bul- (Perusii, ni Id. Septembris).
latis et redditisaliquid in eisper rasuram tenuem
non re- (135) Dilecti filii Jo. et Hubertus nnntii dilecto-
immutatur. Eos etiam a crimine falsitatis
rum filiorum prioris et monachorum Ecclesia1
putamus immunes qui contra constitutionem prae-
Cantuarien. nobis humiliter retulerunt quod cum
missam scienter litteras nostras nisi de nostra vel
pro causa qua; inter dictos priorem et monachos
bullatoris nostri manu recipiunt. Eos quoque qui
et venerabilem fratrem nostrum Cantuarien. ar-
accidentes ad bullas, falsas litteras caute proji-
chiepiscopum super capella de Lamhee verteba-
ciunt.ut de vera bulla cum aliis sigillentur.Sedhas
non possunt facile depre- fj tur, ab ipsis priore ac monachis mitterentur,sicut
dua) species falsitatis
modo dictaminis vel in forma eispropositum fuit, idem archiepiscopus post iter
hendi, nisi vel in
arreptum in eos excommunicationis sententiam
scriptura vel qualitate chartas falsitas coguosca-
falsitatem promulgavit. Cum autem plus sit ad sedem apos-
tur.In cfflteris autem diligens indagator
diligentius intueri vel in adjunctione Qlo- tolicam facto provocare quam verbo et ipsis prop-
poterit
obtu- ter pradictani causam ad Romanam Ecclesiam
rum vel in collatione bullae vel molione vel
bulla non sit ffiqualis.sed ali- venientibus, intelligatur ad sedem apostolicam
sione ;
praBsertim si

tumida, alibi magis depressa. Si provocatum, discretioni vestra? per apostolica

cubi magis sit
vobis pracipinius ne- scripta mandamus quatenus si verum esl quud
vero quod contra ipsum I.

asseritur, dictos Jo. et Hu., appellatione postpo-

glexeritis adimplere.noveritis nos venerabili
fratri
denuntietis excommunicationis vinculo non
nostro Vercellen. episcopo pnecipiendo mandasse sita,

teneri.
ut ipse id auctoritate apostolica, sublalo appella-
Datum Perusii, in Idus Septembris.
tionis obstaculo, exsequatur.

supra (135) Cap. Di/cc/i filii, De appellat.

(134) Vide epist. 23.;.
 :

325 PONTITICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 326

CCCLIl. A nulla parte celsitudinis tuae sublimitas quatiatur.
ARIANEN. EPISCOPO. Verum ut non ad detractionem sed tuam potius
De electione et confirmatione abbbaiis Benevenlani. correctionem laquamur, miramur non modicum,
(Perusii, xvm Kal. Octobris). murmurat eliam adversum tepopulus Christianus,
Accedentes ad praesentiam nostram dilecti fllii imo et ipse Jesus, ubi ille te increpat , Hospes fui,
Geor. et Aug. monachi monasterii Sancti Salvato- et non collegisti me ; infirmus,et non visitasti me ; in
ris de Telesio, quod ad Romanam Ecclesiam spe- carcere,et non venistiad me(.Ua»/i.xxv,43).Cumenim
cialiter noscitur pertinere, dilectorum tiliorum peccatis nostris exigentibus venerint gentes in
conventus ipsius monasterii ac prioris et primi- hsereditatem Domini et coinquinaverint templum
cerii Beneventan. nobis litteras pnesentarunt ex : sanctum ejus, imo et ipsum Jesum Christum quo-
quarum continentia et illorum diligenti signiflca- dammodo captivaverint, lignum sanctae Crucis, in
tione nobis innotuit quod cum praedictis priori et qua salus mundipepeudit,et delevitchirographum
primicerio Beneventan. nostras litteras misisse- mortis antiquae (in qua etiam Apostolus se asserit
mus ut P. tunc abbati ipsius monasterii, quoniam gloriari, Uihi absit, inquiens, gloriari, nisi in cruce
ipsum minus provide gubernabat, de bonis ipsius Domini nostri Jesu Christi (Gal. vi, 14), nec Christo
facerent congrue provideri et ibidem alium subro- exsuli subvenire nec ad liberationem terrae nati-
gari abbatem qui praeesse sciret fratribus et pro- u vitatis ipsius intendere hactenus, sicut debueras,
desse, proviso convenienter eidem P. post resi- curavisti ; cum tam ex vicinitate locorum quam
gnationem ipsius, ipso pra?sente ac suum prae- abundantia divitiarum tuarum et potentia qua ini-
bente assensum, dilectum Hlium Jo. tunc priorem micos crucis munere divino praecellis id potueris
suum, virum, sicut dicitur, litteratum, providum commodius et expeditius aliis principibus adim-
et discretum, canonice in abbatem et concorditer plere.Est etiam aliud propter quod non solum ad>
elegerunt. Cumque idem electus pro confirma- versus te,imo adversusRomanam Ecclesiam, quae
tione suae electionis ad nostram praesentiam fes- iilhactenus quasi sub dissimulatione transivit,
tinaret, propter inediam paupertatis qua monas- murmurat populus Christianus. Cum enim Domi-
terium ipsum plurimum asseritur aggravatum nus nosterunam sibi sponsam eIegerit,non haben-
necnon et causa metus fuit ab ipso itinere revoca- tem maculam neque rugam (juxta quod in Canti-
tus. Quoniam nobis de rei veritate plene
igitur cis protestatur, Vna est,mquiens,dilecta 7nea,sponsa
constare nequivit, fraternitati tuae per apostolica mea,columba mea (Cant. passim) et in Evang.dicit ;

scripta mandamus quatenus de forma electionis Alias oues habeo quse non sunt ex hoc ovili, et illas
et de persona electi diligenter inquiras ; et si in- oportet me adducere,ut fiat unum ovile,et unus pastor
veneris formam electionis et electi personam ido- C (Joan. x, 10) cum etiam inconsutilis tunica Chri- ;

neam,eam auctoritate nostra omni contradictione sti divisa non fuerit et in Symbolo contineatur

vel appellatione cessante confirmes et munus ei expresse Credo unam sanctam catholicam et apos- :

benedictionis impendas, ab eo juramentum reci- tolicam Ecelesiam, Graecoruni populi ab unitate

piens sub ea forma quam sub bulla nostra tibi
apostolicce sedis etRomanaa, Ecclesiae recedentes,
mittimus interclusam. quffidisponente Domino, cunctorum fidelium ma-
Datum Perusii, xvni Kal. Octobris. ter est et magistra, sibi aliam Ecclesiam confin-
CCCLIII. xerunt si tamen quaa praeter unam est Ecclesia
;

ILLUSTRI CONSTANTINOP. IMPERATORI. sit dicenda. Ut igitur utroque pradictoruru

in

Vt Saracenis fortiter resistat, et Grsecam Ecclesiam murmur imo ut Christum

sileat populi Christiani,
acl Lalinam, tanquam matrem redire, cogat. tibi reddas propitium, celsitudinem tuam roga-
Imperialisexcellentioe magnitudo si se coram eo mus, monemus et exhortamur in Domino, et in
humiliaverit qui humilia respicit et alta a longe remissionem injungimus peccatorum quatenus,
cognoscit et super eo sui stabilierit imperii funda- postpositis aliis sollicitudinibus.viriliter ac poten-
mentum praeter quod aliud poni non potest, quod ter assurgas in adjutorium Jesu Christi et ad ter-
est ipse Jesus, et superquo ipse Dominus noster D ram ipsam quam ipse proprio sanguine compara-
nascentisEcclesiae posuit fundamentum,Swper hanc vit (de qua in Psaimo habetur Homo factus est in :

petram, inquiens, sedificabo Ecclesiam meam (Matth. ea,et ipse fundavit eam Altissimus (Psai.Lxxxvi,o), et

xvi, 18), exaltabitur et elevabitur, quoniam omnis alibi Deus Rex noster ante ssecida operatus est sa-
:

qui se humiliatexaltabitur,secundum testimonium lutem in medio terrse (Psal. lxxiii, 12), liberandam
Veritatis et firmabitur,et non flectetur, quoniam
;
de manibus paganorum, et restituendam pristinae
quod super hoc fundamentum consistit,
sedificium libertati, ut in ea nomen Domini gloriflcetur in

nec casum timet, necad machinas formidat hosti- manum extendas et

saecula, sicut tantus princeps
les.Utautem firmius et fortius imperium tuum in exercitum dirigas copiosum, sperans ineo qui est
hujus fundamenti tirmitate persistat, oportet ut spes omnium, qui non deserit sperantcs in se,
Deum universis tuis affectibus anteponas et spon- quod paganorum multitudinem a facie tui exerci-
sam ejus Rom.Ecclesiam, cujus ipse fundamentum tus effugabit. Nos enim remissionis et protectio-

et fundator existit, proecipue venereris ut dum in ; nis quam propter hoc aliis principibus Christia-
dilectione Sponsi et sponsae perstiteris unitate, ex nis indulsimus te volumus esse participem, dum-
327 INNOCENTH III PP. REGESTOP.UM LIB. I. 328

niodo ;ul succursum terrae sanctae potenter assur- A stus unum esse ovium, unum pastorem in
ovile

gas.Studeas etiam, imo sicut potes efficias ut Grse- Evangelio protestatur et in apostolorum Symbolo
;

corum Ecclesia redeat ad sedis apostolicse unita- unam esse catholicam et apostolicam Ecclesiam
tem et ad matrem filia revertatur ut oves Ghristi ; fides catholica profitetur.Hanc autem idem Domi-
ab uno pastore regantur, sicut ei mandatur a Do- nus Jesus Christus in seipso Lapide angulari fun-
mino Dilnjis me, Simon Petre? P<tsr<' oves meas
: davit el ejus magisterium apostolorum principi
(/oan.xxi,47); ut et sub uno rapite cuncta membra beato Petro,cui,licet insufflcientes, in apostolatus
corpori connectantur, illo videlicet cui Dominus successimiis dignitate, concessit : Tu es. inquiens,
ait : Tu vocaberis Cephas, quod capul interpretatur Petrus,etsuper hancpetram aedificabo Ecclesiam meam
quantumcunque nobis moles-
(Joan. i, 42). Alioquin, (Matth. x\\,iS), et paulo post subdidit : El til<i dabo
tum existeret serenitatem tuam in aliquo moles- clavcs mjui rirloritni (ilriil., 19) ; et etiam curam
tare, non possemus ulterius sub dissimulatione ovium suarum eodem verbo tertio repetito com-
transire,quin nostrum exsequeremur officium.rum misit dicens : Pasce oves meas; et quod ejus ftdes
per Oei misericordiam tempus acceperimus justi- nunquam deflceret, se orasse fatetur, loquens ad
tiam judicandi. Inspiret autem animo tuo ille qui eum in Evangelio Eijo jiro te : rogavi, Petre, ut non
ubi vutt spirat ut ad honorem et salutem tuam r> deficeret ftdes tua, et tt< conversus aliquando confirma
e1 esaltatione Ecclesiae tanquam devotus filius fralres tuos (Luc. xxm, 32). Praterea licet univer-
paternam exhortationem admittas,praesentans no- sis apostolicis dixerit in communi : Accipite Spiri-
bis materiam, imo causam quod ad honorem et tiiiu sanctum nt quorum remiseritis peccata remittan-
profectum imperatoria; celsitudinis, sicut in pro- eum tamen verbo utilui
tur eis (Joan. xx, 22 . ad
posito gerimus, efficaciter intendere debeamus. Quodcunqye ligaveris super terram,
speciali dicens :

Mitlimus autem ad tuae sublimitatis prwsentiam
dilectos (ilios Albertum subdiac. et capellanum
nostrum apostolicae sedis legatum, et Albertinum
camera? nostroa notarium,familiares nostros, quos
susb probitatis et honestatis obtentu,sincerae cha-
ritatis brachiis amplexamur,inhis qu;e tecum tra-
ctanda sunt seu etiam statuenda pari praditos po-
testate qui tecum super prsedictis et aliis qu;e tibi
:
ex parte nostra proponentur et nobis ex parte tua
fuere proposita, tractent et statuant quae ad hono- _ licet frustra, conatur non attendens quod una
erit ligatum et in calis, et quodcunque solveris super
terram, erit solutum ct in ccelis (Matth. xvi, 19). Hoc
autem GraBCorum populus non attendens, aliam
sibi confinxit Ecclesiam, si tamen quae prater
unam est, Ecclesia sit dicenda, et ab apostolicse
sedis unitate recessit nec constitutionem Domini
nec Petri magisterium imitatus et inconsutilem
vestem Domini,cuicrucifixorum manus in aliarum
vestium divisione pepercit scindere usque hodie,
;

rem Ecclesise ac profectum imperii pertinuerint tantum exstitit arca, intra quam sub uno rectore
;

quibus et serenitatem tuam tidem indubitatam quicunque fuerunt leguntur in cataclysmo salvati;
volumus adhibere. Licet enim majores ad te pos- qui autem extra ipsam inventi sunt, omnes in di-
semus nunlios destinare, istos tamen ad lioc prae- luvio perierunt. Quia igitur id in scandalum nos-
elegimus,ut dum minus quae sua sunt qua>sierint, trum et fidei Christiana? redundat dispendium nec
communi profectui, Ecclesia? scilicet et imperii, jam possumus vitare clamores Ecclesiae generalis,
sollicite magis et diligenter insistant quos sere- qua3 nos et pra-deeessores nostros negligentia? ac
:

nitati tua?propensius commendamus,rogantes at- tarditatis redarguit, monemus frat. tuam et exhor.
tentius ut eos honorifice ac benigne recipias, et in Domino. per apostolica tibi scripla mandantes
sicuti decet magnificum et munificum principem, quatenus onmimodam sollicitudinem et efficacem
sine dilatione remittas ut operemur dum tempus operam inlerponas ut Gracorum universitas re-
habemus. Ad ha?c, dilectos filios Ildeb. et Joan- deat ad Ecclesia? unitatem et ad matrem filia re-
nem Gregorii nuntios tuos benigne recipimus, quo- verlatur et fiat, juxta verbum Domini, unum ovile
rum tidem et prudentiam nostro tibi testimonio et unus pastor. Alioquin non possemus ulterius,
commendamus super his quae ipsis ab imperiali elc, iil verbum inspiret. CaHeruni
supra, usque u<l

magnificentia commissa fuerant exsequenda. D cum peccatis nostris exigentibus rebus, etc, ;'/)

CCCLIV. euiinlriii modum, usijuc ad verba in cruce Domini

nostri Jesu Cbristi, miramur quod charissimus in

PATRIAHCH.E CONSTANTINOPOLITANO.
Quod Romana Ecclesiasil mater omnium Ecclesiarum,
a ijun Graeci nullo jure discedere possint.
Reprobataquondampropteringratitudinisvitium
perfidia Judaeorum, et oblato Synagogae, quia
cognovit tempus visitationis sua\ libello repudii,
Christo lilius noster Constantinopolilan. impera-
tor illustris nec exsuli Christo subvenit nec libe-
rationem terrw nativitatis ipsius, in qua Deus rex
non noster ante sa?cula salutem dignalus est operari,
sicUt debuerat intendere hactenus procuravil.cum

unam sibi Ecclesiam ex gentibus congregatam, non lani ex vicinitate locorum, etc, usque ad oerbum

habentem maculam nequerugam, Dominus noster adimplere. Cum igitur lerne sanctss, in qua pedes
elegit, juxta quod legitur in Canlicis canticorum :
Christi steterunt, totis desideremus affectibus sub-

Una est electa mea, sponsa mea, immaculata mea veniri, fraternitatem tuam rogamusattenlius etex-

Cant. passim). Ipse quoque Dominus Jesus Chri- hortamur inDomino quatenuspraefatumimperato-
320 POTNIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1108 230

rem monere sludeas et inducere diligenter ut ad A nem ipsius faclam utrique vestrum, quia hic est
suocursum ejus potenter inteudat. necessarium populo Christiano utid sine dilationis
diffugio maturelur, cum sine tuo et fidelium tuo-
CCCLV.
rum ac sine dicto rege ac fidelium ejus subsidio,
1LLUSTRI REGI FRANCORUM. quodin sequenti Martioproposuimusad parles illas
Vt cum rege Anglorum pacem faciat et contra Sa- dante Domino destinare, vix lerraa in qua pedes
racenos beUum sacrurn gerat. Christi steterunt, et ubi Deus noster ante soecula

Mediator Dei et hominum Christus Jesus redem- nostram dignatus est operari salutem.poterit sub-
ptionis liumana) mysterium impleturus, pacem di- veniri,plenam pacemvel treugas longassaltem us-
scipulis pro bwreditate legavit, ut eam servarent que ad quinquennium ineas et observes ita quod ;

adinvicem et ad observationem ejus caiteros invi- interim nullumallerutri circaproprietatemvel pos-

tarent, Pacem, inquiens, meam do vobis, pacem re- sessionem eoruni quoe a reliquo detinentur,prseju-
linquo vobis (Joan. xiv, 27). Propheta; quoque mo- dicium generelur.Alioquin, quanlumcunque nobis
nemur consilio ut pacem non solum quaerere sed moleslum existat celsitudinem regiam in aliquo
etiam persequi debeamus, Inquire, dicentis, pacem molestare, quia tamen Deum tibi praponimus et

et persequere eam (Psal. xxxm, 15). Unde nos, qui g oommunem utilitatem tuisdebemus commodis imo
vices Christi, licet insufficientes,exercemus in ter- pot.ius incommodis anteferre, nisi ad commonitio-

ris,ejus sequentes exemplum et pradecessorum
nostrorum consuetudinem imitantes,ad reforman-
dam iuter discordantes, vera pacisconcordiam in-
lendere volumus et tenemur;prasertim cum ex dis-
cordantium ipsorum dissidio magnum tam ipsis
nem ejusdem legati mandatum apostolicum infra
scriptum terminnm humiliter receperis et impleve-
ris,ex tunc de communi fratrum nostrorum consi-l
liototam terram tuamsubjacere deeernimus inter-
dicto ita quod, proeter baptisnia parvulorum et
;

quam Ecclesiis et pauperibus terra sure imo et toti pcenitentias morientium,nullum in eadivinum offi-
Christiano populo provenerit detrimentum.Nam,ut cium celebretur.Quod si nec per hanc districtionem
stragem virorum, Ecclesiarum gravamina, paupe- impleveris quod mandamus, teipsum, fautores et
rum oppressionem et totius tani Callicanoo quam consiliarios principales ecclesiastica severitate no-
AnglicanaB genlis periculum quae propler guerram veris coercendos : idipsum de terra regis Angliae,
quam tu et charissimus in Christo tilius noster rex ipso etiam, fautoribus suis, consiliariis decernen-
Anglorumillustrisadinvicemexercetisprovenerunt tes.Venrrabilibus etiam fratribus nostris archiepi-
hactenus taceamus, communi populi Christiani di- scopis, episcopis et dilectis tiliis abbatibus, priori-
spendio et excidio Jerosolymitanae provincioe tu _ bus et universis Ecclesiarum pralalis utriusque re-
et ipse causam videmini prastilisse et materiem, gni, sub poena ordinis et officii sui mandamus et in
cum, hominibus utriusque regni propter tuam et virlute Spiritus sancti proecipimus ut interdicti sen-
ejus dissensionem detentis,non solum quae amissa tentiam secundum proescriptam formam inviolabili-
fuerant ab initio in partibus transmarinis nondum ter studeant observare et faciant ab aliis irrefraga-

recuperari potuerint,imo his etiam grave videatur biliter observari.Idem etiam fratrilms militiae Tem-
periculum imminere quoe a Christianis hactenus pli ac Hierosolymitani Hospitalis sub privilegiorum
suntposssessa.Antiquis enimettristibusrumoribus etindulgentiarumsuarum pcenamandamus,creden-
novi ac trisliores supervenere rumores, quod cum tes ex hoc non voluntati tuoe sed ulilitati, non af-
Teutonici Acccn navigio, etc, usquc ad verbum as- fectui sed profectui,non oneri sed honori consulere
sumite.Quia vero nos ad subventionem terree orien- totique Christiano populo providere. Statuimus
talis, tam in personis quam rebus, dilectos filios etiam ut si quis omnino clericus cujuscunque pro-
nostros Soffredum tituli Sanctoe Praxedis et P. fessionis velordinispost interdictum nostrum divi-

Sanctoe Mariae in Via Lata diac.cardin. apostolicoe nuin libi proesumpserit ofticium ministrare,ordinis
sedis legatos, viros honestatc morum, maturitate et beneficii sui se noverit periculum incurrisse.At-
consilii et scientia reverendos,quos inter alios fra- tendas igitur,fili charissime, noslrum et apost. se-
tres nostros speciali charitate diligimus.ministerio D dis tuae malris affectum, causam coactionis inspi-

proprio sanctsecrucischaracterecuravimusinsigni- cias el communi utilitati prospiciens.motui carnis

ri ne quid ex contingentibus omittere videamur,
: animaeprcoponesalutemetsensualitati prwferas ra-
dictum Sanctaa Marioa in Via Lata diac.eardinalein, tione.m ; non apostolicae sedi regia potestate resi-
virum scientiapraeditum,honestatepraeclarum,Deo stens, sed humilitate deferens filiali ;
quoe in hoc
tthominibus, sicut speramus, acceptum, ad tuam etiam salutem tuam procurat pariter et hono-
etejusdemregisproesentiamduximusdestinandum. rem.
legatiouis ei officium committentes.Ideoquesereni- Scriptum esl in eiiiiulcm modum It. illtistrl regi
tatem tuam rogamus, monemus et in remissionem Anglorum. Scriptum est super hoc universis archi-
injungimuspcecatoriimqualenuseumsicutlegatum episcopis, episcopis , abbatibus, prioribus et cceteris

apostolicoe sedis recipiens et honorans,ad exhorta- Ecclesiarum prselatis in utriusque regis regno consli-
tionem nostram et ejus infra duorum mensium spa- tutis.

tiuni post receptionem prwsentium el commonitio-

 ;

331 INNOCENTII III PP. REGESTORUM Llli. I. 332

CCCLVI. ^ tes in fldelitate Rom. Ecclesiao matris et domina)

POTKSTATI ET POPULO SPOLETANO, BARONIBUS, NOBILI- vestrsa immobiliterperduretis :per apostolica vobis

BUS, ET IMVKRSIS FIDELIBUS NOSTRIS IN SPOLETAN. scripla mandantes et districte praecipientes quate-
DIOiCESI CONSTITUTIS. nus ipsum tanquam rectorem vestrum et apostolicffl
I t i
ardinali Itom. pontificis magistratui oblemperent- sedis legatum debito suscipientes honore, eique
MagnificavitDominusfacereniisericordiamnobis- tanquam personao nostrao reverentiam et obedien-
eum, juxtaquod scribitur in Propheta. Cui gratia- tiam in omnibus exhibentes, mandataejus pariter
rum referimus actiones, quod usque ad nostra et et statuta recipiatis, humiliter et irrefragabiliter
vestra tempora reservavit ad quae predecessores observetis. Nos enim quidquid idem legatus vester
t .1111 nostri quam vestri summo desiderio anhela- et r^etor [f. noster et vester rector] duxerit sta-
runt. Ipse enim qui dat lasso virtutem et his qui tuendum ratum habenles et firmum, auctore Do-
non simt fortitudinem et robur multiplicat, patri- mino, faciemus inviolahiliter observari.
monium beati Petri portionem videlicet nostram, In eumdem modum polestati etpopuloReatin.,
(i

desiderabile etprseclarum bk-ereditatisnostrae funi- baronibus.nobilibus etuniversis fidelibusnostris in

culum, qua; in oppressione diu posita, fuerat per Reatin. dicee. constitutis.Ineumdem modum potes-
violentiam occupata,nobis sperantibus quod manus „ tati et populo Fulginat.,baronibus,nobilibus et uu
ejus abbreviata non esset ut salvare nequiret nec versis iidelibus nostrisinFulginat.dioecesi constitu-

aurisejus utnon exaudiret aliquatenus aggravata, tis. In eumdemmodum potestati et populo Assissi-
absque violentia qualibet aut bellicoso congressu nat. baronibus,nobilibus et universis fidelibus in As-
,

restituit et bonam ad nos multiplicavitfidelium Ec- sissinat. dioecesi constitulis.In euindem modum po-
clesia) voluntatem ;ita ut secundum Isaiam jam di- testati etpopulo Eugubin., baronibus, nobilibus, et
ccre posse speremus -.Sedcbit populus mcus in pleni- universis lidelibusnostrisin Eugubin.dicecesi cons-
ludine pacis, et in tabernacuiis fiducix, et in reqwfi tilutis.IneumdemmodumpotestatietpopuloPerusi-
opulenla (Isa. xxxn, 18). Sane qualiter Conr. dux no baronibus nobilibus et universis fidelibus
, ,

quondam dictus Spoleti ducatum Spoletan. in no- nostris in Perusin dicecesi constitutis. In eumdem
stris manibus resignarit et ad mandatum Ecclesis modum potestati et populo Castellan., baronibus,
cum humililate redierit vos non convenit edoceri ;
nobilibus etuniversis fidelibusnostrisin Castellan.
cum ille qui forsan peccatis vestris exigentibus, dicec.constitutis.In eumdemmodum potestati etpo-
juxta verbum Jeremiae.super vos gentem robustam puloTuderin.jbaronibus.nobilibus etuniversisfide-
adduxerat de longinquo,gentem cujus ignorabatis libus nostris inTudertin.dicecesi constitutis. »
linguam, posuerit visilationem vestram pacem et CCCLVII.
pra>positos vestros justitiam,priorum timore subla- ^ ILLUSTRI BEGI ANGLORUM.
to.Propositi siquidem nostri et voluntatisexistit ut De capclla quadam Cantuariensi, propter quam ponti-
terra quam Dominus, ut dictum est,ad manus no- firem rex adierat per litteras.
stras non in arcu vel gladio confldentes, sola sua (136)Litteras quas nobisregia serenitassuperne-
ineffabili pietate reduxit, in justitia et judicio gu- gotio Cantuarien.Ecclesiae destinavit, benignerece-
bernetur,per vos fideliter exsequentes quod scri- pimus;et earumtenorediligenterinspecto,intellexi-
ptum est: Diligite juslitiam, qui judicalis terram, et mus celsitudinem regiam supereo quod scripserat
inimici vestri in circuitu inflammenlur,dum in de- fuisseperfalsisuggestionem inpluribuscircumven-
votione Rom.Eeclesia;, quae vere de se dicere po" tam,cum bonaamemorireB.quondaniCant.archiepi-
test : Jugwn meum suave est et onus meum leve, se- scopum in constructione capellaejuxta Cantuariam
curi hostium suhlata formidine fideliterpersistelis. de [mandato] felicis recordationis Lucii et Urbani
Inde est quod paci et tranquillilati vestrae paterna pra"di'cessorum nostrorum scripserit processisse,
volentes sollicitudineprovidere,dilectumfiliumno- cum potius idem U. praedecessor noster opus illud
strum Aquiro diac. cardinalem, vi-
C. S.Marias in persenlcntiam pra^ceperit demoliri et locum ipsum
rum utique providum et discretum, quem inter maledictum haberi mandaverit etprofanum, sicut
alios fratres nostros speciali charitate diligimus, rj
ex litleris ejus serenilati regiae poterit manifeste
vobis duximus pra-ponendum, ut vestrae pacis et liquere.Prasterea cum dictus archiepiscopus denuo
salutis regimen ulterius exsequatur,utramque po- voluisset qua?stionem suscitare sepultam, bonao
testatem, spiritualem videlicet et temporalem, ei memoriai quondam Cantuarien.priore cum quibus-
vice nostra commisimus ut dum in eo potestas
;
dam monachorum et nuntiis ipsius archiepiscopi
utraque convenerit, utraque adjuta per alteram li- propter hoc apud sedem apostolicam constitutis,
berius valeat exerceri.Cui dedimus in mandatis ut felicisrecordationis Clemens papa praedecessor no-
vos tanquam Ecclesias Rom.filios speeiales diligat ster opus illuddefratrumconsilio funditus demolirj
et honorel et sic jura nostra procuret.ut aliena non praBcepit.VenerabilisverofraternosterUbertusCan-
laedat,sed quod suum estunicuique studeat conser- tuarien. archiepiscopus volens in opere damnato
vare. IJniversitatem itaque vestram attenta in Do- procedere, etsi locum mutaverit,adicti tamen praj-
mino exhortatioue monemusut devotiatqueferven- decessoris sui proposito non creditur recessisse
(136) Vide supra epist. 111.
333 PONTIFICATUS ANNO I. CHRISTI 1198. 334

cum post mulliplices inhibitiones sibi ex auctori-
tate apostolica factas, post appellationem saepius
interpositam ad apostolicam sedem, post contra-
dictionem dilectorum flliorum Cant.monachorum,
de bonis Cantuarien. Ecclesiae, in non modicum
A ideo a juris tramite uec in hoc nec in alio nego-
tio volunius favorem cujuslibet declinare.Nolumus
praeterea praedecessoruin nostrorum rationabilia
revocando statuta (137), revocandi quae rationabi-
liter facimus vel statuimus successoribus nostris

ejus prasjudiciuin et gravamen, sicut a multis et exernpla praestare, qui praedecessorum nostrorum
magnis accepinius, in capella de Lamhee amplas vestigiis in praesenti negotio et adhaesimus hacte-

praebeudas statuerit et largas eis possessiones et nus et in posterumintendimus adhaerere,ne super

redditus sssignarit et ad structuram ipsius eccl. ac crebra mutatione praestemus aliis materiam mur-
domorum ea paraverit quae in utilitatem et deco- murandi.Quanquam in litteris tuis ad falsam sug-
rem Cant. Eeclesiae sponsae suae potius debuerat gestionem expresseris quod in hoc negotio a ves-
convertisse quod cum ad bonae memorioe Celes- tigiis praedecessorum nostrorum videmur praepro-
;

tini papae praedecessoris nostri audientiam perve- pere recessisse, non solumjura regni tui non lae-
nisset,quod a diclis praedecessoribus nostris sta- dere, imo etiam minores quoslibet in regno An-
tulum fuerat, ratum habuit et praecepit sine cu- gliae constitutos in suis justitiis confovere ac ideo
jusque refragatione servari. Clericos de Lamhee a g sollicite praecavere intendimus, ne minores a ma-
juramento de observatione novaa capellse dicto B joribus opprimantur. Quod enim de consuetudine
Cantuarien. archiepiscopo praestito denuntiari regni Anglorum procedere regia serenitas per suas
mandavit penitus absolutos, et eis districte fecit litteras intimavit ut liceat tam episcopis quamco-

injungi ne ulterius novam capellam vei eccl. de mitibus et baronibus ecclesias in feudo [f.fundo]
Lamhee observarent nec per se nec per suos mi- suo fundare, laicis quidem principibus id licere
nistrarent iu ea diviua : eosmandans ecclesiastica nullatenus denegamus, dummodo dicecesani epis-
districtione percelli qui mandato apostolico con- copi eis suffragetur assensus et per novam struc-

trairent. Sane si dictus archiepiscopus quid potius turam vcterum Ecclesiarum justitia non laedatur.
expediret attenderet, in Ecclesia Cantuarien. me- Sed ex hoc opere videtur Cantuarien. Ecclesiae di-
tropoli sua, quam beatus pontifex et martyr Tho- gnitas ex parte non niodica deperire.cum non re-

mas suo sanguine consecravit, libentius resideret ferat quod ad remotiorem locum transfertur, ea-

et in structura ipsius vel aliis ejus utilitatibus dem contradictionis causa durante. Utinam ei di-
erogaret quod in damnati operis constructione di- Vina bonitas inspirasset ut non de alieno sed pro-
spergit : a quo etsi niliil aliud ejus compesceret prio construeret ecclesiam, in qua regulares cano-
voluntatem,vitatio tamen gravis scandali,quod in- nicos institueret,qui suum Domino jugiter impen-
p Cum autem
de provenire cognoscit, eum
debuerat revocare, derent famulatum ! te,sieut specialem
cum sacra Scriptura docente debuerit didicisse, Ecclesiae fllium et catholicum principem, sincero
in Doiuino diligamus affectu,nec tuae velimus pos-
quod licet opera illa quae sine mortali peccato
tulationi, Deo possumus, assensum
quantum ctira
omitti non possunt non sint pro vitando scandalo
apostolicum denegare, juxta petitionem regiam in
dimittenda aec ea debeant pro scandalo vitando
negotio memorato procedere differemus, donec
committi quae sine mortali peccato cominitli non
dicti archiepiscopi nuntii nostro se conspectui re-
possunt, ab his tamen quae committi non possunt
praesentent,nisi forsan ex malitia suam absentiam
sine mortali peccato pariter etdimitti sit pro scan-
diutius proeuraverint. Verum cum ad judicium
dalo insistendum. Unde Apostolus in Epistola di-
ventum fuerit, nec declinabimus ad dextram nec
cit : Si camem non^comede-
scandalizaretur frater,
sinistram nec ob gratiam aut favorem cujuslibet a
rein in xtemum [1 Cor. viii, 13), et_ Dominus in
justitiae tramite recedemus,qui et justitiam prose-
Evangelio contra eos qui scandali praestant mate- qui cupimus et prompti sumus, secundum Aposto-
riem Vse, inquit, homini per quem scandalum
lum, inobedienliam omnem ulcisci,cum acceperi-
: illi

venit. Melius est ei ut suspendatur mola asinaria ad

mus tempus justitiam judicandi.
collum ejus,et demergatur vnprofundum [Mattli.wiu, r\
CCCLVIU.
6).Rogainus igitur serenitatem regiam, monemus DVIVEHSIS ABBATIBUS CISTERCIEN. ORDINIS IN GENERALI
et exhortamur in Domino, quatenus non <ilo mo- C.APITULO CONSTITUTIS.

veatur a sensu suo,nec facile credat omni spiritui VI pro pontifice ardenter orent, et dbbatem de Sam-
bucino Siculis verbum Dei prxdicantcm habeant
aul usque adeo detractoribus benevuluui praestet
pro ewcusato.
audituin, ut de nobis sinistri aliquid suspicetur (Reat, iv Kal. Aug.).
quod aliquem contra justitiam gravare velimus aut In navi nostri piscatoris gubernatoris gerentes
jura regni tui, quae honestati conveniunt,vaeuare. officium,dum intumentium fluctuum tempestates
Novimus enim, sicut in litterarum tuarum exordin eli'limus,duminsurgentiumventorumrabiemevita-
expressisti, quid ad officium nostrum pertineal el mus, exnostraquasi prorsus inflrmitate deficimus,
quare simus super gentes et regna non nostris inc- 1 1
i
—i vos el alii qui relictis retibus el n.ivi pauperem
ritis sed divino munere, constituti. Novimus etiam Christum pauperes imitamini et cuin ipso undas
quod nobis incumbit uniuscujusque jura tueri. Et maris vestigio sicco calcatis, vestris nos juYetis

(137) Vide notas ad Lupuni Ferrar. pag. 511.

335 INNOCENTII III PP. REGESTORDM LIB. I. 336

erationibus apud ipsum.qui cum imperat ventis et X ctum nos implere concedat et defectum no-
illud
mari, aquilonem conveiiit in austrum et tempes- strum suo dignetur omnipotentatu supplere. qui
tatem redigit in tranquillum.Licet euim juxta tes- dat omnibus affluenter et non improperat taliter ;

timonium Veritatis jugum liomini suave sit,el leve in suorurn nos dirigens observantiam mandato-
onus ipsius, insufficientia tamen nostra ;.
rum.ut vita nostra luceat subditis ad exemplum et
gravitate pastoralis officii et emergentium negotio" verbum proficiat ad doclrinam. Petite ut Spiritum
rum multiplicitate gravala, dum cum Martba circa vitaenobisDominus benignus infundat. et gratiam
frequens sataeit ministerium, nunc obscura quae- suam nobis multiplicare dignetur. Quaerite ut
in
stionum elucidans et certo in ambiguis usa res- qui Petro porrexit dexteram naufraganti et ne
so, nunc diffioiles nodos causarum justae diffi- merg"retur erexit, viam nobis salutis ostendat et
nilionis manu
dissolvens,nunc malignorum incur- erigat.ne saeeularibus negotiis ultra quam expedit
sus refrenans.nunc humilibus clypeum apostolicae immergamui .Pulsate.ut intelligentiae nobis verita-
protectionis indulgens et quasi se totam impen- tem aperiat et sic dirigat irressus nostros in semi-
dens negotiis aliorum nisi vos.qui cum Maria se-
: tis suis ut non moveanturvestiaia nostra.quin imo

delis juxta pedes Domini,audientes verbum ipsius lueerna pedibus nostris verbum ejus existat et sic
et suavos Rachelis fovetis amplexus, imo qui scala r> actus nostros in sua pace disponat, ut ea semper
orationis continua? nubes transcenditis, ccelorum meditemur interius et exterius operemur quae no-
inlima penetrantes, non solum ocelestes delicias» bis et subditis nostris in praesenti proveniant ad
verum etiam ccelestium deliciarum auctorem, pa- quietem et ad vitam in futuro proficiant sempi-
nem ccelestem.infirmorum salutem,remedium op- ternam. Nos enim, quantum concesserit Dominus.
pressorum.naufragantium portum, spem fidelium, profectibus vestris imminere diligenter intendi-
mililantium bravium.morientium vitam. et Eccle- iuu; et vobis in necessitatibus vestris potenter ad-
si;pSponsum, verum scilicet Salomonem in diade- esse ac contramalignantium impetus apostolica
mate quo coronavit eum mater sua.oculis contem- protectione prsesidium indulgere quod tunc li- :

plationis inspicitis. defectum nostrum sanctis ora- bentius exsequemur, cum vestris nos senserimus
tionibus suppleatis, vix tolerare poterimus pasto- precibus et meritis adjuvari. Dignum est enim ut
ralis onera gravitatis,quinpolius tantae sollicitudi- pro nobis universalis Ecclesia preces effundat et
neri) succumbemus. Novimus enim quod ab insufficienliam nostram orationibus relevet,qui ad
eo pbis exigitur cui plus commitlitur : et cum au- universorum Cbristi fideliuni regimen divino nu-
L'entur dona, rationes etiam crescunt donorum. mine d->putaii.ex injuncti nobis officii debitouni-
Propter quod tanto amplius vestris orationibu^ nos versorum cogimur onera sustinere. Ad haec. cum
credimus indigere, quanto major nobis est sollici- ^* dilectum filium nostrum abbateni de Sambucino
tudo commissa et ad superiorem sumus imo su- de fralrum nostrorum consilio ad proponendum
premum ecclesiasticae dignitatis apicem, licet in- verbum Domini populis Sicilia? ac eos citandos ad
secundum Apo-
sufficientibus nuritis.exaltati.cum obsequium crucifixi, duxerimus destinandum, ip-
stolum instantia nostra sit omnium Ecclesiarum sum habere vos rogamus et volumus excusatum,
sollicitudo continua.Novimus etiam quod multum utpote quem causa Domini.auctoritas mandatoris
valel deprecatio justi assidua, cum puras manus et utilitas communis etiam sine litteris nostris
sine disceptatione levat adDeum ;et quantomagis suflicienler excusant.
in conspectu Domini orando bumiliusseprosternit, Datum Reat., iv Kal. Am;.
tanto se amplius ad eum Dominus exaudiendum CCCLIX,
inclinat etipsum vicinius et familiarius intuetur- OCTAVIANO BOSTIEX. EPISCOPO, VICARI0 NOSTRO.
Ipse etenim humilia respicit et alta a longe cogno- itione altariwn,ex mandato D. Peti .
scit qui superbis resistit, bumilibus autem dat
:
toli.

tratiam.Novimus praeterea in Evangelio esse serip- Paucis diebus ante nostrum ab Drbe recessum,
tum : Petite, "et accipietis, quserUe, et invenietis !
sacerdos quidam *tate longsevus.timoratus,ut cre-
et aperictw vobis
:, Matth. vu, 7). El paulo D ditur.ad pr«sentiam nostram accessit.secreto pro-
post Omnis enim qui petit aecipit,et 'jiti quxrit in-
: ponens quod in visione nocturna per somnium ei

venit,ei puUanti aperietur [ibid., 8 Qui petit fide, . apparuit beatus Petrus apostolus dicens : • Accede
accipit vitam qui quaerit spe. invenit viam qui
; ;
ad pontificem Innocentium, et ex mea, sibi parte
charitate pulsat, ei veritas aperitur, illa videlicet significaquodanativitate sua quasifiliumillumdi-
quaede se dicit Ego sum via, veritas, et vita
:
lexietperdiversosgraduspromotumin mea tandem
xiv. iv. Rogamusigituruniversilatemveslram, mo- sede constitui. Ouapropleretipsedecorem et hono-
uemus.exhortamurinDomino quatenusinsufficien- rem domusmeaedebetdiligere, studioquevigili pro-
tiam nostram ex huinana iufirmitale pensantes, re. Sciat ertio quod in Ecelesia mea pauca

r generalem illam orationem quam pro nobis suntaltaria consecrata unde contingit quod in al-
;

«fTundituniversalis Ecclesia, in orationibus vestris taribusdissecratisdivina mysteria celebrantur. Fa-

memoriam nostri specialius habeatis : ut ille qui ad saltem cum debita reverentia conse-
ciat it:itur ea

apostolatusofficium nosvocavit.adsalulemnoslram crari. super quaB novit frequentius officium cele-

et commissorum regimini noslro populorum |
brari divinum. » Yerum. cum s-mel et iterum ea-
 ,

337 PONTIFICATUS A.NNO I, CHRISTI 1198. 338

dem sibifuissetvisio revelata.necipse quod manda- A multotiesbenignaquadamdissimulationetulerimus

batur impleret, tertio tandem idem apostolus, velut patienter, expatientianostrafactusaudacior,coram
offensus, intulit dicens « Quia meum obaudisti :
featribus nostris non expavit ponere os in ccelum,
mandatum,ego tuum tibi tollam auditum. »Ex tunc idipsum quod dixeratreplicando superbe. Nam li-
ita surdus effectus est, utpenitus non audiret. Ge- cet peccatores simus et nati de peccatoribus, illius
mens ergo vehementer et plorans, ad confessionem tamen vices exercemus in terris qui peccatum non
beati Petri devotus accessit, cum lacrymis postu- fecitnec inventus est dolus in ore ejus, qui honora-
Iansutmisertus sibi restilueret auditum, quiaman- turcumhonoramur,contemniturcumcontemnimur
datum ipsius illico adimpleret. Quo per Dei miseri- ipso testante: Qui vos spernit,me spernit etc. (Luc.
cordiam exaudito, quod acciderat ei nobis per ordi- x, 16.) Idern etiam Passaguerra iniquitatem addens

nem autem seeundum Apostolum

indicavit. Licet iniruitati (139), cum non solum causidicus sedpro-
non sitcredendum omni spiritui, quia tamen in tali cnrator esset in causa qua» vertitur intervenerabi-
negotio angelus Satanoo non transfiguraret se in lemfratremnostrum.Mediolanen.archiepiscopumet
angelum luciset meliusestpiecrederequamtemere dilectumflliumabbatemdeSeozula(140),postaccep-
dubitare,cumhonestumsitquodproponiturfacien- tamdiudesideratamsententiampostulavitanobisli-
dum, et si verum non esset quod asseritur revela- r» ^entiamredeundi,volens,utcredimus,perexcogitat
fllrtl *« -_*m n -~
4'-*nl-s-\--.-\i4-#-«4-[ n l^ .-]___-__
_» _-._-.--_ _ _ 1 llt T .Ml 1 f p fn ff t. —Vh ««_*_*. _*___ — -« _A_ L_ L ._ _-_*
tum, fraternitati tuae, de qua plenam
4- .-_.-.
tiduciam obti 1 - . 1 _ 1 II
malitiaisubterfugiumprocessumjustitiajcontrami-
I I 1 ' i , . I *h

nemus, per apost. scripta mandamus quatenus serum illud monasterium impedire, sicut idipsum
altaria Philippi et Jacobi, Simonis et Juda?, beati post sententiam venerabilis fratris nostri Veronen.
Gregorii et sancti Andrea?, qua? dissecrata dicuntur, episcopi sanctae Romana? Eeclesiae cardin. fuerat
tu ipse consecres vel per alios auctoritate nostra procuratum. Sed nos, qui secundum Apostolum sa-
facias consecrari. Credimus enim quod ex hoc pientibussumusetinsipientibusdebitores,voli'ii[i<
nobis fructus aeternse retributionis accrescet. eidem monasterio, sicut justum fuerat, providere,
CCCLX. non solum ei negavimus licentiam redeundi,verum
CONSPLITUS MEDIOLANEN. etiam districte praecipinius utmoram faceret, pr_B-
Quod Passaguerra juste fuerit excommunicatus. dicto abbati de Scozula responsurus ;
qui praece-
(138) Super negotio Passaguerrse, pro quo nobis plum nostrum contemnens, sine licentia redireprae-
saepe scripsistis, dicentes quod ex levibus causis eum sumpsit cum cautum sit in sacris canonibus, ut
;

excommunicarimandavimus,undecontranosgrave ipsius canonis verba ponamus,aliquem exhistri-

scandalum est subortum, licet illud vobis respon- bus criminibus excomunicari debere cum ad sy- ;

dere possemus quod legalis sanxit auctoritas, quia nodum vocatus canonice venire contemnit aut si ;

videlicet instar sacrilegii est de factis principisju- C postquam illuc veuerit, sacerdotalibus respuilobe-
dicare, illum tamen in nostra responsione magis direpra^ceptis ; aut si ante finitam causn1 suaeexa-
volumusimitaricujus,licetindigni, locumtenemus, minationem a synodo abire praesumit. Ad majorem
quiJudaeis obloquentibus non estdedignatuspro se autem cumulum iniquitatis ipsius, sicut ex litteiis
reddererationem, inter caetera dicens Si male lo- : vestris accepimus, pra^sumit asserere quod ipse in
cutus sum, testimonium perhibete de malo; st bene, praadicta causa non exstitit procurator, cum hujus-
cur me ca-ditis? (Joan. xvm, 23.) Nos enim Iicet lla- modifalsitas ex litteris pronuntiationis nostrajpa-
gello lingu;e vestra? ca?dan_ur,quiatamen secundum tentibus, quas ipsemet ad dieturu archiepiscopum
Apostolum pro minimo nobis est utrum a vobis aut reportavit, aperte valeat denudari, quae continent
ab humano die fuerimusjudicati, dummodonostra manifestepra?dictuniP.fuisseprocuratoremadcau-
nos conscientianonremordeat, non timentes scan- sam praadictam. Ipse quoque non quasi po?nilens de
ilalum contraveritatem subortum, cum veritas non commissis, sed pertinax in malitia, scandalum
sit relinquenda pro scandalo teste Veritate ( contra nos nititur suscitare, culpam suam in no-
qua8 cum ei ab apostolis diceretur Scis quia , stram volens injuriam retorquere. Licet autem, se-
Judasi audito hoc oerbo scandalizantur ? (Math. cundum Apostolum.omnem inobedientiamprompli
12) respondit Sinite, cseci sunt, et duces r> simus ulcisci; volentes tamen eum corripere in spi-
cxcorum(Math. Ad excusasionem nostram
xv, 1 -i) . vestroman-
ritu lenitatis, saspedicto archiepiscopo
id vobis duximus respondendum quod cum prsedi- davimus ut quindecim dies reciperet ab eo ju-
infra
ctus P. fuisset a nobis multipliciter honoratus, in ratoriamcautionemsatisfaciendi nobis de commis-
tantamprorupit audaciam, ut contraverbum suurn, sisexcessibus vel infra quindecimalios compelleret
quod post pronuntiationem nostram publice protu- eum ad praesentiam nostram satisfacturum acce-
lit in consistorio exclamando : Jitstus es, Domine, et dei e : quod >i neutrumefflceret.excommunicationis
rectum judicium non sit
tutan (Psal. cxvin, 137 ), eum vinculo innodaret. Sane si praemissa verba ca-
veritusnonsolamcoramaliissed etiam coram nobis iii inis attendatis, non severitatem sed beuignitatem

multolies replicare quod Mediolanen. Ecclesiamin- exhibuimus circa ipsum. Et ecce quanta sit ejus
juste aravavimus. Cujus ausum sacrilegum cum in hoc facto discretio liquido potestis advertere ;

(138) Vide supra epist. 85. (140) Vide supraepist. 37.

(139) Vide supra epist. 88.
330 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 340

cum ante excoinmunicationem per se potueriteffl- A CCCLXII.

cere quod post excommunicationem per alium silii ADBATI SANCTI PBOCULI, ET HASISTRO LANFBANCO CA-

fieri deprecatnr,videlicet ut recepta juratoria cau- NONIGO BONONIENSI,

tione mereatur absolvi. Quia vero civitatem vestram De causa quadam matriwoniali.
speciali quadam prarogativa diligimus, et si non (Perusii, xv, Kal. Octobris )

debueritis sinistra de nobis dicere vel etiam cogi- (1 5-1) Ad lioc Deus inapostolica sede constituitto-
tare,vestristamenprecibus inclinati.archiepiscopo tius Ecelesi;eningistratum,utquiasecundum(141 '*)

vestro mandamus ut recepta ab eo secundum for- Scripturae sententiam Deus hominem rectum,
fecit.

mam Ecclesia:juratoria cautione, munus ei absolu- sed ipse se infinitis miscuit qusestionibus, ad eam
tionis impendat; mandansei statim ex debito jura- nudi quwstionem difliciles referantur,suo rectoju-
menti quatenus infra mensem nostro se conspectui dicio dissolvendi. Ad apostolatus quippe nostri no-
repraesentet ut unde sine licentia praesumptuosus
;
titiam litterarum vestrarum insinuatione pervenit
abscessit, illuc ex obedieutia salisfacturus accedat; quod cum causa quoe inter Ca. et B. uxorem ejus
quod si facere forte contempserit, eum et pro prae- vertitur, a dilecto filio nostro G. Sanctae Mariae in

niissis excessibus et reatu perjurii in praedictam Porlicu diacono cardinale, tuncapostolicae sedis le-

excommunicationis sententiam reducere non post- gato,vobiscommissafuissetfinedebito terminanda

g
ponat. Monemus igilur prudentiam vestram et ex- viro ipso ad vos ad instantiam mulieris ssspius con-

hortamurinDomino quatenuscarnalis affectus non vocato, tandemCa.Patruum suum in causa ipsa co-

extinguat in vobis igniculum rationis, cum nos in ram vobis constituit responsalem. Qui, assignata
hoc facto non tam nostram quam Jesu Christi per- sibi die ut libello responderet uxoris (quo virum ad
sequamur injuriam, cum ex debito suscepti regi- separationem tori, et ut dotem suam reciperet de
minis teneamur ut juxta sacroruni Patrum statuta adulterio accusabat), donec advocatus ejus qui ab-
nervos severitatis ecclesiastieae non patiamur pro- sens erat rediret, inducias postulavit. Quibus ad
fana facilitate dissolvi. diem certam obtentis,iterum propter eamdem cau-
Scriptum super hoc archiepiscopo Hlcdiolanensi. sam dilationes similes impetravit. Cum autem tertio
dilaliones bujusmodi cum instantia petens obti-
CCCCXI.
nere non posset, publice proclamavit se nunquam
HOSIINIBUS DE MONTEFLASCONE FIDELIBUS NOSTHI8. coram vobis aliter responsurum nec quod aliter
De traditione castri et bonorum quorumdam ut pro suam vobis praesentiarn exhiberet. Unde duobus
Ecclesia decertent fere mensibus sic impedito causoo principio et pro-

LicetadfidelitatemEcclesireRomanwquasinoviS' gressu, cum vobis dictus procurator illudere vide-

simi redieritis, sperantes tamen quod in ea quasi

u retur, testes muliens habito consilio recepistis et

primi semper existere debeatis, specialem gratiam allegationibus insuperprajbuistisauditum. Quo fa-

vobis duximus faciendam,cum castrum Montisflas- cto, dictusprocurator ad preesentiam vestram acce-
conis ad jus etproprietatem Ecclesiae Romanas spe- dens, dixit se respondere paratum velle negotio in-
cialiter pertinere noscatur. Eapropter, dilecti in teresse. Qui sibi die statuta, cum credereturlibello

Domino filii,medietatempassagii vobis concedimus, de quo prosmisimus, responsurus, reslitutionem

ut milites vestri semper in equis et tam ipsi quam uxoris ex parte viri prius fieri postulavit et ne se-
pedites in armis sint proservitio nostro etcastride- cus ad sedem aposlolicam vocem appellalio-
lieret,

fensione parati ita quod si propter ipsius castri

:
nis emisit. Verum quiamulieripsa dicebat se virum
negotium de mandato nostro pro servitio Eeclesiae habere suspectum, vel quia in domo ejus coacta
procedentes, equos et arma ipsos amittere forte fuerat se adulteratam cum pluribus confiteri vel quia

contigerit, faciemus ea juxta eurise consuetudinem meretricempublicedetinebat, exqua etiam prolem

emendari. Bonas quoque consuetudines antiquas susceperat, sicut evidentiafacti etfama viciniae de-
pariter et modernas communiter observatas vobis monstrabat (super quo etiam testes produxerat et
auctoritate apostolica confirmamus. Cum Philippo alios parata erat ad hoc ipsum probandum induce-

veronon conveniemus!inaliter,quincastrum ipsum D re),abipso procuratorequaesistisanvellet de mulie-

quietum EcclesisoRomansBdimittat. Nulli ergo om- risinipunitate cavere. Qui dixit se super lioc decon-

nino hominum liceat hanc paginam nostra? conces-
sionis et confirmationis infringere veleiausu teme-
rario contraire. Si quis autem hoc attentare
sumpserit, indignationem omnipotentis Dei et bea-
torum apostolorum Petri et Pauli et nostram se
noverit incursurum.
silioresponsurum. Sed addiemstatutamnequeres-
ponditneque sevestroconspectui preesentavit. Quin
prse- etiaiHadaliuindiemcitalus,seasseruitnisipriusad-
vocatus ejus rediret nullatenus responsurum, sicut
nuntius vester juramento firmavit. Unde iterum
testes mulieris de prudentum consilio reeepistis et

Positum cst in optione eorum, si mallent pnedictam attestationibus publicatis diligenter audistis quea
medietatem passagiipro munitione rn^tri. fuerunt ipsius noinine allegata. Quia vero cuiu de

(141) Cap. Ad hoc Deus. Utlite non contestata. (141*) In Tertia Collect. Scripturaw sanctam fccit
D. h. r.
341 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 342

ferenda sententia cum viris prudentibus tractare- ^ stantibus, si quaa apparuerint praoter assensum
tis (142), diversorum invenistis diversa consilia, partium a sede apostolica impetrataB.
quibusdam diceutibus appellationi simpliciter de- Dat. Reat., n Id. Augusti.
ferendum, aliis autem appellationi deferendum CCCLXIV.
non esse nonnullis etiam asserentibus appella-
;
ARMACHAN. ET CASSELLEN. ARCHIEPISCOPIS ET
EPISCOPO LAOMEN. (144)
tionem nullatenus tenuisse, cum mulier non sit
Qiiod iu causa contra electum Roscensem procedant.
viro restituenda suspecto, nisi de impunitate suf-
(Perusii, xv Kal. Octobris).
flcienti praestita cautione, vos in tanta varietate
(145) Cum olim D clericus ad sedem apostolicam
nos consulere voluistis, qualiter esset in hoc ne-
de Hiberniffl partibus accessisset, bonae memoriae
gotioprocedendum. Nos ergo consultationi vestrai
C. papae praedecessori nostro diversas diversorum
de fratrum nostrorum consilio taliter responde-
praelatorum Hibernien.Iitteras praesentavit,quibus
mus, quod licet ordo judiciarius in aliis conlro-
se asserebat in episcopum fuisseRoscen. electum.
versis observandus,in matrimonialibus causis non
Cumque nullus appareret qui aliquid proponeret
usquequaque servetur quia tamen in prsesenti
;
contra eum, dictus praedecessor noster ei per bo.
negotio non est actum de fcedere matrimonii sed
me. A. Albanen. episcopum munus lecit consecra-
de cnmine adulteni, per quod ad separationeni -, .. . ..
. . . ... , .

.. .
.__, .ti tionis imp6ndi et ad suam eum remisit ecclesiam
conjugum non ad conjunctionem intenditur, cum
consecratum. Postmodum vero dilecti filii Flor. et
lite non contestata testes fuerint recepti, et attes-
(146) E.monachi ad ejusdem prasdecessoris nostri
tationes etiam publieatae, sive deferendum sive
praesentiam accesserunt quorum uterque se as-
non deferenduni appellationi fuisset, non est ad ;

seruit a canonicis ecclesias Roscen. electum. Sed

diffinitivam sententiam procedendum potuit ta- ;
idem F. quod praadictus D. ad eamdem ecclesiam
men prasfatus Ca. propter contumaciam excom-
fuisset apud sedem apostolicam, quam per falsas
municationis vinculo innodari.
litteras circumvenerat, consecratus exposuit. Pro-
Datum Perusii, xv Kal. Octobris.
pter quod idem pradecessornoster causam eorum
CCCLXIII.
LEMOVICEN. EPISCOPO ET ABBATI S. EPARCHII Laomen. (147) episco-
vobis, fratres Cassellen. et

ENGOLISMEN. pe, sub ea forma commisit, ut de forma et pro-

Ut ablata Ecclesise sbona detentique 7-edditus restilu- cessu electionis memorati D. sollicite qua>reretis;
antur. et si eum electum canonice fuisse eonstaret, ip-
(Reat., ii Id. Augusti). sum faceretis paciflca possessione gaudere ; alio-
Veniens ad proesentiam nostram dilectus filius quin inter praedictos F. et E. audiretis causam et
I. Petragoricen. decanus contra. R. de Rocenat- q cujus electionem canonicam et magis rationabili-
et S. archidiac. Petragoricen. G. et Ar. diacon ter factam inveniretis, ratione praivia curaretis
quo3stionem intendit asserens quod cum decana- alterius electioni praeferre,ac tu,frater Cassellen.,
tum ipsius ecclesiae per donationem dilecti filii alterum eorum quem rationabiliter duceres con-
nostri Jor. tt. Sanctos Pudentianaa presb. card. firmandum in episcopum consecrares. Verum, si-
tunc in partibus illis apostolicae sedis legati de cut ex litteris vestris accepimus, cum dictai com-
assensu episcopi et cap. loci illius canonice fuis- missionis vobis fuissent litterae praesentata?, juxta
set adeptus, ipsi redditus et alia bona quaa praade- tenorem earum primo de electione prasdicti D.in-
cessores ipsius decani per xl annos et amplius quirere voluistis. Sed cum a vobis tertio citatus,
pacifice tenuerunt, in ejus praajudicium detinent vestro se nollet conspectui praisentare, proceden-
occupata et reddere contradicunt Cujus asser- tes in causam, tam ex testimonio cleri et populi
tione (143), A. clericus, qui ex adversa parte pro- Roscen. ecclesiae, quam assertione illustris regis
curator ad sedem apostolicam fuerat desl.inatus, Corcaioa et praslatorum ipsius provinciae de prasdi-
inficiabaturomuino, dicens quod ea quaa illi pro cto F.electionem fuisse celebratam canonice didi-
quibus venerat possidebant, nullatenus idem de- cistis et eam postmodum auctoritate curastis apo-
—
canus vel praedecessores
_ ..__ decanatus nomine
ejus
tenuerunt. Quia igitur super his nobis veritas non
stolica confirmare praesertim
r ,
;
—
cum decanus,archi-
,_
diaconus, cantor, thesaurarius et totus clerus et
poterat denudari, de utriusque partis assensu dis- populus Roscen.Ecclesiae dictum D.se non elegisse
cretioni vestraa per apostolica scripta mandamus constanter assererent nec de praedicti E. monachi
quatenus.si praemissis veritas suffragatur, memo- electione aliquatenus cogilasse.Interim autem me-
ratos archidiac. et alios praxlictorurn reddituum moratus D. ad apostolicam sedem accedens et nul-
detentores ad restitutionem illicite detentorum lam penitus de commissione praedicta vel etiam de
per censuram ecclesiasticam, sicut justum fuerit, pr:edictorumelectionibusfaciensmentionem,nobis
appellatione postposita compellatis : audituri si suggerere nou expavit quod cum ad Roscen.dicece-
quid fuerit quaestionis et appellatione remota fine sim cumpraidictis praodecessoris nostrilitteris re-
debito decisuri,Testes autem,etc. Nullis litteris ob- mearet, supradiclus rex Corcaiao ipsi fecerat inhi-

(142) In tertia Collect. universorum. (145) Cap. Cum olim, De dolo et contumacia.
(143) L. de cujus asserlione vel assertionem. (146) In Tertia Collect. G.
(144) In tertia Collect. Lavin. (147) In Tertia Collect. Laurensis.
343 INNOCENTII III PP. REGESTOHUM LIR. I. 344
heri ne dioecesim vel ecclesiam Hoscen. intraret, A ex quo ad nos etsi non verbo, facto tamen intel-
donec certam solverel vel saltem promitteret
ei litlitur provocasse, arrepto itinere ad sedem apos-
peeuniae quantitatem.Cum autem postmodum ami- tolicam veniendi,dicto F.administrationem Rosceu.
ciejus praBter ipsius conscientiam, certa regi mu- dicecesis tam in spiritualibus quam temporalibus
nera promisissent, ipse ad ecclesiam suam admis- auctoritate freti apostolica committatis quo ela-
;

sus, in ea per annum dimidium ministravit. Sed pso, eum non differatis in episcopum, sicut cano-
cum promissam ab amicis suis pecuniam noluis- nicum fuerit, consecrare. Si vero praadictus D. in-
sel exsolvere, rex ira commotus decano mandavit ventus in Hibernia et citatus legitime, infra tres
nt eireverentiam nullatenus exhiberet. Qui licet menses vestro se conspectui denuo contempserit
dictoD.juramento teneretur astrictus, quia tamen praBsentare, ad consecrationem prasdicti F. . sicut
ab eo pro filio suo adhuc parvo arehidiaconatum dictum est,omni contradictione postposita proce-
non potuit obtinere, quinta feria majoris hebdo- datis. Ne autem per appellationis vel recusationis
madaB, oleum quod benedici debuerat furari prae- subsidium vester possit impediri processus, parti-
sumpsit et quamvis propter hoc ab eo fuerit ex-
; bus omnem appellationis et recusationis penitus
communicationis vinculo innodatus, nihilominus interdicimus facultatem ; ne contingatRoscen.ee-
tamen tertia feria septimanaB sequentis Roscensis clesiam, quic fere triennio jam vacavit, diutius
P
ecclesias libros subripuit et ad regem contra ip- carere pastore. Ad haec. vobis, fratres archiepisco-
sum se transferre minime dubitavit. Quorum duo- pi, per apost.scripta mandamus et districte praeci-
rum molestiis fatigatus terram ipsius regis coac- pimus ne nobilis viri comitis de Mauritania vel
tus exivit. Propter quod a nobis ad venerabilem cujusquam saecularis potestatis gratia vel timore
fratrem nostrum Fernen. episcopum et conjudices prsetermittatis ulterius quin electos canonice con-
suos litteras impetravit,qui memoratum regem di- firmetis ; eonfirmatis, prout ad vos pertinet, sine
ligentius inducerent et monerent ut ipsum sine ali- dilatione qualibet consecrationis beneficium im-
cujus exactione pecuniaa ad ecclesiam suam secure pensuri, ne plus videamini homini quam Deo de-
redirepermitteret etadministrationem episoopatus ferre. Quod si omnes, etc, duo vestrum, etc.
tam in temporalibus quam spiritualibus exercere; Datum Perusii, xv Kal. Octobris.
alioquin eum excommunicationis vinculo innoda- CCCLXV.
rent etterram ejus subjicerentinterdicto, neulram HOMINIBL'5 S. AGATHES.
relaxaturi sententiamdonecsuperreceptione ipsius Conf.mum.tur consuetudincs eorum rationabiles et
mandatum apostolicum adimpleret : memoratum antiquse.
quoque decanum.si eis de praemissis constaret, ab (Perusii, xi Kal. Octobris).
offieio
beneficioque suspensum ad sedem aposto- Q Cum a nobis petitur, itc, usque ad verbum an-
licam venire compellerent et donec resipiscerel nuentes, ad instantiam dilecti filii G. de Labro
excommunicatum facerent publice nuntiari. Prae- subdiaconi nostri rectoris Masan. apostolicae se-
terea contra episcopum Corcaien. et F. monachum dis legati, antiquas rationabiles et approbatas
litteras impetravit, asserens eumdem episcopum consuetudines vestras hactenus observatas au-
et
jura Roscen. ecclesias detinere ac eumdem F. mo- ctoritate vobis apostolica confirmamus, etc. Nulli
nachum in archidiaconum et clericos manus in _ ergo, etc.
jecisse temere violentas.Caeterum eodem D.a nobi
s
Datum Perusii, xi Kal. Octobris.
cum hujusmodi litteris recedente, fere post trium CCCLXVI.
mensium spatium dictus F. monachus ad sedem CAPITLLO, CLER0 ET P0PDL0 TAM CIVITATIS QLAM
apostolicam accessit et ex parte vestra nobis lit- DICECESIS LETHGLENNEN.
teras praBsentavit : qu requaliter a vobis in com- De electionc ct comecratione episcopi Lethglennensis.
missione praedicta processum fuerat, continebant. (Datnm, ut supra).
Cum fratribus igitur nostris habito super hoc dili- E\ litlei is venerabilium fratrum nostrorum Ard-
genti tractatu, timentes ne sicut praedecessornoster machan.et Cassellen. archiepiscoporum, OseriaB et
per Iitteras, quas idem D.ei praesentaverat, dicitur r) Darien. episcoporum et vestris accepimus quod
circumventus, nos etiam circumvenin contingeret Ecclesiavestra pastore vacante, in venerabilem fra-
per litteras vestrasnobis ab eodem monaclio prae- trem nostrum I.nunc episcopum vestrum, tunc au-
sentatas, volentes adhuc rnisericorditer agere cum tem Rossevall. abbatem. onanimiter convenistis,
absente,|ut et ejus malitia fortius convincatur, di- electionem de ipso canonice celebrantes. Quia vero
ctum F.monachum ad voscommuniterduximus re- venerabilis frater noster Dublinen. archiepiscopus
mittendum,fraternitativestraBperapostoIica scripta t 1 1 tropolitanus vester a sua dicecesi et ecclesia ex-
districte praecipiendo mandantes quatenus,eo non sulabat, nec ideo ad eum super hoc recurrere po-
obstante,quod ejusfuit electio confirmata, saepedi- tuistis,electionem vestram dictoarchiepiscopo Cas-
ctum D. si in Hibernia poterit inveniri, legitime sellen.tuncapostolicae seilislegatocuravistis humi-
citetis ad causam, et facultate sibi defensionis in- literpr»sentare qui eam auctoritate qua funge-
;

dulta, solum Deum

habentes praa oculis in causa batur apostolica confirmavit, sed propter contra-
ipsa canonice procedatis.Quodsi forsan in Hibernia dictionem Ademundide Vallon.officialisnobilis vri
inventus non fuerit, in.lulto ei unius anni spatio, comitis de Mauritauiaelecto ipsiconsecrationis no-
345 PONTIFICATUS ANNO
luit beneficium exhibere (148). Nos igitur electio-
nem ipsam canonicam attendentes et de persona
celebratam idonea et a praefato archiepiscopo con-
firmatam (quorum primum et ultimum sufQcienter
per praedictas litteras et quarumdam personarum
quas secum habebat te^timonia, quae ad majorem
cautelam sub juramento recepimus, probatur ; de
secundo vero per examinationem persona3 apud se-
dem apostolicam vobis [a nobisj factam conslilit
manifeste), confirmationem ab eodem archiepiscopo
factam ratam habuimus et electum ipsuni nostrae
humilitatisministeriocuravimus inepiscopumcon-
secrare. Eum ergo ad gerendam Ecclesiae suae solli-
citudinem ad eamdem remittentes Ecclesiam con-
secratum, universati vestrae per apostolica scripta
mandamus atque prrecipimus quateuus eum reci-
pientes humiliter et devote, tanquam paslorem e t
episeopum animarum vestrarum honorare curetis
et de universis justitiis ad eum spectantibus e
sine dilatione qnalibet respondere, statuta
data ipsius recepturi humiliter, et inviolabiliter
servaturi.
Datum, ut supra.
CCCI.XVIU
NOBILI VIRO COUITl DE MAURITAMA.
Ut ecclesiasticam libertatem et privilegia
rutnpat.
I, CHRISTI 1198. 346
A storis solatio destituta,venerabilem fratrem no-
slrum I.nunc Uethglennen.episcopum, tunc autem
Rossaeval. abbatem, canonice ac concorditerelecis-
sent, Ha. de Valon. ministerialis tuus opponere
se
ipsorum electioni praesumpsit, ipsius Ecclesiae ac
canonicorum bona violenter invasit et usque adeo
contra ipsum et ejus faulores exarsit, ut venera.
bilis frater noster Cassellen. archiepiscopus, tunc
apostolicae sedis legatus, proptereum ausus non
fueritelectum ipsum in episcopum consecrare, li-
cet electionemconfirmasset ipsius, cum tu dictum
Dublinen. archiepiscopum, ad quem confirmatio
ejusetconsecratio pertinebat, in Northmanniaepar-
tihus exsulem detineres. Quia vero tuae nobilitati
non expedit Deum contra te per offensam Ecclesiae
„ provocare aut in eam nos
credulitatem inducere
manum extendas, si regni fueris
quod ad deteriora
houorem adeptus, cum de vini non possit sapore
sperari quod prius acescat quam vasi totaliter in-
i t man. fundatur, discretionem tuam rogamus attentius et
exhortamur Domino, ac per apostolica tibi scrip-
in
tapraecipiendo mandamus quatenus cum idem epi-
scopus consecratus a nobis ad gerendam Ecclesise
sua; sollicitudinem remittatur, non impedias uec
facias vel patiaris ab aliis impediri quo minus ad-
tum per- nnui^trationemejusdemecclesiaetam in spirituali-
bus quam temporalibus exsequatur imo dictum ;

(Perusii, xi\ Kal. Octobris.) ministerialem tuum tradita tibi potestate compel-
Quod contra Deum e' ecclesiasticam libertatem las ut qua> ve) Ecelesiae vel canonicis Uethglen.
abs-
per officialestuos in animaetuae perniciem in causis tulit restituat universa ; ita quod ex hoc omnibus

spiritualibusindebitamtibijurisdictionemusurpas, liqueat manifestequod sine tuo consensu tanta

non attendens quod Ozias rex, quia praesumpsit in. " fuerit iniquitas perpetrata. H,tc
autem aspere
ceusum offerre, lepra fuit in fronte percussus, quod bimus non ad petitionem episcopi memorati, sed
viros ecclesiasticos exsulare compellis, quod ele- utnostrumexprimamusaffectum quia pater filium ;

ctionibus canonice factis repugnare praesumis, mi- quem diligit corripit et revocare cupit errantem.
ramur non modicum et non minus tibi quam Eccle- Abstineas ergo, fili, diligenter ab his quaetuamfa-
siarum gravamini condolemus. Cum enim noveris mam denigrent et profectum impediant ne si :

quod omnis est potestas a Deo et quod usque adeo
humana est infirmitas imbecillis, ut nec adjicere
possit ad staturam suam cubitum unum, nedum
regni sibi solium vindicare, dolemus quod contra
eumet sponsam ejus Ecclesiam videris supercilium
assumpsisse per quem reges regnant et principes
dominantur qui potentes deponit et humiles et
;
justos exaltat, superborum et sublimium colla pro-
priavirtute conculcans ;
perquem si
tari, te in ipsius oculis humiliare deberes
niam omnis qui se exaltat humiliabitur et qui se
humiliat exaltabitur, juxta testimonium Veritatis.
Namut alia quae in libertatis ecclesiasticae praejudi-
cium attentasse diceris omittamusetut transeamus
sub silentioquod venerabilem fratrem nostrum Du-
blinen. archiepiscopum coegisti, sicut accepimus,
exsulare, id solum per litteras explicantes propter
quod nunc assumpsimus scribendi laborem, sine
Beum ad iram contra te provoces et ecclesiam tibi
reddas offensam, praeter id quod dicitur a Psal-
mista. Quoniam impius non dimidiat dies suos
[Psal. liv, 24), tuaa promotionis intercludas assen-
sum,
Datum Perusii, xiv Kal. Octobris.
CCCUXVIIU
MEDIOLANEN. ARCHIEPISC.
cuperes exal- Dc collatione cancellarix ilediolaneusis.
;
quo- [)
(Perusii, rx [Kal.J Octobris.)
(149) Ut nostrum prodeat de Dei vultu judicium
et oculi nostri videant aequitatem, via regia debe-
mus incedere nec ad sinistram omnino nec ad
dexteram declinare, ita magnumjudicantes utpar-
vum, quia non est apud Deum acceptio persona-
rum. Adaudientiam sane nostram multorum rela-
tione pervenerat quod cancellaria Mediolanen. ec-
clesiae vacaverat ultra annum unde secundum Ua-
;

tua non credimus conniventia contigisse quod cum teranen. concilii statuta ad nos ipsius erat donalio
dilecti filii Uethgleunen. canonici, ecclesia sua pa- devoluta. Volentes autem tibi solita dignitate de-

(148) Vide epist. seq. et Rogeriam de Hoveden ad (149) Cap. Ut nostnan, (Jt eccles. beneficia, etc,
an. 1197, circa finem. cap. 56, De appellat. —
Vide supra epist. 120.
3*7 1NN0CENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. :tis

ferre rcavimus te attentius et mandavimus ut \ quod postquam ad te mandatum nostrum pervene-

II. jam Bononia rediisset, tu ei solemni-
cancellariam ipsam dileotof. Henr. de Settara sub- ratet ipse

diac. nostro, Mediolanen. ecclesias canonico

bene ter et publice tradidisti, se vidente, sigillum, man-
apud te merito et ad hocofiicium obtinendum ido- dans ei ut cancellarii officium exerceret : quod et

neo benigne conferres et si post receptionem lit-

;
alter testis asseruit de auditu ; et idem procurator
terarum nostrarum quidquam de ipsa cancellaria tuus quod verum crederet esse respondit. Henr.
contra jus acquisitum nobis exLateranen. decreto quoque confessus est factum sed solemnitatem ;

statueres, decernebamus illud irritum etinane.Tu facti negabat. Quia ergo postinterdictum nostrum

vero litteris nostris receptis diceris respondisse, sic- ei praesumpsisti tradere bullam, cum traditionem
ut ex publico declaratur authentico, quod cancel- ipsam saltem debuissesdifierre donecnostrum con-
lariam ipsam alteri non contuleras, quia propter suleres beneplacitum, dilectis filiis I. archidiac. et

gravamina debitorum, proventus ipsius tibi erant 0. Lento canonico Mediolanen. dedimus in man-
plurimum necessarii ; litleris tamen nostris apertis dalis ut, si etiam post secundum mandatum per
earumquetenoreperspecto,responderes in crastino quod totius cognitionem negolii ad nostrum judi-
quod crederes respondendum. Porro, sicut exalio cium revocavimus, id ipsum cognoscerentattenta-
comperimus instrumento, postquam mandati no- tum, traditionem sigilli decernerentirritam et ina-
B nem inhibentes Henr. ne quomodolibet eo uti praa-
stri audivisti tenorem, variata locutione dixisti ;

quod cancellariam ipsam non poteras, juxta man- sumeret, cum plussitRomau. pontificem ad se ali-
datum nostrum, prasfato subdiacono nostro con- quod negotium quam quemquam ad eum super ali-
ferre quia, reservatis tibi proventibus, eamdem
;
quo negotio provocare. Tolerabamus autem ad tem-
cancellariam decem mensibus jam elapsis Henrico pus ut negotii merita nobis plenius innotescerent,
de Lamp. concesseras. nobis hujusmodi
Cumque investituram quffl dicebatur in occulto facta fuisse
responsionem varietas ex scriptis innotuisset au- per librum, licet eeclesiastica beneficia non sint
thenticis, etsi, secundum Apostolum, omnem ino. donatione clandestina conferenda, teste Veritate,
bedientiam prompti simus ulcisci, adhuc tamen tibi quae dicit Qui male agit, odit lueem (Joan. 111, 20).
:

deferre volentes, cui et in minori offlcio constituti Caeterumquiacancellariae officium memorataespiri-

et promoti, sicut Domino placuit,
multis et magnis detulimus, tibi dedimus in man-
datis ut ad praesentiam nostram procuratorem ido-
neum destinare, qui tuo nomine legitime nobis
ostenderet quod dictam cancellariam personas ido
do canonico tempore tibi competente do-
nasses dictus quoque H. de Lampuniam, cui dice
;
batur facta donatio, si vellet, ad praesentiam no-
stram accederet suam justitiam defensurus. Ve_
nientes igitur ad apostolatus nostri praesentiam di_
lecti filii G. procurator tuuset saepedictus H. super
varietate responsionum nitebantur te multipliciter
excusare licet publicis instrumentis fides non facile
;
derogetur et secundum rerum naturam vixpotuis-
ad majora in tuale vel annexum spirituaii proponebatur existere,
cum cancellarius ex officio suo multa facere de-
beat quas spiritualia esse noscuntur, ac per boc
sub tenore prwscripto dicebaturnon debuisse con-
ferri, cum ab omni specie mala prascipiat Aposto-
G lus abstinere ;
qui eliam prasfatus Henr. de Lamp.
licet sit in fratrem ad vacaturampr»ben-
receptus
dam, ordinarius tamen asserebatur non esse,ac per
hoc cancellariam sibi non debuisse conferri, quae
de jure vel consuetudine ordinario tantum debet
committi cum nec Mediolanen, archiepiscopi sed
Mediolanen. Ecclesiae cancellarius esse scribatur,
nec vacante sede cancellarii perdat officium (nam
necipsum sigillumsubstiluto pontifice variatur), in-

set sufficienter ostendi quod tu id quod dictum est quisilionemhorumduximuspraenominatis I.archid.

minime responderes, etsi forte potuisset ostendi etO. Lento canonico Mediolanen. committendam :

quod aliud respondisses. Produxerunt autem in
nostra praesentia duos testcs, qui jurati dixerunt
quod in Januario nuper prasterito fuit annus ex
quo Mediolanen. cancellarius debitum universae
carnis exsolvit et in sequenti Maio, cumconsangui-
nei Henr. de Lampunen. frequenter apud te ac ve-
per apostolica scripta praecipiendo mandantes qua-
tenus, omni contradictione et ap. cessante, Deum
habentes pra oculis, gratia et timore postpositis.
sinepersonarumacceptione inquirerent superprae-
D missisdiligentissime veritatem etne veritas celare-
tur, testes qui eis nominarentur, si se gralia vel

hementer instarent ut cancellariam ipsi conferres, timore subtraherent, percensuram eccl.compelle-

te respondente quod cancellariae proventibus carere rent perhibere testimonium veritati et quod super

non posses, ad multam tamen instantiam est obten- omnibusinvenirent sub litterarum suarum testimo-
tum ut cancellaria) tibi retineres proventus, et jus nio ad sedem apostolicam destinarent ut per in- ;

ipsius conferres Henrico. Quatuor ergo

praefato
praesentibus, inter quos duo testes memorati fue-
runt, in secretiore palatii tui camera eumdem H.
secundumtenorem pra?scriptum de
vestistiper librum et recepisti fidelitatem ab eo
prohibens universis ne verbum istudcuiquamreve-
larent. Adjecit autem unus testium praedictorum
quisitionem ipsorumsufficienterinstructinegotium
ipsum melius decidere valeremus. Ipsi vero man-
datum apostolicum fideliterexsequentes, convoca-
cancellaria in- tisMediolanen. Ecclesias ordinariis et per poenam
;
excommunicationis compulsis dicere subjurisju-
randi religionede facto cancellarise, quia noverant,
super pra)missis articulis veritatem, attestationes
349 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 350
suas redactas iu scriptis.sigillo munitas adnostram A spicetur quod nos in hoc negotio perperam pro-
praesentiam transmiserunt. Interdixerunt etiam cessenmus,pra;sertimcumratio assignanda debeat
eidem H.administrationem sigilli, sicut ex litteris esse posteris profutura. Cum enim juris sit explo-
eorum accepimus, juxta formam mandati nostri, rati quod, actore non probante, is qui convenitur,
de consilio sapientum. Cumque saepedictus H. de etsi nihil praesliterit, debet absolvi, videri poterat
Lamp. cum patre suo Rogerio propter hoc nostro quod nos tibi,qui conveniebaris a nobis, malitiose
se conspectui prsesentasset, copiam allegandi pro vel iudiscrete onus probationis super tribus pree-
se liberam ac benignam in communi concessimus missis articulis imposuimus, videlicet ut ostende-
auditorio.Qui per advocatum proposuit quod dele- res quod pradictam cancellarianipersonae idoneca
gati prredicti sine inquisitione spoliaverunt eum modo canonico et tempore tibi competenti donas-
exsecutione sigilli, contra nostri mandati teno- ses.Porro cum donatio fuisset occulta et ideo sus-
rem.cum ipsius sigilli traditio non fuerit facta picione non careat et elapso jam anno nullus om-
post secundum mandatum et ideo primo loco
;
nino cancellarius appareret, non immerito crede-
restitutionem sibi fieri postulabat. Formam vero batur quod secundum Lateranen. statuta concilii
concessionis nitebatur multipliciter excusare, pro- ad nos esset ipsius cancellarias donatio devoluta
ponens quod in retentione fructuum simoniaca r> et 'deo sine culpa potuissemus ipsam conferre
pravitas nullatenus intercessit tum quia officiurn :
Quoniam locum Dei teueamus in terris, non
etsi
cancellariae nec est spirituale nec annexum spiri- tamen de possumus divinare. Quod ergo
occultis
tuali ;
quia licet cancellarius quaedam agat quse contra illud quod prima facie juste prsesumeba-
spirilualia esse noscuntur, sicut ex attestationibus tur pro nobis, praesertini cum responderis prima
liquet,ea tamen non agit ex oflicio cancellarii,sed vice quod cancellariam alicui nou contuleras,
de mandato archiepiscopi, sicut ex dictis testium facultatem tibi pro te probandi concessimus, non
comprobatur tum etiam quia nihil aut vendidit,
: fuit gravamen sed gratia nec ex malitia, sed ex
cum Simonia describatur esse studiosa cupiditas benignitate processit. Quod etiam de modo cano-
vendendi vel emendi spirituale vel spirituali an- nico fidem nobis fieri mandavimus, tu causain
nexum ;
pra?sertim cum tu ante traditionem sepa- proestitisti mandalo (quod saepe nobis per litteras
raveris fructus et ita quod tuum erat tibi retinui- intimasti) et tandem probasti per testes quod, re-
sti non accipiens alienum. Se quoque ad obtinen- tentis tibi proventibus, officium concesseras me-
dum cancellariam proponebat idoneum, cum de moratum: ex quo non immerito contra talemcon-
mandato Romani pont.sit Mediol. Ecclesite cano- cessionem fuimus suspicati ; cum et proponeretur
nicus institutus, vocem habcns in capitulo et lo aperte quod illud ei personae commiseras, cui se-
cum in choro, et tauquam verus
et plenus cano- cundum eonsuetudinem Mediolanen. Ecclesiae
nicus in tractatibus contractibus ipsius Eccle-
et debuerat aliquo modo committi. Et ideo non tam
siae admittatur.Nec obstat quod integram pramen- ex plenitudine potestatis quam ex officii debito,
dam non habet, cum, sicut per dicta testium est quia possumus et debemus de subiloruni excessi-
probatum archidiaconatus ejusdem Ecclesias, de bus ad correctionem inquirere veritatem, te maxi-
quo nullatenus dubitatur quin sit dignitas et offi- me causam et occasionem praestante, inquisitio-
cium spirituale,quandoque fuerit concessus ei qui nem commisimus faciendam. Omnibus ergo dili-
preabendain inlegram non habebat. Quod autem a genter auditis qusecunque fuerunt in nostro audito-
sexaginta annis juxta quorumdam testimonium rio proponenda [f. proposita), deliberavimus cum
concessa tantum ordinario prabendato de
fuit fratribus nostris et in ipsa deliberatione te in tri-
numero viginti canonicorum qui proprie ordinarii bus praecipuecomperimus fuisse culpabilem circa :

appellantur.sibi nocere nonpoterat; cum per hoc
nullurn sit tibi prajudicium generatum quin ei
qui de numero viginti non esset, preesertim cano-
nico, eamdem cancellariam
contrarietatem responsi,quia non solum nobisqui,
licetimmeriti,Jesu Christi locum tenemus, sed nec
cuiquam debuisses ex certa scientia contraria res-
poluisses conferre. pondere circacarnalitalemanimi, quianonaffectu
;

Allegabat insuper quod etsi pactio de retinendis D carnaliseddiscretojudicio debuisti ecclesiasticum

ad tempus proventibus intervenisset.quod ipse ta- officiumetbeneticiuminpersonamagis idonea dis-
men negabat, inter parentes ipsius, ipse ta-
te ae pensare et circa inhonestatem facti, quia non li-
;

men de praadicta cancellaria pure fuit et simplici- cuit expactione velconventionequacuuquesubmo-

ter investitus et ideo talis pactio sibi non debet
; do vel tenore prsescriplo concederenudumofficium
obesse.eum parentes nihil tibi pro eo dederint vel et tibiretinere proventus cum et in Lateranen.
;

promiserint. Praeterea proponebat quod cum nul- conciliositprohibitumne quisconferendo ecclesia-

lus debeat sine accusatore damnari nec aliquid stieum beneficium,partemproventuum suis usibus
circa negotium istud actum sit in forma judicii, retinere prasumat ; et alibi cautum reperiatur in
depositiones testium non poterant sibi praejudi- canone quod ecclesiastica beneficia debent sine di-
cium generare. Quia vero per hanc ultimam alle- minutione conferri.Unde credimus distinguendum
gationem personam nostram tangere videbatur utrum qui dat spirituale benelicium,proventus ip-
dignum duximus causam commissae inquisitionis et sius ante donationem percipiat. Nam si proventus
ordinempleniusexplicare.ne quis quomodolibetsu- ante donationem non percepit ipse,sed alius et ex
251 l.VNOCENTIl 111 PP. REGESTORUM LIB. I. 352

donatione oonsequitjrrul ipse proventus percipiat, A. CCCLXIX.

non dubium intercedere Simoniacam pravita-
est CONSULIBUS ET POPULO CASTELLAN. NOBILIBUS VIBIS BT
tem. Si vero ante donalionem perceperit ipse pro- ALIIS PER CASTELLAN. DI.ECESIM CONSTITUTIS.

ventus, credimus etiam distingttendum utrum an- Vt pontifici fidelitatis jwamentum prxstcnt.
te donationem constituat ut ipsi proventus retine- Grates mullimodas omnipotenti Deo debetis re-
antur ad tempus pro causajusta et necessaria, an ferre quod vestris videtis temporibus adimpleri
conveniat eo qui accipit beneficium seu cum
cum quao vestri progenitores summo desiderio affecta-
mediatore quocunque, ut, officio illi concesso, re- runt.Vobis etenim estsummopere congaudenduni,
tineat ipse sibiprovenlus.Primum enim membrum quod terra vestra, quae ad jus et proprietatem Ec-
credimus esse licitum secundum autem dicimus
; clesiseRom.pertinere dignoscitur,cum dudum fue-
non licere, ne viam aperiamus bis qui pravitatem ritper violentiam occupata et per occupationem
suam satagunt palliare. Quia vero majorum ex- vehementer oppressa, nunc ad ejusdem Ecclesk»
cessus majori debenl severitate puniri, cumjuxta Rom.naturale dominium redeat non coacta, et ip-
divinae legis oraculum, si sacerdos,qui est unclus, subdatur.Cum
sius jurisdictioni gratanti voluntate

peccaverit, faciet delinquere populum, quod inbo- igitur vos, lilii consules, cum quibusdam aliis in

neste super retentione proveuluum praesumpsisti _ praesenlia nostra fidelitatis nobis exhibueritis ju-
de communi fratrum nostrorum consilio irritavi ramentum, dilectos filios Marsican. subd. et ca-
mus et in puenain praesumptionis hujusmodi, ut in pellan. et nobilem virum Joannem,familiarem no-

eo puniaris in quo peccaveras, a collatione digni- stros, ad partes vestras decrevimus destinandos.
tatis vel ecclesiastici beneficii quod ad tuam do- Volentes et universitati vestrae per apostolica scri-
nationem in tua primo vacabit Ecclesia censuimus pta mandantes quatenus in eorum manibus uni-
suspendendum.CoHerum quia,divina docente Scri- versi et singuli fidelitatis juramenta praestetis, ut
ptura.didicimus quod melior est sapiens viro forti deinceps, auctore Deo, terra vestra sub apostoli-
et qui dominantur animo expugnatore urbium, cae sedis dominio optala valeat securitatis et pacis
quantumcunque voluerimus aut vellemus, si salva tranquillitate gaudere. Nos enim ad ea quae ho-
possemus justitia (contra quam non judicamus nos nori vestro et utilitati viderimus expedire diligens
posse, cum simus in sede justitioe constituti) praa- studium et efficacem operam impendemus.
fatam cancellariam praedicto subdiacono nostio CCCLXX.
conferri,saepedictum tamen H.de Lamp.non inve- HUBERTO CANTUARIEN. ARCHIEPISCOPO.
nimus ita culpabilem ut eum,exigente justilia,ipsa De recuperandis ecclesijz bonis.

caiicellaria privare possimus ; cum etsi parentes (Perusii, xiv Kal. Octobris).

ejus ex simplicitate deliquerint, nihil tamen pro
ea dantes aut etiam promittentes, ipse tamen in-
vestituram caneellariae sicut verus canonicus et cui
ratione canonicatus de jure non poterat opponi
defectus,sine pactione qualibet et conventione,re-
cepit ; nec etiam fuit sufficienter probatum quod
cancellarius ex officiosuo faciat spiritualia memo
rata,cum ea potius de jure communi ad archidia-
coni spectent officium, repraesentare videlicet or-
dinandos episcopo et illos examinare, ponere ab-
bates et abbatissas in sede qua? cum probatum
: illorum quaB per praedecessores tuos circa men-
sit per aliquos testium cancellarium facere de
mandato archiepiscopi,de speciali potius quam de
generali mandalo videtur inlelligi.Verum quod
legati praescripti scripserunt se interdixisse
C Cum a nobis petitur, etc, usque ad rerbttm as-
sensu, fraternitati tuae auctoritate apostolica in-
dulgemus iirmiterque praacipimus ut ea quae a
temporibus Cic. et Bald. antecessorum tuoruni
circa res et possessiones atque patrimonium Can-
tuarien. Ecclesiae et mensam archiepiscopalem in
grave damnum et jacturam Ecclesioo illicite alie-
nata repereris, appellatione remota,per censuram
ecclesiasticam mediante justitia revoces et debitis
usibus non differas applicare. Revocationes vero
sam arcliiepiscopalem, possessiones, Ecclesias et
Ecclesiarum concessiones auctoritate apostolica
de- legitime revocata sunt ratas et firmas esse jube-
illi mus tibi districtius injungentes ut ea, nostra
;

officium cancellarii secundum apostolici formam jj

fretus auctoritate, firmiter, appellatione remota,

mandati, de consilio sapientum, cum ab eis supev facias observari. Decernimus ergo, etc, indulgen-
hoc appellalum non fuerit nec aliquid contra pro- tiae nostra?, etc. Si quis autem, etc.
batum,de rigore juris ex quo prsesumitnr legitime Datum Perusii, xiv Kal. Octobris.

factum potuissemus illud decernere observan- CCCLXXI.

dum. Sed misericordia, quoa superexaltat judi- HUBEBTO CANTUARIEN. ABCHIEPISCOPO.
cium, nos induxit ut quod in contemptum nos- Confirmat decretum quoddam regis knglorum.
trum creditur esse faclum de benignitale sedis (Perusii, xv Kal. Octobris).

apostolicae remittamus, cum ad pcenam illi suffi- Monet nos apostolicae sedis cui, licet immeriti,

ciat quod propler hoc secundo ad sedem apostoli- omnium Ecclesia-

praasidemus, auctorilas pro statu
cam laboravit. rum provida circumspectione satagere et, ne mali-
Datum Perusii, lx (Kal.) Octobris. gnorum rapinis vel molestiis exponantur,apostoli-
cum ipsis palrocinium exhibere. Eapropter, vene-
rabilis in Christo frater, tuis justis precibus et ho-
353 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1H 354

nestis gratam conniventiam, impendentes, statu- \ horp. mansiones de Gesnetofte Murhoge

et de
tum illud quod charissimus in Chiisto filius nos cum omuibus pertinentiis earum, mansiones de
ter R.illustris Anploruni rex super libertate ac im- Barsuerthe et de Wigurrn cum omnibus pertinen-
munitate Ecclesiarum et personarum ipsarum post tiis earum,mansiones de Husfretop et do Haverthi

redemptionem sui provida deliberatione fecisse cum omnibus pertinentiis earum, mansiones de
dignoscitur, sicut in scripto ipsius regis exinde Burgbn et de Hiartharum cum omnibus pertinen-
confecto plenius continetur, auctoritate apostolica tiis earum et universam partem earum quae ac-

confirmamus et praesentis scripti pagina commu- iiuisivit Nicolaus castellanus tuus, juxta tenorem
nimus et ad hujus rei perpetuam firmitatem,
; pacti quod inter vos convenit. Nulli ergo, etc.
continentiam ipsius rescripti de verbo ad verbum Datum Perusii, x Kal. Octobris.
his duxiinus inserendam. Richardcs « Dei gratia CCCLXXIU.
rei Angliae, dux Norniannias, Aquitaniao, comes PETRO ABCSIE.N. EPISCOPO.
Andegavensis, archiepiscopis et episcopis et uni- Confirmat statutum de sex prxbendarum institutione.
verso clero regni Angliaa, salutem. Gratias agimus (Perusii, vi Kal. Octobris).
affectuosas universitati vestrae pro eo quod de Officii nostri debitum et charitas ordinata re-
thesauris et ornamentis ecclesiasticis et facultati- quirit ut quae a fratribus et coepiscopis nostris
I!
bus vestris ad corpus nostrum redimendum tam acta laudabiliter fuerint, auctoritatis nostrae prae-
benigne nobis et liberaliter subvenistis et quod sidio inconvulsam obtineaiit firmitatem et plenam
nobis in tanta necessitate res Ecclesiarum vestra- in futuro agendi fiduciam tribuant potiora. Sicut
rum et vestras gratis exponere voluistis. Ne igitur autem ex parte tua, venerabilis in Christo frater,
quod de mera liberalitate a vobis actum est ad li- nostris est auribus intimatum, de bonis patrimo-
berationem corporisnostriet ineffabilem honorem nialibus et aliis quae rationabiliter acquisiti ac de
et utilitatem nostram,futuris temporibus, trahatur his quoe commissa tibi Ecclesia prius habuerat,
in consequentiam et sanctae matri Ecclesiao vel sex praebendas provide statuisticanonicisassignan-
vobis dispendium pravae importet consuetudinis, das qui eidem Ecclesiae debeant deservire.Nos ergo
ad omnium volumus notitiam pervenire quod ea statutum ipsum dignis in Domino laudibus com-
qu» nobis in praadicto necessitatis articulo con- mendantes,ut firmiteromnibusfuturis temporibus
unquam
tulistis,nec ex debito vel per consuetudi- observetur, prout circumspecte et provide factum
nem exegimus nec posteris sumus temporibus est et in authentico scripto venerabilis fratris
no-
exacturi nec hac vel alia occasione volumus di- stri Absalonis Lunden. archiepiscopi eipressius
gnitatibus sanctae matris Ecclesioe in aliquo vel continetur, auctoritate apostolica confirmamus.
ejus libertatibus obviare,sed proomni posse nostro G Nulli ergo, etc.
et sctentia.Deo volente.volumus omnem ej us immu- Datum Perusii, vi Kalend. Octobris.
nitatem et universas ejus dignitates et libertates,ut CCCLXXIV.
dignum est,conservare integras et pro loco et tempo- UPSALEN. ELECTO.
re,in quibus licuerit, augmentare.» Nulli ergo, etc. Qualiler pnllio ulendum sit.

Datum Perusii, xv Kal. Oetobris. (Perusii, vi Kal. OctobrisJ.

CCCLXXII. Receptis tam dilectorum filiorum capituli Upsa-
ABSALONI LUNDEN. ARCHIEPISCOPO. quam plurium aliorum, qui
len. Ecclesias litteris
De bonorum quorumdam prxsertim castri Hasiidana' pro pallii datione apudnos vehementer instabant,
tione. de tua fuimus promotione gavisi. Qui sperantes
(Perusii, x Kal. Octobris). in Domino quod, eo adjuvante, commissae tibi
Fratres et coepiscopos nostros, tam propinquos administrationis officium debeas salubriter exer-
quam longe positos,sincera tenemur charitate dili- cere, ad augmentandum tuao dignitatis honorem,
gereipsosquein hisquaajuste requiruntlibenter et quem in susceptione pallii es cum potestatis ple-
efficaciter exaudire. Eapropter, venerabilis in Chri- nitudine suscepturus, prompto favore libenter in-
stofrater, tuis justis precibus clementer annuimus D tendimus ad instantiam dilectorum filiorum To-
et ad exemplar fel. record. Urbani papae praodeces- biaanuntii venerabilis fratris nostri Lunden. ar-
soris nostri castrum de Hasii, quod illustris memo- chiepiscopi etWalterii nuntii tui.petitionibus prae-
riao Waldem. olim rex Daciae tuae fraternitati con- dictorum clementius annuentes. Unde nos ipsum
tulit et tu tali conditioneinterposita Rostkilden.Ec- de beati Petri corpore sumptum, plenitudinem
clesiae pia consideratione dedisti, ut ipsum debeas videlicet pontificalis officii, tibi transmittimus, ut
quoad decessum tuum ad Ec-
vixeris detinere, post tibi per venerabilem fratrem nostrum Lunden.
clesiam ipsam libere devolvendum, sub jam dictai archiepiscopum vice nostra, sub ea forma jura-
conditionis tenore, sicutipsum justeetsine contro- menti quam expressam ei sub bulla nostra trans-
versiapossides cumomnibus pertinentiis suis, au- mittimus assignetur. Tu vero tanquam vir provi-
confirmamus et praesentis
ctoritate tibi apostolica dus et discretus illud de manibus ejusdem archie-
scripti pagina communimus,videlicet villam ipsam piscopi juxta formam praedictam cum omni devo-
deHasii,mansionemdeOtherslefcumomnibus per- tione suscipiens,eo in festivis diebus et aliis tem-
tinent. suis, scilicet Sersfel, Solbiar:_'e, Huanlolde, poribus quoe in Ecclesiae tuae privilegiis expri-
Wigislef, Walbu, mansum unum Brunsoge, Imbret- munlur, utaris ; ita videlicet ul ex tantaa culmine
Patrol. CCXIV. 12
3:;:;
INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I 356

di"nitatis spiritum tibi superbiae non assumas;sed \ ipsius jurisdictioni subjecti, liberura sit ad potes-

quanto fueris proeeminentior dignitate.tantojuxta
illius Magistri exemplum qui eura qui major
inter
discipulos suos erat fleri voluit minorem, minis-
trari non veniens, sed causa humilitatis aliis mi-
nistrare, te oranibus humiliorem exhibeas, te po-
tatem vel consulem, qui pro tempore fuerint legi-
time appellare. Consuetudines quoque vestras an-
tiquas et novas rationabiles et communiter obser-
vatas duximus approbandas.Salva in omnibus apo-
stolicse sedis auctoritate pariter et justitia, et Ec-

tius exaltandum humilitate sciturus. Misericordise clesiarum omnimoda libertate. Nulli ergo, etc,
quoque operibus jugiter praestes intentum, quas protectionis, confirmationis et concessionis, etc.

beatos efflcit suos sectatores, eosdem evangelica Datum Tuderti, vi Nonas Octobris.
Veritate consecuturos misericordiam attestante. CCCLXXVI.
Omnibus etiam hominibus te reddas affabilem et, PR/EI.ATIS ET CLERICIS LOMBARDI.E.

si fieri potest, secundum Apostolum, cum omni- Ne justitiam vendant, aut cum clientibus de merccde
paciscantur.
bus pacem habeas, ut pacificus vocari Dei filius
(Tuderti, v Non. Octobris).
merearis. Te cum eodem apostolo semper ad an-
teriora, posteriorum oblitus, extendas, manusque (150) Cum ab omni specie mala praacipiat Apos-
ea lucere
iunocentes, sic tolus abstinere, nos qui, licet indigni, constituti
tuas reddens in operibus
facias coram hominibus ad subditos tuos exerapla sumus a Deo super gentes et regna, ut juxta ver-
bonorum multiplicata transmittens, ut Deus ma- bum propheticum evellamus et destruamus,oadifi-

gnificetur in illis et lucerna tua jugiter super can- cemus et plantemus,summopere debemus satage-

delabrum ardens omnibus introeuntibus in do- re,quatenus evellamus vitia et plantemus virtutes,

mum Domini viam absque offendiculo prcebeat ex- destruamus iniqua et sedificemus honesta sicque ;

peditam. Ad quorum operum fortius fulcimentum nostra sollicitudine mediante prava transeant in
directa et aspera convertantur in plana. Licet au-
non desint opera charitatis,sine qua,cum ipsa eee-
teris virtutibus projeminentior habeatur,nihil om- tem hujus nostraa sollicitudinis labor generaliter

nino creditur esse perfectum ; imo nullam retinet debeat ad omnes extendi, quia sapientibus sumus
operatio firmitatem, nisi charitatis fuerit radice et insipientibus debitores, specialiter tamen ad
subnixa. Inter caetera vero quee tibi ex officio im- clericos qui dormire debent a vitiis, ut sintpennse

rainent facienda,tuum sit studium speciale, Rom. columbre deargentatae, ne quid in illis appareat
Ecclesiam matrem tuam in omnibus et per omnia quod offuscet candorem ecclesiasticae puritatis.
revereri atque mandata et inslitutiones ipsius, Sane ad audientiam appstolatus nostri multorum
upote inter omnes Ecclesias ex divina provisione assertione pervenit quod cum exdelegatione nostra
primatum per beati Petri merita obtinentis, stu- G causas suscipitis pertractandas, more saecularium
deas irrefragabiliter observare super decima litis vel parte alia pro diversa terra-

Datum Perusii, vi Kal. Octobris. rum consuetudine,praeter expensasvictualium cum

litigantibus receptis pignoribus pro salario conve-
CCCLXXV.
JOANNI POTESTATI ET POPULO PERUSIN.
nitis ;
quao postmodum usque ad solutionem pe-
cuniae, nolentibus etiam partibus, contenditis de-
ln sua7ii protectionem Perusinos recipit, salvis eorum
antiquis privilegiis. tinere ; non attendentes quod ad hoc vobis et aliis

(Tuderti, vi Non. Octobris). clericis sunt ecclesiastici redditus deputati, ut ex

Apostolieasedes.quae disponente Dominocuncto-
speciales filios
rum fideliummaterestetmagistra,
ampliori consuevit gratia honorare, ut eos et ad de-
votionem suam ferventer accendat etad obsequium
suum diligenter invitet. Nos ergo, qui miseratione
divina huic sanctaosedi,licetinimeriti,pra3sidemus,
ergamatrem
devotionis et fidei puritatem,quam
dominam vestram sacrosanctam Rom.Ecclesiam ge-
ritisattendentes,vestris quoqueprecibus inclinati,
quos inter alios fideles nostros speciali charitate di-
ligimus, civitatem Perusinam, quao ad jus et pro-
prietatem ipsius pertinere dignoscitur, cum perti-
nentiis suis et nunc habitis,et in antealegitime ac-
quirendis sub beati Pelri et nostra protectione sus-
cipitnus et praesentis scripti privilegio communi-
mus.Eam vero nunquam alienabimus, sed semper
ad manus nostras curabimusretinere. Consulatum
autem cum jurisdictione sua vobis auctoritate apo-
stolica confirmamus : concedentes ut his qui sunt
ipsis honeste vivere debeatis, ne vos oporteat ad
turpia lucra manus extendere vel ad iniqua mu-
nera oculos inclinare.Cum ergo opera vestra lucere
debeant laicis in exemplum nec vos deceat instar
saeculariumad turpe compendiumjuris occasionem
arripere, universitati vestrao per apostolica scripta
mandamus atque praecipimus quatenus ab hujus-
et
D modi exactionibus de catero abstinentes, vigorem
judiciarium gratis studeatis litigantibus impertiri,
non obstantequodinfraudemaquibusdamproponi-
tur quod id exigatur nomine assessorum, cum nec
justumjudiciumjudici vendere liceat etvenales sen-
tentioo ipsis etiam saocularibus legibus reprobentur.
Datum Tuderti, v Nonas Octobris.
CCCLXXVII.
NARNIEN. EPISCOPO.
Ut causam abbatis de Ferentillo cognoscat.
(Ameliao, m Non. Octobris).
(151) Cum dilectus filius abbas de (152) Feren-

150] Cap. Cum ab otnni, De vita et hon. cleric. (152) In tertia compilat. Ferentino.
151) Cap. Cum dilectus, De ordine condit.
357 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1168. 338

tillo ad nostraui praesentiam accessisset, conque- \ etiam post tempora longiora retentionis debebat
rens de nobilibus viris 0. et A fratre ipsius et :ommodumobtiuere, et [f. cumjjudiciumrestituto-
filiisR. dominis de Arton, partibus in nostraprae- rium contra spoliatorem tantum competere digno-
sentia constitutis, dilectos fllios nostros I. tituli scatur. Pro damnis quoque illatis restitutio postu-
Sanctae Pudentianae et G. tituli Sanctae Mariee in 'ari non poterat, sed ad ea debebat actio compe-
trans Tiberim presbyteros cardinales deputavimus tens intentari. Alioquin cum et pars abbatis damna-
auditores. In quorum praesentia suam abbas propo- gravissima sibiquereretur illata, prius restituenda
suit quaestionem quod prrefati nobiles, nulla requi- fuerant, si pro hujusmodi esset restitutio facienda,
sitione praemissa, manu armata etcum exercituad secundumtenoremregul8ememorata?.Capitula quo-
castra monasterii Ferentilli et Gab. venientes, in que de restitutione facienda loquentia locum ha-
praedis animalium, segetum combustionibus, ca- bere in criminalibus asserebant, et quando quis
ptionibus hominum, homicidiis perpetratis, et ab adversario spoliatur et super re ipsa qua spo-
damnis aliis usque ad quingentas (153) libras Lu- liatus fuerat convenitur. Cseterum ex parte abbatis
cen. praeter stragem hominum et injurias irroga- regulam introductam adversapars in mutuis peti-
tas, damnificaredictumccenobiurnpraesumpserunt. tionibus locumhabere dicebat,cum causoe vicissirn
De quibuset aliis pariter quao vellet proponerecon- tractataa una postea sententia terminantur. Cum
B
tra ipsos justitiam sibi fieri postulabat. Cui citra vero pars aliqua per restitutionem vel alio modo
contestationem sub forma exceptionis fuit ex
litis aliquid sibi deberi proponit et altera in modum
adverso responsum quod cum abbas ipse nobilibus exceptionis se asserit spoliatam nec ante restitu-
viris 0. et R. promiserit praestito juramento quod tionem suam ullatenus rssponsuram, de incidenti
eos contra omnes homines (exceptis Rom. ponti- asserebat antea cognoscendum. Cum autem ea quae
fice, imperatore ac legatis ipsorum) ad retinendum prsemisimus et alia quaedarn praedicti cardinales
quodtunc habebant et possidebant in castris, vil- nobis et fratribus nostris fideliter retulissent, nos
lis et bonis aliis et recuperandum sine fraude ac distinguendum esse credentes utrum spoliationis
malo ingenio, si eorurn aliquid amitterent, adjuva- qusestio ab eisdem nobilibus sit objecta in modum
ret, per ipsius dolum et violentiam castrum Sa- actionis ad restitutionem petendam, an in forma
crati (154)amiserantfraudulenterquod et progeni- exceptionis ad intentionem adversarii repellendam
tores eorum tenuerant
et ipsi possederantin quiete. cum ea in modum actionis proposita intelligantur
Super quo ab ipsis saepe admonitus illud eis resti- minime contingentes, ac per
diversaa petitiones se
tuere denegavit. Quin potius villas tres. Quadra- hoc juxta regulam jurispra?missam quae prius esset
ginta scilicet, Casale et Carpium, quas pro se et proposita, prius foret tractanda, quanquam in idem
parte sua dictus abbas sub securitate receperat, ** judicium amba? deductas vicissimquetractataBsimul
foedere violato, in animalibus, spoliis et suppellec- essent eadem sententia terrninandae. Sed quoniam
tilibus aliis ipse cum suis fuerat depraedatus, con- illa qua?stio fuit ab eisdem nobilibus tantuminmo-

jugatis tractatis turpiter, mulieribus etiam acriter dum exceptionis objecta, de communi fratrum no-
verberatis, etiam sacerdotem litigatis a tergo mani- strorum consilio interloquendo pronuntiavimus ut
bus ante se duci fecit afflictum verberibus etvesti- probationes eorum super ipsa exceptione primitus
bus penitus spoliatum. Homines quoque villarum audirentur, et, ea probata legitime, non cogerentur
recludi fecit in carcerem, ubi unum ex ipsis conti- abbati respondere super petitionibus memoratis,
git exspirare. Castro etiam in quo dicti nobiles ha- donec restituerenturab ipso, cumspoliatus spolia-
bitabant ignem abbas de nocte fecit apponi per ;
tori ante restitutionem non cogatur ullatenus re-
quem in praemissis damnis et aliis multis usque spondere. Spoliatione tameninmodum tantumex-
centum marchas se spoliatos dicebant, petentes ceptionis probata, non est per hoc restitutio fa-
prius restitui quam ipsius petitionibus responde- cienda ;
quemadmodum cum in modum exceptionis
rent, praesertim cum
testes haberent praesentes per aliquod testi crimen objicitur, ut sic a testimonio
quos intentionem suam in continenti probare vole- repellatur, etsi sic crimencontra eum civiliter fue-
bant et quod restitutio ante causae ingressum de-
; D rit probatum, non ideo sibi poena infligitur ordi-
beret fieri spoliatis utriusque juris auctoritatibus naria, sed ejus duntaxat testimonio non creditur;
ostendere conabantur. Verum ex parte abbatisfuit quod ea ratione contingit, quoniam in ipsum accu-
taliter replicatum quod libello suo secundum re- satio non procedit. Testes etiam quorum testimo-
gulam juris qua dicitur : Ut qui priorappellat, prior nium reprobatur inter infames, quasi ex falso testi-
agat, debebat primitus responderi ; nec ab eo resti- monio, non habentur. Cum autem superexceptione
tutio peti poterat qui non fuerat spoliator ;
praeser- ipsa probandi testes sint ex parte militum jam pro-
tim cum castrum Sacrati (155) ad jus et proprieta- ducti et attestationes etiam publicata?, pars abbatis
tem sui monasterii pertineret : quod etiam pars ad repellendoseosnonnulla in praesentia nostrase
adversa nullatenus denegabat. Unde ut verus do- proposuitobjecturam. Nos ergo volentes parcere
minus ad quem ab alio res sua possessa revertitur, laboribus partium et expensis et quia majoribus

(153) In tertia Collect. quinquaginta. (153) In tTtia Collect. castra Surrati.

(154) .n tertia Collect. Samiti.
359 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 360

occupati causas singulasin persona propria discu-
tere non valemus, fraternitati tuaa per apostolica
scriptamandamus quatenus, partibusad tuara proe-
sentiam constitutis, audias quae pars abbatis contra
testes et attestationes duxerit proponendaet quas-
A risprofessionem, unde secundum videatur propo-
situm impediri, et etiam intuentes quod beati Be-
nedicti Regula arduitatem vita; continet arctioris,
ut in aliquo monasterio praedicti ordinis Domino,
si malueris, valeas militare, liberam tibi concedi-

stionem ipsam, servato juris ordine, appellatione mus auctoritate prasentium facullatem et dum- ;

remota, legitimo fine decidas. Postmodum autem modo de corde puro et conscientia bona et fide
si partes contra se muluo duxerint aliqua propo- non ficta procedat, ut hoc in monasterio sancti
nenda, nihilominus audias, et si ambae consense- Fortunati valeas adimplere, tibi benignius indul-
rint, remoto ap. ob., justitia mediante decidas. gemus.
Alioquin omnia gesta redacta in scriptis, sigilli tu' Datum Tuderti, iv-Nonas Octobris.
muniraine roborata ad praesentiam nostram trans- CCCLXXX.
mittas : utrique parti assignans terminum compe- EPISCOrO LINCOLNIEN ET DECANO DE HUNTEDON.
tentem, quo recepturae sententiam nostro se con- Ut celebrent divortinm inter P. et T. cum processerit
speclui reprassentent. inter eos cognatio spiritualis.

Datum Ameliaa, ui Nonas Octohris. civ. Castellanam, vm Id. Octobris.)

(Apud
B Veniens ad proesentiam nostram (157) G.
ccclxxvui. (150)

NOBILIBUS VIBIS UGUIT ET GUIDONI MABCUIONI, Anglicus natione nobisexposuit quod cum olim in
FIDELIBUS NOSTBIS. adolescentia constitutus mulieri cuidam adhocsisset
Uecipit illos cum ipsorum subditis in protectionem quam tamen quidam alius ante cognoverat, de con-
apostolicam silio matris suse factum estuteadem mulierquem-
mater sit omnium generalis,
Licel apost. sedes dam puerum, quem de alia soluta ipse susceperat
eos tamen protegere consuevit specialius et fovere de sacro fonte levaret, ad suspicionem et infamiam
qui prceter spiritualem subjeclionem, quae ipsi ulriusque delendam. Deinde vero, cum in ejus
debetur ab omnibus, ei sunt temporali etiam juris- amorem vehementius exarderet, absque consilio
dictione subjecti. Eapropter, dilecti in Domino amicorum eam clanculo desponsavit. Cumque pro-
filii, devotionem quam erga Rom. Ecclesiam et lem ex ea procreare non posset et increpationes a
nos ipsos habetis diligentius attendentes, vos et patre suo gravissimas sustineret, quod eam de-
totam terram vestram, quaa ad jus et proprieta- sponsando deliquerat revolvens in animo, ipsa
tem beatiPetri pertinere dignoscitur, cum omnibus dimissa, causa orationis Hierosolymam est profe-
quse in prcesentiartim rationabiliter possidetis aut ctus. Verum cum idem rediens de partibus trans-
in futurum justis modis, annuente Domino, recu- C marinis prolem eam suscepisse de alio invenisset,

perare poterilis seu etiam adipisci. sub beati Pe- ei sed propter adulterium, quod
noluit adha?rere ;

tri et nostra protectione suscipimus. Specialiter commisisse taliter videbatur, ea omnino dimissa
autem majorem et minorem insulas, quas ad jus ad longinquam se transferens regionem et ad Eu-
et proprietatem nostram non est dubium perti- gubin- tandem veniens civitatem, quamdam ibidem
nere, sicut eas juste ac pacifice possidetis aucto- cum terra competenti etdote decenti sibi matrimo-
ritate vobis apostolica confirmamus, etc. Decerni- nialiter copulavit, de qua prolem se confessus est

mus ergo, etc. suscepisse. Eapropier discretioni vestrae per apo-

CCCLXXIX. stolica scripta mandamus quatenus super his in-
NOBILl VIBO SPALAGBAN. quiratis diligentius veritatem et si primara mulie-
;

Indulgetur ci ut ccenobium et ordinem S. Benedicti rem pradicti viri filium de sacro fonte levasse con-
intrare possit. stiterit antequam eam desponsasset uxorem, tos

(Tuderti, 10 Non. Octobris.) inter eos divortium, appellat . postposita , cele-

tua confessione reperimus quod olim corde

Ex brantes, rei processum nobis per litteras vestras
compunctus ad ordinem Hierosolymitanihospitalis iideliter exponatis, ut an cum secunda valeat le-

disposueras te trausferre, licet ad hoc te voto mi- J3 gitime commorari, veritate cognita, decernere va-
nime astrinxisses. Si vero ille a quo omne datum leamus. Quod si ambo, etc, tu ea, frater episcope

optimum et omne donum perfectum est, per quem etc.

de virtute ascenditur in virtutem, vino compunc- Datum apud civitatem Castellanam, vni Idus

tionis amplius te potaverit et ascensionem cordis Octobris.

tui dignatus fuerit in melius promovere, ita ut in CCCLXXXI.
aliquo monasterio, in quo beati Benedicti Regula NIDBOSIEN. (158) ABCHIEPISCOPO.
observetur, propositum concipias Domino mili- Respondetur illius consultationibus.

tandi ;
quoniam et tu super hoc a nobis consilium (Apud civ.Castellanam, vi Id. Octobris.)
postulasti, nos diligentius attendentes quod nulium Quod in dubiis nostro postulas certificari rescri-
juxta confessionem tuam votum emiseris aut fece- plo, ut juxta illud tua> discretionis arbitrium me-

(Ki6) Cap. 6, De cognat. spirit. (158) In tertia lect. Strigoniensi, male.

(157) In tertia Collect. E. Apud Gregor. C.
 ;

361 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 362

dereris, fraternitatem tuam dignis in Domino lau- A CCCLXXXII.

dibus commendamus. Sane consuluit nos tua fra-
NIDROSIEN. ARCHIEPISCOPO, UNIVERSIS EPISCOPIS, ET
ternitas (159) utrum quo excommunica-
altare in
ALIIS ECCLESIARUM Pli.ELATlS IN NORWAGIA CONSTI-
tus divina celebrare prasumpsit reconsecrari de- TUTIS, IN FIDELIUM COMMUNIONE MANENTIBUS.
beat et an sit communicandum excommunicato
De <Hinpescendo tyranno, qui eos miserc excruciabat.
qui quod staretmandato Ecclesia; juratoriam pra>
stititcautionem, sed nondum absolutionis benefl- (Apud civ. Castellanam, n Non. Octobris).
cium est adeptus.Et si excommunicato communi- (165) In vestrorum et totius populi Norwagiae
care aliqui et qui etiam teneantur. Qusesivit etiam criminum ultionem, permittente Domino, credi-
qua3 poena his fuerit injungenda qui excommuni- mus accidisse quod usque adeo in vos et totum
catis volentes communicant vel inviti, et quid de regnum Norwagia" tyrannica Sueri crudelitas et
presbyteris sit agendum qui gubernant naves ad violentia detestanda pravaluit, ut et regnum nec
pugnam et pugnant et bis qui alios incitant, sed electione principum, prout accepimus,nec ratione
non pugnant. Ad haec autem fraternitati tuae tali- sanguinis occuparit et in viros ecclesiasticos ipse
ter respondemus (160) quod nec altare in quo ex- quondam ecclesiastico, sicut dicitur, functus offl-
communicatus celebrat debet, nisi aliud interve- g c iodebacchetur, Ecclesias opprimat, clericos per-
niat, consecrari, nec excommunicato, licet quod sequatur, affligat pauperes et sa>viat in potentes :
stet mandato Eeclesia? juramento tirmarit,commu- ila ut divino credatur accidisse judicio, ut qui se-
nicari debet donec fueritper Ecclesiam absolutus. cundum etiam suam assertionem illegitime natus
Alioquin post juramentum non esset absolutio ad sacros non fuerat ordines promovendus,contra
necessaria. Utrum autem si absolutionis benefi- sanctiones canonicas assumptus ad eas, fortius in
cium non contemptus religionis sed articulus ne- illos desosviat qui in ordinatione ipsius statuta ca-

cessitatis excluserit, tali vel saltem in morte com-
municare sit licitum, quia minime per tuas litte-
ras requisisti.ad prsesens non duximus responden-
dum.Nullus autem omnino nominatim excommu-
nicato scienter communicare tenetur,nisi quasdam
personae quae per illud Gregorii papa3 capitulum
Quoniam maltos (161), specialiter excusantur. Illi
autem qui nominatim excommunicatis prassump-
tuose participant, prater personas dicto canone
denotatas,nisi ab eorum participatione commoniti
c ejus versutiam frequens manaverit ab apostolica
forte destiterint, excommunicationis sunt vinculo
innodandi. Secus autem si ei communicant scien-
ter qui cum participibus suis est vinculo excom-
municationis sentialiter innodatus. Tunc enim et
ipsi sententiam excommunicationis incurrunt.
Quia vero (162) tam sacerdotes qui gubernant na-
ves ad pugnamquam qui persnnaliterexercentpu-
gnse conflictum et hi qui alios incitant ad pugnan-
dum, omnes quidem enormiter peccant, de rigore
canonico eos credimus deponendos. Hi praiterea
nonum non servarunt. Miramur autem, non de
Deo, qui ad correctionem vestram ejus tyranni-
dem bactenus toleravit, nec de ipso, cujus spiri-
tus obstinatus in malo malum dediscere, assuetus
iniquitati, non potest ; sed de his qui apostatam,
sacrilegum et nefandum adhuc etiam sacrilega? te-
meritatis ausu sequuntur et ei prwbent auxilium
et favorem, cujus tyrannidem persequi potius pro
viribus tenebantur. Licet autem ad edomandam
sede mandatum, nondum tamen sic ejus potuit
perversitas refranari, quin adhuc quibusdam eum
in suarum sequentibus perniciem animarum, in
quadam parte Norwagia? dominetur, et in ea ra-
biem supcret aquilonis.Qui ut amplius vos etuni-
versum Norwagiaa populum circumveniret et au-
ctoritate apostolica regnum sibi ostenderet confir-
matum, bon» niemoriae Ccelestini(166) papa? prae-
decessoris nostri bullam falsare non timuit, qua
varias litteras sigillavit. Sed is cui manifesta sunt

(163) qui beneflcium ecclesiasticum sibi collatum
sponte in manum laicam resignantes, illud denuo
a laico susceperunt.eodem sunt beneficio spolian-
di licet resignatio talium facta laico nullam ob-
; mandamus quatenus
tineat firmitatem. Altare (164) vero in quo tabula
cui consecrationis benedictio pontificali ministe-
rio adhibetur,si mota fuerit vel enormiter fracta,
debet non immerito consecrari.Nec negamus quin
olpum non conseeratum consecrato possit oleo
commisceri. Clerici autem qui excommunicati vel
omnia ejus falsitatem detexit. Ne autem ejus per-
versitas desa?viat diutius in insontes, universitati
vestraaper apostolica scriptadistricte prascipiendo
Norwagia? populum diligen-
D tius moneatis ne ipsumulterius sequi prresumant,
aut ei praestare auxilium vel favorem. Alioquin
universos sequaces ipsius excommunicationis nun-
tietis sententia innodatos et claudenles Ecclesias
el nullum in tota terra Norwagica, quae ipsum
sequitur, sacramentum ecclesiasticum, praater

ab excommucatis scienterad ordinessunt promoti baptisma, parvulorum et poenitentias morien-

debent ab ordine sic suscepto deponi. tium, celebrantes, fautoribus ejus decedentibus
Datum apud civitatem Castellan., vi Idus Oct. sepulturam ecclesiasticam denegetis. Ad haec, di-

(159) Cap. 30, De sent. excomm. De dedic. eccles.

(164) Cap. 3,
(160) Vide etiam cap. 31, eod. tit. (165) Vide supra epist. 320.
(161) 11, q. 3, cap. Quoniam. (166) Hic et in epist. 384, legebatur Clementis
(162) Cap. 5, De pcenis. sed ratio temporum repugnat. Itaque correxi-
(163) Cap. 8, De renuntiat. mus.
363 INNOCENTII ni PP. REGESTORUM LIB. I. 364

scretioneni vestram nolumus ignorare quod cum A innocentem.ferrenon possumus non molestequod
nuntii ejus ad nostram pra>sentiam accessissent, Bergen.episcopus, suffraganeus tuus, contra bonae
a nobis super facto ipsius nihil potuerunt penitus memorias Coslestini papae prsedecessoris nostri
impetrare.Unde si quod pro eo se ohtinuisse con- mandatum et contra tuum etiam interdictum, ca-
finxerint, a falsariis id ohtentum esse noveritis, stra ipsius sequi non dubitat, celebrans excom-
quorum muUitudo in nostrae promotionis initiis municato divina et in ejus praesentia universa
cum falsis hullis per nostram fuit sollicitudinem exercens ecclesiastica sacramenta : qui, licet a te
deprehensa. fuerit sanpius evocatus,tuo tamense noluit conspe-
Datum apud civitatem Castellanam, n Nonas Oc- ctui praesentare. Quia vero tanta praesumptio seve-
tobris. riori debet animadversione puniri,fraternitati tuae
cccLxxxm. per apostolica scripta mandamus atque praecipi-
ILLCSTRI REGI DACORUM.
mus quatenus episcopum ipsum,si praomissis veri-
tas suffragatur, ab officio beneficioque suspendas,
Ejusdem argumcnti.
nec prius sententiam suspensionis relaxes quam
(Daturu, ut supra).
nostro se conspectui praesentarit. Quod si forsan
Tam cleri quam populi Norwagien. promerenti- sententiam tuamservareneglexerit.eum anathema-
bus culpis, permittente Domino, credimus acci- B tis censura percellas et singulis diebus Dominicis
disse, etc, usque ad verbum deseeviat in insontes, et festivis, pulsatis campanis et candelis exstinctis,
serenitatem regiam rogamus, monemus et exhor- excommunicatum facias publice nuntiari, ut quem
tamur in Domino, ac per apostolica scripta man- timor Domini a malo non revocat, rubor saltem et
damus quatenus ac defendendas Ecelesias, cleri- pcena compescant. Sciturus quod nos pradictum
cos in sua libertate tuendos, liberandos pauperes Suerum absolvere non proposuimus, nisi taliter
et potentes de manu persecutoris illius,imo etiam satisfaceret de commissis, quod ejus esset satis-
ad dejiciendum monstrum illud quod his solis factio non irrationabiliter admittenda.
parcit quibus nocere non potest, taliter accinga- Datum, ut supra.
ris, ut et a Deo retributionem asternarn et nos- CCCLXXXV.
tram consequi gratiam specialius merearis VERONEN. EPISCOPO S. ROMAN.E ECCLESI^E CARDINALI.
;

persecutoribus tantas iniquitatis assistas, resistas De homicida deponendo ab ordine sacro.

sequacibus ; ita quod membrum illud diaboli (Apud civ. Castellanam, vn Id. Octobris).
non possit in regno Norwagiae denuo debacchar. Sicut ex tuarum et aliorum multorum accepi-
aut persecutionem in Ecclesiis ulterius suscitare. mus continentia litterarum, cum V. Ecclesiae de
Datum, ut supra. p Nigrario clericus adversus archipresbyterum et
In eumdem modum illustri regi Suecise. In eumdem fratres ipsius plebisgravesinimicitias concepisset,

modum nobili viro comiti Suecise. tu eum propter enormia facinora sua et quia cum
sceleratis et iniquishominibus conversando arma
CCCLXXXIV.
portabat clericis interdicta multaque alia nefaria
NIDROSIEN. ARCHIEPISCOPO.
committebat, ab officio beneficioque suspensum
Ut Benjensem episcopum tyranni fautorem deponat excommunicationis etiam vinculo innodasti. Cle-
(Datum, ut supra). ricus autem ipse in concepta malitia perseverans,
Examinatam tuae fidei puritatem et fervoris con- eumdemarchipresbyterum.boni testimonii virum,
stantiam, quam nec persecutio, nec gladius, nec sanguine generosum,amicum religionis,hospitali-
fames, nec exsilium diuturnum a charitate Chri- tatis cultorem et aliorum operum pietatis.a Vero-

sti separare potuit vel dejicere a statu libertatis nen.civitate, ad quam profectus fuerat pro Eccle-
ecclesiasticaB conservando, quem etiam nec terror siae suae negotiis peragendis, ad suam Ecclesiam
coegit, nec minae moverunt, nec demulserunt redeuntem, cum complicibus suis saeculari potes-

blanditiffi, nec preces nec promissiones potuerunt tate bannitis, diabolo instigante,propriis manibus,
inducere ut Suero sacrilego et apostatae, qui re- sicut dicitur, interemit et in frusta concidere non
gnum Norwagiae per effusionem sanguinis et vio- D expavit. Cumque caHeris fugientibus ipse a potes-
lentiam occupavit, in matris infamiam se asse- tate ac consulibus captus, detrusus fuisset in car-

rens de regali progenie descendisse, vel latenter cerem et propler validas probationes et indicia
annueres, vel expresse faveres, dignis in Domino manifesta ferri posset in eum sententia capitalis ;

laudibus commendamus et tanto amplius ex hoc

;
ad majorem facinoris evidenliam, licet quod reus
tuoB fraternitatis fortitudini congaudemus, quanto esset sanguinis defuncti archipresbyteri a po-
persecutor exarsit, sed constantia tua
in lo potius pulo clamarelur, ad paucorum tamen instan-
ejus tyrannidem superavit. Unde cum tibi contra tiani indictum est a potestate personale duellum.
lyrannum illum a tuis esset suffraganeis assisten- Verum in tanto discrimine constitutus et vitas
dum nec eorum aliquis eidem excommunicato suse peilimescens, utpote perpetrati sceleris con-
deberet prasstare favorem, utpote qui Ecclesias scientia vulneraths, patre medio, qui pro se ac fi-
i-i ecclesiasticos viros servituti subjicere niti- liis pacem pro morte dicti archipresbyterd dicitur

tur, opprimere pauperes et eflundere sanguinein recepisse.mandatis consanguineorurn defuncti per


363
omniaparerepromisit.Quibusproillatainjuhaoc-Aamalo, tuam diriges
tingentas libras intercedente pacto promisit pariter viam stulti non abiens, qui
et persolvit. Et quoniam amici
apud te precibus instare non cessant ul
et beneficio restituere debeas.
primitus absolutum aliis e contra clamantibus cle-
;
ricis et laicis rectius sentientibus eum tanquam
reum sanguinis restituendum non esse, sed potius
perpetuo deponendum tu in tanta rerum ambigui-
;
tate quid tibi foret agendum sedem apostolicam con-
sulere decrevisti.Nos ergo attendentes quod non
solum a malo sed etiam ab omni specie mali sit se-
cundum Apostolum abstinendum, nec violentes
quod maleiicia remaneant impunita.fraternitati tua.
taliter respondemus, quod,si pra.missis veritas suf-
fragatur, pra.fatum V.clericum ab omni beneficio
volumusalienumipsumque
ecclesiastico per te fieri
nihilominus excommunicatum publice nunties et
facias tandiu, appellatione remota,ab omnibus evi-
tari.donec cumtuarumtestimoniolitterarumnos.ro
se conspectuirepraesentetanimadversionecanonica
puniendus.Si qui vero se duxerint opponendos quo
minus mandatum apostolicum impleatur,tu eos.ut
a sua temeritate desistant, per censuram ecclesias-
ticam cessante appellatione, compellas.
Datum apud civitatem Castellanum,
tobris.
CCCXXXVI.
R. TITULI SS. MARCELLINI ET PETRI
NALI, MONASTERII CASSINEN. ABDATI.
Ut et suos fluxos moros et ccsnobii sui corrigat.
(Apud S. Petrum, xvn Kal. Novembris.)
Tacti sumus dolore cordis intrinsecus et cor no-
strum gravi ma.rore tabescit, quoniamodoris sua-
vitas,quae de sancta religione per beati Benedicti
meritum ab Ecclesia Cassinen.ad caetera monasteria
quondam effluxerat, a qua etiam tanquam a suo
fonte per totius orbis climata derivata suae sumpse-
runt institutionis exordium, (167) ex majori jam
parte defecit,verum etiam in fetorem horridum est
conversa,ut ad eam adolescentulae jam dicere dedi-
gnentur Curremus in odorem unguentorum tuorum
:
(Cant. cuidicere consueverant Oleum effusum
i, 3),
nomen tuum, adolescentulse dilexerunt tenimis (ibid.
2). Super hoc autem tu non videris alienus a culpa,
qui cum libi sit ipsius Ecclesiae cura commissa,cul-
pam negligiscorrigeresubditorum quia,juxta ver-
bum Sapientis, ubi non est
corruit,pastoris incuriam dissolutioneovium accu-
Verumtamenaliquidasperum tibi scri-
licet
sante.
bamus,plusidadmonitioniquamredargutionidebes
ascribere, cum te per hoc cautum et providum red-
dere intendamus. Scis etenim, sacra te docente
Scriptura,quodpater fllium quem diligit,corripit,et
amici meliora sunt verbera quam oscula inimici
viaquevitae estincrepatio disciplinae
genter attendas, cum sapiente qui timet et doclinat
(167) Addendum hoc loco videtur non solwn.
366
PONTIFICATUS ANNO I, CHIUSTI H98.
semitam circumspectus, in
transilit etconfldit. Ad
clerici memorati haec.si quasi ad excusationem in temporalibus tua.
eum officio studium intentionis expendis.ut Ecclesia tua in pos-
excommun. vinculo sessionibus dilatetur, illas omnibus debes praeferre
divitias, quibus inler filias Sion tua supergredi va-
leat universas, quae videlicet in spiritualibus atten-
duntur.Primum namque jubemur quffirere regnum
Dei et sic nobis adjici omnia promittuntur. Unde si
Marthai studium laudabiliter retinens, partemMa-
ria.,qua3nonaufereturabea,tibieligerevoluisses,de
spiritualibus sollicitiusmeditando,scandalum illud
potuisses evadere, per quod Casinen. Ecclesia in
observantiis regularibus adeo inferior preedicatur,
ut quae mater religionis exstiterat et magistra, vix
AHa sive discipula jam meruerit appellari.Ut igitur
R
amplius in te proficiat manifesta correctio quam
amor absconditus,nos ad correctionem tuam haic
omnia praelibantes ad excitand.in melius, cum dul-
cibusamaramiscendo.discretionem tuamrogamus,
consulimus et in Domino plurimum exhortamur,
quatenus ex his dignum capiens intellectum,te,cum
Apostolo.ad anterioraposteriorum oblitusextendas
etadobservantiamreligionisetordinis.quamtaliter
excidisse dolemus, in tuo monasterio congrue rele-
vandam eo modo sludeas vigilare, ut fama. dispen-
vri Idus Oc-
dium,quod idem monasterium sub tuao fuit hactenus
negligentiae torpore perpessum.per tuao sedulitatis
instantiam redimatur, etdissolutionis amota mate-
PRESBYT. CARDI- ria.quai tantorumorigonialorumexstititprincipalis,
per tuae informationis exemplum grex tibi commis-
C sus sub regularibus institutis arctius restringatur.
Unum autem inter caetera debes summopere praeca-
vere, ne, secundum quod dixit Apostolus Timeo :
ne cum aliis prsedicaverim ipse rcprobus efficiar
in conversatione tua te talem exhi-
(I Cor. ix, 27),
beas, quod a te offendiculum aliquod oriatur, per
quod viatuissubditisincorruptionem pateatet rui-
nam:quin potiusin operibus tuis eam muuditiam et
exemplum ostendas, quod ipsis eadem sint lucerna
teque tanquam ducem ovium libere procedentem
absque aliqua offensione sequantur. Apostolicum
vero tibi non timeas deesse favorem.si ad dissolu-
tionis excessus corrigendos in monachis, ne solito
more ulterius evagentur.juxtanostrae instructionis
:
monita duxeris procedendum in quo laudabiliter
:
D ordinando nec parcere sanguini nec alicujus debes
gratiam attendere vel timorem. Ut autem in hoc li-
berior possit haberi processus nec rebellio quorum-
;
contumacia vires possit ex assuetudine
libet sive
gubernator, populus
assumere ad sui tuitionemerroris,vi-
dissolutionis
ros maturos, qui sint et gravitate personarum et
morum honestate timendi, proutsanius consilium
tibi dictaverit, instituere et aliis praeficere te
opor-
tet.Ad eos autem studium sollici-
lua. correctionis
tius debet extendi qui post greges sodalium exte-
rius evagantur.per quorum exempla perversa vita
quam.si claustralium infamatur,in quibus nondum ex toto
;
dili-
religionis scintilla defecit, sed adhuc viret lilium
367 INNOCENTII III PP. REGESTORU.M LIB. I. 308

intcr spinas.Quantumcimqueverd tibi deferre veli- A CCCLXXXVIII.

mus,nisi forte in coi rectione profeceris,tua? mo- 5TRIG0NEEN. ET COLOCEN . ARCHIEPISCOlMS SUKFRAGA-
tus volens sequi polius voluntatis quam salubrem NEIS SUIS.
exhauriredoctrinam,nullanospoteritoccasioretar- Vt Ecclesiarum libertas immunitasque conservetur.
dare quiu in te sive quoslibet alios, quos eadem in- Malitiatiliorumhominum,quila>tanturcum male
volutosculpa noverimus,manum correclionis gra- fecerint, et exsultantin rebus pessimis, adeo apud

vissimam apponamus, ita quod ea qua? demulcendo vos invaluisse proponitur, utnec sciant vel videant
proferimus, secundum excessum quantitatem de- quam periculosum sit eos Dominum reliquisse et
bita? sequi videbitur austeritatis alTectus. ejus apud ipsos non esse timorem qui ponentes ;

Datum Romao rpud Sanctum Petrum, xvn Kal. offendicula sua in domo Domini, in qua invocatuin
Novembris. est nomen ejus, ita apprehenderunt eam inter an-
CCCLXXXVII. gustias, ut lihertas ejusindissipationem jam posita
NOBILIBUS VIRIS HENRICO, LE0NARDO ET MARCO MAURI- penitus jaceat conculcata. Cumenim, sicui audivi-
CEN. CIVIBUS VENETIS. mus, Ecclesia Dei in regno Ungaria? in tanta reve-
Ut severius quoddam contra Andrseam jurisconsultum rentia olim consueverit haberi, ut si etiam publicus
editum mandatum revocent. latro ad eam ob tutelam sui corporis confugisset,
B sub ejus consisteretimmunitate securus, et quandiu
(Apud Castellanam, iv Id. Octobris.)
civit.

(168) Veniens ad prassenliam nostram dilectus lateret ibidem,tanquam innocens servaretur; nunc
filiusAndraMsMengun.latorpraesentiumhumili no- evacuata omnino tanta periniquitatisfilioslibertale
bis relatione proposuit quod, cum olim fuisset in non tantum nocentes personae, verum etiamres sa-
praesentiadilecti filii nobilis viri ducis Venet.cum cras et alia? ibidem pro seeuritate depositae, violen-
pluribus aliis constitutus pro multarum discussione ter ab Ecclesiis extrahuntur. Uride nos quibus, se-

causarum,accidit ut cum Mauritio Mauricen. alter- cundumApostolum,iiicumhit omnium Ecclesiarum

natim convicia inferendo certaret.Propter quod cum sollicitudo continua, propter tantum discrimen Ec-

graves inimicitias incurrisset et vos et alii parentes clesiae vehementer afflicti, universitati vestrae per

vestri propter hoc fuissetis vehementius excitati, apostolicascriptamandamusatquepraecipimusqua-

quidam qui partis utriusque amatores exstiterant, tenus statum Ecclesiarum, quem taliter periclitari
se in medium ingerentes turbationem illam ad pa- dolemus, ad antiquam studentes omnimodis redu-
cem studuerunt etconcordiam revocare, suggeren- cere libertatem, eos quos temerarios violatores ea-

tes et consulentes pra?dicto A. ut in satisfactionem rum vobis esse constiterit, tarn nostra quam vestra
injunarum vestro juraretobedire mandato.Cumque auctoritate suffulti, appellationecessantejfieQ) ter-

idem non credens se lale quid commisisse, propter G ram illius rigore sententiae compescatis quem se-

quod ei grave aliquid imponi deberetjuramentum cundum canonum instituta in talibus videritis pra?-

illud vobis sub tali confidentia pra?stitisset,ipsi sta- suniptoriliusadhihendumjitautper vosadhonorem

tim sub juramenti debito praecepistis quod a festo Dei et Ecclesia? officii vestri debitum exsequentes,
beatiMichaelisproximepraelerito inanteanunquam quod Ecclesiis sub negligentia? torpore deperiit,lau-

curiam dicti ducis intraret, nisi tunc cum omnes dabiliter relevetur, et studium vestrum apud Deum
per edictum ipsius generaliterad curiam vocaren- et homines appareat commendandum
tur aut nisi per nobilem virum Rog.comitem et Ni- Datum Laterani, xn Kal. Novembris.
colaum Mauricen. qui absentes esse dicuntur, ip- Scriptum est illustri regi Ungarise ut in his quas
sum contingeret relaxari. Verum quia idem An- pro libertate Ecclesiw prxdicti archiepiscopi ct epi-

draeas, qui, sicut asserit, dicli ducis consiliis jura- tcujii duxerint statuenda, suum cis aiu-ilium et consi-

mento et in jure suo multis Ecclesiis, quarum est

liniii impendat pariter et favorem.
advocatus.promisso tenetur adesse,nequaquam ta- CCCLXXXIX.
liter juravisset.si mandatum illud sibi contrarium JIAGISTRO APOLLIi*ARI CLERICO VENERAB1LIS FRATRIS
praeseivisset,pra?sertim cum anima3 suae timeat ob- NOSTRI ARCHIEPISCOPI STRIGONIENSIS.
viare saluti,per apostolica vobis scriptamandamus D A juramento quod Esclesiw jura defendere qtas velit,

atque pra?cipimus quatenusmandatum ipsum pro per appellationem non liberatur.

vestrarum remedio animarum penitus revocetis. (Datum, ut supra.)
Quod si mandatum ipsum aut nolueritis aut nequi- (170) Brevi sedemapostolicam sciscitatusesqua?-
nos venerabili fratri no-
verilis revocare, noveritis stione utrum ille qui jura alicujus Ecclesia? servare
stro patriarcha? Graden.mandasse ut,si mandatum ac pro posse defeudere juramento tenetur, si ne-
illud priori juramento licile facto repugnat,ipsum cessitate imminente sub debito juramenti ad hoc
auctoritate nostra denuntietnon servandum. fuerit requisitus et nolens hoc facere ad sedem apo-
Datum apud civitatem Castellanam, iv Idus Oc- stolicam duxerit appellandum, perjurii reatum in-
lobii>. currat. Nos autem quaestioni tuaa taliter responde-
//// scriptum est ut hoc faciat. mus, quod in hoc articulo appellantem a perjurio
(108) Cap. Veniens ad prsesenliam, De jureju- (169) Aliquid deesse videtur.
rando. [170) Cap. Brevi, De jurejurando.
 :

369 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 370

talis appellatio non excusat; imo, nisi aliqua difti- \ strae sanctitatis transmiserat, (in quo decretalis do"
cullas obsistat. propler quam non possitrequisitus mini Alexandri sibi apertius dignoscitur suffragari)
Ecclesiaa subvenire, culpaperjurii potius irretitur. ipsi ejus assertiones nullatenus attendentes, iterum
Datum ut supra. sine mei eum, ut responderet, sen-
notitia contra

CCCXC. tentiam protulerunt. In quibus omnibus praedictus

LITTER.E REGIN. ARCHIEPISC. AD DOMINUM PAPAM. archiepiscopus gravari se sentiens, ad vestrae bea-

Quod causa tribus conjunctim delegata, a duobusi

titudinisaudientiam appellavit. Erit igitur, si pla-
excluso tertio, recle definiri nequiverit. impetus laetificat
cet, vestri fontis scientiae, cujus

(Panorrni,xxvdiemensisAugusti,primaindictione.\ civitatem Dei, super his juxta summum vestras

immensae discretionis arbitrium providere.
Excellentissimo domino et beatissimo Patri suo
Datum Panormi, xxv die mensis Augusti, prima
domino Innocentio Dei gratia sacrosanctaeRomanaD
indictione.
sedis reverendissimo summo pontifici G. bumiliset
de-
CCCXCI.
indignus Ecclesiae Regin. minister, salutem et
LITTER.E ARCHIEPIOCOPI ET CONVENTUS MONTIS REGALIS
bitae perpetuam devotionis obedientiam.Placuit bea-
AD DOMINUM PAPAM.
titudini vestrae causam quoe vertitur inter venerabi-
les Montis-Regalis et Russanen.archiepiscopos mihi B De eodeni argumento.
vestro devoto clerico una cum reverendis patribus SanctissimoPatri et totius fideiChristianoomagi-
stro domino Innocentio,CA. Montis Regalis bumilis
Panormitam. Capuan.archiepiscopis perlitteras
et
minister,ejusdemqueEcclesioeuniversusconventus,
vestrae sanctitatis committere, quibus debitareve-
rentia et honore susceptis, non multo post susce- pedum osculum et quod potest peccatorum oratio.
ptionemearumme peraliquot dieslanguoraliquan. Placuit beatitudini vestroe causam quae vertitur

tulus, non sine meorum exigentia meritorum, inva. inter Rossanen. archiepiscopum et Ecclesiam nos-

sit nec tamen ut inde mandatum vestrum minus

;
tram, imovestram, judieibus delegatis committere,
posset perfici vel adimpleri, cum tam nos quam et videlicet Panormitan. Regin. et Capuan. archiepis-

partes praesentes omnes Panor. fuerimus, etsi meis terminandam. Unde nos in om-
copis, sine debito

sociisonerosumvidereturforsitanexspectare quan- nibus et super omnia mandatis apostolicis parere

diu mei apponeret divina clementia misereri et ne- cupientes, ad primam duorum tantum citationis

quivissem tunc pro instanti,debilitate corporis cum vocem accessimus, exceptiones nostras, sicutjuris

ipsis ad hoc exsequendum personaliter interesse, est, peremptorias opponentes, videlicet quod nun-
vox tamenet sensus mihinunquam per Dei gratiam tios nostros specialiter pro hac eadem causa ante

defuit quin possemus deliberatione mutua, juxta citatioiiem ad pedes sanctitatis vestra1 transmisera-
q mus. Elapsis postmodum tribus aut quatuor diebus,
mandatum vestrum, diligenti examine causam ip-
sam inquirere ac fine debito terminare. Verum jam a Panormitan. et Capuan. tantum archiepiscopis,
dicti mei socii infra illud aegritudinis nieae spa- sicut prius, citati, ne vestram videremur contem-

tiolum pro eorum voluntatis arbitrio, meam super
hoc et eorum sibi sollicitudinem vindicantes, me
ignaro et inconsulto, in causam ipsam, secundum
quod eorum dictavit consilium,processerunt. Et ne
meao ab apostolicoe sancti-
forte in bis quoe parvitati
nere majestatem eorumque conspectui praesentati,
quiaprimam exceptionemnostram frivolamjudica-
bant,aliamexceptionem non minus peremptoriam
adjecimus et objecimus quia cum causa fuisset a
sanctitate vestra tribus judicibus delegata, praesente

tatiseminentia injunguntur, in conspectu mei Do- tertio et irrequisito, videlicet domino Reginensi,
mini palliata falsitas sub veritatis specie offeratur, nobis etiam absentibus et ignaris, exceptiones no-
processum ipsius causoo secundum quod ad diligen- stras inutiles judicantes, pronuntiaverunt adversaa

tem inquisitionem meam certa quorumdam qui in- parli nos respondere teneri. Unde ob tam evidentes

terfuerant approbatoe opinionis virorum et veridica et suspicionis et gravaminis causas adsedemapo-

relationemihi licuit experiri,paternitati vestros duxi stolicam appellavimus, quaamater estetsubsidium
praesentis textu paginula intimandum. Hinc est omnium oppressorum, cum in omnibus his appella-

quod cum praefati mei socii praenominato Montis- D tione opus non esset. Nam prima causa est, quia
Regalis archiepiscopo ex offieio delegationis injun- nuntii noslri ante citationem iter arripuerant ad
gerent ut ad hoc quod sibi ab archiepiscopo Rus- vos veniendi. Secunda, quia, prasente tertio et
sanen. objicitur, plenius responderet et idem ar- ignaro, et citaverunt et decretalom Alexandri(lTi)
chiepiscopus pro duabus causis non debere se quae loquitur inhunc modum frivolamjudicarunt
diceret eorum inde stare judicio ; tum videlicet « cum aliquam causam contigerit tibi
Cajterum
quia causa ipsa tribus fuerat delegata, et ab illis appellatione remota commissam fuisse, et adversa
duobus tantum, me praesente inconsulto et inscio, pars post factam citationem iter arripuerit ad se-
nec vice mea super hoc eis commissa, citatus fuerat dem apostolicam veniendi, non minus poteris in
ad judicium; tuin etiam quiaante ipsorum citatio- negotii cognitione secundum juris formam proce-
uem pro eadem causa nuntium suum ad pedes ve- dere. Quod utique si ante citationem iter incoepe-

(171) Cap. Memirdmus, De appellat.

371 INNOCENTI III PP. REGESTORUM LIB. I. 372

rit, non est utique observandum. » Sed, quod de- A cccxcni.

terius est, nobis nescientibus et irrequisitis pro- EPISCOPO, CONSULIBUS, ET POPULO PABMEN

nuntiaverunt proemissas exceptiones nullius fore De ablata per vim cardinali in itineie pecunia.

momenti. Unde prostrati ad pedes sanclitatis ves- (Laterani, x Kal.Novembris.)

traepetimus plusaffectu quam voce.plusdevotione (173) Licet Romana Ecclesia, quae caeterarum
quam verbo, ut Ecclesiam nostram, quae vestra materest et suorum
magistra.in delinquentes juxta
specialis est, nullis patiamini perturbationibus excessuum qualitatem rigorem severitatisecclesia-
concuti nec aemulorum nostrorum quasi luporum sticae consueverit exercere, illis tamen qui a suo

morsibus lacerari. Valeat sanctitas vestra. resipiscentes errore,humiliterad ejus obedientiam

redeunt, solita est benignitatem et mansuetudinem
CCCXCII.
exhibereetvisceracharitatismisericorditeraperire,
REGIN. ARCHIEPISCOPO ET EPISCOPO CEPHALUDENSI.
Causa de qua duse prxcedentes epistolx loquuntur, exemplo qui neminem ad se venientem re-
illius

ipsis committitur. spuit.Accepimus siquidem ex tenore litterarum

(Laterani, Kal. Novembris.) luarum, frater episcope, ac dilecti filii P. Sanctae
(172) Cumcausa qnae vertiturintervenerabilesfra- Marias in Via Lala diac. cardinalis, apostolic» sedis
tres nostros Montis-Regalis etRossanen. archiepi- r> legati, quod medietatem pecunioe nostrae ac suae ac
scopos, super quibusdam decimis, vener. fratribus servientium ipsius, quas, dum per Lombardiam iter

nostris Panormitano et Capuano archiepiscopis et faceret, illi fuit violenter ablata restituere promi-
tibi frater Regin. commissa fuisset a nobis fine ca- sistis, etsolutis jam centum marcis, infra octavam

nonico terminanda, prtedictus archiepiscopusMon. proximo ventura) Paschae vos firmiter obligastis re-
tis-Regalis, sicut ex litteris ejus accepimus, ad pri- siduum soluturos a consulibus, rectoribus, tota
;

mam pr»dictorum Panormitan. et Capuan. archi- credentia vestrae civitatis et ab aliis etiam, prout
episcoporum citationem accessit, in quorum prao- preedicti card. nuntio visum fuit, super hoc data

sentia constitutus excipiendo proposuit quod pro juratoria cautione. Ipse vero cardinalis sententias
duabus causis non deberet eorum stare judicio ; interdicti et excommunicationis, quae in quosdam
tum videlicet quia causa ipsa fuerat tribus delegata vestrum et civitatem vestram fuerant promulgataa,
et ab illis duobus tantum.te frater Regin. praesente auctoritate apostolica relaxavit et ecclesiam Sancti
inconsulto et inscio nec vices tuas eis super hoc Domini de Burgo, quee propter hoc a jurisdictione
committente, fuerat ad judicium evocatus ; tum Parmen. Ecclesiae fuit exempta, donec esset super
etiam quia ante ipsorum citationem pro eadem hoc congrue satisfactum, ipsi Parmen. Ecclesias
causa nuntium suum ad apostolicam sedem trans- statuit sicut prius de castero fore subjectam ; ita

miserat, in quo decretalem felicis mem. Alexandri ti tamen quod si praodicta pecunia infra preescriptum
papao III praedecessoris nostri sibi affirmabat aper- terminum, prout tenemini juramento, non fuerit
tius suffragari. At vero iidem archiepiscopi excep- integre persoluta, ex lunc tam vos quam civitas
tiones ipsius nolentes admittere, contra eum ut vestra et Ecclesia Parmen. sitis eisdem sententiis
responderet interlocutoriam sententiam protule- et eidem poenae subjecti. Idem insuper cardinalis
runt; propter quod idem archiepiscopus sentiens in manu vestra, quantum ad medietatem praedictao
segravari,sedem apostolicam appellavit. Nos igitur pecuniae,juri suo cessit omnino et ex parte nostra
prsedictorum inquisitionem et decisionem canoni- promisit quod nos juri nostro similiter cederemus,
cam vestrae discretionis examini committentes,fra- ut repetendi medietatem illam vel agendi adversus
ternitati vestrae per apostolica scripta mandamus quemlibet nomine nostro habeatis liberam faculta-
quatenus, vocatis ad praesentiam vestram qui fue- tem. Nos igitur erga humilitatem vestram benignius
rint evocandi et inquisita super proemissis diligen- agere cupientes, quod a praadicto cardinali, sicut
tius veritate, si vobis constiterit praedictos archie- preemisimus, factum est, ratum et firmum habemus
piscopos exceptiones praedictas nullatenus admi- et volumus inviolabiliter observari, super illa me-
sisse, non obstante eo quod per ipsos factum est, dietate juri nostro cedentes,prout vobis cardinalis
decimas ipsas, quibusprffldictus Montis Regalis ar- D ipse promisit. Porro districte praecipimus ut Pala-
chiepiscopusse,postquamnuntiisui propterhoc ad vicinus et caeteri qui cum eo fuerunt perpetratae ini-
sedemjapost. aceesserunt,asserit spoliatum.pracci- quitatis principales auctores, usque ad plenariam
pue cum easdem tam sibi quamEcclesiae suas asede satisfactionem sententiae promulgatae iu eos te-
apostolica fuisse asseral confirmatas, sive per laica- neantur astricti.
lempotentiam.siveetiampereosdemjudicesfactum Datum Laterani, x. Kal. Novembris.
sit, fructibus inde perceptis, sublato cujuslibet
cum CCCXCIV.
contradictionis et appellationis obstaculo, restitui EPISCOPO CIVITATIS CASTELLAN.
faciatis ; audienles postmodum, quantum de jure Radonem prsescribit obsetvandam circa sepulturam
poteritis, si quid fuerit qusestionis et, appellatione mortuontm, inter episcopum et Cistercienses.
remota, fine debito decidentes. (Laterani, xn Kal. Novembris)
Datum Laterani, Kalend. Novembris. Honestatem Cistercien. ordinis,quae per Dei gra-
(173 ) Vide supra epist. 121.
(172) Cap. Cum causa, De officio jud. deleg.
 ;

PONTIFICATUS ANNO I, CMRISTI 1198. 374

373

tiam longe lateque diffunditur, tanto perfectius A apostolica facultatem. Volumus autem ut ea pro

cupimus custodiri, quanto ferventius viros reli- pter quae specialiter te direximus, principaliter
giosos et pia loca diligimus et eos in suis justitiis sequaris. Nulli ergo, etc.
intendimus propensius confovere. Quia vero non Datum Laterani, iii Kal. Novembris.

solum sed generaliter omnibus sumus in sua

illis
CCCXCVI.
justitia debitores, intellecta litis materia quaein- AQUEN. ARCHIEPISCOPO.
Vt resignationem episcopi Forojuliensis recipiat et
ter Ecclesiam tuam et monasterium Falaren. (174)
super sepultura defunctorum multipliciteragebatur alium idoneum episcopum elegi curet

aequitate suadente mandavimus ut monachi Falaren. (Datum, ut supra.)

nullum de caetero ad sepulturam recipiant, nisi sit Cum venerabilis frater noster Forojulien. episco-

eorum oblatus vel alius qui, secundum institutio pus recognoscens suam insufficientiam etdefectum
nem Cistercien. ordinis, apud eos valeat sepeliri- et timens ex hoc sibi et Ecclesiae suas grave peri-

Porro tam de oblatis quam de aliis jussimus obser-
vandum ut quarta testamentorum reddatur illis Ec"
clesiis a quibus mortuorum corpora assumentur
nisi talis fuerit oblatus qui habitum eorum susce
perit ante mortem vel antequam infirmareturse
culum imminere, nobis per suas litteras intimasse
quod desiderium haberet ac propositum pontiflcali
.
cedere dignitati, nos volentes in hoc debitamaturi-
tate procedere, statum Forojulien. Ecclesiaeacper-
of- sona3 >P sius episcopitibicommisimusinquirendum,

ferens, vivus transeatadeorum monasterium tumu- ut per te certi redderemur qualiter esset in negotio
landus, fraudis omnino cessante figmento. Sicut procedendum. Sicut autem ex litteris tuis nobis in-

ergo super his quae mandavimus nullum Ecclesiae notuit, tamEcclesiae Forojulien. quam ipsi episcopo

tuse volumus praejudicium irrogari, sic eidem mo- plurimum expedit ut eidem abrenuntiandi pontifi-

nasterio nullum gravamen per omnia

inferri, salvis cali officio licentiam tribuamus ; cum ille propter
Cistercien. ordinis institutis. Quod autem de quarta impedimenta tam cordis quam corporis non possit
testamentorum religionis favore mandavimus, nul- Ecclesiae regimini congrue providere et ipsius ad-

lum consuetudinibus et rationibus aliarum Eccle- ministratiopotiusredundetinejusdem Ecclesiao de-

siarum volumus impedimentum praestare. Ne vero trimentum. Volentes igitur tam saluti ejusdem epi-

mandatum nostrum in dubium valeat revocari, scopi, quam necessitatibus ipsius Ecclesiae, prout

ipsum praesenti pagina duximus annotandum. teuemur ex injuncto nobis officio, praecavere, fra-

Datum Laterani, xn. Kal. Novembris. ternitati tuae per apostolica scripta mandamus qua-
In eumdem modum scribilur abbati et conventui tenus solemniter et publice ipsius recipias auctori-
Falarensi. tateapostolica cessionem. Facta verocessione spon-
cccxcv. Q tanea, canonicos Forojulien. moneas et inducasut
FRATRI RAINERIO. alium episcopum eligant qui tam spiritualiter
,

Datur facultas reformandi Ecclcsias per quas quam temporaliter sit idoneus ad gerendam solli-
transitum fecerit. citudinem pastoralem.
(Datum Laterani, m Kal. Novembris.) Datum, ut supra.
Gratus tui nominis odor, et suavis tuae famae dul- CCCXCVII.
cedo, perquam tuae reliigionis honestasdignis un- NOBILI VIRO R. C0SI1TI TOLOSANO.
dique laudum praeconiis exaltatur, tam ex litteris Ut contra paganos arma suscipiat.
quam ex relatione plurium ad nos usque pervenit 11 Non. Novembris.)
(Laterani,
exquo tanto ampliori gratulatione animi jucunda- Cum in olim oriens ex alto respexerit
tantum te
mur ac spiritus noster in Domino recreatur, qui et tenebras tuee mentis lux illa dignata fuerit illu-
suorumministrorumdirigat actusin bonum,quanto strare, quae illuminat hominem venientem in hunc
tamex communi fama quam ex confidentia quam mundum, ut reconciliatus fueris ecclesiasticao uni-
de tua gerimus puritate cognoscimus evidentius at- tati, aquafueras ob tuorum excessuum multitudi-

que scimus quod per opera quao laudabiliter opera- nem separatus, deberes resurgere fortior et praete-
ris, ipso duce qui est lucerna pedum tuorum, et p. ritorum abundantiam delictorum satisfactione sic

ipse Deus gloriflcatur in terris, et gloria nobis et
EcclesiaBRomanaa non modicus honor accrescunt.
Nos igitur exemplo illius qui, negotiatorem suum
fidelem inveniens, ei multo majora commisit, spe-
rantes quod Pater omnium bonorum semper in me-
quas in locis
lius tuas dirigat actiones, utEcclesias,
per qua3 transitumfeceris, invenies a suo statu di-
lapsas, possis ad statum congruum revocare, sta-
tuendo in eisquae secundum Deum viderisstatuenda
etcorrigendo, juxta canonicas sanctiones, quiucor-
rigendafuerint, liberam tibi concedimusauctoritate
plenaria compensare ut novum meriti singularis
Prreconiuin veteris nequitiae deleret infamiam et vi-
tiorum notam virtutis titulus aboleret. Ne autem
negligentiam tuam possis aliquatenus excusare ac
ne non subesse causam alleges in qua militarem va-
leas industriam in divinis obsequiis exercere.se ip-
sum Dominus denuo tradi passus est in manibus
peccatorum et haereditatem suam se ipso exsule ab
impiis occupari, ut quanti eum facias in instantis
articulo necessitatis ostendas et an pro ipso te ip-
sum abneges et tollas crucem ejus et ipsum sequa-

(174) In vet, cod. ms. illustriss. V. Joan. Bapt. CoLberti legitur. Faltren.
375 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 376
ris, qui pro te semofipsum exinanivit, formam servi A ad praxlicandum idoneos esse decreveris, nuilius
accipiens, in similitudinem hominum factus etha- contradictionevel appellatione obstante, libere tibi
bitu inventus ut homo, factus obediens usque ad possis coadjutoresadjungere qui tecum, juxta ver-
mortem, mortemautemcrucis,omnibusmanifestet- bum propheticum, seminent super aquas, ne fru-
Sane si nec timor Domini nec fidei Christianffi reli- mentum in populis abscondatur.
gio nec communis utilitas populi Christiani ad id Datum Laterani, Nonis Novembris.
tuamindustriamcommoveret,egregiae tamenrecor-
CCCXCIX.
dationis Alphonsi quondam avi tui memoria te ad
ARCHIEPISCOPIS , EPISCOPIS , ET ALIIS ECCLESIARUM
terrae orientalis subsidium inducere potuisset utin
PR.ELATIS IN REGNO FRANCI^E CONTITUTIS.
partibus illis, ejus exemplo, perpetuae tibi laudis ti-
Vt usurarii puniantar, non obstante aliqua
tulos comparares et avitae virtutis praeconium in
appellatione.
paganorum excidium redoleres. Ut igitur praeterdi- (Laterani, v Kal. Novembris.)
vinam gratiam peccatorum tuorum veniam et apo" (17:;) Quam perniciosum sit vitium usurarum,
stolicao protectionispraesidium,quae in suisillic ex- discrelionem vestram non credimus ignorare, cum
pensisproflciscentibus indulgemus et augmentuni praeter constitutiones canonicas, quae in earum
aeternaa coronao, quod insuper pollicemur,a Domino odium emanarunt, per prophetam detur intelligi
tj
merearis, rogamus nobilitatem tuam, monemus et eos qui suam dant pecuniam ad usuram, a taberna-
hortamurin Domino, etinremissionem injungimus culo Domini repellendos, et tam in Novo quam in
peccatorum quatenus signum viviflcae crucis assu- Veteri Testamento prohibitae sint usurae, cum Veri-
mas et in satisfactionem criminum quae hactenus tas ipsapraecipiat : Muluum date nihil inde speran-
c ommisistiad partes transeas transmarinas, ubi fu- tes(Luc. vi, 36) et per prophetam dicatur
; Usu- :

nieulum hasreditatisChristiutjurapopuliChristiani ram et omnem superabundantiam non accipias (Ezech.

defendas et impugnes barbariem paganorum. Cre- xvm, 17). Inde est quod universitati vestrae- per
dimusenim et dedivinamiseratione speramusquod apostolica scripta mandamus quatenus manitestos
si, quod optamus, in humilitate cordis et corporis usurarios eos maxime quos usuris publice renun-
iterfueris peregrinationi| aggressus, is qui piis as- tiasse constiterit, cum aliquis eos convenerit de
pirat propositis, diriget gressustuos et de inimicis usuris, nullius permittatis appellationis subterfu-
crucis laudem tibi victoriae, sicut quondam avo tuo *
gio se tueri.
misericorditer largietur. Si autem in persona pro-
Datum Laterani, v Kal. Novembris.
prianon potueris transfretare, ut aliquod saltem
CCCC.
apostolicae remissionis
beneficium consequaris, SIPONTINO ARCHIEPISCOPO.
juxta quod tantum principem decet, certum ultra G De coUegiala Ecdesia in cmno bium monachorum con
mare dirigas numerum bellatorum.ut velperalios, vertenda.
facias quod per te non poteris adimplere. (Laterani, vn Id Novembris.)
Datum Laterani, n Nonas Novembris. Cum ad ea exsequenda quaercligionem sapiunt et
CCCXCVIII. opus in se continent pietatis, sollicitudinem tuam
FRATRI FUSCONI. excitamus, tanto adimplere debes sollicitius quod
Ut cum aliispiis viris
ad militiam sacramproficiscatur. mandamus, quanto ea exsequi diligentiusexdebito
(Laterani, Non. Novembris.) teneris offlcii pastoralis. Significavit siquidem no-
Salutiferum tuaa doctrinaB jampridem audientes bis dilectus filius magister Nicolaus Ecclesiaa Troja-
exemplum, plurimum gavisi sumus inDomino ejus nae decanus, quod cum Ecclesiam Sancti Nicolai de
misericordiam implorantes ut bonum in te corrobo- Regulis possideat et eam sufflcientem et idoneam
ret quod inccepit. Ut autem secundum Apostolum, cognoscatadcanonicamregularem,plantare ibidem
opus evangelistaefacienspraedicationis officiumfru- religionem desiderat, et canonicos instituere in ea-
ctuosius exsequaris, praesertim in succursu Hiero. dem, qui secundam Regulam beati Augustiui Do-
solymitana; provinciae, ad quamtotis viribusaspira mino debeant jugiterdeservire. Licet autem hoc a
mus, et talentumtibi commissuma Domino in po- n nobis sibi postularet cum instantia indulgeri, nos
pulisuieruditionedistribuens,ipsummultiplicatum tamentuae volenlesfraternitatideferre,incujusdice-
valeas reportare : nosilliusutentes exemplo qui de- cesi esse proponitur Ecclesia memorata, negotium
dit quosdam quidem apostolos, quosdam prophetas ipsum tuae duximus experientiae committendum.
alios vero evangelistas, ut in omnem terram exiret Ideoquefraternitati tuae perapostolicascriptaman-
sonus eorura et in fines orbis terrae verba eorum, damus quatenus si praefatani Ecclesiam ad hoc ido-
plenamtibiauctoritateapostolicaconcedimusfacul- neam et suflicientem cognoveris etfratres clerici et
tatem,uteum consilio etassensu dilecti filiiP. San- laioi qui nunc in ea deserviunt in hoc sponte volue-
ctaaMariae in Via Lata diac. cardinalis, apostolicas rint consentire nec aliud obstiterit per quod nego-
sedis legati, quem ad hoc officium exsequendum tium ipsum debeat rationabiiiter impediri,tu praB-
specialiter destinavimus, tam de monachis nigris eamdem Ecclesiam canonicam
fato magistro N. ut
quam albis sive canonicis regularibus aliquot, quos instituat regularem, liberam tribuas fadultalem,ut

(17")) Quam pernkiosum, De usuris.

377 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 378

et ejuspiodesiderio satisfiat.ettu de plantanda re- A facere pro vobis quam proraittere vobis intendi-
ligione in dioecesi tua possis merito commendari. mus, ea semper agere studeatis quae ad honorem
Datum Laterani, vn Idus Novembris. et profectum Ecclesiae Rom. proveniant, ut merito

CCCCI. debeatis ipsius favoris dextera communiri.

NOBILI VIRO ACERBO PRIORI ET ALIIS RECTORIBCS THU- Datum Laterani, iii Kal. Novembris.
SCI* ET DUCATUS. CCCCII.
Quod persistant in devotione Ecclesise. Et promittitur EPI5COPO ET CAPITULO AVERSAN.
eis favor et protectio ipsius. Vt Xeapolitano archiepiscopo obtemperent.
(Laterani, in Kal. Novembris).
(Laterani, vi Id. Novembris).
Sicut universitatis conditor Deus duo magna lu- Cum simus singulis in suajustitia debitoresfra-
minaria in firmamento cceli constituit, luminare trum et coepiscoporum nostrorum gravamina nec
majus, ut praeesset diei, et luminare minus,ut no- possumus nec debemus aequanimitersustinereaut
cti praeesset sic ad firmamentum universalis Ec-
; pati quod aliquis a sui superioris obedientia praa-
clesiae,quae cceli nomine nuncupatur,duas magnas ter auctoritatem judiciariam qualibet occasione
instituit majorem, quae quasi diebus
dignitates :
recedat. Hoc siquidem attendentes, cum Ecclesia
animabus praeesset et minorem, quae quasi nocti- g vestra hactenus ecclesiae Neapolitana? responderit
bus praeesset corporibus : quae sunt pontificalis et praedecessores tui, frater episcope, a praedeces-
auctoritas et regalis potestas. Porro sicut Iuna lu- soribus venerabilis fratris nostri Neapolitani ar-
men suum a sole sortitur, quae re vera minor est chiepiscopi consecrationis et confirmationis con-
illo quantitate simul et qualitate, situ pariter et sueverint beneficium obtinere,ita quod bonae me-
effectu : sic regalis potestas ab auctoritate pontifi- moriae L. praedecessor tuus (cui felicis recordatio-
cali suae sortitur dignitatis splendorem ; cujus nis C.papa praedecessor noster ex collata sibi ple-
conspectui quanto magis inhaeret, tanto majori nitudine potestatis sine praejudicio Ecclesiae Neap.
lumine decoratur ; et quo plus ab ejus elongatur munus consecrationis indulsit) obedientiam et re-
aspectu.eo plus proficit in splendore.Utraque vero verentiamsicutmetropolitano suo curaverit eidem
potestas sive primatus sedem in Italia meruit ob- archiepiscopo exhibere, ne dicta Ecclesia Neapol.
tinere, quae dispositione divina super universas suae possessionis commodo.praetermisso juris ordi-
provincias obtinuit principatum. Et ideo licet ad ne. privaretur te.frater episcope,ad obediendum
:

universas provincias nostrae provisionis aciem ex- ei nostra mandavimus auctoritate compelli adji- ;

tendere debeamus, specialiter tamen Italiae pater- cientes in litteris nostris quod si vos crederetis
na nos convenit sollicitudine providere, in qua aliquid juris habere, illud postmodum audiremus.
Christiana^ religionisfundamentum existit et per C Cum igitur super obedientia dicto archiepiscopo
apostolicaa sedis primatum sacerdotii simul et re- exhibendamandatum sit apostolicum adimpletum
gni praeeminet principatus. Hujus autem pro\isio- ac nos per vestras duxeritis litteras exorandos ut
nis officium laudabiliter exercemus, si per nostraa certum vobis praeligeremus terminum, quo adver-
sollicitudinis studium procuramus ne filii fiant sus eumdem archiepiscopum vestram proponere-
servi neque minores a majoribus opprimantur ut ;
tis et persequeremini actionem,discretioni vestraB

servata moderaminis aequitate sic isti serviant.quod per apost. scripta mandamus quatenus in octavis
illi non saeviant; ut nec isti subesse contemnant nec Resurrectionis Dominicae proxime venturis nostro
illi contendant praeesse. Volentes ergo vos tanquam vos conspectui praesentibus justitiam recepturi.
speciales filios apostolicao protectionis brachiis Nos enim eidem archiepiscopo dedimus in man-
amplexari.firmum gerimus indeliberatione nostra datis ut ad eumdem termiuum per se vel suffi-
propositum,ad divini uominis gloriametapostolicae cientem procuratorrm ad praesentiam nostram
sedis honorem,quantum cum nostra possumus ho- accedat, vobis plenarie responsurus.
nestate, vobis adversus oppressionis incursum et Datum Laterani, vi Idus Novembris.
gravaminis insolentiam nostrum patrocinium ex- Scriptum est dicto archiepiscopo ut tempore consli-
hibere quatenus per apostolicae protectionis auxi-
; C tuto accedat.
lium indebito statu perseverare possitis etinitajam CCCCLU.
concordia semper inter vos de bono in melius per- ARCHIPRESBYTERO ET CLERICIS BURGE.V. ECCLESI^.
severet. Sperantes et pro certo tenentes quod vos Ut Parmensi episcopo nirsus obediant, tanquam abso-
nobis et Ecclesia? Romanae gratum semper devotio- luto et reconciliato.

nis et fidei debeatis obsequium impertiri ut, dum ;

(Laterani, n Id. Novembris).
vos a nobis protectionis patrocinium susceperitis et (175*) Cum civitas Parmen. etcives ejus excom-
etnosavobis devotionis obsequium receperimus, municationi subjecti fuissent propterviolentaniin-
utrinque grata debeat utilitas procurari. Monemus vasionem et depraedationem dilecti filii P. Sanctae
igitur universitatem exhortamur in Do-
vestram et Mariae in ViaLatadiaconicardinalis,et Ecclesia ve-
mino, per apostolica scripta mandantes, quatenus straajurisdictione venerabilis fratris nostri Par-
certam et firmam de nobis fiduciam obtinen- men. episcopi propter hoc
fuisset exempta, donec
tes, qui, sicut apostolicas convenit gravitati, plus satisfacerentcompctenter,ipsiParmensesmemora-
(175*) Vide supra epist. 340 et 393.
 ;

37'J
INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 380

to vixah9olutione porsubreptionem obtenta (176), A ab impetitione ipsius fuerant absoluti. In aliis

etiam se a proedictis judioibus asseruit fuisse con-
ob reverentiam beati Petri et nostram praidictum
Carnelum in canonicum et fratrem reciperent et tra justitiam gravatum.Cum autem dictus cardina-
ei stallum in choro et locum in
capitulo et bene- lis quae coram eo proposita fuerunt nobis fideli-
retulisset, intelligentes quod cui principale
ficium sicut uni ex aliis canonicis assignarent. Di- ter

leclis etiam filiisnostrisM.subdiacono

nostro prae- committitur.totum etiam delegatur sine quo judi-
posito canonicsB Gualteri.Martino, Opizoni,Astario cium exerceri non potest,causam ipsam vestro du-
magistris canonicis sancti Michaelis de Papia ma- ximus examini committendam discretioni vestraB :

joris proocipiendo mandaviraus ut inquirerent de

per apostolica scripta mandantes quatenus coeteris
praemissis diligentius veritatem,et si rem cognos- exceptionibus ex canonicorum parte propositis
omnino si intra sex menses post ha-
cerent taliter se habere, canonicos memoratos ad cessantibus,

recipiendum eumdem Carnelum et beneficium as- rum receplionem litterarum probare poterint

signandum.sublato appellationis obstaculo, eccle- eumdem C.criminosum esse vel alias indignum ad
siastica districtione compellere non tardarent pra)dictum beneficium obtinendum, cum ecclesia-

quoslibet qui mandato apostolico se ducerent op- stica beneficia non sint indignis concedenda per-
ponendos eadem districtione severius compescen- sonis, ipsi Carnelo super eadem Ecclesia silen-
B tium imponatis. Alioquin omni contradictione et
tes. Verumtamen, sicut ex litteris eorum
accepi-
appellatione cessante,ipsum in ea faciatis admitti
mus, cum partes ad suam praesentiam convocas-
sent et dictus B. ejusdem Ecclesiae sindicus se ad et tractari charitate fraterna et beneficium ei si-

receptionem ipsius C. diceret non teneri, qui res- cut uni ex aliis canonicis assignari. Volumus au-
criptum obtinuerat ab apostolica sede per menda- tem ut a prnedictis canonicis sufficienti prius cau-

cia precum ; iidem exsecutores, auditis qute fue-

tione recepta quod debeant parere justitiae coram
vobis, interdictum, appellatione postposita, rela-
runt hinc inde propositaet rationibuset allegatio-
nibus partium diligenter inspectis.de prudentium xelis. Si vero latae sentententise parere noluerint

consilio per sententiam praedictis canonicis proe- eos per excommunicationis sententiam compella-

ceperunt ut memoratum C.infratremetcanonicum tis.

reciperent et usque ad octavas Apostolorum pro- Datum Laterani, vi Kalend. Novembris.

ximo termino futuras, sicut uni ex aliis canonicis CCCCIV.

beneficium assignarent,canonicos ipsos.tam rece- EBBEDUNENSI, ABELATENSI ET AQUEN. ABCHIEPISCOPIS
ptos quam electos, si eorum sententiae non pare- ET SCFFBAGANEIS EOBUM.
rent, ex tunc auctoritate apostolica suspendentes. o Ut in concilio prorinciali constituant de acquirendo
Verum dictus B.syndicus Ecclesiae supradictae res- ^ subsidio ad bellum sacrum contra Saracenos.
pondit quod cum coram praedictis judicibus cons- Si ad excitandos tidelium populos ad subventio-
titutus in libellocausam petitionis exprimi pos- nem orientalis provinciae.in qua Dominus rex no-
tulasset et allegasset quod minor sine curatore ster ante saecula salulem humani generis dignatus
postulare non posset, et ipsi causam petitionis li- estoperari, terra: ipsius miseriam saepius deplora-
bello exprimendam non esset et minorem posse mus, si nuntios multiplicamus et litteras, si man-
sine curatore petere respondissent,ad sedem apo- datamonitis et mandatis monita frequentius con-
stolicam appellavit.Sed judices ipsi nec eorum vo- culcamus, id agimus quod tenemur, volentes ei
luerunt appellationi deferre nec de indignitate ip- cujus vicem in terris gerimus exsulanti per Eccle-
sius Carneli quam se asserit probaturum cognos- sia> filios subveniri, et fideles Ecclesiae ad subsi-
cere,dicentes quod causa criminalis sibi non fue- dium Hierosolymitanae provinciae invitare verbo
rat ab apostolica sede commissa. Asseruit etiam pariter et exemplo.Quis enim audiens salutis Au-
idem B. coram judicibus memoratis quod idemC. ctorem quasi captivum ab impiis detineri, se pro
falsitatem suggesserat et tacuerat veritatem ; cum liberatione ipsius, si necesse fuerit, non ingerat

eos onus paupertatis falso allegasse dixisset, quod etiam captioni ? Quis pro eo non abneget semeti-
et tunc et modo vere poterat allegari,cum sufficien- D psum,qui pro nobis semetipsum exinanivit,formam
ter essetprobatum per testes eamdem Ecclesiam servi accipiens, in similitudinem hominis factus et

tunc 110 et amplius, nunc vero 135 librarum de- habitus ut homo ? Quis non tollat crucem suam et se-
bito praegravari: quam etiam ex indulgentiabonsa quatur eum qui pronobis crucis non dubitavitsubire
memoriae L. papffl praadecessoris nostri eidem Ec- discrimen.factus obediensusquead mortem, mor-
clesiassuper senario canonicorum numero servando tem autem crucis ? Nunquid etiam esse potest aut

concessa, fratrum numerositate gravari petebat, debet in successore Petri verbum Domini alligaf um,
cumtunctemporisseptemibi essent canonici cons- utEeclesiae filios inejus subsidium non confirmet
Tacuerat etiam idem C. quod propter indi-
tituti. qui pro Petro rogavit ne deficeret fides ejus.sed ali-

gnitatem suam et quia major pars canonicorum quando conversus fratres suos sollicitus confirma-
in eadem Ecclesia per sedem apostolicam instituta ret?Nunquidpraetereaterraeilliuspossumusoblivis-
fuisset et quod pro duobus eodem anno idem prae- ciinqua Dominusnosterposuitfideifundamentum,
decessor noster suas eis curasset litteras destinare, cumPropheta sibi quodammodo imprecando procla-
(176) Hic nonnulla deesse videntur.
381 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 382

met : Si oblitus fuero tui, Hierusahm, oblivioni detur X CCCCV.

dextera mea.Adhxreat lingua mea faucibus meis, si non EPISCOPO ROFFENSI, ARCHIDIACONO BATH0N1ENSI ET
mcminero tui (Psal. cxxxvi). Ne autem illiul nobis va- MAGISTRO VU. DE SANCTA FIDE CANONIBO WELLEN.
leat imputari quod in Evangelio legitur Dicunl enim,
:
Qui allegat litteras falsas e$se, hoc probare tenetur.
et non faciunt,nec rursumoneragraviaet importabi- (Laterani, xm Kal. Novembris.)
lia aliis imponere videamur, nos autem ea nolimus
Ex continentia litterarum dilectorum filio-
(176*)
digito etiam nostromovere,sed facere pariter et do-
rum Waltham et magistri
abbatis sanctae Crucis de
cere volentes, dilectis filiis nostris S. tit. Sanctae
Simonis de Swelle (177) nobis innotuit quod cum
Praxedis presbytero et P. Sanctae Mariae in Via Lata M.
olimquaestio quaa vertebaturinterdilectos filios
diacono cardinalihus, apostolicse sedis legatis, im- una Robertum Vin-
Phil. de Ludeleve ex parte, et
posuimus signum crucis, quos in expensis propriis centium clericos ex altera super Ecclesia de Streton,
cum competenti subsidio in ducatum exercitus
alio
ipsis et quondam abbati de Straford. a bonae memo-
ChristianiadpartesHierosolymitan.,danteDomino,
riaaC.papa praedecessore nostro commissafuisset,
transmittemus. Ut autem Ecclesiarum praelati ad eodem abbate pariter et pr3edicto Vincentio de hac
opus tam pium et necessarium subditos suos pro- luce subtractis, pramominati duo judices, juxta te-
vocent non minus exemplo quam verbo, de com- noremrescriptiapostoliciproce dentes,attestationes
muni deliberatione fratrum nostrorum statuimus ut
Q
et allegationes utriusque partis diligentius audie-
universi archiepiscopi, episcopi, abbates, priores et
runt et tandem cum renuntiatum eis ab utraque
alii Ecclesiarum certum numerumbellato-
praelati
etsecundum allegata diffinitivaesset
parte fuisset,
rum vel pro certo numero certam pecunioa quauti- sententiapromulganda,contramagistrumPadversa
tatem, pensatis facultatibus singulorum, ad expu-
pars litteras apostolicas arguit falsitatis et eas esse
gnandampaganorum barbariem ethaereditatemDo- falsassubpericulo causrese firmiterasseruitproba-
mini servandam non differant destinare ad quod ;
turam, sibilegem imponens utacausacaderet, nisi
eliam minores clerici manum secundum
porrigant
probaretevidentiusfalsitatemjetneulteriusjudices
propriasfacultates. Siquisautem, quod non credi- incausaprocederent,sedemapostolicamappellavit.
mus, constitutioni tampiae- et necessariae praosum- Soepedicto autem Phil.exhibente illum per quem lit-
pserit ohviare, sicut sanctorum canonum transgres-
teras impetravit, et firmiter promittente quod eas
sorem decernimus puniendum et usque ad satisfa- veras esse probaret, memoratus R. ab eisdem judi-
ctionem condignam ab officio manere suspensum :
cibus requisitus ut aliquam notam exprimeret fal-
peccatorum veniam et apostolicae protectionis praB- sitatis,propterquarnfalsasesselitterasproponebat,
sidiumindulgentesjuxtaquod ingeneralibus litte- nihil aliud speciflcare voluit, nisi quod eas falsas
risapertedistinguilur^hisquiterraeNativitatisDo-L.^^ et asseruit a canC ellaria nostra nullatenus
minicaestuduerinthumiliteretefflcaciter subvenire
emanasse. Supradicti vero judices ab ipso R. ju-
Ut autem id melius et facilius in vestra provincia ratoria cautionereceptaquodaccusationemfalsita-
compleatur, dilectum filium R. subdiaconum no- tisprosequeretur, sicut superiusestexpressum, se-
strum Massilien.praepositum,virumlitteratum,pro- quenterndiempost DominicarnquacantaturLastan:,
vidum et honestum, nobis et fratribus nostris ac-
Jerusalem proximo prseteritam, ad prosequendum
ceptum, ad partes vestras duximus destinandum ;
coram nobis appellationem interpositam utrique
universitativestraBperapostolicascripta mandantes
parti terminum praeflxerunt. Ca;terum praefatus
quatenus eum recipiatis humiliter et devote, ac vos, Robertus in termino praetaxato ad praasentiam no-
fratres archiepiscopi, provinciale concilium cum eo stram accedens, super falsitate litterarum ac pro-
pariter convocetis et quod quisque vestrum pro cessu negotii veritate suppressa, ut dicitur, a nobis
subventione terraeinnumeromilitumvelquantitate ad praedictos judices litteras impetravit et nihil
pecuniae prastare debeat, disponatis ita quod ni- ;
prorsus de falsitatis accusatione proponens a sede
hil impediatquo minus congruo tempore, cumne- apostolica furtive recessit. \ erum nos litterasipsas,
cessitas festinationem expostulet, ad partes ultra- quaa redargutae fuerant falsitatis, diligentius in-
marinas succursus transeat exoptatus taliter, ad D :
tuenteS; nu n um in eis signum falsitatis vel suspi
commonitionemipsiussubdiaconi,mandatum apo- cionis invenimus, nisi paucarum htterarum rasu-
tolicumimpleturi,quodpcenamconstitutama nobis
ras, quao nequaquam sapientis animum in dubita-
et expressam superius evadentes, laudem a nobis et
tionem vertere debuerunt. Ideoque discretioni ve-
a Deo praemium mereamini sempiternum. Nobiles strae per apostolica scripta mandamus quatenus
etiam, comites et barones et universum populum his diligentius veritatem, etsi vo-
inquiratis super
sollicitudinivestra) commissum sedulis exhortatio-
bis constiterit jam dictas litteras a nobis fuisse ve-
nibus inducatis ut ad terraa sanctae subsidium in ritate tacita impetratas, et ssepedictum Robertum
personis vel rebus in suorum remissionem crimi- sesse obligasse sub periculo causas quod priores
num viriliter accingantur. litteras falsas esset probaret, cum inter ipsdm et

(176*) Cap. Ex conscientia, De crimine falsi.

177) In vet. cod. ms. illustriss. viri Joan. Bapt. Colberti vocatur^Jownes de Suwelle.
 ;;

383 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 384

adversarium suum quaistio personalis agatur, et A CCCCVII.
quilibet abrenuntiandl juri suo liberam habeat fa- NOHILI VIHO W. COaiTI FOHCALCARIENSI.
cultatem, ipsi Roberto super praedictaEcclesia si-
[Sine Salutatione.]
lentium imponalis. Alioquin, partibus convocatis,
Ut ad beUum sacrum una cum aliis Christianis prin
audiatis causam et appellatione remota fine de- cipibus proficiscatur.
bito terminetis.
Si ad actus tuos Dominus hactenus secundum
Datum Laterani, xm Kal Novembris,
meritorum tuorumexigentiam respexisset,posuis-
CCCCVI. set te ut rotam et sicut stipulam ante faciem venti,
EPISCOPO ET S. MICHAELIS ET SANCTI EPIPHANII
quinimo multiplicassetfulgura.utiniquitatem tuam
PR.EPOSITIS PAPIENSIBUS.
de superficie terrae deleret et justuslavaret manus
Ut de canonicorum lionis, nitmero et de B. collatione
suas in sanguine peccatoris. Nos etiam et praede-
inijuirunt.
cessores nostri, si ad inquitates quas operata est
(Laterani, vi Kal. Novembris.)
manus tua debitum habuissemus respectum, non
Accedentibus olim ad praasentiam nostram di- solum in te sieut fecimus,
anathematis curassemus
lectis filiis Carnelo et Bernardo canonico et sin- sententiam promulgare, imo etiam universos fide-
dico Sancti Juventii Papien. dilectum fili im no- B lium populos in tuum excidium armassemus, ut yel
strum G. tituli Sanctae Mariae trans Tiberim presby- saltem temporali pcenacompulsusab errore desiste-
terum cardinalem concessimus auditorem coram :
res, vel ea depressus tam spiritualiter quam tempo-
quo fuit ex ipsius Carneli parte propositum quod raliter interires. Verum quoniam justus et miseri-
cum olim canonici sancti Juventii Papien. (178) cors Dominus misericordiam superexaltat judicio et
bonoe memorico Ccelestini papae praedecessoris nostri miserationes ejussunt superomniaoperaejus, sus-
mandatum ipsis pro ejus receptione ac pracbendae usque modo tuam nequitiam patienter, ut
tinuit
assignatione porrectum noluissent humiliteradim- nunc tandem tuain malitiam recognocens, dares
plere nec bonae memoriae L. quondam Papien. epi •
gloriam Creatori et reversus ad mentem ardentius
scopus, qui super hoc litteras ab eodem proodeces- jamultimoinejusdevotioneferveresquam hactenus
sore nostro receperat, mandatum fuisset apostoli- in his quae ipsius sunt voluntatis contraria ferbiusti,
cum exsecutus, ipse ac proedietus Bernar. propter Nos etiam qui, Iicet insufficientibus meritis, ejus
hoc ad sedem apostolicam accedentes,coram dilecto tamen vicem tenemus in terris, qui non vult mortem
filio Hugone tituli Sancti Marrini presbytero cardi- peccatoris, sed ut convertatur et vivat, qui non ve-
nale, auditore sibi concesso, aliquandiulitigarunt nit salvos facere juslos sed peceatores et qui Pau-
qui ad falsam ipsius B. suggestionem, qui prae-
p lum in sua perseverantem malitia prius caecitate
dictam Ecclesiam tam paupertate reddituuin quam percussit, ut gratius eum postmodum sui luminis
fratrum asserebat numerositate gravari, ab instan- aspergeretclaritate, exspectavimus hactenussi pa-
tia mandaliapostolici et exsecutionis absolvit. Cae- tientianostrateadpcenitentiamrevocaretetpraeter-
terum clerici ejusdem Ecclesiae absolutionis non itarum malitiarum oblitus manus extenderes ad
exspectato rescripto, sex in canonicos elegerunt virtutes et ei tua novissima devoveres qui pro te
tribus eorum intogra beneficia, reliquis vero tribus hostiam se ipsumnon dubitavit offerre. Ecceautem
aliquid nomine beneficii annis singulis conferen- misericors et miseratorDominus,utte de profundo
tes. Cum autem ad audientiam nostram id fuisset lacus et tuorum volutabro peccatorum educat, se
eodemCarneloreferente delatum,intelligentes ipso ipsum tradi denuo passus est in manibus peccato-
facto prajdictam absolutionem fuisse per falsam rum, et hoereditatem suam ipso exsule ab impiis
suggestionem obtentam, cum non esset verisimile occnpari,ulcum Petro conversus aliquando fratres
dictam Ecclesiam paupertate gravari, adquamipsi luos Ecclesiae filios lua miraculosa eonversione con-
cardinali sese obligarunt super restituenda medie- firmes, et arma quae hactenus in fideles EcclesiaB
tate pecuniae quae ipsi cardinali fuit ablata ; cujus commovisti, in hostes Christi convertas et de per-
jam parte partem reliquam soluturos
soluta, se secu tore in defensorem conversus te ipsum pro domo
praestita cautione juratoria promiserunt, et idem " Israel murum defensionis opponas et ad defenden-
cardinalis excommunicationis et interdicti senten- dam terram Nativitatis Dominicae potenter ac viri-
tias relaxavit, pcenam remittens quaa superexem- liter accingaris. Cum enim nos dilectosfilios S. ti-
ptione Ecclesiae vestroe Parmen. Ecclesioe fuerat tuli Sanctoe Praxedis presbyterum et P. Sanctoa
irrogata.Nosigitur quod a proedicto cardinali super Marioe in Via Lata diaconum cardinales, aposte-
hoc factum est ratum habentes, vobis per prassen- licoe sedis legatos, viros providos et discretos,
tia scripta mandamus atque proecipimus quatenus duo videlicet de praaeipuis membris Ecclesiae, ad
prrefato Parmen. episcopo de ccetero consuetam et partes Hierosolymitanas in expensis propriis cum
debitam obedientiam impendatis. alio competenti subsidio destinemus crucis chara-
Datum Laterani, n Idus Novembris. ctereinsignitos, cumvenerabilesfratresnostros ar-
chiepiscopos, episcopos, imo etiam universum cle-
rum ad tam pium opus necessaria de bonis suis
(178) Vide supra epist. 116.
statuerimus subsidia secundumfacultates proprias
385 PONTIFICATUS ANNO
ministrare,cum jam fere universi principes Chris-
tiani terrae sanctae in rebus subvenerint vel perso-
nis aut nunc saltem subvenire disponant, saluti
tuae credimus expedire ut et tu cum Maria sepul-
chrum Domini visites et impios non solum ipsum
I, CHRISTI 11! 386
A proventurum, quod nobilem virum W. comitem
Forcalcarien.a pluribus,sicut accepimus,revocasti,
quae iniquemeditatus fueratin corde suo etdispo-
suerat iniquius operari.Licet enim universis mali-
tiis ejus resistere non potueris aut mentem ejus

tulisse defleas et posuisse alias, imo etiam deje- peccatorum suorum mole depressam erigere ad
cisse,ut eum tandem merearis in ccelesti Hierusa- virtutes, magnum tamen et tibi meritorium repu-
lem,quae interpretatur pacis visio,intueri.Ut igitur tamus ab aliquibus revocasse hominem hactenus
a malo desistas, et quod bonum mentis est toto pestilentem et in aliquo saltem pravum ejus pro-
prosequaris affectu, rogamus nobilitatem tuam, positum retardasse. Ne quid ergo tuo studio desit
monemus et exhortamur in Domino, et in remis- imo ut ex bono principio finem inferas meliorem,
sionem tibi injungimus peccatorum quatenus, sa- nobilitati tuae per apostolica scripta mandamus et
tisfacto de his pro quibus es nominatim excom- in remissionem injungimus peccatorum quatenus
municatione notatus et aliis de quibus conscien- comitem memoratum moneas diligentius et indu-
tia te remordet, signum dominicoe crucis accipias cas ut in manibus dilecti filii R. Massilien. prse-
Hierosolymitanam visitaturus provinciam et de- g positi Subdiaconi nostri, quem ad hoc specialiter
fensioni ejus pro viribus institurus. Nos enim, ut destinamus, super his pro quibus excommunica-
plenam tibi gratiam faciamus,dilectumfilium(179) tione notatus plenam satisfactionem impendat et
M.Massilien pro?positum subdiaconum nostrum,vi- absolutionis beneficium consecutus, Dominicam
rum litteratum, providum et honestum, quem nos crucem assumat et ad vindicandam injuriam cru-
et fratres nostri sinceraa charitatis brachiis am- cifixi ad partes se transferat transmarinas.Si enim
plexamur, ad te misericorditer duximus destinan- ipsum Domino potueris tuacommonitione lucrari,
dum,qui beneficium absolutionis impendatjS 1
tibi et ad viam reducere veritatis, in praesenti tibi ce-
plene satisfeceris super his pro quibus in te fuerat det ad famam et in futuro ad gloriam proficiet
excommunicationis sententia promulgata om- ; sempiternam.
nium peccatorum tuorum,de quibus veram cordis CCCCIX.
et oris egeris pcenitentiam, veniam indulgentes et PISAN. ARCHTEPISCOPO, EPISCOPO CRBINATI, CAMALDCLEN*.
aeternae coronae pollicentes augmentum, si ad vin-
ET S. FRIDIANI PRIORIBUS.
dicandam injuriam Cru:ilixi personaliters,icut de- Quod collectam pecuniam non in suos usus, sed ad
cet tantum principem iter arripias et laudabiliter utilitatem publicam pontifex converlere vetit.
in orientalis terrae defensione persistas. Revertere (Laterani, xm Kal. Decembris).
igitur ad te ipsum, dissolve colligationes impieta- G Cum
ad exhortandos fidelium populos ad obse-
tis,solve fasciculos deprimentes, excute de cervice
quiumJesuChristietsubveniendumorientaliprowii-
tuajugum leonis illius qui tanquam leo rugiens
cia3,illius terrae necessitas et utilitas totius populi
circuit quaerens quem devoret.induere fidei arma- imo etiam causa Christi solummodo nos
Christiani,
turam et pro Christo, a quo diceris Christianus,te inducant, non ex hoc propria lucra captantes, in
ipso et tuis penitus abnegatis, tollas crucem ejus quo potiusde nostris proposuimus liberaliter elar-
qui pro te crucis non dubitavit subire discrimen ;
giri, nec quae nostra suut sed quae Jesu Christi quaa-
ne,si Domino tuo persecutionem patienti neglexe- rentes, non est ab aliquo praesumendum quod ea
ris subvenire,notam proditionis incurras et si cum quae a fratribus et coepiscopis nostris et tam praela-
eo non fueris, contra eum esse Evangelii testimo-
tis quam subditis Ecclesiarum in opus tam pium
nio convincaris. Ille igitur qui ubi vult spirat tibj erogari mandavimus,propriis velimus usibusappli-
dignetur misericorditer inspirare ut, postposito
care aut aliorum eleemosynas cupiditate qualibet
consilio vanitatis,salubnbus monitis acquiescas et
terrae sanctae subtrahere, cui potius de nostris et
fermento vetustatis penitus expurgato, novum ho- fratrum nostrorum disposuimus subvenire.Unde si
minem induaris non qua? tua sunt sed quas Jesu
quidforsaninlitterisnostris, quas vobis direximus,
Christi de caetero quaesiturus ut vel novissima tua Q
;
continetur,per quod congregatam pecuniam ad nos
domino consecres et per subsequentem cordis mandaverimus destinari, id non ex intentione no-
contritionem et satisfactionem operis excessus
stra, sed nimia occupatione processit, qui quanto
possis praeteritos expiare. Si vero nostris volueris intendimus pluribus, tanto minus sollicite possu-
acquiescere monitis et mandatis, ex quo crucem mus de singulis cogitare licet id non recolamus
:

Domini susceperis,bona tua sub beat. Petri et no- sic expresse mandasse, sed nostroe potius intentio-
stra protectione suscipimus, nec non et sub ar- nis fuisse ut summa collectae pecuniaj nobis deberet
chiepiscoporum et omnium praelatorum EcclesiaB perlitteras intimari. Ideoque discretionivestrae per
Dei defensione consistant. apostolicascripta mandamus quatenus cum secun-
CCCCVIII. dum formam litterarum, quas ultimo vobis direxi-
NOB1LI VIRO R. DE AGOUT. mus, pecunia fuerit in praedictae terraa subsidium
Ut comitem Forcalcariensem ad sacrum bellum invitet. congregata,ex ea per dicecesanos episcopos, secun-
Admeritumtibiprofecissecredimus.etadgloriam dum discretionem eorum et duorurn fratrum unius
(179) In epistola superiore vocatur R.

Patrol. CCXIV 13
38" [NNOCENTII HI PP. REGESTORUM LIB. I. 388

militiroTempliot alterius Hierosolymitani Hospita- A unum penes te sigillo nostro,alterum pens nos si-

lis, quos ad hoc cum episcopis per vos

pra.>cipimus guio tuo aureo signatum habetur ; firmiter repro-

deputari.militibus et aliis cruce signatis, si tamen mittens quod quia praesens praesenti debet homi-
e"uerint, non ad superfluitatem, sed necessitatem nium exhibere,quandocunque nos aut successores
pbtiusfaciatisstipendiaministrari.Siquidveroresi- nostri te in aliqua parte regni,quam secure possis

duum fuerit, id seeundum dispo-utionem nostram adire ad nostram praesentiam vocaverimus, reve-

et consilium aliquorumdefratribus memoratis,

vel renter accedes ligium hominium preestitura, nis

in stipendia militum, vel alias necessitates terrae certum impedimentum aut necessitas evidens inj

HierosolymitanaB, dante Domino convertetur. terveniat : quibus cessantibus, sine fraude venies
Datum Laterani, xm Kal. Decembris. ad ligium hominium faciendum.Cum autem tu.fili
CCCCX. rex.favente Domino ad legitimam aHalempervene-
CONSTANCI.E IMPERATRICI GLORIOS.E REGIN* SICILI.E ris,nobis et successoribus nostris ac Ecclesiae Rom.
AC CHARISSIMo 111.10 PRIDERICO 1LLUSTRI REGI SICI- tidelitatem et ligium hominium exhiberetis cen-

1AX. EORUMyUE H.EREDIUUS IN PERPETUOI. sum vero sexcentorum squifatorum (180) de Apu-

De regum Si<ilix ergo Romcmam Ecelesiam observan~ lia et Calahria, quadringentorum vero de Marsia,
tia, deque pontificis in illos roluntate. r> vel aequivalens in auro vel argento,vos ac haeredes
Super gentes et regna divina providentia consti- vestros slaluistis Ecclesiae Rom.annis singulis so-
tuti,ut evellamus noxia et salubria cum Propheta luturos, nisi forte impedimenlum aliquod inter-
plantemus,sic ad universas provincias nostrae con- veniat quo cessante, census ex integro persolve-
:

siderationis aeiem extendere volumus et circa eas
piae sollicitudinis studium exercere.ut sopitis tur-
binibus tempestatum, quas parit mater diversitas,
servent ad invicem mutuae charitatis affectum et
in veroe pacis vinculo gubernentur.Porro speciali-
ter et praecipue specialem ac praecipuam sollicitu-
dinem circa regnum Siciliae nos convenit adhibe-
re, quod in apostolica? sedis ferventius bactenus
devotione permansit ad quod etiam inclytae re-
: communi consilio et voluntate fratrum nostrorum
cordationis R.quondam patris.W.fratris, et W.ne-
potistuorum regum Siciliae filia imperatrix, grata
memoria nos inducit, qui in apostolicae sedis ac
praedecessorum nostrorum dilectione firmius per-
sistentes, ab ejus non potuerunt unitatis firmitate
divelli, quin tanto fortius in ipsius obsequio per-
manerent, quanto adversus eam se amplius impe-
tus extolleret tempestatis.Hac igitur consideratio-
ne diligenter inducti ac credentes quod praedicto-
rum regum vestigia vestra regia serenitas in devo-
tione ac obsequiis Ecclesioe imitetur, vobis et hae-
autem secundum Deum per totum
tur. Electiones
regnum canonice fiant.de talibus quidem personis
quihus vos ac haeredes vestri requisitum a vobis
preebere debeatis assensum. Ut autem hoec quae
supra diximus tam nostro quam successorum no-
strorum tempore perpetuam obtineant firmitatem
et nec vestris nec haereduni vestrorum temporibus
alicujus valeant prasumptione turbari, nos ea de
auctoritate apost. confirmaruus,et valitura in per-
petuuni praesenti pagina communimus et tam a
nobis quam successoribus nostris perpetuis tem-
^ poribus statuimus observanda. Nulli ergo etc. us-
que ad verbum indignationem incurrat reamque se
divino judicio de perpetrata iniquitate cognoscat
etc. in modum privilegii.Cuactis autem omnia prae-
dicta servantibus, etc.
CCCCXI.
CONSTANCI.E IMPERATRICI REGIN.E SICILI.E AC CHARISS.
FIL10 ILLUSTRI REGI SICILI.E.

redibus vestris, qui sicut dictus rex W. quondam De forma ct modo in electionibus pontificum
frater tuus felicis memoria' Adriano papae praede- obsenandU.
cessori nostro exhibuit, nohis et successoribus (Datum Laterani).
nostris et Ecclesiae Rom. hominium
fidelitatem et Nec novum nec injustum existit si regno Sieilioe

exhibere ac qum subscribuntur voluerint obser- gratiam facimusspecialem,quod, interuniversas et

vare,concedimus regnum Siciliae, Ducatum Apulia 1
et principatum Capuae cum omnibus pertinentiis
suis, Neapolim, Salernum et Amalfiam cum per-
jj
tinentiis suis, Marsiam et alia qu» ultra Marsiam
singulas regiones in quibus nomen colitur Christia-
miin, fere semper promptius et devotius in Eccle-
siae Rom. devotione permansit et ab eo specialius
meruit honoiari.Reges siquidem et principes ejus

habere dehetis et reliqua tenimenta quae tenetis a in apo.sedis fidelitate fortius roborati, usque adeo
praedecessoribus vestris hominibus sacrosanctae ei Qdeliter et familiariter adhoeserunt,ut ad ipsius
Rom.Ecclesiae jura detenta et contra omnes homi- exaltationempotenterintenderintetabeanulliusdi
nes adjuvabimus honorificemanutenere.Proquibus potuerint impelu tempestatis,se in ipsa et per
velli

omnibus coram venerabili fratre nostro Octavia- ipsam exaltari credentes et in eapost Deum suae spei
no episcopo Hostien. apost. sedis Iegato, quem ponentes etgaudii fundamentum.Specialiterautem
ad juramenturo tuum, filia irap ratrix, recipien- inclytai recordationis R. quondam pater, W. frater

dum transmisimus, fidelitatem nobis nostrisque et W.nepostui, filiaimperatrix, reges Sicilia; fami-
successoribus et Ecclesiat Rom. jurasti, sicut con- liari eam venerati sunt devotionis obsequioet prae-

tinetur in duohus similibus capitularibus, quorum decessoribus nostris usqueadeo non minus in ad-

(180) Seu scyphatorum. Sic nuncupabant monetam quamdam Itali, quae decem circiter Gallorum libris
cequivalebat. Ed. P.
389 PONTIFICATUS AN.NO I, CHRISTI 1198 390

versis quam prosperis adhaoserunt, ut cum fratri- A. prasrogativa dilexerint et ad argumentum ipsius,
hus nostris vohis oh eorummemoriam et constan- utpote quod peculiare, sicut est, et proprium re-

tiam sinceritatis quam ad nos vos habere cognovi- putabant, intenderint et quietem.Quia vero quan-
mus, per effectum, quantum cum Deo et nostra tumcuuque velimus eorum honori deferre, liber-
possumus honestate, deferre velimus et salva ju- tatem canonicam ethonestatem ecclesiasticani in-
stitia et Ecclesiarum canonica libertate, petitioni- tendimus observare. Ne igitur ulla de caetero inter
bus vestris assensum facilem exhibere. Ne igitur nos et successores nostros et praedictam impera-
ulla de castero inter nos et successores nostros ac tricem et filium ejus, Sicilia? regem illustrem, vel
vos et haeredes vestros super electionibus dissen- haeredes eorum super electionibus denuo dissen-
sio suscitetur, modum faciendae in posterum elec- sio suscitetur, quae hactenus inter Ecclesiam et
tionibus praesentibus curavimus litteris explicare: regnum rancoris cujusdam et indignationis fomi-
in quibus sic in multisregiaa serenitati deferimus, tem ministrabant, modum faciendae in posterum
ut libertatem ecclesiasticam non laedamus. Sede electionis prasentibus curavimus litteris explica-
vacante,capitulum significabit vobis et vestris hae- re : in quibus sic regiae serenitati deferimus, ut
redibus obitum decessoris. Deinde convenientes libertatem ecclesiasticam non laedamus. Sede va-
in unum,invocata Spiritus sancti gratia, secundum R cante significabit capitulum eis et eorum haeredi
Deum personam idoneam,cui re-
eligent canonice bus obitum decessoris, etc. usque ad verbum im-
quisitum a vobis preebere debeatis assensum et miscebit. Ideoque universitati vestrae per aposto-
electionem factam nondifferent puhlicare.Electio- lica scripta mandamus et districte praecipimus
nem vero factam et publicatam denuntiabunt vo- quatenus,cum aliquam Ecclesiarum vestrarum pa-
bis et vestrum requirent assensum. Sed antequam store vacare contigerit,secundum pra>scriptam ele-
assensus regius requiratur non inthronizetur ele- ctionis formam, omni gratia et timore postpositis,
clus nec decantetur laudis solemnitas quae inthro- procedatis nec contra eam aliqua praesumatis oc-
nizationi videtur annexa.nec antequam auctorita- casione venire. Alioquin electiones taliter factas
te pontificali fuerit confirmatus, administrationi diligenti discussione praehabita dante Domino,in-
se ullatenus immiscebit. Sicenim honori vestro firmare curabimus,et eligentium transgressionem
volumus condescendere, ut libertatem canonicam animadversione debita castigare. Volumus etiam
observemus,nullo prorsus obstante rescripto quod nihilominus et mandamus ut de caetero ad Rom.
a sede apostolica fuerit impetratum. Rogamus er- Ecclesiam libere, cum opus fuerit, appelletis et,
go serenitatem regiam et attentius exhortamur, interpositis ad nos appellationibus curetis humili-
quatenus contra praescriptam electionis forniam ter et devote deferre. Nos etiam, quoties necessi-
nec vos veniatis de caetero nec cogatis alios nec li
tas postulaverit, apost. sedis legatos ad
patiamini qualibet occasione venire ; sed taliter bimus destinare, qui quae plantanda sunt plantent
in hoc nobis studeatis et ecclesiasticae libertati et evellant quaa fuerint evellenda, quorum obedia-
deferre, ut timorem ejus habere prae oculis videa- tismonitis et prasceptis. Nullo prorsus in omni-
mini per quem reges regnant et principes domi- bus prrescriptis capitulis obstante privilegio vel
nantur, et sponsam ejus Ecclesiam venerari. Nulli rescripto quod a sede apostoliea fuerit impetra-
ergo, etc. hanc paginam nostrae dispositionis et tum.Ut autem quae praescripta sunt apud vos nulla
constitutionis. etc. possint oblivione deleri,mandamus atque praecipi-
Datum Laterani. mus quatenus forma litterarum istarum ad per-
CCCCXII. petuam memoriam in majoribus Ecclesiis trans-
AHCHIEPISCOPIS , EPISCOPIS , ET AL1I5 ECCLESIARUM cripta servetur.
PR.ELATIS, ET U.N1VERS0 CLERO IN SICILIA CONSTI- In eumdem modumarchiepiscopis, Episcopis, abba-
TUTIS. tibus,prioribus et universo clero in kpulia constituto.
Bjusdem argumenti cum epistola prsecedenti. CCCCXIII.
Si charissimae in Christo filia) nostraB Constanciae ARCHIEPISC0P1S, EPI3C0PIS, ABBATIBDS, PRIORIBUS ET
imperatrici reginae una cum charissimofilio illustri £) UNIVERSIS ECCLESIARUM PR.ELATIS 1N SICILIA CONSTI-
rege Siciliaa in multis gratiam facimus specialem, TUTIS.
non est ab aliquibus in admirationem ducendum, Ut legato apostolico obtemperent et piam illius volun-
cumregnumSicilioead juset proprietatem EcclesiaB tatem adjuvent.
Romanae pertineatet in ejusfidelitateperstiterit,ac Persecutionis olim olla succensa,dum flantis ra-
permanserit unitate. Nostisetenim qualiterinclytae bie aquilonis Calabros montes novo dejiceret terrae
recordationis R. W. et \Y. Siciliae reges illustres in motu, et per plana jacentis Apuliaa pulverem in
apostolicae devotionis fere semper permanserint transeuntium et habitantium oculos suo turbine

firmitate, qualiter praedecessores nostros fuerint suscitaret,dum etiam Tauromitana Charybdis san-
humilitervenerati,qualiter etiam in Ecclesia Rom. guinem, quem tempore pacato sitiverat,evomeret
post Deum suae spei posuerint et gaudii fundamen- coedibus satiata, usque adeo fuit iter maris etter-
tum et in ea et per eam se crediderint exaltari. Nos- rae praclusum, ut interjacentis impetus tempesta-

tis etiam qualiter praedecessores nostri Romani pon- tis mututim matris ad filios et filiorum ad niatrem

tificesregesipsosacregnum Siciliae quadamsemper impediretaffectumetnaturalisaffectuminterciperet

 391 INNOCENTII 111 PP. REGESTORUM LIB. I. 392
charitatis. Nune autem cum eo faciente nobiscum A per regnum Sieilise citra Farum constitutis : ita quod
signum in cui venti et mare obediunt, na-
bonum regnum Siciliae duximus destinan-
ubi ponitur in
scentis austri clementia cadentis fugaverit impe- dum, ponatur legatum in Siciliam et totum re-
tum aquilonis, et praateritce turbationis caliginem gnum duximus destinandum.
aeris per Dei gratiam jam es majori parte placat; CCCCXIV.
claritas serenaverit,itaquod regnum Sicilioe repa- AN. NEAPOLITANO ARCHIEPISCOPO.
ralum statum felieitatis anliquoe ad devotionem
iu Dc pluralitate beneficiorum restringcnda.
Ecclesiae plene redierit, a qua visum fuerat per- (Laterani, Id. Novembris),
secutionis tempore recessisse beneficium ei vo-
:
(181) Cum, secundum doctrinam Apostoli, non
lumus gratae impendere ac in dilec-
visitationis sit conveniens ut unus sit ebrius et alter debeat
tione ipsius pradecessorum nostrorum vestigiis esurire,necjuxta instituta canonica, uni personae
adhoerere. Cuni autem ipsum inter universas orbis tantum debeat de redditihus ecclesiasticis assi-
provincias tanquamEcclesiae patrimonium specia gnari unde scrupuloso corde alii moveantur, qui
liter diligamus, volentes mentis affectum, quem ad dispositionem pontificis sunt pro personarum
circa ipsum gerimus,ostendere plenius in persona meritis dividendi, non sufficimus admirari quod,
legati, eum illu de fratrum nostrorum consilio sicut nostris auribus est relatum, in Ecclesias tibi
g
duximus destinandum quem inter caeteros fratres commissae stipendiis obtinendis,quod iniquum est
nostros speciali charitate diligimus et benevolen- et absurdum, imperiti magistris, novi antiquis,
tiasingulari ejus exigentibusmeritisamplexamur. rudes emeritis praferuntur. Unde Joannes filius
Sane eum adhuc in regno ipso remanserint vesti- quondam comitis Aliern. (182) Ecclesiae tuas cle-
gia qua?dam dissensionis antiqua?,talem et tantam ricus plus potentia patris sui quam prcedecessoris
personam hujus legationis officio duximus depu- tui spontanea voluntate ultra viginti Ecclesias in
tandam.quas auctoritate pra3mineat,polleat hones- civitate Neapolitan. et in majori Ecclesia benefi-
tate et in opere et sermone sit potens et ex eo cium maximum proponitur obtinere. Cum ergo in
quod gratiam nostram plenius obtinet et nostram nullius persona praterarittendum sit quod in
novit melius voluntatem, eos qui pacem regni tur- statutis generalibus continetur, fraternitati tuaa
bare forsitan moliuntur liberius comprimere pos- auctoritate prsesentium indulgemus ut non obs-
sit,et universum regnum in charissimae in Cbristo tante appellationis diffugio superfluitatem ad mo-
filiae nostras Constanciae imperatricis regina) ac deramen reducas, non plus de redditibus ecclesia-
filii ejus Friderici, Siciliae regis illustris, fidelitate sticis clerico praefato dimittens quam apud unum
pariter et obsequio stabilire,eontumaciam depri- de plus habentibus noscitur residere ; aliis om-
mens superborum sublimium commissa
et colla G nibus beneficiis personis idoneis conferendis,quae
sibi potestate conculcans. Venerabilem igitur fra- cum officiis divinis inserviant, nondum adeptae
trem nostrum Octavianum Hostien. episcopum, sunt stipendia clericorum. Nulli ergo etc. conces-
apost.sedis legatum.virum providum et honestum, sionis, etc.
qui ob gratiam familiaritatis etdilectisnis antiquae Datum Laterani, Idibus Novembris.
ac suae dignitatis intuitu primum inter fratres no-
CCCCXV.
strosapud nos locum meruit obtinere, in regnum
duximus destinandum qui juxta verbum AN. NEAPOLITANO ARCHIEPISCOPO.
Sicilise :

propheticum dissipet et evellat quae noverit evel- Quod juramentum bonis monbus et juri repugnans
lenda, et a;dificet et plantet quae cognoverit esse non sit obligatorium.

plantanda ; vos etiam de benevolentia quam circa (Laterani, xvm Kal. Decembris).
praedictam reginam et filium ejus regem illustrem (183) Ad nostram noveris audientiam pervenisse
gerimus, efficiat certiores. Ideoque universitati quod dudum a te quasi per extorsionem tale fuit
vestrae per apost. scripta mandamus et districte praestitum juramentum quod in omni causa deberes
proscipimus quatenus prasdictum legatum sicut ordinem judiciarium observare. Verum quoniam
personam nostram,imo nos ipsos in eo recipientes IJ secundum traditionescanonicas manifesta accusa-
humiliter et devote condecet vos et ipsum,
et, sicut tione non indigent nec in eis est ordo judiciarius
honorifice pertractantes,qua3 inter vos corrigenda observandus, qui debet in aliis observari, neque
duxerit seu etiam statuenda recipiatis humiliter et tu, quando sub praimisso tenore jurasti, habebas
inviolabiliter observetisita quod nos,qui honorem
; in mente ut propterea venires contra canonicas
ejus proprium reputamus, vohis propter eum res- sanctiones, alioquin non juramentum, sed perju-
pondere gratius quasi ex debito teneamur scitur : rium potius exstitisset nec aliqua ratione servan-
quod sententiam quam in contumaces tulerit ra- dum Nosjuramentumtuumbenignius
: interpretari
tam habebimus et faciemus, auctore Domino, in- volentes, ita quod consonet canonicis institutis,
violabiliter observari. fraternitati tuae auctoritate praesentium intimamus
In eumdem modum archiepiscopis, cpiscopis, ab- quod in manifestis et notoriis ratione juramenti
batibus, prioribus et universis Ecclesiarum prselatis praamissi non credimus te teneri servare subtilita-

(181) Cap. Cum secundum doclrinam, De Praeben- (182) In tertia Collect. Averncnsis comitissx.
dis, in tertia Collect. (183) Cap. Ad nostram, De jurejur.
 303 PONTIFICATUS ANNO I, CHMSTI H98. 394

tera (184) ordinis judiciarii, quam in his non ser- A niea,de consilio tuorum vendere valeasclericorum
vari pcromnia ipsa quoque juris ratio postulat et auctoritate tibi pra>sentium indulgemus.
requirit. Unde videbitur, nec immerito, subtiliter Datum Laterani, Idibus Novembris.
intuenti deordine judiciorum procedere ut in praa- CCCCXVIII.
missis non per omnia ordo judiciarius observetur :
DECANO ET CAPITULO BEATI HILARII PICTAVEN.
quanquam et secundum approbatum intellectum Ut Petro nepoti Aimerici de Partiniaco prsebendam
Scripturae divina? recte possit intelligiquod jurasli conferant.
ut in oranibus causis ordinem judiciarium observa- (Laterani, n Id. Novembris.)
res, inillis videlicet in quibus est ordo judiciarius (185) Si eam qua? apud nos plenitudo residetpo-
observandus. Sic ergo faciens, et juramenti teno- testatis, qua non extollimur in superbiam sed ad
rem servabis et instituta canonica non omittes. providentiam excitamur considerassetis attente,et
Datum Laterani, xvin Kal. Decembris. qua facta nostra prosequi perfectione velimus vo-
CCCCXVI. luissetis subtilius nunquam cor vestrum
intueri,

ABBATIBUS, ABBATISSIS ET ALIIS ECCLESURUM PR.ELATIS in tanta? praesumptionis audaciam ascendisset, ut,
ECCLESI.E NEAPOLITAN.E SUBJECTIS. sicut testimonio multorum accepimus, tam temere
Ne bona et res Ecclesise alienentur. r> nostris prassumeretis institutionibus obviare. Reco-
(Laterani, xvn Kal. Decembris.) limus siquidem quod defuncto quondam in Urbe
Cum sacris canonibus caveatur ne abbatibus, magistro Aimerico de Partiniaco, erga dilectum fl-
presbyteris aliisque ministris de rebus ecclesia- lium Petrum nepotem ipsius non potuerimus mise-
sticis vel sacro ministerio deputatis absque per- ricordianon moveri; quem videntes omni consilio
missione ac subscriptione sui episcopi aliquid alie- et auxilio destitutum, ad provisionem ejus fuimus
nare liceat, vel etiam obligare, non possumus vehementius excitati sicque ad desolationis sua?
;

non mirariquod, sicutnostro est apostolatui rese- remedium,prn?bendam quam idem avunculns ejus
ratum, possessiones Ecclesiarum donare, vendere in Ecclesia vestra olim habuerat, sicut de plenitu-
prsesumitis, et locare, venerabili fratre nostro A. dine potestatis nobis concessa? licebat, ei miseri-
Napolitano archiepiscopo nullatenusrequisito.Cum corditerduximusconferendam,deipsaperannulum
itaque cautum sit jure canonicoet humano ut qua? propriis manibus investientes eumdem eamque ipsi
contra leges fiunt habeantur pro inutilibus et infe- auctoritate apostolica conlirmantes, ne investi-
ctis, universitati vestra 1 perapostolica scripta pra3- tura nostra sive donatio sperato posset effectu
cipiendo mandamus quatenus ab his quaa pra?mi- quorumlibet temeritate privari. Unde cum vobis
simus desistentes, bona Ecclesiarum, quarum con- pra?cepissemus districte ut ipsum ob sedis aposto-
n
ditionem meliorem potestis facere, non pejorem, reverentiam ejusque probi
licaa probilatis ohtentum, in
nisinecessitas velutilitas exegeritmanifestaet sine vestrum fratrem et canonicum admittentes jam-
licentia pra?fati archiepiscopi alienare in prrejudi- dicta? prabenda? beneticium, sicut illam avuneulus
cium Ecclesiarum vestrarum nullatenus attentetis. ipsius olim noscitur habuisse, contradictione, oc.
Alioquin eidem archiepiscopo dedimus in mandatis et ap. cessantibus, sine difficultale qualibet assi-
ut si aliter a vobis temere factum fuerit, auctori- gnare minime differretis, vos id noluistis exsequi,
tate nostra et sua, prout jus expostulat, decernat ut decebat, licet venerabilis frater noster Burde-
irritum et inane. galeu. archiepiscopus, sicut ex litteris ejus acce-
Datum Laterani, xvn Kalend. Decembris. pimus, bonae memoria? A. Pictaven. episcopi vo-
CCCCXVII. lens supplere defectum, qui super hoc a nobis
AN. NEAPOLITANO ARCHIEPISCOPO. datus fuerat, exsecutor, nostrumque tanquam pro-
Propter debita Ecclesize aliqua vendere licet. vidus et discretus propositum adjuvare, vos ad id
(Laterani, Id. Novembris.) cum suis litteris monuisset. Nos igitur, licet ex
Sicut nostris est auribus intimatum, Ecclesia hoc, nec immerito, contra vos commotionis ma-
Neapolitana tantopremitur onere debitorum, quod teriam habeamus, vobiscum in spiritu lenitatis et
aliter liberari non poterit, nisi de ipsius possessio- D mansuetudinis adhuc agere cupientes, per iterata
nibus distrahatur quod tu occasione jurament
:
vobis scripta mandamus et in obedientia? virtute
post consecrationem, sicut moris est, praastiti, districte pracipirnus quatenus, prout in mandatis
quo inter alia vendi possessiones Eeclesia? prohi- nostris, ut dictum est, recepistis, dilationis, occa-
bentur,absquelicentianostra facere non attentas- sionis, exceptionis et appellationis summoto dif-
Nos igitur attendentes quod hujusmodi sacramenta non obstante etiam si interim propter hoc
fugio,
sint ob favoremEcclesiarum introducta nec in ea- nunlium ad sedem apostolicam transmisistis, prae-
rum debeant retorqueri la?sionem, plenam de tua fato P. dictum beneficium cum fructibus post pra1 -
discretione fiduciam obtinentes, ut pro Ecclesia? sentationem litterarum nostrarum perceptis, tam
tuae debitis persolvendis, de ipsius Ecclesia? pos- lihenterquam liheraliter, absque difficultate qaali-
sessionibus minus utilibus, cum de mobilibus de- bet assignetis. Alioquin noveritis nos venerahilibus
bita nequeant expediri, secundum instituta cano- fratribus nostris Bituricen. et Burdegalen. archie-

(184) In tertia Co llect. solennitatem. (189) Vide supra epist. 89.

395 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I. 396

piscopis prfflcipiendo mandasse ut, si infra vifiinti A plenius poterit intueri. Pallium enim antecessori
dies post susceptinnem pi ;osinl ium mandatum no- tuo tribuit, ut archiepiscopum in regno SuetiaB
strum, non duzeritis etlectui mancipandum, illos quam citius opportunitatis occurreret ordinaret et
guos contumaces invenerint et rebelles suhlato cu- pallium quod nostra ei vice conferret, eo quidem
juslibet occasionis et appellationis obstaculo, ex- ordine observato, ut videlicet is qui per Lunden,
communicationis vincnlo innodantes, Ecclesiam archiepiscopum metropolitanus ibi fuerit institutus
ipsam subjiciant interdicto. Quod si n ec sic infra gratiam consecrationis per manum archiepiscopi
duos menses poteritis emolliri, iidem nullam sen- I.unden.adeptus,ipsi etLunden.Ecclesise.salvafide-
tentiarumillarum aliquatenus relaxaripermitlanl; Romana;Ecclesiae,fidelitatem et obedientiam
litate
sed tandiu sin^ulis diebus Uominicis et festivis, juramento promittat.Pallium sane taliterconseque-
pulsatis campanis ct exstinetis candelis, prffidic- tur:Nuntius Lunden.Ecclesiaesiquidem cum nuntio
tam excomm unicationis sententiam pertotam pro- Ecclesiaepro impetrando pallio ad Ecclesiam
illius
vinciam Burdegalen. publice taciant innovari, do- Romanam accedat ; et cum illud a Romano ponli-
nec praedictus P.plenam et paciflcam ipsius prac- fice impetraverit, ad Lunden. Ecclesiam reporta-
bendae possessionem habuerit et pro tanto sntis- bunl.Lunden.autem archiepiscopus illud accipiens,
FactUri excessu nostro vos duxeritis conspectui r> archiepiscopo Suetiae tribuet, et lidelitatem etobe-
praescntandos rebelles nihilominus ab omni ec
; dientiam Rom. Ecclesia? jurejurando promittet.
clesistico beneficio suspendentes, ut saltem pcena Metropolitano vero ibi ad honorem Dei et decorem
coerceat quos obedientia non emollit. Si quidetiam doinus suae salutemque fidelium constituto.Lunden-
post receptionem litterarum in Ecclesia vestra or- sis archiepiscopus et dignitate primatus in perpe-
dinatum fuerit vel statutum, per quod mandatum tuum praesidebit.etipse ei reverentiamet obedien-
nostrum possit eludi, aut etiam impediri, illud ir- tiam tanquam suo primati humiliter exhibere cura-
ritum decernimus et inane. bit. Quod utique in bonaB memoria? Stephano quon-
Datum Laterani, u Idus Novembris. dam Upsalensi, qui a praedecessore tuo piae recor-
CCCCXIX. dationis Eschillo archiepiscopo tempore felicis me-
ABSALONI LUNDEN. ARCHIEPISCOPO EJUSQUE SUCCESSO- moriae Alexandri Papae, eo praesente, Senonis ra-
RIBUS CANONICE SURSTITUENDIS IN PERPETUUM. tione jamdictae institutionis gratiam consecrationis
De primatu arehiejriscopi Lundensis. accepit et sub antecessoribus nostrisbonae memo-
(Laterani, ix Kal. Decembris.) riae Lucio et Clemente secundum praescriptumordi-
In eminenti apostolicae sedisspecula, disponente niin in Jo. et Petro supradictae Ecclesiae episcopis,
Domino constituti,salubriter injuncti nobis officii quos tua fraternitas in archiepiscopos consecravit,
exsequimur actionem, si ea quao per antecessores ^ et pallium vice ipsorum antecessorum nostrorum
nostros ad salutem fidelium instituta noscuntur, contulit, dignoscitur adimpletum. Quoniam igitur
consensu nostro firmamus,et ne cujuslibet temerita, hoc sicut a pramominato Adriano antecessore no-
tisquatiantur incursu,exactam diligentiam adhibe- stro statutum est, ita sub te et antecessore tuo
mus. Cum enim Ecclesiae suae promiserit Dominus, effectum accepit, nos memorati Adriani et felicis
dicens, Pro patribus tuis nati sunt l
ti ri filii, consti- recordationis Alexandri, Lucii, Urbani, Clementis,
tues eos principes super omnem terram (Psal. xliv, etCcelestini praedecessorum nostrorum Rom. pon-
17), bene videntur patribus successisse atque
illi titicum vestigiis in tam Iaudabili opere inhaerentes,
utiliter lmpositum genere principatum, qui non po- nostro et fratrum nostrorum favore prosequimur
testate laetantur, sed ad salutem eorum qui guber- et firmumet illibatumperpetuis temporibusdecer-

nandi sunt, cum timore ac tremore creditae potesta- nimus permanere. Nulli ergo, etc. hanc paginam
tis auctoritatem exercent, studentes semper ante- nostrae confirmationis, etc. Salva apostolicae sedis
cessoribus suis in bonisactibus conformari et quae auctoritate. Si qua igitur, etc.

laudabiliter ab eis facta sunt et servare in semet- Datum Laterani, per manum Rainaldi domini
ipsis, et aliis nihilominus servanda monstrare. Hac papae notarii,cancellarii vicem agentis. ixKalend.
itaquenossusceptiofficiiconsiderationeinducti, et Decembris, indictione n, incarnationis Dominica;
D
felicis memoriae Adriani Papa> antecessoris nostri anno 1198, ponlificatus vero domini Innocentii
vestigiis inhaerentes,quod ipse deconfirmationere- papae tertii anno primo.
gni Suetiae cum
fratrum suorum consilio et volun- CCCXX.
tateconstituit (186), nos etiam firmum et illibatum PR.EPOSITO DE SERAND. ET UNIVERSIS ECCLESIARUM
perpetuistemporibusdecernimuspermanere.Cons- PR.ELATIS IN UTLANDIA CONSTITUTIS.
tituit enim quod Lundensis archiepiscopus,qui pro De gravibus quibusdam abusibus mature corrigendis.

tempore fuerit, superregnum illud primatum sem- (Laterani, ld. Novembris.)

per oblineat et ordine quo subsequitur debeat ei Nostris fuit auribus intimatum,quod cum propter
praeesse :qui tanto frequentius et utilius illi lerrae inundationem aquarum in terra vestra impedimen-
quae ad salutem fidelium pertinent ministrabit, tis fossatorum obstantibus sit aceessus diflicilis et
quanto uecessitatem eorurn atque defeclum e vicino regressus, ab eo tempore quo ibidem fuit fidei no-

(186) Vide Florentemin Decretales pag. 97.

 397 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 398

vella plantatio est statutum, et usque ad haec tem- A minus legitime contracta interconsanguineos.dato
poraobservatumut praepositusquiibidem.quantuni pretio, stare consueverunt, episcopo renitente, fa-
licet, vices gerit episcopi, temporibus illis quibus cientes penitus aboleri, si quosita conjunctos esse
faciliorpatet ingressus, apudunamquamque Eccle- noveritis aut tueri volentes sub hujus praetextu con-
siam propter magnitudinem parrochiae et universi- suetudinis matrimonia contrahenda vel quae taliter
tatem delinquentium quatuor diebus, si voluerit> sunt contracta, nisi tantam praesumptionemsecun-
maneat, synodum ibi celebraturusindictam. Ubi si dumcanonicasinstitutionesadmonitionemvestram
quis aceusatus fuerit et reatum suum confessus in digna satisfactione correxerint, sublatoappellatio-
publico, condigna ei pcenitentia injungitur pro ex- nis obstaculo, excommunicatione notetis et tan-
cessu, pcena pecuniaria pro eo de quo fuit sponte quam excommunicatos usque ad satisfactionem
confessus postmodum puniendo.Si vero crimenin- condignam auctoritate apostolica nuutietis ab om-
objectum, cum duodecim parochianis suis
ficiatur bus arctius evitandos Nullis litteris obstantibus
denominatis innocentiam suam praestitojuramento verilate tacita, etc.
purgabit. Si qui vero in purgatione defecerint, vel Datum Laterani, Idibus Novembris.
ad synodum venire contempserint, ad proximam CCCCXXI.
Ecclesiam secundae synodi vocantur pro contuma- R ABSALONI LUNDENSI ARCHIEPISCOPO,
cia corrigendi ;
qui si forte non venerint vel incor- Nostris fuitauribus intimatum, etc. ut suprafere
rigibiles ibi apparuerint, ad tertiam Ecclesiam ters in ewndem modum usque ad verbum arctius evitan-
tiae synodi legitime citabuntur et si incorrigibile dos. Quocirca fraternitati tuae per apost. scripfa
adhuc exstiterint, pro contumacia sua anathematis mandamus quatenus si dicti praepositus et praelati
sententia ferientur. Nunc autem populi ejusdem mandatum nostrum noluerint vel contempserint
terrae volentes sua colla subtraheresynodalibus in- adimplere, tu eos ad hoc monitione praemissa per
stitutis, cum majoribus, qui pra^fleiuntur aliis jure censuram ecclesiasticam appellatione remotacom-
fori non modicam quantitatem
consilio inito, eis pellas. Nullis litteris, etc. ut supra.
pecuniae promiserunt, ut eorum auxilio et favore CCCCXXII.
suffulti, si fuerint in synodo accusati quod excom- A. ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO LUNDENSI.
municatis communieareprasumpserint, non tene- De modo res Ecclesise donandi in Dacia.
antur super hoc respondere, et quantumcunque (Laterani, xvi Kal. Decembris.)
legitime quis ad synodum sit citatus, sivenireno- (187) Ex litteris quas lu nobis, frater archiepi
luerit, propter contumaciam non possit vinculo scope, destinasti intelleximus manifeste quod re-
excommunicationis astringi. Illud etiam valde re- gnum Daciae, quantum ad ea quae jus fori contin-
prehensibile de novo interalias consuetudinesper- G gunt, consuetudinibus suis et institutionibus regum
niciosa obrepsisse dolemus, quod quantumcunque suorum omnino regatur ; unde nullum usum lesta-
quis deliquissenoscatur, non nisi ad satisfactionem mentorum habere contingit, qui
illius provinciffl

unius marcae solvendae compelli possit ; licetquan- alibi inultimisdecedentiumvoluntalibussecundum

doquedamna Ecclesiisvel aliislocisreligiosis illata legalem observantiam custoditur. Si vero aliquis
longe majoris aestimationis existere videantur. Est possessiones aliquas claustris vel aliis religiosis
etiam aliud quod Deo videtur et sacris canonibus locis in bonavaleludine vel voluntate ultima consti-
inimicum, videlicet quia nituntur inlroducere vio- tutus vult pro suorum remedio peccatorum con-
lenter, ut quicunque de equestri ordinealiquam se ferre hanc Ecclesiaj conferendi formam esse pi o-
;

in quintavel sextaconsanguinitatislineacontingen- ponis, quod in hujusmodi donationibus (188) modi-

tem duxeritin uxorem, episcopo vel proeposito ge- cum terrre consuevit assumere auti n extremitale
renti vices episcopi marcham argenti persolvat et pallii quod manu episcopi vel cujuslibet alterius
sic eam, quoad vixerit, sibi invito episcopo etiam praelati Ecclesiae sustinetur, aut super ipsum altare
valeat retinere. Si vero pedestriuni fuerit consortio aliquo involutum panniculo cum debita humilitale
deputatus, dimidiam marcam argenti persolvat Ponendum, sub testimonio videntium et audien-
episcopo et sic consanguineam suam quoad vixerit D tium,forma donationishujusmodisubsequente,quae
non dimittet. Vestrae igituruniversitati per aposto- Cotatio vulgariter appellatur. Veruni quia hujus-
lica scripta mandamus atquepraecipimus quatenus modi donatio malitiosea quibusdam ravillatoribus,
id quod a prima plantatione super synodis ce-
fidei sicut asseris, impeditur (189), a nobis humiliter
lebrandis et corrigendis excessibus noscitur ratio- postulasti ne loca religiosa etEcclesiae, quibus mul-
nabiliterintroductumet laudabiliterhactenusobser. tae possessiones sub scotatione hujusmodi sunt col-

vatumfaciatisinviolabiliterobservari, quoslibet te. latae, ab aliquibus possint vel debeant temere per-
roere resistentes per districtionem ecclesiast., app. turbari paterna debemus [/. debeamus] sollicitudine
postposita,compescentes. Perniciosamveroconsue- providere. Nolentes igitur ut tales constitutiones,
tudinem de satisfactione unius marcae, quantuscun- quas diuturnitas temporis, ut asseris, observavit,
que videatur excessus et de matrimoniis,quae licet et usus consuetudinis hactenus approbatae retinuit,

(187) Cap. Ex lilteris, De consuetud. (189) Hic deesse videtur et elliptice, id est et

(188) Vide Florentem in Decretales, pag. 98. quia hoc a nobis, el<~.
 399 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 400
temeritate qualihet inlirmentur, discretioni vestraj A Nytorp cum adjacentibus agris.sylvis et pascuis;
per apostolica scripta mandamus quatenus dona- Gotstorp cum adjacenti sylva et exteriores simili-
;

tiones eorum qua3 sub obtentu consuetudinis clau- ter mansiones, videlicet Snartinge, Glostorp, Win-
stris, eoclesiis vel quibuslibet locis religiosis nige, Quercheby, Scupinge, Tornelef cuni adjacen-
pie
ac provide conferuntur vel etiam sunt collato, fa- tibusterris et concoloniis suis;et partem decima-
ciatis irrevocabiles observari, cum hujusmodi si- rum quara habetis in parochiis Oleseb, Harastald,
gnum.quod scotatio dicitur, non tam factas dona- Finnatorp, Gelet et illud quod habetis in Leoghe,
;

tionis quam traditas possessionis sit evidens argu- Sundetorp,Sunuarthatorp,BiarbyetGerlef et illud ;

mentum, si quoscontradictoresinveneritisautre- quodhabetisinproventibusapud memoriamsanctas

belles, auctoritate freti apostolica, per censuram Margaritae Ecclesiee beataa Maria? Roschildis. praa-
ecclesiasticam, monitione pramiissa, sublato ap- tereadonationem siveconcessionemab iiiclytasme-
pellationis obstaculo, compescentes. moriaeWaldemaro quondam rege Danorum et cha-
Datum Laterani, xvi Kal. Decembris. rissimoinChristo filionostroCanutorege.filio ejus,
CCCCXXIII. superlibertatc etimmunitatecolonorum vestrorum
PR.EPOSITO DE STRAND.
S. vobispiadevotione factam, sicut in eorumdem re-
Brseposituram ipsi colldlam eonfirmat. rj gum scriptis authenticiscontinetur, auctoritate vo-
(Laterani, xvi Kal. Decembris.) bisapo. conflrmamus etprwsentis scripli privilegio
Cuma nobis petitur, etc, usque ad verbum as- communimus. Sane laborum, etc. Liceat quoque
sensu, prajposituram sitam in locis qui vulgariter vobis clericos vel laicos, etc. Prohibemus insuper
appellantur Strand etFord, sicut eam pra?decesso- ut nulli vestrorum fratrum post factam, etc. Di-
res tui juste et canonicepossederunt, ettu eamdem scedentem, etc. lllud districtius inhibentes ne ter-
a venerabili fratre nostro W. episcopo Slethuicen ras, etc. Si quas vero, etc. Ad haic etiam prohibe-
canonice tibi concessam juste ac sine controversia musne, etc. Quod si facere, etc. Licitum praeterea
possides cum omni jure ac pertinentiis suis aucto- sit vobis in causis, etc. Insuper auctoritate aposto-
ritate tibi apostolica confirmamus, etc. Nulli er- inhibemus ne
lica ullus, etc. Si veroepiscopus in
go, etc cujus parochia, etc. IUud adjicientesut in recipien-
Datum Laterani, xvi Kal. Decembris. dis proc, etc. Pro consecrationibus vero etc. alio-
CCCCXXIV. quin liceat, etc. Quod si sedes, etc. Quia vero, etc.
ABSALONI LUNDEN. ARCHIEPISCOPO. Porro si episcopi vel alii, etc. Paci quoque, etc.
Ut prseposito de Strand ablatse Ecclesix reslituantiir. Pneterea omnes libertates etc. Decernimus, etc.
(Laterani, vm Kal. Decembris Si qua igilur,. etc.
Transmissa nobis dilectus filius S. prapositus de ^ Datum Laterani, per manum Rainaldi, domini
Strand conquestione monstravit, quod dilectus papaa notarii, cancellarii vicem agentis, ix Kal De-
fi-
lius E. praspositus de Scelsuvig. duas cembris indictione i: incarnationis Dominicas
Ecclesias, ,

videlicetde Henestbl. et deStuntabl. ad suam anno 1198 ponlificatus vero doininilnnocentii papae
pra?-
posituram de jure spectantes, eidem injuste sub- tertii anno primo.
traxit. Nolentes igitur eumdem praspositum aliquod CCCCXXVI.
in suo jure dispendium sustinere, fraternitati tua> CONSULIBUS ET TOPULO TUDERT.
per apostolica scripta mandamus quatenus prarfa- Rccipit illos in protectionem apostolicam, confirmat-
tum prapositum de Scelsvig. (190) ad restitutio- que vetera ipsorum privilegia,
nem Ecclesiarum illarum per censuram ecclesias-
Sacrosancta Romana Ecclesia, qua) omnium fide-
ticam monitione praemissa, sublato appellationis
lium mater est et magistra, illos propensius dili-
obstaculo, justitia mediante, compellas.
gere consuevit, quos in devolione ac fidelitate sua
Datum Laterani, vm Kal Decembris.
novit ferventius permanere, et ut liberius possint
CCCCXXV. ab omnium incursibus manere securi, eos tanquam
JOKFRIDO ABBATI MONASTERII DE SORE EJUSQUE FRA pia mater protectionis sure munimine confovere.
tribus tam pr.bsentibus quamfuturis, regula- D Eapropter, dilecti in Domino devotionemquam
filii,
REM VITAM PROKESSIS 1N PERPETUUM.
erga nos et Romanam Ecclesiamhabere noscimini
ipsorum atque donationes confirmat.
Privileijia
atlendentes, vestris quoqueprecibus inclinati, civi-
(Laterani, ix Kal. Decembris.) tatem Tudertinam, qu;e ad jus etproprietatem apo-
Religiosam vitam eligentibus, etc, usque adver- stolicaj sedis pertinere dignoscitur, quam et nos ad
burn vocabulis. Locum ipsum de Sore, in quo
pra- manus nostras semper volumus relinere, ita quod
fatum monasterium situmestcum omnibus perti-
ei cui vices nostras commiserimus, secundum man-
nentiis suis. Grangias Slahglose, Luinge,
Guthem, datum nostrum debeatis integre respondere, sub
Biarby,Wendelose,Wethlebi,Asuvardabothe,Egby beati Petri etnostra proteclione suscipimus et praa-
cuiu adjacentibussyivis, pralis etpascuis,
piscariis sentis scripti pagina communimus. Consulalum
el molendinis ei grangiani in Hallandia, qme dici-
;
autem cum jurisdictionesua vobisauctoritateapos-t
turToacher, cum sylyisel caBteris pertinentiis suis tolica conlirm amus : concedentes ul his qui sun
;

(190) La codice Colbertiano legitur Seelwidig.

 ,

401 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 402

ipsius jurisdictioni subjecti liberum sit ad consules ^ postea receptus fuit et servatus, idem A. praede-
qui pro temporefuerint, legitime appellare ; ita ta- cessor noster justa institutionem sanctae recorda-
men quod appellationi ad sedem apostolicam inter- tionis Innocentii antecessoris sui, in eadem con-
positse humiliter deferatur.Consuetudines quoipue troversia taliter diffinivit ut locus Montis sacri per
antiquas vestraset rationabiles et communiter ob- se abbatia semper existeret et abbate proprio
;

servatas duximus approbandas. Salva in omnibus Imtaretur et Calanen. abbas primusexisteret, Mon-
apostolicae sedis auctoritate pariter et justitia et tis sacri secundus etfraternase invicem charitate
Ecclesiarum omnimoda libertate. Nulli ergo, etc. tractarent et monasterium Montis sacri, ob reve-
nostroa protectionis, conf. et conc, etc. rentia; signum, et demonstrandum quod adjus
pertinuerit ccenobii Calanensis, praedicturn censum
ccccxxvn.
et sine qualibet contradictione persolveret annua-
ABBATI ET MONACHIS MONTIS3ACBI.
Diaturnam litem de sitperioritate et obedientia inter
tim, et cum abbatem Montis sacri mori continge-

cainobium Moyitis sacri et Calanense definit.

ret, monachi ejusdem loci eligendi sibi abbatem
(Lateraui, iv Id. Novembris.) haberent liberam facultatem, electum vero Cala-
Cum super libertate ac subjectione abbatiae ve- nen. abbati qui foretpro tempore prsesentarent,ab
stroa a multis retro temporibus inter ipsam et mo- eo, si persona esset idonea et electio facta regula-
1!
riter, sine malitiaetpravitate qualibet, confirman-
nasterium Calanen. controversia fuerit agitata, et
pro ipsa tu, fili abbas, cum quibusdam de fratribus dum. Obeunte vero Calanen. abbate, abbas Montis
suis ad nostram pra^sentiam venissetis, quod dicta sacri electioni fratrum interesse deberet ; et ut

Ecclesia vestra subjecta esse debeat Calanen. per celebraretur electio, consilium et operamadhibere.

authenticum felicis recor. Anastasii praedecessoris

Si autem Calanen. abbas ad monasterium Montis
nostri dietus abbas Calanen. ostendere nitebatur :
sacri accederet, tanquam primus et major abbas
qui rationibus et scriptis utriusque partis prolalis reciperetur, ibidem reverenter et honeste tractan-

in medium et corarn ipso et fratribus suis quade- dus. Abbas vero Montis sacri futuros pro tempore

cuit subtilitate discussis, sicutibidem pleniuscon- in festo beataa Mariro veniens ad ccenobium Cala-
tinetur, tam scripturarum inspectionequamutrius- nen. censum memoratum deferret et in festo inibi
que partis attestatione cognovit locum Montis sa- remaneret, a Calanen. fraterna charitate tractan-
cri et jure fundi et ratione dispositionis adjus et dus. Intentionem itaque suam de subjectione mo-
proprietatem Calanen. monasterii spectavisse,cel- nasterii vestri Calanen. probare praemissis rationi-
lamque ipsius fuisse propriam ab antiquo. Verum bus conabantur. Contra quos fuerunt ex parte
quia religione recedentepaulatim ab ipso monaste vestra proposita quae sequuntur Quod cum tem-
:

rio Celanen. status sui sentiente jugiter detrimen- C pore bonae memoriaa Adriani pap33 prasdecessoris
tum, locus Montis sacri et religiosorum virorum nostri pro utroque monasterio partes essent in sua
numero et terrenis ccepit facultatibus ampliari,orta praesentia constitutre, Calanen. subjectionem sibi
est inter dicta monasteria de praelatione ac subje- deberi proponentibus a fratribus Montis sacri, aliis
ctione dissensio :fratribus Montis sacri Calanensi- vero e contrario respondentibus eos nullo tempore
bus, in quibus fervor religionis pro magna parte prwlationem ibidem habuisse de jure et si aliquam
defecerat, subesse nolentibus ; aliis vero antiquum habuerunt ipsos fuisse per bonaa memoria; praede-
jus suuminlocoMontis sacri laborantibusretinere, cessores suos Honorium, Innocentium, Eugenium
Unde, sicut in ejusdem Anastasii prredecessorisno- penitus absolulos, ipse utriusque partis allegatio-
stri authentico reperitur, cum piae record. Hono- nibus et instrumentis auduis et plenarie intelle-
rius praedecessor suus ad partes accessisset Apulioa clis, sicut in ejus authentico reperitur, eorumdem

et causa ipsa per utramque partem ad ejus notitiam praedeeessorum suorum vestigiis inha;rendo, de
devenisset,intellectispartiumrationibuseamtaliter fratrum consilio diffinirit ut fratres Montis sacri
terminavit,ut sihabitumetordinemCalanen.mona- omnimodam obtinerent de caetero libertatem ita ;

sterii acciperen t, monachi Calanenses in loco Montis quod neque ipsi neque successores eorum Calanen.
sacritanquam in cella sua plenam dispositionem et D subjectionem aliquam exhiberent nec illi obedien-
dominiumobtinerentetfratresMontissacriCalanen- tiam et reverentiam ab eis exigere aliquatenus at-
si tanquam proprii monachi obedirent.Si vero
abbati tentarent, salvo censu duorum solidorum Papien.
velnon susciperent,vel susceptumnon etiam serva- monetae annis singulis Calanensi monasterio per-
rent, monachi Montis sacri duos romanatos annua- solvendo. Illo etiam superaddilo, quod si Cala-
tim solvendo monasterio Calanensi, plenam li- nen. abbas ad ccenobium Montis sacri aliquo casu
bertatem ulterius obtinerent sic tamen ut si ad ; accederet, sicut hospes reciperetur ab eis, honeste
locum Montis sacri quandoque abbas accederetCar- ethumiliter tractaretur. Idem quoque Adrianus
lanensis, tanquam abbas proprius recipereturibi- prasdecessor nosterjuxta tenorem prrvilegii memo-
dera et quamvis ejusdem Honorii praedecessoris
; rati Innoeenlii, praedecessoris sui, instituit ut de
sui mandatum de recipiendoCaven. monasterii or- caetero in eodern loco Montis sacri futuris tempo-
dine, sicut in eodem dicitur instrumento, a Cala- ribus sedes consisleret abbatiae et eleclus abbas
nen. aliquandiu meiitinteiniissum, quiatamenibi pro trmpore adpont. Romaiiuin acoederet benedi-
403 INNOCEXTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 404

clionis graliam recepturus. Nihilorninus etiam sta- A prorsus absolvens, decrevitut in nullo ei tenereri-
tuit praefatus pont. Adrianus quod si qua praece- tur de caetero respondere. Statuens insuper ut si
dentia scripta essent suae diffinitionis adversa, nul- qua praecedentia scripta invenirentur praemissai
lius haberent roboris tirmitatem sententia sua sta- constitutioni contraria, ea in sua stabilitate ma-
bilitatem debitam obtinente. Per hujus ergo diffini- nente, nullum robur, nullam obtinerent penitus
tionis paginam, tanquamposterioris, vos praemissis firmitatem. Ejusdemetiam Coelest. Alex. praedeces-
Honorii et Anastasii diffinitionibus dicebatis peni- sorum nostrorum privilegia, quibus et Adr. papae,
tus |derogatum, si injudicioa
exhibitae fuerunt de qua praemisimus, sententia confirmatur et mo-
Calanen. pariter et ostensae. Alioquin sibi debent nasterium vestrum ad jusetproprietatem Ecclesue
penitus imputare, si ternpore latae a dicto Adriano Ro. ostenditur pertinere, ad probandam intentio-
praedecessore nostro sententiae ipsas in medium nem vestram in medium produxislis. Praemissis
producere non curarunt ; cum sub praetextu novo- ergo et similibus coram nobis et fratribus nostris
rum instrumentorum postea repertorum grave sit prudenter a vobis et aliis allegatis, nos volentes
exemplo resjudicatas ulterius restaurari. Longin- parcere utriusque partis laboribus et expensis,
quitatem quoque temporis, per quam in quasi pos- doloris etiam et indignationis materiam amputare,
sessione libertatis fuistis, pro parte vestra propo- r> ut observare deberetis quod de ipsa qnaestione pro
nebatis in medio et tam Lucii quam Anastasii et bono pacis citra diffinitionis calculum diceremus,
Honorii Rom. pontificum privilegia, quorum pri- vos et saepedictos abbatem et monachos Calanen.
mus confirmavit sententiam Adriani, secundus Ca- monuimus diligenter. Cum itaque utraque partium
lanen. in loco Montis sacri censum tantum duorum hoc se facturam promisisset spontanea voluntate,
solidorum, de quo prwdicitur, reservavit, tertius, nos provida deliberatione statuimus quod coeno-
quando idem locus erat simpliciter prioratus, de bium vestrum restitutis sibi areisfaciendi salis of-
solvendo censu constituto ab I. seniore Calanen. ficio deputatis, quas de mandato dicti Ccelest.papae

abbate et ejusdem benigna receptione apud Mon- praedecessoris noslri juxta bonorum virorum arbi-
tem sacrum, cum illuc accederet, facit in suo pri- trium in recompensationem praedicti census Cala-
vilegio mentionem. Ad id quoque probandum in- nen. monast. assignavit, EcclesiamS. Jacobi Mel-

duxistis bonae memoriae Ccelestini pap«, praedeces- phiten. ad ipsum spectantem cum domibus, hortis
soris nostri, sententiam et rescriptum qui cum> : et duobus trapetis, et insuper tot olivas diclo mon.
sicut ipsius per privilegia
authentico reperitur ,
Calanen. conferat et assignet, ex quibus possit
preedecessorum suorum Rom. pont. tam antiquo- idem mon. Calanen. secundum bonorum virorum
rum quam etiam modernorum, quae in sua fecerat arbitrium, quibus hoc committimus, arbitrantium
plenius cognovisset monaste-
praesentia recitari, ** 16 saumas oleiannissingulis obtinere. Illa videlicet

rium vestrum ad Rom. Ecclesiam nullo medio per- moderaminisa?quitateservata,ut olivarum assigna-
tinere et ab omni jure ac subjectione saepedicti tio nec fiat secundum tempus nimiae ubertatis nec

Calanen. monasterii fore liberum et immune, nis; secundum nimiae sterllitatis eventum, sed juxta
quodduo solidos Papien. monetae de mandatobonae quod saepius accidere consuevit. post factam assigna-
memoriae Adriani papae, praedecessoris nostri, sibi tionem et receptionem earum, tam commodo quam
monaste-
solvere tenebatur, volens inler pra?dicta incommodo ad Calanen. mon. pertinente. Dictum
ria omnls dissensionis et scandali materiam rese- vero Calanen. monast. renuntiet omni subjectioni,
cari, et ne monachi propter causarum strepitum a juri ac censui, quod in loco Montis sacri aliquo
divinis revocarenturobsequiis contra observantiam unquam tempore habuisset, nec ibidem occasione
monasticae disciplinae, in recompensationem duo- juris praeteriti futuris temporibus aliquid audeat
rum solidorum aliquem locum certum, unde reddi- postulare : quod utraque pardum acceptavit. Hoc
tus ipse perciperetur, ad eorum arbitrium quibus ergo statutum, sicut a nobis provide factum est, et
super hoc sua scripta direxit, praecepit Calanen. ab utraque receptum, volentes in posterum irrefra
assignari a fratribus Montis sacri, qui, sicut ex gabiliter observari, de communi fratrum consilio

rescriptis judicum delegatorum innotuit, licet in D auctoritate apostolica confirmamus, et prscsentis

quibusdamaliis locisrecompensationem obtuleritis scripti privilegio communimus. Non obstantibus

congruentem, apud Sipon. tamen areas quasdam privilegiis vel rescriptis super subjectionepraedicti
faciendi salis ofiicio deputatas, de quibus ad minus monasterii vestri hactenus impetratis ; cum ex
unius unciae auri redditus habebatur, quemadmo- certa scientia inter praefata monasteria de volun-

dum iidem judices rescripserunt, qui hoc ipsum tate partium, quae praescripta sunt, statuerimusin

sub testimonio bonorum virorum subtiliter indaga- perpetuum observanda. Decernimus ergo, etc,
nostra; constitutionis et confirm., elc.
runt, spontauee contulistis. Unde idem praedeces-
Datum Lalerani, rv Idus Novembris.
sor noster meliorationemCalanen. monasterii con-
siderans in hac parle, de communi fratrum suo-
rum consilio statuit ut Calanen. ccenobium prae-
dicta esset recompensatione contentum. A cujus
exactione ac subjectione fratres Montis sacri
405 PO.NTIFICATUS ANNO I. CHRISTI 1198. 406

CCCCXXVIII. 4 coepiscopos nostros cogimur supplere defectum,

CAMERACEN. CAPiTULO. quos apostolica sedes in partem sollieitudinis
Ut de ipsorum electi vitiis inquiratur statuaturque evocavit. Sane ad audientiam apostolatus nostri
antequam alium eliyant. multorum relatione pervenit quod H. Cameracen.
Ad audientiam apostolatus nostri multorum re- electus, etc, ut supra, fere usque ad vcrbum impe-
latione pervenit quod H.Ecclesice Cameracen. ele- tratae.
ctus, cum ita incurvus sit ut promoveri de jure CCCCXXX.
non minoribus ordinibus constitutus
possit, in ATREBATEN. EPISCOPO.
fuit a vobis ad Ecclesiam vestrarn electus, et a Ut ipse de ehcti Camcracensis vita ct moribus senten-
venerabili fratre nostro W. Remen. archiepiscopo tiam ferat.
sancta? Sabinae card. ejus fuit electio confirmata : Ad audientiam apost. nostri multorum relatio-
quem post electionem et confirmalionem ve- ne pervenit quod H. Cameracen. electus, etc,
nerabilis frater noster Atrebaten. episcopus de fere ut supra usque ad vcrbum pra.cipiendo man-
mandato ipsius archiepiscopi acolytum et subdia- damus quatenus, cum propter vicinitatem loco-

conum ordinavit ; et sicut communis habe- rum et de forma electionis et de qualitate ipsius

tur opinio,dictus electus electi dicaris habere notitiam pleniorem, tam

duxit viduam in uxorem,
de qua suscepit tilium pnvpositura Sancti Petri B de fama publica quam etiam de praemissis omni-
in
Duacen.sibi nullo medio succedentem.Cum igitur, bus per litteras tuas nobis intimare studeas veri-
si vera sunt qua; prcemisimus, relinqui non debe- tatem ut per relationem tuam et venerabilis
;

ant impunita, cum et prajsumpta sint contra ca- fratris nostri Parisiensis episcopi, cui hoc ipsum

nonicas sanctiones et propterea decor honestatis commisimus inquirendum, sufficienter instru-

ecelesiasticae confundatur, venerabili fratri nostro cti, securius in ipso negotio procedere valea-
Parisiensi episcopo per scripta nostra pracipien- mus.
do mandavimus ut, vocatis quos propter hoc vide- CCCCXXXI.
rit evocandos, de praemissis omnibus et etiam fa- ABBATI ET CONVENTUI COMPENDIEN.
ma publica inquirat plenius veritatem, et quid- Episcopus Silvanectensis datur judex in omnibus
causis eorum.
quid super his invenerit, sub suarum testimonio
(Laterani, n Kal. Decembris).
litterarum nobis studeat fideliter intimare ; ut p er
Paci et tranquillitati vestroa paterna volentes
relationem ipsius sufficienter instructi,securius in
ipso negotio procedere valeamus. Dedimus eliam
sollicitudine providere, cum ad hoc specialiler

eidem episcopo in mandatis ut vobis ex parte no- teneamur ex eo quod vestrum monasterium ad
nos et Ecclesiam nullo pertinet me-
«omanam
stra districte prohibeat ne ad nominationem vel G
diante, ad oppressionem et necessitatem
vestrae
electionem alicujus personae aliquatenus proce-
Ecclesiae relevandam venerabilem fratrem nos-
datis, si etiam dictus electus vellet spontanee re-
signare, donec super hoc nostrae receperitis bene-
trum Sylvanecten. episcopum in causis vestris et
aliis necessitatibus, pro quibus vobis est ad quos
placitum voluntatis, et contra probitionem nos-
si
malueritis episcopos generaliter recurrendum,
tram et suam aliquid praesumpseritis attentare,
illud decernimus irritum et inane. Dignum est
quemadmodum in vestris privilegiis continetur,
per litteras quas super his exsequendis speciali-
enim etconsentaneum rationi ut in eo puniamini
ter ipsi dirigimus, de beuignitate sedis apost. vo-
in quo peccastis, si circa praemissam electionem
bis duximus deputandum. Llnde cum pro singu-
inventi fueritis culpabiles exstitisse. Nullis litteris
lis necessitatibus vestris ad Romanam Ecclesiam
si qun? apparuerint a sede apost. im-
obstantibus,
et ad nos, qui specialius id exsequi deberemus,
Quocirca per apostolica vobis scripta
petratae.
facilem et sine dispendio non potestis habere re-
mandamus atque praecipimus quatenus contra te-
norem mandati apostolici non praesumatis aliqua cursum, volumus ut ad eumdem episcopum qui
in partem nostrae sollicitudinis est evocatus tam
ratione venire vel aliquid etiam attentare.
pro injuriis vobis et Ecclesiae vestrae a malefacto-
CCCCXXIX. D ribus quibuslibet irrogatis et deinceps irrogandis,
PARISIEN. EPISCOPO.
quam pro chrismate, oleo sancto, consecratione
Committitur iiu/uisitio et examen super vita et mo- basilicarum vestrarum et clericorum vestrorum
ribus electi Camcracensis.
ordinatione specialiter accedentes, exsecutionem
Eam de discretione tua fiduciam obtinemus, ut
eorum quae praesentialiter per nostrum ministe-
si quando tibi committimus quae ad honoremdivi-
riuni vnliis iiupendi non possunt ab eo suscipialis
numet utilitatem ecclesiasticam pertinere noscuu-
humiliter et devote.
tur,gratia et timore poslpositis,satagas promovere :
Datum Laterani, u Kalend. Dccembris.
in hac parte nobis coadjutor existens.qui ex injun-
ctae servitutis officio, secundum Prophetam, de-
bemus evellere et plantare quae in Ecclesia Dei
evellenda fuerint et plantanda. Et cum non possi-
mus omnia personaliter adimplere, per fratres et
407 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 408

CCCCXXXII. ^ notitiam minime devenisse unde, si eis non pa-

;

HUBERTO CANTUARIEN. ARCHIEPISCOPO. ruerat.de jure non poterat reprehendi.Rescriptum

Vt a constructione et prosecutione capelte de Lamhei quoque sancta> memoriae Gregorii papa?,praedeces-
cesset atque abstineat. soris nostri, pro se pariterproducebant qui cum ;

(Laterani [G. xn] Kal. Decembris). per litteras indulserit generales ut rescripta quae
(191) Cum ex injuncto nobis apostolatus officio a tribus mensibus ante obitum praedicti Urbani
loeum ejus, licet immeriti, teneamus qui juxta pra^decessoris sui fuerant impet.rata, eamdem fir-

verbum propbeticum liberavit pauperem a poten- mitatem haberent, non obstante obitu mandatoris
te etinopem cui non erat adjutor, diligenti studio quam obtinere, si tunc viveret, debuissent, nego-
satagere nos oportet ne minores a majoribus op- tia quae ipsum archiepiscopum et ejus clericos

primantur, sed ut praelati sic exerceant acceptam contingebant, sub pra?missa noluit generalitate
jurisdictionem in subditos, ut prodesse probentur concludi per quod nimirum rescriptum praede-
:

potius quam praeesse. Ha9c ergo secundum officii cessoris sui dicebant litteris derogatum, quas ad-
nostri debitum attendentes districta dudum tibi versus archiepiscopum direxerat ad instantiam
jussionemandavimus ut in negotio capellas de monachorum. Quibus siquidem litteris et etiam
Lamhee juxta formam litteris apostolicis compre- bonae memoriae Clementis successoris sui,qui ejus
bensam ab oppressione monachorum Cantuarien- B in hac parte fuerat imitator, per factam tunc tem-
sium omnino cessares. Super quo venientes ad poris amicabilem compositionem de partium vo-
praesentiam nostram dilecti tilii R. de Boxleia et luntate inter archiepiscopum et monachos memo-
'W.de Ponte Roberti abbates,nuntii tui, fraternita- ratos per charissimum in Christo filium nostrum
tcm tuam nitebantur multipliciter excusare. In R. Anglorum regem illustrem et venerabilem fra-
primis siquidem proponentes quod cum bona trem nostrum Walterum.Rothomagen.archiepisco-
memoriaa Theobaldus Cantuarien. archiepiscopus pum,et quosdam episcopos et abbates,dicebant pe-
et gloriosus Thomas successor ipsius, attendentes nitus derogatum. Cum enim tempore praefati B.
quod nemo militans Deo implicat se negotiis sae- Cantuarien. archiepiscopi prEemissi rex, archiepis-
cularibus et nolentes monacbos Cantuarien.relic- copus, et episcopi et abbates Cantuariam accessis-
tis divinis officiis ad negotia saecularia se trans- sent in eos fuittam deconstructioneipsiusEcclesiae
ferre,ad honorem protomartyris Stephani aedili- (192) quam institutione prioris et quibusdam aliis
candi Ecclesiam voluntatem et propositum habuis- quaestionibus apartibus compromissum.Ipsi autem
sent et in ea sa;culares clericos ordinandi,de suis diligenti deliberatione prremissa pariter judicarunt
proventibus et Ecclesiis eis redditibus assignan- quod ipse archiepiscopusrationabiliteraedificaverit
dis, per quos tam apud apo. sedem quam apud G Ecclesiam memoratam. Ipse tamen pro bono pacis
curias saeculares sua possent negotia expedire lau- concessitad pra?dicti regis instantiam etetiam alio-
dabile primi propositum obitus festinatus,secundi rum,quod canonicorum collegium ad locum trans-
longum exsilium impedivit ; sicut in litteris ven* ferret alium quem eligeret competentem. Per hanc
fratris nostri I. quondam Lugdunen. archiepiscopi ergocompositionem dicti nuntii tui renuntiasse di-
plenius continebatur expressum, qua? in nostra e' cebant monachos rescriptis praecedentibus a sede
fratrum nostrorum fuerunt pra?sentia recitatae. His apostolica impetratis,cum exinde dictus archiepis-
bonae mernoria?. Balduinus Cantuarien.archiepisco- copus ioco priore dimisso,ubi a?dificare non potue-
pus ita proposito ut officio, voluntate ut dignitate rat sine scandalo monachorum, ad locumde Lam-
succedens, prope suburbium civitatis Cantuarien.i hee per quinquagintamiliaria distantem a civitate
quasi per stadia tria vel quatuor ad honorem prar Cantuarias, suum propositum transtulisset, ubi et
fati protomartyris et beati Thomae construere cce- Ecclesiam, sicut prius fecerat, aedificare coepit ad
pit ecclesiam, felicis record. Urbani papa? pra?de- honorem martyrum pro?dictorum,ut sic propter ni-
cessoris nostri super hoc indulgentia primitus im- miam locorum distantiam nulla remaneret mona-
petrata. Cujus sibi fuit auctoritate concessum ut chismateriaconquerendi. Cui postea tu succedens,
in honorem ipsorum martyrum et a?dificare pos- J) quod ab ipso minus factum fuerat perficere voluisti
set ecclesiam et de personis idoneis ordinare,qui. et quod ipsum tibi liceret ex rescripto litterarum
bus in ecclesiasticis beneficiis canonice provide- bonae memoriae Caalestini papae praedecessoris nostri
ret : sic tamen quod Ecclesia? debitis obsequiis e* ostendere nitebantur:qui anno pontificatus sui sep-
necessariis stipendiisminime fraudarentur.Et licet timo et extremo ad omnem inter Ecclesias Cantua-
idem Arbanus adversus dictum B. proedecessorem rien. et de Lamhee discordiam sopiendam et ne ca-
tuum super demolitione operis suas sa?pius litte- nonici de Lamhee facultatem haberent contra ca-
ras destinasset, quia in eis non faciebat de con- thedralem Ecclesiam insurgendi, disponendi de
cessa jam indulgentia menlionem, ei dicebantper ipsa Ecclesia de Lamhee interius et exterius, non
rescripta frequentia nullatenus derogatum, qua? obslantibus litterisadvenerabilemfratremnostrum
praeterea proponebant et per falsi suggestionem et Cicestren, episcopum et dilectos filios de Waltham
veritate tacita impetrata, et ad ipsius archiepiscopi et deRadingesabbatesobtentis, concessit tibi libe-

(191) Cap. Cum c.r injuncto, De novi operis mm- (192) Apud Gervas. Cantuar, capcllse.
tiat —
Vid. infra <-p. 485 seqq. et 1. n, epist. 71.
409 INNOCENTII III PP.
ram facultatem. Per has ergo litteras praecedentia
scripta sua quoe his videhantur adversa, dicehant
penitus revocata. Intentionem ergo suam prohare
dicti tui nuntii satagehant per laudabile propositum
Theohaldi et gloriosi Thomae martyris pontitlcuni
praemissorurn et per Urbani, Gregorii et Ccelestini
Romanorum pontiiicum indulgentias et rescripta et
praemissam compositionem factam de partium vo-
Verum praemissis rationibus ex parte mo-
luntate.
nachorum fuit ex ordine taliter obviatumrQuod de
occultis hominum voluntatibus, quas sibi tantum
Dominus reservavit,qui renes etcorda scrutatui , a
nobis judicari non poterat nec debebat nec ipsi va-
lebant ad talia respondere.qua5 proponere in judi-
cio nihil aliud erat quam de secretis cordium divi-
nare.SaneperindulgentiamUrbanipapa?,praedeces"
soris nostri, de qua praemisimus, juri suo in nullo
dicebant penitus derogatum quiacanonica beneti-
;
ciorum assignatio per eam Cantuarien. archiepi-
scopo servabatur,qui juxla constitutionem canoni-
cam sine tractatu et assensu monachorum procedere
non valebat, qui nedum quod ipsius facto in hac
parte consenserint,verum etiamcontradixerint ex-
presse,sicut sequentia docuerunt,et adhuc in eodem
proposito perseverant. Eis ergo contradicentibus,
superioris fuerat judicium exspectandum. Ideni
etiam ea ratione ostendere nitebantur, quiajuxta
sanctiones legitimas,siquandoalicui concediturbe-
neficium principale, puta libera factio testamenti,
nihil videtur aliud indulgeri quam ut modo testetur
legitimo etetiam consueto.Illequoquequiutin loco
publico aedifieare posset a principe similiter (103)
impetravit, ojdificare cum alterius incommodo non
valebit, nisi et hoc ipsum a principe postulatum
fuerit et concessum. Per sequentes etiam ipsius
Urbani litteras exsecutorias, quibus opus ipsum
maledictum haberi voluit et profanum, asserebant
proascriptas indulgentiae derogatum qua? sive coram
: teris patentibus continetur,quas
eodem Urbano fueritostensa.proponebant eampe-
nitus abrogatam, cum ea non obstante demolitio
ipsius Ecclesiae fuerit demandata sive fuerit prae-
; memoratum
termissa,sibi debuit imputari.cum jure civili etiam
caveaturquodsub prsetextuinstrumentorunipostea
repertorum lites non debeant restaurari. Id ipsum
per litteras piae recordationis Clementis papaeprae-
decessoris nostriprobarevolebant:incujus proesen-
tianuntiispartiumconstitutis,eumdictus B.,praede-
cessor tuus,opus maledictum et profanum voluisset
contumaciteretpertinaciter consummare,ad exem-
plum Urbani papae praedecessoris sui praefato ar-
chiepiscopo de consilio fratrum districte proecepi t ut
quidquid fecerat in Ecclesia nominata curaret sine
dilatione qualibet demoliri quod de instituendis
;
canoniciset aliis f
ueratperperam atttentatum in ir-
ritum penitus revocato ubisive omissafueritprae-
: quam tempore in aliquo praijudicium generarent;
missa indulgentia vel etiam allegata,eorum non po-
terat ratione proemissa propositum impedire. Per
ipsam vero compositionem, de quo praernisirnus,
(193) Apud Gervas. simpliciter.
REGESTORUM LIB. I. 410
A tanquam regio metu violentor extortam, partem
suam in nullo gravari posse dicebant. Cum enim
dictus Clemens papa prasdecessor noster pro se-
danda discordia interarchiepiscopum et monachos
Cantuarien. exorta bonae memoriae Joannem Ana-
gninurn, tunctemporis tt Sancti Marci presbyterum
cardinalem, apostolicae sedis legatum, postea vero
episcopumPraenestinum,in Angliam specialiterde-
stinasset,postquam illuc transfretavit,factum fuit,
dicto B.Cantuarien.archiepiscopo procurante.quod
apud portum Dovoriae contra voluntatem suam per
dies plurimos teneretur, quod in gravem Ecclesiso
Rom.injuriam redundavit nec ante permissus fuit
Cantuariam proficisci.quam per dictum regem An-
glorum,quieodemtemporecum episcopis suis Can-
R tuariam venerat, in pace quam fecerunt cum ar-
chiepiscopo monachi vim passi fueruntet compulsi
suntomnia sustinere.Quod ideo cumprope positus
audisset et postea praesens apud Lantuariam cogno-
visset, scripto mandare curavit, ut rei veritas om-
nibus innotesceret,et quod factum fuerat non gene-
raret praejudicium justitiae monachorum et, si ar-
chiepiscopus ipse vel aliquis de successoribus ejus
scripturam super forma pacis quandoque pro-
ferret,sciretur ab omnibus eam fratribus jam dictas
Ecclesiae nec consientientibus nec scientibus fuisse
confectam nec sibiexhibitampostulanti,quiadcau-
sam fuerat a summo pontifice destinatus.Unde vel
remgestam confirmare debuerat,si justitia>concor-
daret;vel,si aliter facta fuerat,infirmare. Sic ergo
cognoscens intercessisse illi facto violentiam mani-
t" festam, auctoritate qua fungebatur apostolica sta-
tuitquodnec concordia sicfactavaleretneque com-
promissio violenter extorta neque scriptum aliquod
sic conceptum et quodipsis monachis in posterum
praejudicium non afferret,cum omnia eo praesente
ac contradicente fuerint adimpleta,sicut in suis lit-
coram nobis feci-
mus recitari.Post haec, cum bonoe memoriae Ccele-
stinus papa praedecessor noster omnia quao per
B. archiepiscopum circa monachosvi
vel metu actafuerant,auctoritate apostolica in irri-
tum revocaret,nominatim ea quoa legato Rom.Ec-
clesiae presente et contradicente contra mandatum
sedis apostolicae facta proponebantur, sicut in au-
thentico ejusdem legati,I.videlicet Anagnini quon-
fj dam presb. cardin., ob causam ipsam in Angliam
destinati,continebantur expressa,viribus carere de-
crevit et quwcunque contra jus monachorum vel
tenorem privilegiorum apost. sedis idem archiepi-
scopus impetrarat. Insuper statuens ut nullus ho-
minum qure malegesseratad consequentiam trahe-
ret nec ea quae a sede apostolica ohtinuerat tacita
monachorum vel privilegiis ullo un-
veritate, juri
quemadmodum nobis et fratribus nostris ex ipsa-
rumconstititcontinentialitterarum.Exipsaquoque
majore locidistantiasibiasserebant monachimajus
411 INNOCENTII III PP. REGESTORUM I.IB. I. 412

prn^judicium generatum ; quia cum in eorum defe- A hibitiones apostolicas divina officia celebrarunt'
ctum, sicut a tuis nuntiis dicebatur, sa.culares cle- sicut nos per alia scripta nostramandavimus,tan-
rici fuerint evocati, vix possent per eos vicinos diu habeas pro suspensis, quousque super hoc sa-
Cantuariensis Eeclesia? negotia monachis absentibus tisfecerint competenter et universa quae in prae- ,

procurari, quoo ipsis procul positis et captata eorum dictorum monachorum sunt attentata gravamen,
absentia.sine monachorumconscientiatractarentur xeniorum videlicet et Ecclesiarum et aliorum inva-
et eis penitus inconsultis. Unde Cantuarien.Ecclesia sione quoo ante appellationem habuerant, non dif-
dispendium incurreretetjacturam. Sic ergoper hoc feras dictis monachis resignare ac de caetero circa ;

nihil eis accessit, eadem
nente. Ultimum quoque rescriptum dictiCcelestin-
papa.praedecessorisnostricarereviribusasserebanti
utpotepersuppressiouemveritatis surreptum: quo
niam in eo nulla fiebat mentio mandatorum quae ab
contradictionis causa
ma statum monasterii contra prohibitionem nostram
hujus occasione negotii non pra_sumas aliquid in-
novare. Si vero, quod non credimus, praeceptum
nostrum, sicut praemissum est, vel contempseris
vel distuleris adimplere,a pontifieali officio ex tunc

Urbano papa et Clemente processerant nec etiam noveris te suspensum et pro contemptu mandati
confirmationis illius quam ipsemet supercassatione apost. ad noslrain venire te volumus prapsentiam
compositionis praedictae concessit et praesertim ; „ responsurum. Venerabilibus quoque fratribus no
__ '_______ _______ JI n l.. H n A 1 A «_»_*.i-\ C^ w_ -..-».. 17/1 /*1 Ar>i 1 tVrtrt _! ......
cum rescriptum illud indulsisse dicatureo tempore Cantuarien. de
_ .« •-_ _ f\ ii li *.-. _- __
. .

stris
. I . .
, I

Ecclesiae suffraganeis consilio

_ , r . . . . . . 1 . .

quo eum infirmitasadmodumproegravabat. Ad fun- fratrum nostrorum in virtute obedieniiaa districte

dmdam sane intentionem suam, p.aedictorum Ur- praeipiendo mandamus quatenus, nisi tu infra
bani, Clementis et Ccelestini, Rom. pontificum, re; pram.issum tempus mandatum nostrum duxerisad
scriptanecnon et nostrum post illa, iidem monach, effectum, ipsi nullam tibi impendant obedientiam
producebant quibus urgentissime mandabatur
:
vel reverentiam; quia justum est quod ei non obe-

ut quidquid de pra^fata capella fuerat attentatum diatur a subditis, qui suo contemnit obedire prae-
habereturirritum et inane. Cum autem quaepermi- fato. Quod si forte nec sic te poterimus ad bonum

simus et similia in nostra fratrumque nostrorum obedientia. revocare, propter quod malum nun-
proesentia prudenter essent a nuntiis allegata, Nos, quam committitur, bonum autem debet saepius
qui lempus accepimus justitiam judicandi, volentes intermitti, majorem tibi animadversionem noveris
inhaerere apud quem non est acce-
illius vestigiis imminere cum ferro sint abscindenda vulnera,
;

ptiopersonarum, cujus locum, licet indigni, tene- quae fomenlorum non sentiunt medicinam (194).

mus in terris et ita via regia prudenter incedere, Sane super praemissis, in quibus salva conscientia
ut non declinemus ad dexteram vel sinistram, non poteramus alio modo procedere, fraternitatem
pradecessores quoque nostros Urbanum, Clemen- ' J tuam rogamus nullatenus contristari quia, teste :

tem et etiam Ccelestinum credentes amplius imi- Deo, non ex indignatione aliqua processerunt, sed
tandos, in illis maxime quae deliberatione praevia quia cum simus, licet insufficientes, insede justi-
statuerunt, de communi consilio fratrum nostro- tiae constituti, unde jura sua servare tenemur sin-

rum fraternitati tuae per apost. scripta mandamus gulis illibata, fraternitati tuae quam sincerius am-
et in virtute obedientiae districte praecipimus qua- plexamur, cum te inter fratres et coepiscopos no-
tenus, omni contradictione et excusatione et ap- stros honorabile membrum et in domo Domini
pellatione cessantibus, infra triginta dies post re- columnam immobilem habeamus, non potuimus
ceptionem proesentium, quidquid oedificatum est in sine gravi offensa Creatoris deferre. Nec nobis in
Eccl. memorata expensis tuis facias penitus demo hac parte potes aliquid imputare cum secundum ;

liri, non obstante si etiam absens ab Ecclesia

eo traditionem canonicam, quando non nisi peccando
tua exstiteris (cum cautum sit etiam legitima
;
alicui consuli potest, tunc aestimare debet homo

sanctione ut, si is cui fuerat opus novum nuntia-
tum, ante remissionem aedificaverit,
cceperit jus sibi esse ita aedificatum habere, sib
debeat actio denegari) reducens prorsus in irri-
tum quidquid de instituendis ibidem canonicis et
quid faciat non habere. In ipsis etiam legibus sa_-
deinde agere cularibus invenitur ut quae facta laedunt pietatem,
33Stimationem, verecundiam nostram et generaliter
D qua. bonismoribus adversantur nec posse nos fa-
cere credendum. Super eo quoque non suffici-
sit

aliis ad ipsam ecclesiam pertinentibus a te vel a mus admirari quod cum dicta Ecclesia jamdudum
praedecessore tuo cognoscitur ordinatum, eorum quasi lapis offensionis fuerit et petra scandali, pro
redditibus ad statum pristinum revocatis quos ab qua nos et praedecessores nostri adversus te tuos-
obligatione praestiti juramenti, pro eo quod ibidem que proedecessores sumus moti et viri
ita graviter

instituti fuerunt, auctoritate nostra per te denun- religiosi pariter et prudentes monachi Cantuarien-
tiaripraecipimus absolutos. Cum enim amodo non ses, qui omnia dimiserunt pro Christo, tot labori-

teneat principale, quidquid ex eo vel ob id secutum bus et doloribus, tot mortibus et periculis personas
est, sub pramissa districtione decernimus irritan- etres non dubitaverunt frequenter exponere (quod
dum, sicut sancitum est traditione canonica et ci- procul dubio tam illi quam isti, ut dictum est,non
vili. Clericos proeterea qui in capella ipsa post in- fecisseut, nisi cognoscerent praemissa respicere

(194) Siricius in epistola ad Himer., cap. 7.

413 PONTIFIGATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 414

in grave Cantuarien.Ecclesiae detrimentum ; ut de p^ superius scriptum est usque fraternitatis vestrao lit-

aliisomittamus), tu saltem pro vitando tam gravi teras super facto ejusdem Ecclesiae nobis sub si-
gillis omnium pariter destinatas cum debita beni-
scandalo proximorum ab hujusmodi etiam tibi gnitate recepimus super eo non modicum admi-
;

probibitis non cessasti, eum sacrae Scripturae tes- rantes quod, sicut earum nobis serie intimastis,
timonio debueris didicisse quod licet opera illa quibusdam vestrum visum fuit nos fuisse multi-
quae sine mortali peccato dimitti non possunt,non pliciter circumventos, quando litteras nostras ei-
dem archiepiscopo et vobis ipsis suaer eodem ne-
sint pro vitando scandalo dimittenda nec ea debe-
gotio curavimus destinare. Sane, sicut litterae ve-
ant pro vitaudo scandalo comniitti quae sine mor- strae continebant, in prsemissam opinionem eos
tali peccato committi non possunt, ab his tamen qui de nobis talia aestimabant, quatuor induxe-
rant quae sequuntur. Quorum primum, secundum,
quae commilti possunt sine mortali peccato pari-
et ultimum erant indulgentiae piae recordationis
ter et dimitti,sit pro scandalo lollendo cessandum Urbani, Gregorii et Coelestini pontificum Homano-
et eis etiam pro vitando scandalo insistendum. rum, quae in nostra et fratrum nostrorum fuerunt
Unde Apostolus dicit : Si scandalizaretur frater, praesentia recitatae. Tertium, compositio facta per
charissimum in Christo filium nostrum Ricardum
carnem non comederem in xternum (I Cor. vm, 13),
illustrem regem Anglorum et venerabilem quoque
Et Dominus in Evangelio contra eos qui scandali fratrem nostrum W. Rothomagensem Archiepis-
praesentant materiam. Vse, inquit, hotnini illi per p> copum et quosdam alios iuter Archiepiscopum et
quem scandalum venit. Melius est ei ut suspendatur monachos memoratos. Quibus et aliis quai a nun-
tiis praefati Archiepiscopi allegata fuerunt, quali-
mola asinaria ad collum ejus et demergatur in pro-
ter ex parte monachorum ratione proevia fuerit
fundum [Matth. xvni, 0). Et licet majorum scanda- ohviatum, ut cognoscatis et approbetis plenius
lum sit vitandum, praecipue tamen vitandum est veritatem, universitati vestrae praesentibus litteris
scandalum pusillorum, juxta testimonium Verita- duximus explicandum. In primis siquidem prae-
fati nuntii, etc ex ordine sicut superius scriptum
tis : Qui scandulizaverit, inquit, unum de pusillis
est in litteris archiepiscopi. ln fine vero istarum addi-
istis minimis qui in me credunt, elc. (ibid.). Finis tum est ita. Quocirca, etc, ut supra in Regesto,
ergo his quae praemissa sunt a te de caetero taliler usque ad verbum revocare, propter quod malum
imponatur,quod praeteritae contradictionis rebellio nunquam committitur, bonum autem debet sae-
pius intermitti, majorem sibi animadversionem
per virtutem sequentis obedientiae valeat non im-
noverit imminere cum ferro sint abscindenda
;

merito expiari. vulnera, quae fomeutorum non sentiunt medici-

Datum Lateran. (195), Kal. Decembris, pontifl- nam.
catus nostri anno primo. Datum, Laterani xn Kal. Decembris, pontifica-
tus nostri anno primo).
CCCCXXXIII.
CCCCXXXIV.
CANTUARIEN. ECCLESI.E SUFFRAGANEIS.
Ne archiepiscopo suo oblemperent, qui summo ponli-
C LINCOLINIENSI ET HELIEN. EPISCOPIS ET ABBATI
S. EDMUNDI.
fici obedire contemnit.
Ut ablata ab archiepiscopo Cantuariensi monachis
(Datum, ut supra). restituant cum fructibus perceptis.
Cum ex injuncto nobis apostolatus offlcio, etc, (Laterani, xi Kal. Decembris).
fere ineumdem modum usque ad verbum innovare, Inter alia quro venerabili fratri nostro Cantua-
etc. Sane super praemissis, etc, fere in eumdem riensi Archiepiscopo super negotio capellae de
modum usque ad verbum non immerito expiari, ut Lamhee de fratrum cousilio, felicis recordationis
supra. Si vero, quod non credimus, etc. usque ad Urbani,Clementis et Ccelestini praedecessorum no-
verbum responsurum. Quocirca universitati vestrae strorumRomanorumpontificum vestigiis inhaeren-
de consilio fralrum nostrorum in virtitute obedi- tes,per apostolica scripta mandamus,illud speciali-
entiae districte proeeipimus quatenus, nisi saepe- ter continetur quod Ecclesias monachorum cum
dictus Arohiepiscopus infra praemissum tempus fructibus medio tempore perceptis, xeniis et aliis
mandatum nostrum duxerit ad effectum, vos ei
injuste ablatis, infra triginta dies post receptionem
nullam obedientiam vel reverentiam impendatis :
lilterarum nostrarum, etiamsi absens ab Ecclesia
quia justum est ut ei non obediatur a subditis, sua fuerit, eis restituere non moretur. Volentes
qui suo contemnit obedire praelato pro certo :
D autemutmandatumapostolicae sedisdebitam obti-
scituri quod si praeeepto apostolico in hac parte neat flrmitatem nec alicujus negligentia retarde.
praesumpseritis obviare, nos, auctore Deo,inobe- tur, discretioni vestrae per apostolica scripta di-
dientioe vestrae curabimus
animadversione de- stricte praecipimus quatenus,nisi dictus Archiepis-
bita respondere. Quod si forte nec sic eum- copus infra praefixum sibi tempus curaverit quod
dem Archiepiscopum poterimus ad bonum obe- mandavimus adimplere, vos omni contradictione,
dientiae revocare, etc, usque ad verbum medici- dilatione et appellatione cessantibus, ecclesias
nam. ipsas cum perceptis fructibus dictis monachis res-
Datum, ut supra. tituere non tardetis ; detentores ipsarum, si vobis
(Apud Gervasium monachum Cantuariensem sic le- in hac parte, imo nobis ipsis pra?sumpserint ob-
gitur : Innocentius episcopus servus servorum Dei
viare, pcena suspensionis et excommunicationis
venerabilibusfratribus Cantuariensis Ecclesiae suf-
fraganeis salutem et apostolicam benedictionem. etiam, si opus fuerit, percellentes, provisuri ut
Cum ex injuncto nobis apostolatus ofiicio, etc sicut Deum habentes prae oculis,sinc personarum acce-
(195) Apud Gervasium, xn.
 415 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIU. I. 416

ptione mandatura apostolicum taliter exsequami- A consequatur qui juxta propheticum testimonium
ni, quod devotionem vestram et nos commeudare liberavit pauperem a potente, et inopem cui non
possimus et Deus debeat acceptare.Quod si omnes erat adjutor.
his exsequendis nequiveritis interesse, duo ves- Datum Lalerani, xn Kal. Decembris,pontificatus
trum ea nihilominus exsequantur. nostri anno primo.
Datum Laterani, xi Kal. Decembris. CCCCXXXVL
CCGCXXXV. PRIORI ET CONVENTUI CANTUARIEN.
RICARDO ILLUSTRI REGI ANGLORUM. Consolaloria epistola in causa archiepiscopi et mona-
Ne rex istam rcstitutionem monachorum impcdiui. chorum.
(Laterani, xn Kal. Decembris). (Laterani, xu Kal. Decembris).
Inter alia quoe nos hortantur celsitudinis regia3 (196) Nisi viri prudentes essetis et sacrarum,ha-
titulis congaudere, illud tanquam memoriale,quia beretis scientiam Scripturarum, pro tribulationi-
personam tuam sincera charitate diligimus, multa bus quoe invenerunt vos nimis egeretis forsitan
gratiarum actione prosequimur, quod jamdudum consolationibus aliorum. Sed imitatores apostolo-
nos regiis apicibus rogavisti ut pro nullo debere- rum effecti.ut relictis omnibus liberius sequi pos-
mus in his qua? agimus a justitiae tramite devia- g sitis Christum pauperem et egenum, amissionem
re nec illud luit in eisdem litteris praHermis-
; temporalium, quai debetis cum Apostolo reputare
sum, unde circumspectionem regiam dignis lau- tanquam stercora,ut Christum lucrifacere valeatis,
dibus oommendanius,ut si forte a nobis interdum excipere cum gaudio vos oportet, nec pro ea,sicu'
aliquid postularet quod esset obvium rationi, no- caeteri hominum contristari, ne per immoderatum
lebat aliquatenus exaudiri. Nos ergo, praoler offi- dolorem, postquam manum misistis ad fortia, re-
cii nostri debitum, ex quo cum, licet indigni,tem- tro aspicere comprobemini et manna contempto
pus acceperimus justitiam judicandi, universis et ad .Egypti pepones et allia et ollas carnium aspi-
singulis in jure suo existimus debil,ores,regia?pru- rare.Cum itaque non sint condignse passiones hu-
dentioe salutaribus exhortationibus invilati et vo- jus temporis ad futuram gloriam quae revelabitur
lentes regia via prudenter incedere nec declinare in nobis, monemus universitatem vestram et ex-
ad dexteram vel sinistram,nuper in praesentia no- hortamur in Domino quatenus ad memoriam re-
stra nuntiis venerabilis fratris nostri archiepisco- vocantes quod tribulatio patientiam operatur, pa-
pi et dilectis monachis Cantuarien.
filiis... et... tientia vero spem, spes autem, secundum Aposto-
constitutis, in facto capelhe de I.amhee de com- lum, non confundit, ex hoc ipso gratias agetis Al-
muni consilio fratrum nostrorum processimus si- ^ tissimo, quod illi de quibus indubitatam fiduciam
cut nobis fuit divinitus revelatum et litterao quas ** habebatis, retribuentes mala pro bonis vobis non
eidem archiepiscopo et venerabilibus fratribusno- cessant detrahere, quia sequimini bonitatem ; et
strisCantuarien.Ecclesiae suffraganeis deslinamus quanto mundus qui vos odit, quia de mundo non
continent evidenter.Ut autem mandatum nostrum, estis, (alioquin quod suum esset diligeret) perse-
quod de pura conscientia,Deo teste,processit ; libe- cutiones vobis excitat graviores, tanto amplius
rius valeat adimpleri, serenitatem regiam prece Patri luminum, a quo est omne datum optimum
qua possumus et affectione rogamus quatenus his et omne donum perfectum, in gratiarum actioni-
quaa anobis facta sunt benignius
annuendo,non sit bus assurgatis, qui vobis dedit patientiam in ad-
impedimento quo minus debeant juxta rescripti versis.Despecta est enim confessio quam facitpro-
nostri seriem effectui mancipari ;
quin potius, si speritas, teste Scriptura, quaa dicit : Confitebitur
quis se, quod vix credimus, duceret opponendum, tibi, cum benefeceris ei (Psal. xlvih, 19). Sed illa
ejus audacia qusesumus potestate tibi tradita repri- magni momenti debet existere, quam non adimit
matur ut mandata sedis apostolicae debitam obti-
; vis doloris, ejus exemplo qui ait Si bona suscepi-
:

neant firmitatem.Alioquin,quantumcunque magni.
ficentiam luam in Domino diligamus, et sibi veli-
mus,quantum cum Deo possumus,honeste deferre,
contemptum apostolicoe sedis et nostrum non pote.
rimus ajquanimiter sustinere sed eos qui se oppo-
; testimonium liberavit pauperem a potente,et ino-
nere nostris in hacparte jussionibus attentabunt>
pcena magistra docere curabimus quam durum sit
contra slimulum calcitrare. Provideat igitur regia
celsitudo quod ita preces apostolicas in hac parte
diligenterexaudiat,sicutpelitionessuasapudsedem
apostolicam cupitetiam in majoribus exaudiri:pro-
curans altentius ut prosfatos monachos, quos sub
protectione nostra suscepimus, ne minores a majo-
ribusoppriiinuitur.dexterasuaipoteiitiaiprotegat.et
dofendat; ut apud eum ajternae retributionis pramiia
(199) Vide infra epist. 584.
mus de manu Domini, mala quare non suslineamus ?
Sicut Domino placuit, ita factum est. Sit nomen Do-
D mini benedictum (Job. n, 10). Nos autem, qui locum
ejus, licet indigni,tenemus qui juxta propheticum
pem cui non erat adjutor, affectu paterno vestris
doloribus condolentes, non attendimus contra vos
vultum potentis,sed ut oppressionibus vestris finis
debitusimpoiiatur,spesolaretributionisaeternsePe-
tri gladium exeruimus ad juslitiam faciendam; dis-
cretionem vestram rogantes attentius et obsecran-
tes inDomino quatenus lianc nobis retribuatis merce-
demutapud misericordissimum judicem pro pec-
catis nostris precesetlacrymas effundatis, puras ad
eum manus sine disceptatione levantes, ut injun-
417 PONTIFICATUS ANNO I. CHRISTI 1198. 418
tura nobis apostolatus officium ad laudem etglo- A labores subierit transmarinos et tibi et aliisonmi-
riamnominissui,adbonoremetprofectumEcclesia! bus summa sitsollicitudine satagendum ut regnum
et redemptioueni et salutem aninue nostraa couce- Cypri non debeat aliqua tempestate turbari,
sed
dat et faciat adimplere. tranquiliiiate gaudere, cum de regno illo Hieroso-
Datum Laterani, xu Kal. Decembris. lymitano. ut proponitur, multa subventionis com-
CCCCXXXVII. moda ministrentur, nobilitatem tuam rogamus,
AMERICO ILLUSTRI REGI ET A. REGIN.E UIEBOSOLV- nioueraus ac per apostolica scripta mandamus qua-
KITAN. tenus prsescripto regi.si quando necesse habuerit,
Regnum Hierosolymitanum snb protectione apostolica ad defensionem regni Cypri sic libenter et efflcaci-
recipit. ter.quantum salva defensione terrae sanctae potue-
(Laterani, iv Non. Decembris.) ris, auxilium tuum impendas,
quod idem rex gra-
Cum qua pedes Christi steterunt
terra saucta,in tum merito habere debeat et acceptum.et tu tan-
et salutem nostram Deus Rexante saecula dignatus quam catholicus princeps ad ea quas terrse Hiero-
est operari, sub protectione semper debeat sedis solymitana? commodum respiciunt et augmentum,
apostoliea-pernianere.quae Domino disponentema- videaris sollicitus et attentus.
ter essemeruitgeneralis;licet orunibus(197)advin- r> Datum, ut supra.
dicandam injuriam Jesu Christi et ipsius terrassuc- In e. m. nobili viro prindpi AnHocheno. In e. f.
cursuniaccedentibusmunimenprotectionisaposto- m. magistro et fratribus mililix Ternpli. In e. m.
f.
licffi largiamur,vobis lamen qui terra; illi tempora- magistro et fratribus Hospitalis Hierosol.
liter prreesse noscimini, tanto libentius favorem et
CCCCXXXIX.
gratiamapostolicam impertimur,quanto patrocinio
UNIOERSIS HAB1TATORIBU3 HIEROSOLYMITAN.E
et auxilio uostro amplius indigetis et tam regnum
PROVINCI.E.
vestrum quam vos habemus inter alios mundi prin-
cipes chariores. Eapropter, charissimi in Christo Ot hi quibus votum adeundi Hierosolymam
adimitur,
filii, vestris justis petitionibus grato concurrentes aliquam pecuniam ad bellum sacrum nihilominus
assensu, personas vestras,regnum Hierosolymita- dare teneantur.

num et ca?teraomniaqua3nuncrationabiliter possi- (Datum, ut supra.)

detis vel in anteajustis modis, praestante Domino, Licet quisque teneatur Domino votum reddere
poteritis adipisci sub beati Petri et nostra protec- quod emittit.vovenlis tamen atiendendus affec-
est
tione suscipimus et prsesentis scripti pagina coni- tus potius quam cum
ab exsecutione voti
effectus,
uiuiiimus. Deeernimus ergo, etc. necessitateretrahiturquoddevotedisposueratadim-
Datum Laterani, iv Nonas Decembris. G plere. Cum enim
ad vindicandam injuriam Jesu
CCCCXXXVIII. Christi, et terrae sanctae
succursum, universos as-
COMITI TRIPOLITAN. siduis exhortationibus invitemuset illuc acceden-
Ut regi Cypri contra Saracenos decertanti in con- tibus de Deiconfisi misericordiaomnium
peccato-
servando et gubernando regno auxilio sit. rum suorum veniam et vitam promittamusaiternam,
(Datum, «( supra.) nullatenus reputamus indignum, si habitatoribus
In afflictione terrse sancta\ quam Dorainus pre- ipsiuSj qui vovent sanctorum limina visitare,de
be-
tioso sanguine comparavit, nos vehementeraflligi- nignitate sedis apostolica? in terra ipsa, quae pec-
mur et dolor noster quotidie innovatur,donec eam catis exigentibus et rerum penuria premitur et
pristinaj reslitutam cognoverimus lihertati.Sane li- assiduis indiget defensoribus,damus licentiam re-
cet instantia nostra quotidiana sit omnium Eccle- manendi, ne, quod absit!dum personis terra ipsa
siarum sollicitudo continua, pnecipuum tamen ad minuitur et expensis etiam vacuatur, contra Chri-
liberationem Dominici sepulcri nos et fratres no- stianos praBvaJeant Philistasi et diu detineant san-
stri sollicitudinis studium exercemus,ad subventio- ctuarium Domini quod ceperunt.Quia igitur votum,
nem ipsius cunctos assiduis exhortationibus mvi- cum requirit necessitas, polest et debet in pietatis
tantes.Nuper autem cum litteris plurium de parti- J)
opus aliud commutari.universitati vestra! auctori-
bus transmarinis sedi fuisset apostolicee nuntiatuni tate pnesenliuin duximus indulgendum, ut si qui

quod charissimum in Cbristo filiumnostrum Aime- vestrum voverint sanctorum liinina visitare, de
ricuni illustrera regem Cypri tu et alii unanirai- auctoritate sedis apostolicae a voti exsecutione ta-
ter elegeratis in regem.per quem transmarinaa ter- liter se noverint absolutos,ut expensas,quas factu-

rae tam ex districtione personaequamaflluentia.re- ri eraut in via, de religiosoruin virorum consilio

ium creditis possc salubrius provideri, eum a quo pro reaedificatione murorum et stipendiis militum
bonum omne proeedit buniiliter exoravimus ut re- sine dimiuutione quaiibet largiantur et pro labore
gem ipsum de inimicis Christiani nominis faciat itineris dignum aliquid Doniiuo recompensent.
triumphare. Cum igitur prwdictus rex, sicut etiam Datum, ut supra.
in litteris nobis transmissis perspicitur contineri, In eumdem modum unircrsis habitatoribus Antio-
quietem regni Cypri dimiseritetpro Christi nomine chen. provincitB.

(197) Vide infra epist. 318.

Patrol CCXIV. 14
419 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 420

CCCCXL. A. cen.electi; vel quia vos metu saecularium in prae-

ENSCOPO ACCONEN. judicium libertatis ecclesiasticae timebataliquidat-

A"e cai numerus augeatur ultra faoultates. tentare, aliasque causas rationabiles assignasset,
(Datum, iii supra.) appellatione ipsa in pra?sentia venerabilis fratris
Licel ad ampliandum divini aominis cultum in nostri arcliiepiscopi et dilectorum filiorum capituli

singulis Ecclesiis teneamus pastoralem sollicitudi- Rothomagen. nuntios posteainno-

in scriptisetper

11,111adhibere, illuni tamen modum in his sequi vata, cum accedere in persona propria non
illuc

nos convenit et servare, ne minoratis Ecclesiarum auderet, vos W. Tollermen. clericum Senescalci
facultatihus et multiplicitatibus expensis.ministro- Normannia? infra sacros ordines tunc temporis,
rum in eis numerus augeatur.Eapropter.venerabilis sicut dieitur, constitutum in fraudem ordinari fe-

in Christo frater, tuis precibus annuentes,auctori- cistis et in octavis sancta? Crucis elegistis ipsum

late prasentium fortiusinbibemus,ne Acconen.Ec- postquam dictus magister iter arripuit ad nos ve-
ilesia,priusquam integritati, quam ante provincise niendi,licet contra ipsum W.coram te, fili decane,
orientalis occupationem habnerat, fuerit restituta, et quibusdam aliis de ipso capitulo a dicto magi-

perquemquam majori fratrum numerositate gra slro fuerit specialiter appellatum quia et prorsus ;

vetur quam tempore suae felicitatis habebat Nulli g illileratus erat et propter alia multa minus ido-

ergo omnino, etc, nostrse inhibitionis, etc. neus pontiflcali officio videbatur et in eadem Ec-
Datum, ui supra. clesia per intrusionem eligi laborabat.Cum autem

CCCCXLI. appellatione rationabiliter interposita secundum

SANCIO ILLUSTRI REGI PORTUG ALENSI.
constitutiones canonicas niliil sit innovandum,nos
llecipitur ipse et regnum et omnia bona >u<i sub apostolicae sedis contemptum et nostrum nolentes
protectione sedis apostolicx.
sicut nec debemus, surdis auribus pertransire,
(Datum, at supra.)
universitati vestrae per apostolica scripta manda-
mus atque prascipimus quatenus aliquos ex vobis
(198) In eminenti sedis apostolicae specula,dispo-
usque ad Dominicam qua cautatur Lxtare Jeru-
nente Domino,constituli, sic nos convenit ad uni-
versos et singulos aciem nostrae considerationis
saleinproxime venturam, remoto appellationis ob-
staculo, ad nostram praesentiam transmittatis, de
extendere, ut propinqui et longe positi non rema-
prsemissis excessibus responsuros attentius pro-
neant aposlolicae benignitatis expertes, qui ab ea :

visuri ne circa pra?missum factum procedere prae-

protegi cum devotione requirunt.Cum enim Rom.
Ecclesia te quadam
dilectionis praerogativa inter sumatis,donec de bis qua? pnemisimus cognoscen-
aios mundi principes amplexetur, et tu etpraede- r tes,de nostro beneplacito vos curaverimus reddere
cessores tui ei semper fideles exstiteritis et devoti, certiores.

petitionibus tuis,quolies offeruntur nobis,quautum Datum Laterani, vn Idus Decembris.

cum Deo possumus, tanto libentius favorem apo- CCCCXLIII.
stolicum impertimur,quanto et personam tuam et ROTOMAGEN. ARCHIEPISC
regnum tibi commissum,utpote quod est Rom.Ec- Ejusdem fere argumenti.
clesia? censuale, sinceriori charitate diligimus.Ea-
(Laterani, Non. Decembris.)

propter, cbarissime in Christo fili,tuis justis pre- Accedens,etc.,w«/ue ad verbum iiinovandum fra- ;

cibus grato eoncurrentes assensu, personam tuam ternitati tua?,de qua plenam fiduciam obtinemus,

et regnum Portugalen. cum omnibus qua? inprae- per apostolica scripta mandamusatque praecipimus
sentiarum rationabiliter possides aut in futurum quatenus circa prwmissum negotium ad conflrma-
tionem cujusquamvelconsecrationem appellatione
j ustis modis praestante Domino poteris adipisci,sub

proteclione suscipimus et
remota procedere non attentes, donec a nobis de-
beati Petri et nostra
praesentis scripti pagina communimus.Decernimus liberatum fuerit quid sit de liis quae praemisimus

crgo ut nulli omnino, etc.

faciendum cum sine contemptu apostolicae sedis
;

et nostro contrarium fieri non valeret, nec nobis

Datum, ut supra.
D injurias velimus a nostris fratribus et coepiscopis
CCCCXLII.
irrogari, qui jura eorum servare cupimus illi-
DECANO ET CAPITULO AHRINCEN.
bata.
Ut lite et appeliatiorie pendente attentata revocentur.
(Laterani, vu Id. Decembris.)
Datum Laterani, Nonis Decembris.
CCCCXLIV.
Accedens ad apostolicam sedem dilectii6 filius...
OPSALEN. EPI3C0P0.
de Aquila magister scholarum Abrincen.sua nobis
insinuatione monstravitquod cum olim coram De illegitimis non ordinandis, nec ad dignitates
vbis nostram audientiam appellasset, ne ad ali- eligetidis.

cujus electionespersonaenobisprocederetis aliqua- (Laterani, Non. Decembris.)

tenus iuconsultis, vel quia nihil certum statutum Ad nostram noveris audientiampervenisse quod
erat a nobis super translatione magistri W.Abrin- cum quamplurimi Suetia? clerici non sint de legi-

(19S) Vide supra epist. 99, et infra epist. 448 et seq.

 421 PONTIFICATUS ANNO
timo toro suscepti, qm ob sure generationis eru-
bescentiam altioris gradus culmen appetere nulla
praesumptione deberent, contra constitutionem in
Lateran. concilio provida deliberatione innovatam
nullatenus metusnte3,episcopatuum digni-
v 'iiire
tates inverecunde nimiuni obtinere contendunl,
cum id fieri districlius in consilio ipso vetetur; et
quamvis adversus hujusmodi praesumptores,
accepimus, venerabilis fraternoster archiepiscopus
Lundensissaepecomminationesintenderit,etaretius
iuhibueritne talequid proesuraereturulterius.nihi-
lominus praesumunt agere perniciosius quod veta-
tur. Nuper etiam, sicut nostris est auribus sug-
gestum, cum tres clerici de legitimo matrimonio
non succepti, in tribus Ecclesiis cathedralibus ad-
versus ea quae superiu-; annolavimus electifuissent,
bonas memoriae praedecessori tuo, cujus erant Ec-
clesire ilhe jurisdictioni subjectae, districtius vetuit
ne illorum electionem ratam haberet vel eis
crationis munus impendere attentaret. Verum
constitutionipraedictaeac inhibitioniejusdemarchi-
cpiscopi obviare non metuens, duos eorum in epi-
scopos consecravit. Quod praefatus archiepiscopus
nolens relinquere impunitum, episcopos illos ab
officio inique recepto et consecrationem terlii a
complemento suspendit. Quia vero illius terrae ho-
mines sunt adhuc rudes in fide ac inter eos pro
hujusmodi clericorum excessibus antiqui hostis in-
vidia stimulante, scandalum non modioum, sicut
exortum, discretioni tuae per apostolica
dicitur, est
scripta mandamus
atque praecipimus quatenus in-
quiras super pramissis omnibus veritatem et si
i i?m noveris ita esse, episcopos illos a pontificali
officio, sublato appellationis etcontradictionis ob-
staculo, servato juris ordine, nostra fretus aucto-
ritatedeponas et electionem tertii decernas irritam
etinanem: ex parte tuaet nostra districlius inhi-
bens ne aliqui personas hujusmodi in pontifices
prajsumant aliquatenus nominare. Quod si forte
prassumpserint, tam electores quara eosquielectio-
nem praesumpluose suscepcrint,ab ofticiis et bene-
ticiis sine qualibet diiatione suspendas et si re- ;
sliterint contumaciter, ab eis reddas penitus alie-
nos. Si vero mandatum nostrum nonduxeriseffectuj
niancipandum, noveris nosprsedicto archiepiscopo
dedisse firmiter in mandatis ut, te in praodictorum
exsecutione cessanle, ipse auctoritate nostra quod
mandaraus exsequi sublato appellationis obstaculo
iii iii omittat.
Datum Laterani Nonis Decembris.
Scriptum cst super liuc Lunden. archiepiscopo.
CCCCXLV.
EPISCOPO PETBAGORICEN.
I, CIIRISTI 1198. 422
A dere ut per studium nostrce sollicitudinis in statu
debitu vuleant conservari. Etquoniam ubique prse-
sentia corporali adesse non possumus, perfratreset
coepiscopos nostros, qui sunt in partem sollicitudi-
nis evocati, adrectum ordinem reduci volumus quae
in eis inordinatefuerint attenfata, et in statum con-
gruum reformari, ut pcrsonas constitutae in eis ad
sicut ecclesiastica obsequia prosequenda juxta doctri-
nam canonicam divinse servitutis cultibus vigilanter
intendaut, etcunctis recto progredientibus ordine
Dominus etpropitialornoster digne in ministrorum
suorum operibus collaudetur.Nos igitur, venerabi-
lis in Cbristo frater, tuisjustis precibus grato con-
currentes assensu, ut in ecclesia Sancti Stephani,
in qua pontificalis administrationis oficium assum-
psisti et in ecclesia Beati Frontonis, in qua curam
geris abbatis, super correctione ordinis el aliis ec-
clesiasticis constitutionibus cum majori parte capi-
conse- tuli, prout ipsisecclesiisexpedierit,valeasordinare
ille
seu statuere quod fuerit statuendum et corrigere
corrigenda, liberam tibi sublato appellationis obs-
taculo auctoritate apostolica tribuimus facultatem
nisi a paucioribus juxtaconstituta Lateranen. con-
rationabile aliquid objeclum fuerit et osten-
cilii
sum. Nulli ergo elc.
Datum, ut supra.
CCCCXLVI.
EIOEM.
Ut vwji iiioiiwiii in ruiwhia retrudantur.
(Laterani, vi ld. Uecembri.)
Ad audientiam apostolatus nostri pervenit quod
G quidam monachi
;
et canonici regalanu singuli per
cellas singuIascontraLateranensisinterdictumcon-
cilii pertuam dicecesim in Ecclesiao scandalum de-
morantur.SuperquoprudenliffituaeauctoritatepraG-
sentiura indulgemus ut tales, nullius contradictio-
nis vel appellationis obstaculo, auctoritate nostra
compellendi liberam haheas potestatein ut ad clau-
strura suum redeant, vel tres aut duos ad minus de
fratribus suis assumant secum, sicut in eodem con-
cilio institutura esse dignoscitur, permansuros.Su-
per eo veroquod pra^terea postulasti,ut cumseepius
inter quoslibet sub examine tuo controversiasusci-
tata, pro parte altera senes aut valetudinarii produ-
canturet timeatur ne deficienlibus illis,partisillius
debeat justitia deperire, tibi hujusmodi adraitlere
p. liceat, fraternitati tuae nihiloiiiinus duximus conce-
dendum ut tales, sive partes praosentes fuerint vel
altera forte contumaciter absens, sicut juris ratio
postulat, contradictione et appellatione cessante,
ad perhibendum testimonium veritati recipias et
admittas.
Datum Laterani, vi Idus Decembris.

Ditur ilti poteslas cisitandi cmiobia et eeclcsias con- CCCCXLVU.

stituendi, corriyendi abusus, etc. TUBONEN. ARCHIEPISCOPO.
(Datuni, iil supra.) Quod episcopos ad aliam Ecclesiam transferre nemini
liceat nisi Rom. pontifici.
Cum nobis, licet iinmerilis, in specula sedis ap.
constitutis omnium Ecclesiarum sit generalis cura (Lateraui, in Non. Decembris.j

commissa, nos attente convenit ac sollicite provi- Cumfortius sit spirituale vinculum quam carnale
4-2.1 INNOCENTII
dubitarinon dcbetquin omnipotens Deus spirituale
conjugium quod cst inter episcopum et Ecclesiara
suo tantum judicio reservaveril dissolvendum, qui
dissolutionemcarnalisconjugii,quodestinterviium
etfeminam, suo tantum judicio reservavit, praeci-
piens ut quos Deus conjunx.it, homo non separet.
Non enim humana sed divina potius potestate con-
jugium spirituale dissolvitur, cum per translatio-
nem vel depositionem aut etiam cessionem auctori-
tateRom.pontilicis,quem eonstatessevicariumJesu
Christi, episcopus ab Ecclesia removetur. Et ideo
tria haec qure praemisimus non tam constitutione
canonica, quam institutione divina soli sunt Ro-
mano pontifici reservata. Sicut autem episcopus con-
secratus sine licentia Rom, pontiticis suam non de-
bet Ecclesiam derelinquere, sic electus confirma-
.-_-:
tu9 praeterejus
A
assensum suam deserere :. „..
nequit ec-
clesiam, cui est matrimonialiteralligatus cum non
debeat in dubium revocariquin, postelectionemet
confirmationem canonicam, inter personas eligen-
tium et electi conjugium sit spiritualecontractum.
Quia inveniaturin canone (199) quod si electus
licet
ultra quinque menses per suam negligentiam reti-
nuerit viduatam Ecclesiam necibi nec alibi conse-
crationis donum non tamen intelligitur
percipiat,
Ecclesia viduata quasi sponsum non habeat sed
quia cum sponsus ejus nondum sit
adhucquoadquaedamquasi virimanet solatio desti-
tuta. Nos ergo, qui sacra docente Scriptura, mone-
mur ne nostrum alii demushonorem,quoniamapo-
innotueratquod
stolatui nostro multis referentibus
tu magistrum W. de Chimeleio, qui electus fuerat
in Abrincen. episcopum, et per metropolitanum
suum postea eonflrmatus, diutius tam in spirituali-
bus quam in temporalibus ministrarat, in Andega-
ven. Ecclesiam proeter apostolicae sedis auctorita-
tem praesumpsisti transferre et episcopum conse-
crare, quem et venerabilis frater noster Rothoma-
gen. archiepiscopusprrcter apostolieoasedismanda-
tum absolvit et ei tribuit licentiam transeundi ve-
nerabili fratri nostro Bituricen. archiepiscopo, de
quo plenam fiduciam obtinemus, dedimus
datis ut, inquisita super hoc plenius veritate,
gestam taliter inveniret, te et Rothomagen. arcbi-
episcopum.quisaltemapostolicamsedemsuper hoc
consulere debuistis, a confirmatione pariter et con-
secratione pontificum, memoratum vero
secutione pontificalis officii, nostra fretus auetori-
tate, suspenderet. Qui mandati nostri diligens ex-
secutor, super quodevotionemejusdignagratiarum
prosequimuractione, cum per confessionem spon-
taneam ei de veritate negotii constitisset te et di-
ctum archiepiscopum j uxta tenorem apostolici man-
dati suspendit. Quia vero tu et dictus archiepisco-
pus nobis humiliter et devote per nuntios et litteras
supplicastis ut veniam dantes errori, quia non ex
malignitate sed ex simplicitate peccastis,
(199) Cap. Quoniam 100. Dist. Vide supra
(200) Vide supra epist. 441.
III PP. REf.ESTORUM LIR. I.
424
A etiam et urgens necessitas et evidens utilitas Ande-
gaven. Ecclesiw postularet, quoniam in aliam per-
sonam idoneam non poterant convenire, vestris
canis misericorditer parceremus, ne vitam in con-
fusione ullatenus fmiretis. Nos, qui personam tuam
sincera charitate di.ligimus et tuo, quantum cum
Deo possumus, intendimus honori deferre, cum te
inter fratres et coepiscopos nostros membrum ho-
norabile reputemus et confessionem spontaneam et
supplicationem devotam benignius attendentes, de
consueta Rom. sedis clementia pcenam inflictam
duximus relaxandam : venerabili fratri nostro Bitu.
ricen. archiepiscopo per apostolica scripta man-
dantes quatenu9 pra?jatum Rothomagen. ar-
te et
chiepiscopum a pcena suspensionis publice denun-
tiet absolutos
D -. ._-___
Datum Laterani, iii Nonas Decembris.
: I)> eumdem fere modum Rothomagen.
archiepiseopo
Scriptum est super hoc Bituricen. archiepiscopo.
CCCCXLVIII.
REGI POHTUGALL*.
Ut promissum Rom. Ecclesix eensum persolvat.
(Laterani, v Id. Decembris.)
(200)Ineosumuspropositoconstituti,utpersonam
tuam mundi principes praerogativa dile-
inter alios
; quantum euni Deo possu-
ctionis et gratiae velimus,
consecratus, mus,honorare. Adqu;e nimirum illudnecimmerito
specialiter nos inducit, quod regnum tibi commis-
sum ab inclytas recordationis progenitoribus tuis
Ecclesiae Romanse constitutum est censuale. Unde
per dilectos filios Joannem Ovezi et Egeas Petri
G fratres Hospitalis Hierosolymitani pro annuo censu
qualuor unciarum auri, quas magnitudo regia re-
cognovit ratione temporis a Lateran. concilio jam
elapsi, quingentos et quatuormorabatinos ad sug-
gestionem dilecti filii fratris Rainerii nuntii nostri
nobis regia serenitas destinavit quod debita pro- :
sequimur gratiarum actione. Quia verode milleau-
reis a dicto patre tuo bonae memoriae Alexandro
: pradecessori nostro donatis et de centum censuali-
bus annuatim solvendis, est nescire professusveri-
inman- tatem,sed omniadiscutienda nostro examini reser-
si rem vabas : nos volentes omnem ambiguitatem a tuo pe-
ctore peni tus amovere, rescriptum incly t» memoriao
Alpbonsi patristui, sicut in registro ejusdem prae-
decessoris nostri cui donatio facta fuit de verbo ad
W. ab ex- rj verbum invenimus, celsitudini tuasprajsentibusin-
clusum litteris lideliter destinamus. Quocirca nobi-
rogamus attentius etmonemus,qua-
litatem regiam
lenus parentum inhoerens vestigiis, utsicut es suc-
cessor in regno, ita et voti successor existas, qua;
pro salute sua pariter et suorum Christi vicario
concesserunt, liberaliteret sine difficultatequalibet
persolvas. Ex quo, praeter a;ternae remunerationis
praemium, temporaliter quoque libi et regno tuo
per apostolicae sedis protectionem et gratiam multa
cum id provenirepoterunt incrementa neque contrarium ;
epist. 117, et infra epist. 502, 532.
425 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 426

posses sine offensa Creatoris efficere qui, etsi de :

A carium sacerdotem, ipsam Ecclesiam sanguinis ef-
aliarum Ecclesiarum injuriis graviter offendatur, fusione foedasset, usque adreconciliationem divina
tanto gravius adversus eos qui apostolicae sedisjura ihidem interdixisti officia celebrari. Sed nihilomi-
illicite detinent commovetur, quanto forlius pec- nus ipsi divina iu ea officia celebrarunt. Sacerdotes
care videntur qui ejus quas caput est omnium et insuper undecunque venientes ad eos, de quorum
magistra non sinepra<sumptione sacrilega jurain- etiam conversatione et ordinatione nulla certitudo
vadere non formidant. prorsus habetur,ad divinum officium sibi celebran-
Datum Laterani, v Idus Decembris. dunirecipiunt.episcoporum assensu minime requi-
CCCCXLIX. sito alios etiam presbyteros ab officio suspensos
;

FRATRI RAYNERIO. per episcopos suos pro suorum exigentia merito-

Ut regem Portugallix ad persolvendum Romansc Ec- rum, iidem, cum sint laici, ad officia restituunt
clesiae annuum censum adhortetur. exsequenda. Quidam praeterea cum uxoribus suis
(Dalum ut supra.) in domibus propriis commorantur quos, eo quod ;

(201) Sicut nobis per tuas litteras intimasti,cha- eis de suis aliquid conferunt annuatim, ita emau-
rissimus in Christo filius noster illustris rex Portu- cipare contendunt, ut aliis secundum leges terrae
nuper nobis pro annuocensuquatuoruncia-
galliaa g de sibi objectis respondere minime teneantur. Ve-
rum coram te recognovit, quingentos et
auri, quas rum quia privilegium meretur amittere qui per-
quatuor morabatinos fratri A. magistro Hierosoly- missa sibi abutitur libertate (203), fraternitati tuae
mitani Hospitalis in Hispania nostro nomine assi- perapostolica scripta mandamus quatenussi quos
gnavit, quos idem hospitalarius nobis nuper sine clericos seu sacerdotesautlaicos a praedictisfratri-
diminutione transmisit. Super aliis vero de quibus buspro colligendis eleemosyniscrucefalsosignatos
idem rex se nescire professus est veritatem et quoe inveneris, his a quibus ipsos missos fuisse consti-
noslro examini discutienda commisit, per rescrip- terit, per totam provinciam tuam, nostrafretus au-
tum donationisbona recordationisAlexandro
1
papoa toritate, exhortationis hujusmodi officium interdi-
praedecessori nostro factae ab inclytaB memoriaj Al- cas; missos etiam, si laici fuerint, excommunica-
phonso patre ipsius quod ipsi nostris inclu-
regis, tionis mucrone percellas ; si clerici vel presbyteri
suum litteris destinamus, eum reddimuscertiorem fuerint, ab officio beneficioque suspendas, nullo
Tu autem eumdem diligentius moneas et inducas ut prorsus privilegii beneficio vel appellationis refu-
sicut in regno ita et in voto patri succedens, obla- gio (204) pranalente. Eos vero quos in prffidicta
tum vicario Jesu Christi sine qualibet diminutione ecclesia lege tibi dicecesana subjecta post interdi-
persolvat quod non posset sine grandi sacrilegio
p ctum tuum divina celebrasse cognoveris, ejusdem
retinere. pcena suspensionis involvens,in ea, donec reconci-
Datum, ut supra. liata fuerit, quemadmodum sacra praecipiunt insti-
CCCCL. tuta, officianon permittas divina celebrari. Presby-
ARCHIEPISCOPO LUNDEN. teros etiam suspensos ab episcopissuisetperdictos
Ut eleemosynarum collectores pii et boni ordinentur, fratresad officia sua temere restitutos, in eamdem
quipopulum offendebant.
rejectis illis
suspensionis sententiam nostra fretus auctoritate
(Datum ut supra.) reducas. Alios vero quos ad respondeudum aliis se-
(202) Tuarum nos tenor litterarum edocuit quod cundum leges terree pro praemissa causa asserunt
fratres Hospitalis sancti Joannis laici et illiterati
non teneri, nolumus excusari, quin eos ad respon-
ad partesillasmittunturproeleemosyniscolligendis dendum, sublato appellationis impedimento, com-
quas populus ex devotioneprosustentationepaupe- pellas.
rum prsefato loco mittere consuevit. Quiavero non Datum, ut supra.
sufficiunt per selocaomnia circumire, sibi clericos CCCCLI.
sacerdotes, laicos, etiam rudes, non religiosos,sed CANONICIS NOVARIEN.
innequitiis exercitatos assumunt.eorum pectoribus Significat se confirmasse sententiam pro ipsis latam
crucis characterem imponentes. Cumque gulae et JJ
contra Albertum Siccum.
ebrietati deserviant, se valde inhonestos in aliis (Laterani, vi Id. Dec.embris.)
ostendentes clerum et populum graviter scandali- (205) Causam quae inter vos et dilectum filium
zant, cum ipsi laici prioratuum fungantur officiis et Albertum Siccum clericum super prabenda Nova-
tam clericis quam sacerdotibus praeponantur
et ; rien. Eeclesire vertebatur, quoe quondam fuit vene-

non solum episcopis inobedientes existunt, verum qua

rabilis fratris nostri P. Novarien. episcopi, de
etiamquasdam immunitates,tanquam ab apostolica se dicebat idem Albertusper bonaa memoriae B. pa-
sede sibi indultas prassumunt sibi temerevindicare. pam pra?decessorem nostrum fuisse per annulum
Cum enimin quadam Ecclesia baplismali eis a luo investilum, coram nobis diutius ventilatam venera-
praedecessore collata quidam nuperpercutiens vi- bili tandem fratri nostro Lauden. episcopo de con-

(201) Vide supra epist. IU. (204) 1 i i tertia Collect. remedw.

(202) Cap. Tuarum Ile privilegiis. (205) Cap. Causam, De sententia et e judicata.
(203) In Tertia Collect. potestate. Vide supra epist. 39 et seq.
427 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. I. 428

sensu parUumappellationeremotacommisinmster- \ posses ulterius ministrare quibus, de rebus tui s ;

minandam. Qui. sicul ex litteris ejus accepimus, condito testaniento et facta renuntiatione in scri-
utriusque partis rationibus plenius intellectis, pro ptis, eligendi pontificem et providendi Ecclesisesuae

vobis contra dictum Albertum difflnitivam senten- facullatem liberam tribuisti. Post luec autem ad
tianfpromulgavit a qua fuit ad nostram audien-
: suggestionem et instantiam quorumdam militum et
tiam appellatum. Dicto igiturAlberto et magistro I. etiamclericorum, te ad episcopatum denuo proprio
el V. procuratoribus ecclesiaa vestrae in nostrapro- motu reverso, cum in parte ipsius dioecesis tanquam
idem Albertus pro-
lioc praesentia eonstitutis, episcopus ministrares, Aragones et Brabancones
bare multipliciter nitebatnr sententiam ipsamini- cum vicinis militibus in manu forti ad Urgellen.
quelatamfuisseac propterhoc deberenon immerito ecclesiam et hostiliter accedentes, eam bonis om-
retractari : dictis procuratoribus vestris defenden- nibus spoliarunt, pannos sericos, ornamenta om-
tihus sententiam et eam petentibus confirmationis nia, calices et cruces argenteas asportantes et pa-
nostrae pi aesidio communiri. Nos i^itur, auditis qu«B roebianis ducentis et amplius, clericis et canonicis
fuerant hinc inde proposita et diligentius intellectis de gremio ipsius violenter eductis et etiam captiva-
habito eliain cum fratribus nostris super hoc dili- tis, ecclesiam ipsam homicidiis, adulteriis et aliis

ttenli tractatu, licet ex parte ipsius Alberti fuisset variis immunditiis feritate diabolica polluerunt :

propositum quodcontra formam mandali noslri di- " quibus omnibus propter inutilitatem tuam teoppo-
ctus episcopus sententiam promulgaverat, sicut per nere minime potuisti. Porro videnshis malis prae-
attestationes nitebatur probare, quiatamen judicis venientibus quod ecclesia eadem denuo ad extre-
animus non semper ad unam probationis speciem mam inanilionem penitus devenisset etsentienste
inclinatur et ipsa sententia nihil continebat ini- ad ipsius Ecclesiae regimen inutilem et insufficien-
quum. et eidem judici de communi assensu partium tem existere, ileralo renuntians renuntiationem
causa fuerat appellatione remota commissa, qui.ut ipsam bonae memoriae Cudeslinopapffipraedecessor 1

sententiam ferret, post examinationem causae ab nostro et Terraconensi ecclesiae per litteras indi-
utraquepartiumfueratrequisituSjSententiam ipsam casti el, quanlum in te fuit. canonicis Urgellen.
de fratrum nostrorum consilio auctoritate curavi- eligendi sibi pastorem Iribuisli denuo facultatem.
mus apostolicaconfirmare ac eam per venerabilem Unde pro his et aliis multis praefati episcopi nobis
fralrem no.strum P. Portuen. episcopum diffinivi- per suas litteras supplicarunt ut cessionem tuam
mus observandam. Decernimus ergo ut nulli om- ratam habentes, sicut etiam tu ipse anobis per lit-
nino, etc. terasproprias postulasti, canonicissaepedictis libe-
Palum Lateraui, vi Idus Decembris. ram daremuslicentiam eligendi. Cum itaquesecun-
CCCCLII. Q dum Apostolum instantia nostra quotidiana sit om-
URGELLEN". KPISCOPO. nium Ecclesiarum sollicitudo continua,5ios et ne-

Renuntiationem episcopatus approbat. cessitatibus Urgellen. Ecclesiae inclinati, qua? per te

(Datum Laterani.) non posset de lacu miseriae liberari, et tam ejus

quam praemissorum archiepiscopi et episcoporum
Sicut venerabiles fratres nostri Terraconen. ar-
petitione devicti, renuntiationem tuam urgente ne-
chiepiscopus et sufTraganei ejus suis nobis lillrris
cessitate suscepimus et te apontificali onere pari-
intimarnnt, inter multas tribulationes elanguslias
ter et honore, qua; secundum traditionem canoni-
quaB invenerunt nos nimis temporibus tuisetpro-
eam non sunt ab invicem regulariter separanda,sic-
pter insufficientiam tuam, Ecclesiam Urgellensem
ul tu minus provide facere satagebas, qui rejecta
nec possent facile propter multiludinem enarrari,
oneris sarcina honorem tibi retinere volebas, au-
culpae tu.i> illud imputari et poterat et debebat quod
ctoritatepraesentiumdeconsilio fralrum nostrorum
cum episcopatum ipsum, ut fama teslatur, niinus
deeernimus absolutum, ut in Ecclesia deAspirano
canonice fueris assecutus, quod male coeperas, iie-
Deo valeas, sicut a nobis ex parte tua pelitum,
teriori exitu conclusisli ; cum difficile sit ut bono
amodo deservire, facultatem tibi liberam conce-
peragantur exitu quae sunt malo inchoata principio.
dentes. Nulli ergo omnino, etc.
Verum cum tempore procedente malapublicaren- D Datum Laleraui.
tur interranec imminentibuspericulisopponerete
CCCCLllI.
auderes, ut tanqnam murum te ipsum pro domo
l.UMTLLO URuELLEN.
Israel ponens aseenderes ex adverso et, in die !>"-
miui. sicul atbieta Christi fortiter dimicares, in-i-
Utnovum I tesia -<• episcopum prcefioiat.

lulatis fratribus clanculo reces^i^li; ut ex ipsis (Datum ut supra.)

operibus mercenarium qui videns lupumvenientem Sieut venerabilis Erater noster Terraconen., etc.
dimitlil o\ isetfugit, te ostenderes, non pastorem; ferein eumdem modum ut supra usque ad verbum
et ingressus monaslerium de Aspiranoabapostolica concedi otes. Nolentes igitur ul Eccli sia yestra, in
lii 'ii 1
1 * non peltta, cui soli episi oporura de- nalionis perversae posila, pro defectu prae-
posilio, cessio el translalio reservalur, Urgelien. lati maneal ulterius desolata el gregi Dominico diu
canonicis pei litlei is indicasti quod proptei insuf- desit ci rapasloris, universitali vestrae pei aposto-
ficienliamet occultamtui corporisaegritudinemnon li, scripta mand imus quatenus convenientes in
429 PONTIFICATUS ANINO I, CHRISTI 1198. 430

unum et Spiritus sancti gratia invocata, talern vo- A. perpetuam continentiam repromittat, certificari a
bis personam in episcopum etpastorem animarum sede apostolica postulasti. Nos ergo qmestionibus
vestrarum canonice pra?ficere studeatis, qui clero tuis taliter ex ordine respondemus, quod licet tem-
et populo sihi commisso et prjeesse noverit etpro- pus probationis a sanctis Patribus sit indultum,
desse. non solum in favorem conversi,sed etiam monaste-
Datum, ut supra. rii.ut et ille asperitates istius et istud mores illius
CCCCLIV. valeat experiri (quod utrinque (207) diligenter est
TERRACONEN. ARCHIEPISC. observandum.prasertim cum ab utroque de reliquo
Ut curet per canonicos Urgellenses dignum aliquem certa notitia non babetur) quia tamen ante tem- ;

virum eligi in episcopum. pus probationis regulariter pra?finitum,is qui con-

(Datum, ut supra.) verti desiderat habitum recipit et professionem
Sicut ex tenore tuarum litterarum et suffraga- emittit, abbate per se vel per alium professionem
neorum tuorum nobis innotuit, inter multa, etc. recipiente monasticam et monachalem habitum
fere in eumdem modum ut supra usque ad oerbum concedente,uteri|ue renuntiare videtur ei quod pro
prodesse. Volentes igitur ut ipsi Lrgellen.Ecclesia? senoscitur introductum,ideoque oblkMtur quidem
metropolitico tibi jure subjecta?per sollicitudinem ,^ per professionem emissam pariter et acceptam ad
et vigilantiam tuam salubrius consulatur, fraterni observantiam regularem et vere monachus est cen-
tati tua? per apostolica scripta mandamus.quatenus sendus quia multa fieri prohibentur qua?,si facta
:

capitulumejusadconcordem electionem et canoni- fuerint, obiinent firmitatem. Prohibendum est ta-

cam faciendam nostra tuaque auctoritate studio- men abbatibus ne passim ante tempus probationi
sius moneas et inducas ne, quod absit! si eligen-
; quoslibet ad professionem recipiant ; et si contra
tium se vota diviserint in diversa,Ecclesia? afflicUe formam preescriptam quoslibet indiscrete recepe-
dudum major addatur afflietio et sic contritione rint, animadversione sunt debita corrigendi, cum
multiplici conteratur. in subsidium fragilitatis humana? spatium probatio-
Datum, ut supra. nis sit regulariter institutum. Cum autem vir el
CCCCLV. uxor una caro sint per copulamconjugalem effecti
PISANO ARCHIEPISCOPO. nec una pars converti possit ad Dominum et altera
De anno probationis monachorum et quatenus in Cffi- in sa?culo remanere profecto non est alter conju-
:

nobia conjuges recipiautur. gum recipiendus ad observantiam regularem, nisi

(Laterani, ix Kal. Deeembris.) reliquus perpetuam contineutiam repromittal ;ne-
(206) Ad apostolicam sedem,qua?disponente Do- que vitam quoque debet mutare,nisi forte ejus sif
mino cunctorum fidelium mater est et magistra.su- " a?tatis ut sine suspicione incontinentia? valeat re-
per diversis articulis qua^stiones dubire referuntur ; manere.
ut quod ab ea fuerit super earum solutione respon- Datum Laterani, ix Kal. Decembris.
sum indubitanter ab omnibus teneatur.Ex parte si-
quidem tna tales nuper suscepimus qua-stiones,
CCCCLVL
SIPONHNO ARCHIEPISCOPO.
quod cum monachum flerianteuniusanniprobatio-
nem regularis institutio interdicat,monachi et nio- De pmia eorum qui falsis litl<-ri< utuntur.

niales in tua dicecesi constituti tam clericos quam (208) Accedensad pra?sentiamnoslramP.presb\ -

laicos utriusque sexus,sanos pariter et infirmos,re- ter lator pra>sentium sua nobis insinuatione mons-
ligionishabitum volentes assumere.nutu etiam ali- travit quod cum olim missus ab archipresbytero et
quo profitentes interdum absque omni professione clericis de Casali novo pro quihusdam causis, super
recipiunt,quandoque professionem illico facientes. quibus a te se fatebantur indebite praegravari, ad
Unde multa mala noscuntur sa^pius provenire,cum nostram pra?sentiam accessisset nec posset.pro eo
infirmi ad monasterium jam translati et emissa quod tunc temporis nos eramus iniirmitate gravati,
professione, postquam de mfirmitatibus convalue- snas Iitteras obtinere, moram apud sedem apost
rint,habitum religionis abjiciant et ad propria re- f) faciendo, post paucos dies contigit ipsum etiam
vertantur. Contingit etiam tales in propriis do- inflrmari. Dum autem esset in lecto a>gritudinis
mibus remanere, cum monachi per eos, dum vi- constitutus, accessit ad eum quidam clericus de
vunt, nolint sua monasteria pra-gravari.Sani etiam Casali novo, Azo nomine,qui tunc temporis mora-
sicabsque probatione recepti, retro aspicientes, batur in urbe et sub spe dilectionis et gratia? pro-
matrimonia contrahunt, rejecto habitu regulari. misit ei se quas a nobis postulabat litteras obten-
De quibus, si habitum religionis assumant ante turum ;
qui credidit verbo ejus et expensas tribuit
unius anni probationem vel temporis competentisj quas pro litterisipsis se expensurum praefatus cle-
utrum facta professione a talibus vel omissa, mo- ricus proponehat. Tandem ad eum quasdam com -

nachi debeant reputari. et si conjugatus converti missionis litteras ad venerabilem fratrem nostruni
desiderans sit recipiendus in monachum,nisi uxor Tranensem archiepiscopum et dilectum filium ab-

(206) Cai>. .'' aposlolicam, De regularibus et 20" i

ln Lertia Collect. uti umque.
trans. ad religionem. (208) Cap. Accedens, De crimine falsi.
431 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 432

batem de Coronata portavit ;

quas praadictus pre- A cccclvui.
sbyter eredens veras esse el de nostra conscientia CLERICIS S\NCT1 PAULI DE CASTRO CERVAmi.

emanasse,ad judices detulit delegatos. Cumque in Coiifirmat sententiam pro illis latam circa
prassentia ipsorum judicum tu litteras argueres fal- jws baptisterii.
sitatis el sacerdos ipse et alii clei ici de Casali novo (Laterani, v Kal. Decembris.
i
proponerent,tu easdem htteras sub
is essi Ea quae auctoritale apostolica ratione praevia sla-
si^illo prasdictorum judicum ad nostram praesen- tuuntur, ne in recidivae quasstionis scrupulum rela-
tiam direxisti,quas utique falsas esse deprehendi- bantur.apostolieo sunt muniminefulcienda.Ex litte-
inus manifeste ;
pro quo tibi per seripta nostra ris siquidem dilecti filii nostri R. tituli Sanctorum
mandavimus utillum quiprfflfatas litterasimpetra- Marcellini et Petri presbyteri car. Casin. abbatis
vit, offlcio beneiicioque suspensum, ad nostram nuperaccepimusquodcum olim causam quae verte-
prasentiam dirigeres puniendum. Verum cum sa- batur inter vos et ecclesiam Sanotse Mariae de Cas-
cerdotemproedictunnsuaredderetconscientiainno- tro Cervarii superbaptismate,de communi assensu
centem,postquam tu eum officio et beneficio sus- partium ipsi duxerimus committendam.idem visis

pendisti, ad nostram festinanter accessit praesen- utriusque partisrationibus etpleniusintellectis,pro

tiam.ad suam innocentiam exeusandam. Sed cum
apud nos moram faceret longiorem et a nobis mi-
sericordiam postularet,pra>fato?
dam ignorantiam proponendo, ipsum tamen cum
ad te duximus remittendum,ut mi-
litteris nostris
vobis sententiam promuli!avit;elericis praedictae ec-
r.
clesiaeSanctojMariaefirmiter irhibens nevobis mo-
falsitatis omnimo- lestiamvelgravameninferrentquominuspuerospa-
rochianorum vestrorum libere sic baptizare possetis
cum vestra ecclesia ipsi ecclesiaj Sancta? Mariae in

sericordiam inveniat quam precatur.Inde est quod nullo subjaceat et iidem parochiani in Ecclesia ve-
fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus straca?tera percipianlecclesiastica sacramenta Nos
quatenus.si praefatae littero?,in quibus fuit falsitas igitur quod apraedicto abbate factum est ratum ha-
deprehensa,formam de simplici justitia habuerunt, bentessententiam ipsamsicut rationabiliter lataest
cum praesumi non debeat quod pro talibus litteris, vellegitimae appellationis remediosublevata.aucto-

qua? de facili possunt a quibuslibet obtineri, frau- ritate apostolica confirmamus et praesentis scripti

dem commiserit falsitatis, ab ipso presbytero ca- pagina communimus.Decernimus ergo ut nulli,etc.
nonica purgatione recepta quod conscius non fue- Datum Laterani, v Kal. Decembris.
rit falsitatis,nee litteris illisusus est postquam eas CCCCLIX.
falsas esse cognovit, tu ei divinae pietatis intuitu PRIORI ET CONVENTL'1 ECCLE5I.E DONELMEN

officium beneficiumque restituas et eum super hoc Ut majoribus in rebus abbatis semper conserisum

ulteriusnonmolestes quiasicut justum est exces-

;
G requirant.

sus corrigere delinquentium, sic iniqnum meiito (Laterani, vi Id. Decembris.)

reputatur si severitas pcena? puniat innocentes. Is est praelatorum ad subditos et subditorum ad
CCCCLVII. praelatos suos dilectionis et concordiae servandus
aflectus, ut nec illi qui pracsunt, subjectorum jura
ABBATI ET CONVENTUl SAXCTI EDMUNDl.
perturbent nec qui subsuntjustitiae derogent prae-
De consecratione ecclesix ipsorwn.
sidenlium velattententpraetereorum assensumqua?
(Laterani, Kal. Decembris.) cum ipsorum tenenturconscientiapertractare.Sane
Cum Ecclesia vestra Ecclesiae Romano? sit filia cum venerabilis frater noster P. Dunelmen.episco-
eam nullo pertineat mediante, vos,
specialis et ad pusintervos viceseerat abbatis nec einocere debeat
undeprudentiamvestramdignislaudibus commen- quod episcopali praminet dignitate, in his ejus est
damus,adapostolicamsedemtanquamad capulves- a vobisrequirendusassensusquspraeterabbatisas-
trum in arduis ducitis recurrendum. Et quia Eccle- sensum vobis agere non liceret.Eapropter auctori-

sia ipsanondummunus dedicationis accepit, super tate praesenlium districtius inhibemus ne praeter
dedicationeipsius anobis licentiam postulaslis.Nos conniventiam ejus vicem super hoc gerentis abbatis
ergopetitionibusvestrisgratoconcurrentesassensn, D ecclesias assignare.alienare possessiones vel con-

postulatam licentiam indulgemus concedenles ;

ficere super alienationibusinstrumenta,priores in-

etiam quod cruceset sanctorum imagines,quae prae stituerevelministrosetaliaquaelibetinquibusabba-

magnitudine >ui de ipsa Ecclesia non possent abs- tis essel necessariusassensus.attentarealiquatenus

que dispendio amoveri, in suis locis valeant re- praesumatis contra consuetudinem regularem.Quod
manere. Episcopis autem, quos ad dedicationem si praeter consensum ipsius et inhibitionem pra?-

duxerilis invitandos, per apostolica scripla manda- senlem aliquid quod non credimus superhis duveri-
mus ut ad vocationem vestram veniant, quemad- tispra?sumendum, id iiiitiim decernimus penitus
modum postulastis. et inane. Nulli ergo, etc, nostrae inhibitionis, etc.
Datum Laterani, Kal. Decemnris. Dat. Laterani, vi Idus Decembris.
433 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI U98. 434

CCCCLX. ^ rerum ordine prappostera

exsolvere, eas a clericis
PHILIPPO DLNELMEN. EPISCOPO. confusione turbato extorquere praesumant, ad pe-
Quo tempore amfereuda sint beneficia et quando ad titionem tuam universis monasteriis, ecclesiis et
supeiiorem devolvantur. clericis tute dicecesis duximus indulgendum ut, si
(Datum, at supi'a). forte quilibet suo nomine decimas ab eis
laici
Ut negligentium quorumdam desidiam praede- amodo consuetudinis obtentu longaevae vel aliis
cessores nostri Romani pontifices ad sollicitu- occasionibus duxerint exigendas, sit eis liberum
dinem excitarent, et obviarent fortius cupiditati quod ita postulabitur denegare. Si vero laici, suae
multorum, qui vacantes ecclesias suis usibus ap- animositatis spiritu concitati,violenter aliquid vo-
plicabant, tam antiquis temporibus quam moder- luerint adversus praesentis indulti beneficium at-
nis certum tempus canonicis et conciliis (209) pra?- tentare, tua fraternitas appellatione remota eos
fixerunt ultra quod nec ecclesiae debeant nec ec- ecclesiastico interdicto supponat.
clesiastica beneficia seu praebenda vacare non ; Datum Laterani, xvm Kal. Januarii.
approbantes quod tandiu vacent, sed praecaventes CCCCLXIII.
ne diutius ecclesia quaelibet solito ministrorum CAPITULO ARELATENSI.
obsequio defraudetur. Nos eliam ipsorum ac prae- Quwdam strtuia snper rita ipsorum mittuntur.
sertim felicis recordationis Alexandri papas prae-
B
(Laterani, iv Id. Decembris).
dpcessoris nostri statuta (210) sequentes, auctori- Quanto recentior est in Ecclesia vestra religio-
tate tibi praesentium indulgemus ut si monacbi nis introducta plantatio, tanto diligentius in ipsis
Dunelmen. vel alii quilibet lege dioecesana tibi primordiis est cavendum ne aliquid honestati
subjecti ecclesias vel praebendas ad suam dona- contrarium nutriatur quod cum ex consuetudine
;

tionem spectantes ultra tempus in Lateranen.con- fuerit confirmatum, ordinis claritatem obtenebret
cilio diftinitum vacare permiserint, ex tunc, mo- et difficilius, postquam invaluerit, exstirpetur.
nitione praniissa, sublato appellationis obstaculo, Cum autem ubi regularis ordinis professio ante-
eas tibi liceat idoneis conferre personis. Nulli cessit, una esse debeat mensa fratrum et unum
ergo, etc. dormitorium eorumdem, nisi aliquem quandoque
Datum, ut supra. inlirmitas vel alia justa causa excluda', praesentis
CCCCLXI. scripti pagina prohibemus ne aliquis vestrum,
EPISCOPO CESENAT. post factam professionem, nec etiam aiiquis cano-
De relaxando interdicto. nicorum seu clericorum ssecularium, obtentu ali-
(Lalerani, Id. Decembris). cujus consuetudinis cibos, qui sibi ex administra-
Rediens de partibus Marchiae dilectus filius C. C tione quotidiani stipendii apponuntur, extra clau-
tt.Sancti Laurentii in Lucina presbyter cardinalis. strum vestrum de caetero audeat exportare ; sed
in quibus legationem sedis apostolicae habuerat, intra in locis ad hoc specialiter deputatis simul
apostolatui nostro exposuit puod pro eo quod Ce- dormiant et manducent.Statuimus insuper et auc-
senates cum Marchoardo juraverant.et saepius re- toritate apostolica prohibemus ne aliquis canoni-
quisitiad fidelitatem Ecclesiae redire noluerunt, cus vel clericus capitulis vestris aliqua occasione
terram ipsam interdicto supposuit.Quia vero,sicut nolentibus vobis intersit nec quisquam ex ipsis
tam per litteras tuas quam etiam populi Cesenat. vestibus rubeis vel viridibus seu capis manicatis
nobis pra^sentatas accepimus, Marcboardi societa- vel aliis religionicontrariisuti,aliqua insolentiaseu
tem penitus reliquerunt, cum Ro-
aliis civitatibus temeritateprasuniat.quodabjeetajsa^cularitatissa-
mandiolae conjurantes ; tuis et ipsorum precibus peretvetustatem, et scandalum in populo genera-
per apost.scripta manda-
inclinati,fraternilati tuae ret. Uli vero qui super proemissis culpabiles de
mus quatenus recepto a tot et
talibus quot et effitero potuerint inveniri.secundum archiepiscopi
quales pro societate Ravennat.de Cesenat. jurave- vestri arbitrium canonicam subeant appellatione
runt, secunduin formam Ecelesiao juramento quod postposita ultionem. Constituimus etiam et prte-
super his pro quibus interdicti fuerunt nostro de- fj sentium auctoritate sancimus ut EccleskB
clerici
beant parere mandato, interdictum auctoritate vestrae, qui non possunt, prout optarent, in ipsa
nostra relaxes, reservans mandatum usque ad no- canonici fieri s«culares,postquam fuerint ad alias
tnv beneplacitum voluntatis. translati ecclesias et in pradienda seu alia eecle-
Datum Laterani, Idibus Decembris. siastica beneficia consecuti, occasione attitulatio-
CCCCLXII. nis seu alia causa nibil sibi juris in ecclesia ves-
RAl). rETRAGORICEN. EPISCOPO. tra vale.it vindicare nec provisionem exposcere,
Quod laici decimas a clericis exigere nonpossiat. nisi habitu religionis assumpto, cum aliis fratri-
(Laterani, xvm Kal. Januarii). bus ibidem assitlue servituri. Nulli ergo, etc,
Quoniam indignum est et rationi conlrarium ut prohibilionis atque constitutionis, etc.
laici, qui personis ecclesiasticis decimas benentur Datuin Laterani, iv Idus Decembris.

(209) Leg. conventibus, aut eollegiis, aut capU (2lii) Cap. Nulla, De concess. praeb.
tulis.
43o INNOCENTII III PP REGESTORUM LIB. I. 436

CCCCLXIV. A CCCCDXVII.
AHELATENSI AHCHIEPISC. ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO ARELATEN.
Ut abbatcm S. Gervasii ab obedientiam atque officium Vt !)i ccclesia Arelat. nullus recipiatur in canonieum,
reducat. nisiqui profiteri voluerit ordinem canonicorum S.
Augustini.
(Laterani, Non. Decerabris.
(Laterani, Non. Decembris).
(211) Incumbit nobis ex debito pastoralis officii Nihil magis esse religioni conlrarium crediraus
utjusta postulantibus audientiam cum efficacia vel absurdum, quam si in eadem Ecclesia in pro-
praebeamus, maxime ubi eorum vota et pietas ad- fessione etordine et religione ac moribus et vitaet
juvat et explorati juris veritas non relinquit. Ad habitu servitorum diversitas nutriatur.Ne igiturin
audientiam siquidem nostram te significante per- Ecclesia vestra, in qua regularis ordo noscitur in-
venit quod abbas sancti Gervasii de Fos excom- stitutus, hujusmodi ultra confusio se perniciose
municatos et interdictos tuos pariter ad divina et valeatin)miscere,auctoritatepraesentiumdistriclius
sepulturam adraittit, procurationes debitas, obe- proliibemus ne in EccIesiavestradeca;terocujusli-
dientiam et reverentiam, prout de jure tenetur et bet meriti vel nobilitatis instinctu aliquis in cano-
debet, exhibere tibi penitus contradicit. Nolentes nicum vel in clericum admittatur,velpra?positum,
igitur ut jnri tuo per eumdein abbatem super boc I!
aut decanum.aut aliquem officialium penitus eliga-
valeat derogari, auctoritate tibi praesentium indul- tur, nisi professione et, habitu se regularem osten-

gemus ut in ipsum abbatem, si in hac parte [f. dat,etsecundumbeati Augustiniregulaminclaustro

pertinacia] duxerit persislendum, nullius contra- etcapitulo regulariter conversetur ne status reli- ;

dictionis vel appellationis obstaculo censura pos- gionis, qui jam ibi per Dei gratiam confirmatus
sis ecclesiaslica coereere. Nulli ergo, etc. esse dignoscitur, alicujus mutabilitatis dispendio
Datum Laterani, Nonis Decembris. subvertatur et resilire paulatim a religionis pro-
CCCCLXV. posito cujuslibet praetextu malitiae compellatur.

RICARDO ABDATI ET CAPITULO COMPENDIEN. Datum Laterani, Nonis Decembris.

CCCCLXVIII.
Ipsorum jurisdictio et pririleyia confirmantur.
CENaDIEN. episcopo.
(Laterani, xvm Kal. Januarii).
I)e infirmis excommunicatis ad cautclam absolvendis,
Cum a nobis petitur, etc, usque
verbum as- acl donec revalescant.
sensu jurisdictionem et potestatem quam super (Laterani, xvn Kal. Januarii).
clericos infra terminos compendii habitantes us- Licet ecclesiasticis institutis, quae provida deli-
que ad hasc tempora rationabiliter habuistis et G beratio sanctorum Patrum instituit, a nullodebeat
nunc etiam juste et pacifice possidetis, vobis et obviari tamen cum justa contingit impediinenla;

pcr vos Compendien. monasterio auctoritate apo- concurrere, quas institutorum ipsorum ex necessi-
stolica confirmamus et praesentis scripta pagina tateprocessum impediunt, juxta discretionem in
communimus. Staluentes utnulli, etc. medio residentis rigor est ecclesiasticus tem-
Datum Laterani. xvm Kal. Januarii. perandus. Unde nos tuae justae petitioni faven-
CCCCLXVI. tes, ut valetudinariis, senibus et infirmis dioBcesa-
ARELATENSIS ECCLESI.E SUFFRAGANEIS. na tibi lege subjectis, qui pro injectione manuum
in personas ecclesiasticas in canonem latae sen-
Ut archiepiscopo suo obediant.
lentiae inciderunt, juxta formam Ecclesiae beneti-
(Laterani, iv Id. Decembris).
cium absolutionis possis impendere, ita tamen
Cum secundum doctrinam evangelicam, quae- quod postquam infirmi suae restituti fuerint sani-
cunque vultis ut faciant vobis homines et vos eis tati, ad apost.sedem accedant et alii pro itineris
eadem facere debeatis, eam reverentiam vos con- labore sibi dimissodignum aliquid recompensenl,
venit praestare praelatis quam vobis vultis a subdi- plenam tibi usque ad triennium auclorilate pra?-
tis exhiberi. Sane cum venerabilis frater noster sentium csncedimus facultatem.
fj
Arelaten. archiepiscopus, metropolitanus vester, Dalura Laterani, xvu Kalend. Januarii.
studiis et meritis adjuvetur ut commendatio-
illis CCCCLXIX.
nibus non indigeat aliorum, fraternitati vestrae EIDEM.
duximus auctoritate praesentium injungendum, Ut cicri in majoribus ordinibus constituti assump-
per apostolica scripta praecipiendo raandantes tas nndieres abjiciant.
quatenus ei tanquam patri et episcopo animarum (Datum, ut supra).
veslrarum devote studeatis et humiliter obedire, Quidam clerici tuae dicecesis manifeste dicuntur
ad vocationem ipsius, nisi evidens necessitas con- doctrinae Apostoli obviare,qui candorem ecclesia-
tradicat, secundum traditionem canonicam sine sticaa puritatis, quaesineomni rugaet macula esse
difficultate qualibet accedentes. debet et omne quod est irreprehensibile sibi eligil,
Datum Laterani, iv Idus Decembris. suisspurcitiisdepravantes,etdantesofiensionem in

(211) Vide infra epist. 470.

 :

437 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 438

populo, rainisterium suum in vituperiumdamnosa A ribus canoniea reprobant instituta, fraternitati tuaj
praesumptione convertunt. Quidam etenim ex ipsis per apostolica scripta mandamusquatenus praefatis
in diaconatus et subdiaconatus ordine constituti, praeposito et canonicis ex parte nostra et tua slu-
uxores sibi, tamen uxores sunt nominandae,
si deas districtius inhibere ne beneficia sibi multipli-
contra instituta canonica, ut dicitur, copularunt cari satagant, vel in aliis Ecclesiis se faciant titu-
qui postmodum dignitates ecclesiasticas assecuti ne limites episcopatus vel claustri sine li-
lari, et

curae student domesticae potius quam ecclesiasticae centia tuavel illiuscui fratrum curam commiseris,
imminere. Volentes igitur id per tuae fraternitatis exire temeraria facilitate praesumant. Alioquin tu
industriam emendari, fraternitali tuae auctoritate eos ad id, appellatione frustratoria non obstante,
praesentium indulgemusquatenus, si praediclicleri- per censuram ecclesiasticam compellere non post-
ci ad commonitionem tuam mulieres ipsas non ponas.
prorsus ejeeerint, et de tanto excessu satisfecerint Datum Laterani, iv Decembris.
congruenter, licitum tibi sit ipsos auctoritate nos- CCCCLXXII.
tra ecclesiasticis reddilibus, remoto appellalioiiis ARCHIEPISC. ET CAPITULO ARELATEN.
obstaculo, spoliare. Nulli ergo, etc. Ne pra?positus absque consensu capituli mutuum
Datum, ut supra.
B recipiat, vel fidejttssionem prsestet.
CCCCLXX. (Datum, ut supra.)
DUNELMEN. EPISCOPO. Cum ex apostolalus oflicio, quod licet indigni
Confirmalnr institutio prsebendarnm facta in Ecclesia
suscepimus, Ecclesiarum omnium curam etsollici-
sua. tudinem gerere debeamus, nobis est attentius pro-
(Datum ut supra.) videndum, ne circa spiritualiavel etiam temporalia
Ea quae ad ampliandum cultumdivini nominis in ulla detriraenla suscipiant, per illorum incuriam
locis Deo dicatis a fratribus nostris et coepiscopis clericorum qui quae sua sunt, non quae Jesu Chrisli
statuuntur, praesertim cum pietas praebet causam quaerentes,utilitati communi praeferunt specialem.
proposito et ardor intimae charitatis flagrat exte- Sane, sicut nostro est apostolatui reseratum, non-
rius, in effectu servare volumus illibata et muni- nunquam in partibus veslris propter insolentiam
mine confirmationis apostolicao roborare. Ex chari- praelatorum contingit ecclesias debitis intolerabili-
tatis siquidem, sicut credimus, fonte processit,
bus praegravari, pro eo quod earum negotia tan-
quod bonao memoriae pradecessor tuus, et tu post
quam propria pertractantes, clericorum assensum
eum ipsius exemplasecutus,in Ecclesia de Deluton. non exigunt in agendis. Cum ergo quod omnestan-
[de Dunelmo] prabendas et personatus provide git) ab omnibus debeat ap probari, auctoritate prae
de caetero Domino
^
statuistis; ut in eo honorabilius sentium dislrictius inhibemus ne pra'positus vester
serviatur, et Ecclesia ipsain se ministranlibus libe- sine omniumvcl majoris partis et sanioris assensu
rius possit et meliusprovidere. Nos igitur proposi- pecuniam recipiat mutuo vel pro ea praestet fide-
tum tuum dignis laudibus in Domino commendan- jussoriam cautionem. Si vero, quod non credimus,
tes, institutionem tam personaluum quam praeben- contra prohibitionem noslram ecclesiam proesum-
darum in eadem Ecclesia per te et eumdem praede- pserit aggravare,quod ab eo factum fuerit, decer-
cessorem tuumhactenusfaclam,sicutrationabiliter nimus non tenere. Nulli ergo, etc.
et sine quorumlibet praejudicio facta est etservata Datum, ut supra.
auctoritate apostolica conlirmamus et praesentis
CCCCLXXIII.
scripti pagina communimus Nulli ergo, etc.
ARCHIEPISC. ET CAPITULO ARELATEN.
Datum, ut supra.
Ut prwpositus accepti et expositi rationem reddat.
CCCCLXXI.
ARCHIEPISC ARELATENSI. (Datum, ut supra.)

Dc cavenda beneficiorum pluralitale. Cum instantia nostra quotidiana sit, secundum

-
(Laterani, iv Id. Decembris. Apostolum, omnium Ecclesiarum sollicitudo conli
L' nua, summo studio satagere nos oportet quod sta-
Cum secundumtraditionem canonicamnonliceat
aliquem in duabus Ecclesiis titulari, sed quilibet tus earum in spiritualibus et temporalibus suscipiaf
debeat in Ecclesia, in qua ordinatus est perpeluo incremeutaetindeterius,quodabsit! aliquorumde-
perraanere, ut secundum Apostolum unusquisque sidia non labatur. Sane, sicut nostris est auribus
maneat qua dignoscitur essevo-
in ea vocatione, in intimatura, in Arelaten. Ecclesia id consuetudinis
catus, grave gerimus etindignum quod, sicutacces noscitur obtinere, quod prapositus ipsius Ecclesioi
pimus, praepositus et canonici Arelatcnses, qui coram archiepiscopo et capitulo administrationis
professi sunt observantiam regularem, mutationes suaereddatstatutistemporibus rationem,sicutasuis
reddifuum cupiuutet in diversis laborant Ecclesiis praedecessoribus fuithactenusobservalum.Cuni ita-
praebendari unde contingit quod el claustrum
;
que consuetudinis ususque longaevi non sit vilis au-
ipsura et episcopatus limites saepius exeuntsine li- ctoritas, ef praesertim quando rationi non obviat et

centia praelatorum. Cum itaque nolimus ea viris canonicis institutis, discretioni vestrae per aposto-
religiosis permittere quae in Ecclesiis etiam ssecula- lica scripta mandamus quatenus praefatum praepo-
 ;

430 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I 440

situm ad praamissam consueluclinem observandam, A CCCCLXXVI.
appellatione remota, sieut justum fuerit, compel- ARELATEN. ARCHIEPISCOPO.
latis.Quod citra mandatum nostrum deberet effi- Vt monasterium S. Gervasii instaurct.
cere, famam suam vellet servare apud homines
si
(Laterani, iv Id. Decembris.)
illibatam ne Judae notam sinistrae suspicionis in-
;
(212) Gravem lapsum monasterii Sancti Gervasii
curreret, unde facta sua vellet fratribus et sociis
de Fos noslro noveris apostolatui reseratum, quod
occultare.
cum collegium ijisiuspropterinsolentiammonacho-
Datum, ut supra.
rum ad binarium sit redactum, duo monachi, qui
CCCCLXXIV. supersunt,Deitimoreprorsusabjecto, nontanquam
ARCHIEPISC, ARELATEN. in monasterio, sedvelutin prostibuloimpudicecum
I'i de personatibus pro sua voluntate ordinare possit. duabus mulieribus conversantur de quorum con- ;

(I)atum, ul supra.) versatione religioni detractio evenit et in populo

Cum Arelaten. Ecclesioe personatus prasdecesso- grave scandalum generatur et cum monasterium
;

res tui dicantur de pontificalis mensao redditihus ipsum de redditibus et possessionibus archiepisco-
statuisse, usquead temporaista ordinatio ipsorum palis mensa; fundatum sit et ditatum, debitam tibi

ad pontific.es, qui fuerunt pro tempore, sicul noslro J3

obedientiamdictimonachi denegantexhibere; quin
est apostolatui reseratum,noscitur spectavisse.Cum potius etiam adversus Rom. Ecclesiam calcaneum

autem personam tuam sincera diligamus erigentes, interdictosetexcommunicatospassim re-

charitate, nec velimus pontificalia jura tuis
ribus minui sed augeri ; uldejam
bus, sicut et praedecessores tui sine contradiclione
qualibel habuerunt, liberam habeaspotestatem se-
cundumDcum etprofectumcommissre tibi
ordinandi, appellatione fruslratoria non obstante,
in Domino
cipiunt ad divina, defunctis in excommunicatione
tempo-
dictispersonati- sepulturam etiam impenden tes: propter quod in par-
tibusillis elconlemptibileshabentursententiseprae-
latorum etjustitia penitus non servatur. Cum au-
Ecclesia?
tem in dicto monasterio et jus habeas patronatus,et
legelibi sitdicecesana subjectum (unde ipsius com-

fraternitati lua; auclorilate praesentiuni indulge- modis et profectibus debes propensius imminere),
mus. Nulli ergo, etc. fraternitati tuaa, quam sincerius amplexamur, au-
Datum, ut supra. ctoritate praesentium indulgemus ut praefatum mo-
nasterium ad observantiam regularem et statumre-
CCCCLXXV.
ligionis antiquae, vel, si poteris, meliorem, remoto
PR.EPOSITO S. JOANNIS DE CIMITERIO EJUSQUE FRATRI-
appellationis obstaculo, valeas reformare. Abbates
BUS TAM PR.ESENTIBUS QUAM 1'UTURIS CANONICE SUB-
p quoque tibi subjectosad debitam obedientiam Are-
STITUENDIS IN PERPETUNM.
laten. Ecclesiae nunc et in posterum exhibendam
Suscipit eos sub protectionc apostolica .
compellendi tibi nihilominus concedimus faculta-
(Laterani xvm Kal. Januarii.) tem.Decernimus ergo etc.
Effectumjusta postulantibus,
etc. usqueadverbum Datum Laterani, iv Idus Decembris.
annuimus, prwfatam ecclesiamSanctiJoannis de
et CCCCLXXVII.
cimiterio in Papien. suburbio sitam, inqua divino ABBATI AURE.E VALLIS, ARCHIDIACONO PICTAVENSI ET
mancipati estis obsequio.ad exemplar felicisrecor- MAGISTRO G. DECANO ASIANEN.
dationis Lucii papoa praodecessoris nostri sub beati
Ut precarios pontificis in beneficiorum suorum posses-
Petri et nostra protectione suscipimus, et prrcsen- sione defendanl, nisi statutum de certo canonicorum
'is scripti paginacommunimus. Statuentes, etc.us- mtmero repugnet.
quc ad vcrbum vocabulis. Locum ipsum in quo prao- (Laterani, xiv, Kal Januarii.)
fata ecclesia sita est cum omnibuspertinentiissuis. Cum simus omnibus ex injuncto nobis officio de-
ecclesiam Sancti Marci, qua) in parochia vestrafun- bitores, iisspecialiteret praesertimprovidere tene-
data est, cum omnibus pertinentiis suis, ecclesiam mur qui vela sede apostolicaordinem susceperunt,
Sanctae Mariae, positam in porta aurea cum perti- vel apud eam
in obsequio nostro et fratrum nostro-
nentiis suis ecclesiam Sanctae Mariae, positam in
;
•J rumlaudabiliterpernianentes, noslrampleniusme-
castello Lanfranci cum omnibus pertinentiis suis ruerunt gratiamet favorem. Unde cum pro ignotis
etplebem quae dicitur Rete cum omnibus pertinen- etiam Ecclesia Romana consueverit a personis ec-
tiis suis.Sane cum generale, etc. Sepulluram quo- tam celeriter quam effi-
clesiasticis in suis precibus
que, etc. Obeunte vero, etc. Decernimus ergo, etc. caciter exaudiri,non possumus non mirari si non
Salva sedis apostolicse auctoritate et dicecesani epi- audiamur pro illis quibus ad obtinendum quod pe-
scopicanonica justitia. Si quaigitur in futurum,etc. titur scientia suffragatur et mores,etqui nobissunt
Datum Laterani, per manum
Raynaldi domini pa- et fratribus nostris accepti et his quibus scribimus
pae notarii, cancellarii vicemagentis, xvm Kalend. non ignoti. Sane cumpro dilectis flliis W. Rofio sub-
Januarii, indictione secunda, Incarnationis Domi- diacono nostro, clerico dilecti filii nostri Cent. S.
nicae anno H98, pontificatus vero domini Inno- Luciae diaconi cardinalis, qui videlicetsubdiaconus
centii papa? III anno primo. ex eo quodfelicis recordationis C. papae praedeces-
(212) Vide supra epist. 464.
441 PONTIFICATUS ANNO
sorisnostri tempore in camera nostra diutius lau-
dabiliter deservivit, et magistro Const. Natal. qui,
quoniam bona) niemoriaa I. Malabrancae tunc Sancti
Theodori diacono cardinali diutius obsequium suaj
devotionis impendit, nostram etfratrum nostrorum
gratiam nec immerito meruerunt.idem praedecessor
noster venerabili fratri nostro episcopo et capitulo
Xanctonem. primo ac secundo scripsisset ut eos in
canonicossuos reciperent, et stallumin choro etlo-
cum in capituloassignarent;quia capitulum ipsuni
preces et mandata ipsius semel et iterum implere
contempsit, bonae memorise Ad.episcopus,tunc ar-
chidiaconus Pictavensis et dilecti fllii decanus, et
cantor Sanctae Radegundis Pictavensis.quibus ex-
secutio mandati apostolici fuerat diligenter contra-
dictioneetappellationepostpositadelegata.postfre-
quentemcommonitionemcumnihilproficerentmo
nitis apud ipsos, procuratorem eorum de canonica
Ecclesiae Xanctonen. curaveruntauctoritateaposto-
lica investire dictis episcopo et capitulo eadem au-
;
ctoritate mandantes ut eos permitterentcanonicam
ipsam pacifice possidere. CaBterum quia canonici
ejusdemEcclesiae se contra hoc contumacesexhibe-
bant in omnibus et rebelles, iidem exsecutores,si-
cutex eorum litterisaccepimusmanifeste,ineos ex-
communicationis etin Xanctonen. Ecclesiam inter-
dicti sententiam protulerunt quam dicti canonici
;
nullatenus observantes, proesumpseruntdivina ni-
hilominus celebrare licet idem episcopus Xan-
: rum profectui sollicitius imminere, ac cardinalis
ctonensis, sicut ex litterissuis nobis innotuit, apo-
stolicis nolens contraire mandatis, super recep' gimus in Domino charitate, et idem subdiaconus et
tioneipsorum promptam habeat voluntatem. Iidem ^ magister propter hoc libentius intendant vestri
etiam canonici ad sedem apostolicam nuntium de- commodis et honori scituri quod sicut gratum ha-
stinantes, suggesto quod in Xanctonen. Ecclesia bebimussi mandatum apostolicum fueritis efficaci-
quadragenarius erat canonicorum numerus institu-
tus et per sedem apost. confirmatus (de quo nulla
penitus habita mentione dictus subdiac. noster
et magister Const. super receptione sua litteras
obtinuerant ab apost. sede impetratas a nobis,
pradietarum sententiarum processu nequaquam
expresso) causam ipsam abbati Sylva; majoris
,
et decano Burdegalen. committi, sic videlicet ut si
constaret litteras non habita mentione de constitu-
tione et confirmatione praedictis pro eisdem sub-
diacono nostro et magistroConst. ab eodem praede-
cessorenostromanasse.quidquidfactum invenirent
occasione litterarum illarum post appellationem ad
noslegitimeinterpositamvelstatutumdenuntiarent
penitus non tenere injungentes ipsis districtius ne
occasione litterarum illarum Xanctonen. Ecclesiam
indebite de caetero molestarent. Cumque litterae
hujusmodi adpi\*edictosjudicespervenissent,dietus
subdiaconus nosterad ipsorum citationem in eorum
praesentiaconstitutus proposuit quod cum excom-
municati essent, illisrespondere minime tenebatur
et quod voluntatem nostram volebat super hoc
praBsentialiter experiri ; et ne ulterius in negotio
>pso procederent, sedem apostolicam appellavit
(213) Fuit postea archiepiscopus Senonensis.
I, CHRISTI 1198. 442
A Quia vero labori eorum compati volumus et de-
bemus, ad devotionem et servitium ipsorum nec
immerito paternum respectum habentes, discre-
tioni vestraeper apostolica scripta mandamus et di-
stricte praecipimus quatenus nisi infra quadraginta
diesacommonitionenostraauctoritateprresentium
viva voce vel litteris sibi facta, vobis per testes
omni exceptione majores constiteritpraefatum qua-
dragenarium canonicorum numerum fuissein praa-
fata Ecclesia institutum, velsi
non habent plenum,
ut duo desint de quadragenario constiluto, vel post
factam institutionem habuerint quandoque majo-
rem, cum ipsifactam institutionem non observave-
rint, ipsos in corporalem possessionem canonica?
ipsius appellatione postposita,auctoritate freti apos-
r> tolica, inducentes, stallum in choro etlocum in ca-
pituloseeundumEcclesiae consuetudinem assigne-
tis et canonicos memoratosad reeeptionem ipsorum
per excommunicationis in personas et interdicti
sententias in Ecclesiam Xanctonen., sublato cujus-
libetcontradictioniset appellationis obstaculo, co-
gatis, revocantes in irritum quidquid post susceptio-
nem mandati ejusdem praedecessoris nostri in elu-
sionem ipsius et eorumdem subdiaconi et magistri
praejudicium in canonicis vel praebendis inveneritis
attentatum. Taliter autem mandatum apostolicum
impleatis,utobedientiamvestramcommendarenon
immerito debeamus et vestro et Ecclesiarum vestra-
praBdictus, quem inter fratres nostros speciali dili-
1
:
terexsecuti, sic ferrenon poterimus non moleste
si quod non credimus, in hoc negligentes fueritis
vel remissi. Testes autem qui fuerint nominati, si
timore subtraxerint, ut testimo-
se gratii, odio, vel
nium perhibeantveritati, per districtionem eccle-
siasticam appellatione remota cogatis. Nullis litte-
ris si qua? apparuerint harum tenore
obstantibus,
sede apostolica impetratae. Quod si omnes,
tacito a
etc, duo vestrum ea nihilominus exsequantur.
Datum Laterani, xiv Kal. Januarii.
CCCCLXXVIII.
DECaNO et capitulo eroracen.
fj Ut M. Petro de Corbolio praebendx ct archidiaconatus
possessio tradatur.
(Laterani, xvi Kal. Januarii.)
Si eorum petitionibus apostolicum gratanter im-
pertimurassensum, quos gratiosos inter alioscle-
ricos orbis et litterarum scientia etmorum reddit
honestas,officii nostri,sicutcredimus, debitam pro-
sequimuractionem,etDeoinhoc ethominibuscom-
placemus.Sanelicetdilectumfiliummagistrum(213)
P. de Corbolio, de cujus litteratura et scientia in
longinquis et remotis partibus pradicatur, suas tan-
tum probitatis ethonestatis intuitu habere debea-
443 INNOCENTI
mus in visceribus charitatis : curu tamen ad merao-
riam reduciinus nostram nos aliquando sub ipsius
magisterio exstitisse et ab eo divinarum audisse
paginam Scripturarum (quod utique non pudet nos
dicere, imo reputare volumus gloriosum), ad dile-
ctionem i|isius efDcimur promptioreselejusliben-
tius augmento intendimuset honori. Cura igitur ve-
nerabilis frater noster Eboracen. archiepiscopus
procbendam Eboraeen.Ecclesia?cuniarchidiaconatu
eidem magistroeontulerit,sicutnobisper suas lilte-
necvos unquam de-
ras, ut proponitur, intimavit,
ceat talera ac tantum clericum a societate vestra
repellere, sed vocare, cura de litteratis et discretis
personis Ecclesiis inulla provenire consueveriut in-
crementa, devotionem vestram rogamus, monemus
ac per apostolica scripta districte praecipiondo
mandainus, quatenus proefatum magislrum ad praa-
bendam archidiaconatum sibi concessum tam
et
libenter quara liberaliter admittentes, faciatis
eumdem vel procuratorem suum praabendam et
archidiaconatum paciflce possidere ut et idem;
III PP. REGESTOHUM LIB. I.
444
A sicut credimus, magniflcencia regia non ignoret
qualiter dilectus ftlius magister P. de Corbolio
inter
ahos clericos orbis scientia litterali praefulgeat
et
suaprobibate et discretiope sit adraodum commen-
dandus.ad dilectionem ipsluspromptadebesvolun-
tateconcurrereeteumtamlibenterquam efflcaciter
exaiidire.Cuni igitur venerabilis frater
noster Ebo-
racen. archiepiscopus ei praebendam
Eboracen.Ec-
clesiae cum
archidiaconatu contulerit, super cujus
possessioneperdilectosfiliosdecanumetcapituluin
Eboracense, prout dicitur, impeditur; pro ipso,
sub cujus magisterio nos aliquando exstitisse
reco-
limus et ab eo audivisse sacrarum paginam
Scri-
pturarum,puro corde.conscientia bona et voluntate
non ficta serenitatem regiam duximus lilteris apo-
stolicisexhortandamrogantesattentiusetmonentes
& quatenus praedietam magistrum nostrarumprecum
mtuitu etsuae probitatisobtentudiligas propensius
elhonores.etad habendam possessionempacificam
anliidiaconatusetpru^bendaeauxiliumregiaeserrni-
tatis exibeas ita quod ipse magister ad servitium
;

magister in vobis se gaudeat fraternae dilectionis magnitudinis regiae fortius accendatur,et nos, cura
solatium invenisse, et nos, qui pro ipso puro precesnostras, praesertim quasde tam puro corde
corde et voluntate sincera scripta nostra dirigimus proferimus,cognoverimusexauditas,adaudiendura
devotionem vestram valearaus in Domino nierito petitiones tuaspossimus magisfavorabiles inveniri.
comraendare Alioquin nos venerabili fratri nostro Datum, ul supra.
Elien. episcopo noveritis injunxisse utproefato ma- CCCCLXXXI.
gistropraebendam etarchidiaconatum,non obstante JOAN.M MLNISTRO ET FRATRIBUS S. TRINITATIS.
contradictione vel appellatione cujuslibet, si ei de Cojiceditur regula jiuta quam vivere debeant
canonicaconcessione constiterit, nostra fretus au- (Laterani, xvi Kal. Januarii.)
ctoritatenon differatassignare etfaciatpacificepos- Operantedivinaedispositionis clementia, in sedis
sidere ; illos censura ecclesiastica percellens qui G apostolicaj specula constituti piis debemus affec-
se duxerint mandato nostro temere opponendos. tibus suflragari, et eos, cum a charitatis radicj
Datum Laterani, xvi Kal. Januarii. procedunt, perducere ad effectum, praesertim ubi
CCCCLXXIX. quod queritur,Jesu Christi est,et privatae cummu-
ELIEX. EPISCOPO. nis utilitas antefertur. Sane cuin tu, dilecte in
Ejusdem argumenti. Christo fili, frater Joannes minister, ad nostram
(Datum, ut supra) olim praesentiam accessisses et propositum tuum
eorum petitionibus, etc, fere in eumdem modum
Si quod ex inspiratione divina creditur processisse
utsupra, usque nd verbum commendare. Ideoque nobis humiliter significare curasses, intentionem
fraternitati tuae per apostolica scripta praeeipiendo tuam postulans apostolico munimine confirmari :

mandamus quatenus prrcfato magistro pra?bendam Nos utdesiderium tuum fundatura in Christo,prK-
et archidiaconatum, non obstante contradictione ter quem poni non potest stabile fundamentum,
vel appellatione cujuslibet, si tibi de canonica plenius nosceremus, ad venerabilem fratrem nos-
concessione constiterit, nostra fretus auctoritate trum episcopum et dilectum liliumabbatem Sancti
non differas assignare et facias paciflce possidere, Victoris parisien. cum nostris te duximus litteris
illoscensura ecclesiastica percellens, qui se duxe-
D remittendum ut per eos, utpote qui desiderium
;

rint mandato nostro temere opponendos. tuum perfectius noverant, de intentione tua et in-
Datum, ut supra. tentionis fructu ac institutione ordinis et vivendi
CCCCLXXX. modo instructi.assensuum nostrum tibi possemus
RICARDO ILLUSTRI REGI ANGLORUM. securius et efficacius lmpertiri. Quia igitur, s:'cut
Ejusdem argumenti cum duabus prsecedentibus. ex eorum litteris cognovimus evidenter, Christi lu-
(Datum ut supra. ) crumappeterevidemini plusquam vestrum.volen-
Cum regnorum status per virorum prudentum tes ut apostolicum vobis adsit praesidium, regulam
consiliade bono semper consueverit in meliuspro- juxta quam vivere debeatis, cujus tenorem dicti
sperari,qui ad ipsorum regimen Domino disponente episcopus et abbas suis nobis inclusum li tteris trans-
vocantur, viris prudenlibus et discretisfavorem de- miserunt, cum his qua; de
dispositione nostra et
bent et gratiam libenti animo impertiri,et ipsorum, petitione tua, minister duximus adjungenda,
fili

prout convenil, intendere incrementis. Cum enim preesentium vobis et successoribus vestris auctori-
44o PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 446
tate concediraus,et illibata perpetuo manere san- A jejunent, et alia similiter jejunia quai consuevit
cimus.Quorum tenorem,ut evidentius exprimatur. Ecclesia celebrare.Potest lamen quandoque mini-
inferius jussimus annotari. sterjejunium cum discretione relaxare propter
« In nomine sanctte et individuae Trinitatis.Fra- aetatem vel viam et aliam justam causam, vel facul-
tres doraus Sanctae Trinitatis sub obedientia prae- tate inspecta etiam augmentare. Carnibus datis ab
lati domus suoe,qui minister vocabitur,in castitate 1 is qui foris sunt vel sumptis de propriis nutritu-
et sine proprio vivant.Oranes res,undecunque lici. ris vesci liceat tantura in Dominicis diebusaPascha
te veniant, in tres partes dividant aequales, et in usque ad Adventum Domini, et a Natali usque ad
quantum duae partes sufficient,exsequaiitur ex illis Septuagesimam.etin Nativitate etEpiphaniaDomi-
opera misericordiw, cum sui ipsorum et eis neces- ni, et in Ascensione Domini et Assumptione et Pu-
sario famulantium moderata sustentatione Tertia rificationebeatre Mariae, et in festivitate Omnium
vero pars reservetur ad redemptionem captivorum Sanctorum. Nihil emant ad victum, praeter panera
qui sunt incarcerati pro fide Christi a paganis, vel etpulmentum, scilicet fabas et pisa et hujusmodi
dato pretio rationabili pro redemptione ipsorum, legumina, olera, o!eum,ova, lac, caseos et fructus.
vel pro redemplione paganorum captivorum, ut Scd neijue carnes neque pisces sive vinum liceat
postea rationabili.commutatione et bona fide redi- g emere.nisi ad necessitatem infirmorum,veI miim-
inatur Christianus pro pagano secundura meritaet torum,vel pauperum,aut in magnissoleranitatibus
statum personarum.Cum vero pecunia data fuerit, Liceat tamen nutrituras emere,et nutrire.Cum vero
val aliquid aliud, licet specialiter et proprie detur in itinere sive
peregrinatione fuerint, liceat .eis,
ad aliquid,semper de consensu illius, qui dederit sed parce,vinum emere,et pisces in Quadragesiraa,
lertia pars separetur, et aliter non recipiatur ; ex- si necesse fuerit ; et si quid eis datum fuerit, inde
eeptis terris,pratis,vineis,nemoribus, aedificiis,nu- vivant,et residuum in tres partes dividant.Tamen si
trituris et hujusraodi.Fructus eniminde exeuntes, fuerint in ad redimendum captivos,
via profecti
deductis expensis, scilicet medietate remota pro quidquid datum fuerit totum debent ponerein
eis
expensis, in tres partes dividentur aequales ; sed redemptionem captivorum,preeter expensas.In ci-
qjMB paucas vel nullas recipiant expensas omnes vitatibus,in villis.sive castellis, in quibus proprias
dividantur.Cum vero panni vel calciamenta vel mi domos habuerint, nihil omnino extra domos illas,
nuta hujusmodi,quibus necesse sit uti, quae vendi nisi forte in domo religionis, etiamsi a quovis ro-
vel conservari non expedit, data fuerint vel a se gentur, comedant vel bibant, nisi forte aquam in
ipsis habuerint,non dividantur,nisi ministro domus domibus honestis nec pernoctare praesumant ex-
;

e fratribus visum fuerit expedire, de quibus sin- tra hujusinodi domos.Nunquam in tabernis vel in
gulis Dominicis, diebus si fieri potest, in capitulo ^ hujusmodi locis inhonestis habitent.comedant vel
deliberetur.Si tamen pr;edieta,ut panni, terrae,nu- bibant. Qui autem hoc praesumpserit, juxta arbi-
triturae,sive minuta venderentur,pretiura inde pro- trium ministri gravi vindielae subjaceat.
veniens in tres partes ut supra dividatur. Talis sitcharitas inter fratres, clericos et laicos,
Omnes EcclesiaB istius ordinis intitulentur no- ut eodem victu,vestitu,dorraitorio,ref'ectorio et ea-
raine sanctaa Trinitatis et sint plani operis.Fratres dem mensa utantur. Infirmi seorsum dormiaut et
possunt esse in unacohabitione,tres clerici et tres comedant : ad quorum curam habendam conver-
laici (214) et praeterea unus qui procurator sit,qui sus aliquis, laicus sive clericus, deputetur, qui ea
non procurator,sed minister,ut dictum est, noiui- quoe necessaria fuerint inquirat et minislret sicut
netur, ut Frater N.minister domas sanctx Trinitatis, fueritministrandum.Moneantur tamen infirmi, ut
cui fratresrepromittere ac impendere obedientiam lauta sive nimium sumptuosa cibaria non requi-
teneantur. Omnibus fratribus suis, sicut sibimet rant,commoda potius et salubri moderatione con-
minister fideliter administret. Vestimenta sint la- tenti.Cura hospitum et pauperum et omnium eun-
nea et alba ; et liceat eis babere pellicias singulis tium et redeuntium uni de discretioribus et beni-
singulas, et bracas, quas jacentes non deponant- gnioribus fratribus injungatur, qui audiat eos, et
Jaceant in laneis ;
ita quod plumea fulcra vel cul- D ut expedire viderit.charitatissolatium administret.
citras, nisi in aegritudine laborantes, in domibus Requirat tamen ab illis quos crediderit admitten-
propriis minime habeant. Cervical vero ad susten- dos, quaa fratribus apponuntur velint esse
si eis

tationem capitis permittantur habere. In cappis contenti. Ad lauta quidem et sumptuosa cibaria
fratrum imponantur signa. Equos non ascendant non oportet quemquam admitti. Quaecuuque ta-
nec etiam habeant sed asinos tantum liceat as-
; men praestanda sunt cum hilaritate praestentur, et
cendere datos vel accommodatos vel de propriis nullimaledictum pro maledicto reddatur. Si quis,
nutrituris susceptos. et maximereligiosus, ad hospitandum advenerit,
Vinum sumendum a fratribus laliter tempere- benigne suscipiatur et charitative juxta posse do-
tur, ut sobrie sumi valeat. Jejunent ab Idibus Sep- mus illi subministretur. Avena tamen vel aliud in
tembris secunda, quarta et sexta feria et Sabbato, loco avenae hospitibus non detur, si fuerint in ci-
nisisolemnis festivitas intervenerit, usque ad Pas- vitate vel oppido.velubi venalisinveniatur;nisiforte

cha:sic tamen ut ab Adventu usque ad Nativitatem religionisint hospites vel tales qui ad manum non
Dominicam et a Quinquagesima usque ad Pascha, habeant et non emere possint. Si autem bospites ve-
exceptis Dominicis diebus, in cibo quadragesimali nalemnoninvenerintetindomo qua suscepti fue-

(214) In codice privilegiorum ordinis ita legitur, tam clerici quam laici.
417 1NN0CENT1I III PP. REGESTORUM LIB. I. 448

rint inveniatur, congruenter eis prsgbeatur.Nullus A cus ordinibus aptus et sit professus. Minister vero,
frater laicus vel clericus sit, si fieri potest, sine sivemajor sive minor, sacerdos sit. Majorminister
proprio ofticio. Si quis vero laborare noluerit et confessiones fratrumomnium congregationum eju-
potuerit, locuin ipsura deserere compellatur, cum sdem ordinisaudire potest.Minor vero ministerom-
Apostolus dicat » : Qui non laborat, non niandu- niumfratrum suae domus audiat confessiones;dum-
cel [11 Thess. m, 10). modo verecundia repetiti excessus occasionem mi-
c< Silentium observent semper in ecclesia sua, nimeprasbeattardius prmlatis suis vel minuspure
semper in refectorio, semper in dormitorio. De quamdeceatconfitendi. Sollicite vero ministerpro-
necessariis tamen temporibus
liceat loqui in aliis videat ut prascepta regulae, sicutcaeteri fratres, per
aptis, et remissa voce, bumiliter et boneste et ; ornniateneat. Postquamvero electusfuerit,siexcul-
extra praedicta loca ubique sermo eorum sit ho- padeponimeruerit, permajorem ministrumconvo-
nestus et sine scandalo. Similiter et eorum omnis catistribusvelquatuorministris minoribus depona-
stalus, gestus, vita, actio, et omnia alia honesta tur,etaliusquidignussit,locoejussubrogelur.Si ve-
in eis reperiantur. Capitulum, si tieri potest, sin- roproremotione terrarumvel aliacausa rationabili
gulis Dominicis diebus in singulis domibus minis- majorministerhocfacerenon poterit, ministris mi-
tercum fratribus suis teneat, et de negotiis do-
R
noribus magisque religiosis committat et quod illi ;

mus et domui sive fratribus datis, ut ad redemp- fecerint auctoritate majoris ratum habeatur.Major
tionem captivorum tertia pars deputetur, fratres vero ministersi pro excessibus corrigendus vel de-
ministro et minister fratribus ralionem tideliter ponendus sit, per quatuor aut quinque ministros
reddant. Non solum fratribus, sed et familiae do- ejusdem ordinis magis religiosos hoc fiat,qui tunc
mus pro capacitate sua similiter singulis Domini- auctoritate generalis capituli ad hoc eligi debent.
cis diebus, si tieri potest, exhortatio fiat et quid ;
Si quis hujus ordinis frater esse voluerit, primo
credere aut agere debeant simpliciter moneantur. per annum cum expeusis suis praeter victum, ha-
De omnibus rebus et clamoribus in capitulo fra- bitu suo et omnibus suis retentis, in ordine pro
tres judicentur. Nullus fratrum fratrem suum in Deo serviat ; etpost annum,si bonum et conveniens
publico accuset, nisi bene possit probare. Qui au- videalur ministro domus et fratribus et illi,et locus
tem hoc fecerit, posnam subeat.quam reus subiret vacaverit,recipiatur;nihil tamen pro receptionesua
si convinci potuissset, nisi minister ex causa cum exigatur. Si quid tamen gratis dederit, recipiatur ;

oo dispensare voluerit. Si qui scandalum vel ali- dum tamen tale sit de quo non videatur Ecclesiae
quid hujusmodi fecerint, vel, quod absit ! se invi- litigium imminere. Si vero de cujusquam moribus
cem percusserint, juxta arbitrium ministri majori visum dubitandum, prolixior de eo probatio
fuerit
vel minori vindictae subjaceant. Si quis frater in C habeatur. Si ante receptionem aliquis se intempe-
fratrem peccaverit, id est, contra fralrem, id est, ranter habuerit el impatiens disciplinae, et ad arbi-
eo solo sciente qui injuriam passus est, sustineat trium ministri non emendaverit mores suos,tribua-
patienter, licet sit innocens ; et cum quieverit lur ei modeste licentia cum omnibus quae attulit
commotio animorum,benigne et fraterne commo- recedendi.In ordine vero aliquis nonrecipiaturan-
neat et corripiat eum usque ter inter se et ipsum tequam annum videatur vigesimum complevisse.
solum,et pcenitentiam agere de commisso et a si- Professio vero in arbitrio ministri relinquatur.
milibus in posterum abstinere.Quod si non audie- Pignora non accipiant,nisi decimas cum licentia
rit, dicat ministro, et ille corripiat eum secreto sui episcopi,de manu laici. Juramcnta non faciant,
secundum quod viderit saluli ejus expedire. Qui nisi in magna necessitate et cum licentia minis-
vero scandalum movit et per se emendare volue- ti i,vel jussi ab episcopo suo vel ab alio vices apo-
rit,totum ante pedes scandalizati petens veniam stolicas gerente,et hoc pro honestaet justa causa.
se extendat ; et si semel non sufficit, usque ter Si quod vitium in re quao venditur notum fuerit,
illud idem faciat.Si vero hoc in publicum venerit, indicetur emptori. Depositum auri vel argenti vel
quaecunque secutura fuerit pcenitentia haec sit pecuniae nou liceat eis suscipere. Ipsa die qua in-
prior, scilicet ante pedes ministri petendo veniam Q lirmus venerit vel apportatus fuerit,de peccatis suis
totius corporis extensione, et postea secundum confiteaturetcommunicet.Omnisecundaferiafprag-
ejus arbilrium emendetur.Generale capitulum se- terquam in octavisPaschse,et Pentecostes,etNativi-
mel in anno celebrelur, quod fieri debet in octa- tatis, Domini et Cireumeisionis, el Epiphaniae, et
vis Pentecostes.Si pro necessitate domus debitum praeterquam in festivitatibus quaead colendum pro-
aliquod fuerit contrahendum,prius in capitulo fra- nuntiantur),finita missa pro fidelibus,fiatabsolutio
tiilms proponatur, et cum eorum fiat consilio et fidelium defunctorum in euemeterio. Singulisquo-
assensu ; ut sic et suspiciones et murmurationes que noctibus ad minus in bospitali coram pauperi-
evitentur. Si quisquam de substantia domus vio- bus pro statu et pace sanctas Romanae Ecclesiae et
lentiam fecerit et ad judicem oportuerit referri, totius Christianitatis, et pro benefactoribus et pro
non ante hoc fiat quam charitative ille a fratribus his pro quibus generalis Ecclesia consuevit orare,
primo, post ab aliis vicinis similiter moneatur. communis fiat oratio-
Electio ministri per commune fratrum consi- In regularibus horis morem beati Victoris obser-
lium fiat,nec eligatur secundum dignitatem gene- vent ; nisi forte pausationes vel alioe prolixitates vel
ris,sed secundum vitao meritum et sapientiae doc- vigiliao, occasionelaborisetpaucitatis servientium,
trinam.Ule vero qui eligitur,sacerdos sit vel cleri- de consilio piorum et religiosorum virorum fuerint
 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 430
449
laudari, et Ecclesiarum status per te studiosius
remitteada). Propterpaucitatem etenimsuamtan- A.

tas pausationes in psallendofacere non tenebuntur reformetur.

necitatempestive surgere.In rasurasimiliter ordi- Datum, ut supra.

nem Sancti Victoris sequantur cleriei. Laici vero CCCCLXXXIV.

barbas nonradant, sed eas crescere modeste per- FULCONl ABBATI MONA5TERII SANCTI PETRI CORBEIEN.
mittant. » QCOD 1N PAGO AMBIANEN. S1TU5I EST EJUSQUE FRA-
Nulli ergo, etc, nostrae concessionis et consti- TB.1BUS, TASI PR.ESENTIBUS QUAM FDTURIS, REGULAREM
tutionis, etc. VITAM PROFE3SIS IN PERPETITM.
Datum Laterani, xvi Kal. Januarii, anno Incar- Eos in protectionem recipit, et elegantia vitx alque
nationis Dominicae 1198, pontificatus nostri anno morum prxcepta relinquU.
prinio. (Laterani, xv Kal. Januarii).
ccccLxxxn. Apostolicae sedis auctoritate debitoque compel-
G. PR.EPOSITO ALBENSI. limur pro universarum statu Ecclesiarum satagere
Datur illi potestas conferendi custodiam Albensem. et earum rnaxinie quae specialius eidem sedi ad-
(Laterani, xn Kal. Januarii). haerent ac tanquam proprio jure subjectae sunt
Innotuit apostolatui nostro per petitionem no- g utilitatibus providere.Eapropter,dilecti in Domino
bis ex tua parte porrectam, quod cum in Alben^ filii, clementer an-
vestris justis postulationibus
Ecclesia quaedam dignitas, quae custodia dicitur^ nuimus.et ad exemplar praedecessorum nostrorum
ad tuam donationem pertinens habeatur, cujus felicis memoriae Nicolai, Benedicti, Leonis (215),
curae ac sollicitudini ornamenta ac privilegia ip- Urbani, Paschalis, Innocentii, Eugenii, Adriani,
sius Ecclesiae et diadema etiam regium commit- Alexandri, Clementis, Ccelestini Ro. Pont. praefa-
tuntur, eam
personae idoneae conferre desideras ; tum Corbeien. monasterium in pago Ambianen.
ne per imperitiam aut infidelitatem vel ne-
forte, situm, quod ad jus et proprietatem beati Petri
gligentiam custodis ipsius, Ecclesia incurrat ali- specialiter pertinet, in quo estis divino obsequio
quod detrimentum aut honor patriaB de corona mancipati, sub beati Petri et nostra protectione
aliquam laesionem sustineat. Volentes igitur inde- suscipimus et praesentis scripti pagina privilegia
mnitati Ecclesiae praecavere, et tibi tuam justitiam communimus.In primis siquidem statuentes, etc,
conservare,ut custodiam ipsam.sicut tui juris exi- usque ad lerbum vocabulis. Omnes parochias Cor-
stit.idoneas personaj nullius appellatione obstacu- Ceia? etparochiam pratorum,parochiam deNaurs,
lo conferas et assignes, liberam tibi damus aucto- parochiam de Bus, parochiam du Thanes et paro-
ritate apostolica facultatem. chiam de Uscia. Ad ha>c adjicientes interdicimus
Datum Laterani, xn Kal. Januarii. ut possessionesipsius ecclesia? etbeneflcia absque
cccclxxxui. abbatis et fratrum consensu nullus hominum in

PICTAVIEN. EPISCOPO. vita sive in morte aliis ecclesiis dare vel alio quo-
Ct monasteria per suam dioecesim < irisitet atquc libetmodo alienare praesumat ab ipsa. Nec liceat
reformet. Remen.archiepiscopo nec Ambianen.nec alicui epi-
(Datum, ut supra). scopo in abbate et fratribus vel clericis sive famu-
Si super commisso tibi grege sic vigilare procuras lis aut in laicis infra praefatas parochias constitu-
ut esse de illis Domino super
pastoribus qui nato tis dominationem aliquam exercere aut eos ex-
grege suo noctis vigilias custodiebant merito com- communicare vel interdicere aut appellationes ab

proberis, in tui exsecutione officii semper cum dis- invicem vel contra eos ab extraneis factas
eis vel
cretione procedes etde subditis tuis, tanquam de aliquo modo reperire vel pro emendatione crimi-
eis redditurus Domino rationem, plantare virtutes num actiones quaerere pra-miorum,neque potesta-
et exstirpare vitia procurabis. Ad audientiam si- tem aliquam in possessionibus ad ipsum monaste-
quidem nostramnoveris pervenisse quod in Picta- riumvel cellas ejus pertinentibus vel in posterum
vien. dioecesi pro diutinapastoris absentia in reli- juste et rationabiliter acquirendis sibi audeantvin-
giosorum collegiis et aliis personis ecclesiasticis D dicare.ProhibemusquoqueneRemen.archiepiscopi
multa quae statum perturbant religionis et ordinis vel Ambianen. episcopi aut alii,vel eorum oecono-
sunt praesumpta, ad quorum correctionem te opor- mi vel archidiaconi seu eorum nuntii absque ves-

teat propensioris sollicitudinis studium exercere.
Volentes igitur ut excessus liberius valeas corrigere
delinquentium, cum nostra fueris auctoritate suf-
fultus,tibipagina praesenti mandamus quatenus ad
abbatiaset alia loca religiosa et ecclesias tuae dioe-
cesis quaj tibi sunt dioecesana lege subjectae perso-
tra vel vestrorum fratrum gratuita vocatione admo-
nasterium vestrum vel loca praedicta accedant, aut
molestationem aliquam seu perturbationem infe-
rant, autconsuetudinespravasseunovas imponant.
Chrisma vero, etc. Obeunte vero te nunc ejusdem
loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nul-

naliter accedens,quae tam in capite quam in mem- lus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia
bris in eis corrigenda inveneris, secundum Deum praeponatur, nisi quem tantum fratres communi
consensuvel fratrum pars consilii sanioris secun-
corrigas et emendes et reformationi eorum taliter
procures insistere, quod de bona possint provisione dum Deum et beati Benedicti regulam de eodem

(215) Privilegium Leonis IX editum est in Tomo VI Spicilegii, pag. 417.

Pathol CCXIV. 13
 4:;i INNOCENTII m PP. REGESTORUM LIB. I. 452

collegio vel alterius ccenobii, si ibi aliquis ad hoc ^ lum Deum habentes prae oculis, studuerimus se-
regimeu dignus repertus non fuerit, providerint cundum divinum beneplacitum terminare(in quo,
eligendum qui, juxta antiquam Ecclesiae vestras
: si personas vellemus accipere vel munera forsitan

consuetudinem, a quocunque malueritis episcopo acceptare,partem Cantuariensis archiepiscopi pro-

consecretur. Apostolica insuper auctoritate statui- cul dubio praetulissemus partibus monachorum),
nius et sub interminatione anathematis prohi- credebamus quod factum nostrum celsitudo de-
bemus ne abbates vestri, qui pro tempore fuerint, beret regia gratiarum prosequi actione, quaj nos
altaria,decimas, proebendas monachales, aliquo hactenus de justitia facienda saepius exoravit nec
praesumant, nec alias possessiones
titulo alienare sustineret aliqua ratione quod quisquam deberet
monasterii seu thesauros vendere,obligare aut in- in hac parte apostolicis jussionibus obviare quin ;

feudare, sine communi consensu ma-

capituli vel potius, si aliter fecissemus, proeter offensam divi-
joris aut sanioris partis aliquatenus audeant. Ad nam et conscientiae laesionem, plurimum vereba-
haec autem adjicimus ne aliqui monachi seu con- mur ne diceremur oppressores pauperum, et jus-
versi sub professione domus vestrae astricti sine titicB contemptores. Verum secus contigit quam

consensu abbatis et majoris ac sanioris partis ca- vellemus vel etiam credere deberemus. Nuper enim
pituli vestripro aliquo fidejubeant, vel ab aliquo accedentes ad praesentiam nostram dilecti filii
li
pecuniam mutuo accipiant ultra pretium capituli nostri prior et socii sui monachi Cantuarien. la-
vestri rationabili providentia diffinitum, quod si crymabili nobis defiendaconquestionemonstra-
et

facere praesumpserint, non teneatur conventus runt quod,cum regia sublimitas(217) mandavisset
pro his aliquatenus respondere. Indictum autem, de thesauro Ecclesiae Cantuarien. redigendo in
sicut hactenus Corbeien. monasterium celebrare scriptis et sigillo tam regio (218) quam archiepis-
consuevit, vobis confirmamus et ne quis eos qui
;
copi necnon etmonachorum signando,neque hoc,
a'd ipsum convenerint, in eorum bonis vel in per- unde ipsos in Domino commendamus, facere vo-
sonis, offendere vel molestare praesumat auctori- luissent,sicut erat prius in ipsorum perniciem co-
tate apost.prohibemus. Illis vero qui locum ipsum gitatum, spreta sedis apostolicae reverentia, suis
in hac die devotionis intuitu visitaverint et bene- sunt rebus et possessionibus spoliati unde ad ;

ficia eicontulerint, de injuncta eis pcenitentia sedem apostolicam eos laborare oportuit invitos
quadraginta dies auctoritate apostolicarelaxamus. pariteret dolentes. In quorum adventu renovatus
Hospitali autem vestro, quod Portaria dicitur, de- est dolor noster : cum Propheta
quia sustinuimus
cimas a catbolicis ipsius loci abbatibus etaliis Dei pacem.et non venit quoesivimus bona, et ecce tur-
;

fidelibus rationabiliter concessas, auctoritate ap. batio.Cum enim veterem, sed nondum inveteratam
confirmamus.Decernimus ergo,etc. Salva sedis ap. G et perlatani quaestionem saepius ad apost. sedem
auctoritate.Ad indicium auteni quod monasterium crederemus nos penitus exstinxisse (cujus occa-
vestrum ad jus et proprietatem beati Petri perti- sione etreligiosi viri et Deum timentes Honorius
neat et perceptae aRom.Ecclesia libertatis,unciam quondam prior et nonnulli Cantuarien. monacho-
auri nobis et successoribus nostris annis singulis rumprolibertate ipsiusEcclesiae animas posuerunt,
persolvetis. Si qua igitur, etc. et hi qui nuper ad nos venerunt praedecessorum
Datum Later., per manum
Raynald domini pa- nostrorum [suorum] vestigiis inhaerentes, malunt
vicem agentis, xv Kal. Ja-
pae notarii, cancellarii mori pro eadem quam videre mala gentis suae et
nuarii, indictione secunda, Incarnationis Domi- sanctorum), ecce quasi morbus pullulat recidivus,
nicae anno 1198, pont. vero domini Innocentii etfacta sunt novissima ejus deteriora prioribus :

papaj III anno primo. quod referimus et dolentes.Porro quoniam

tristes

CCCCLXXXV. auctoritatem apost.sedis cui,licet immeriti,praesi-

R. ILLUSTRI REGI ANGLORUM. d''mus, vigorem volumus obtinere debitum nec
sustinere possumus necdebemus in suggillationem
Ne Cantuarienses monachos contrajus contraque rem
judicatam ct Romani pontificis auctoritdtem op- magnificentiam re-
ejus aliquid debeat attentari,
primat. r\ giam de puro corde rogamus,monemus,hortamur,
(Laterani, xi Kal. Januarii). et in remissionem injungimus peccatorum quate-

(216) Cum interalios mundi principes personam nus,revocatis omnibus quae contra eosdem mona-
tuam sicut charissimidisposuerimus praeroga-
filii chos altentata noscuntur et in pristinum stalum
honorareet tam tuis quam
tiva dilectionis etgratioo reductis quos pro reverentia sedis apost. apud

tuorum utilitatibus paterna provisione diligenter
intendere,miramur,plurimumetdolemusquod hoc
propositum nostrum, ex quo nimirum quantum
magnitudini tuae valeat honoris et utilitas afferri,
serenitatem regiam non credimus ignorare,pravis
sublimitatem tuam haberi volumus plurimum
commendatos, mandatum nostrum in ea causa
quoe inter ipsos et proefatum archiepiscopum ver-
tebatur emissum non sustineas ab aliquo praete-
riri. Quod tanto fortius brachio potentiae tuae cre-

quorumdam suggestionibus niteris impedire. Cum dimus effectui maneipandurn, quanto amplius in
enimnegotium Cantuariensis Ecclesiae dudum,so- tuis negotiiset tuorumanobis desideras etiam in

(216) Vide supra epist. 432 et seq. (217) Apud Gervas. regis.
(217) Apud Gervas. Cantuar. potestas et subl.
453 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 454

majoribus exaudiri. Neque super hoc circumspe- A. Ecclesiai Ro. ac nostros non differemus ulterius
ctionem tuam volumus dubitare quin,si pramissa jaculari, ejus instruemur exemplo qualiter suas
studueris liberaliter adimplere, majorem ex hoc suorumque petitiones debeamus etiam tn majori-
gratiam et favorem apud sedem valeas apostolicam bus exaudire* Quod si ambo, etc.
promereri. Alioquin, quantumcunque personam Datum, ut supra.
tuam in Domino diligamus et honori tuo velimus, CCCCLXXXVII.
quantum cum Deo possumus et honore nostro, AIMERICO ILLUSTRI REGI JEROSOLYMITANO.
deferre, contemptum nostrum, imo Dei, cujus lo- Illum ad pietatem et modestiam hortalur, auxiliaque
cum, licet indigni, tenemus in terris, non poteri- sua promittit.
mus ulterius aequanimiter sustinere, sed in eos, (Laterani, xn Kal. Januarii).
quicunque fuerint.et terras eorum qui nostrse di- Venientem ad nos dilectum filium magistrum I.
sposilioni prajsumpserint obviare,eam animadver- clericum et nuntium serenilatis regiae, qua decuit
sionem sine differentia personarum curabimus benignitate recepimus, et in his quai nobis propo-
exercere,quod per exhibitionem operum ostende- suit ex parte magnitudinis tuas curavimus, quan-
mus nos velle regia via prudenter incedere, nec tum cum Deo potuimus, exaudire. Verum quia,
cujusquam gratia vel favore declinare ad dextram ^ sicut Dom no p l aC uit,a quo est omne datum opt
i

vel sinistram, cum omnem inobedientiam secun. mum et omne donum perfeetum, manum ministri
dum Apostolum prompti sumus ulcisci. Si quis
ad fortia et illius terree administrationem et regi-
autem regiae serenitati suggesserit quod de ipsa men assumpsisti in ,qua Dominus et redemptor
quidquam sinistri a dictis monachis propositum operatus salutera nostram dorsum posuit ad fla-
fuerit coram nobis, fldem non adhibeas cum ;
gella et humiliavit semetipsum, factus obediens
potius afflictiones et molestias suas plus altero usque ad mortem, regiee magnitudini est summo-
procurante quam de voluntate credant regia pro- pere satagendum ut exemplo ejus qui ccepit fa-
cessisse. cere et docere, in tribulationibus non deficiat
Datum Laterani, xi Kal. Januarii. quae terram illam, nimis exigentibus peccatis, in-
CCCCLXXXVI. venerunt ; in quibus adjutor tibi aderit, si susti-
ROTHOMAGEN. ARCHIEPISC, ET EPISCOPO ELIEN. nueris patienter,fidelis Deus, qui neminem patitur
Ut pontificis litteras Anglorum regi offerant et inter- tentari supra id quod poterit sustinere, sed facit
pretentur causamque monachorum commendenl. cum tentatione proventum. Ejusdem quoque hu-
(Datum, ut supra). militatem studeas, quantum poteris, imitari ; ut
(219) Lacrymabilem afflictionem dilectorum fi- quanto major es, tanto te amplius in conspectu
liorura prioris et monachorum Cantuarien. et mi- Domini humilies, ut exaltet te in tempore visita-
serabilem apud sedem apost. toties replicatam re- lionis. Qui enim se humiliat, juxta Scriptura3 tes-
ferre sine multa cordis amaritudine non valemus, timonium, exaltabitur, et qui se exaltat, humilia-
cum eis apost.sedis subsidium nihil videatur com- bitur. Neque devotio ftua] debet aliquatenus dubi-
modi quin potius quanto eis ratione pras-
attulisse ; tare quin, si per opera virtutum praemissarum et
via magis adesse voluimus et prodesse, tanto ad- eiiam aliarum studueris in lege Domini ambulare,
versus manus hostilis in contemptum apostolicre tribuat tibi Dominus secundum cor tuum, et mit-
sedis est diutius [durius] aggravata. Et cura per tat tibi auxilium de sancto et de Sion te tueatur ;

charissimum R.Anglorum regem

in Christo filium et cum misericors et miserator, non continebit
sit

illustrem oppressiones hujusmodi crederemus et in ira misericordias suas ; qui etiam in ulciscendo
violentias pro reverentia sedis apost. refrenari, non obliviscitur misereri qui si pro nobis fuerit
;

cujus S3epius super hoc scripta recepit, econtra et nobiscum, quis contra nos ? Alioquin cum
nunc ultimo in tantum profecimus quod prior et renes corda scrutetur, nisi conversus ad eum
et
monachi, spreta sedis apost.reverentia, suis rebus nec ipse ad te convertetur sine quo nec
fueris, :

et possessionibus spoliati, emisso edicto de the tu quidquam facere poteris, nec nos tecum, qui
sauro Ecclesiae consignando, quod hactenus fuit D quantum pro subsidio terrae sanctee dudum labo-
penitus inauditum.Volentesautem adhuc maternis raverimus et laboremus indesinenter, serenitatem
insistere leniraentis et nolentes illius exeraplo cu- tuam non credimus ignorare, cum idipsum fere

jus vicem, licet indigni, tenemus in terris,per sin-
gulos dies irasci, adhuc semel super eodem facto
proefato regi nostras litteras destinamus. Ut
precesetmandatanostracordi regio tenacius quam
hactenus imprimantur, rogamus fraternitatem ve-
stram attentius et per apost. scripta prEecipimus,
noverint universi et praedictus magister magnitu-
dini regiaa poterit plenius indicare. Ut autem de
autem sollicitudine et labore nostro fructus proveniat ex-
optatus, rogamus magniflcentiam tuam, monemus
et exhortamur in Domino,quatenus in spiritu hu-
militatis etanimo contrito suscepta: potestatis offi-

quatenus litteras nostras super hoc sibi transmis- cium ita procures irreprehensibiliterexercere.quod
sas, omni dilatione cessante, curetis ei fideliter per auxilium gratiae divinae loca nalivitatis et re-
explanare quas;
aure surda transierit,pr;eter ani-
si surrectionisDominico?,pristinae valeanttemporibus
madversionem debitam, quam in contemptores nostrisrestituiliberiati. Nosenim sumusin eo pro-

(219) Yide supra epist. 432.

 4oo INNOCENTI UI PP. REGESTORUM LIB. I. 456

posilo constituti ut, quantum cum Ueo poteri- \ CCCCXC.

MAURICIO EPISCOPO NANNETEN.
mus, auxilio tuo et terr» adesse velimus jugiter
Ipsum transfertad Ecclesiam Pictariensem.
et prodesse. Latorem autem praesentium, virum
(Uatum, ut supra).
providum et fidelem, magnificentias tuae reddimus
Cum sedes apostolica a Ueo plenitudinem sus-
comraendatum.
ceperit potestatis, nos qui ei, licet immeriti, di-
Uatum Laterani, xn Kal. Januarii.
vina favente clementia proesidemus, sic convenit
CCCCLXXXVIII.
omnium Ecclesiarura provisionibus cogitare, quod
NOVIOMEN. EFISCOPO, S. MEDARDI SUESS10NEN. ET COM-
illi qui supra se ipsum petram stabili soliditate
PEXDIEN. ABBATIDUS.
fundavit, de commissis nobis dignam valeamus
Vt injurias monasterii Corbeiensis prosequantur et
privilegia defendat. reddere rationem, quia super nos alium judicem
(Uatum , ut supra). non habemus. Licet autem inter Ecclesiam et epi-
Signifieantibus dilectis monacbis
iiliis abbate et scopum esse spirituale matrimonium cognosca-
Corbeien. nos accepisse noscatis quod,cum eccle- mus, quod non potest nec debet humano judicio
separari ipse tamen Uominus noster et magister
sia de Uscia in pago Tornacen. sita, sicut in eo- ;

soli beato Petro vicario ejus et per ipsum succes-

rum privilegiis continetur, ab episcopali sit juris-
dictione exerapta nec debeat alii nisi prsefato mo- 13 sorihus suis et nobis ipsis qui,licet indigni, locum

nasterio respondere, venerabilis frater noster epi- tenemus ipsius,lransferendi et deponendi pontifi-
scopus et dilecti filii capitulum Tornacen. eam ces et eorum cessiones recipiendi, Ecclesiarum

nituntur suob jurisdictioni supponere et presbyte- necessitate vel utilitate pensata, sicut testatur an-

rium ejusdem ecclesi»,curn eis non liceat, excom- tiquitas et sacrorum canonum asserunt sanctio-
munieare praesumunt monaste-
et in hoc nes,speciali privilegio tribuit potestatem.Quod qui-

rium ipsum molestatione indebita fatigare. Super dem provida et sancta dignoscitur deliberatione
quo liceat per eosdem abbatem et monachos prae- statulum, ut quos Ueus spirituali conjunctione li-

dictus episcopus ad sedem apostolicam fuerit ap- gavit, non homo, quia non vicarius hominis, sed

pellalus et terminus festum sancti Remigii appel- Ueus, quia Uei vicarius, separaret ; ut non videa-
lalioni prosequenda? praefixus, per eum nec per tur contra doctrinam evangelicam attentari.inqua

alium appellationem prosequi procuravit. Unde dicitur Quod Deus conjunxit, homo non separet
:

(Matth. xix,G). Intelleximus siquidem per litteras

nos eisdem per scripta nostra prascipimus ut ab
ipsius molestatione indebita penitus desistentes,
super Ecclesia memorata contra privilegia sedis
apostoliene non praesumant ipsum laedere quomo-
dolibet vel turbare.Quocirca discretionivestrajper
venerab.fratrum nostrorum Bituricen.et Burdega-
len.archiepiscoporum et episcopi Xanctonensis et
C dilectorum filiorum decani et capituli Ecclesiaa
Pictaviensis, necnon ahbatum et aliorum praela-

apostolica scripta mandamus atque proecipimus torum Ecclesiarum Pictavien.dicecesis nostro apo-
quatenus eos a molestatione ipsius contra privile- stolatui pra>sentatas, quod defuncto bonno merao-

gia Romanorum pontificum districtione quavideri- risB Ademaro quondam Pictavien-episcopo,prcedi-

lis expedire,sublato appellationis obstacule, cora- cti decanus et capitulum in personam tuam una-
pescatis. Nullis litteris, etc. Quod si omnes, etc, nimiter convenerunt, te ipsis in episcopum con-
tu frater episcope cum eorum altero, etc. cedi a sede apostolica postulantes. Nos vero cum
Ualum, ut supra. fratribus nostris deliberato consilio, ad nostram

CCCCLXXXIX. memoriam reducentes quantum Pictavien. Eccle-

EPISCOPO ET CAPITULO TORNACEN. sia post decessum felicis recordationis Willelmi

Ut ab injuriis dicto monasterio inferendis absti- quondam Pictavien. pro substitutione

episcopi
neant. pontificis etiam quod per
lahoraverit, credentes
(Uatum, ut supra). sollicitudinis tua? prudentiam,Ecclesia ipsa in spi-

A molestatione indebita monasterii Corbeien. ritualibus et temporalibus assiduum suscipiatau-

vestram etiam sine mandato nostro deberetis ta- ctore Uomino incrementum, cumin talibus secun-
D dum canonum evidens utilitas et urgens
liter compescere voluntatem, quod non videre- instituta
mini illud in suis justitiis contra privilegia sedis necessitas considerari debeat et attendi, utile co-
apostolicas fatigare. Significantibus siquidem no- gnovimus et neeessarhim ut de minori civitate ad
bis, etc, fere in eumdem modum ut supra usque ad majorem, de populosa dicecesi adpopulosiorem et
verbum turbare. Alioquin noveritis nos venerabili denobiliadnobilioremEcclesiamapostolica debeas
fratri nostro Noviomen. episcopo et dilectis filiis auctoritate transire, ubi talentum tibi creditum
Compendien. et Sancti Medardi Suessionen. ab- Uomino tuo valeas reddere duplicatum. Sanctorum
batibus dedisse firmiter in mandatis ut vos a mo- igitur Patrum institutionibus et praedecessorum no-
lestatione ipsius contra privilegia Romanorum strorum vestigiis inhaerentes, qui translationes hu-
pontificum, appellatione remota, qua expedire jusmodi, consideratis Ecclesiarum utilitatibus et
viderint districtione compescaut. Nullis litteris, necessitatibus, facere soepius consueverunt, supra-
etc. dictorum decani et capituli et cleri Pictavien.peti-

Uatum, ut supra.
 457 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 4S8

tioni clementer annuimus et ut a Nanneten.ad Ec- A t«r quam construantur;e contrario vero spiritualia

clesiani transeas Pictavien. de benignitate sedis faciliusconslruuntur,quamdestruantur.Unde juxta

apostolicae liberam indulgemus tibi auctoritate canonicas sanctiones episcopussolus darehonorem
praesentium facultatem. potest, solus autem non potest auferre.Ex parte si-
Datum, ut supra. quidem venerabilis fratris nostri Carcassonen. Epi-
CCCCXCI. scopi fuit in audientia nostra propositum quod in
BURDEGALEN. ARCHIEPISC. suisadeo processit diebus etpropter senium vigor
De eadem re. naturalis in ipso defecit, quod omnino estinutilis

(Datum, ut supra.) et insufficiens ad portandam curam Carcassonen.

Cum sedes apostolica, etc, ut suprafere in eum- Ecclesiae, imo ejus administratio,sicut proponitur,

dem modum usqtie ad verbum facultatem. Quocirca animabus sibi commissis perniciosa est potius et
fraternitati tu;vper apostolica scripta mandamus» damnosa ;praesertim cum non solum in temporali-
quatenus ipsum episcopum sicut venerabilem in bus,imo etiam in spiritualibus, Ecclesia suae curae

Christo fratrem habeas.et fraterna benignius cha- commissa cum caeteris dicecesanis tantum lapsuin
ritate pertractes ut ipse te in doctrina patrem et
;
incurrerit,quod humani generis inimicus fere uni-

pastorem suum et in mansuetudine fratrem agno- q versorum corda iniquitatis gladio penetravit,ut eos
scat. secum in ignem perpetuce gehennoe retrudat, et in
Datum, ut supra. tantum in ea dicecesi virus praevaricationis haereticae
CCCCXCII. penetravit,quod diversas et inauditas sectas mini-
DECANO ET CAPITULO PICTAVIEN. stri diabolicae fraudis ibidem adinveiiiunt et publice

Ejusdem argumenli cum prseecdentibus. profitentur et populum qui sibi credat habent, ita

(Datum, ut supra.) ut vox eorum anglica reputetur nec sit inter eos
Cum sedes apostolica, etc, utsupra fere in eum- qui ab ore ministri verbum affectet quinimo non
dedigneturevangelicaepraedicalionisaudire.Propter
dem modum usque ad verbum facultatem. Ideoque
universitativestraeperapostolicaseriptamandamus quodidem episcopus suam insufficientiam recogno-

atque praecipinius quatenus eidem episcopo tan. scens a nobis bumiliter postulavit utei cedendi li-
quam pra;lato et pastori animarum vestrarum de- centiam praeberemus. Nos igitur tam super lapsu
bitam obedientiam et reverentiam impendatis; ut, Ecclesine quam interitu animarum, quoe per incu-

cum ipse in vobis fllialem devotionem invenerit,be- riampastoris in laqueum damnationis incidisse cre-
nignus vobis et mansuetus existat, et voset Eccle- duntur, pio condolentes affectu et volentes super

siam vestram paternobenigniusamplexeturaffectu. hoccongruasprovisionis remediumadhiberi,discre-

Datum, ut supra.
tionivestraeperapostolica scriptamandamusquate-

CCCCXCIII. nus,si prajfatum episcopum propterimpedimentum

PRIORIBUS, ET EC- cordis vel corporis insufflcientem esse noveritis ad
ABBATIBUS, ET PR.EPOSITIS ALIIS
CLESIARUM PR.ELATIS, ET UNIVERSIS CLERICIS PICTA- gerendam sollicitudinem pastoralem,vos auctorila-
te nostra cessionem ejus admittere minime post-
VIEN. ECCLESI.E DICECESANA LEGE SUBJECTIS.
Ut episcopo suo obtemperent.
ponalis ; et ea libere ac sine pravitate recepta, ca-
nonicis Ecclesiae Carcassonen. tribuatis licentiam
(Datum, ut supra.)
Cum sedes apostolica, etc, ut supra fere in eum- idoneum episcopum eligendi,qui opere ac sermone
fldei praevaricatoresadfidei revocetunitatemetera-
dem modum usque ad verbum facultatem.Cum itaque
pnedicto episcopo vestros debeatis tanquam mem- dicato penitus zizaniorum germine,frumentum cum
multiplicato fructu faciat,inspirante divina clemen-
bra capiti cohaerere et ipsius saluhribus monitiset
tia pullulare. Vobis autem in virtute obedientia? di -
mandatis devote ac humiliter obedire, universitati
stricte praecipimus ut per vos ipsos et quoscunque
vestra; per apostolica scripta mandamus atque prae-
alios ac pra?fatos haereticos de Narbonen. provincia
cipimus quatenus ei cum devotione ohedientiam et
reverentiamimpendatis et de rationibus episcopali- penitus exeludendos omne studium et operam,

bus curetis plenarie respondere,sicque ipsi ad re- D quam poteritis, tribuatis.

levandaonera debitorumquibusPictavien.Ecclesia, Datum Laterani, x Kalend. Januarii.

sicut dicitur, praegravatur, grata subventionis auxi- CCCCXCV.

lia ministretis.quod ipse vos tanquam bonos filios ARCHIEPISC. ET DECANO SENONEN.
habeat semper in visceribus chantatis et vestris va- Ut Ecclesiam S. Martini Turonensis ab injuriis de-

leat utilitatibus imminere. fendant.

Datum, ut supra. (Datum, ut supra.)

CCCCXCIV. Potestatisapostolicae plenitudo longe lateque dif-

NARBONEN. ARCHIEPISCOPO, ET FRATRI RAINERIO. fusa,licet ubique praesens potentialiterhabeatur.ta-
Episcopi Carcassonensis resignationem approbat. men quia ea quae ad tantum offlcium pertinent,per
(Laterani, x Kal. Januarii.) se.prout singulis expediret, non valet praesentiali-
Hanc inter corporaliaet spiritualia constatexis- ter exercere, tam vos quam alios ministros Eccle-
teredifferentiamquoil corporaliafacilius destruun- siarum in partem sollicitudinis advocavit, ut sic
459 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 400
tanti onus officii per subsidiariasactiones coramo- A gnare ;alios vero qui canonice convinci non potue-
dius supportetur.Inde est quod cum Ecclesia beat; rint,si fama publica noveris laborare,ad purgatio-
Martini Turonen. nostra filia specialis existat nec nem canonicam,subl. appellationis diffugio,nostra
ei possimus in quibuslibet neeessitatibus suisprae- possisauctoritate compellere,nescandalum in po-
sentialiter.prout tenemur, adesse,nos ministerium pulogeneretur.Vallernus autem quod circaprimor-
nostrum quod eidem impendinon potest vestrae sol. dia promotionis tiue majorem nobis et Ecclesiffi
licitudini committentes,discretioni vestrae per apo- Romanae reverentiam impendisses.
stolica scripta mandamus quatenus dilectis filiis ca- Datum Laterani.
nonicis ipsius Ecclesias, quoties ad vos pro irrogatis ccccxcvm.
sibi injuriis duxerint recurrendum,de malefactori- LITTER.E GUIDONIS COMITIS ALVERNI.E
AD DOMINUM PAPAM.
bus suis constitutis in terra cbaris. in Christo filii Romanae Ecclesix castrum donat fratrisque sui
P. illustris regis Francire appellatione remota,nul. causam commendai pontifici.
jatenus differatis justiti;e plenitudinem exhibere : Domino Innocentio divina bonitate sanctae Roma-
ad id liberius faciendum, quemadmodum videritis na> Ecclesiffi summo etuniversali episcoporum epi-
expedire,monitione pra?missa rigorem ecclesiasti- scopo Guido comes Alvernia?, salutem cum orani
cum prout justum fuerit adhibentes. g reverentia et hominii fidelitatem debitam.
Datum, ut supra. A parentum meorum fide non degenerare labo-
Scriptum est in eumdem modum episcopo et dccano rans,qui quoddam suum proprium castellum nomi-
Pictavicn. ne Uteo, (220) Deo et sanctis apostolis et Ecclesiae
CCCCXCVI. sanctffi Romante sibique praesidentibus domino
PICTAVIEN. ET CENOMANEN. EPISCOPIS ET ABBATI DE Alexandro papae videlicet et successoribus suis de-
FONTANA. legarunt,aliudnon minuspraecipuum castrura,ame
Ejusdetn anjumcnti. noviterVedificatumetmeonominenominatuni,pra::-
(Datum, ut supra). fatoe sancta? Rom.Ecclesiaedono et concedo,aurique
Potestatis apostolicae,elc., ut supra usque ad vcr- unciam pro mearecenti mutatione transmitto. Ves-
bum committentes, fraternitati vestrae per aposto- tramitaque protectionem etdefensionemsuperfra-
lica scripta mandamus quatenus ad eamdem Eccle- trem meum R.Claromonten.episcopum exorare, si-
siam accedentes,ea qua: tam in vestimentis canoni- cut videtur,decrevi:quoniam idem fratermeusprae-
corum inordinatis quam divinisobsequiis.medita- fatus episcopus,conjunctis et adunatis sibi Coterel-
tionibus et firmis tempore residentiee faciendae et lorum et Basclorum ruptis diversis,in proejudirium
aliis tam spiritualibus quam temporalibusvideritis p sui ordinis et prwvaricationem totius juris terram
corrigenda,eum consilio eorum quos in ipsa Eccle meam incendiis, homicidiis et rapinis et quibus-
sia maturioris et sanioris consilii esse noveritis, cunque potest malitiis devastat.Vestrae itaque san-
auctoritate apostolica.sublato contradictionis et ap- cutatis pedibus prostratus,preces fundo ut eum a
pellationis obstaculo. Deum solum habentes praa tantainjuriarevocetis et sententiamexcommunica-
oculis.corrigentes eos quos vestris institutionibus tionis quam in terram meam prater pra?fata mala
contrarios inveneritis aut rebelles, per censuram tulit amoveatis, et judices vel examinatores causa>
ecclesiasticamappellatione postpositacompescatis; nobis constituatis dominosarchiepiscopum Burde-
ita hoc provisione sollicita procedentes, quod
in galen.etpiwpositum Evaunen.qui ab universis ab-
studium vestrum apud Deum et hominesmultipli- batibusvicinisveritatecognita,remotaappellatione,
citer appareat commendandum. Quod si omnes, tantam injuriam terminare studeant. Precamur
etc, duo vestrum, etc. etiam ut latori praasentium super his et aliis quao
Datum, ut supra. intimaverit credatis.
ccccxcvn. CCCCXCIX.
CONVENTHENSI EPISGOPO. COLOCEN. ARCHIEPISC0PO.
De pcena Simoniacorum. De reformatione monasterii S. Step>hani dc Kev.
(Datum Laterani.) D (Laterani, xi Kal. Januarii.)
Vitium Simoniaea? pravitatis quantum Deo sit Cum nobis, licet immeritis, in apostolicae sedis
odiosum et quanta ex eo sequatur pernicies anima- speculaconsistentibussituniversarum Ecclesiarum
rum fraternitatem tuam credimus non latere.Inde sollicitudo commissa, de statu illarum sollicitudi-
est quod cum, sicut audivimus, plures clerici de nem nos convenit gerere diligentem et providere
tua dicecesi sua sint beneticia Simoniace assecuti, attente ut per fratres et coepiscopos nostros, cum
ita quod ex hoc magnum scandalum in populo ge- non possimusubiquenostranipraestatiamcorpora-
neretur, tibi pr»sentium auet.oritate duximus in- liter exhibere, possint in melii:s reformari. Ex
jungendum ut illisqui legitime convinci potuerint parte siquidem tua nostris est auribus intimatum
ecclesiastica beneficia taliter obtinere amotis, tibi quod cum bonae memoria1 Andreasantecessor tuus
ealiceat,appellationeremota,personis idoneis assi- monasterium S. Stephani protomartyris, situm in

[220] Leg. BusseoJ, ut monet Justellus in probat. historia? Doraus Turrianae pag. 40 Vide etiam pag-
40. In vet. cod. Colbertiano legitur Utro.
461 PONTIFICATUS ANNO
locoquidiciturKeu,concessissetfratribusS.Abrahae
de Valle Ebron, monachis nigri ordinis propter dis-
solutionem suamremotis,et iidem fratresS. Abrahae
bona ejus dilapidando et ducendo vitam nimium
dissolutam, ipsum deduxissentadnimiam pauper-
tatem,bonaa memoriaeCoelestinuspapaproedecessor
noster et nos etiam tibi dedimus in mandatis ut
restitutioniejusdem monasterii provideres tuo
committentes arbitrio utrum pradicti fratres S.
Abrahae tolerandi, an monachi nigriessent in ipso
monasterio reducendi. Tu vero, sicut accepimus,
fratres S. Abrahae propter dissolutionem
penitusabjecisti, et nos per petitionem tuamduxisti
super provisione ipsius monasterii requirendos.
Ideoque fraternitati tuas per proesentia scripta man-
damus quatenus, si per monachos Ecclesiam illam
videris reformari non posse, in ipsa Ecclesia cano-
nicos instituas regulares, qui secundum regulam
beati Augustini devotum ibi Domini famulatum
impendant, et per eorum religionem locus ipse in
melius tuo faciente studio reformetur.
Datum Laterani, xi Kal. Jauuarii.
D.
ILLUSTRI REGI UNGARI.E.
Ut compellat Sclavos decimas persolvere.
(Datum ut supra.)
Significante venerabili fratre nostro Colocen. ar-
chiepiscopo, ad audientiam apostolatus nostri no-
veris pervenisse quod, cum in dicecesi sua
quamplures villoe in quibus Sclavi habitant, iidem
Sclavi praafatoarchiepiscopodecimas exhibere con-
temnunt. Quoniam igitur de regia serenitate conli-
dimus etsperamus ut Ecclesias et earum ministros
diligas et earum commodis exemplo progenitorum
tuorum diligenter intendas, excellentiam tuam ro-
gamusatque monemus, per apostolica scriptaman-
dantes, quateuus memoratos Sclavos ut decimas
debitas proefato archiepiscopo sine diminutione
persolvant tradita tibi potestate compellere
omittas.
Datum, ut supra.
DI.
ARHATI ET CONVENTUl S. PETRI CARNOTEN.
Beneficia ecclesiastica nemini promittenda ante
vaccnt.
(Laterani, m Kal. Januarii.)
Cum monasterium vestrum multorum gravetur
onere debitorum, ut vix ejus redditibus fratribus
valeant necessaria ministrari, abbates qui fuerunt
pro tempore, sicut nostris est auribus intimatum,
occasione promissionum de beneficiis non vacanti-
bus tantis se pensiouibusobligarunt, quod, sietiam
ut dudum monasteriumin temporalibus abundaret,
eas solvere vix valeret. Cum autem, secundum in-
stituta canonum, antequam vacent non sint eccle-
siastica beneficia promittenda, etquae contra leges
fiunt, haberi debeant pro infectis ; vos etmonaste-
rium vestrum a proeniissis promissionibus et pen-
(221) Vide supra epist. 30 et seq. et 117.
I, CHRISTI 1198. 462
A sionibus denuntiamus auctoritate prasentium ab-
solutos cum nec regulariter valeat accessorium,
;
ubi non obtinet principale.
Datum Laterani, iii Kal. Januarii.
DII.
EPISCOPO TRIPOLITANO.
Eum transfert ad Ecclesiam Ttipolitanarn.
: (Laterani, n Kal. Januarii.)
(221 Cum ex naturalis legis proecepto, quod Domi-
)
nusin Evangelio declaravit, qunDCimque volumus ut
faciantnobis hominesetnoseisfacere debeamus, et
suam inde ex eo quod legitur inTobia, Quod tibi odis ficri, alii
ne feceris (Tob. iv, 16), ab aliorum teneamur inju-
riis temperare, nos, qui sacra docente Scriptura
monemur ne alii nostrum demus honorem, et ox
g apostolatus officio quod, licetindigni, suscepinms,
aliorum jura et prfesertim fratrum et coepiscopo-
rum nostrorum tenemur propensius defensare, ab
eisdem nolumus nobis injurias irrogari. Sanecum
ad apostolatus nostri notitiam luce clarius perve-
nisset quod venerabilis frater noster Antiochenus
patriarcha, proedecessoris sui exempla secutus,qui
motu proprioe voluntatis N. Tharsen. in Mamistan.
quondam Apamen. electum
dicitur transtulisse, te
inTripolitanamEcclesiam transtulisset, nonpotui-
mus non moveri proesertim cum nec ei suffecerit
;
dictiproedecessorissuiproBSurnptionem solummodo
imitari, quin potius in injuriam nostram ipsius
sint transgressu excessum, novo quodam mutationis
genere parviflcavit majorem et magnum quodam-
modo minoravit, episcopare archiepiscopum, imo
potius dearchiepiscopare proesumens, cum dictus
proedecessor ejus dictum archiepiscopum de Thar-
sen.Ecclesia in Ecelesiam transtuleritsimilis digni-
tatis.Licet enim tu nondum fuisses consecratus,
confirmationis tamen munusreceperas et archiepi-
scopalia, quantum tibi licuerat, ministraras sicut ;
tua nobisrelatione innotuit, qui te Valenien. asse-
non ruistiepiseopum, cum nuperconstitutus esses apud
sedemapostolicam,confirmasse. Verumcumfortius
sit spirituale vineulum quam carnale, dubitari non
debet quin omnipoteus Deus spirituale conjugium
quod estinter episcopum etEeclesiam, suo tantum
quam reservaverit judicio dissolvendum : qui dissolutio-
nem carnalis conjugii quod est inter virum et femi-
nam suo tantum judicio reservavit, prajcipiens ut
D quos Deus conjunxit, homo non separet. Non enim
humana sed divinapotius potestateconjugium spi-
rituale dissolvitur, cum per translationem vel depo-
sitionem, aut etiam cessionem auctoritateRomani
quem constat essevicarium Jesu Christi,
pontificis,
episcopus ab Ecclesia removetur. Et ideo tria hajo
quoe praemisimus non tam institutione canonica
quam institutione divina soli sunt Romano pontifici
reservata. Sicut autem episcopus consecratus sine
licentia Romani pontificis suam non debet Eccle-
siamderelinquere.sic etelectus confirmatuspraHer
ejus assensum suam desererenequitEcclesiam, cui
403 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. 1. 464

est alligatus ; cnm non debeat in dubium revocari \ te pontificem fecerit, cum ad eam non fueris con-
quin.post electionem etconfirmationemcanonicam secratus, nec secundaead quam, prioris vinculo
inter personas eligentium et electi conjugium sit perdurante, non poterascanonice consecrari, cum
spirituale contractum. Quia, licet inveniatur iri ca- adhuc esses alteri conjugaliter alligatus, praedictis
none (221*! quod si electus ultra quinque mense s tamen rationibus ad dispensationis gratiam incli-
per suam electionemretinueritviduatam Ecclesiam nati, quamvis secundum sacrorum canonum insti-
nec ibi nec alibi consecrationis donum percipiat» tuta utraque carere deberes, de plenitudine pote-
non tamen intelligiturEcclesiaviduata quasi spon- statis a prioris vinculo te solventes, auctoritate
sum non habeat, sed quia cum sponsus ejus non- tibipraesentiumiduximus concedendum ut de be-
dum sit consecratus, adhuc quoad qua?dam viri nignitate sedis apostolicae quasi novo consensu
manet solatio destituta. Quamvisautem eidem pa- Tripolitanam;Ecclesiamdecaeterotanquamproprius
triarehae et aliis fratribus et coepiscopis nostris,ut pontifex ad honorem Dei,utilitatem ipsius Ecclesiao
prwmissum quantum cum Deo possumus, de-
est, tuamque salutem et cleri populique tibi commissi
ferre velimus, praosertirn cum Ecclesia Rom. sit studeas gubernare, quatenus praeveniente divina
Antiochena) plus casteris quasi quadam germanitate gratia et sequente plus prodesse velis et valeas
conjuncta ;netamenjure patriarchatusadeumcre- r> quam praeesse prassertim temporibus istis, cum
;

datur episcoporum mutatio pertinere et hoc ipsum vix sit qui faciat bonum usque ad unum, opus est
trahatur ad posteros in exemplum per quod aposto" noo mercenario, sed paslore.
licas sedis privilegio, cujus jura tenemurpras caete- Datnm Laterani, n Kal. Januarii.
ris conservare, posset plurimum derogari, pro pras- DIII.
missis excessibus eum ab electorum conflrmatio- PATRIARCH.E ANTIOCHENO.
nibus et consecrationibus episcoporum etteab ad- Ejusdem fcre argumenti.
ministratione pontiflcalis officii de communi fra- (Datum, ut supra.)
trum nostrorum consilio duximus suspendendos, Cum ex naturalis legis, elc. ,ut supra ferein eum-
donec super hoc curaremus aliud ordinare. Per dem modum usque ad verbum dispensari. Et quo-
quod idem patriarchahonori suo asseruitper litte- niam suspensionis sententiam in te prolatam, sicut
ras suas plurimum derogatum, cum usque ad tem- ex tuarum intelleximuscontinentialittererum, hu-
pora ista patriarelne Antiocheni suspensio fuerit militer observasti Nos, qui personam tuam sincera
:

inaudita : quoniam et praedecessor noster Leo pa- charitate diligimus et tuo, quanlum cum nostro
pa (222) sanctissimus Anatolium patriarcham Con- possumus, intendimus honori deferre, cum te inter
stantinopolitanum, quamvis patriarcham Antio fratres nostros honorabile membrum et in domo
chenum praesumpseritconsecrarenec suspenditnec C Domini columnam immobilem reputemus, confes-
excommunicavit, sedredarguitetadmeliusmutavit- sionem spontaneam et supplicationem devotam be-
Ad excusandum quoque quod fecerat, nonnulla in nignius atlendentes, de consueta Rom. sedis cle-
eisdem litteris suis exprimere procuravit, quibus mentia pcenam inllictam duximus relaxandam, a
nos plus ad misericordiam quam adjudicium sup- suspensionis sententia fraternitalem tuam auclo-
pliciter invitabat: ignorantiam scilicet, cum nus- rilale praesentium denuntiantespenitus absolutam.
quam expressum fuerit, usque ad nostra tempora, Datum, ut supra.
de electo quod de episcopis fuerat institutum ; DIV.
perturbationem mentis, quao pro tribulationibus LINGONEN. EPISCOPO.
quae terram illamnimis peccatis exigentibus inve- Ipsum ab officio suspendit, donec capitnlo suo snper
nerunt, rationis acumen intueri acutius non si- bonorum Ecclcsice respondeat.
dilapidatione
nebat idoneitatem personae tuae, quae litteratura
; (Datum, ut supra.)
et honestate caeteris illius terrae clericis prasmine- Sine dolore tihi et pudore scribere non valemus,
bat ; et quod canonicorum vota in aliumnon pote- cum sedes apost. quod olim in te dignoscitur ap-
rant de facili convenire : qui si aliquatenus discor- probasse, nunc peccatis exigentibus cogitur impro-
dassentadomino terra3.paratoadprffidam,etdescis- £) bare. Cum enirn ab ipso tuae promotionis principio
surismentium exsultanle, bona ecclesiastica essent inter te et dileclos filios canonicos Lingonen. multao
mirabiliter desolata . Et sicut venerabilis frater pullulaverint quaestiones nec unquam, postquain
noster Conradus Maguntinus archiepiscopus, epi- tuo commissa fuit regimini, pacem habucrit Ec-
scopus Sabinensis, cujus testimonium praemissis clesia Lingonensis, sicut fama refert publica, et
rationibus concordabat, suis nobis litteris intimavit quampluriuin praelatorum et religiosorum ipsarum
tua prudentia circumspecta totius terrae statui plti- partium litteris nostro est apostolatui suggestum,
rimum poterat exislere fructuosa. Propter quaB non soltim mobilia sed etiam inimobilia ipsius Ec-
circa faclum lutim facilius poterat dispensari. Nos clesiaeadeo distraxisti, quod quae olim inter Galli-
ergo super facto tuo cum fratrihus noslris com- canas Ecclesias nobilis fuerat et fomosa nunc ha-
munem tractatum habentesetsubtiliterattendentes beatur ab his, qui in circuitu ejus sunt, in oppro-
quod consecratio libi i<>llata nec prioris Ecclesias brium et contemptum. Super quibus cum a Lin-
(221') Vide supra epist. 447. (222) Leo I, epist. 53.
465 PONTIFICATUS A.1NO I, CHRISTI 1198. 466

gonen.capitulo coram venerabili fratre nostro Lug- A Lingonen. pro Ecclesia vertitur, super dilapida-
dunen. archiepiscopo metropolitano tuo delatus tione et insufficientia et aliis multisinjuriiset gra-
fuisses, ut ejus judicium declinares, apostolicoe vaminibus per te ipsi Ecclesiae irrogatis,examinari
sedis audientiam invocasti,festum beati Lucae pro- celerius etcanonico fine decidi(ne,si fnerit diutius
ximepra?teritumterminuruappellationiprosequen- prorogata, cadat irreparabiliter Ecclesia Lingonen.
die praefigens;quem Lingonen. capitulumad Domi- qua; jam videtur ex parte maxima cecidisse),ipsam
nicam qua cantatur Jubilate Deo, proxime praeteri- venerabili iratri nostro Parisien. episcopo duximus
tam, coarctarunt. Qua; utique cum tam per litteras committendam ;
per apostolica tibi scripta man-
quam nuntios utriusque partis ad nostram audien- dantes quatenus,cum ab eo fueris requisitus.ipsius
tiam pervenissent,volentes tibi et eis pro intempe- adire praesentiam non postponas,responsurus ob-
rie aeriset calorisdistemperantiapaterna sollicitu- jectis et objecturus quae volueris contra decanum
dine providere, tibi per scripta nostra mandavimus agentem pro Ecclesia memorata. Si vero de utrius-
ut hujus occasione discordia? bona Lingonen.Eccle" que partis voluntate processerit quod per ipsum
siae minime dilapidare praesumeres : festum beati episcopum diffinitiva sententia proferatur,ipse au-
Michaelis proxime proeteritumsub peremptorioter- ditishinc inde propositis et ascitis sibi viris pru-
minom assignantes,quo te nostro conspectui pra;- d dentibus quos tanto negotio cognoverit expedire,
sentares objectionibus capituli responsurus et pro- causam ipsam flne canonico terminabit. Alioquin
positurus contra ipsos si quid velles proponere gesta utriusque partis redacta in scriptis et sigilli
quaestionis. Cum autem canonici Lingonenses et sui munimine roborata ad praesentiaru nostram
illi prossertim quos personaliteradpetitionem tuam transmittet, prrefigens partibus terminum compe-
litteris fecimus apostolicis evocari, ad nostram tentem, quo recepturao sententiam nostro se con-
accessissent praesentiam et nos tua? volentes frater- spectui repraesentent. Interim autem per dictum
nitati deferre, ipsos diu detinuerimus, adventum Parisien. episcopum de procuratore idoneo Lingo-
tuum aliquandiu exspectantes, comparuerunt tan- nen. Ecclesiae praecipimus provideri.
dem in praesentia nostra duo nunlii tui, quibus, Datum, ut supra.

licetprocuratoresnonessentjinconsistorionostram Scriptum est super hoc episcopo Parisien.

dedimus audientiam et quae ab eis proposita fue- DV.
runt, audivimus diligenter, facientes litteras nobis PATRIARCH.E JEROSOLYM. ET CASOXICIS DOMLNICI
pro [f. per] te transmissas in nostro et fratrum SEPCLCRI.
nostrorum auditorio recitari in quibus contine-
:
Jerosolymitanum patriarcham hortatur ut Antiocheno
batur expressum, quod in Cistercien. capitulo, in patriarchx de certis querelis saiisfaciat, vel causam
multorum religiosorum et aliorum praesentia, sig- G coram pontifice Romano prosequatur.
nuinvivific8ecrucisacceperas,vovensproamoreJesu (Laterani, hi Non. Januarii.)
Christiad partes accedere transmarinas quod ta- ; Quanto Antiochenam et Jerosolymitanam Eccle-
men post edictum peremptorium ate procuratum sias purius diligimus et intendimus amplius hono-
constitit esse factum.Et licet ipsi canonici saepius rare, tanto ad amovenda ea quae inter ipsas con-
reclamarent quod m
exspectando plus debitogra- troversiae atque rancoris cujusdam scrupulum pa-
varentur, sententiam tamen nostram usque in vi- riunt diligentius intendere volumus ac quasstiones
Domini proferre distulimus, cre-
gilia Nativitatis earum judiciali calculo diffmire ; ut earum sopita
dentes quod tu venires vel saltem suffieientem discordia, servent ad se invicem mutuae dilectionis
mitteres responsalem. Quantumcunque vero nobis affectum et in suis sibi curent necessitatibus sub-
sit molestum te in tamen
aliquo molestari, quia venire. Sane cum inter praedictas Ecclesias super
nobis incumbit ex injunctae administrationisofficio Tyren.et Peterten.archiepiscopatibus quaestio fue-
corrigenda corrigere et reformare in melius quae rit diutius agitata, quae, sicut ex litteris felicis

circa Ecclesiarum statum noscuntur minus lieite
attentata, volentes etiam in judiciis juris
observare, habito cum fratribus nostris super ne-
gotio ipso consilio, te pro contumacia manifesta
et dilapidatione vulgata,quam non solum ad aures
nostras fama publica detulit, imo etiam archiepi-
scoporum, episcoporum et aliorum religiosorum
virorum testimoniales Iitterae demonstrarunt,te ab
administratione totius Lingonen. episcopatus, tam
recordationis Lucii papae praedecessoris nostri didi-
ordinem cimus, vobis et praedecessoribus vestris quodam-
D m odo per negligentiam procurantibus flnem non
potuit debitum obtinere, cum peremptorio multo-
ties fueritis evocati ac idem praedecessor noster
bonae memori» praedecessori tuo,frater patriarcha,
cum proficiscerelur in Galliam, mandaverit viva
voce ut vel sufficientem responsalem transmitteret
vel ipse rediret ad ejus praesentiam responsurus ;

inspiritualibusquam in temporalibus.omnino sus- quia idem patriarcha mandatum apostolicum non

pendimus; auctoritate tibi praesentium injungenles
di^trictius ut suspensionem procures inviolabiliter
observare._J'oIentes autem, nisi forte cedere forte
malueris.quod saluti tuse magiscredimusexpedire,
causam quae inter te et dilectum filium
implevit, dictus pra3decessor noster utrique parti
peremptorium terminum assignavit; ad quem.sicut
accepimus,nec venistisnecmisistisidoneos respon-
sales. Quia vero.quantumcunque Jerosolymitanam
decanum Ecclesiam diligamus, quantumcunque etiam vobis
467 INNOCENTII
et ipsi velinius in instanti necessitate deferre,quia
tamen Antiochenae Ecclesia? justiti;e deesse non
possumus nec debemus, quae etiam non est Sara-
cenica? perseeutionis immunis,licet aliud statuere
contra vos de juris rigore possemus, necessitatem
tamenterrae orientalis diligentius attendentes, di-
scretioni vestrce per apostolica scripta mandamus
et districte praecipimus quatenus a festo Omnium
Sanctorum proxime venturo usque ad annum,quod
vobis peremptorio assignamus, ad respondeudum
sufficienterinstructi,nostrovos conspectui praesen-
tetisper sufficientes et idoneosresponsales. Quod
sinec ad prwsentiam nostram accesseritis termino
constituto nec transaetioni steteritis qua? per felicis
recordationisEugeniumpapampra?decessorenino-
strum inter easdem Ecclesias intercessit
cum venerabili fratre nostro patriarcha et dilectis
filiis canonicis Antiochen. curaveritis convenire,
nos, concedente Domino, sicut justum fuerit,pro-
cedemus.
Datum Laterani, ni Nonas Januarii.
DVI.
FRATRIBCS MIL1TI.E TEMPLl.
(Laterani, iv Noni Januarii.)
Certorum bonorum emptionem auctoritate apostotica
confinnat.
Justis petentium, etc, usque arf verbum assensu,
stagnum deCucullocum omnibus pertinentiissuis,
et totum mansum de Granoliis, quae a Fulcrando
Magalonensis Ecclesia? praeposito deconsilio et as-
sensu venerabilis fratris nostri Magalonen.episcopi
rationabilitercomparastis,sicut ea juste ac pacifice
possidetis, et in venditionis scripto continetur,
devotioni vestra? auctoritate apostolica confirmamus
et praesentis scripti pagina communimus. Statuen-
tes ut nulli, etc.
Datum Laterani, iv Nonas Januarii.
DVII.
C0MMENDATORI ET FRATRIBCS DOMCS EILITl.E TEMPLI
SIT.E APCD MONTEM PESSCLANCM.
Transactionem inter ipsos et prwpositum atque capi-
tulum Magalonen. olim initam confirmat.
(Laterani, n Kal. Januarii.)
Ea qua? de mandato sedis apostolica? concordia
vel judicio statuuntur,firma debent et illibata
sistere, et ne in recidiva? contentionis scrupulum
relabantur,apostolico convenit patrocinio
niri. Sane cum controversiam qua? inter vos et
dilectos filios G. praepositum et capitulum Maga-
lonen. super diversis capitulis vertebatur, bona?
memoria? Ccelestinus papa pra?decessor nosterve-
nerabili fratri nostro archiopiscopo Arelatensi
commiserit fine canonico decidendam, ipse, tan-
quam vir providus et discretus, partibus in sua
praesentia constitutis,communicato niultorum con-
silio,controversiam ipsam amicabili compositione
sopivit. Nos itaque ad exemplar ejusdem praede-
cessoris nostri, compositionem ipsam. sicut ipsa
Mm? pravitate faeta est et ab utraque parte recepta
III PP. nEGESTORUM LIB. I. 468
A et ininstrumento authentico exinde confecto ple-
nius continetur, ratam habentes et firmam, eam
auctoritate apostolica confirmamus et pra?sentis
scripti pagina communimus. Et ut majorem obti-
neat firmitatem, ipsam de verbo ad verbum huic
praesenti pagina communimus.Et ut majorem obti-
neat firmitatem, ipsam de verbo ad verbum huic
praesenti paginae duximus inserendam,cujus tenor
talis est : « In nomine Domini nostri Jesu Christi-
Annoincarnationisejusdem 1197,menseAprili.Cum
omne profutura? rei stabilimentum, ne transeunte
tempore evanescat, litterarum oporteat testimo-
nio pra?signari,pra?sentium etfuturorum memoria?
per hujuspraesentispagina? instrumentum dignum
fuit demonstrare quod causa quo1 interGuidonem
vel alias pr.-ppositum etcapitulum Magalonen.exunaparteet
b p. de Caprespiua commendatorem domus militiae
TemplisitwapudMentemPessulanumetfratreseju-
sdi-iu domus exalteraparte,supermultisetvariisea-
pitulis, videlicetsuperoblationibus, vigiliarumper-
ceptionibus. cu^meterii obventionibus, decimis, ec-
clesiarum novarum constructionibus, possessioni-
bus,damnis, injuriiset invasionibus et aliis multis
querelis, coramdominoIlymbertoDeigratiaarchie-
piscopoArelaten.adominoCoelestino bona? memo-
ria? Papa tertio delegato hinc indevertebatur, post
multas etvariascontentioneset altercationes ab eo-
dem archiepiscopo amicabili compositione de utri-
usque partis assensu etauctoritate Deodatide Brei-
saco tunc temporis magistri domorum militiae Tem-
pliin Narbonen. etArelaten. et aliis provinciis, in
q hunc modum fuit decisa. Praedictus itaque archie-
piscopus, assidentibus ei magistro Michaele Arela-
ten.sacrista, P. Alberto causidico Aquensi,magistro
Nieolao.R.de Montiliis, P. Petito, communicato eo-
rum et utriusque partis consilio definivit quod de
caetero priorsancti Firmini et canonici Magaloneu.
tertiam partem omnium oblationum denariorum,
candelarum,panis,vinietaliorum,cujuscunquemo-
disintsive sintoblata? ad manumsacerdotissive ad
altare in ecclesia domus pra?dicta?,integreetsinedi-
niinutionepercipiant.Inprcecipuisverosolemnitati-
bus, scilicet NatalisDomini.beatiStephani.beatiJo-
annis evangelistae, Epiphaniae, Ramis palmarum,
SanctiPascha%Ascensionis,PentecostesAssumptio-
nisetPurificationisbeata?Maria?et OmniumSancto-
con- „ rum,medietatempercipiant. Incandelisautemvigi-
liarum nihil accipiant. In omnibus vero ccemet^rii
commu- obventionibusetmortuorumlegatisseurelictis,cum
apud eos elegerint sepulturam, omnium rerum tam
mobilium quam immobiliumvelsemoventium, cu-
juscunquemodivelgenerissint,prior€-t canonici Ma-
galonen.tertiampartemintegrepercipiant, exceptis
arniis et armaluris et equis. Si vero decedens pro
armis vel equis emendis pecuniam vel terram vel
aliam quamlibet rem praedicta? domui legaveritvel
reliquerit,in his omnibus et etiam in obventionibus
illorum quibusinfirmantibusTemplariisignumsu*
reli^ionis imposuerint, pallium scilicet cum crure,
vel aliud,nihilominus dicti canonici terliam partem
percipiant ; nisi tales fuerint qui voto solemni et
 469 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 470

perpetuo cum voluntate morandi, si evaserint, se
domui Templi pro fratribus tradiderint, et qui
domum sine alterius personae sustentaculo pedites
vel equites venire poterunt. In quorum obventioni-
bus, etiamsiinillis aegritudinibusdecesserint, et in
obventionibus familioo domus Templi ibi morantis,
dicti canonici nihil accipiant.Decimas quoque totius
bladi et leguminum, cujuscunque generis sint, et
vini ininlegrumin paceetsine contradictionecano-
nici Magalonen. percipiant ; et bis contenti
aliud quasrere possint.In decimis vero novalium.in
hortis et arboribus et pratis et animalium nutri-
mentis,cujuscuquegeneris sint,dicti canonici niliil
percipiant. Item diffinivit dominus archiepiscopus
cum assessoribus praedictis, quod Templarii apud
Lunellum vel in tota dicecesiMagalonensi ecclesiam
vel oratorium non construant.nec ccemeterium ha-
beantsinevoluntateepiscopietassensuEeclesiaema-
galonensis et illud oratorium, quod apud Lunellum
incceptum esse videbatur,omnino removeatur.Pos-
sessiones vero stagni de Cucullo cum pertinentiis
suis et mansum de Granoletcum pertinentiis suis,
quae quondam emerunt a Fulcrando quondam Prae-
posito Magalonensi,Templarii sine inquietatione et
vexatione aliqua in pace habeant et possideant. De
damnis datis super abductione pecorum
anima- et
\ de Monins, Rost. capellani domini archiepiscopi,
ad pon.prioris capellani ejusdem, Hysnardi de Sancto
Amantio,Michaelis clerici domini archiepiscopi,B.
de Olivario, Aldeberti de Novis, G. Raymundi de
Mol. P. Bruni, Pont. scutarii, Franceschi, Jacobi,
Columbi notarii regis Aragonen. P. notarii domini
archiepiscopi, qui scripsit haec.
Nulli ergo, etc.
Datum Laterani, n Kalendas Januarii.
nihil
DVIII.
SYRACUSANO EPISCOPO ET ABBATI DE SAMBUC1N0.
Oe subsidio terrx sanclse.
(Laterani, Non. Januarii.)
De vestra discretione ac sinceritate confisi,
(223)
etsi negotium laboriosum, meritorium tamen et,
1!
sicut credimus, vobis propter Christum acceptum
duximuscommittendum,sperantesquod illud tanto
libentius impleatis, quanto per ipsum, ut sic lo-
quamur, et restitutio Jesu Christi exsulis et com-
munis Christiani populi utilitas amplius procu-
ratur. Vos autem mandati apost. tenore suscepto
nec parentes laboribus, necexpensis, proposuistis
populis SiciliaB causam Christi. Nec fuit labor ve-
ster inanis ; cum et multi de manibusvestrissusce-
perint signum crucis et plures tam in victualibus

lium domusmilitiaiTempliacanonicisMagalonensi- quam aliis parati sint pro necessitatibus signato-

bus et aliis damnis.in juriis et invasionibus hinc inde rum congruentia subsidia destinare. Verum, sicut
illatis,bonumfmemetmutuamremissioneminterse ex litteris quas tu, fili abas, ad sedem apostoli-
tam Templariiquam canoniciMagalonen. fecerunt. cam destinasti,didicimus, hi circa suhsidium terroe
Praeterea excommunicatos vel interdictos Magalo- orientalis negligentiores existunt,qui subditos sibi
nen.Ecclesiaeadecclesiam velsepulturamTemplarii populos ad deberent exemploetexhortationibus
id

nullo modo recipiant. Etsi episcopus vel prior pa- invitare ; laicorum, quos ad succur-
et liberalitas
rochialis Ecclesia? populum ab aliis Ecclesiis con- sumterrae orientalis mandavimussimpliciter com-
vocare decreverit, lunc Templarii ad Ecelesiae offi- moneri, eos in devotione praecedit quibus id di-
cium nullum admittant,donec aliao Ecclesiae popu- stricte praecipimus, certam poenam eorum negli-
lum recipiant. Et ego G. Magalonen. praepositus, et gentiae comminantes. Non enim sicut per easdem
egoH.de Agrifolioarchidiaconus, et ego Michael, et accepimus archiepiscopi et episcopi redditus suos
ego G.de Altiniaco, voluntateetassensu Magalonen. ab aliis sustinent asstimari nec ipsi eos aliquatenus
Cipituli missi, omnia supradicta in perpetuumvali- taxant.ne secundum proprias facultates necessita-
tura laudamus et confirmamus et in proximo gene- tibus Jerosolymilanae provinciae juxta tenorem
rali capitulo Magalonen. laudari et confirmari fa- litterarum noslrarum congruentia destinare sub-
ciemus, et hoc idem pro posse nostro faciemus a sidia jubeantur. Scripsisti etiam quod de consilio
summo pontifice confirmari. Et ego frater Deodatus religiosorum virorum proceditut in missa singulis
de Breisaco magister domorum Templi in Narbonen. diebus in singulis ecclesiis pro peregrinis dicatur
et Arelaten. et aliis provinciis, et ego frater P.de oratio specialis et semel in hebdomada pro tribu-
Caprespina commendator domus Montispessulani, D lationemissapopulodecantetur.Insuper,quodmul-
et ego frater G.de Solario commendator domus Are- ti limina beati Jacobi apostoli visitare se voverint
latensis, voluntate et assensu fratris Pontii de Ri- intimasti : qui praeter oblationem altari beati Ja-
gaudo magistri in citramarinis partibus, omnia su- cobi deputatam, quam illuc devote transmittent,
pradicta in perpetuum valitura laudamus et confir- universas expensas itineris libenter, impenderent
mamus,et in proximo generali capitulo Templi ea vel in stipendia signatorum vel alias necessitates
laudari et confirmari faciemus, et hoc idem pro ultramarinao provinciao, dummodo a volo emisso
posse nostrofaciemusa summo pontifice confirma- auctoritate ap. solverentur ; et, quod de consilio
ri.Acta apud Arelatum in palatio domini archiepis- quorumdam,ut redditus vacantium prao-
procedit
copi,in prasentia et testimonioP. Malaurae caputs- bendarum in usum orientalis provinciaa eonvertan-
cholae,Privati vestiarii,\V.Heliae infirmarii,G.Engui- tur usque ad biennium adjecisti, salva vicariis so-
ramni eleemosynarii, G. deBerra, P. Hysnardi, B. lita pensione, ne interim Ecclesia suo servitio de

(223) Vide supra epist. 358.

471 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 472
fraudetur. Ut monachi prseterea et alii religiosi A tholicam pravi nituntur interpretes depravare non ;

extra claustra vagantes, auctoritale nostra redu- se conformantas favorem pro-

le^i divina',sed in
cantur ad claustrum et peculium quod inventum prise perversitatis doctrinam evangelicam.prophe-
fueritapud eos erogetur in stipendia signatorum ticain et apostolicam pervertentesita ut novissimi ;

procedere de concilio non paucorum. Vo"

dixisti dies videantur instare, secundum apostolum, qui
lentes igitur quod de subventione teme orientalis in novissimis diebus mente prophetica talia praevi-
inccepimus, quantum in nobis fuerit, Domino con- dens eventura,eum multa de hujusmodi pradixis-
cedente complere, discretioni vestraa per ap. scri- set, adjecit : Quematlmodum aulem Jamnes et Mam-
pta mandamusquatenus tam archiepiscopos et epi- bres restiterunt Moysi, ila et hi resistent veritali ;

scopos quam alios ecclesiarum praelatos, ut se- homines comupti mente, reprobi circa fidem (II Tim.
cundum proprias facultates terrae sancta; justa iii, 8). Utinam autem,sicut ipse subjunxit,non pro-

.Tstunatione subveniant, diligenter inducere pro- ficiant ultra,sedinsipientia eorum,sicut etillorum,

curetis. Quod si monitis vestris acquiescere forte liat omnibus manifesta Aliud etiam inconveniens
!

noluerint, vos ipsi per viros idoneos et discretos specialiter in Sicilia; partibusdicitur evenire ; cum
eorum faoiatis redditusjusta a?stimatione pensari; hiquiolimexabnegato gentilitatiserrore sacribap-
et nisi postmodum secundum facultates suas et p. tismatisunda renati,fidemcatholicam receperunt,
discretionem vestram terraa orientali curaverint nuncabeuntesretroadvomitumredeuntes,pristinis
subvenire,per vestras nobis litteras inlimetis. Vo- involvunturerroribuset Christianaefidei,quampro-
lumus autem ut per universam Siciliam singulis imo Christo potiusadversantur. Cum
lVssi fuerant,
diebus in missa pro peregrinis oratio Domino por- autem ad capiendashujusmodivulpesparvulas,spe-
rigatur et semel in hebdomada pro tribulatione cies quidenihabentes diversas, sed caudas adinvi-
missa publice decantetur. Eos autem qui se visita- cem colligatas, quia devanitate conveniunt in idip-
turos limina beati Jaeobi devote voverunt,si salva sum,SaloinonnosinducatinCanticiscanticorum,ne
oblatione altaris reliquas expensas in signatorum mutis canibus latrare non valentibus comparemur
voluerint subsidium erogare, dummodo laborem aut deformitatem vineajDomini Sabaoth, ad quam
etiam redimant quem sustinerent in via,auctoritate etsi in hora fere undecima,sumus tamen interopera -

nostra suffulti, ab eo quod voverant absolvatis. rios, imo potius in operariorum magisterio depu-
Redditus vero prwbendarum vacantium, si de as- tati, negligere videamur, sub dissimulalione vel
sensu dicecesani episcopi et clericorum illius eccle~ transire, per apostolica scripta
fraternitati tua?
siae, in qua praebenda vacaverit, processerit vo- mandamus atquepraecipimusquatenus ob timorem
luntate, ut usque ad biennium convertantur in Domini et reverentiam apostolicoe sedis contra hae-
subsidium terrse sancta?, salvis vicariorum stipen- (' reticos,tanquam fidei Christianae zelator assurgas;
diis, sustinemus. Volumus nihilominus et manda- et apud eos monitis obtinere non poteris ut
si

mus ut monachos et alios religiosos extra claustra redeant ad Ecclesiae unitatem, ipsos, fautores, de-
vagantes ad fratrum redire consortium qui eos re- fensores et receptatores eorura,pulsatis campanis,
cipiant, salva ordinis disciplina, cogatis, et pro- candelis accensis,per totam dicecesim in qua fue-
prium quod inventum fuerit apud ipsos,nisi eis ex rint, imo etiam per totam provinciam, singulis
ea causa propter quam oporteat illud restitui for- diebus Dominicis et festivis excommunicatos pu-
san provenerit, in terrae orientalissubsidium con- bona eorum a principibus
blice nuntiari facias et
vertatis.De his qui manus injecerint in clericos te- publicari. Ad oblatum exigit quod non
haec, quia
mere violentas, quia severitatem canonicam nolu- exegerat offerendum, nec impune concedilur cui-
mus enervare, nihil aliud vobis ad praesens duxi- quam a fide catholica resilire, volumus, et sub
mus concedendum,quam per priores vobis litteras eadem tibi districtione mandamus ut eos qui post
est concessum. Super capitulis autem pro quibus susceptum sanctificationislavacrum redire ad ritus
inclytse recordationis Constanciao imperatrici nos Saracenicos praesumpserunt, ut a suo revertantur
scribere postulastis, ipsa sublata de medio votum errore et catholicam fidem observent, frequenti
vestrum non potuimus adimplere. T) ac diligenti exhortatione pramiissa et per te ip-
Datum Laterani, Nonis Januarii. sum quacunque poteris districtione compellas et

DIX. compelli facias per principes saeculares.

SVRACUSANO EPISCOPO. Datum, ut supra.

Ut pullulantes hsereses exstirpare conetur. DX.

(Datum, ut supra.) S. COLOCEN. ARCHIEPISCOPO V. GEVRIEN. ET D.

Vergente jam insenium saeculo ei supercrescente ET D. ZAGABRIEN. EPISCOPIS.

malitia temporis,friget charitas et in agro evange- Cassatur electio archiepiscoporum Hydruntin.
lici patrisfamilias zizania pullulant et polluunt et Spalat.

messes tritico rarescente, ac vulpes parvulae jam (Laterani, ui Kal. Januarii.)

inaperto praesumuntvineam Domini demoliri.Ecce Ad nostramnoveritisaudientiam pervenissequod
etenim hnereses antiquse suscitantur ac innovatis cum omnes communicanles in aliquo A. fratri
veteribus, novi adinveniuntur errores et tidem ca- charissimi in Christo tilii nostri Ungarorum regis
473 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 474

qui scilicet vel litteras sibi dirigerent aut

illustris,
ab eo reciperentdestinatas, vel eideni aliquod con-
silium vel auxiliura exhiberent vel ei in aliquo
communicare pr;esumerent, demandatobonae me-
moriae Ccelestini papae praedecessoris nostri excom-
municationis fuerint vinculo innodati, N.
post excommunicationem et inbibitionem aposto-
licam eidem communicare scienter, consilium et
auxilium impertiri et divina praesumpseruntetiam
celebrare. Unde propter hoc in Hydruntin. etSpa-
latin. archiepiscopos, quamvis et illi excommuni-
\ ad decemabsolvifaceret, cujuslibet contradictionis
et appellationis obicenon obstante. Nos ergo de
benignitate sedis apostolicae maguilleenliaB regiaa
uberiorem volentes favorem et gratiam impcrtiri
universitativestraa auctoritate praesentiam duximus
et A. inhibendum, ut in consiliarios etfamiliares ipsius,
quurum in hac tempestate consilio et familiaritate
sine magno sui dispendio carere non potest, nullus
vestrum, nisi pro manifesta et rationabili causa et
canonicamonitione praemissa, excommunicationis
vel interdicti sententiam audeat promulgare. Quod

calioni subjaceant, ab eodem, locoremunerationis si aliter fueritin elusionem mandati apostoliciper-

contra juris ordinem in regiae dignitatis praejudi. peram per praesumptionem cujuslibet attentatum,
cium sunt promoti. Quia vero tantae prassumptio- decernimus non tenere. Nulli ergo, etc.
nis audaciam in injuriam Dei et contemptum se- Datum Laterani, vi Idus Januarii.
dis apostolicao attentatam, impunitam relinquere r> CXII.
non possumus nec debemus, fraternitati vestrae PATRIARCH.E ANTIOCHENO.
per apostolica scripta districte praecipiendo man- De conservanda ecclesiastica libertate et ne a laicis
damus quatenus super praemissis inquirentes dili- Ecclesix exactiones imponanlur et taltix

gentius veritatem, si rem ita noveritis se habere, (Laterani, Non Januarii.)

prasfatos N. et A. eorum electionibus, imo verius Ne laedatur libertas ecclesiastica vel ministri Ec-
intrusionibus penitus excommunicatos
irritatis ,
clesiarum a perversisbominibus opprimantur, no-
publtce nuntietis et usque ad condignam satisfa- bis, qui omnibus sumus ex injunctao servitutis of-

etionem faciatis ab omnibus arctius eyitari dis- ; secundumapostolum specialiter debitores ef-
ficio

trictius inbibentesne quis eis obtentu electionum imminet providere. Nostris siqui-
fecti, sollicitius

fidelitatem, obedientiam vel reverenliam audeat dem fuitauribusintimatum quod, cumexpensas in

exhibere. Nullis litteris, etc. Quod si omnes, etc. Antiochena civilate fieri pro aliqua necessitate con-

Datum Laterani, in Kalend. Januarii. tingit, communia ipsius civitatis ecclesias, clericos

DXI eteorumhomines,cujuscunque conditionis vel lin-

ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ET C.ETERIS ECCLESIARUM guae sint, in exactione talliae contraantiquam con-

PR.ELATIS 1N UNGARIA CONSTITUTIS. suetudinem aggravant, quam et recipere ac pro sua

Ne quis in Ungarise regis consiliarios facile ejxommu- G expendere voluntate prasumunt. Praeterea tam te
nicationis sententiam proferat quam Eeclesias tuas in multis aliis infestantes,
(Laterani, vi Id. Jflnuarii.) omnesclericosAntiochen.adjustitiamcuilibetlaico
Cum inter alios mundi principes personas charis- exhibendam nituntur sub praetexu sui compellere
simi in Christo filii II. Ungarioe regis illustris et juramenti. Possessiones etiam ecclesiasticas per
regnum sibicommissum praerogativa dilectionis et judicium consuetudines Graecorum tractare co-
et

gratiae disposuerimus honorare, inadmittendis pe-
titionibus regiis, quoties nostro apostolatui porri-
guntur, tanto nos faciliores, quantum cum Deo
possumus,volumusexhibere,quanto adpromovenda
universaet singulaquoe regia debeat serenitas ac-
ceptare, volumus existere proniores. Sane postu-
lavit nuper concedi sibi a nobis ad instar bonae
memoriae Clementis papae praedecessoris nostri re-
gia celsitudo ut nullus archiepiscopus velpraelatus
quilibet in familiaresetconsiliariossuoSjdequorum
absentia et privatione tam regnum Ungariae
personaregis possit incurrere detrimentum,etprae-
sertim in Ceurien. episcopum dilectum et familia-
rem suum, postmortem inclytoe recordationis
qui,
B. progenitoris ejus, tam in guerra quam in pace,
in omnibus et prae omnibus fidelis sibi exstititetde-
votus et inter fideliores fidelissimus est inventus,
unde ipsum dignis in Domino laudibus commenda-
mus, excommunicationis sententiam promulgaret.
Quod si fuisset ab aliquo forsitan attentalum, per
nantes, jura Ecclesiae Latinorum consuetudinibus
abusive pervertunt. Nos igitur excessus hujusmodi
in patientia sustinere nolentes, auctoritatepraesen-
tium districtius inhibemus ne aliquis tibi, Ecclesiis
seu clericis vel hominibus vestris hujusmodi vio-
lentias vel gravamina de caetero inferre pra>sumat.
Quodsi quis facere aliqua temeritatepraesumpserit.
licitum tibi sit in eum auctoritate apostolica cen-
sura rigoris ecclesiastici promulgare. Nulli er-
q go, etc
quam Datuni Laterani, Nonis Januarii.
DXIII.
TYREN. ARCHIEPISCOPO.
Quatenus testes acl exceptionem probandam adhibiti,
in causa principali testimonium dicere cogantur.
(Laterani, iv Non. Januarii.)
(224) De testibus qui ad exceptionem probandam
a partibus inducuntur, tua nos duxit fraternitas con-
sulendos utrum cogendi sint super principali etiam
negotio ferre testimonium veritati, et an illi sint,

quem mallet archiepiscopum vel episcopum usque sicut caoteri testes, examinandi stricte, qui ad pur-

(224) Cap. 29, De testibus.

 :

475 INNOCENTLT III PP. REGESTORUM LIB. I 476

gandam alicujus infamiam inducuntur. Super

hoc A id possint de jure compelli per noslras postulabas

igitur fraternitalem tuum

plurimum in Domino litteras edoceri. Volentes igitur tibi super gravami-
vult nilius providere prasdictis et consultationibus tuis
commendantes, qum in dufeiis apostolicte sedis
ad propositaresponde- quod canunes sanciunt respondere, cum sit in ca-
certificari rescripto, taliter
testes inducti jam
ad exceptio- sint nonibus (227) diflinitum primates vel patriarchas
mus : Quod si
habere
nem solummodo comprobandam, cum super ea nibil privilegii prse cajteris episcopis, nisi

tantum.juraverintdicereveritatem,superprincipali quanlum canones sacri conccdunt et prisca con-

perhibere, suetudo illis contulit ab antiquo, ita ut secundum
nee debent audiri nec cogi testimonium
Si vero Nicamas regulas (228) sua privilegia serventur Ec-
utpote super quo deponerent non jurati.
exeeptioneni peremptoriam ab clesiis,pra3terquam si apostolica sedes aliquam Ec-
cum ad probandam
partium inducuntur, reliqua pars super clesiam vel rectorem ipsius quolibet speciali privi-
alterutra
ut legio decreverit honorare, de fratrum nostrorum
principali etiam eos deponere forte petierit et
negotio dicere veritatem sacra- consilio respondemus quod quandiu clerici tui
cogantur super toto
coram te voluerint stare juri, compelli non debent
mento eos postulaverit obligari, ad id sunt sine du-
nisi forsan sufficiens productio
judicium ejusdem patriarchae subire, nisi causa
bitatione cogendi ;

testium super principalifacta jam fuerit

velrenun- „ forsitan per appellationem ad ejus audientiam per-

veldispositiones testium fuerint feralur aut, quod non credimus, aliquid ei a sede
tiatum a partibus,
alicujusin- apostolica sit indultum.
publicata).Illi vero qui ad purgandam
juramento Datum Laterani, Nonis Januarii.
famiam inducuntur, id solum tenentur
quod veritatem eum credant juramento Ineumdem fere rnodum Acconemi episcopo.
firmare,
CXVI.
dicere qui purgatur.
EPISCOPO SIDONIENSI, BERITEN, ET DIBLIEN. EPISCOPIS,
Datum Laterani, iv Nonas Januarii.
DXIV. De decimarum solutione.
(Laterani, x Kal. Januarii.)
ARCHIEPISC. ET CAPITDXO TYREN.
tonjuneti gradu prohibito, post bapti- (229) Significavit nobis venerabilis frater noster
Ne infideles
smum separentur. Acconen.episcopusquod.cum post recuperationem
(Laterani, m
Kal. Januarii.) civitatis Acconen ad inhabitandum in ea se con-

(225) De infidelibus ad fidem conversis nos con- tulissent quidam qui ante generalemoccupationem

sulere voluistis, utrum si ante conversionem suam, terras sanctoe in aliis civitatibus regni Jerosolymi-
legis veleris instituta vel traditiones
suas, taniperpetuam elegerant mansionem et in ea re-
secundum
citra gradus consanguinitatis a canone denotatos sidentiam fecerant aliquantam et adhuc etiam resi-
conjuncti fuerint, separari debeant
postbaptisma. " deant in eadem,pra;latipra3dictarum civitatum eos
devotioni vestraa duximus respon- ad solvendum sibi ecclesiastica jura ecclesiastica
Super boc igitur
dendumquod matrimonium sicante conversionem districtione compellunt. Quia vero transgredi non
sepa-
contractum, non est postbaptismi lavacrum debemus terminos a patribus constitutosad falcem
requisitus.si licet
randum cum a Judajis Dominus
;
in messem mittere alienam, fraternitativestrse per
relinquere, ipsis apostolicascriptamandamusquatenusproedietorum
uxorem ex qualicunque causa
responderit: Quod Dcus conjunxit, homo non se- locorum pradatos ut sibi nullam in praadictos Ac
parct {Matth. xix, 0), per hoc innuens esse matri- conen. habitatores jurisdictionemusurpent,nec ab
monium inter eos. eis temporalia exigantquibus spiritualia non mini-

Datum Laterani, m Kal. Januarii. strant, monitione prsemissa, districtione qua con-
DXV. venit compellatis ita tamen quod si de agris in
:

TYREN. ARCHIEPISCOPO. eorum parochia constitutis fructus percipiunt et in

Quod patriarchx et primates archicpiscoporum

et epi- ultramarinis partibus ratione pradietorum decimas
subditos judicare in prima mstantia
non decimas cum inte-
scoporum persolvuntur, de ipsis (230.) eis
debeant. .. gritate persolvant. Dicto vero Acconen. tanquam
(Laterani, Non. Januarn.)
D dioecesano suo de coateris respondere cogantur.
(
Duo simul, consultationem scilicet et quen-
226) omnes, etc.
(Juod si
moniam, unicatuse fraternitatispetitio continebat Datum Laterani, x Kalend. Januarii.
Jerosolymi-
per quam a venerabili fratre nostro
clericos tuos tecum in- DXVII.
tano patriarcha querebaris
coram quo ACCONEN. EPISCOPO.
juste gravari, qui eos, spreto tuo judicio
exhibere, Vt professns religionem eam ingredi et servare
parati sunt de se querentibus justitiam compellatur.
licet ad eum
per appellationem causa minime defe-
utrum ad (Datum, ut supra.)
ratur, coram se respondere compellit : et

(230*) Sicut nobis est ex tua parte propositum,

(225) Cap. De infidelibus, De consanguinitate et
(229) Cap. ult. De parochiis et alienis parochia-
affinitate.
(226; Cap. Duo simul, De officio ordinarn.
is.
(230) In secunda Collect. deinceps.
(227) Cap. Concjuestus. 9, q. 3.
(230*) Cap. Sicut nobis, De regularibus.
(228) Concil. Nic. c. 6.
477 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI H< 478

quidam clericus cum aegritudine nimia laboraret, \ pedimentum, sero tamen, objiciens consentire in
quasi de morte securus, et de recuperanda sospi- ejus copulam noluisti, postmodum vero voluntate
tate desperans, habitum canonicorum regulariuni mutata eos in regem et reginam coronasti conjun-
petiit et accepit, ea in susceptione habitus expri- ctos in quo te tibi contrarium fuisse dolemus et
:

mens ac promittens quas solent in hujusmodi re- vel male prius contradixisse convincimus,vel male

promitti sed nec ad Ecclesiam transiit, utpote

;
postmodum consensisse.Super quibus cum veritas
infirmitate gravatus nec bonis suis uti cessavit. nobis plenius innotuerit, contra te non poterimus
Postmodum vero sospitate recepta, post xv (231) non moveri, imo etiam statuere quod jus exegerit
annos et ultra,videntibus et scientibus venerabili statuendum.
fratre nostro archiepiscopo et dilecto filio priore et Datum, ut supra.
canonicis Ecclesiae Nazarensis, a quibus habitum DXIX.
susceperat regularem, tu, licet eo tempore quo FULCONI ABBATI CORBEIEN.

habitum susceperat in Ecclesia Nazaren. prioris Conceditur usus annuli.

sollicitudinem exerceres, immemor eorum quae (Laterani, in Kal. Januarii.)

facta fuerant circa ipsum, in Acconen. eum cano Ad hoc in Ecclesia Dei visibilis est sacramento-
nicum suscepisti. Quia vero quid super hoc facere rum species instituta, ut per exteriora quae cerni-
U mus,ad interiora quae intelligimus transmittamus.
debeas per nostras postulas litteras edoceri,lrater-
nitati tuae duximus respondendum quod si regula Inter caeteros siquidem sacramentales ornatus,
rem habitum se postulante suscepit et ad observa- Ecclesiarum conceditur annulus, qui est
praelatis

tionem religionis canonicae sua se professione liga- signaculum fidei, juxta quod pater filio revertenti
vit,ad resumendum habitum ecclesiastica est di-
dari annulum in manu pracepit, ut videlicetEccle-
siam sibi commissam proslatus ipsius intemerata
strictione cogendus;cum quod tantotempore extra
canonicam mansit.non in excusationem ejus, sed fide custodiat, ad quam
observandam per fideliter

in majoris transgressionis augmentum merito va- visibilemspeciemjugiteradmonetur.Cumigiturmo-

nasterium Corbeiense,quod ad Ro. Ecclesiam nullo
leat allegari.
respicit mediante, sincera diligamus in Domino
Datum, ut supra.
DXVIII. charitate, volentes ipsum in te alicujus dignitatis
privilegio decorare, ut et Ecclesioe Ro.magis exi-
JEROSOLYMITANO PATRIARCH.-E.
stas obnoxius et devotus et fortius et efficacius re-
Illum officii sui pie admonet et propter sua delicta
gimini commissi monasterii debeas imminere,
tibi
in ipsum jure animadversuntm siynificat.

(Datum, ut supra.)
usum tibi annuli de benignitate sedis apostolicao

(232>Tactisumusdolorecordisintrinsecusetme. Cindulgemus. Nulli ergo, etc.

Datum Laterani, m Kal. Januarii.
dullas etiam doloris immensitas penetravit, certis
quod laici, clerici, subditi et DXX.
indiciis agnoscentes
G. CONVENTREN. EPISCOPO.
tu ipse adhuc in vos ac transmarinam provinciam,
Ul a decessoribus alienata revocet.
imo etiam totum populum Christianum ultionem
(Laterani, vi Id. Januarii.)
Domini odio, malevolentia et detractionibus assi-
Sicut nostro est apostulatui reseratum, nonnulli
duis provocatis, quem potius orationibus, vigiliis,
de praedecessoribus tuis non attendentes quod con-
jejuniis et aliis operibus charitatis,quantum in vo.
dilionem Ecclesiae meliorem facere poterant, non
bis esset, deberetis ad misericordiam inclinare.
pejorem, possessiones ad tuum episcopium perti-
Super quo tibi condolemus quanto
tanto fortius
uentes injuste alienare pro suae voluntatis arbitrio
subjectos tibi populos ad viam rectitudinis verbo
pnesumpserunt unde ipsa Ecclesia grave dispen-
;

invitare debueras et exemplo,non doctrinam contra.

dium proponitur incurrisse. Nos ergo nolentes
riam sermone vel facto eorum oculis vel auribus
quod delictum personae in damnum Ecclesiae debeat
instillare. Recepimus enim litteras illas quas in
redundare, fraternitati tu» auctoritate praesentium
derogationenifamffivenerabilis fratris nostriTyren.
... „• i->
indulgemus ut quse a dictis proedecessoribus luis
ep scopiedereacinquibuspersonam lpsius turpi- D mmus . ... , \. , , ...
legitime ahenata fuerunt,ad jus et proprie-
, . ,.• •
tfq a *
p ij_
" °. _ tatem Ecclesiae tuae tibi liceat.appellatione remota
autem ex .«
cj- .

centia navigarat ln Cyprum.Sicut tenore

legitime revocare. Nulli ergo, etc.
litterarum illarum perpendimus, cum idem archi-
Datum Laterani, vi Idus Januarii.
episcopus navigasset in Cyprum, et chariss. in
DXXI.
Christo filium nostrum Aimericum tunc Cypri re- EIDEM.
gem illustrem ad chariss. in Christo filiae nostraa L't patronis in prsesentando clericum idoneum discor-
Jerosolymitanaa regin* conjugium et Jerosoly- dantibus, episcopus vicarium durante lite insti-
mitani regni regimen de consilio et roluntate fere tuat.

totius Christiani exercitus evocasset, ut eorum (Laterani, in Id. Januarii.)

matrimonium impedires,affmitatis et incestus im- (233) Cum propter laicorum discordias non de-

(231) In tertia Collect. xx. (233) Cap. Cum propter, De jure patronatus.
(232) Vide supra epist. 437.
479 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 480

beat Ecclesiis prajudicium generari, grave geri- A DXXIII.

mus el indignum quod,sicut nostro est apostolatui BISUNTINO ARCHIEPISC. ET SUFFRAGANEIS EJUS.

reseratum,occasione dissensionis qute de jure pa- Ne quis in abbatem Luxoviensem eligatur, nisi fuerit

tronatus vertitur inter eos, EcclesisB plus dehito monachus istius cmnobii. |

remanent rectoribus viduatse quod in ipsarum

:
(Laterani, iii Id- Januarii.)

grave dispendium noscitur redundare.Verum quia, (235) Cum ad nostram nuper notitiam devenisset

secundum Apostolum, instantia nostra quotidiana quod Hu. qui se pro abbate Luxovien. gerehat,
est omnium Ecclesiarum sollicitudo continua, vo- non antea fuerit monachus quam electus, nos at-
lentes his qua> proemisimus ex debito pontificalis tendentes quod contra regulares traditiones istud
offlcii obviare, fraternitati tuae per apostolica scri- fuerit attentatum,cum nullus spem vel promissio-

ptamandamusquatenus si de jure patronatus quai- nem habens ut abbas fiat,debeat monachari, ele-
stioemerserit inter aliquos, et cui compelit, infra ctionem de ipso factam de consilio fratrum nostro-
quatuor menses non fuerit diffinitum, ex tunc Ec- rum curavimus irritare. Quocirca fraternitati ve-
clesiam ipsam appellatione remota.dc persona non stras per apostolica scripta mandamus quatenus
differas idonea ordinare ila quod illi ex hoc non
; tam monachis quam aliis fidelibusmonasterii me-
debeat posterum prsBJudicium generari,qui jus morati studeatis ex parte nostra districtius inlii—
in R
evicerit patronatus. bere ne prafato H.ullam obedientiam vel reveren-
Datum Laterani, iii Idus Januarii. tiam propter jamdictam electionem audeant exhi-
DXXII. bere et si quid in eodem monasterio disponendo
;

ARELATE.N. ARCHIEPISCOPO.
jam perperam robur habere vo-
attentavit, nullius

Injnngilnr illi nt inquirat de statu episcopi Regensis

lumus Quod si con-
firmitatis, sed penitus irritari.
tra interdictum nostrum curam monasterii usur-
(234) qui episcopatui renuntiare cupiebat.
(Datum, ut supra.) pare prffsumpserit, ipsum et qui ei faverint inhac
corporalia constat parte.per censuram ecclesiasticam, remoto appel-
Hanc inter spiritualia et
de- lationis obstaculo, compescatis.
existere diflerentiam, quod corporalia facilius

quam construantur e contrario vero Datum Latcrani, ni Idus Januarii.

struuntur ;

quam destruantur. DXXIV.

spiritualiafacilius construuntur
ABBATI DE FLORE.
Unde juxta canonicas sanctiones episcopus solus Quod professio absque habitu edila obliget.
honorem dare potest, solus autem auferre non po- (Datum, ut supra.)
test. Nimirum venerab. frater noster Regen.
epi-
Porrectum nobis ex parte tua petitorium
(236)
scopus, sicutex ipsius et ven.fratris nostri Aquen.
Ccontinebat quod I. canonicus Acheruntinus, infir-
archiepiscopi litteris quas nostro apostolatui desti"
mitate gravalus,votum ut fieret monachus se asse-
narunt,nobis innotuit evidenter,quoniam Ecclesia)
ruit emisisse.Unde metuensne voto decederet non
sua9 propter manifesta impedimenta non sufflcit
completojunctis manibus tibi se reddidit in mona-
providere, unde ipsi Ecclesiae populoque sibi com-
chumetin quoque in absentia tua sese
fratrem.Alii
misso non leve timet imminere periculum,omnino
insacerdotum manibus monachos fieri devoventes,
cedere ac deponereonus solliciludinis pontificalis
sani facti ail vomitum redierunt.Etcum familiares
affectat; super quo humiliter postulavit a nobis
monasterii tui antea exstitissent,quia non fuerunt
sibi licentiam indulgeri. Cum igitur inter sacros
ad antiquam familiaritatem admissi,adversarii fa-
ordines dignitatis pontificalis excellat, de qua soli
cti sunt pro amicis.Utrum ergo talium facta dissi-
Petro reservatum est privilegium, volentes in hoc
mulare valeas, ne flant deteriores,an compellendi
deliberatione provida et debita maturitate proce-
sint ad complenda promissa,per nospostulas edo-
dere, fraternitati tusB per apos. scripta mandamus
ceri.Nos ergo inquisitioni tuaa taliter respondemus
quatenus de statu Regen. Ecclesise ac personaa
quod cum monachum faciat non habitus sed profes-
ipsius episcopi veritatem indagatione sollicitaper-
sio regularis.ex quo a convertendo emittitur etre-
scruteris et utrum ejus persona propter impedi-
r) cipitur ab abbate, talis ut fiat monachus etreddat
mentum cordis vel corporis insufficiens sit ad ge-
veridica nobis
Domino quod promisit erit utique non immerito
rendam sollicitudinem pastoralem
compellendus.
relatione rescribas ; ut per te certiores effecfi se-
Datum, utsupra.
curius in negotio procedamus. DXXV.
Datum, ut supra. CAPELLANO ET S. SUBDIACONO NOSTRIS, APOSTOLICE
SEDIS LEGATIS.

Illos ad regem Dalmatise legatos facit.

(Laterani, vi Id. Januarii.)

(237) Apostolicaa sedis auctoritas,qure per diver-

(234) Imbertus Episc. Regen. secessit in monas- (236) Cap. Porrectum, De regularihus.
terium Lirinense. (237) Vide infra epist. 535, et lib. n, epist. 170
(235) Cap. Cum ad nostram, De electione et ele- et seqq.
cti potestate.
isi PO.NTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 482

sas mundi partes plenitudineni obtinet poteslalis, A striplenamfiduciamobtinemus, defratrum nostro-

sequens vestigia qui beato Petro Pascc orcs
illius rum consilio ad partes tuas duximus dirigendos ;

meas (Joan. xxi, 17) tertio replicavit, iu partem per aposlolica tibi seripta mandantes quatenus
sollicitudinis viros evocat providos et discretos qui eos tanquam apostolicsa sedis legatos benigne reci •

gregemDomini et pabulo salutisreficiantetviam eis pias et honeste pertractes, etquee secundum Deum
seternas felieitatis ostendant. Ad quorum siquidem in partibus ipsis duxerint statuenda suscipias hu-
auxilium et juvamen, ut ecclesiastica; potestatis militer et sine refragatione conserves ; ut cum ad
auetorilasin sua semper maneat firmitate, cum re- nos, Domino dante, redierint, nobis referre valeanl
quirit necessitas, aliquosasuolateredirigitet trans. tuse devotionis affectum, et Rom. Eeclesia tuis effi-

mittit, quibus legationis inj ingit officium exercen-
dum.ffiac itaque consideratione diligenter inducti
et charissimi in Christo filii V. illustris regis Dal-
matioe et Dioclise precibtts inclinati, qui ut ad
legatos mittere deberemus instantissime postulavit
vos,de quorum probitate nos et fratres nostri ple-
cacius possit intendere incrementum. Nos enim eis
dedimus in mandatis ut apostolicam in te contir-
mantes doctrinam, reforment quidquid invenerint
eum reformandumel tanquam membra capitiapostolica)
scdiconforment, in ipsius devotione pariter et obe-
dientia solidantes per quos etiam pallium, pleni-
:

nam fiduciamobtinemus, adDalmatiametDiocliam R tudinem scilicet pontificalis officii, venerab. fralri

provinciam duximus transmittendos, in provinciis nostro Dioelien. archiepiseopo tiansmittimus, ut
ipsis vobis auctoritate prsesentium legationis offi- in partem nostrse sollicitudinis evoeatus, sine de-
cium injungentes;"ut qua? inveneritis corrigenda feetu valeat officii sui debitum adimplere.
corrigatis, destruatis et evellatis superfl.ua et noci- Datum, ut supra.
va, sedificetis etplantetis utilia et honesta ;
quate- Scriptum est f-upcr hoc in eumdem fere modum
nus cum, Domino dante, reddetis talenta, vobis uxori ejusdem regis. ln e. /'. m. nobili viro S. ma-
reddal is credita duplicata et a nobis et fratribus ijno lupano. In c. f. m. uxori ejusdem S. magni Ju-
nostris valeatis in Domino multipliciter commen- pnni.
dari. dxxvii.
Datum Laterani, vi Idus Januarii. In eumdem fere modum Dioclicn. archiepiscopo,
OXXVI. usque ad verbum adimplere. Quibus etiam pro nobis
VULCA.NO illistri regi dalmati.e et diocli.e. et successoribus noslris fidelitatis juramenlum,
Ut legatos apostolicos reverenter accipiat ct officium quod tibi sub bulla noslra mittimus inclusum, de-
suum exsequi permittat. vote studeas et humiliter exhibere.
(Datum, ut supra.)
dxxviii.
Ut evidentius evangeliea doctrina pateret et in In eumiem fere modum archiepiscopis, episcopis,
omnem terram, juxta verbum propheticum, sonus abbatibus, Ecclesiarum vr&latis et aliis clericis per
apostolorum exiret et in fines orbis terree verba Dalmatiam et Diocliam in regno charissimi in Chri-
diffunderentur ipscrum, noster Dominus et magi- sto filii noslri Vulcani illuslris regis Dioclise et Dal-
ster. qui praebuit nobis exemplum
sequamurve-
ut matue c mstilutis, usque ad uerbum solidantes.
stigia ejus, discipulos suos pcr universas mundi
DXXIX.
partes ad prsedicandum direxit, dicens eis juxta
EPISCOPO ET CAPITLLO TrUPOLITA.N.
evangelicam veritatem : Euntes in mundum univer-
Vt Raimundo primo vacaturum canonicatum et prse-
sum pnvdicate Evangelium omni creaturx (Marc. bendam conferant.
xvi, 15). Quamsiquidem observantes constitutio- (Lalerani, n Kal. Januarii.)
nemprovidam salubrem Rom. pontifices, viearii
et Cum ex apostolatus offieio quod, licet indigni,
Jesu Christi, qui in beato Petro apostolorum Prin- susccpiinus, c\d univeisos extendere curam provi-
cipe abipso Domino receperuntplenitudinem pote- sionis apostolica; teneamur, specialius illis adesse
statis et constituti sunt super gentes et regna, ut volumus debemus qui clericali militiae deputan-
et
juxta verbum prophetieum evellant et destruant, tur : duximus non immerito prffife-
inter quos illos
a-dificent et plantent, quia suam non possunt ubi- D rendos, de quorum merilis laudabilis conversatio
que prsesentiam exhibere, per varia mundi elimata et contracta nobiscum familiaritas, dum essemusin

a suo laten; aliquos dirigunt et transmittunt, qui minori offieio constifuti, nos efficit certiores. Hine
fideles in fide consolident, corrigenda corrigant,de est quod dilectum filium Raimundum clericumEc-
agro Domini noeiva destruant et utilia plantare clesias vestrae, quondam familiarem nostrum, uni-
procurent. Intelligentes igitur per litteras tuas no- commendantes, rogamus
versitati vestrse sollicite
tro apostolatui pra?sentatas tuse devotionis ardo- attentius et perapostolica vobisscriptamandamus
rem, quod videlicet Rom. Ecclesiam matrem tuam atqueprwcipimusquatenuseumpro revereutiabeati
super omnia post Deum diligere et honorare propo- Petri et nostra in canonieum vestrum et fratrem
nis et mandatis nostris omnimodis iuhaerere,juxta tam libenter quam liberaliter admittatis, cum pra?-
quod a nobis tua nobilitas postulavit, dilectos filius benda stallum eidem in choro et locum in capitulo
Jo.capellanum et Simonem subdiaconum nostros, tanquam uni de vestris canonicis, occasione, con-
de quorum scientia et probitate nos et fratres no- tradietioneetappellatione cessanlibus, assignantes
Patrol. CCXIV 10
 INNOCENTU III PP. REGESTORUM LIH. I. 484

Sic autem has primttias precumnoslrarunireveren^ A eos exponens inio Dominum in eis miraculis cla-

ter admittere studeatis, ul devotionem vestraffl de-
beamus proindi commendare
tioiribusefficaciusexaudire.Alioquinvenerabilifra-
trinostropatriarchsBAntiochenodedimusinmanda-
tisut,vobiscessantibus,efficerequodmandamus,ip-
ruisse. linc cliain Dominus usque liodieoperatur in
et vos in vestris peti- sanctis et potentiam suain signis evidenlibus mani-
festat, duni virorum curat ffigritudines ad memo-
riam mortuorum, et eos plus posse post morlem et
felicius vivere mortuos, qui in Domino moriuntur

se id remoto appellationis obstaculo, exsequatur, quam qui vivunt in mundo demonstrat. Sane ve-
contradictores quoslibet ecclesiastica censuraper- niens ad prsesentiam nostram venerabilis frater ho-
c illens.
sler episcopus vesler, niultis viris religiosis et aliis

Datum Laterani, n Kal. Januarii. honestis personisde sua dicucesi comitatus, cujus-
Scriptam cst super hoc patriarchse Antiocheno. dam beali viri, et re et nomine Homoboni, vitam et

DXXX. actus necnon et modum transitus ejus hunoiliter

UMVERSO CLERO ET POPULO CREMONENS. nobis aperuit inquibuset sanctre ipsius dcgustavi-
;

De S. Homoboni oita, miracnlis, et canonizatione. mus odorem,Deumque mirabilem et

conversalionis
(Laterani, n Id. Januarii.) orania opera ejus in fide cognovimus etprsedicavi-
(237) Quia pielas proraissionem habet vitae 1)11:1'
mus gloriosa. Idem etenim sanctus, tanquam lig-
1

nunc esl et futurre, justus et misericors Dominus num quod plantatum est secus decursus aquarum,
fideles suos, ciuos praidestinavitad vitam, frequen- quod fructura suum dat in tempore suo, prout eo-
ter in hac vita glorificat et semper in futura coro- rumdem nobis assertio facta tam viva voce quam
nal ;
quibus et per Prophetam promittit: Dabo vos aliorum plurium honestorum litleris patefecit, adeo
in lau le "» >'< honoremin cunctis populis (So-
in lege Domini meditabatur die ac nocte, ut ei ser-
!
u . '

phon. 10), et per se pollicetur Fulgebunt jusli

111, :

viens in timore etsecundum Prophetam niedia 110-

sicut sol in regno Patris eorum (Matth. xm, 43). Mi- matulinis semper
cle surgens ad confitendum ei,
rabilis enim in se ipso Dominus, mirabilis in san-
laudibus interesset. Missaa quoque officium etalias
ctis, mirabilis in omnibus operibus suis, verum
horas cura summa devotione frequentans, ita assi-
nobis exhibet suse virtutis indicium et frigescentem
duis orationibus insislebat, ut in certis horis aut
jam in pluribus cbaritatis igniculum, mirabilium incessanler oraretaut horas ipsas aliquando prtnve-
suorum signis accendit, assumptis in gloriam suam ipsum sollicitudo, quam superpace
niret; nisi foite
qui certaverunt legilimeinhoc mundo,admemorias
rcformanda per civitalcra tanquam pacificns vir ge-
eorum innovat signa etmirabilia, juxta Prophetam; rebat,autoccasioeleemosyna3propauperibusacqui-
immutat ; ut qui sanctus est apud ipsum sanctus
renda?, seu alia justa causa in aliis operibus mise-
etiamabhominibushabeaturetinhocprffisertimhffi- Q ricoriis> det ineret. Qui nimirum ante crucem Do-
reticorum confundalur perversitas, cum ad catholi
minicam ex assuetudine se prosternens, opus quod-
corum tumulosviderintprodigia pullulare.Licetau- libet faciendo, stando, sedendo, jacendo, adoratio-
tem, juxtatestimoniumVeritatis, sola finalis perse-
nem labia movere continuo videbatur. Inter alia
verantia exigaturad sanctitatem animse inEcclesia
vero pietatis opera quastam circa pauperes, quos
triumphanti, quoniam qui perseveraverit usque in
secum in domo propria tenebat, curabatet pariter
finem,hicsarvuserit;duo tamen,virlusvidelicetmo-
procurabat, quam circaalios indigentes, quibus vi-
rum etvirtussignorura, operascilicetpietatisin vita
ventibus hunianitatis ofiicium, mortuis sepultune
etmiraculorumsignapost morlem,utquisreputetur
beneficium consueverat devotus impendere, dili-
sanctusin militanti Ecclesiarequiruntur. Nam c[iiia
gentiusexercebat,ipseasa?culariura honiinumeon-
frequenterangelusSatan.Tsc in lucisangelumtrans-
sortio segregatusj inter quos virebat quasi liliura
figurat et quidam faciunt opera sua bona, ut videan-
inler spinas luereticorum quorum pernicies partes
turabhominibus,quidametiamcoruscantmiracUlis
illas infecit austerus exstilil aspernator. Deducto
quorumtamen vita meritoreprobatur(23S) (sicut de
autem sic vitrc sanctas curriculo, cum ad matitunale
magis legiturPharaonis),etetiam Antichristus, qui
electosetiam, si fien potest, mdiicet miracuhs suis
oniciuni, p«u ludictum est, in festivitate sancli Bri-
ofticium. nrout ,

m ad
1a id „J^,„ =ni n n P , si
nec ci_
D c ti i surrexisse t.circa misssas pnmordia^dem se
ante
:
iu errorem, ;,i
nec opera c,,ni,.,-,,nt
sufficiunt sola
crucein Dominicam more solito in oratione proster-
gna, sed cum illis prajcedenlibus ista succedunt,
verum nobis praebent indicium sanctitatis ; nec im- nens, dum cantaretur hymnus angelicus, beato fine

quievit. Qua?vero, quanta miracula fuerint

quot et
merito nos ad ipsius venerationem inducuntquem
Dominussuus ostendit miraculis venerandum. Hasc subsecuta, et quot advenimlibus ad sepulchrum
aulemduoexverbisEvangelistajpleniuscolliguntur, ejus sanitatisbeneficiasint impensa, cum, longum
sit enumerare per singula, unum
inter catera ad
ubi de apostolis loquensait IUi autemprofeciiprx- :

an-
dicabant ubiqur Domino cooperdnie et sermoncm con- assertionem catholicaj fidei duximus expressius
daamoniaca mulier
flrmante sequentibus signis {Marc. xvi, 20) : in eo notandum. Cum enim quaedam
aliqua fraus
namque quod ait cooperantr, ens "[leratos esse de- ad sepulchrum ejus deducta fuisset, ne
monstrans; etin eo quod sequitursegwenfi&MS >i<ini* eadem primo fuit aqua non benedicta re-
lateret,

(237*) Vide Baronium ad diem 13 Novembr. notas ad Agobard., pag. 56 et seqq.

(238) Vide notas ad Lupum Ferrar., pag. 481, et
i8S PONTIFICATUS ANNO I, CIIUISTI U98. tS6

spersa; quae sepatienteraspergi permittens,aquam \ P. -t L. primicerioruin Ecclesias Sipontinaeacc

secundo respuit benedictam. Et ut res evidentiori mus quod cumsuper accusatione quam contraab-
experimentopateret.oblalam nonconsecratam abs- batem Sancti Benedicti Sipont. falso It. Clericus,
que aliqua prmscientia silii recipiens praesentatam, J lannes sacerdos et Barthotomaeus diaconus inten-
eucharistiam oonsecratam subsequenter abhorruit debant, ad eos mandatum apostolicum emanasset,
nec recepit quaaet meritis ejusdem sancti liberata
; lic t
iid ni eum nomine monachorum et oblatoi
-it. Ut autem virtus morum,proutesl superius ipsius monasterii Sancli Benedicli supermultiscri-
praelibatum,licet omnis dubitatio amoveri ex subse- minibus, super dilapidatione, adulterio,
videlicel
cutione signorum per divinum judicium videretur perjurio et falsitate impeterentproponentes quod ;

fule apud nos claresceret pleniori, ne miraculorum super hisomnibusfueratcoram te eonvictusetcausa

etiam virtus aliqua fraude posset vel ligmento juva- ipsausque ad sententiam diffinitivam deducta,ipsos
ri,veritatem rei sollicitius duximus inquirendam. lamen clcricosmendaces etabbatem innocentein in
Fidem namque, quam super conversatione ipsius his omnibus invenerunt. Verumtamen idem abbas
absque figmento hypocrisisfraudulcntodivinuiu ju- fuil in tua praesentia proprio ore confessus quod
dicium, ut dictum est, manifeste ostenderc viileba- quasdam litteras,quasasede apostolica impelrarat,
tur, per testimonium dilecti tilii Osberti presbyteri in manu tua resignavit quascum falsas esse con- :

Saneti .Egidii Cremonensisproesentis cumepiscopo B slaret, lu ipsum ab officio tandiu decrevisti manere
memorato, recepto ab eo firmavimus juramento suspensum, donec nostro se conspectui praesenta-
;

sub cujus obtestatioue videlicct juramenti ipse,qui ret, mandato nostro per oiiiuia pariturus. Undevi-
patrinusejus existens perxx annos et amplius con- delicet dicticlerici eumdem abbatem, licet nec mo-
fessionem ejus s.-rpe receperat, quaa de illius sancti nachi sint ejusdem monasterii necoblati, sumpse-
conversatione prasmisimus, cum ipso episcopo et runt materiam accusandi. Sed ipse abbas illius fal-
aliis supradictisjuratis similiter asseruit esse vera sitalis innoxium et inculpabilem se ostendit, con
r
et de obedienlia quam in orationibus, vigiliis el stanter affirm tns quod nunquam ad conscientiam
aliis pcenitentiae fructibus, quae sibi ab eo imposila velnotiliam eju s de illarum litterarum falsitate per-
erat plus injunctp satisfaciens exhibebat, nos reddi- venerat, sed eas pro veris habuerat, usqueadtem-
dit certiores.Ea etiam quae de miramlisipsis fue- pus quo ipsas, ut dictum est, resignavit. Quoeirca
raul nobis exposita, perjuramentum omnium pra?- fraternitati lu.e per aposlolica scripta mandamus
dictorum qui proptei hoc venerant, Qde suscepimus quatenus ab eodem abbate cum tertia manu purga-
plenioii jassertione ipsius episcopi sub firmo verbo tione recepta quod ei defalsitate litterarumillarum
sacerdotis requisita in virtute obedientiao concur- nonconstitit, ipsum al> hujusmodi infamiadenun-
rente : nt sie divinum et bumanum secuti judieium Q ties absolutum et eidem oflicium auetoritate nostra

cum majori procedere securitate possemus.\Cum restituere non omittas prssdictos clericos per cen-
;

igitur hajc omnia tam de probitate morum quam suram ecclesiasticam, appellatione cessante mo-
virtute signorum, ad favorem petitionis, pro qua nilione praemissa, compellens ut ab ipsius abbatis
episfiijius memoratus et alii supradicti ex parle ve- de caetero molestatione indebita conquiescant.
slia vehemenler instabant, concurrere videremus, Datum Laterani, xix Kal. Februarii.
de fratrum nostrorum consilio, post multam deli-
DXXXII.
berationem habitam cum eisdem archiepiscopis et DECANO ET OAPITOLO ANDEGAVEN.
epis ;opis, quos super hocad consilium nostrum ad-
misimus, de divina misericordia el ejusdem sancti
Trdnslatio episcoporum ad solum Romanum ponti-
ficem jure pertineL
meritis confidentes, ipsum sanctorum catalogodu-
(I.alerani, vu Kal. Februarii.)
ximus ascribendum [jstatuentes ut in die depositio-
nisipsius, ejusdem festivitas devote a vobiset aliis (230) Intercorporalia el spiritualia eam cognpvi-
Cbristi Qdelibus annis singulis de ceeterocelebretur mus existere differentiam, quod eorporaliafaeilius
Inde est quod universitatem vestram rogamus in destruuntur quam construantur, spiritualia vero
Domino et monemus, per apostolica scripta prse- construuntur quamdestruantUr.Undejuxta
faeilius

cipiendo mandantes qualenus ejusdem sancti me-

L' eanonicas saiiiiionesepisropussolushonorcm dare
moriam, prout dictum esl, cum celebritate debita potest, solus autem auferre non potest. Episcopi
venerantes, ejusapud Deum suffragia humiliter quoqueametropolitanissuis munus consecrationis
imploretis per cujus merita ad gaudia aeterna recipiunt, qui tamen non possuntnisi perRomani
;

pertingere valeatis. pontificis sententiam condemnari. Cum ergo fortius

sit spirituale vinculum quam carnale, dubitari non
Datum Laterani, n Idus Januarii.
debetquin omnipotens Deus spirituale conjugium
DXXXI.
quod est inler episcopum et Ecclesiam (240), suo
AKCHIEriSCOPO SIPONTIMO
tantum judicio reservavit dissolvendum, qui dis-
Habens litteras fahas ignmanter >t')iia dignus est.
solutionem earnalis eonjugii, quod est inter vi-
(Laterani, xix Kal. Februarii.)
rum et feminam, suo tantum judicio reservavit,
Ex litteris dileetorum Gliorum I. archipresbyteri, praecipiens ut quod Deus conjunxit, homo non se-
(239) Cap. Jnter corporalia, De translat. episc. (240) Vide Marcam,lib. vu De cojncord.,cap.26,§ 8.
 ;s7 INNOCENTIl III 1M>. REGESTORCM UB. I. 488

paret. Non enim humana sed divina potius pote- A Sane nos, qui sacra docenle Seriptura monemur
state conjugium spirituale dissolvitur, cum per ne nostrum alii demus honorem, quoniam apos-
translationem vel depositionem aut etiam cessio- tolatui nostro niultis referentibus innotuerat quod
neni, auctoritate Romani pontificis, quem constat venerabilis frater noster Turonen. arcbiepiscopus
esse vicarium Jesu Christi, episcopus ab Ecclesia magistrum W. de Chimeleio (243), qui electus
removetur. Ei ideo tria haec quae praemisimus non fuerat in episcopum Abrincensem et per metropo-
i.iin constitutione canonica quam institulione di- litanum suuiii postea confirmatus, qui aliquandiu
vina snli >mil Ilomano pontifici reservala. Sicut lani in spiritualibus quam in temporalibus minis-
autem episcopus consecratus sine licentia Romani trarat, iiiEeclesiam vestrampraeterapostolicajsedis
pontificis suam non debet Ecclesiam derelinquere ;
auctoritatem transferre praesumpsit et episcopum
sic et electus confirmatus praeter ejus asscnsum consecrare, quemetvenerabilisfraternosterRotho-
suam deserere nequit Ecclesiam, cuiestmatri- magensis archiepiscopus practer apostolicae sedis
monialiter alligatus; cum non debeat in dubium mandatumabsolvitetei tribuitlicentiamtranseundi
revocari quin post electionem et conlirmationem venerabili fratri nostro Bituricen. archiepiscopo, de
canonicam, inter personam eligentium et electi quo plenam fiduciam obtinemus, dedimusin man-
conjugium sit spirituale contractum cui profecto :
p> datis ut inquisita super hoc plenius veritate, si
episcopalis dignitas nihil addit. cum quis episco- rem gestam taliter invcniret, tam memoratum Tu-
pali praeditus dignitate, nullius tamen Ecclesia; ronensem quam ipsum Rotbomagensem arcbiepis-
possit episcopus esse ;
quemadmodum de illo con- copos, qui saltem apostolicam sedem super hoc
tingit qui oneri pontificali renuntiat, non bonori. quod novum emerserat, praesertim cum juxta tra-
Umle cum non majus sit vinculum episcopi ad ditiones canonicas majores ecclesiasticae causoe ad
Ecclesiam quam elccti, maxime cum fuerit con- sedem apostolicam sint referenda;, consulere de-
firmatus, imo idem penitus et idem
non aliud, buerunt, a confirmatione pariter et consecratione
juris obtinet in utroque. Sicut ergo episcoporum pontificum, memoratum vero W. ab exsecutione
translatio vel eliam depositio, sic et electorum pontificalis oflieii nostra fretus auctoritate sus-
cessio post confirmalionem ratione spiritualis con- penderet. Qui mandati nostri diligens exsecutor,
jugii soli est Romano pontilici super quo devotionem ejus digna gratiarum pro-
reservata. Licet
usque ad tempora ista quod cautum fuerat de sequimur actione, cum per confessionem sponta-
episcopis expressum non fuerit de electis, pro- neam eidem Bituricen. archiepiscopo de veritate
pter expressam tamen similitudinem vel identita- negotii constitisset, dictos archiepiscopos et epis-
tem potius, nemini polerat videri dubium subti- copum juxtatenorem mandati nostri suspendit. Et
liter intuenli, cum idem judicium de similibus sit " quamvis iidem archiepiscopi Turonen. et Rotho-
habendum. Sed neque illud quod in canoue legi- magen. tanquam majores plus excesserint in pra-
tur de electo (241), ut si ultra quinque menses missis, praefatus vero episcopus minus, utpote il-
per suam negligentiam retinuerit viduatam Eccle- lorum tanquam majorum errorem secutus nos ;

siam, nec ibi nec alibi consecrationis donum per- lamen intellecta per litleras et per nuntios eorum-
cipiat, imo metropolitano sui cedat judicio, aliter dem archiepiscoporum confessione spontanea et
intelligentibuspoteratsuffragari,cum non intelliga- supplicatione devota, veniam errori dedimus, quia
turEcclesiaviduata,quasi sponsum non habeat, sed non ex malignitate sed ex simplicitate peccarunt.
quia cum sponsus ejus nondum sit consecratus, Et quouiam prasfatus episcopus qui et minus pec-
adhuc quoad quaedam quasi viri manet solatio de- caverat, et, sicut ex praemissis apparet, severius
stituta sicut juxta communem moduni loquendi
: fuerat castigatus, ad apostolicam sedemlicet spon-
illa dicilur Ecclesia viduata, quae licet episcopum taneavoluntate, non tamen sine mullis laboribuset
habeat, inutilem tamen perhibetur habere. Nec expensis accessit, reatum suum recognoscens, hu-
quod de cessione subsequitur et statutum luit ad mililcr et devote misericordiam postulans etjudi-
pcenam trahi debet ad gratiam ut sicut metro- cium non requirens nos superfacto ejuscum fra-
; ;

politani judicio electus dejicitur, ita etiam ad D tribus nostris communiter tractatum habentes et
aliain Ecclesiam possit transferri praesertim cum subtiliter indagantes quod licet munus sibi con-
;

nec sine auctoritate Homani pontificis fiat cessio secrationis impensum nec prioris Ecclesiae ipsum
vel dejectio memorata, qui, ut possent ex canone pontificem fecerit nec secundae, cum ad primam
illo, metropolitanis indulsit. Unde si circa trans- non fuerit consecratus et ad secundam, prioris
lationem idem fieri voluisset, quod de cessione vinculo perdurante, non potuerit canonice conse-
dixerat et de translatione poterat expressisse, et crari adhuc alteri alligalus conjugaliter illud ta- ;

quod non est sanctorum Patrum decrelo sancilum, men provide altendentes quod et urgens necessitas
superstiliosis non est adinvenlionibus praesumen- et evidens utilitas Ecclesiae vestrae, quoniam non
dum proesertim cum nonnunquam (242) intelli- poteratis in aliam personam idoneam convenire,
;

gatur prohibitum quod non invenitur expressum dispensationis gratiam requirebant, eo de plenitu-

(241) Vide supra epist. 447. (243) Yide supra epist. 117.
(242) In Tertia Collect. nunquam.
 489 rONTlFICATUS ANNO I, CHRISTI 1108 490

dine potestatistam a vinculo prioris Ecclesiae A cavimus ipsius Ecclesi» prioratum, ab impetitioae
quam a pocna suspensioms penitus absoluto, de praefati Philippi, cui super quaestione praemissa si-

benignitate sibi apost.sedis duximus concedenduni lentium perpetuum imposuimus, te sententialiter

consensu hactenus perdurante, sieut per absolventes.Nulli ergo,etc.,nostrae diffinitionis,etc.

ul priore
litteras personarum Ecclesiae vestrae nobis est inti- Datum Laterani, x Kal. Februarii.

matum, Andegaven. Ecclesiam tanquam proprius DXXXIV.

pontifex ad laudem et gloriam nominisDei, ad bo- PETRO COLIMBRIENSI EPISCOPO.
norem etexaltalionemipsiusetadsalutemetuliliia- Ea q>w decessores juste hactenus possederant, ipsi
tem suam et tam cleri quam populi sibi commissi •
ohfirmat.
studeat gubernare ; ut prfflveniente divina gratia et (Laterani, vu Kal. Januarii.)
sequenteplusprodessevelitet valeat quam praees- SacrosanctaRomana Ecclesia, etc, usque ad ver-
se;prn?sertim temporibusistis quibus.cum abundet bum inclinati, personam tuamet Colimbriensemec-
iniquitas etpeccatis exigentibus multorum cbaritas clesiam, cui auctore Deopraeesse dignosceris, cum
refrigescat,opus est non mercenario sed pastore. omnibusbonis,etc.,z«(/Me«<?i'erf'ii»isuseipiinus.Spe-
Quocirca vobis per apost. scripta praecipiendo man- cialiter autem ecclesias de Covilian. et de terminis
damusquatenus ipsumepiscopumtanquam patrem g ejusadexemplarbonaeinemoriae C.papae praedeces-
et pastoremanimarumveslrarumrecipienteshumi- soris nostri et omnes possessiones laicales quas tam
liter et devote, reverentiam ei debitam,honorem et praedecessortuus quam tu in praedictis villis et ejus
obedientiam impendatis, ut ipse in vobis filialem terminis acquisistis, sicut eajuste possidetis et
devotionem inveniat et vos in eo paternum reperia- quiete, tibi et per te praefataeColimbriensi ecclesire
tis affectum. auctoritate apostolica confirmamus et praesentis
Datum Laterani, xn Kal. Februarii. scripti pagina communimus.Decernimus ergo, etc.

DXXXIIL Datum Laterani, vn Idus Januarii.

MONTANARIO [in Vet. COd. MS. Colhert. MONTANO] DXXXV.
SDDDIACONO NOSTRO. I CAPELLANO ET S. SUBDIACONO, EAMILIARIBLS NOSTRISl
Tpsi prioratum Sancti Savini ad quem eleetus erat APOSTOLIC.E SEDIS LEGATIS.
confirmat. Pallium non conceditur niti metropolitanis.
fLaterani, x Kal. Februarii.) (Laterani, vu Kal. Februarii.)
Cum superprioratu Sancti Savini de Plano Spo-
quo a nostra praesent a :
(244) Post dies aliquot ex
leti inter te et Philippum Joannis Pelagalli qurcstio
verteretur et ob hoc ad
, . , ,
sedem apostolicam
* , j
...
venis- p
\->
... ...
recessistis, exrelatione quorumdam et mspectione
libn censuahs camerae nostrae nobis mnotuit quod
... .. . ,

„ <, j,
. .

setis, dilecto filio nostro G.Sancti Adriani diacono

Antibaren. Ecclesia inter suffraganeas Ragusan-
cardinalicausam ipsam commisimus fine debito
metropol. numeretur. Unde cum tu, fili I.,librum
terminandam in cu.jus praasentia quod prioratus
;

illum inspexeris, miramur quod facta tibi copia li~

ipse ad te pertineret probare per electionem cano-
bri proemissi, nobis non aperuisti expressius veri-
nicam satagebas cum a canonicis ipsius Ecclesiae
;
tatem.Quia vero non estnostra? intentionis statum
primo fuisses electus, qui ab annis quinquaginta
ecclesiarum evertere, devotioni vestrae auctoritate
priores in dicta Ecclesia sine contradictione quaii-
pra?sentium districtius inhibemus ne Antibaren.
bet elegerunt. Verum praefatus Philippus quod idem
electo pallium aliquatenus concedatis, nisi vobis
prioratus sibi potius deberetur ea nitebatur osten-
constiterit ejuspraedecessores fuisse palliisdecora-
dere ratione.quia per venerab.fratr. nostrum Mat-
tos et dignitatem metropoliticam habuisse.Ne au-
thaeum Spolet.episcopum ibidem fuerat institutus,
tem vestrum et legationis processus valeat ali-
iter
ad quem institutionem ipsam spectare firmiteras-
quatenus impediri.eisdem personis.quibus per vos
serebat. Ad haac ergo probanda testibus utriusque
apostolica scripta dirigimus, sub eodem tenore lit-
partis receptis et eorum depositionibus publicatis,
teras nostras transmittimus, dempto capitulo quod
cum super eis sufficienter esset utrinque, proul
D faciebat de pallio mentionem ut utrasque penes
;

jus expostulat, disputatum, antequam diffinitiva

vos habentes, vel primas vel secunda=. Tr.l opus
sententia proferretur, prasfatus cardinalis pro Ec-
fuerit, praesentetis.
clesine negotiis fuit a nobis in regnum Siciliae de-
Datum Lalerani, vn Kalend. Febrnarii.
stinatus, in cujus locum substituimus dilectos
filios nostros Augonem Sancti Eustachii et G. San-
DXXXVL
cti Nieolai in Carcere diaconos cardinales.Quicum, ARCHlrRESBYTERO ET CANONICIS BAsILIC.E TRINCIPIS
APOST.
ralionibuset allegationibus partium diligenter ins-
pectis et de causae meritis habita notitia pleniore, Suam erga illos benevolentiam et munificentiam
declarat.
ipi.e praemissa sunt nobis fideliter retulissent:quia
constitit nobis, per coufessionem etiam praefati Laterani, xv Kal. Februarii
episcopi, quod dictus Philippus in praescripta Ec- Derivata in nos ab apostolorum principe per ip-
clesia per eum non fuerat institutus, tibi adjudi- sius merita potestatis ecclesiasticae plenitudo et
[244) Vide supra epist. 525. apostolatus successio, non ratione carnisper homi-
49 i INNOCENTII III PP. REGESTORUM i.IFS. I. i92

iicin Iegitime procreala, sed per Deum ipsius gra- A DXXXVII.

lia canonice facta, inter cseteras sollicitudines PHAREN. EPISCOPO.
cordis nostri occupaliones,quLbus quotidiepre-
el li itaii aliquot canoniek Romam, causam suas

mfmur, utpote quibus sollicitudo imiversarum ec- tmnslationis dicturus, veniat.

clesiarum incumbit,ad honorandam ejusdemPrin- m Non. Decembris
(Laterani, )

cipisapostolorum basilicam specialiter nos indu-
cunt,ut cuni Propheta psallamus Domine, dilexi :
/ locum habitationis glm
[Psal. \xv. 8).Sane cum Dominus nosler in beato
Petro,cui nos,licel immeritos, constituil Miccesso-
rcs,in spiritualibus prastulerit universis, et Eccle-
siam iu ten i
tlibu eliam dilatarit, conveniens
dignoscitur ut eidem beato Petro in vobis, imo
Christo in eo qui nobis exhibuit universa,etsi mo-
dicum,tamen aliquid tribuere studeamus, affectum
nostrum ineffeetumhumiliterperducentes.Dignum
est enim ut quiavariis pressi negotiis, dum circa
lapsumreligionisnobisproposilum in
Mirari cogimur et moveri quod, sicut a mullis
accepimus, tu regimen ecclesiae Jadertin.sine man-
i
dato scdis aposlolic;i' irreverenter assumere pr;e-
sumpsisti.Licet enim clerici ecclesiasJadertinaacum
suaa civitatis nuntiis ad nostram praesentiam acces-
sissent et nohis tain exrelatione ipsorum quam lit-
teraruminspectione quas tulerantpatnisset quod in
Jadertin. archiepiscopum electus fueras, imo vc-
rius postulatus; quia tamen etsi de modo postula-
lionis possemus reddi pereasdemlitteras certiores,
de persona tua nobis non poterat lieri cerfa fides
nec examinare debehamus ahsentem,eis de consi-
melius refor- lio fratrum nostrorum decrevimus respondere ut

mandum intendimus,dum justitia? consulimus op- aliqui dc canonicisejusdem ecclesias noslro se con-
pressorum, dum singulorum consullalionibus res- spectui pra?sentarent,ut destudiis postulantium et
:

mus,dum adreformandaminterdiscordantes de meritispostulati certiores effecti securiusin ipso

pacis concordiam e' pro diversis ecclesiarum et negotio procedere va]eremus;adjicientes,qnod licet
p ovinciarum necessitatibus legatos a lalere no- episcoporum translatio ad solum pertineat Rom.
stro dirigimus.dum de terrae orientalis subvenlione pontificem,quiatamenad venerab.fratrem noslrum
pensamus, Principis apostolorum basiiicam diguis patriarcham Graden. consecratio Jadertin. electi
obsequiisfrequentare non possumus,aliciuibusmu- noscilur pertinere, cum de heneplacito nostro pro-
nusculis honoremus niliil in boc apostolorum
;
cederet ut tibi pallium conferremus et tu nobis ju-
Principi largientes de proprio,sed de suo potiusre- ramentum fidelitatis praestares, te proculdubio fa-
pendentes. Vcrum cum decorecclesiarum etearum ceremus diclo patriarchaa Graden.professionem ca-
thesaurus pnesertim pendeat expersonis qua; ipsis nonicametdebitam ohedientiam exhibere. Sed ipsi
deserviunt etDomini laudes lioris intonant consti- nuntii tales noluerunt litterasreporlare;quibus re-
tutis,psallentes tam ore quam corde vos,qui ad C versisjsinemandato nostroecclesia Jadertinsedice-
ei ;

honorem apostolorum Principis in ejus ecclesia Do- ris regimen assumpsisse et in ea tam temporalia
mino jugiter deservitis, invocantes nomen ipsius quam spiritualia ministrare. Quia vero grave nimis
et voce consona modulantes laudes ejus (24-5), imo est quod de tua pnesumplione proponitur, nec su-
bjalum Petrum in vobis tenui devotionis nostraj hito volumusdamnationis sententiamjaculari, fra-
munusculo decrevimus honorare sperantes quod ternifati tuaa perapostolicascriptamandamus etdis-
;

qui minuta viduiepauperisacceptavit,nostrae. quo- tricte prascipimus quatenus infra duosmensespost

que humilitatis acceplabit affectum, non quid, sed susceptionem pracsentium cumcompelenti numero
ex quo potius tribuamus attendens.Eapropter, di- canonicorum ecclesiaa Jadertinasiterarripiasadse-
lecti in Domino fllii,tam redditum, quem de signis dem apostolicam veniendi, redditurus nohis super
plumbeis sive stagneis apostolorum Petri et Pauli excessu,quempro3diximus,rationem;itaquodsicul-
imaginem prfeferontibus,quibus eorum liminavisi- pabiiis inventus non fueris, cum nobis de postula-
tanlesin augmentumproprisedevotioniset testimo- tione canonica et personai tuaa idoneitate constite-
niumitiueris consummati seipsos insigniunl ,praede- rit,translationisgratiamet usum pallii recipere me-
cessores nostri et nos ipsi percipere consuevimus, rearis;postmodumdebitamnohisli(lrlitalemetdicto
quam auctoritatem fundendieavelquihusvolueritis rj patriarchae professionem canonicam irnpensurus .

fusoribus concedendi,qui vobis tantum de ipsis res- Alioquin ex lunc tc noveris ab officio pontificali
pondeant,vobis etper vos canonicae vestrae pra3sen- suspensum,etnos canonicis Jadertinae ecclesioe de-
tium auctoritateconcedimuset praesentisscriptipa- disse firmiter in mandatis ul aliam personajn ido-
gina communimus. Ad haec,sub pcenaexcommuni- neam canonice sibi eligant in pastorem.
inhibemus ne quis ea prteler as-
cationis districtius Datum Laterani, m Nonas Decemhris.
sensum et concessionem vestram aliquatenus for- Dxxxvin.
mare,praesumat.Deceruimus ergo, etc.,nostra2 con- (Dalum, ut supra.)

6rmationis,concessionis, el inhibilionis, etc. S( riptum estJadertinisCanoniclsin eumdemferemfr-

Datum Laferani, xv Kal. Februarii. ilinn usque ad verbum suspensum Quocirca univer-
silati vestrae per apostolica scripta mandamusqua-
tenus si praedictus episcopus praeceptum nostrum
(245) Deest hic aliijuid.
 493 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI U98. i'<i

eontempserit adimplere, vos aliam personam ido- A cendi quam pracsumptionis audacia universa fere
neam vobis eligatis canonice in pastorem. hactenus inventa genera falsitatrs excedens, perpe-
Datum, ut supra. tratum praedecessorum nostrorum temporibus,nos-
DXXXIX. liis est auribus revelatum.Sane proposueruntnobis

DUCl F.T POPULO VENETORUM. dilecli filii magister R.prapositus Colocen.etmagis-

Xe Saracenis arma et subsidium subministrent ter I.archidiaconus Seghedien.quodmagisterL.Tar-

prsetextu mercaturx. visinus olim ad apostolicam sedem accedens, dere-
(Datum, ul supra.) Felicis recor. Alexandri papsa praxlecessoiis
In favorem orientalis provincioe, praeter peccati - nostri quamdam chartam
dolose subripuit,quam in
i -11111 veniam quam in suis illuc expensisprofici ea parle dolose abseidit, qua tribus aliis chartulis

tibuspollicemur et apostolicaa protectionisgratiam, quiafuerai in quatemo medio,jungebatur, filo in-

quam eidem terrae subvenientibus indulgemus, il-

tegro remanente.Cum autem idem praepositus eam-
lud etiam Lateranen. concilii 246) constitutum cu- dem nobis chartulam prassentasset, exeo reniM.-
ravimus innovare, quod eos qui Sarracenis arma, habere cognovimus, quod in proximo praecedenti
ferrum,lignaminagalearumministrarepraesumpse- chartula ejusdem re^esti quorumdam hahebatur

i-int et in galeis et piraticis eorum navibus curam

1rmci P ium Iitterarum,quaseadempaginatermina
B l

gubernatorisetregimenexercere,ab Ecclesise com- bat.etrursum circa linemipsius paginaequffidamlit-

munione prsecidi et excommunicationi pro sua ini- teraefueranl iuchoatae,qu8sfiniehantur in folio sub-

quitatesubjectosrerum,suarumperprincipessa-cu- sequenli.Cuinigiturhujusmodifalsitatis vitiumtan-

li catholicos et consules civitatum privatione mulc- toampliuspersequi debeamus.quanto majus posset
tari et eapientium servos,si capti fuerint.foredecer- scandalum generare, cum pro litteris de i[uibus du-
nil, ad exemplar felicis recordationis Gregoriipapae bium est an a sede apostolica emanarint, ad reges-
prsadecessoris nostri omnes illos excommunieatio- tum de consuetudine recurratur.cum etiaui vix pos-

nis sententiae supposuimus qui cum eis de caetero sel aliquis ampIiusRom.EccIesiam offendere quam
habere consorlium vel per se, vel per alios, navibus si ei regesta et alios librossurriperet in quibus tam

seu alio quocunque ingenio aliqua rerum suarum ipsius quam aliarum Ecclesiarum privilegia conti-
subsidia impendere vel transmittere attentaverint, neiitur,discretionivesti;e per apost.scripta niaiula-

quandiu inter nos etipsosguerra durarit.Verumac- mus atque praecipimus quatenus magistrumP.Stri-
cedentes nuper ad apostolicamsedemdilecti filiino- gonien.pra-positumet magistrum Robertum Angli-
biles viri Andrseas Donatus et Benedictus Grilion cum et Azonem presbyterum, quos liujus iniquitatis

nuntii vestri, nobis exponere curaverunt quod ex consocios audivimus, ad vestram

[conscios esse
p praesentiamevocantes,ab eissubjurejurando verita-
constitutione hujusmodi civitati vestrao proveniret
non modicum detrimentum, quoa non agriculturis tem diligenlius exquiratis,quo mandante,cujuscon-
inservit sed navigiis potius et mercimoniis est in- silio,quoconscio et quo procurante tanta falsitatis

tenta. Nos igitur paterno dileclionis affectu quem ad crimen Confessionem autem ip-
fuerit attentatum.

vos specialiter habemus inducti, sub districtione sius sub jurejurando factam,redactam in publicam
anathematis prohibentes ne in ferro, stupa, pice, manum acvestris sigillis signatam,adnos sine dila-
acutfs pironibus, funibus, armis, galeis, navibus et
tionealiqua transmittatis. Volumus autem et sub
lignaminibus paratis vel imparatis, vendendo, do- eademdistrictionemandamus uttameosquamalios
nando vel commutandoSarracenis ministrare sub- qui bujus iniquitatis participes fuisse dicuntur ad

sidium praesumatis, sustinemus ad tempus, donec veritatisassertionem,monitione praevia.persuspen-

sionis et excommunicationis sententiam appellatio-
super hoc aliud dederimus vobis in mandatis, ut in
repnum /Egypti vel Babylonis alia inituri commer- ne postposita, compellatis.
cia, cum necesse fuerit, transfretetis; sperantes Datum Lalerani, m Kalendas Eebruarii.
quod propterhanc gratiam in subsidium Hierosoly- Scriptum esi super hoc fere iu eumdem modvxn
mitanae provinciae debealis fortius animari provi- patriarchx Gradensi.
;

surine quid fraudem circa statutum apostolicum

in U IlXI.I.
P. t)E CASTRO.NOVO ARCHIDUCONO MAGALONEMSl
prresumalis quia dubium esse non debeteuin di-
:

Tpsi archidiaconalum conHrmat.

vina ligari sententia, qui contra propriam conscien- (Laterani, iv Kal. Februarii.)
tiam in elusionem hujus mandati fraiululenter ali- (248) Cum olim bonae memorioe Magalonensis
quid attentabit. episcopus, habito dilectorum filiorum P. de Agrifo-
Datum, ut supra. lio archidiaconi et B.prioris claustralis assensu, te
DXL. advacantemarcbiiliaconalumejusdemEcclesiaeno-
EPISCOPO GEVRIRENSI ET AllUATI DE BOCCAN. minasset, pneposito ut nullus ibi, nisi prius duplici
Depcena eorum qui arimen faki commiserunt. vocesibi concessa, instituereturper appellationem
(Laterani, ni Kal. Fcbruarii.) interpositam inhibente, episcopus, tum quia contra
('.'
17} Inauditum falsitatis genus lam novitate no-
(248) Vide supra epist. 267.
(246) Concil. Later. sub Alex. III., c. 24.
(217) Vide infra epist. 549.
 495 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 496

antiquam Magalonen. Ecclesiaa consnetudinem et A rent. Cumque praedicti episcopus, archidiaconus et

communejus canonura esse dicebat aliquem sibi
vocem duarum personarum in eadem Ecclesia vin-
dicare.tumquia ex indulgentiaboiiffmemoriaeCele-
slini papae praedecessoris nostri, quam in capitulo
praesente pucpositolegi feeit, sibi probabat indul-
tum ut vacantem archidiaconatum vel sacristiam, si
saerista mandatum nostrum dictum terniinuin
infra
differrent et negligerent adimplere,pra.'diclus Are-
laten. arcbiepiscopusattendens personam tuain ad
hoc officiumnonindignam, tibi,sicut ex litterisejus
accepimus, arcbidiaconatum ipsum auctoritate no-
stra canonice contulit et te de ipso per annulum in-

contra personam ah ipso nominatam aliquid ralio- vestivit. Cura igitur nobis de tuas constet idoneitate

nabile et canonicum non possd legitime objici et persona', quod de te per eumdem archiepiscopum
probari,non obstanle contradictione vel appellatio- auctoritate mandati nostri legitimefactum esse di-
ne,conferret,te de prorfato arehidiaconatuperannu- gnoscitur, ratum et firmum habentes, arcbidiaco-
lum locum ejusdem corporaliterte in-
investivit, in natumipsum tibi aucloritate apostolica confirma-
ducens. Unde nominatus praspositus invidia.' stimu- mus ct praesentis scripti paginacommunimus. De-
lisagitatus,alium adeumdem archidiaconatumpraB- cernimus ergo, etc.

sumpsitpostmodumnominare.Gujusfactioccasione Datum Laterani, vi Kal. Februarii.

te et dicto praeposito ad sedemapostolieamacceden- p,
DXLII.
tibus.nos in minori lunc officio constitutos et dilec-
riUORI ET FRATRIBUS DE CRANDIMONTE.
tum tiliumnostrum B.tituli Sancti Petri ad Vinculaet
bon.T memoriie M.tituli Sanctorum JoannisetPauli fysos ad eoncoi'diam et mutuam charitatem
hortatur.
presbyternm cardinales habuistis investrisquaBstio-
nilms auditores. Cumque multa hinc inde allegata (Laterani, 111 Kal. Februarii.)

fuissent,tandem dictus praedecessor noster quod ab Cum dilectusfilius noster B.fratervester.ortaolim

utraque parte factum fuerat, pro sua Voluntate interfralres Grandismontis dissensione nonmodi-
cassavit, sententiando pronunlians quod aliquibus ca, cum... tunc priore suo et aliis multis fratribus
dc proviucia scriberet ut tam episcopum quam per- ad sedem apostolicam accessisset, quia tunc con-
sonas ad ordinandum concorditer archidiaconatum troversia ipsa non potuit plene sopiri, idem B. se
monerent,et,eorum forte monitis non admissis, hoc transferens ad partesprovinciae.in Avinionensi dioe-
ipsi auctoritate apostolica exsequi non differrent. cesi,in terra dilecti filii nobilis viri R. coraitis To-
Post haec vero Geraldo Joannino, qui nondum ad losani.de concessionebonrememoriaeR. Avinionen.
diaconatus erat promotusofficium^praeterconscien episcopi,ordinis vestri domum construxit et in ea
tlam tuam, cum tunc apud sedem apostolicam pro cum...fratre vestro tunc et suo et aliis quos de no-
episcopomorareris.ipsumarchidiaconatum contra ^ v0 recep it fratribus est moratus ;
quanquam a
propriam pronuntialionem, sicut credimus, con- mortepraedicli prioris, et post substitutionem alte-
tulit circumventus. Nos igitur inhserentes vestigiis quoqueper auctoritatem sedis apostolicae
rius, lite
praedecessorum nostrorum dicentium sententiom jam non videatur posse rationabiliter excu-
sopita,
Romani pontificis posse in melius commutari,cum sari quod usque nunc ad obedientiam vestram ac-
aliquid fuerit subreptum, quod de pra?dicto G. fa- cedere non curavit. Volentes autem, sicut tenemur,
clum fuerat, non obstante donatione quam a vene- matri filiam et membra capiti counirc, cum el vos
rabili fralrenostro Magalonen. episcopo in illusio- circa receptionem fratrum vestrorum vos non de-
nem donationisapostolicae diciturrecepisse,decom- beatis exhibere difficiles sed benignos,ut eos Christo
muni fratrum consilio in irritum revocaviraus et ei, lucrifacere valeatis,discretioni vestrae per apostoli-
licelabsenti,cumliquido nobis de subreptione con- ca scripta mandamus atque praecipimus quatenus
staretetinmaniiestisjuxtaeanonicassauctionesnon eunidem B. ad vos humiliter redeuntem et fratres
sit rigor judiciarius observandus, super dicto ar- quos ipse recepit suscipiatis humiliter, et fraterna
chidiaconatu perpetuum silentium imponentes, charitate Lractetis et inter ecclesias vestras susci-
praedicto episcopo et dilectis filiis archidiacono et piatis ecclesiam quam construxit. Verum quia de
sacristae Magalonen.dedimus in mandatisut nullius D volunlate venerabilis fratris nostri Avinionen. epi-
contradictione vel appellatione obstante,infra unius scopi et patroni ejusdem Ecclesias procedit aflectu
-
iiien^isspatium posllitterarum nostrarumsuscepti ut eidem Ecclesise in priorem tlericus praeferatur,
onem saepedictum archidiaconatum de persona cui cum et vos quibusdara eellis veslris clericos duxe-
nihil obviaret de canonicis institutis.plena omniuni prasferendos,yolumus niliilominus et manda-
ritis

qui praesentes essent intervenicnle coiicordia, ordi- mus ut vel eidem Eeclesiae clericum praeferatis.per
narent ne, si forte iterum suboriretiir discordia,
; quem secundum regularem observantiam vestri or-
Qerent novissima deleriora prioribus et error novis- dinis salubriter gubernelur, vel dictum B. et me-
simus esset pejor priore.Venerabili etiam tratri no- moratum fratrem ipsius, qui ex facta vobis pro-
stro archiepiscopo et dilecto filio decano Arelaten- fessione tenentur, a jugo obedientia; absolvatis, ut
dedimus mandatis utipsisin exsecutione manda-
in ibi de caetero absque inobedientire culpa valeant
ti nostri cessantibus, iidem nullius contradictione Domino famulari. Quod sineutrum facere volueri-
vel appellatione obstante illud exsequi non tarda- tis, ne ipsis perditionis materiam pra3beamus,ali-
407 PONTIFICATUS ANNO
ter saluti eorum euraliiraus dante Doraino provi-
dere.
Datum Laterani, m Kul. Februarii.
DXLIIL
CONSTANTIEN. EPISCOPO.
Sisi appellatio intra decem dies mterponatur, sen-
tentia transit m
rem judicatam.
(I.aterani, iii Id. Januarii).
Quid ad consultationem quam nobis nuper feci-
stide duabus partibus decimae frugura feudalium,
quas laiei tanquam feudum suum religiosisdomi-
bus volunt conferre, presbyteris reclamantibus et
invitis et ad suas Ecclesias unde laici percipiunt
sacramenta decimas ipsas asserentibus pertinere,
debeat responderi per decretalem epistolam ad
aliorum postulationem in simili casu dudura a no-
bis emissam, cujus rescriptum fraternitati tuae de
verbo adverbum duximus transmittendum,perpen-
dere poteris evidenter. Ei autem quod a nobis si-
militer postulasli,utrum appellationi sit cleriei
ferendum, qui purgationem indictam sibiper sen-
tentiam et ad ipsius receptionem terminum compe-
tentem,puta vigiuti dies vel araplius,sine coutradi-
ctione recipiens et ad diemveniens, consequenter
appellat, causam non exprimens appellandi.nec sit
locus uisi suscipiendfe purgationi et exsecutioni
sententi_e,a cujus lationeacpurgationeinjunctaul-
tra decennium [/.decem dies] dicitur effluxisse,ta-
liter credimus respondendum, quod cum post de-
cem dierura spatium sententia in auctoritate rei
transeat judicata», qui ad provocationis subsidium
;„..,„ ;,. .„_„-,„„;.
infra id temporis „„„ recurrit,appellandi
non „„,,,„„;> „„„„n„„^;.sibi
;k;
tura denegavit, cum per hoc videatur per interpre-
tationem juris latae sententiae paruisse ;
proesertim
ubi causa uon redditur appellandi, sed nec exse-
cutionem ipsius sententi» ideo convenitretardari,
licet ad hoc agendura quadrimestre tempus regu-
lariter sit statutum quia id arctari potest nonnun-
; sumpsit. Cumigitur praedictus card.nobis haec om-
quam a sedente in medio etiam prorogarijet qui ab
initio sponte recepit terminum breviorem,imputare
sibi potest et debet,cum ex hoc videatur amplioris
beneficium contempsisse unde talis non audietur
;
appellans, nisi forte adversus eum modus exsecu-
tionis canonicus excedatur.
Datum Laterani, iu Idus Januarii.
DXLIV.
WACIEN. ET CENADIEN. EPISCOPIS, ET ABBATI
RICEN.
Committil eognitionem controversise inter episcopum
et abbatem.
(Laterani, iu Kal. Februarii).
Cum dilecti filii S. abbas de Felduar et magister
Obertus nuntius vencrabilis fratris nostri (Juin-
quecclesien. episcopi pro quaestione quae vertitur
inter eumdem episcopum et ipsum abbatem,ad
stram praesentiam accessissent, nos eis dilectum
filiumnostrumG.Sancti .Nicolai inCarcereTulliano
diaconum card. concessimus auditorem. In cujus
audientia abbas proposuit memoratus, quod
I, CHRISTI 1198. 498
A esset in procinctu itineris ad Romanam Ecclesiam
veniendi et supradictus Quinquecclesien.episcopus
ad monaslerium suum hospitandi causa venisset,
privilegium quod clarae memoriae B. quondam rex
Ungariao super Ecclesiae sufc libertate concesserat,
quam a jurisdictione prorsus episcopi exemptam
esse proponit, et pecuniam quam paraverat ad ex-
pensas itineris,abstulit violenter ipsumque in
illi
quodam claustro Cistercien.ordinis carceri manci-
pavit, ne posset vel ad regem ire vel Romanara Ec-
clesiam visitare. Subsequenter vero cum ad abba-
tiam suam eum dictus episcopus remisisset et co-
ram rege proposita snper tioc querimonia fuisset
inficiatusseprivilegiumejusetpecuniam accepisse,
dictus abbas, utsuis etEecIesire suae gravaminibus
r> provideret, vocem ad nos appellationis emisit, et
festumsanctiLuca?proximepra?teritumappellationi
pra.fixit : quam appellationem licet episcopusipse
admiserit et promiserit se venturum in termino
de- constituto, post raultos dies in eum excommunica-
tionissententiampromulgavit.E contrario praefatu s
magister Obertus respondit quod memoratus epi-
scopus, pro eo quod dictus abbas super falsitate
duorum privilegiorum apud eum accusatus fuerat
et convictus etcrimen suum ore proprio manifeste
confessus,eum non appellantem nec contradicen-
tem deposuit et raisit ad monasterium de Sicodor
ad pcenitentiam peragendam : de quo cum fuisset
egressus pcenitentia non peracta, monasterium de
Felduarinvasitperpotentiam laicalemet Ecclesiam
„ quamdam ad ipsum episcopum pertinentem paro-
...i;
adi ^ , ._•
• • _•_ •_ _._• __•__ i_
chianis propriis spoliavit, clericos ejus ejiciens do-
mibus propriis verberando superquibus cum plu-
;
ries citatus fuisset. quia contumax apparebat.epi-
scopus eum excommunicationi subjecit; sed ipse
postexcommunicationemdivinaofticiacelebrare et
bonamonasteriiviolenterrapereac dilapidareprae-
nia retulisset, de consensupartis utriusque nego-
liumipsumvestroduxirausexamini committendum
et memoratum abbatem ad majorem cautelam de
benignitate sedis apostolica. fecimusjuxtaformam
Ecclesioe avinculo excnmmunicationis absolvi.Ve-
rum quia idem abbas ex duplici causa se proposuit
injuste gravatum, quoniam et propter monasterii
libertatemilliusjurisdietioninon suberatetpropter
SI- " appellationis reraedium ab eo totus esse debebat,
cuin super his nobis plena fides facta non fuerit,
discretioni vestra. perapostolica scripta mandamus
qualenus inquisita super praemissis et aliis,siqua
forte alterutra partium duxerit proponenda, dili-
geulius veritate, si legitime vobis constiterit de
libertate monasterii memorati, prafato episcopo
super hoc silentium imponalis,ad ablatorum resti-
no- tutionem et privilegii maxime, auctoritate ipsum
apostolica per censuram ecclesiasticam, sublato
appellationisobstaculo, compellentes et reforman-
tes in statum debitum quidquid post recessum ab-
cum batis circa raonasteriura inveneritis immutatum.
 i99 INNOCENTH 1!I PP. REGESTORUM LIB. I. 500

Alioquin cum dictum monterium in Quiriquecle- A cietate qui Soperclum priorem ejusdem EcclesisB
sien.dioecesisil constructum,ad exhibendameidem intetficere praBsumpserunt. Praemissis itaque ra-

episcopo debitara reverentiam compellatis et sen- tionibus dictum abbatem dicebal [f. dejiciebat]
tentiam depositionis quam idcm episcopus in prae- priorat* Ecclesiso memorata?. Verum pars allcra
fatum abbatem asseruil protulisse, nisi posl appel- electionem suam mullis nitebatur rationibus ro-
lationem ad qos legitime interpositam vel ex alia boi are proponens quod dictus Alezander promo-
:

causa constiteril inique prolatam,sicul rationabili- tionis suoe tempore laicus similiter fuerat, lilios
terlata est, appellatione remola faciatis inviolabili- habens et ct cum prioratum
etiam concubinam ;

i
) observari.Si vero posl appellationem ad nos in- voluntate propria resignasset,vos cum unanimiter
terpositam jamdictum episcopumin memoratum elegistis el per quinquennium tenuistis eum cxin-
abbatem condemnationis et excommunicatlonis de pro priore : cujus quidem electio non solum a
sententiam inveniretis in contemptum sedis apos- venerabili fratrenostro Spoletano episcopo,verum
tolicae dictavisse, ipsum tandiu nuntietisab officio etiara a bonse memoriae Ccelestino papa praedece-s-
pontificali suspensum, donec snper hoc per nos sore nostro fuit postea confirmala. Intentioncm
aliud fuerit ordinatum. Nullis litteris obstantibus, itaque suam fundare jam dictis rationibus satagc-

praBter assensum partium, si qusa apparuerint a r. bat.Quibus fuita pracfato B.taliter obvialum,quod
sede apostolica impetratao. Quod si omnes, elc, cum rcnuntiatio Alexandri pra;missa, per vim ex-
duo vestrum, elc. torta fuerit ct obtenta,nullum vobis poterat pras-
Datum Laterani, iii Kal. Februarii. judieium generare cum neque coram
;
prassertim
DXLV. judice suo facta fuerit et tempore illo dictus Ale-
CANONICIS S. LAURENTII DE SPELLO. xander vobiscum pariter possessione tam Eccle-
Canfirmat sentcntiam cardinalis super prioratu S. sia3 quam rerum ipsius essct penitus spoliatus.
Laarentii.
Ilis eigo ct similibus coram dicto cardinale pru-
(Kal. Februarii).
denter a partibus allegatis ipse allegationi-
Quaestionem prioratus inter vos et Albericum
,

bus et rationibus hinc inde productis auditis ct

priorem Sancti Laurentii de Spello diutius agitatam
noslris C. tiluli Sancti Laurentii in plenius prudentum virorum
intelleclis, habito
dilectis filiis
consiliOjSrepedictum Albericum a memorato prio-
Lucina etl. tiluli Sanctae Priscae presbyteris cardi-
nalibus jamdudumcommisimus terminandam: qui ratu removendum sententialiter diffinivit. Nos er-
go sententiam ejus, sicut rationabiliter lata est,
cumeidemnonpossent intendere, majoribus occu-
ratam habentes, auctoritate apostolica confirma-
pati, duobus judicibus de Spello eam de consensu
mus et praesentis scripti pagina communimus.
partium commiseruntra quibusad cardinales ipsos
C Nulli ergo, etc
eodem abbate provocante, causa fuit venerabili
fratri nostro Spoletano episcopo et suo conjudici
Datum Kal. Februarii.
DXLVI.
R. delegata. Sed cum ab eis non fuerit in ipsa
STBIGONIENSI ARCHIEPISC , PATAVIEN, ET CENAMEN
quasstione processum, a dilectis filiis nostris S. ti- EPISCOPIS.
tuli Sanctac Praxedis presbytero et G. Sanctaa Mariao Ut cognoscant de accusalione capituli Waradien&is
in Aquirodiaconocardinalibuscommissafuitvene- contra suuin episcopum.
rabili fratri nostro Perusino episcopo. Quam nimi- (m Kal. Februarii).
rum commissionemratambabenteseidem dedimus Cum venerabilis fraternosterepiscopus et dilecti

in mandalis ut dictamcausam deberet infra duo- filii B. proopositus, M. cantor, S. et M. canonici

rummensium spatium diffinire
dictus Albericus sedem apostolicam
Ipsoergoetsyndicovestroinnostra praesentia cons-
titutis, dilecto filionostroG. Sancti Nicolai in Car-
cereTullianodiaconocardinali causamipsam com-
misimusfinedebitoterminandam: incujuspra s.ii-
tiacontraipsumprioremdictussyndicusvestermul-
ta proposuit, quibus eum amovendum a prioratu
ostendere conabatur. Dicebat cnim electionem
ipsius canonicam non fuisse cum et tunc temporis ; in eodem proposito memorati canonici permanen-
laic.is fuerit et, Alexandro ejusdem Ecclesiai priori
; a cujus pra>sentia Waradien. essent in nostra pra^sentia constituti, ex
appellavit. parte canonicorum fuit propositum coram nobis
quod conquerentibus eis in praisentia venerab.
fratris nostri Colocen. arcbiepiscopi super qui-
busdam sibi ab ipso episcopo irrogatis,
injuriis
episcopus in vocem appellationis erupitetipsi ni-
FJ hilominus eumde crimine simonia? adnostram au-
dientiam appellarunt. Utraque vcro parte post an-
num el dimidium ad sedem apost. accedente, cum
tes, perjurii et simoniae ipsum episcopum reum fa-

vivente, intrusus simoniace ibidem fuerit per po- cere in nostra et fratrum nostrorum proesentia ni-
tentiam laicaleni electionis quoque tempore de
; terentur, ex parte ipsius episcopi fuit propositum
ipsius Ecclcsiaa gremio non exstiterat nec datus ; ex adverso quod cumsuperhis citatus non fuerit
volentibus sed invitis ad cujus electionem non
; nec propter hoc venerit et ideo jus remeandi do-
omnesfuerunt canonici convocati quem etiam C. ;
nium haberet, non tenebatur suis adversariis res-
quondam duci Spoleti, quod ad mandatura ejus pondere. Cumque superhis el aliis essel ah eis in
teneret Ecclesiam vitasse [/Vjurasse] firmiterpro- auditorio nostro diutius litigatum, noshabito cum
ponebat ; et quod de genere illorum fuerat ac so- fratribus nostris consilio, volcntcs parccre labori-
 ;

»01 PONTIFICATUS ANNO I. CHRISTI 1198. 502

bus partium et expensis, eum et nos plus solito A minicaa anno 1 1'.)8, pontificatus vero domini Inno-
variis simus oceupati negoliis, eas ad vos duxiraus centi papa) III anno primo.
remittendas per apostolica seripta mandanles
: DXLVIU.
quatenus juris ordine per omnia conservato causam PRIORISS.E CCENOBII DE CURTO RIVO EJOSQUE SORORIBUS
ipsam diligenter examinantes et usque ad diffini- TAM PR.F.SE.NTIDUS QDAJI FUTURIS REGULAREM VITAM
tivam sententiam proeedentes, gesta omnia sigillo- PROFESSIS I.N PERPETUUM.
riim vestrorum munimine roborata nobis fidcliter De eodem argumento.
transmittatis ; diem assignantes partibus compe- (Laterani, m Kal. Februarii.)
tentem, quo reeepturae sententiam nostro se cons- Prudentibus virginibus, etc. In primis si quidem
pectui reprsesentent ad quem si qua earum venire
; statuentes ut ordo mcmaslicus,qui secundum Deum
contempserit, nos nihilominus, quantum de jure ct beati lienedicti regulam atijue institutionem Ci-
poterimus,procedemus. Quia vero supradicli cano- stercien. fratrum in ccenobio vcstro, etc. usque ad
nici se queruntur a jamdicto episcopo contra justi- vocabulis.Locum ipsuminquopnefalumeumobium
tiam spoliatos, volumus et mandamus quatenus, bitum est, cum omnibus pertinentiis suis Corva- ;

si rem ita inveneritis se habere, secundum quod tam Don. Carnier, quam Hu. de lllidio miles dedit
eidem episcopo dictus Colocen. arcbiepiscopus sub r> vobis laude et assensu haeredum suorum in omni
debito juramenti dicitur praeepisse, ablataomnia usu habendam ; et campum Olrici cum integritate
eis, appellatione remota, restitui faciatis ;
provi- et quidquid inmolendino etbatarinode Gunencort
dentes ut eidem episcopo faciatis ab ipsis canoni- habetis et terram quaa est juxta pratum Sancti
;

cisobedientiam, reverentiam et obsequiura debi- Marlini ; et illud quod habetis in molendino et

tum exhiheri. Si vero idem episcopus aliquid pro- batarino cx dono Ginardi Pohiers ; ex dono Sybilla)
ponere voluerit contra canonicos memoratos, au- et lilii ejusArnulfi triajugera terrnesita inter cam-
remota fine debito ter-
diatis illud, et appellatione pum Hugonis et pratum Daven; et sedem
Olrici et

minetis. Nullis litteris, etc. batarini in quo molendinum ,'cdificastis et tertiam ;

Datum iii Kal. Februarii. partem de culturain territoriode Brenvillaex dono

Galteri de Solascort et partem Everardi de Irrum-
;

DXLVII.
ceria in eisdem territoriis, tam in nummis quam
ABBATI MOONASTERII FRA.NCARUM VALLIUM EJUSQUE FRA-
in segetibus;etpartemAlberliCorellisimilitervobis
TRIBUS, TAM 1'R.ESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULA-
ab ipso concessam et usum in territorio de Bren-
REM VITAM PROFESSIS IN PEIiPETUUM.
villa. Ex dono Hugonis de Amhleio unaiu falcatam
De confirmatione privilegiorum ct bonorum.
de prato sub burgo Sanctaa Marias et tertias de
(Laterani, Kal. Februarii.) ^ Mannia, quas vobis [f. nobilis] Rainerius de Pares
Religiosam vitam eligentibus, elc. etc In primis de cultura suorum hominum dedit vobis. Et ex
siquidem statuentes utordo monasticus,qui secun- dono Humberti de Doncuria unum pratum super
dum Deum et beati Benedicti Regulam atque insti- ripam Mos;e. Sane laborum vestrorum,etc. Liceat
tutionem Cistercien fralrum, etc, usque ad verbum quoque vobis, etc. Probibemus insuper ut nulli so-
vocalmlis. Locum ipsuni in quo praefatum mona- roi uni, etc. Paci quoque, etc. Decernimus ergo,
sterium situni est cum omnibus pertinentiis suis ; etc, salva aedis apostolicre auctoritate. Si qua igi-
grangiam de Mala Musca grangiam de Argentia ; ; tur., etc, usque in finein.
grangiam de MalaMusca; grangiam de Argentia ; Datum Laterani, per manum Rainaldi domini
grangiam de Campignola graugiam de Rocetta ; ; papa! notarii. cancellarii vicem agentis, m Kalend,
grangiam de Sornellis quicquid hahetis in Avi-
; Februarii, indictione secunda, incarnationis Do-
nione quidquid hahetis in Cavellione
;
quidquid ; minicT anno 1198, pontificatus vero domini Inno-
hahetis in Bellicadro quidquid hahetis in Lunello
; ; centii papa) tertii anno primo.
quidquid hahetis in tenimenlo villaa Sancti .Egidii; DXLIX.
quidquid babetis in Caromonte et aliis locis. Sane IIE.N. ILLUSTRI REGI UiNGARI.E.
laborum vestrorum, etc. Prohihemus insuper ut pj Se tcs(,^ super falsitate cujusdam examinandi impe-
nulli fratrum, etc. xVd ha.-c etiam prohihemus ne diantur veruin dicere.
aliquis monachus, etc. Insuper auctoritate aposto- (Lalerani, n Non. Februarii.)
lica inhibemus ne ullus episcopus, etc. Si vero epis- (249)Inauditamhactenusspeciemfalsitatis quam
copus, in cujns parocbia, etc Pro consecrationihus oculis nostris vidimus serenitati tua3,quiaid expe-
vero altarium, etc. Quod si sedes, etc, Quia vero in- direcredimus,du.\imus referendam. Cumenim du-
terdum, etc.Porrosi episcopi,etc.Decernimus ergo dum sicut moris est apostolicae sedis regestum fe-
etc Salva sedis apostolica) auctoritale. Si qua igi- licis record. Alexandri papas prajdecessoris nostri
tur, etc, usijue in finem. cuidam fuisset exhjbitum, tanquam rescriptum
Datum Laterani per manum Rainaldi domini aliquod inspecturo, utconceptam iniquitalem pa-
papaa notarii, caneellarii vicern agentis, Kalend. reret, de medio quaterno duo folia est furatus, sicut
Februarii, indictione secunda, incarnationis Do- indiciis deprehendimus manifestis cujus facinoris :

(249) Vide supra epist. 540.

 ;

o03 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 504

tesles et perhibentur in regno Ungariae
conscli A Datum Lalerani, m Nonas Februarii.
permanere. Quia rero gra^ iter peccat et qui loqui- DLI.
tur mendaciura etqui subticet veritatem, et publi- GAUDEMARIO ABBATI ROSCAUDONE.N . aONASTERIl EJUS-
ce interest quod maleflcia non remaneant impu- QUE FRATRIDUS, TAM Pn.ESE.NTIBUS QUAM FUTLRIS
liil.i, magnificentiam tuam rogamus attentius, per
REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPETUUM
apostolicascripta mandantes,quatenus,ne testibus
De confirmatione privilegiorum.
illis, qui super jamdicto facinore nominati fuerint,
(Laterani, 111 Non. Februarii.)
ut perhibeant testimonium veritati, quisquam de
Religiosam vitam eligentibus, etc, usque ad ver-
regno tuo noceat aut impedimentura pra?stare pra?-
bum statuentes ut ordo monasticus, qui secundum
sumat, eos potenter protegas, et defendas.
Deumetbeati Denedicti Regulam atque institutio-
Datum Laterani, u Nonas Februarii. nem Cistercien. fratrum in
eodemmonasterio, etc,
DL. usque ad verbum vocabulis. Locum ipsum in quo
LINCOLNIEN . ET WIKTON . EPISCOPIS ET ABDATI SA.NCTl praefatum monasterium situm est cum omnibus per-
EDMUNDI. tinentiis suis, abbatiam de Pratis, abbatiam de

Ut cognoscant causam episcopi Conventrensis ct mo- Lura, quas aedificaslis, cum possessionibus suis.
nasteriv B I.avercumcum possessionibus suis, domum Sancti
(Laterani, iu Non Februarii-) Mauricii cum pertinen tiis suis; vineas de Romonolo
Ex insinuatione venerabilis fratris nostri Con- vineas de Capdenaso vineas de Moilatio grangiam
;
;

ventrensis episcopi nostris estauribus intimatum, de Paillairols cum omnibus qua 1

in illo territorio
quod cum bona? memorioo W. pradecessor suus de habetis, grangiam de Villario Roberti et
quidqquid
claustro monachorum ad pontiflcalem assumptus ibi habetis et possidetis, grangiam deCantalupa
mona-
fuerit dignitatem, voluntatibus Conventren. et quidquidibipossidetis;praetereaquidquidEbre-

chorumusqueadeo condescendit,quodfereabomni duxi habetis etpossidetis. Sane laborum vestrorum

episcopalijure ipsos exemitin successorumsuorum etc Liceat quoqne vobis, etc Prohibemus insuper
grave pr.TJudicium et jacturam. Possessionesetiam ut nulli fratrura, etc. Illud districtius inhibentes
et beneficiaquaedam Lachefeldensis Ecclesiae ad ne terras, etc Si quae vero donationes, elc. Ad ha^e
sustentationem clericorum ibidemDeoservientium etiam prohibemus ne aliquis monachus, etc. Lici-
deputata et diutius in pace possessa, eis absentibus tum praeterea sit vobis in causis propriis, etc. In-
et irriquisitis, sub praetextu cujusdam compositio- super auctoritate apostolica inhibemus ne ullus
nis, quam tamen ipsi monachi non servarunt, alie- episcopus in cujus parochia, etc Illud adjicientes
nare praesumpsit,in grave ipsius Lachefelden. Ec- q ut in recipiendis professionibus, etc Pro consecra-
clesise laesionem. Exinde vero prasfati monachi, ta- tionibus vero, etc. Quod si sedes dioecesani, etc.
cito quod in episcopalis dignitatis et episcoporum Quia vero interdum, etc Porro si episcopi, etc
Conventren. detrimentum essetfactumpraefati epi- Decernimus ergo, etc, salvasedis apostolicae auc-
scopi attentatum, compositionem ipsam per subre- toritate. Si qua igitur, etc usque in finem.
ptionem obtinuerunt a felicis memoria? Alexan- Datum Laterani, per manum Rainaldi domini
dro papa pnedecessore nostro postea confirmari. papae. notarii. cancellarii vicem agentis, 111 Nonas

Dequanimirum compositione successores episcopi Februarii, indictione secunda incarnationis Domi-

memorati videntes tam sibi quam ipsiEcclesiao La- nicas anno 1198, pontiticatus vero domini Innocen-
chefelden. enorme periculum imminere, ne adver- tii papae tertii anno primo.

sus eos prtescriptio curreret, cum non possent na- DLII.

turaliter, civiliter eam interrumpere curaverunt. JOANNI MINISTRO DOMUS SANCT.E TRINITATIS CERVI FRI-
Cum ergo ecclesiarum jura ex apostolatus officio GIDI, EJUSQUE FRATRIBUS, TAM PR.ESENTIBUS ylAM
teneamur propensius defensare nec quibusdam ve- FUTURIS , REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PF.RPE-
limus consulere cum injuriis aliarum, de voluntate TUUM.
nuntiorum utriusque partis causam ipsam vobis Ipsos et ipsorum domum redpit sub proteetione apo-
n
u
duximus committendam per aposlolica scripta
;
tolica.
mandantes quatenus,vocatis advos qui fuerint evo- (Laterani, 111 Non. Februarii.)
candi ettam super episcopali jure quam alienatis Operante Patre luminum, a quo est bonum
(gSO)
possessionibus et beneficiis ecclesiasticis inquisita omne datum optimum et omne donum perfectum,
diligentius veritate, quod canonicunifuerit,remoto qui solem suum oriri facit super bonos et malos,
appellationis obstaculo, statuatis, facientes quod etiam diebus nostris in quibus, peccatis exigenti-
statucritis per censuram ecclesiasticam a partibus luis, abundal iniquitaset multorum charitas refri-
inviolabiliter observari. Nullis lilteris obstantibus, gescit, nonnulli, faciente cum eis Domino signum
si quae apparuerint, harum mentione non habita, in bonum, unde interaliabeneficia, quae nobis ini-
a sede apostolica impetratae. Quod si omnes, etc. sericorditer impertilur, ad gratiarum acliones pro-
duo vestrum, etc. pensius invitamur, posteriorum obliti,ad anleriora

(2o0) Yide supra epist. 252.

i>03 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 506

cum Apostolo se extendunt et exuentes veteremho- A gonen.episcopatus lam in spiritualibus quam tem-
mincm cum actibus suis et novum, qui secundum poralibus omnino suspendimus ;et aposto- litleris

Deum creatusest, induentes,in vitae transeunt no- injungentes ut suspensionem ipsam

licis districtius

vitalem ;
cumrelictis proDeoquaepossident, et non curaret inviolabiliter observare. Volentes autem
qiuesuasunt, sed quae Jesu Christi qiu-erentes, vo- (nisi forte cedere mallet,quod salutisuae melius cx-
luntariam eligunt paupertatem et divinae se subji- pediret)causam qua; inter ipsum episcopum et di-
ciunt servituti : quorum desideriis tanto est pro- lectum Qlium decanum Lingonen. pro Ecclesia ver-
pensius annuendum,quanto per operapietatis gra- tebatur super dilapidatione et insufficientia et aliis
tiorem praestant Altissimo famulatum. Licet autem multis injuriis et gravaminibus ipsi ecclesiae per
secundum Apostolum neque qui plantat neque qui eumdem episcopum irrogalis, examinari celerius et
rigat sit aliquid, sed qui incrementum dat Deus, canonico fine decidi,ne prorogarelurdiutius, ca-
si

plantationem tamen vestram nonnullo apostolicao deret irreparabiliter Ecclesia Lingon. qum jam vi-
protectionis praesidio disposuimus irrigare;quate- detur in parte maxima cecidisse,ipsam tibi, fraler
nus Deo praestante misericorditer incrementum, episcope,duximus committendam, per apostolica
fructum proferat exoptatum. Eapropter, dilccti in scriplamandantes quatenuspartibus convocatis, si
Domino filii,vestris justis postulationibus clemen- g de utriusque partis voluntate procederet quod per
ter annuimus et praefatam domus Sanctae Trinita- te diffinitiva sententia proferretur, auditis hinc
tis Cervi frigidi, in qua divino mancipati estis ob- inde propositis etascitis tibi virisprudenlibus, quos
sequio, sub beati Petri et nostra protectione sus- tanlo negolio cognosceres expedire,causam ipsam
cipimus et prassentis scripti privilegio communi- fine canonico terminares. Alioquin gesla utriusque
mus statuentesut quaecunque possessiones.etc,
: partisredactainscriptiset sigilli tui munimine ro-
usque ad verbum vocabulis. Locum ipsum in quo borata,adpra;sentiamnoslram transmitteres ;
prao-
eadem domus vestra sitra est,cum omnibus perti- figens partibus terminum competentem,quo recep-
nentiis suis ; ecclesiam de planellis,cum omnibus turae sententiam nostro se conspectui prassenta-
pertinentiis suis domum Burgi Regina? cum
; rent. Interim autem in procuratore idoneo Lingo-
omnibus Sane novalium ve-
pertinentiis suis ; nensi Ecclesiae praecepinms provideri. Cum autem
strorum, quoque vobis clericos vel lai-
etc. Liceat praedictus decanus et socii ejuscum prasdictaicom-
cos,etc. Prohibemusinsuper ut nulli fratrum, etc. missionis litteris recessissent, dilectus filius E.ar-
Chrisma vero, etc. Cum autem interdictum terrae, chidiaconus Lingonen. advenit ad cujus instan- :

etc.Obeunte vero,etc.Paci quoque.etc.Decernimus tiam magister P.duximus eidem negotio ad-

te,fili

ergo, etc. Salva sedis apostolicae auctoritate et jungendum; cum in primis litteris esset expressum,
dioecesani episcopi canonica justilia.Si qua igitur, u ut tu, frater episcope, viros tibi prudent.es ascires.
etc, usque in fincm. Volentes igitur ut tenorem prsedictro commissionis
Datum Laterani, per manum Rainaldi domini inviolabiliterobservetis,licelexabundanti,ad mul-
papae notarii, cancellarii vicem agentis, in Nonas tam tamen instantiam archidiaconi memorati,dis-
Februarii, indictione secunda, incarnalionis Do- cretioni vestra? praesentiumauctoritate mandamus
minicae anno 1198, ponlificatus vero Domini Inno- quatenus si dictum episcopum perjudicium inve-
centii papae tertii anno primo. neritis innocentem,ipsum non solum ab interdicti

DLIII. sententia,verum etiam ab impelitione dccani et ca-

pituli super objectis,appellatione postposita, peni-
EPISCOPO ET MAGISTRO P. DE CORBOLIO CANONICO PA-
tus absolvatis. Personales autem qua^stiones, si
RISIEN.
quas idem episcopus et tam praedictus quammajor
Ut controversiam capiluli Lingonensis contra suum
episcopvm pertractent. archidiaconus adversus dccanum vel aliquos cano-
nicorum habuerint, audiatis et, sublato appella-
(Lalerani, iv Id. Februariij.
tionis obstaculo,curetis fine debito terminare;talem
Cum olim dilecti filii decanus etcanonici Lingo- inprocuratoremipsiusEcclesiaeinterimdeputantes,
nen. contra episcopum suum, ad citationem nos- y.
qui neulri parti esse debeat de ratione suspectus.
tram ad petitionem ipsius episcopi procuratam,ad
Dalum Laterani, lv Idus Februarii.
sedem apostolicam accessissent, exspectavimus si
DLIV.
episcopus idem,qui personaliter citatus fuerat,no-
COLIMDRIENSI ET ALIIS EPISCOPIS 1N REGNO PORTU-
stro se conspectui praesentarel. Qui cum nec ve-
GALLI* CONSTITUTIS.
nisset nec misisset idoneos responsales,habito cum
fratribus nostris super negotio ipso consilio, ipsum Differentiam inter edictum (f. interdiclum) generale
et particutare declarat.
pro contumacia manifesta et dilapidatione vulgata,
(Laterani, vu Id. Februarii).
quam non solum ad aures nostras fama publica
detulit,imo etiam archiepiscoporum, episcoporum (2bl) Cum in partibus vestris, peccatis exigenti-

et aliorum religiosorum virorum lestimoniales Iit- bus, saepius contingat diversaloca interdicto sup-
leroe demonstrarunt.ab administratione totius Lin- poni, quando generale vel particulare dici debeat

(2bl) Cap. Cum in partihus, De verborum significatione.

501 INNOCENTII III TP. REf.ESTORUM LIR. I. 508

interdictum, apudvos accepiinus m dubium revo- A riter obtulerunt ; in quo,post correctionem adbibi-
cari cumilliqoi ;ili En-lesia Romana decorari pri-
;
i
invenimus quod in ecclesiastici juris vel
.iin. niliil

vilegio meruerunt,videlicet,utcum generale inter- cujusquamminorisvel majoris personse prajjudici-

dictum terrffl fuerit, liceat eis clausis januis, non um i''dundaret.Necistadicirausideoquinconcoruia
pulsatis campanis,exolusis excommunicatis et in- illa possint male utenles abuti, cum vix contingat

terdictis, suppressa voce divina officia celebrare, in rebus humanis aliquid tam salutifcrura inveniri

interdicto particulari se asserant non arctaii, asse- uude, per culpam abutentium aliqua sinistra non
rentes illud interdictum generale duntaxat.quando valeant provenire ;
quoniam et Apostolus aliis fuit

regnvtn vel saltem provinciatota subjiciturinterdi- odor vitfflin vitam, aliis odor mortis in moi lein ; et

cto : propter quod et justitia ssepius deperit et prffl- ipse Christus lapis offensionis nonnullis exstitit et
latorum sententia contemnuntur,cum inaliisinter- petra scandali.positus in ruiiiam et in destructio-
dictis provinciis divina celebrent el suspepsis orga- neni mullorum. Et licet omnis potestas a Domino
nis aliorum.ipsi pulsatis campanisetapertisjanuis, Deosit, testeScriptura, ea tamenpraiminentes non-
qiioslih.t passim recipiant ad divina.Ne autem di- nunquam peccatis exigentibus abulunlur. Nos au-
versa interpretatio discordiffl causam inter vos ul- tem prffldictos rectores sollicitis exhortationibus
terius et odii foraitem valeat ministrare, vel quod r> curavimus admonere quatenus initam concordiam
interdictum dici debeat generale amodo in du- et firmatamitaprovide administrent, quodper eam

biumrevocetur,sigriificatione vobis prfflsentium in- et ipsi agravaminibus liberentur et aliis gravamina

timamus quod eum in privilegiis de regno vel pro- non infligant. Ne igitur in verbis nostris invenire-
vincia nihil expresse dicatur, nomine lerra) non mur mendaces operibus inconstantes, dilectis
et in

solum regnum vel provinciam intelligi volumus,ve- filiis poleslali populo Pisano per apostolicascri-
el

rum cliam villam et castrum; ut et in his locum ha-
beatquod de generali dicitur mterdicto videlicet,
utcum castrum generali subjicitur inter-
villa vel
dicto,prsscripta privilegii forma debeat observari.
Datum Laterani, vu Idus Februarii.
DLV.
pta meminimus injunxisse ut tractatum concordiffl
; receptum a nobis et ipsi reciperent, ne communera
totiuspatriffi viderentur impedire profectum Alio-
quin per dileelum filium nostrum P. basilica; Duo-
decim Aposlolorum presbyterum cardinalem, apo-
stolica? sedis legatum, civitatem Pisam in interdi-

ARCHIBPISC. ET CAPITULO PISaNO. ctisententiammandavimusmonitioneprffimissare-

VI cives suos hortenturillam poceni atque eoncordiam
duci. Quod cum idem cardinalis effectui mancipas-
servare, quam reliqui oricfznes Tuscia; servabant. set, quiaPisanosipsos audivimusfuisse conques

Cum apostolica sedes Ecclesiam et civitatem Pi- quod correcti capilularis eis copiam non exhibuit
sanam multum dilexerit hactenus et in muUis stu- G etquod eos praelerformam mandati non solum in-
duerit honorare,sicut operis exliibitio, quai proba- terdicto, sed etiam maledicto subjecit, etiani per
tio est dilectionis,evidenter ostendit nos, qui, li- :
iterata scripta prajcepimusut competenteseisdai. t

cet indigni, ad apostolatus officium sumus Domino inducias,infra quas copia correcta capitularis e.xhi-
facientepromoti,pra>decessorum nostrorum etpra;- bita deliberaretur, ut mandatum aposlolicum adim-
cipue sanctaa memoriffilnnocentiipapfflvolentesve- plerent. Vos, tamen positum interdictum pro reve-

sttigiis [252) inbffirere, si qUando nobis occurrunt rent.ia sedis apostolicffl humiliter servavislis et ser-

per qusehonori Ecclesiffl vestrae ao rivitatisdebeat valis. Consequenter vero rectores omnium civita-
derogari, ab eis vds et cives vestros curaraus pro- tum TusciaB ad sedem apostolicam venientes de
pensius revocare quemadmodum vice versa vos civibus vestris gravissime sunt conquesti.quod ipsi
;

et ipsos ad exsequenda illa libenlius intendimUs soli, omnibus aliis ad unitatem et concordiam jano

adhortari, unde possit communis utilitas prove- inductis,tanquam hostes patriae imminere omiiium
nire. Sane cum, bonro memoriaa Ccelestini papffl excidio viderentur ; quod cum civitas ipsa maxima
prtedecessoris nostri temporibus.legati apostolicffi sit inter Tusciffi civitates, ex parte illa possel toli

Sedis civitatem Pisanam supposuerint interdicto, patriffl [damnum vel periculum] provenire; et nisi
pro eo quod cives Pisani a generalibus inslitulis D mutalo consilio reciperent quod tota Tuscia jam
patriae deviabant quia tamen forma tractalus il-
:
recepit,id non possent ulterius aequanimiter susli-

lius nobis primitus oblatanon placuit sub eo teno- nere, quin potius ad gravamen civitatis illius totis

re,ad petitionem et instantiara Pisanorum interdi- viribus laborarent,quam satius esset perire dunta-

ctum duximus relaxamlum ut si, correctione ad-

;
xal quam patriam totam trahere in ruinam. Nos
hibita, forma concordias nobis placeret in poste- igitur affectione paterna volentes Pisanos ipsos,
rum, eam nobiscum pariter recipere tenerentur ;
tanquam charissimos in Christo filios, ad quorum
alioquin civitas ipsa reduceretur in sententiam in- profeclum, Deo tesle,libenter intendimus, ad viam
terdicti. Exinde vero dilecti tilii prior et alii civita- rectitudinis revocare,cum turpis sit omnis pars suo
tum rectores ad nostram pr;esentiam accedenles, non congruens universo, universitatera vestram
tractatum concordiae nobiset fratribus nostris pa- monemusalteuliuSjhortanlesinDominoetperapo-

(252) Vide supra epist. 56.

50!) PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 11« 510

stolica scripta pracipiendo mandantes, quatenus A quod eis dederas, retulerunt. Prafatus autem rex
ipsos monere paritcr et induccre satagatis ut pacem Castellas metuens ne
a regno exirent, ab his qua:
si

etconcordiam inventam, non ad injuriam cujusli- promiseras resilires,respondit se aterratua nulla-

ad totius patriaa libertatera
bet, vel jaeturam, sed tenus egressuros, nisi prius jurares quas nunliis
tuendam et excutiendum jugumgravissimae servilu. promiseras te firmiter servaturum. Cumque hoc
tis, quam fere universi et singuli de Tuscia reee- pereosdem nuntios intimassent, tuconsiderans
tibi

periml, humiliterrecipiant et observent ;

(in cujus quod in necem et exhaeredationem tuam, si fieri
tractatu, quem caute eis pracipimus exhibere, ne posset, praifali reges intendere satagebant, jurasti
jurare ipsos oporteatquod ignoranl nihil, ul credi- coactus pariter et invitus quod a te fuerat de treu-
mus.invenimus quod oporteal sollicitius pra&eave- gis et matrimonio pestulatum, quamvis soror tua
re) ne dum in suo sensu nimis abundatit etrepro- praifatoregi Aragonia; consanguinitatisgradu tertio
bant quod alii approbarunt et nos ipsi cognovimus conjungatur. Nos igitur attendentes quod juramen-
approbandum, de nostro videantur judicio non sine tum non ut esset iniquitatis vinculum fuerit insti-
culpa sacrilegii dubitare. Si autem, quod non cre- tutum, et quod in malis promissis fides sit peni-

dimus, monitis et praceptis nostris duxerint sicut tus (254) rescindenda, serenitati tuae districtius in-
hactenuscontumaciterresistendum,nos, siquideis g hibemus ne, si vera sunt quas pramiisimus, occa
etvobis pariter sinistre contigerit,erimus de caHero sione juramenti pramiissi, quod perjurium est ve-
apud Ucum el homines excusati, qui quod ad no- rius nominandum, procedas ad incesluosam con-
strum officium pertinebat opportune et importune junctionem complendam.
non cessavimus exercere,animam nostram liberare Datum Laterani, m Idus Februarii.
volentes et vobis ipsis a malis imminentibus prae- DLVH.
cavere. Quia vero multa so)pe beneficia prsestantur PANORMITANO, REGINENSI, CAPUANO, MO.NTIS-REGALIS AIl-
iu\ itis, cunieorum uon voluntati sed utililati con- CHIEPISC.ET EPISCO. TROJANO. KAMILIAIUDUS REGIIS.
sulitur, utjuxta verbum Dominicum compellantur Ut necessariam contra hostes reyni pecuniam sine
intrare, manus nostras,non ex odio sed ex amore, iiioi-a transmittant.
curabimus in eos durius aggravare.Ut autem eoruni (Laterani, vm Kal. Februarii.)
honori pariter et profectui consulatur,valde quideni (255) Si diligenter attendilis, ut debetis,
quot et
expedire cognovimus ut ad id exsequendum magis quanta pro honore regis et statu regni Siciliae ab
nostra quam aliena districtione cogantur. ohilu illustris mcmoria) Constaneia) imperatricis
Beriptum est in eunidem fere modum Potestati ei sollicile gessimus et agere non cessamus,per elfe-

populo Pisano. ctum operum potestis evidenter agnoscere quod tu-

DLVI. ^ telam regis et regni balium nobisab eadem impera-
ILLUSTIU REGI NAVABRiE. trice relicta non tam verho quam facto recepimus
Quo.l ej;lortuin ct inhonestum juramcntum non sit et studiosissime procuramus. Prius enimquamdi-
servandum. lecti tilii magister Ii. subdiac. noster et L. judex

(Laterani, m Id. Februarii.) ipsius imperatricis et regis ac vestra nobis scripta

(283) Ad audientiam nostram noveris pervenisse tulissent,ad defensionem regni accingehamur viri-
quod cum Castellaj et Aragonia) reges illustres liter et potenter et ad resistendum Dei Ecclesim
anno prraterito regnum tuum cum suis exercitilms inimicis milites in expensis Ecclesia; miseramus.
introissent, de illo capiendo et dividendd ad invi- Licet autem ex pusillanimitate hominum dc Sancto
cciu tractaverunt, Cumque ibidem duobus castris Cermano,non expotentia hostium, castrum Sancti
per violenliam occupatis, tam eeclesias quain pri- Germani traditum fuerit in manu hostili,militibus
vatorum terras niullipliciter afllixissent.quod dete- nostris se recipientibusinmonasteriumCassinense,
riora in posterum facerent minahantur, si suum plus lamen in hoc vobis Dominus et toti regno con-
possent propositum adimplere.Unde totus populus suluit quam fragilitas humana speraret.Nam Mar-
metuens vehementer, quo se verteret nesciebat v cowaldo circa obsidionem Cassinen. monasterii
qualiterimminentemposset effugere tempestatem. D inaniter occupato, comites, baroncs, cives, et alii

Interimautem dictus rex Aragonia? suos ad te nun- regis etregnifideles exmagna parte in singulis pro-
tios destinavit, de componendis treugis tecum pari- vinciis convenientes in unum ad resistendum ei,

ter tractaturos, secreto per eosdem requirens ut sihi mutuo subvenire juramento firmarunt, immu-
sororem tuam sihi traderes in uxorem. Tu vero at- nita munientes et villas etcasalia reducentesad ci-
tendens quod vel sic saltem eorum posses instan- vitates etloca munita et contra eum etiam exerci-
tiam evitare,lam de treugis quam de contrahendo tum congregantes. Interim etiam non cessavit ma-
matrimonio respondisti quod suam perficeres vo- nusDomini flagellare tyrannum cum milites noslri
luntatem,prius tamen quam deregno tuo exirent, sa^pius in exercitumMarcowaldifacientesinsultum,
nihil liorum duceres ad elfectum. Post hajc autem multos ex eis occiderint, multos cceperint, plures
ad reges ipsos dicti nuntii redeuntes, responsum etiam vulneraverint et obsessi de obsidentibus fre-

(253) Cap. Ad audicnliam, De jurejurando ; in (254) In Tertia Collect. potius.

tertia Collect. (255) Vide Gcsla Innocentii III.
511 1NN0CENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 512

qiv nter victoriam reportarint. Nec cessavit ctiam A j ores Ecclesiarum praelati damnatifueriut exsilioet

manus nostra super eum effundere vasa non ir;c, vineulis ferreis alligati. Nostis etiam, et nolitiae

solum spirituaUter.sed etiam temporaliter aostram hujus memoria vestris oculis jugiter inculcatur,

super eum imo divinam potius potentiam exer-
c~endo cum per dilectum filium nostrum I. tituli
:
SanctaPriscae presbyterum cardinalem,apostolicsB
sedis lesalum, tota fere terra quam idem Mareo-
waldus habueral in Marchia, sit divino munere in
qualiler nobiles vestri facti sunt membrorum muti-
latione deformes. Scitis quodsiMarcowaldus priori
potentatu usque hodie potiretur, nec semen etiam
nobilium in regno reliquisset nec aetati nec sexui,
sicut incueperat, pepercisset. Scitis etiam qualiter

manu forti et brachio extento ad dominium Eeele- viros ecclesiasticos et alios quosdam vivos fecerit

sifB revocata, munitionibus ejus, in quibus spem Qamma torreri,quosdam sagimine liquenti peruri,
suam posuerat, redactis in cinerem et favillam. quosdam in maris praecipitari profundum et ex ;

nullo pepercimus prseteritis quahterfuturus sit vobis et regno,si eam

Nos etiam thesauris nostris in ;

imo etiam non modicam pecuniae quantitatem ab quam credimus discretionem habetis, intelligilis
aliis mutuantes, dilectum filium I. tituli Saneta. manifeste, qui justo Dei judicio in eos amplius et
Pudentianaepresbyterumcardinalem.apostolicaese- crudelius desaevivit qui ei in regni proditione am-
dis le"atum et cum eo dilectum filium 0. subdiaco- plius servierunt. Experti estis astutiam ejus et fre
. . --j :_ :„
R
D ,:„„ __: l: .» j e.l— . f.
et quod fidem non servet fi-
.

num consobrinum nostrum cum eadem quentiam

. .
pecunia in pejerandi ;

deli testimonio didicistis. Providete igitur regi et

Marchiam ad coniites. barones et alios regis et re-
gni tidelesduximus destinandos qui jam validum;
regno, imoetiam vobis ipsis et juxtamandatum iin-

cceperunl eiercitum congregare. Fecimus quoque a peratricis ejusdem, qure talia futura quasi praescia

multis comitihus.baronibus, civibus et aliis multis mente pravidit,tantampecuniam ministretis, quod

charissimo in Christo filionostro Friderico illustri praedictus Mar. hostis Dei, Ecclesia? inimicus, per-

regi Sicilis. innovari fidelitatem, etnos super tutela secutor regni, qui cum omnibus familiaribus et

ipsius et regni balio per eorum reddi juramenta se- participibus excommunicationis est vinculo
suis

curos.Licetautemvobis per litteras nostras dede- iunodatus, non solum praevalere non possit, imo
rimus in mandatis ut in custodia regis et cura regni nec fugere valeat et nunc taliter conferatur qnod de
usquead adventumlegati fungeremini vice nostra ;
cseteroregnum ab ejus sit vexatione securum.Opor-
utmelius tamen vobis benigna intentio nostra pa- tet enim vos sollicitos et studiosos existere, ut

teret,dilectum fiiium G. Sanctae Mariae in porticu exacta diligentia procuretis quodhomines regni ad
resistendum ei potenter ac viriliter se accingant et
diac. cardinalem, apost.sedis legatum,in Siciliam
duximus destinandum, qui sicut virprovidus et di sano pariter ac concordi consilio dirigantur ne si :

scretus vices nostras exerceat in utroque. Cum

u forte vos et ipsi ex illa parte remissi aut otiosi fue-

igilurpium mentis nostrae propositum, quod circa studium nostrum ex hac parte, quod circa
ritis,

tutelam regis et regni quietem gerimus.per nos non multa versatur, minus efficax habeatur propter ;

debeat retardari et praedicta imperalrix ad resi- quod culpa non levis in caput vestrum debeat re-
stendum turbatoribus regni de thesauro regis et torqueri. Speramus autem quod haec et alia quas
regni proventibus sufticientem nobis mandaverit imminent facienda fideliler adimplebitis tum ex ;

pecuniam ministrari et, juxta quod ex relatione debito fidelitalis quo nobis et Ecclesiae Rom. tene-

nuntiorum vestrorum accepimus, vos id parati sitis mini et etiam ipsi regi tum ex officio quod vobis
;

implere, cum melius sit simulet semel expendere incumbit, ad quod utiliter exsequendum favor apo-
stolicus vobis non deerit opportunus quin etiam
quam expensas amittere successivas, ut rex et re- :

gnum ab ejus defendantur incursu qui non solum ad honorem et profectum vestrum.sisollicitam fi-

rerum et bonorum excidium, verum etiam perso- dem et fidelem sollicitudinem in vobis experti fue-

narum periculum meditatur fralernitatem vestram

:
rogamus,monemus et per apostolica vobis scripta
mandamus, et districte praecipimus quatenus cum
rimus, ut speramus, efficactier intendemus. Nos
aulem interim assidue procuramus ut deLombar-
Romanis, Campanis et aliis adjacen-
dis, Tuscis,

negotiumdilationem non capiat ettutius et facilius D tibus provinciis validus exercitus congregetur, per

obvietur principiis, quantamcunque pecuniam po- quem dictus Marcowal. vel fugetur quam citius vel
teritis tauto negotio necessariam per discretos, fi- irreparabiliter conteralur. Ad quae procurandare-
deles, et providos nuntios transmittatis, in stipen- ctores Tusciae apud Urbem fecimus convenire :

dia exercitus et alia quae instantis necessitalis arti- cum quibus ita procuravimus,quod duo millia mili-
culus postulat convertendam. Si enim sollicili pro- tum minus mille quingentos,nobis sine so-
vel ad

curatores existitis et cauti custodes, non debetis lulis.in moderatis tamen expensis,similiter et pe-
parcere rebus ubi periculum vertitur personarum, dites el archarios,quot necessari fuerint, ad man-

nec causas dilationis innectere ubi gladius non ces- datum nostrum in regni subsidium destinabunt :

sat hostilis. Nostis enim, non solum per audilum per quos, dante Domino.nisi per vos steterit, re-

sed etiam perexperientiam.tyrannidem Marcowal- portabimus de inimicis regni triumphum.Volumus

di.Nostisqualiter, eo procurante, non solum ejus- etiam nihilominus et mandamus ut nossuper tutela
dem regni principes saeculares, verum etiam ma- regni ley. regis et] balio ante omnia vestro red-

513 PONTIFICATUS ANNO
datis juramento securos.etjuxtaprovidum dicti le-
gali consilium, tam nostras quam regis per univer-
sum regnum lilteras per nunlios idoneos destinetis;
ut omni dilatione et excusatione cessante, vestrum
imitantes exemplum, id debeant adimplere.
Datum Laterani, vm Kal. Februarii.
DLVIII.
GLERO, BARONiBUS, JUDICIBUS, MILITIBUS
POPULO CAPUANO.
Ut pro patria contra hostes fortiter decerlent.
Licetcircastalum regni Sieilio? ex generali debito
pastoralis officii sollicitudinem gerere teneamur,ex
eo tamen quod regnum ipsum ad proprietatem Ec-
ex nobis ex inclytse recordationis
clesia) pertinet
Constancia; imperatricis legitimo testamento cha-
Friderici illustris Sicilioe re-
rissimi in Christo filii
gis estcura commissa, tanto amplius ad quietem
ipsius intendimus et augmentum, quanto ad id ra-
tionibus pluribus invitamur. Unde cum non sine
magnis expensisEcclesiasad ipsius defensionem in-
tenderimus hactenus et adhuc etiam intendamus,
eos quos fideles fuerimus et constantes in articulo
necessitatis instantis experti,curabimus nec eis aut
regno aliqua deerimus ratione.Illos vero qui regni
meditantur excidium et Marcovaldi dominationem
affectant, redigemus, dante Domino,in perpetuam
flliis etiam perpetuo
servitutem.ut paterproditor in
puniatur. Licet autem castrum Sancti Germani a
Marcowaldo et sequacibus ejus potius ob pusillani-
mitatem hominum ipsius castri quam ipsius Marc.
potentiam fuerit occupatum, plus tamen nobis et
toti regno divino munere castri amissio contulit
quam dicto M. et suis ejus occupatio profuisset
cum ipso Mar.circa obsidionem monasterii Casinen.
regni fideles contra
inaniter occupato, vos et alii
ejus incursum vos duxeritis fortius muniendos. Nos
autem,ne quid ex contingentibus omittere videre-
mur, dilectum filium G. Sanctm MarisB in Porticu
diaconum cardinalern,apostolicae sedis legatum,in
Siciliamduximusdestinandum,quinobis inpecunia
ei ;'liisqua>necessaria fuerint,propter
regni necessitatem curet liberaliter subvenire. Di-
kctumautemfilium I.tt.SanctajPrudentianropresb.
legatum et cum eo di-
c-?.rdinalem, apostolicaa sedis
tectumflliumOctavianumsubdiaconumetconsobri-
num nostrum,cum non modica pecunia3 quantitate
ad dilectos filios P. Celanen. et R. Teatin. et alios co- D
rcites et barones ejusdem provincia; misimus (256),
qui non solum in regni subsidiumet fulelium ejus-
dem regis et devotorum Ecclesia) Rom, succursum,
sed in exterminium Marc.validumexercitumcoad-
unent et in proximo, dante Domino, convenient
; mergeretur, erexit, et pro eo rogavit ne deficeret
cum exercitu qui est in Apulia congregatus et ad de-
bellandum eumdem Marc.et exercitum ejus in no-
mine Domini exercituum in manu forti et brachio
extento procedent. Monemus igitur universitatem
vestram et exhortamur in Domino, ac per aposto-
lica scripta vobis mandamus quatenus
(250) Vide Gesta Innocentii III.
Patrol CCXIV.
;
I, CHRISTI 1198. 514
A regis ejusdemetdevotione sedisapostolicaafirmiter
persistentes, fortiter et viriliter resistatis inimicis
Ecclesiaa, persecutonbus regni, qui vos,sicut hac-
tenus, servituti supponere moliuntur, bona diri-
pere,mutilare personas et coram viris uxores et pa-
tribus filias et fratribus dehonestare sorores qui- ;
bus, cum soli fideles nostri de Marchia ipsum et
ET UNIVERSO complicessuosdeterrafugaverint et modicum quod
sibi remanserat jam pene penitus occuparint, nisi
homines regnimenseffeminetmuliebris,nonsoIum
est leve resistere, imo etiam de ipsis vobis non est
diflicile triumphare, cum eos spoliorum vestrorum
cupiditas,vos autem justitiamoveatad pugnandum.
111
i enim,ut in servitutem vos redigant, vim vobis
inferre nituntur vos autem violentiam repellitis,
;
ut vestram tueamini libertatem.PraHerea^cum ipsi
g
nec occasionem etiam habeant regem etregnum et
vosipsos taliter molestandi,defensioni vestraa justi-
tia prastabit effectum, quos ad resistendum virili-
terprateritaruminjuriarummemoria debet fortius
animare.Nostis enim qualiler quidam nobiles vestri
fuerunt macerati exsilio,quidam membris honora-
bilioribus mutilati,quidam ilammis traditi, quidam
post liquentis adustionem sagiminis, viventes in
mari receperint sepulturam, facti cibus piscium et
marinarum esca modica belluarum. Nostis quali-
ter omnes in possessionibus fueritis et pecunia
diminuti,qualiterTeutonicorumpromissionibusde-
fraudati ; et ut comprehendamus breviteruniversa,
vix est aliquis in toto regno,qui in se vel suis,per-
sona vel rebus,consanguineis vel amicis,grave non
p
incurrerit per Teutonicos detrimentum quod ex :
majori parte procuratum est per astutiam Marco-
waldi,quemnosjamdudum cumparticipibus etfau-
toribus suis excommunicationis vinculo innodavi-
mus et a vinculis juramenti,quo sibi tenentur.ab-
solvimusuniversos.Nos igitur hujusmodi prrecaven-
tes,ad defensionem vestram potenter intendimus ;
et, siquid opus esset,eamdem peccatorum remis-
sionem concederemus omnibus qui Marcowaldi et
imminentem suorum violentiam expugnarent,quam concedimus
omnibus qui contra Sarracenorum perfidiam ad
defensionem orientalis provincia;accinguntur,quin
[f. quod] per eum impediatur terrae sancta) suc-
cursus.
DLIX.
ARCIIIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS, ET
UNIVERSO CLERO PER CALABRIAM ET APULIAM CON-
STITUTIS.
Ejusdem fere argumenti cum epistola prxcedenti.
IsquibeatumPetruminfluctibus ambulantem,ne
fides ejus,ipsius naviculam, licet magnis fluctibus
jactetur interdum,non patitur naufragari; sed tem-
pestatemintranquillum convertensetaquilonem in
austrum, tunc eam mirabilius suae potentiaa dextera
gubernat,cum pene mergi fluctibus.pene ventorum
in fidelitate videtur impetu conquassari.juxta verbum Prophetaj
17
 INNOCENTIHI PP. REGESTORUM LIB. I. blG

diceutis : J/i triblllatione dilatasti me (Psal iv, 2). A ul occupatione regnivelaliis faverepraesumpscrint,

Qui enira eidem apostolorum Principi potentiam vel qui lilteras

vel nuntios ejus iu regis et regni
calcandi super scorpiones indulsit.ipse ab Ecctesis susceperintdetrimentum,vel suaseiprajsumpserint
facie prava in directa et aspera in vias planas im- destinare eadem sententia innodetis ;universas ci-
mutans,omnia subjicit sub pedibus ejus et eam de vitates,castella,villas et Ecclesias ad quas forte de-
humili exaltat in altum. Sane qualiter diebus no- venciit.eo prassente subjacere denuntietis senten-
stris et vestris persecutio invaluerit contra eam, tiaa interdicti. Ad haac, ea quae venerabilis frater

qualiter visa fuerit conculcari et qualiter, Domino noster Tarentinus arcbiepiscopus,vir utique provi-
faciente, cum ea signum in bonum instantiafuerit dus et fidelis, qui tam Ecclesia? quam regni diligil
persecutoris elusactipsa in statum redierit felicita- incrementum,vobis ad commodum utriusque duxe-
tis antiquao,ac in eo augmentum susreperit in quo rit proponenda indubitata fide credatis.
videbaturdispendiumincurrisse,patetomnibusma- DLX.
nifeste.Innovator etenim veterum et inveterator no- COMITIBUS, BARONIBUS, CIVIBUS ET UNIVERSO POPULO
vorurn Dominus Jesus Christus veterem Ecclesia? I.N APULIA ET CALABRIA CONSTITUTIS.
Rom.ac regni Siciline unitatem, quae quodammodo Ejusdem argumenti cum duabus prxcedentibus.
fuerat passa scissuram.innovare ac roborare dispo- ,-. Satis hactenus manus Teutonica regnum turba-

nens etinnovatam etroborataniinlongarvaj dirigere
sfflculavetustatis,inclyta3 recordationis Constancia;
imperatrici pium inspiravit affectum, ut charissi-
mum in Christo lllium nostrum Fridericum Sicilio?
regemillustrem nostrae tutela; committeret etregni
balium nobis relinqueret testamento sicut et vos ;
ipsi audistis et nos certiores reddidit ipsius trans-
missi nobis inspectio testamenti. Unde cum de sa-
lute regis ejusdem et regni statu sit a nobis sollici-
tius cogitandum.et propter hoc regnum ingredi dis-
ponamus utadintroitum nostrum paxipsireddalur,
imo prroveniat potius nostrum ingressum, discre-
tioni vestras per apostolica scripta mandamus et di-
verat,satis attriverat opes ejus, satis ipsum viribus
ct viris cxhauserat, ut non denuo moliretur exci-
dium nec quieti ejus et paci aliquatenus invideret.
Verum Marcowaldus Dei et Ecclesia; ininiieus, an-
tiquus regni Sicilioe perseeutor,qui quondamimpe-
ratorisanimum ad casdem nobilium,pauperuni op-
pressionem,mutilationem potentum, etmagnatiun
exsilium iniquitatis sua?. (237) inducebat,qui muros
et munitiones civitatum,ne a se juguni possentex-
cutere seivitutis,redigebatin pulverem et favillam,
ut quod tunc ejus proposito defuit, inique valeat
coiisumere, ut videlicet urbes convertal in villas,
et earurn augeat servitutem,regnum iterum est iu-

stricteproecipimusquatenusin fidelitate regis ejus gressus et prioribus pejora committit, pessima

dem et devotione sedis apostolica? flrmiter persista commissurus, si, quod absit! potuerit proovalere

tis.inimicis regni et Ecclesiae juxta debitum ponti- C contra quem universosbabitatores regnipraicedens
ficalis offlcii resisteutes et ad resistendum viriliter ejus iniquitas, sicut credimus suflicienter inducit ;

inducentes laicos vestra? jurisdictioni subjectos.Ex. utpote cum vix in regno vel unus etiam valeat in-

ponite singulisetper universam parochiam vestram veniri, qui eo procurante in se vel in suos grava-
faciatis exponi tyrannidem Marcowaldi, cujus con- miniscausam non senserit etadhucetiam materiam
silio nobiles vestri passi exsilium et ferreis vinculis habeat deplorandi. Debent enim homines regni ad
alligati facti suntmembrorum mutilationedeformes memoriam revocare qualiter quidam eorum in ex-
quo procurante, magnates vestri,etiam clerici, fue- silium ducti membrorum facti sunt mutilatione
runt ignis ardore consumpti,quidamadusti liquenti defornies,qualiter quidam igniti sagiminis liquore

sagimine,quidam undis submersi ;

qualiter omnes perusti, quidam ilammis traditi, quidam iu maris
et singuli vel in personis vel rebus plurimum prro- praecipitati profundum, ad colla eorum molari la-
gravati et proegravandi ulterius, si, quod absit in pide a!ligato;qualiter civitates sint muris discinctai
eis poterit prasvalere. Ut enim urbes in villas redi- qualiter divites pauperes cum Ecclesiis spoliati, et

gat,nobiles et potenles subjiciat servituti,personas ad tantffi crudclitatis memoriam non solum ipsum
rapiat etbona diripiat impotentum, patribus filias persequi, sed et nomen ejus et conlra eum unani-
surripiat violenter et maritis uxores, imo etiam ut D miter convenire. Scientes autem lidelitatis vestne
indigenas universos ejiciat et alienos in indigena- constanliam,qua! inter adversa semper maguaelu-
rum labores inducat,ne ipsum denuo de regno con- xit, praadicto M.nullatenus consentire, universita-
tingat expelli.regnum denuo est ingressus, et prio- tem vestram monemus, rogamus et exhortamur
ribus pejora committit. Cum autem jampridem altentius,ac perapostoliea vobis scripta mandamus
propter suos excessus cum universis fautoribus et quatenus in charissimi in Cbristo filii nostri F. Si-

participibus suis a nobis excommunicationis vinculo cilioe rcgis illuslris fidelitate ac devotione sedis
fuerit innodatus,volumus nibilominns et sub eadem apostolicae solita fortitudine persistentes, eidem
districtione mandamus ut ipsum et universos com- Marcowaldo,qui cum omnibus fautoribus et parti-
plices ejus singulis diebus Dominicis et festivis, cipibus suis excommunicationisestvinculo innoda-
pulsatis campauis et candelis exslinctis.excommu- lus, potenter et viriliter resistatis, nec residuum

nicatos publice nuntietis. Universos etiam qui ei vel libertatis vcstra» patiamini suffoeari. Nos enim, si

(257) Deest hic aliquid.

 ;

517 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 518

super hocnostris parueritis monitis et mandatis,ad A DLXII.

honorem etprofectum [vestruml,dante Domino.in- d. SANCTiE MARIiE IN PORTICU DIACONO CARDINALI,
tendemus. Illud autem vos nullo modo deterreat, APOSTOLIC/E SEDI3 LEGATO.
quod burgum Sancti Cermani noscitur occupasse ;
Ipsi gubemationem regis minoris et regni Sicilise
cum non sedhabitatorum ipsius timi-
suaj virtutis commUtit.
ditati sit penitus scribendum,qui eum deseruerant Constantiam tua) mentis, prudentiam, disposi-
ex toto. Milittes enim omnes abierunt ilhesi et apud tionem in arduis negotiisapostolica; sedis experti.
Montem Casinum, locum utique munitissimum et certi etiam de fortitudine quam in negotiis regoi
necessariis abundantem,intrepidi perseverant(2a8): Siciliae pro statu et honore ipsius manutenendo,

contra quos cumexercitus Marcowaldi fecisset in- imo etiam promovendo in mclius tam nostris
sultum,sicut rccepimus,turpiter est fugatus.multis quam praidecessorum nostrorum temporibus ha-
occisis et pluribus vulneratis
; et forte divina fac- buisti, quod ad prsesens circa tutelam charissimi
tum est providentia ut illic inaniter occupetur, ut in Christo filii nostri F. Sicilno regis illustris et
interim vos et alii contra eum vires vestras for- regni dispositionem implere per nos ipsos perso-
tius prreparetis. Volumus igitur et mandamus ut, non valemus,tibi fiducialiter duximus com-
naliter
ne qui falsis rumoribus seducantur, haac per reg- o mittendum; scientes quod in his, sicutetaliis ne-
num faciatis publice nuntiari.Nos autem,licet ha- gotiis tua; cura; commissis, honorem sedis aposto-
ctenus contra eum milites studuerimus congrega- lica- utiliter [/. viriliter] et efficaciter promovebis.
re,nunc tamen de imperatricis dispositione certi- Ilac igitur consideratione inducti, auctoritate tibi
ores effecti per scriptum (239) nobis a venerabili- proBsentium indulgemus ut in negotiis sollicitudi-
bus fratribus Panormitano, Capuano, Rcginensi. ni tua? commissis,quK vel ad futelam regis vel re-
Montis Regalis archiepiscopis et Trojano episcopo gni dispositionem pertinere cognovcris, vice nos-
suh ejusdem imperatricis bulla transmissum, ad tra, sublato appellationis impedimenlo,prout me-
defensionem regni tanto amplius aspiramus,quan- lius videris expedire, procedas.
to plus pra:terdebituni officii pastoralis de statu et DLXIII.
quiete ipsius tenemurspecialius cogitare.Verumne NOBILI VIRO L. (259*) DE ACjUILA COMITI I-UNDANO.
quid ex contingentibus omittamus,dilectum filium Vt legatis apostolicis obtempcret et consilio atque
nostrum I. tituli Sancta) Pudentiana; presbyterum auxilio sil.

cardinalem et apostolica; sedis legatum ad dilec- Quod in obsequio et fidelitale inclyta) recorda-
tos filios nobiles viros P. Celaneu.et R. Teatin.co- tionis Constancia; imperatricis fortiter perstitisti,

mites, quos vere fideles regni et Ecclesiio Rum quod inimicis regni restitisti viriliter et eos etiam
devotos invenimus,cum non modicapecunire quan- C expugnasti gaudemus plurimum, et ex hoc futune
titate in stipendia militum eroganda dirigimus, ut devotionis tum sumimus argumentum sperantes, :

per eos et militum nostrorum subventio et defen- imo etiam pro certo tenentes quod jam nunc in
sio regni celeriter et utiliter procuretur. Studete regnituitionefortiusperseveres, cumad nosprseter
igitur omnes et singuli taliter prasparari, ut pro id quod regnuin Sicilia; ad jus et proprietatem Ec-
regni defensione resistatis violentiaj Marcowaldi, desia? pertinet, specialius ipsius defensio spectare
qui perpetua) \os nititur tradere servituti. noscatur. Siquidem imperatrix praxlicta legitimum
DLXI. condidit testamentum, quo nobis charissimi in
AUCHTEPISCOPI9, EPISCOPIS ET CNIVERSIS ECCLESIARUM Christo filii nostri F. Sicilia? regis illustris tutelani
PR.ELATI3 IN SICILIA CONSTITUTIS. et curam regni concessit; ac postmodum vigesimo
De eodcm argumcnto. septimo die mensis Novembris viam est universte
PraHer generale debitum, etc, usque ad vcrbum carnis ingrqssa. Unde cum de fratrum nostrorum
mandavit. Licet autem ad suscipiendam tutelam consilio regnum,dante Domino,ingredi disposueri-
regis ipsius etregni balium assumendum ad regni mus, ad ipsum solidandiim in ejusdem regis fideli-

jugiter pra^paremar ingressum, quia tamen nego- tate ac obsequio et tranquillitate, pace ac juslitia
tium dilationem noncapit, etc, incumdem fere mo- £) conservandum, dilectum filium nostrum I. tifuli

dum,usque ad verbum assistatis, etnos adhonorem Sancti Stephani in Ccelio Monte presbyterum et
regisipsius super ejus tutelaet regnibalioassicure- i".. Sancti Adriani diaconum cardinales, quos inter
tis, ut cx hoc fules
sicut dicta disposuit imperatrix ;
fratres nostros sinceroprosequimur dilectionis af-
quani circa eumdem regemnos ipsos habetis,
et amplexa-
fectu et specialis benevolentia; brachiis
manifestiuselucescat, etno9ad honorem vestrum mur.ante faciem nostram duximus praemittendos
intendere non immerito debeamus.No3 enim, etc, qui et adventum nostrum pra?nuntient,et de bene-
usque ad vcrbum Attendentes igitur qualiterregi te- volentia et gratia, quam ad eumdem regem et re-
neamini memorato, etc, usqne ad verbum curetis gnum gerimus vos efficiant certiores.Ideoquenobi-
adesse,qnodex hoc nosvobisconstituatisquodam- litatem tuam rogamus, monemus et perapostolica
mododebitores.Pra;cavetevobis,etc , uxqvA in finem. tibi scripta mandamus quatenus cardinales ipsos

(258) Vide C.esta Innocentii III. (259*) Leg. R. (Richard). Vide notam 66 ad § 40
(259) Vide supra epist. 557. fiestorum Innocentii, infra.
519 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I 520

tanquam legatos apost. sedis suscipiens httmiliter \ bonorem etsalutemipsius etnostram utiliter et ef-

et devote vel ad ipsos vocatus accedens, quae tibi ficaciter eidem legato curetis adesse, dispositionem
ex parte nostra duxerint proponenda humiliter au- el staluta ipsius velut nostra recipientes humiliter

dias et efficaciter prosequaris.Ad obsequium etiam et inviolabiliter observantes, cum de sinceritate ac

nostrum et regni defensionem taliter accingaris, ut iudustria vestra indubitatam fiduciam habcamus.
cummandatumnostrumadteiterum emanarit, ni- Praeavete vobis regno ab insidiis Marc.qui, li-
et

hil teprorsus detineat.quin, si necesse fuerit, nos cet aliud mentiatur, regnum tamen non regi sed
sequaris vel ad resistendum inimicis regni et Ec- silu usurpare contendit,et in vos et alios Teutoni-

clesia: juxta dispositionem nostram procedas. corumcredes etsuametsuoruminjuriam vindicare :

de quo non est aliquatenus diffidendum, cum etsi

DLXIV.
REGALIS contingeret eum in regnum procedere,non tamen
PANORMITANO, CAPUANO, REGIN. ET MO.NTIS
proficeret, imo potius deficeret labor ejus praBser-
ARCHIEPISCOPIS, ET EPISC0P0 TROJANO. ;

tim si Sicilia fideliter inejusdem regis fidelitate ac

Ejusdem argumenti.
Ecclesiaj Rom. devotione persistat.Nos autemcon-
Praater generale debitum oflicii pastoralis, per
tra eum validum exercitum destinamus.
quod universis Christi fidelibus et singulis provin-
quibus nomen colitur Christianum,sollicite DLXV.
ciis in B
praerogativa dilectionis et ILLUSTRI REGI SIC1LI.E.
cogitare tenemur, illa

gratire quam pra?decessores nostri circa regnum Consolatoria super morte patris et matris.

Sicilim praeteritis temporibus habuerunt et fidei ac Quod prima primi lactis pocula tibi Dominus ab
devotionis sinceritas quam idem regnum et princi- initio miscuit, quod vix bene balbutientem infan-
pes ejus fere semper exbibuerunt apostolicae sedi tiam quasi continuata reddidit lamentatione diser-
ad providendumeidem regno specialiternos indu- tam, et recenti pueritia; nonsolumrecentemsed et

cunt ;
quibusnunccausa potior eturgentior super- repetitum amaritudinis calicem propinavit, tibi

venit, cum inclytaa recordationis Constancia impe- tanquam speciali apostolica? sedis filio specialiler
ratrix charissimi in Christo filii nostri Friderici condolemus et tecum pariteretin tepropinala tibi 1

tutelam etregni balium nobis

Sicilise regis illustris amaritudinis violentiam experimur. Recepimus
testamento reliquit,et nos super utroque ab omni- enim per dilectos filios magistrum G. subdiaconum
bus assecurari mandavit. Licetautem testamentum nostrum et L.judicem nuntios tuos, viros peritos,
imperatricisejusdemnobisexspectemusper vestros providoset discretos.tuae serenitatis litteras, dolo-

nuntios destinari, quia negotium dilatienem non gemitus expressivas quibus etpatris deccs-
ris et :

capit, cum Marcowaldus Dei et Ecclesiae inimicus, _, sum et matris obitum aetas tenerrima deploravit,
persecutorregni, non dormiat, sed regnum pertur- utpote quao primum utrumque flere didicit,quam
bare, imo etiam occupare cum sua) iniquitatis fau- elementis plene alterum nominare. Nondum enim
toribus moliatur, dilectum filium nostrum G. San- regalis infantia super morte patris consolationem
ctae diaconum cardinalem, apo-
Maria? in Porticu acceperat,et doloremantiquum superveniens dolo-
stolicae sedis legatum, virum utique providum et ris novitas innovavit et pueritiaa tu» primitias eo-

discretum, verum etveterem regni Siciliae amato- rum deputavit exsequiis quorum obsequiis secun-
rem, qui pro bonore ipsius nullius erubuit faciem dum natura? jura juvari debuerat et sollicitius et
potestatis, quem inter fratres nostros speciali di- diligentius enutriri. Verum Pater misericordia-
ligimus charitatis affectu, in Siciliam duximus des- rum, et Deus tolius consolationis, qui consolatur

tinandum, vices nostras ei tam super hoc quam nos in omni tribulationenostra, nobiset tibi super
aliis negotiis committentes. Credimus enim quod hoc consolationem obtulit salutarem, et in eo tibi
per disposilionem [/.dispensationem] etproviden- consuluit inquo te visus fuerat aliquantulum as-
tiamejusin fidelitateregisipsius etdevotionenostra pere visilare.Sane ne, si parceret virgas, te secun-
regnum solidabitur universum, et malignantium dumSalomonem videreturodisse, non cor-
autsi te

perfidia confundetur. Ideoque fraternitatem ves- riperet,a dilectionesua infantiam tuam ostenderet
tramrogamus,monemusetexhortamurattentius,ac D alienam, cum, juxtateslimonium sacras Scripturnj
perapostolicavobis scriptapraBcipiendomandamus quos amat arguat et castiget, ut quod te in primis
quatenus legatumeumdem tanquam personam no- infantiae tuao annis in filiumadoptaret ostenderet,

stram recipientes humiliteret devote, taliter ei su- aetatis tu;e primitias misericorditer visitavit, qui

per nostris et ejusdem regis negotiis assistatis, castigat omnem filium quem recipit et facit in ten-

quodinboc manifestiusappareat fides vestra et ex talioneproventum.Utautem id evidentibus indiciis

eo tam piam imperatricis dispositionem de vestro, evidentius demonstraret, vicarium suumad tutelam
sicutjam credimus, cognoscamusprocessisse con- tuam misericorditerdeputavit, patris defectum pa-
silio, quod eam non paUamini effectu debito defrau - tre tibi digniore secundum miserationum suarum

dari. Nos enim nec labor persona? nec ulla negli- mullitudinem recompensanset matrem tibi melio-
gentia revocabit ab illis qua; nos facere deceat et rem restituens pro matre defuncta,eam scilicet sub
tanto videantur negotio expedire. Attendentes igi- cujus capite lacvaejus et dextera ejus, sicut in Can-
tur qualiter nobis et regi teneamini memorato, ad ticis legitur, amplexatur : ut dum ipsa te sicut fi-
321 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 522

liumfoverit,eum a quo castis confovetur amplexi- A lumcontroversiaquaeintervoset dilectos filiosnos-

bus,ad tutelam tuam et protectionem inducat. Nos trosfratresmilitia3Templi,superquibusdamposses-
igitnr, qui prseter debitum officii pastoralis quo su- sionibusconstitutis intenimentoMargati etValeniae,
mus singulis et praesertim pupillis et orphanis de- vertebatur,nocendi magnitudine fere universas hu-
bitores, te tam earatione quod inelytie recordatio- jus temporiscontroversias excedebatrutpole quae to-
nis Constancia iniperatrixmater tua nostrae te tu- tieratChristianitatidamnosa,injuriosanobis,morti
commisit quam eo quod regnum Siciliai ad
tela; fera parlibus, utilis inimicis fidei Christianae, qui-
patrimonium Ecclesiae pertinet,diligere volumuset bus et nocendi audaciam et detrahendi materiam
fovere,adhonoremetincrementum regioecelsitudi- ministrabat. Armaverat in se invicem Christianos,
nis, statum regni et fidelium tuorum profectum, religiosos (sireligiosi tamendicidebeant qui nimis
dante Domino.efficaciter intendemus et circatepa- injuriosepropriasinjuriaspersequuntur) in gravem
ternam curabimus sollicitudinem exercere. Mone- religiosorumperniciem excitaratetmanus contule-
mus igitur serenitatem tuam et exhortamur in Do- rat in se ipsas, quoa in Christianorum defensionem
mino, quatenus, omnipenitusmoeroredeposito.ef- acies consueverant Saracenicas expugnare. Non
Domino et in eo
fugatis tristitias tenebris,exsultes in eniinsufficiebatpartibusdisceptarejudicio, sedsibi
consolationis suscipias medicinam qui pro tempo- propriacausa [jusj dicentes, violentiam sibimu-
B in
rali spiritualem tibi patrem providit et in matris tuo irrogare et vim vi repellere, non solum non
obitu matrem Ecclesiam materna sollicitudine tuae servato moderamine inculpatoe tutela?, sed etiam
indoli deputavit ; ut factus postmodum vir et in transgressae ultionis excessu,temere contendebant;
regni solio solidatus, eam amplius venereris, per etquiconsueverant in hostesfideiChristiana1 com-
quam te cognoveris exaltatum. Dictos autem nun- munescopiascommunitercongregare,terga verten-
tios tuos serenitati tuae propensius commenda- tes hostibus, non solum verbis sed et factis et scri-
mus, quos magnificentioe commis-
tuoa fideles et in ptis seinvicem graviter offendebant. Cum autem
sis sibi negotiis exsequendissollicitos sumus et di- propter controversiam ipsam dilecti filii Disigius
ligentes experti.rogantes eelsitudinem tuam etmo- prior Baroli et Og.praeceptor Italiae fratres vestri, et
nentes, ut eos intuitu benigno respicias, etc. ex parte adversa Petrus de Villaplana et Terricus
DLXVI. fratresmilitiaeTempliadnostramprassentiamacces-
PANORHITANO ARCHIEPISCOPO. sissent,pra?sentato nobis arbitrio quod inter partes
Curam et instaurationcm monasterii Panormitani protulerantperegrini cum ultramarinae terrae Prada-
committit. tis ; licetplene nobis de jure liqueret,maluimus ta-
(Laterani, vi Id. Februarii). men etiam personaliter ad pacem intendereac cau-
f>
Circa statum Ecclesiarum, in quibus est ordo re- sam ipsam amicabili compositione sopire, quam
gularis statutus, inmelius reformandumsollicitum judicio terminare. Fratres igitur tam eorum quam
te credimus attentum utin eis ordo deperditus
et vestrosconvocantes inunum ac de compositione tra-
restauretur. Sane significavit nobis dilectus filius ctantes,de voluntate ipsorum, praesente acconsen-
nobilisvirR. comesde Agello, quodbonaa memoriae tiente Seguino milite, dictas possessiones cum
M. cancellariuspateripsius monasteriumquoddam fruetibus inde perceptis plene restitui de fratrum
in civitate Panormitana fundavit et in eo fratres nostrorum consilio fratribus niilitiae Templi manda-
Cistereien- induxit quibus exinde recedentibus,
; vimus itatamenut postquam ipsipermensem pa-
:

Teutonici monasterium ipsumper laicalem poten- cificam possessionem habuerint, eidem militi qui
tiam occuparunt.Volentes igiturut eidein monaste- proponit ad se possessiones illas dejure spectare
rio tua sollicitudine succurratur, fraternitati tuaa vel filiis ejus, post citationem vestram, teneantur
per apestolica scripta mandamus quatenus si res iu vestra curia respondere ; sicscilicetquod vos de
ita se habet, amotis inde Teulonicis memoratis, principatu Antiochien. et de comitatu Tripolitano
abolitumiiiileordinemCistereien.fratrumreformes. virosidoneosad judicium convocetis, qui fratribus
Quod si regula non patitur, pro eo quod in civitate militiaeTempliessenondebeantderatione suspecti.
inter hominum frequentias est constructum, cum D Quod si forsitan eorum aliquos de jure suspectos
consilio et assensu ejusdem comitis etfralrum suo- habuerint, ipsos eis liceat sine malitia recusare, ut
rum fratres alterius ordinisineonostrafretusauc- judicium peuitus sine suspicione procedatjpraeser-
toritate instituas, qui Domino in eo jugiter famu- tim cum ipsis sub obtentugratioe nostrae dederimus
lentur, et regularia servent. in perpetuum instituta. iu mandatis ut uullum sine certa ratione recusent.
Datum Laterani, vi Idus Februarii. Quod si, prout diximus, citati venire contempse-
DLXVII. rint,extunc militem ipsum vel filios ejus in posses-

MAGISTRO ET FRATRIBOS HIEROSOLVMITAM H0SPITALI3. sionem causa servanda? mittatis. Viri autem vo-
rei

Vt causam suam contra fratres militix Templijure, catijurainentofirmabuntquododio, gratiaettimore

iiim ii, prosequantur. postpositis.sinealiquapersonarumacceptione cau-
(Datum, ut supra). saiii audient et secundum appiolialam terrae consue-

tudinem tenninabunt.Quod si forte noluerint,vene-

In totius Christianitatis dispendium, apostolicaa
sedis opprobrium et animarum vestrarum pericu- rabilibus fratribus nostris patriarclue Anliocheno,
523 INNOCENTH III PP. REGESTORUM LIB. I. 524
arehiepiscopo Nazareno et Valeniensi episcopo de- A tra metamus {I Cor. ix, 11), ne vos ad onus procu-
dimus in mandatis ut eos ad proestandum hujus- rationis arctaret, nisi a canonicis majoris Eccle-
modi juramentutu per censuram ecclesiasticam, siffl se sedem apostoli-
faceret antea procurari,
appellatione remota compellant, nec liceat parti- cam appellastis idem cardinalis per suas
et, sicut
hus ab eis ante sententiam appellare. Si vero post nobis litteras intimavit, in aliis etiam non modi-
sententiam alterutra partium duxerit appellan- cum injuriosi fuistis. Propter quod dilecti filii
dum, cum appellationem fuerit interpositam pro- pra-positus Sancti Nazarii et A. canonicus Sancti
secuta, nos, ut per eos causa eadem melius ter- Stephani syndici et procuratores vestri cum dile-
minetur quibus melius poterunt ejus merita ex cto filio abbate Sancti Vincentii ad sedem aposto-
locorum vicinitate liquere, ipsam aliquibus de licamvenientes,ut super his slatueremus ordinem
provincia, appellatione postposita, cominitlemus ;
et mensuram ex parte vestra suppliciter postula-
qui pensata consuetudine, causam ipsain, juslitia bant. Licet autem pro eo quod prasdicto cardinali
mediante.decident quorum sententiam faciemus,
: vel potius nobis in ipso contumaciter resistentes
auctore Dornino, inviolabiliter observari. Per hoc (juxta verbum Dominicum : Qui vos recipit, me re-
autem quod pro bono pacis hac vice mandavimus, cipit; et qui vos spernit,me spemit) (Luc. x, 10), ne-
nullum alterutri partium volumus praijudieium ge- _. cessaria denegastis, non pro vobis sed contra vos
nerari. Caeteraj vero quas habetis vel habituri estis potius meruerint exaudiri, quia lamen paternam
ud invicem quaistiones, secundum compositionem affectionem,qua nobis estproprium(261)de Roma-
inter vos et eos antiquitusinitam et a bonse me- naa sedis clcmentia misereri semper et parcere,of-
moriaa Alexandro papa prasdecessore nostro et a deponere non valemus,deconsilio fra-
fensi etiam
nobis postmodum confirmatam,tractentur,concor- trum nostrorum taliter in hujusmodi duximus re-
dia vel judicio terminandae. Ideoque discretioni spondendum Quod cum omnes Ecclesioe legatis et
vestra) per apostolica scripta mandamus et sub nuntiis apostolica? sedis procurationes impendere
obtentu grati;e nostras, excommunicationis inter- teneantur, ab earum pra>statione nullam prorsus
minatione, in virtute Spiritus sancti et sub obtes- volumus haberi excusatam, nisi forte per spcciale
praxipimus quate-
tatione divini judicii districte privilegium sedis apostolicoe, quod non credimus,
nus vos ad invicem diligentes, tam causam ipsain sil exempta, etiamsi longissimo tempore procura-
quam alias honeste, sicut condecet, pertractetis; tionis obsequium non inipenderit; cum in talibus
non per violentiam injuriam contendentes.sed
vel presscriptio sibi locum nequeat vindioare,cum nos
qua: pro utraque parte videntur facerein judicium a provisione pastoralis sollicitudinis circa omnes
rationabiliterdeducentes: scituri quod si quapar- Ecclesias nunquam omnino cessemus. Sane in his
tium contra tam expressam inhibitionem venire C exigendis eum modum etordinem volumus obser-
prasurnpserit, nos super eam durissime manus vari, ut nulla Ecclesia vel prculatus se indebite
nostras curabimus aggravare. prajgravari rationabiliter conqueratur. Si vero de
Datum, ut supra. communi collectalegatorum et nuntiorum nostro-
DLXVIII. rum expensas duxeritis faciendas, quod vobis non
PRIMICERIO ET CLERO MEDIOLANENSI. duximus inhibendum.ex hoc nobis et nostris nul-
lum prayudieium volumus generari quo minus
Quod leyatis ct nuntiis apostolicis ab omnibus justa
procuratio dcbealur. possint a quocunquemaluerint procurationes sibi

(Laterani, xn Kal. Martii). debitas postulare ita quod si exactus ultra suam
:

gravatusfueritfacultatem, sibi ab illis restauretur,

Duminstantia (260) nostra quotidiana sit, secun-
nuntiis tamennostrisin necessariis exhibendis pa-
dumdebitumapostolicas servitutis,omniumEcclesi-
reat quicunquefuerit requisitus humiliter et devo-
arum solliciludocontinua, quoties ipsarumnegotiis
te itatamen quod in fraudem niliil penilus atten-
:
promovendis non possumus personaliter imminere,
tetur,nec per communes ministros procurationis
perfratresnostrosea expedire compellimur, quos a
obsequium, si noluerint, recipere compellantur.
nostro latere destinamus illius exemplum in hac
;

pj
Qui vero contumaciter eis duxerit resistendum,
parte secuti qui, discipulis suis in munduni univer-
omni prorsus appellatione remota.per ecclesiasticaj
sum medio terra? salutem fuit
transmissis, ipse in
districtionissententiamcompescatur.Superinjuriis
personaliter operatus.Hinc est quod eum nuper di-
autem dicto cardinali temere irrogatis volumus et
lectum filium B.tituli Sancti Petri ad Vinculapresby-
mandamus quatenus ei satisfactionem congruam
terum cardinalem, apostolica sedis legatum, pro
impendatis ad quam.si forte conlempseritis exhi-
;
negotiis Ecclesise in Lombardiam duxerimus desti-
bere, ipse vos appell. remota compella.
nandum, et is civitatem vestram ingressus procura-
tiones a vobis exigeret, qua> consueverunt aposto- Datum Laterani, xn Kal. Martii.
lic;n sedis legalis et nuntiis exhiberi, vos non at- Scriptum est super hoc B. tit. S. Petri ad Vincula
tendentes quod dicitur ab Apostolo, Si vobis spiri- presbyt. cardin. aposlot. sedis legato.
tualia seminavimus, non est magnum si carnalia ves-

(260) Cap. Cum imtantia, De censibus. (261) In tertia Collect. perpetuum.

52S PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 526

DLXIX. devotionivestrseauctoritateapostolicaconfirmamus
ABBATl DE (262) CERBETO. et pr»sentis scripti pagina communimus.Nulliergo
Ut Mcdiolanensium eausam, quare procurationem le- etc. nostrae protectionis et confirmationis, etc.
gatis ncgarinl, cognoscat. Datum Laterani, xi Kal. Martii.
(Laterani, vn Kal- Martii). DLXXI.
Accedentes ad praisentiam nostram dilecti
(263) PATAVIENSI (264) EPISCOPO.
filii pramositus Sancti Nazarii et A. canonicus San- Vt prava judicandi consuctudo rescindatur.
cti Stephani syndici et procuratores dilectorum fl- (Laterani, xn Kal. Martii).
liorum primicerii et cleri Mediolanensis, de ordi- (265) Ad nostram noveris audientiam pervenisse
nariis majoris Ecclesiaj nobis graviter sunt con- quod in tua dicecesi etiam in causis ecclesiasticis
questi quod cum ipsi legatos et uuntios apostolica: consuetudo miuus rationabilis habeatur quod,cum
sedis devote recipiant et procurent,dicti ordinarii aliqua causa tractatur ibidem, allegationibus et
et procurare ipsos renuunt et procurantibus ad ex- querelis utriusque partis auditis,a pra3sentibus,lit-
pensas subsidium impertiri; unde clericis Mediola- teratis et illiteratis, sapientibus et insipientibus,
nen.grave querebantur pra?judicium generari.Cum quid juris sitquasritur et quod illi dictaverint vel
;

enim per eivitatem ipsamsnjpecontingat transitum aliquis eorum prsesentium consilio requisito pro
r »_~ t:~~ ~* i™-,»~,. ™,. nr,^„ ;™
facere nostros nuntios et legatos,quanto in
™ »,,,-«
eorum D , ,. , __ _ _ ,__ ,.
sententia teneatur.Nosigiturattendentesquod con-
. ,, m„j.^i j

procurationibus faciendis pauciores existunt, tanto suetudo qua> canonicis obviat institutis nullius de-
facientes amplius pragravantur; et quanto per plu- beat esse momenti.cum sententia a non suojudice
res onus esset procurationis divisum, tanto a fa- lata nullam obtineat firmitatem, utin causis eccle-
cientibus facilius portaretur.Qui siquidem ordina- siasticis subjectorum tuorum, postquam tibi de
rii, cum pro eis et aliis vigilare jugiter non cesse- meritis earum constiterit, sententiam proferre va-
mus et spiritualia,sicut Dominus dederit, omnibus leas, sicutordo postulat rationis, auctoritate tibi
ministrare, cur in bujusmodi speciali sejuresata- praisentium, prsemissa consuetudine non obstan-
gant tueri non videtur ;
praesertim cum et aposto- te, concedimus facultatem. Nulli ergo, etc.
lus dicat, Si vobis spiritualia seminamus, non est Datum Laterani, xn Kalendas Martii.
magnum si carnalia vestra metamus (1 Cor. ix, 11), DLXXII.
etinstantianostra quotidianasit omniumEcclesia- PATAVIENSI EPISCOPO.
i um sollicitudo conlinua.sicut plenius norunt pra> ])atur illi potestas absolvendi inccndiarins.
sentes pariter et remoti. Volentes aulem ut quod (Laterani, xu Kal. Martii).
omnibus imminet,ab omnibus comportetur, discre- Sicut ex parte tuanostrofuit apostolatui resera-
tioni tuai per apostolica scriptapracipiendo man- ^ tum,prmdecessoresnostrifelicisrecordationis Cle-
1

damus quatenus prsedictis ordinariis ad tuam prav mens et Celestinus et devotionem tuam et gentis
scntiam convocatis, nisi per speciales privilegium tibi subjectai duritiam attendentes,ut absolvere ac
apost.sedis aprastandis procurationibus ostende- judicare possesincendiariosin tua dicecesi consti-
rint se immunes, etiamsi longissimo tempore pro- tutosfraternitatitua? debenignitatesedisapostolicee
curationis obsequium non impenderint, cum in indulserunt. Nos igitur tibi, quem inter fratres et
talibus sibi pra;scriptio locum nequeat vindicare, coepiscopos nostros sincera diligimus in Domino
ipsos ad procurationis sarcinam ordine debito su- i'haritate,abundantioremdeferre volenteshonorem
beundam, appellatione remota, teneri decernas. et illud nihilominus attendentes, quod ex hoc vita
Si quid etiam aliud dicti syndici contra prafatos hominum facilius corrigatur.ad exemplar eorum-
ordinarios habuerint qusestionis, audias illud et, dem prcedecessorum nostrorum potestatem incen-
remoto appell. obstaculo, justitia mediante deci- diarios tusc dioecesis absolvendi devotioni tuaa au-
das faciens quod decreveris per censuram ecele-
:
ctoaitate pra?sentium indulgemus nisi forte tan- ;

siasticam firmiter observat. tus sit aliquorum excessus, ut eos oporteat ad se-
Datum Lat., vn Kal. Martii. dem apostolicam destinari. Nulli ergo, etc.

DLXX. D Datum Laterani, xi Kal. Martii.

MAGTSTRO ET FRATRIBU3 HOSPITALIS QUOD TEUTONICCM DLXXIII.
APPELLATUR. HENRICO DIACONO.
Ordinationem novam ab illis factam confirmat. Ipsi Ecclesiam litigiosam confert, adversarioque si-

(Laterani, xn Kal. Martii). lentium imponit.

Sacrosancta Romana Ecclesia,etc, usque ad vcr- (Laterani, xm Kal. Martii).

lium suscipimus. Specialiter autem ordinationem Cum inter te et Albertum clericum de Tetingin
factam in Ecclesia vestra juxta modum Templario- super Ecclesia Sancti Calixti qusestio verteretur,
rum in clericis et militibus etadexemplum Hospi- partibus in nostra prassentia constitutis dilectum
talariorum in pauperibus et infirmis,sicut provide filium nostrum G. Sancti Nicolai diacontm card.
facta est et a vobis recepta et hactenus observata, deputavimus auditorem coram quo cum fuisset :

(262) In tertia Collect. Cetreco. (264) In tertia Collect. Pilaviensi.

(263) Cap. kccedentes, De proescriptionibus. (265) Cap. 3, extra de consuetudine.
527 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. o28

aliquandiu liligatum et idem nobis quod invene- A diligimus ; et non gloriosum, sed periculosum no-
rat fideliter retulisset, nos, rationibus utriusque bis existeretin favorem alicujus in te proferre
partis diligenter auditis et cognilis, tibi adjudi- sententiam aut aliquem ex malevolenlia condem-
cantes Ecclesiam nominatam, ad quem de jure nare. Omni
ergo excusatione cessante,si apudnos
spectabat, te ab impetitione proedicti adversarii desideras gratiam invenire, mandatum studeas
tuiprorsus absolvimus, perpetuum super hoc sibi apostolieum adimplere non rediens ad Hildese-
;

silentium imponentes. Nulli ergo, etc. nostra? dif- men. Ecelesiam et ab Herbipolen. recedens ul ;

finitionis et absolutionis, etc. tunc tandem quem circa te in hoc etiam geramus
Datum Laterani, xni Kalendas Martii. affectum evidenter agnoscas.

DLXXIV. DLXXV.
c. quondam hildesemen. Eriscopo. [Sine saluta- NOBILI VIRO W. COMITI CASERTAN.
tione]. VI captos regis et regni Sicilise hostes diligenter cus-
todiat, scque modeste gerat.
Ke quis propria auctoritate, sine consensu papse, ex
una Eechsia in aliam migret. Licet hactenus inter caeteros principes regni Si-
(260) Quod tibi apostolicae salutationis allo- specialem de nobilitate tua fiduciam habc-
cfliffl

quium denegamus, non ex malevolentia nostra rj remus, nunc tamen prudentiam tuam in opero
procedit; sed cum olim prseter auctoritatem apo- manifestissime sumus experti, quae talia nuper
stolicae sedis, ad quam cessiones, depositiones et per Dei gratiam procuravit, ex quibus honor regis
translationes episcoporum spectare noscuntur, ad et noster ac regui defensio ad tuum magniflce
Herbipolen. Ecclesiam ab Ecclesia praasumpsisses proveniet incrementum. Accepimus enim et pro
Hildesemen. transire, archiepiscopis et episcopis certo tenemus quod Dwibuldura, occultum enim
Alemanniae ae tibi ipsi (si tamen ad te litterse no- nunc autem manifestum perseeutorem regis et
strae pervenerunt) et tam Herbipolen. quam Hil- regni, non sine magna discretione ac prudentia
desemen.capitulo contra te litteras curavimus de- captum vinculis tradidisti, qui potentior erat in
stinare quas cum ad eos ad quos mittebantur,
; regno quam Marcowaldus Dei et Ecclesiae inimi-
sicut ex relatione cursorum nostrorum accepi- cus, imo eliam sine cujus favore dictus Mar. nec
mus, noverimus pervenisse, ab ipsis juxta teno- ingressum nec progressum in regnum aliquate-
rem ipsarum in te credimus fuisse processum. nus habuisset.Cum igitur te et posteritatem luam
Sane non erat nobis tutum in hoc articulo dissi- secuturam in hoc Dominusproevideritexaltandam,
mulare apostolica? sedis injuriam aut privilegio- nobilitatem tuam rogamus, monemus et exhorta-
rum nostrorum aequanimiter sustinere jacturam, mur in Domino, et sub obtentu gratiso nostrae ac
ne dissimulatio in approbationem ettaciturnitas in debito quo charissimo in Chrislo filio nostro F.

consensum posset ab aliquibus allegari.Unde ma- illustri regi Siciliae teneris, districte praecipimus
luimus in te, licet olim dilectum nobis, cum in quatenus facta tibi a Domino gratia prudenter
minori essemus officio constituti, aliquam exer- utaris nec des honorem tuum alii, nec gloriam
cere vindictam, quam impunitus excessus trahe- tuam participes alienis. Nos enim tam in honori-
retur a posteris in exemplum.Miramur autem non bus quam terra et aliis quae a nobis duxeris pos-
modicum et non siue ratione movemur quod con- tulanda, nobilitatis tuae potentiam,dante Domino,
tra nos ausus es ponere os in coslum, asserens curabimus dilatare. Tu vero, sicut charam habes
quod contra te nec citatum nec convictuni non gratiam nostram et regis, memoratum D. et alios
fuerat sententia proferenda. Sed ecce in quo alte- quos cum ipso cepisti,tam caute,tam diligenter,et
rum judicas te ipsum condemnas, cum tuum non arcte facias custodiri,quod nec fugere possint nec
fuerit de superioritemere judicare, et in eo quod circumvenire valeant tu«B industriam probita-
in excusationem tuam, imo potius accusationem tis. Nec te Marcowaldi aut suorum minoe deterre-

nostram allegas, tertium membrum omiseris,cum
in manifestis non sit ordo judiciarius requi-
rendus. Verum utrum excessus
relinquimus discernen-
nifestus conscientiae tuae
dum, cum non potuerit esse occultum quod tam
publice factum fuit et per totam Teutoniam pu-
ant nec preces demulceant nec munera frangant
nec promissiones emolIiant,aliquorum juramenlis
luus fuerit ma- D aut obligationibus quibuscunque omnino non cre-
dens,donec de terris,personis et rebus ita provide
cum nostro consilio disponatur, ut per hoc et re-
gis honos et regni tranquillitas et tuus profectus

blicatum. Tu etiam confessus videris de crimine, per nos magnifice procuretur: pro certo confidens
cum in litteris ad nos directis, quas adhuc apud quod nos ultra forte quam credas tuum procura-
nos in testimonium reservamus, Herbipolen. te bimus incrementum. Quoniam si, quod absit se- !

praesumpseris episcopum appellare. Nec credere mel tuas manus evaderet, in te ac terram tuam
de facili debuisses quod in odium tuum aut in perpetuo desaeviret. Volumus autem ut super hoc
exaltationem alicujuset depressionem alterius du- nobis consilium tuum plenius et voluntatem ex-
ximus procedendum, cum te dilexerimus hacte- ponas ; ut, cognita intentione quam habes, j

nus et adhuc etiam (nisi forsan tu ipse impedias) mus expressius respondere.

(266) Vide supra epist. 334.

529 PONTIFIGATUS ANNO I, CHRISTI 1198. S30

DLXXVI. A Sancta) Crucis vel aliorum privilegiatorum sunt

I'E. COLIMBRIENSI EPISCOPO. fraternitate recepti, jura tibi episcopalia non per-
Ut omnesfura episcopalia suo episcopo persolvant. solvunt. Ea propter, venerabilis in Christo frater,
(Latcrani, xm Kal. Martii). tuis precibus annuentes, auctoritate tibi prsesen-
Fratrum ct coepiscoporum nostrorum justitiaj tium indulgemus, ut quandiu confratres hujus-
consulere volumus et eorum gravaminibus prooca- modi moram fecerint in domibus suis in habitu
vere ne si nostro fuerint subsidio destiluti, gra-
; sa>eulari et ab Ecclesiis tuis ecclesiastica recepe-
vem sentiant loesionem. Sane significasti nobis in rint sacramenta, sicut prius tibi jura episcopalia
nostra proesentia constitutus quod quidam in tua solvere teneantur. Nulli ergo, etc.
dioecesi commorantes, eo quod in canonicorum Datum Laterani xm Kal. Martii.

STEPHANI BALUZII TUTELENSIS ADMONITIO AD LECTOREM.

Sequentes non exstaut in superioribus editiouibus. Sed ex diversis locis conquisitas,
epistolse
cum pertineant ad primum aimum pontiflcatus Innocentii, hic vice appendicis edendas esse cen-
suimus. Et fidelitates quidem Petri preefecti et comitis lldebrandini editae fuerant a Materno Cho-
lino in fine libri secundi, loco non suo. Epistolam vero ad Oddonem episcopum et capitulum Pin-
nense suppeditavit tomus septimus Itali» sacrce Ferdinandi Ughelli, reliquas Chronicon Gervasii
mouachi Cautuariensis.
DLXXVII. B in dicto nequein consilio aut inconsensu ut vitam
Juramentum fidelilatis Innocentio III prwstitum a perdant aut membrum, vel capiantur mala cap-
Petro prxfecto urbts. tione. Consilium quod per se vel per suum nun-
(267) In nomine Christi. Ego Pelrus Urbis proo- lium aut per suas litteras mihi mani''estaverint ad
fectus juro quod terram quam mihi dominus papa eorum damnum me sciente nulli pandam. Si eorum
procurandam commisit fkleliter procurabo ad ho- certum damnum sciero, si possum, remanere fa-
norem et profectum Ecclesia3,non vendam nec lo- ciam sin autem, aut per me aut per meum nun-
;

cabo nec infeudabo nec impignorabo nec aliquo tium velper talem personam, quam pro certo cre-
modo alienabo quidquam ex ea. Justitias et ratio- dam eis dicturam,significabo. Papatum Romanum
nes Ecclesiae Romanai studiose requiram et reci- et regaliabeati Petri et nominatim Montem altum
piam et jura ipsius recuperare studebo et recupe- et quidquid aliud teneo de ipsis regalibus adjutor
rata et habita conservabo et defendam, quandiu ero ad retinendum, quse non habet ad recuperan-
mihi procurationem dimiserit. Stratam custodiam dum,et recuperataad retinendum et defendendum
et justitiam exercebo. Ad custodiam munitionum contra omnes homines.Cum autem a dominopapa
diligens studium et operam efflcacem impendam ut fuero requisitus per litteras ejus aut per nuntium
ad honorem et mandatum Eeclesia; Romanoe bene suum certum, ad praasentiam ejus accedam, ubi
custodiantur. Castellanoset servientes nec mutabo ^ securus possim accedere et in manibus ejus li-
1

nec alios introducam nec mutari faciam nec alios gium hominium ei faciam. Ha;c omnia bona fide
introduci proeter mandatum domini papoe. Fideles sine fraude et malo ingenio observabo. Sic me
et vassallos de patrimonio Ecclesioe sine speciali Deus adjuvet et sancta ha;c evangelia.
mandato Romani pontificis ad lidelitatem et domi-
DLXXIX.
niummeumnonrecipiam, etexea non faciam mihi
ODDONI EPISCOPO ET CAPITULO PENNENS.
affidatos teneri,nisi procuratione duranle.In terra
Confirmat compositionem factam inter episcopum
meoo procurationi commissa munitiones a;difica- Pennensem et monasterium S. Viti de Furca.
ri non faciam sine speciali mandato domini papaa.
(Apud S. Petrum, xm Kal. Maii).
Quandocunque fuero requisitus per dominum pa- Innocentius episcopus servus servorum Dei ve-
pam aut nuntium vel litteras ejus, reddam ratio-
nerabili fratri Oddoni episcopo et dilectis flliis ca-
nem de procuratione fideliter. Et quandocunque nonicis Pennensibus, salutem et apostolieam be-
jussus a domino papa vel ab Ecclesia Romana,in- nedictionem. Justis petentium desideriis dignum
tegre et libere resignabo. Ha;c omnia juro me est nos facilem prasbere consensum, et vota quce a
fideliter servaturum sine fraude pro posse meo :
tramite non discordant effectu prose-
rationis
salvo in omnibus mandalo domini papoo. Sic me fj quente complere. Ea propter vestris justis postu-
Deus adjuvet et hoec sancta Dei evangelia.
lalionibus [benignum] jimpatientes assensum, quaj
DLXXVIII. inter bonoa memoria? Odorisium Pennensem epis-
Juramentum comitis Ihlebrandini. copum et Odolerium priorem Sancti Viti de Fur-
Ego comes Ildebrandinus ab hac hora in antea ca, super justitiis quas Pennensis Ecclesia in Ec-
fldelis ero beato Petro et domino meo papoe T nno- clesia Sancti Viti de Piscaria qua? memoratoe Ec-
centio ejusque successoribus canonice intrantibus clesiae Sancti Viti de Furca noscitur esse sub-
et sanctoe Romansa EccIesias.Non ero in facto neque jecta, dicecesana lege tanquam matrix Ecclesia

(267) Vide supra epist. 23, et Gesta Iimocentii III.

531 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. 532

vindicabat (268), amicabiliter intercessit, sicut le- A DUS membris suis infirmata est, sub indulto nobis
gitime facta est et ab utraque parte recepta et Innocentioadjustitiamei innocentiam convalescat.
hactenus observala, ut in scripto authentico con- Noveritis igiturquod susceptis paternitatis vestrai
fecto exinde conlinetur,auctoritate apostolica con- ltiteris ad venerabilem patremnostrum Cantuarien-

flrmamus et proesentis scripti patrocinio commu- sem archiepiscopum et nos directis,quarum vobis
nimus. Decernimus ergo ut nulli omnino homi- transcripta transmisimus, ad mandatum pracdicti
num liceat, etc. Si quis autem, etc. patris et metropolitani nostri Cantuariao infra 30
Datum Romae apud Sanctum Petrum xm Kal. dies susceptionis illius cumomni devotione conve-
Maii, pontificatus nostri anno primo. nimus, charissimo fratri nostro Conventrensi epi-
scopo manum consecrationis una cum eodem ar-
DLXXX.
chiepiscopo imposituri et super his quoe a vestra
REGI ANGLI.E.
Scribit pro monachis Cantitariensibits.
sanctitate in mandatis accepta fuerant communi
(Apud S. Petrum, Non. Martii). deliberatione et consilio tractaturi.Nos autem ibi-

Innocentius episcopus servus servorum Dei il-

dem pro his et ad haec apecialiter constituti, proe-

lustri regi Anglia\salulem et apostolicam benedi- dictumpatremetarchiepiscopumnostrum devotum

B i»venimus,ut inhis qua3 injunctafuerant,licet gra
ctionem. Quoniam de regia celsitudine spem cer-
via viderentur, vestroe dispositionis imperio juxta
tam et fiduciam obtinemus ut Ecelesias et minis-
mandati formam et nostrae universitalis consilium
tros ecclesiasticos digne satagat honorare ipsos-
que suao defensionis et protectionis munimine obediret. Cum autem satis exacta deliberatione su-

confovere, regalem magnitudinem ad hoec libenti per his invicem tractaremus, quibusdam nostruni
scilicet, quibus rei gestao series plenius quam ipsi
animo apostolicis exhortationibus invitamus et
animum tuura ad ea volumus inducere per quoo archiepiscopo innotuerat, constauter asserentibus,

Regi regum.cujus propitiante gratia regni obtines multis etiam viris magnis et prudentibus et fide di-

dignitatem, diguis operibus valeas complacere ip- gnis idipsumassertiveprotestantibus,pariter adver-

siusque tibi conciliare favorem. Nos itaque pro timus religionem vestram ex suppressione veritatis
dilectis flliis nostris monachis Cantuariensis Ec-
multipliciter circumventam. Primo, quod cum ca-

clesioepreces appstolicas porrigimus, magniticen- pella,de qua agitur,de speciali indulgentia prao re-
tiam tuam rogamus, monemus et in Domino at- cordationis Urbani papae in honore beatorum mar-
tentius exhortamur quatenus ipsos et eorum Ec- tyrum Stephani et Thomae a bonao memorioo B.ar-

clesiam propensius habeas commendatos intuitu cbiepiscopo constructa fuerit, sicut eam beatus
precum nostrarumetob reverentiam mar- martvr Thomasplurimique ipsiusproedecessoresin
gloriosi G
tyris Christi Thomae.qui sanguine martyrii Cantu- honorem protomartyris Stephani praeconceperant
ariensem Ecclesiam illustravit, et a maligiiantium construendam.nec in litteris Urbani papoe,qu» de
propulsione defendas, et eis sua jura illibata slu- eadem capella demoliendadicuntur emanasse nec
deas et integra conservare. inpraoscriptis vestroesanctitatisapicibus^quneipsius
Datum Romao apud Sanctum Petrum, Non. Mar- Urbani papoe litteris maxime videntur deinnili,
tii, pontificatus nostri anno primo. praodicta indulgentia mentio facta fuit unde, nec
;

ipsius indulgentiae vigor per has vel illas videbatur

DLXXXI.
infirmari.Secundo,quod inclytaerecordationis Gre-
SUKFRAGANEORUM CA.NTUARIENSIS ECCLESI.E AD ISNO"
gorius papa indulsit (270) ut per litteras domini
CENTIUM PAPAM.
Urbani preedecessoris sui a tribus mensibus ante
Rescribunt in caasa capellx de Lamhee.
obitum sunm contra archiepiscopum B. et clericos
(269) Reverendo patsi etdomino Innocentiosum-
suos directas, nisi de novo mandato, minime pro-
mo pontifici suffraganei Cantuariensis Ecclesia?,
cederctur. Unde cum littera1 ejusdem Urbani per
salutem. Gratias agimus gratiae Largitori, qui suam
indulgentiam ejusdem Gregorii suspensoe fuerintet
fundans Ecclesiam supra petram, in Petro et per
nulla Clementis PaP» yel alterius P ost illum inhibi
eum in successoribus ejus fratres suos confirman- X)
tio super hoc innotuerit, nihil in apostolicoe prohi-
dos esse proedixit.Unde et cum de beatae recorda
essemus perturbati,
tionis Celestini papae III obitu
bitioniscontemptum circa praefatam capellam vide-
superveniens nuntius electionis vestroe nubilum
tur atlemptatum.Tertio, quod cum monachis Can-
luariensibus in causadictaprocedendi facultas non
nostrae tristitiae desiderabiliter screnavit.Non reli-
suppeteret, eo quod Urbani litteras Gregorii indul-
quit nos orphanos,qui pro patribus filios,qui loco
gentia suspendisset, interventu domini R. illustris
sanctorum suscitat Nazareos. Congratulamurgratiae
Dei, qui vos a primitivis adolescentiae motibus ita
regis Angliae et venerabilis W. Rothomagensis ar-

erudivit et informavit ad tantae mysterium dignita- chiepiscopi, necnon Dunelmensis,Wintoniensis,

et
Saresberiensis.Conventrensis, Rossensis episcopo-
tis, ut Ecclesiae incolumitas tota post Deum de ve-
strae potestatis auctoritate rum,etcancellariiAnglioe tuncEliensis electi,iisdem
pendeat et quoe in aliqui-

(268) Hic aliquid deesse videtur. (270) Vide cap. Quoniam ad cpiscoporum, De res-
(269) Vide supra epist. 43','. criptis, in secunda Collectione.
533 PONTIFICATUS ANNO I, CHRISTI 1198. 534

monachis instantibus in oapitulo domino et illustri A. episcopi, quam etiam laici, auctoritate Jicecesaiii
Regi Anglim et abbate Cisterciensi multisque aliis episcopi possint ecclesiam conventualem in suo
et magnis prassentibus recitata, super hrec ita con- construere fundo. Vos igitur, pater in Christo cha-
venit.ut capella quno prope murosCantuariaa fabri- rissime, quod super hoc expedire videritis, veritate
cata fuit in locum remotiorem, quemcunque dele- cognita disponatis : quia quod sta-
scituri profecto
gissetarchiepiscopus, sine subsecutura reclamatio- tuerilisdominus archiepiscopus et nos debito et
ne libere transferretur.Sed et iidem monachi omni- devoto exsequemur affectu. Quod si sanctitati ve-
bus aliis querelis spontanea voluntate renuntiave- straatestimonium nostrum videaturminus sufficere
runt seque dispositioni archiepiscopi sui per omnia ad fidem, placeat vobis pleniorem hujus veritatis
subjecerunt et, sicut a quibusdam fratrum nostro-
; inquisitionem aliis quos elegeritis demandare,
rumaudivimus,archiepiscopusetmonachisui se in- quorum relatione vestra sublimitas edocta, quod
vicemin pacis osculo receperunt.Quarto, quod cum Altissimo magis placere noveril,diffiniendo decer-
bonun memoriaj Celestino papro processus totius nat.
negotii innotuisset.proefato archiepiscopo nostro de DLXXXII.
prfedicta capella et praebendis ejus ad indemnitatem ABBATUU CISTERCIENSIUM REGNI ANGLI.E AD PAPAM.
CantuariensisEcclesiffiliberedisponendifacultatem De eodem aryumento.
indulsit et sic statum capellai confirmavit. Undc
g
Reverendo domino et patri Innocentio Dei gratia
postmodum memoratis archiepiscopo et monachis summo pontifici,suao sanctitatis filii et servi devo-
super eadem dispositione tractatum habentibus, tissimi, E. Rievallis, R. de Boxeleia, I. de Forda,
unauimi assensu complacuit per nuntios utriusque B. de Straford, W. de Ponte Roberti, H. de Stan-
partis ad sedem apostolicam destinandos sedisip-
lege etW. de Basinguvas abbates totusque Cister-
sius consilium super hoc expetere et exspectare,ar-
ciensium abbatum de Anglia conventus, salutem
chiepiscopo id consilio domini papm committente, debitam cum humili subjectione, reverentiam et
ut inejusessetdispositione sub quibus cautionibus,
obedientiam.Cum sacrosancta Romana Ecclesia,cui
manente capella, Cantuariensis Ecclesiae providere-
Domino disponente praeestis, mater sit omuium
tur indemnitati. Nuntiorum autem praadictorum Ecclesiarum in Christo, in multiplicandis eis,enu-
iterduo demonachis Cantuariensibus pravenientes triendis ac defendendis materna charitate atque se-
praiter conscientiam vel archiepiscopi velprioris et dulitate uti consuevit, et sic de adultajam sobole
conventus, sicut idem conventus in capitulo super gralulari,ut novam quotidie procurare noii desinat.
hoc requisitus viva voce protestatus est, a clau- Quod si in tot filiis ejus duo aliqui se in utero ipsius
stro clanculorecedentes,etob hoc ab archiepiscopo aliquando collidunt, materna gravitate atque pru-
p
non immerito secundum regularem disciplinam denlia litem hanc dirimere novit et in id ipsum re-
sententia sunt excommunicationis innodati; qui ta- ducere dissidentes, ne et ipsi ab invicem consu-
cita veritate vel egressus eorum vel sententiae quain mantur et ipsa utroque orbetur filio una die. Ilinc
juste super hoc exceperant,iidem eorum quoe supra est quod pro beati Thoma) martyris Ecclesia, quaa
meminimus litteras praedictasad ipsum archiepis- ac si recens purpura totam vestit et ornat Eccle-
copumetnosimpetraverunt.Hisrationibuscumuni- siam Dei, quanta possumus gemituum ac precum
versitati nostra videretur esse juri consentaneum profusione paterna viscera pulsamus, ut converta-
vestraaque paternitati placiturum litterarum exsecu» mini aliquatenus, et clenientius aliquid cogitetis
tioni supersederi, donec super rei veritate vestra super eam.Securis enim apostolica jam ad radicem
instrueretur religio ; dictus eliam archiepiscopus, plantationisliujusnovella3,quodgementesdicimus,
ne quid mansuetudinis et humilitatis omitteret,ex posita est. Sed si terram non occupat, si fructum
abundanti tam perso quam pernos instanter obtu- facit, si denique fruclum plurimum, securim ve-
lit ut de electis quos monachi Cantuarienses vellent stram vel ad modicuni suspendi humiliter sup-
episcopis vel cujuscunque ordinis viris religiosis de plicamus. Sane non sine nutu divinae dis-
omnibus quae praecesserant et de hujus mandati pensationis beatus martyr in loco nativitatis
exsecutioneaccelerandaveldiffereiida,eorumpare- D suas memoriam sibi elegisse videlur ;
prajsertim
ret arbitrio.Monachis autem hajc volunlarie magis cum diffmitione regum ac principum.cum consilio
quam juste recusanlibus, praemissis moti rationi- Episcoporum ac totiuscleri, cum denique exsulta-
bus ipsum archiepiscopum ad hoc induximus, ut lione universai terra fundata, ipsorum etiam mo-
ipse interim subsistente,de solita sedis apostolicaa nachorum Cantuariensium,quo3cunque ipsi vestriB
clementia confulentes,totum negotium ad vestrani majestati suggesserint, solemnem in audientia pu-
excellentiam referremus supplicantes attentius ut
; blica gratiam et assensum meruent. Denique si
ita super hoc vestra disponat prudentia, ne inter monachis illis contra proelatum suum talem tan-
regnum et sacerdotium in Anglia jam orta dissen- tumque pradatum ad lam pium opus demoliendum
sio invalescat. Turbati sunt enim vehementer ex res ad vota cesserit,nunquid nos deinceps tam per-
hoc mandato rex et regni magnates, eo quod jure niciosi virus exempli omnem coe tum religiosorum in-
canonico videaturlicitum et hactenus consuetudine ficiet et cornua increscent omnibus inhobedientia)

Anglicana obtentum, ut tam archiepiscopi quain filiis, ut levi occasione insurgant et impingant in
533 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. I. o36
parentes suos? Omnis jam domus rupto pacls et A sua et gloriai beati martyris pia semulatio et totius
obedientiae vinculo desolabitur ;et ubi tanti aucto- Anglia! communia vota suffragantur. Unum est
ritas mali convalucrit,unusquisquc vorabit carncm quod precibus nos in com-
nostris adjicimus.ut si
bracbii sui.Quidque ad loci bujus venerationem eum menclalione unius aUeriusve personas limore seu
heati martyris illustri gloria praeclara sui merita gratia excessisse timetis,consulere dignemini testi-
fundatoris accedunt, qui de nostro grege ad tanti monium universas terra;, et eos,si placet,pra3cipue
officii cultum assumptus, magni illius mensuram qui de nigro sunt ordine, cum in bis utique non
gradus, ut mundus testis est, glorifice adimplevit debeant esse de jure suspecti ; et invenietis nos
nibilominus bumilitate
et in priori et in multa om- servos vestros fideles in omnibus partibus parcius
nium admiratione perseveravit. Et vir quidem ille fuisse locutos. Valeat in Domino sancta paternitas
et vita venerabilis et doctrina incomparabilis et vestra.
signis illustris,omnibus inter seetmonachos suos DLXXXIII.
illos solemniter consopitis, peregre consummatus MONACHORUM ECCLESIvE CANTUARIENSIS AD PAPAM.
est, Christiana) fidei pietati tam pretiosa morle Expoiuml afflictiones suas.
quam eximia testimonium reddens. Non mo-
vita (271) Innocentio Dei gratia summo pontificicon-
veat, quaesumus, sanctitatem vestram livor isto- ventus Cantuariensis Ecclesia3, salutem. Multa ct
I!
rum, nec post fata quiescens, quibus ignoscat diversa, imo et qusedam sibi adversa sanclitati ve-
Deus; quod quem vivum inexorabiliter sunt perse- strasquandoque significamus quia talia sunt qua>
:

cuti, et veteres post mortem inimicitias in operum nos premunt. Sed in hoc confundimur quod ea
ejus reliquiis demoliendis dissimulare non possunt. quai vere fiunt et non scribuntur, dum loquimur,
Reverendo proinde successori ejus domino nostro dum auditis, forte in contrarium mutata sunt :

nunc Cantuariensi archiepiscopo,contraquempra>- adeo non simpliciter operantur qui nos affligunt,
fati monachi suum levavere calcaneum, etiamsi ut vel ita apud vos de mendacio non possint ar-
ora humana tacuerint,opera ejus testimonium per- guere,velquodunoaliquo non pra3valent,multisnos
bibent de illo,cum luceant prorsus omnibus quiin possint vulneribus immutare;unde et modo feriunt,
domo sunt. In viis ambulat gloriosorum prtedeces- modo ictum suspcndunt et iterum,antequam scissa
sorum suorum ;
qui, si veteres et novi revolvuntur cocant.repercutiunt. Eapropter non levitati, qua>-
annales, similia a suis monacbis pertulisse inve- sumus, imputetis quod diversa vel sibi dissona
nientur. Judicem eum esse incorruptissimum.per- nuntiamus,qui utique majestati veslras decrevimus
sonarum prorsus et munerum acceptione deducta, non mentiri, sed nec omnia suggerere qua> pati-
nemo est in regno Anglicano qui dubitet. Benedi- mur in veritate. Nunc autem quia substantia spei
ctioproinde parvulorum pauperum, pusillorum ac G nostra> apud vos est et casus urget quem silere non
viduarum super eum continua ac copiosa descendit. possumus,sanclitati vestra; significandum duximus
Religiosi omnes non dominum eum vel judicem, quod omnibus possessionibus nostris quasi de
sed patrem inveniunt et advocatum.In camera ejus regis mandato jam tertio spoliati sumus postquam
non solum adcolloquium,sed passim et indifferen- ad audientiam vestram confugimus jus nostrum
ter ad hospitii gratiam suscipit eos. De conseientia sub judicio vestro postulare, nullius delicti nobis
denique bonaconstans ei atque fidele testimonium conscii, nisi quod in causa ecclesiastica jus nobis
perhibemus, quia ipse est unica ac potentissima dici petimus ab eo cui commissa est sollicitudo
Ecclesiie Anglicanas columna.Qui sicut in omnibus omnium Ecclesiarum. Itaque, sanctissime pater et
causis suis, ita et in hac tantam exhibuit patien- domine, si quid potestis, adjuvate nos. Omnia
tiam, lenitatem atque modestiam, quanta nec nos enim potestis pro justitia, sicut Apostolus de se
scripto ad praesens concipere possumus, et illi vo- Nos autem pauperes Christi non rerum mo-
ait.

bis plenius poterunt enarrare qui a latere ejus ad menta sumus pro quibus debeat dignatio vestra
vos missi, ore ad os vobis loqui merebuntur. Sed cum principibus dimicare.Sed officii vestri,si pla-
de patientia ejus illi semper ad impatientiam cre- cet, memores estote ; et sicut egregie Deo inspi-
scunt et lenitate ejus atque modeslia abutenles
: Q rante ccepistis, ipso adjuvante specialis filia> ve-
contumaciores atque immitiores efficiuntur in dies. strro Cantuariensis Ecclesiaa miserias amovete. Va-
Cadat ergo in conspectu vestro universitatis no- leat et vigeat in Christo semper sanctitas vestra,
stra humilis supplicatio, ut respondeat ei hodie ut per eum nostra deleatur miseria. Amen.
ante vestrum justitia sua, cui tot et tanla merila

il) Huic epistolas respondet pontifex epistola 43G.

537 PONTIFICATUS ANNO
INNOGENTII
ROMANI PONTIFICIS
REGESTORUM SIVE EPISTOLARUM
LIBER PRIMUS
PONTIFICATUS ANNO
I.
CLERO, CONSULIBUS, ET POPULO VITERDIE.N.
Dc persecutione ct pcena haereticorum.
(Laterani, vm Kal. April.)
(1) Vergentis in senium saoculi corruptelam non so-
luni sapiunt elementa corrupta, sed etiam dignis-
sima creaturarum ad imaginem et similitudinem
condita Conditoris, prrelata privilegio dignitatis vo-
lucribus cceli et bestiis universaB terroe testatur;
nec tantum eo quasi deficiente jam deficit,
inflcit et inflcitur scabra ruhigine vetustatis. Peccat
enim ad extremum homo miserrimus; et qui non
potuit in sui et mundi creatione in paradiso consi-
stere, circa sui etorbis dissolutionemdegenerat et
pretii suob redemptionis circa fines ssculorum
oblitus, dum variis ac vanis quaastionum se nexibus
ingerit seipsum laqueis suae fraudis innectit et
(2),
incidit in foveam quam paravit. Ecce etenim ini-
mico homine messi Dominicae superseminante se-
men iniquum, segetes in zizania pullulant vel po-
tius polluuntur, trilicum arescitet evanescit
leas, in flore tinea et vulpes in fructu demoliri vi-
neam Domini moliuntur. Nova siquidem sub Novo
Testamento Achor progenies ex spoliis Jericho Iin-
gulamaureampalliolumquefuratur, et Abiron, Da-
than et Core soboles detestanda, novis thuribulis
fermentatum thymiama novis volunt altaribus ado-
lere, dum nox nocti scientiam indicat, dum ca;cus
pracbet ca?co ducatum, dum ha;reses pullulant et
quemdivinosreddit haereditatis expertem, suaecon-
stituit hoereticus hojresis etdamnationis haeredem.
Hi sunt caupones, qui aquam vino commiscent et
virus dracoms in aureo calice Babylonis propinant,
haiientes, secundum Apostolum, speciem pietatis,
virtutem autem ejus penitus abnegantes. Licetau-
tem contra vulpes hujusmodi parvulas,species qui-
dem habentes diversas, sedcaudas adinvicem colli-
gatas, quia de vanitate conveniunt in idipsum, di-
versapraedecessorumnostrorumtemporibusemana-
verint instituta, nondum tamen usque adeo pestis
(1) Cap. Vergentis, De haereticis.
II, CHRISTI 1199. 538
III
II, CHIUSTI 1999
A poluit mortificari mortifera, quin sicut canceram-
plius serperet in occulto et jamin aperto suaj virus
iniquitatis effundat, dum palliata specie religionis
etmultos decipit simplicesetquosdam seducitastu-
tos faclus magister erroris, qui non fuerat disci-
;
pulus veritatis. Ne autem nos, qui licetcircahoram
undecimam inter operarios imo verius superope-
rariosvineaiDomini Sabaoth sumus aPatrefamilias
evangelico deputati, et quibus ex officio pastorali
sed et sunt oves ChristicommissaB, nec capere vulpes de-
molientes vineam Domini nec arcere luposabovi-
bus videamur, et ob hoc merito vocari possimus
canes muti non valentes latrare, ac perdamur cum
malis agricolis et mercenario comparemur contra :
defensores, receptatores, fautores et credentes hae-
reticorum aliquid severius duximus statuendum;
B nt qui per se ad viam rectitudinis revocari non pos-
sunt, in suis saltem defensoribus, receptatoribus et
fautoribus ac etiam credentibus confundantur ; et
cum s e omnibus evitari, reconciliari
viderint ab
inpa- desiderent omnium unitati. De communi ergo fra-
trum nostrorum consilio, assensu quoque archiepi-
scoporum et episcoporum apud sedem apostolicam
existentiiim,districtiusinhibemusnequish;creticos
receptare quomodolibet vel defendere,aut ipsis fa-
vere vel credere quoquomodo prrcsumat ;
proesenti
decreto firmiterstatuentesut, siquis aliquidhorum
facere forte praesumpserit, nisi primo secundove
corumonitusasuasuperhoccuraveritpro?sumptione
cessare, ipsojure sitfactus infamis nec ad publica
officia vel consilia civitatum nec ad eligendos ali-
C quos ad hujusmodi nec ad testimonium admittatur.
Sit etiam intestabilis nec ad hasreditatis successio-
nem accedat. Nullus proeterea ipsi cogatur super
quocunque nego tio respondere. Quod si forsan judex
exstiterit,ejus sententianullam obtineat firmitatem
nec causoo aliquai ad ejus audientiam perferantur.
Si fuerit advocatus, ejus patrocinium nullatcnus
admittatur. Si tabellio, instrumenta confecta per
ipsum nullius penitus sint momenti, sed cum au-
(•2) In tertia Collect. additur, el ingestit.
539 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 540

ctore damnato damnentur. ln sirailibus etiam idem A Datum Laterani, n Idus Martii.
pracipirnus observari. Si vero clericus fuerit, ab III.
omniofficio et beneficiodeponatur; ut in quo major
_
GUID. ARBATIMONASTERU SANCT.E MARI.E DE LUNDORS
esf culpa. gravior exerceatur vindicta. Si quis au
EJCSQUE FRATRIBU3 TA« PR.ESENTIlilS QUAM FDTU-
tem tales, postquam ab Ecclesia fuerint denotati, RIS. REfiULAREM VITAM PR0FESSIS I.N PERPETDUM.
contempserit evitare, anathematis se noverit sen-
De confirmationc privilegiorum.
tentiam incurrisse. In terris vero temporali nostrae
jurisdictioni subjectis.bonaeorum statuimus publi- (Laterani, xm Kal. Aprilis.)

cari. Et in aliis idem fieri prwcipimus per polestates Religiosamvitam eligentibus,etc. usqueadverbum
et principes saeculares ;
quos ad id exsequendum, ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Be-
si forte negligentesexstiterint.percensuram eccle- nedicti regulam in eodem monasterio, etc. usque ad
siasticam appellatione postposita compelli volumus rcrlum vocabulis. Locum ipsum in quo pra?fatum
et mandamus. Nec ad eos bona ipsorum ulterius nionasterium a dilecto filionohili viro Davidcomite
revertantur, nisi eis adcor redeuntibus et abnegan- fratre charissimi in Christo filii nostriW. illustris
tibushareticorumconsortiumaliquisvolueritmise- Seotia? regis constructum est, cum omnibus perti-
reri ; ut temporalis saltem pcena corripiat, quem o nentiis suis,per suas rectas divisas, et liheram cu
13
spiritualis non corrigit disciplina. Cum enim, se- riam m terra vestra et firmam pacem infradivisas
cundum legitimas sancliones, reisla?sa? niaje^tatis ipsius villa? de Lundors, sicut charta dicticomitis
punitis capite, bona confiscentur ipsorum, eorum protestatur; ecclesiam quoque ejusdem vilke de
filiis vita solummodo ex misericordia conservata ;
Lundors cumomnibuspertinentiis suis, scilicetca-
quanto magis. qui, aberrantes in fide Deum Dei pellas de Bundamor et terram ad prasdictam eccle-
Filium (3) Jesum Chrisfum offendunt, a capiteno- siam pertinentem, per suas rectas divisas, et alias
stro, quod estChristus, ecclesiastica debent distri- terras in eadem villa, sicut in chartaejusdem comi-
ctione praecidi, et bonis temporalibus spoliari,cum tis continetur; insulam qua? vocatur Redinche et

longe sitgravius a?ternam quamfemporalemla?dere piscarias in They, juxta pra?nominatani insulam ;

majestatem. Nec hujusmodi severitatis censuram molendinum de Lundors, cum omni secta sua et
orthodoxorum etiam exha?redatio filiorum, quasi multura ecclesiam quoque de Dundee cum omnibus
;

cujusdam miserationis praiextu, dehet ullatenus pertinentiis suis, et terram ad eamdem ecclesiam
impedire, cum in mulfis casibus etiam secundum pertinentem, et unum tofluin in burgo de Dundee
divinum judicium filii pro patrihus temporaliter liberum et quietum ab omni servitio et exactione;
puniantur, et juxtacanonicassanctionesquandoqu et nnam carrucafam terrae in villa de Neutile et in ;

feraturultio non solum in aucfores scelerum.sed et ^ villa de Pert ferram qua? vocatur insula ultraMi-
1
-

in progeniem damnatorum. Decernimus ergo, etc, neth Fintreth per suas reclas divisas cum omnibus
nostra? inhihitionis et consfitutionis, etc. pertinentiis suis. Ecclesiam ejusdem villa? cum per-

Datum Laterani, vm Kal. Aprilis, pontificatus tinentiis suis. In Garviah, Lethgavel et Malind cum

nostri anno secundo. omnibus pertinentiis suis per suas recfas divisas ;

ecclesiam de Rofchethcumcapellis suis, scilicetln-

II.
MELFIENSl EPISC0P0.
Vt sponsalia intcr impubcres contracla, si pubercs
facti consenserint, consununcntur.
(Laterani n Id. Martii.)
Aliquo dubitationis scrnpulo emergenfe, ea qum
incerta videntur sancti Patres ad sedis apostolica?
decreveruntoraculumperferenda.Quorumsiquidem
vestigialaudabiliterimitatus, anobis inquirere stu-
duisti utxum inter duos parochianos tuos matri-
^ et unumplenarium toftum in burgo de Inverurin 1
moniumquod, puella probante infranubilesannos
se ductam a viro fuisse, de consilio dilecti filii no-
stri P. sancta? Maria? in Via Lata diaconi cardinalis,
tunc apostolica? sedislegati, perdivortii sententiam
diremisti, possisredintegrare licenter, cum eadem
puella jam nubilem a?tatem attingens consensum
adhibeat et nullus ex eis ad alia vota se duxerit
franferendum. Ad quod tibi taliter respondemus,
quod nisi aliam causam ratiouabilem intervenire
cognoveris, securus ad copulam ipsius matrimonii
tibi patet absque aliqua ha?sitatione processus.
verurin et Munchpgin et aliis pertinentiis suis ; ec-
clesiam de Durnah, ecclesiamdePrame, ecclesiam
de Rathmuriel, ecclesiam de Inchemabanin, eccle-
siam de Culsamuel. In episcopatu Lincolnien. eccle-
siam de Cuningrone, ecclesiam de Wssinden. In
episcopatu de Stratheren, ecclesiam de Mothel, ec-
clesiam de Chelalcmund cum capellis pra?dictarum
ecclesiarum et terris et decimis ac omnibus earum
pertinentiisadpropriosususmonachorumconcessis
berum et quietnm ah omni servitio et exactione. De-
cimas omnes quas habetis in terra pra?dicti comitis
et exfra. Ex donatione quoque regis Scotin? unum
plenarinm toftum in burgo de Berwic. et aliud ple-
narium toftum in burgodeStnvelin, plenarium lof-
tum in burgo de Carcl, plenarium loftum in burgo
de Perfh, plenarium toftum in burgo de Forfar,
plenarium toftum inburgo de Munros et unum ple-
narium toftum in burgo de Aberdeen,et terramunam
in villa de Perth. in libero burgagio. Sanenovalium
vestrorum efc. Prohibemus insuper uf nnlli, etc.

(3) In tertia Colleci. Domini Dei Fil.

541 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1H
Cum autera generale interdictum, etc.Chrismave- A sentiam nostramrevertensnobisetfratribusnostris
ro, etc.Sepulturam pr;eterea,etc. Prohibemus in- viva voce plenius intimavit. Ut igitur laudabile fide-
super ut iufra fines,etc. Adhaec etiam inhibemusne litatisvestraeprincipiuuifinislaudabilitersubsequa-
quis in vos,etc, Obeuntc vero te, etc. Deccrnimus tur, rogamus discrelionem vestram, monemus et
ergo, etc. Salva sedis apostoliere auctoritate et dioe- exhortamur in Domino, ac per apostolica scripta
cesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur, etc. vobis mandamus quatenus in incepta fortitudine
Datum Laterani per manum Rainaldi domini persistentes ac revocandas civitates praedictas ad
papa; notarii,cancellarii vicem agentis,xiu Kalend. nostri fidelitatem dominii detis operam efficacem,
Aprilis, indictione i. incaruationis DominicaB anno ut cum tota Marchia, dante Domino,fuerit in fide-
1198, pont. vero domini Innocentii Papaj anno
III litate sedis apostolicae solidata,ipsius promissionis
secundo. [Legendum, Indict. n, incarn. Dom. anno proosidio etnostra protectione loetetur.Nos enimad
1199.] honorem totius Marchia; ac civitatis vestrro pro-

IV.
fectum, dante Domino, efficaciter intendemus.

CONSUXIBUS ET P0PUL0 ESIMS.

Datum Laterani xvi Kal.Aprilis,pont. nostri anno
seeundo.
17 in reducenda Marohia ad obedientiam pontificis
diHgenter laborent. Q V.
(Lalerani, xvi Kal. Aprilis.) R. EPI3COPO S. ANDRE/E.
Cum apostolica: sedis jurisdictio spiritualis nullis Nisi intra tempus juris Ecclcsiarum patroni prsesen-
terrainis coarctetur, imo super gentes et regna sor- tent, devolvitur ad supcriorem.
tita sit potestatera,in multis etiara per Dei gratiam (Laterani, vi Kal. Martii.)
ejus extenditur jurisdictio temporalis ;
quaa, licet (4) Sicut nobis tuafraternitas intimavit.monachi
aliquaudovisafueritpropterquorumdamviolentiam quidam et canonici regulares, Ecclesias qure ad eo-
coarctari, nunc tamen eo faciente nobiscurasignum rum pisesentationem pertinent, in tuo episcopatu
in bonum qui iraperat ventis et mari et facit tran- habentes propriis usibus deputare nituntur nec ibi
quillum, qui deponit potentes et exaltat humiles, vulunt ad eas, cum vacaverint, personas idoneas
violentia per seipsum [f. perversorum[ hurailiata, pra3sentare, quin potius occasione concessionis
redit in potentatum antiquum etdediein diemam- quorumdam episcoporum vicarios in eis pro sua in-
plius dilatatur non homine pugnante pro nobis,
; stituunt etdestituuntvoluntatc,admissos itapensio-
sed Deo potius respiciente humilitatera nostramet nibus onerantes quod nec ecclesiis competenter
violentiam ab Ecclesia repellente. Ecce etenim per possunt prai paupertate nimia deservirc nec epis-
Dei gratiam ad fidelitatem EcclesiaB cum Perusin. copo in episcopalibus respondere nec hospitalita-
p
Tudertin.Castellan.etaliisadjacentibus civitatibus, tem, sicut convenit, transeuntibus impertiri. No-
munilionibus et castellisducatus rediitSpoletanus, lenles autem ut status Ecclesiarum debitus et an-
et magna pars Thusciai qua> in nostris privilegiis tiquus per alicujus insolentiam subvertatur, fra-
continetur.Ecce etenim universa fere Marchia,pr:e- ternitati tuas per apostolica scripta raandamus qua-
ter Camarinen. et Esculau. civitates, quas tamen tenus, nisi a jurisdictione tua exemptce sint eccle-
speramus in proximo redituras.facienteDominoac sire supradicta-^pra^missos excessus studeas ratio-
vestro studio procuranto, devote rediit ad fidelita- nabiliter emendare ; et nisi prajfata) personce infra
tem Keclesire ac fideliter per Dei gratiam in ipsius tempus in Lateranensi concilio constitutum ad Ec-
devotione persistit ; qus vere per se dicere potest: clesias vacantes tibi personas idoneas prassentave-
Jugum meum suave est, et onus meum leve (Matth. rint, ex tunc tibi liceat, appellatione remota, in
xi, 29), jugum sane quod juvat, et onus quod non eisdem ordinare rectores.qui eis et prreesse nove"
onerat, sed honorat jugum etiam quod inexperti
; rint et prodesse ita quod ex hoc nullum patronis
;

fortiter diligunt et experti fortius concupiscunt ;

in posterum prrejudicium generetur.
onus quod nescit sarcinam gravitatis,sed exonerat Datura Lalerani, vi Kal. Martii, pont.nostri anno
potius oneratos.Nos itaque studium et sollicitudi- secundo.
nem vestram sollicitius attendentes, universitati TJ VI.
vestrrecopiosasgratiarumexsolvimusactiones.quod R. EPISCOPO S. ANDRE.E.
quamcitius seobtulerit opportunitas,ad fidelitatem
Crescente numero parochianorum, novam licet ex-
sedis apostolicae matris vestraj humiliter rediistis et struere Ecclesiam.
alios ad dominium Ecclesifo revocandos di lectis filiis (Laterani, iv Non. Martii.)
nostris C. tituli Sancti Laurentii in Lucina etl tituli cum in pa-
Sicut nobis tua fraternitas intimavit,
Sanctre Priscsepresbyteris cardinalibus, tunc apos- rochiasancti Andreropauci homines antiquitusfue-
tolicre sedis legatis.quos ad partes vestras circa no- rintetrari habitatores,unicam tantum matricem et
primordia destinavimus,astitistis vi-
vitatis nostrre parochialemecclesiam devotiosibi fidelium fabrica-
riliteretpotenternecpersonisnec rebus parcentes, vit.Nunc antem, divina gratia faciente,usqne adeo
sicut evidentius operisevidentiamanifestatetnuper multitudo excrevit in eadem parochia populorum,
dictus Sanctas Prisca; presbyter cardinalis ad pra;- quod ad animarum evitanda pericula, quae ibidem
(4) Cap. Sicut, De supplenda negligentia praelator.
343 1NNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 544
proponunlur saepius imminere,alia sit ecclesia ne- A sit credita pastoralis, sic ad eorum statum nos de-
cessario construenda. Cum itaque damnis rerum cet aciem apostolicai provisionis extendere, ut et
temporalium sint animarum pericula praaferenda, obviemus iniquorum et eorum [f.aliorum]
violentiaj
qua indubitatam fuluciam ob-
fraternitati turc, de necessitatibus consulamus. Accepimus siquidem,
tinemus, committimus, qualiter sit super bis quSe venerabili fratre nostro Cenetensi episcopo inti-
pramisimus procedendum ut si utililati fidelium
:
mante, quod ecclesia Ceneten. et villa in planilie
noveris expedire, Ueum habens praa oculis, sine sunt fundatse quas propter loci debilitatem et ra-
;

contradictione cujuslibet novam valeas ecclesiam ritatem inhabilantium, ab iniquorum incursihus

fabricare ;
provisurus attentius, ut concessa tibi tueri non potest.imo usque adeo incursui expositaj
non abutaris licentia ; ne forte privilegium me- sunt hostili, ut nuper villa eadem a Tervisinis de-
rearis amittere, si permissa tibi abusus fueris po- structafuerit,etecclesia cathedralis cum aliis dua-
testate. bus combusta, altaria diruta et dejecta, nec licuit
Datum Lalerani, iv Nonas Martii. relinqui reliquias in solo, altaribus desolatis, nec
VII. meruerunt esse Tervisinorum reliquia; reliqui;u
MATTH.EO CENETENSI EPISCOPO. martyrum etsanctorum. Ut igitur uno et eodem
Ne feuda et res Ecclesiw aliencntur ahsque cxremo- g remedio et malignis malignandi tollamus materiam
niisjuris. et eidem ecclesia? in necessitatibus consulamus,
(Laterani, x Kal. Aprilis.) cum idem episcopusecclesiam ipsam veladcastrum
(5) Qua> in Ecclesiarum et ecclesiasticorum viro- Ceneclan, quod populosum dicitur et munitum, vcl
rum praejudicium altentatur firmitalem sortiri non ad aliam partem ejusdem villae tutiorem de licentia
decet,sedad Ecclesiarum indemnitatem debent po- nostra transferre disponat, fraternitati vestras per
tius infirmari.Sanepervenitad audientiam nostram apostolica scripta mandamus quatenus accedentes
quod Tervisin. et coneglanen. constituendi sibi (0), ail locum, in castro praidicto, vel in eadem villa
et utinam sibi tantum.jurisdiclionem temere usur- Ccnete in loco magismunito,prout utililati ejusdem
pantes, impietatem palliaut sub nomine pietatis et ecclesiae magis viderilisexpedire,auctoritate nostra
dum quibusdam ex alieno gratiam exhibere nitun- suffulti, cum id vobis ex vestra non liceat, transfe-
tur, Ecclesiis snnt et viris ecclesiasticis onerosi. rendi sedem et fundandi eamdem ecclesiam episco-
Constituerunt siquidem, sicut acccepimus, quod si po memorato,sublato appellationis obstaculo,con-
quis se ad inopiam vergere probabiliterallegaverit, cedatis liberam facultatem.
alienandi feudum quod ab Ecclesia vel aliis tenet, Datum Laterani, v:u Kalend. Aprilis,pont. nostri
per officiales ad hoc a Tervisinis civibus et Cone- anno secundo.
glanen deputatos liberam habeant facultatem nec G IX.
emptor priori teneatur domino respondere, nisi ILLUSTRI MIRAMOLINO REGI MARROCHETAN. ET SUDDITIS
tantummodo in sexta parte pretii, quam ipsi, si re- EJUS, AD VERITATIS NOTITIAM PERVENIRE, AC IN EA
cipere voluerit,exhibebit ;ex quo ecclesiaslicanon
SALUDRITER PERMANERE.
modicum jura lajduntur. Volentes igitur Ecclesia- Significatur institutio facta super redcmptione cap-
rum indemnitati consulere et hujusmodi gravami- tivorum paganorum a Christianis ct Christianorum
nibusprovidere, constitutionem hujusmodi etven- a paganis.

ditionesfeudorum ecclesiasticorumfactassine legi- (Laterani, vm Id Martii.)

timo ecclesiaslicarum personarum assensu, occa-
sione constitutionis imo verius destitutionis vel de-
struetionisistius,prasentium auctoritate cassamus
et vires decernimus non habere. Nulli ergo, etc.
hanc paginam nostraa cassationis, etc.
Datum Laterani, x Kalend. Aprilis.
VIII.
AQUILEGIEN. PATRIARCII.E, ET EPISCOPO FEP.nAP.IEN.
VI curam et instaur.ationem Cenctensis Ecclesise
ctoritate apostolica suscipiant.
(Laterani, vm Kal. Aprilis.)
Utilitas etnecessitas dispensationeminducunt
repentini casus, etsi non nova, non tamen
remedianos excogitare compellunt. Sane cum apo-
stolica sedes super universis Ecclesiisnon
sed divini munerislargitatemagisterium susceperit
et primatum et nobis, licet immeritis, ad ipsius
regimen evocatis,super cunctis fidelibus sollicitudo
Inter opera misericordiaj, qua? Jesus Christus
Dominus noster fidelibus suis in Evangelio com-
mendavit, non minimum locum obtinet redemptio
captivorum. Unde personis illis quae circa talia
occupanturfavoremdebemusapostolicumimpertiri
Sane viri quidam,de quorum existunt numero pras-
sentiumportitores,nuper divinitus inflammati, re-
r\ gulam et ordinem (7) invenerunt, per cujus insti-
tuta tertiam partem proventuum omnium quos vel
au-
nunc habent vel in futurum poterunt obtinere in
redemptionem debent expendere captivorum,et ut
et melius valeant suum propositum adimplere, cum
usitata s»pe facilius per commutationem quam per re-
demptionem de caplivitatis ergastulo valeantlibe-
humanj rari,ut paganos caplivos aChristianis redimantest
concessum, quos pro liberandis Christianis de-
beant commulare. Cacterum quoniam opera quffl
praimisimus et Christianis expediunt et paganis,

(3) Cap. Qux in Ecclesiarum, De Constitut. (7) Vide supra lib. 1, epist. 481.
(6) In tertia Collect. additur legem.
 .

o45 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 546

hujusmodi vobis dusimus per apost. litteras inti- \ XII.

manda. Inspiret autem vobis ille qui via, veritas MARTINO PRIOBI ET FRATRIBCS CAMALDOLEN.
est et vita, ut agnita veritate, quse Qhristus est, ad Quadraginta annorum posscssio valet.
eam venire quantocius festinetis. (Laterani, vi Id Martii.)
Datum Laterani, vui Idus Martii, pont. nostri Postulastis nuper a nobis ut eremo Camaldu-
anno secundo. ipsam spectantibus super
lensi et Ecclesiis aliis ad

X. decimis et possesionibus, quas per annos quadra-

CAPITCLO XANTONEN. ginta pacifice possederunt, paterna vellemus in

Confirmallur constitutio de quadragenario numero posterum sollicitudine providere, quatenus nullius

canonicorum temeritas possitpossessionem eorum quae praemi-
(Laterani, vi Kal. Aprilis.) simusimpedire. >"os igitur volentes justis petitio-
Constitutionibus qua1 in Ecclesiis factas canonicis nibus vestris favorem apostolicum impertiri, distri-
ctius auctoritate praesentium inhibemus ne vos vel
non obviant institutis, cum ab apostolica sede suae
robur confirmationis exspectant, favorem apostoli- Ecclesias vestras super illis quaB bona fide per
cum libentius impertimur; ut ea qua3 pro ipsarum anaos quadraginta continue possedistis aliquis
utilitatibusordinanturinconvulsamaneantfirmita- pra?sumat de C8etero molestare Nnlli ergo, etc
B - ,

te, et quffl stabilita ratio comitatur aliquorum teme- nostrae prohibitionis, etc,

ritas non infirmet. Eapropter, dilecti in Domino Datum Laterani, vi Idus Martii, pontificatus
filii, vestris justis postulationibus grato concur- nostri anno secundo.
rentes assensu, institutionem quam de quadrage- XIII.
nario canonicorum numero cum assensu venerab. MCTINEN. EPISCOPO.
fratris nostri episcopi vestri, consentiente etassis- Temerarix appellationes non sunt recipiendse.
tantebonaememoriaeW. archiepiscopo Burdegalen- (Laterani, vn ld Martii.)
si et piae recordationis Henrico quodam Albanensi Benignitate juris plurimi hodie abutentes, in sui
episcopo tunc apostolicae sedis legato approbante erroris defensionem assumunt quod in gravaminum
idipsum, in Ecclesia vestrafecistis, sicut rationabi- fuerat relevationem inventum; et ut suorum supe-
literfacta est, auctoritate apostolica conlirmamus riorum correctionemeludant, sinecausafrequenter
pagina communimus, auctori-
et praesentis scripti adapostolicam sedem appellant. Sane ad audien-
ad
tate apostolica districtius inhibentes ne aliquis tiamapostolatus nostripervenit quod quidam cleri-
receptionem alicujus ultra numerum constitutum ci Mutinen.dicecesis turpiausurarum lucra captan-
qualibet
-j —
vos temeritate, salvo- in omnibus aposto
, —r - — , — — — — — et
tes, fornicationibus -.-,.,, etv aliis i/i
v _ adulteriis criminibus
_.ijiiiuiuu:
i i 1 1 •

lieaa mandato, compellat; nisi forte Ecclesiae

sedis ^* dediti.clericalemhonestateminhoneste vivendodif
facultates in tantum excreverint. quod earum pro- famant in quos si quando canonice animadvertere
;

ventus pluribus suffieeredignoscantur.Decerniinus forte volueris, ad audientiam apostolicae sedis ap-

ergo, etc, nostrse confirmationis, etc pellant. Quia vero appellationis remedium est in-
Datum Laterani, vi Kal. Aprilis, pontiticatus no- ventum non in diffugium malignantium,sed in re-
strianno secundo. medium oppressorum, fraternitati tuae auctoritate

XI. prsesentium indulgenus ut ad talium correctionem

PICTAVEN. EPISCOPO. canonicam, si eorum crimina fuerint manifesta,
Ne monachis liceat sitie abbatis licentia in alium omniappellatione remota, si vero non manifesta
ordincm transirc. fuerint,appellatione frustratoria non obstante,pro-
(Laterani, xm Kal. Aprilis.) cedas. Nulli ergo, etc.

Proposita nobis dilectorum filiorum abbatis et Datum Laterani, vn Idus Martii.

conventus Sancti Rufi querimonia demonstravit XIV.

quod A. Jordani eorum canonicus habitu regula- ARGENTIN. EPISCOPO.
rium canonicorum rejecto, sine abbatis sui licentia Ne incendiarii et excommunicati in ecclesia.
inmonasterioMalleacen. suscepit ordinem et regu- " sepeliantur.
lam monachorum. Cum igiturjuxta canonicassan- (Laterani, xvi Kal. Aprilis.)
ctionesreligiosi canonici non credantur aconsortio Ad audienliam nostram noveris pervenisse quod
sanctorum monachorum sejuncti, fraternitati tuaa in tua dicecesi, contra sanctiones canonicas et con-
per apostolica scripta mandamus quatenus, si tibi suetudinem hactenus approbatam, exeommunieati
constiterit de praemissis, jamdictum canonicum ad propter crimen incendii per violentiam laicalem tra-
Ecclesiam redire priorem, monitione pra?missa, duntursepulturffiecclesiasticas.Quiavero idredun-
percensuram ecclesiasticam, appellatione remota, dat in Ecclesiarumomniumetjuris ecclesiasticila»-
compellas ubi et memorialem cucullam eum de-
; sionem.fraternitatituaeperapostolicascripta man-
ferre facias et ullimum in choro manere ut ex- ; damus et districte prascipixnUc quatenus ex parte
emplo ejus alii similia non attentent. nostra districte inhibeas ne qui excommunicalus
Datum Laterani. xm Kalend. Aprilis, pontifica- hujusmodiinccemeterioaudeantecclesiasticotumu-
tus nostri anno <=eeundo. lare. Quod si secus. quod non credimus, fuerit forte
Patrol. CCXI\' 18
 .

547 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. II. 548

praisumptum, tanipraisumptores quam defensores A. supra fere in eumdcm modum, usgue ad verbum con
eorum in tua dioecesi constitutos, monitione prae- tinetur. Ut autem nihil moraa vel difflcultatis rectis
missa, usque ad satisfactionem condignam exeom- dispositionibus afferatur, perapostolica vobis scri-
municationis sententia Miblato appellationisobsta- pta mandamusquatenusjamdictumprioremincor-
a sua vo- poralem praedictarum [ecclesiarum] possessionem,
culo innodare procures. Quod si nec sic
luerint pr»sumptione cessare, terraseorum suhji- quaR sibi adjudicatae sunt per sententiam cardina-

cias sententiae interdieli. Tuinulatos vero,

qui ob rerum ad eas spectantium, appellatione re-
lis,et

dictamcausam excommunicati, non perceptoabsp- mota, mittere procuretis contradictores, si qui ;

lutionis beneticio decesserunt, a cremeterio facias apparuerint,censuraecclesiasticacoercentes. Quod

Christianoexpelli.IUisautemquiresipuerint etcon- si ambo, etc.,alter, etc.

dignam voluerint agere pcenitentiam, si propterin- Datum Laterani, xn Kalend, Aprilis, pontifica-
eyitabiles causas ad sedeni apostolicam accedere non tus nostri auno secundo.
valuerint(8), reeepto publice juramentoquod su- xvu
perhoc nostro debeant pareremandato,beneflcium DONATO ALADEN. EJUSQUE SUCCESSORIRU»
EPISCOPO
al.solutionisimpendas. Talitersuperpraedietisman- CANGNICE SUBSTITCENDIS IN PERPETUUM.
datum apostolicumimpleturus.quodaliorum culpa „ I)e privilegiorum confirmatione.
in pcenam tuam non debeat retorqueri. (Laterani, iii Kal. Aprilis.)
Datum Laterani, xvi Kalend. Aprilis, pontifica- In eminenti apostolicae sedis specula, licetimme-
tus nostri anno secundo. rili. disponenteDomino constituti, etc. usguead oer -

In eumdem modum archiepiscopis et episcopis (3) buiit Locum ipsum in quo praefata Ala-
vocabulis.
per Teutoniam constitutis.
den. ecclesia sita est cum omnibus pertinentiissuis
XV. insultam Gedig. Corbali, Cellarloch, Senhcui, cum
PRIORl ET CLERICIS SANCTI PETRI EXTR \ PORTAM insula Dori,Glenngallrigi,Glenech, Cellardub Achad
SPOLETI. Gunig, Drognechan, Carnamalgaid, Raith,Cceman.
Quud sententiam inter iptos et episcopum Spoktanum Cassel, Bernach cum suis pertinentiis : Dumaaiss,
a cardinali latam confirmarit.
Imbertrach, Cillialid, Munrivadoig, Rathneogid et
(Laterani, xvi KaL Aprilis.)
Raithcerna, puae omnia ad mensam episeopalem
Cum inter venerab. fratrem nostrum B. Spoleta- pertinent. Drumart, Scrinadanmani cum pertinen-
num episcopum ex una parte etvosex altera, super tiis suis ; Cellbroccada, Cellcorechach, Lassariani
plebe Sancti Brictii cum capellis suis et ecclesia
cum Lsvaviocum pertinentiis suis. Cellmagsalgam,
u.t c mn ^,
sdiicu Gregorii
Sancti ^ ""<*»
(10) in •*--j
xenodochio, quae parte
pro r •
Ce sglass cun pertinen
Cellanli et Cellnagarvan
mutuo ipetebatur, et capellis Sancti U
] ;

media utr nque " . '

M ....... tns suis Rosenc cum pertinentus suis. Ard.imai
; ain
,
PaulideAzano et Sancti Angeh deNaci, conUwer-
'

„,. , r r. .; cumpertinentns f
suis. Arrdachad
pertinentiis suis, Usvanigcum
.

L svani'' cuin per-

ii.i
sia verteretur, eam dilecto filio nostro G. Sancti
tinentiis suis. Innislaig, Dorimenniaiuni cum suis
Nicolai in carcere Tulliano diaconocardinali com-
pert., Olenaclassi, Orndlacltacon cum pertinenfiis
misimus terminandam. Ipse vero,auditis rationi-
suis et Dargavillachon cum pertinentiis suis Mag-
;

bus partium et plenius intellectis, habito consilio

gamnach cum pertinentiis suis, Drumnanagel cum
qaorumdamdefratribusnostrisetaliorumpruden-
suis pert., Ci llerannan cum pertinentiis suis, Cell-
tum virorum, pro vobis sententiam de nostro man-
dariuled cum suis pert.. Crosrechig. cum suis
dato apud sedem apostol. promulgavit, quemadmo-
pert., Innisgluaribrandam cum pertinentiis suis.
dum in suislitteris plenius continetur. Nos ergo
Calhircumpert., Ceitchomancum pertinentiis suis
sententiam ipsam, sicut rationabiliter lata est, ra-
Dunfinicumpertinentiis.Cellbrigdicumpertinentiis
tam habentes, eam auctoritate apostolica conflr-
suis. Lecu cum suis pertinentiis, Olechutrialacha
mamus, etc. Salvoquatuorsolidorum illiusmonetse
c ni pertinentiis suis, Balischriniutrialacha Balis-
quae tunc in civitate Spoletana currebat per annos
crini, Magneglan, Celleumin cum pertinentiis suis
sineulos episcnponiemorato, quod bonae memoriae
Cellgoban cum pertinentiis suis, Cellaladcum per
M. PriBdecessoreius in praedictaplebe sibi noscitur D tinentiis suis, Cellcormich cum pertinentiis suis,
reservasse, sicut in authentico factaevobis donatio
Cellro cum pertinentiis suis, Grospatrai cum per-
nisab ipso reperitur expressum. Nulli ergo, etc.
tinentiis suis et Domnachinor. Prohibemus insu-
Datum Laterani. xvi Kalend. Aprilis, pontifica-
per ne interdictos etc. Libertates praeterea etc.
tus nostri anno secundo.
Decernimus ergo, etc. Salva in omnibus apostoli-
XVI.
JULIANl, ET TRIORI S. GREGORII csb sedis auctoritate, et Tuamen. archiepiscopi de-
R ABBATI S. I.

SPOLETANI. bita reverentia. Siquaigitur, etc.

Vtin possessionem rei adjudicatse inducantur. Datum Laterani,per manumRainaldi domini pa-
fLaterani, xn Kal. Aprilis.) pae notarii, caneellarii vieem agentis, m Kalend
em nostrum, etc, ut Aprilis, indictione u, Incarnrtionis Dominic.x' anno
Cum inter venerabilem frati

Vide supra lib. i, epist. 572. (10) In codice Colbertiano Georgii.

(8)
(9) In codice Colbertiano et prxlatis.
549 PONTIFICATUS ANNO II. CHRISTI 1199 550

1198, pont. vero domini Innocenti papae iii anno A. in diaconum ordinatus. His igitur et similibus con-
secundo. tra factum vestrum in nostro et fratrum nostro-
XVIII. rum auditorio allegatis, cum nobis de veritate ne-
DECANO ET CAPITTLO ABBIXCEN. gotii constitisset, attendentes quod non statim qui
Vt, proptcr eommissum in electione priori oitium,nunc accusatur reus est, sed qui convincitur criminosus
recte alium eligant episcopum. quamvis multa contra prosfatum W. fuissent pro-
(Laterani, xvi Kal. Aprilis.) posita, quia tamen nulla probata fuerunt, commu-
(U)Inter corporalia et spiritualia,etc, utsuprain nicato fratrum consilio non ob impedimentumper-
lib. primo. epist. 532, in litteris decano et capituh sonae, sed propter electionis vitium, quod a vobis
Andegaven. directis, fere in eumdem tnodum, usqite factumfuerat circapraemissam electionemduxirnus
ad verbum et quamvis factum istud ratione causa- irritandum, universitati vestraeper apostolica scri-
rum et etiam personarum tam celehre fuerit et so- pta mandantes quatenus convenientes in unum, et
lemne, ut cum in partibus illis ab omnibusfei e sci- Spirilus sancti gratia, sicut moris est, invocata, in
retur, a vobis non potuerit vel debuerit ignorari, patrem et episcopum animarum vestrarum talem
praesertim cum perassertionem dilecti filii magistri personam canonice ac concorditer eligatis, quae
N. de Aquila in Ecelesia vestra scholarum magiste- lam praeesse noverit quam prodesse per cujus
rium obtinentis certificati fueritis de prapmissis, et B ;

:ircumspectionem providam et providentiam cir-

perconfessionem nuntiorumvestroruminauditorio cumspectam Abrincen. Ecclesia, praeveniente di-
nostro factamnobisconsliterit quod suspensioprae- vina gratia et sequente, in spiritualibus et tempo-
fati electiocto diebus electionempra?cesseritmemo- ralibus valeat salubriter gubernari.
ratam vos tamen nihilominus ad Ecclesiam tunc
; Datum Laterani, xvi Kalend. Aprilis, pontifica-
temporis non vacantem W. Tollen., postappellatio- tus nostri anno secundo.
nemeliam ab eodem magistro ad sedem apost. inter- XIX.
positam, eligerepraesumpsistis, contra quem multa ABBATI SAXCT.E MARI.E DE CASA.XOVA EJLSQLE FBATRI-
fuerunt in auditorio nostro proposita.quae ad repro- BLS, TAM PR/ESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAREM
bandam ipsius electionem citra praemissa
impedi- VITAM PROFESSIS IX PERPETUUM.
menta sufficere videbantur vel quod primo electo
; De confirmatione prioilegiorum.
nondum rite translato, se in locumipsius tanquam ;Laterani, xvi Kal. Aprilis.)
viventis intrudi non debuit consentire quod cum ;
Religiosam vitam eligentibus, etc, usqiie ad uer-
non fecerit, secundum canones ab ecclesiasticade- biim ut ordo monasticus, qui secundum Deum et
buit communione depelli ; cum et contra eum es- beatiBenedictiRegulam atqueinstitutionem Cister-
set specialiter appellatum, quipropterignorantiam cien. fratrum in eodem monasterio, etc, usque ad
litterarum et quia de gremio non erat Ecclesiae, verbum vocabulis- Locum ipsum in quo praefatum
nisi ejus clericis antea reprobatis non poterat po- monasterium situm est, cumomnibus pertinentiis
stulari prasertim cum inter vos plerique idone'
; suis. Ex dono nobilis viri Berardi comitis I.aureti,
haberentur. Insubscriptionibusetiamlitterarum ve. terras cultas et incultas, vineas et silvas, quae his
strarumquaedam repugnantia videbatur, aliisasse- finibus concluduntur. videlicet apede fluminis qui
rentibus singulossubscripsisse, aliis quodpnvfatus dicitur Scaone usque ad rivum Camardellae, etas-
magister scholarum causasfrivolas assignando pro cendunf per ipsum rivum Camardellaj usque ad viam
suarecesserit voluntat». Et cum viginti sint Eccle- publicam quae vadit super Sanctum Stephanum et
siaevestrae canonici.absente parte tertia.et nihil de transit per ipsam viamet revertitur in praedicto flu-
ipsa electione sciente novemdecim canonicorum mine Scaonis. Culturam comitis Laureti quae jacet
s ubscriptionesibidem inventse fuerunt.Unus etiam in valle S. Stephani superviam et subter viam cum
de praesentibus, nepos scilicet venerabilis fratris Vineam de Castro Celere cum per-
pertinentiis suis.
nostri Andegaven. episcopi, minor quatuordecim locum qui dicitur Campus Sacer
tinentiis suis et
annis, nec locum in capitulo nec stallum habebat cum suis pertinentiis. Sane laborum, etc. Liceat
in choro. Alius etiam se tunc fuisse absentem et £)
quoque vobis, etc. Prohibemus insuper, etc. Illud
quod contradixerit facto vestro et appellaverit ante districtius inhibentes ne terras, etc. Ad haec etiam
factam electionem, in auditorio nostro est publice prohiremus ne aliquis monachus, etc Licitum
protestatus, unde crimenfalsi committentes pote- praeterea sit vobis in causis propriis, etc Insuper
rant formidare. Cumque hujusmodi et similia ob- auctoritate apostolica inhibemus ne ullus episcopus
jicerentur pnefato W., tanquam reus delatos ante in cujus parochia, etc Illud attendentes, etc. Pro
sentenliam honores non poterat postulare, cum et consecrationibus vero, etc. Quod si sedes, etc. Quia
secundum canones valde grave sit et indecens ut vero interdum, etc Porro si episcopi, etc Paci quo-
vir, de quo talia referuntur, cum ante discuti et que, etc. Praeterea omnes libertates, etc. Decerni-
disquiri debeat, honoretur. Ad haec accedit quod mus ergo, etc. Salva sedis apostolicae auctoritate.
idem W. astrictuscuriae nexibusperhibetur et cum Si qua igitur, etc
filios habeat undecunque, fraudulenter proponitur Datum Laterani, per manum Rainaldi domini
(11) Vide supra lib. i, epist. 117, 447.
 INNOCENTII III rP. REGESTORUM LITL II. o52

papse notarii, cancellarii vicem agentis, xvi Ka- A. XXII.

lend. Aprilis, iiulictione n, Incarnationis Domini- ABBATI ET CONVENTUI SANCTI RUFI.

c» anno U98, pontificatus vero domini Innocentii Ut senteritia Lugdunensis archiepiscopi pro ipsis lata
firma rataque inaneat.
papae III anno secundo.
(Id. Martii.)
XX.
Sententia quaa ex delegatione sedis apostolicas
LUGDOLFO MAGDEBURGENSI ARCHIEPISCOPO. ratione praevia promulgatur, firma debet et illibata
rpsi dai faculCatem beneficia eccksiastica conferendi consistere ; et ne in posterum aliquorum temeritale
etprxlatos ad oosequiurn cogendi.
valeatperturbari, apostolico estmunimineroboran-
(Laterani, vn Id. Aprilis.)
da. Eapropler, dilecti in Domino filii,vestris postu-
Superna providentia, quse populum humanum
lationibus grato concurrentes assensu, sententiam
per diversa rectorum officia statuit in rectitudine
quam venerabilis fraternosterRain. Lugdunen. ar-
gubernandum, pontificalem ad hoc tibi contulit di-
chiepiscopus in causa quae inter vos ex una parte
gnitatem, ut percongruamexsecutionem officii tibi
et Hospitalarios ex altera super ecclesia Sancti Ja-
crediti sis aliis virtutis speculum et exemplar. Et
cobi de Valentia vertebatur, ex delegatione sedis
licet omnium tibi subditorum cura generalis in-
apostolico; noscitur promulgasse, sicut juste lata
cumbat, tamencircaEcclesiaset ecclesiasticascon- " est,nec legitima appellatione suspensaetin ipsius
stitntionestibi sollicitudo imminet specialis; ut r.er
archiepiscopi authentico plenius continetur, ad
tuam diligentiam Ecclesisa ipsse prout convenit or-
exemplar bonas memoriao Ccelestini papae pra^de-
dinentur, et rite singulis ordinatis in eis divini cul-
cessoris nostri auctoritate apostolica confirmaraus
tus obsequia celebrentur. Nos igiturin his, in qui-
et prassentis scripti pagina communimus. Nulli
bus cum Deo possumus, tibi favorem apostolicum
ergo, etc.
impertirivolentes,utofficiumtibicommissunivaleas
Datum Idibus Martii, pontificatus nostri anno
liberius exercere,tibi auctoritate praesentium libe-
secundo.
ram concedimus facultatem ut praslationes digni-
tates,pra3bendas et caaterabeneficiaEcclesiarum il- xxxin.
P. SANCT/E MARI.E IN VIA LATA DIAC CARD. APOSTOLIC.E
laruru quaa sunt tibi metropolitico jure subjectfe,
appellatione cessante valeas idoneis conferre per- SEDIS LEGATO.

sonis, si juxta constitutionem Lateranen. concilii

Ipsius industriam in comordandis Gallorum et An-
glorum regibus laudat.
illi, ad quospertinent, ad commonitionem tuam ea
neglexerint ordinare. Tibi prasterea pagina praesen- (Laterani, Kal. Aprilis.)

ticoncedimus ut pradatos tuaa jurisdictioni subje- Sollicitudinem tuam dignis in Domino laudibus
ctospercensuram ecclesiasticam auctoritate nostra " commendamus, quam nec difficultasitinerisnecin-
prasvia ratione eompellas ad consueta et debita flrmitas corporis nec debilitas oegritudinisrevocare
tibi obsequia exhibenda. Nulli ergo, etc. potuit, aut etiam retardare quo minus festinares ad
Datum Laterani, vn Idus Aprilis, pontificatus mandatum apostolieumadimplendumetsenemver-
nostri anno secundo. bi Dominici ac verbum pacischarissimorum in Chris-
XXI. to flliorum nostrorum Ph.Francorum et R.Anglorum
DBCANO MAJORIS ECCLESI.E MAGDEBURGEN. regum illustrium auribus tam sapienter quam salu-
Ipsr indulgct nt decanatum Magdeburgensem
briter instillares. Dedit autem Dominus, qui est in
retineat. se sperantium fortitudo.affectibus tuis in te nostris
(Datum Laterani.) effectum et eorumdem corda regum, indurataprius
Sacrosancta Romana Ecclesia, etc. usque ad ver- ad vocem praedicationis tuae misericorditer emolli-

bum fili, super inopinato casu tuas csecitatis tibi vit ; ut etsi nondum plenam pacem statuerepotue-
plurimum condolentes et gerentes erga te piae com- ris, inler ipsos treugas saltem quinquennesrecepe-
passionis aflectum, personam tuam, cum omnibus rint, et a multis de verae pacis concordia per tuum
quaa in praBsentiarum rationabiliter possides, sub studium ineunda speretur. Ut autem ad servandas
beatiPetri etnostraprotectionesuscipimus.Specia- D treugas jam initas et statuendam plenam pacem
liter autem decanatum ipsum Magdeburgensis Ec- melius valeas coercere rebelles,discretioni tuaiau-
clesiaa sicut ipsum juste ac pacitice possides, devo- ctoritate praasentium facultatem liberam indulge-
tioni tuos auctoritate apostolica confirmamus et mus quidquidvel in reges ipsosvel in terras eorum,
prresentis scripti pagina communimus mandantes ; autaliosetterras ipsorum, ecclesias et ecclesiarum
ut quod per te non poteris adimplere, per ido- pradatospropterh83C vel aliquaquas istorumaliqua
neum vicarium exsequaris. Nulli ergo, etc. velutiumquecontingantstatuendumvideris suhlato
Datum Laterani, vi Kal. Aprilis, pont. nostri cujuslibet contradictionisetappellationisobstaculo
anno secundo (12). libere statuendi ettransgressoresaccontumaces fe-

(12) In veteri codice ms. illustrissimi viri Joannis burgensi. Recipiuntur ipsi et ho>>a, elc, uf s«-
BaplistaB Colberli superior epistola, non ad deca- pra : hoc est suh protectione S. Petri et sedis
num tantum, sed ad decanum et capitulura scri- apostolica?.
pta dicitur, hoc modo Dbcano ct capitulo Magde-
:
 553 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199 554

riendi districtione qua noveris expedire. Quia vero A praedictorum, vel in coactione contumacium vel
quosdam nobiles de utroque regno, qui signum Do- pirii.i traoisgressorum et aliis quibuslibet ad hoc
minicae crucis assumpserant, a bonae memoriae pertinentibus viderit slatuendum, statuat appel-
Cle. [f. Caelestino] papa praedecessore nostro per latione remota et faciat inviolabiliter observari,
falsitatis expressionem vel suppressionem veritatis Universis etiam arcbiepiscopis et episcopis cons-
absolutionis indulgentiam accepimus impelrasse, titutis tam in regno Franciaequam Anglorum di-
cogendi tales ad implendum votum peregrinationis stricte prwcipiendo mandamusut omnia quae prai-
emissum, non obstante indulgentia per subreptio- dictus cardinalis propter pradicta statuerit, hu-
nem obtenta, cum mendax precator carere debeat militer recipiantet appel. postposita studeant ob-
impetratis, liberam tibi concedimus auctorilate servare. Alioquin, sententiam quam in eos tulerit
apostolica, non obstante contradictione vel appel- ratam habebimus et faciemus dante Domino in-
latione cujuslibet,facultatem.Decernimusergo,etc. violabiliter observari.
Daturn Laterani, Kal. Aprilis. Datum Laterani, vn Kal. Aprilis, pontificatus
nostri anno secundo.
XXIV.
In eumdem fere modum scriptum est, districte pras-
PH. ILLDSTRl REGI FRANCORUM.
cipiendo, universis archiepiscopis, episcopis et aliis
Inilas inter ipsum et Anglorum regem treugas appro B
Ecclesiarum prxlatis tam in regno Francix quam in
bat, et hortatur illnm ut eas fortiter observet.
regno Amjlias constitutis.
(Laterani, vu Kal. Aprilis.)
XXV.
Qui operatus est Petro in apostolatu, nobis per P. SANCT.E MARI.E 1N VIA LATA DIACONO, CARD. APOST.
SEDIS LEGATO.
ipsum operari et cooperari dignatus est, dum ad
Declarat treugas per ipsum initas inter Gallorum
adventum dilecti filii nostri P. Sanctao Mariae in
Via Lata diaconi eardinalis, apost. sedis legati» et Anglorum reges sibi placere.
terra cordis venientem super se imbrem de-
tui
(Datum Laterani.)
Quoa auctoritate nostra per legatos sedis aposto-
vote suscepit.etsulcata vomere praedicationisipsius
licaB provide statuuntur, firma volumus et illibata
semen verbi Dominici et recepit hilariter, et in
fructum uberius pullulavit. Ne autem fructus ipse,
servari ; ne vel revocentur in dubium vel temeri-
tate cujuslibet irritentur. Eapropter, dilecte in
qui adhuc quasi viret in llore, inimico homine su-
perseminante zizania, quod absit! valeat suffocari,
Doinino fili, sinceritatem devotionis etfidei, quam
in exseqendo creditae tibi legalionis officio adbi-
ne semen supra petram cecidisse credatur, si an-
bere dignosceris, attendentes ac de tua discretione
tequam ad plenam veniat maturitalem arescat,
confisi, quinquennes treugas inter charissimos in
cum, secundum Apostolum, non auditores legis ^
Clnisto filios nostros Phil, Francorum et R. An-
sed factores justi sint apud Deum, et alibi audi-
glorum regesillustres juxta mandati nostri teno-
tor verbi et non factor viro consideranti vultum
nativitatis su» in speculo comparetur, nec sufli-
rem initas et firmatas auctoritate apostolica con-
lirmanius, elc. Decernimus, ergo, etc.
ciat incipere bonum nisi et perseveretur in ipso,
quoniam non qui incwperit sed qui perseveraverit
Datum Laterani, m Kal. Aprilis.

usque in flnem, hic salvus erit oportet magnifi- :

XXVI.
MA.NTDANO EPISCOPO.
centiam regiam cavere prrecipue consilia detrac-
Quod capitulum Tarvisinvm decernat absolutum
torum, qui.pacis consilium odientes scandala sus- ab impetitiorie super prxposilura.
citant et nutriunt suscitata, qui laetantur cum (Laterani, 111 Non. Aprilis.)

male fecerint et in rebus pessimis gloriantur. Cum Memimmus nos olim venerabili fratri nostro epi-
ejusdem legati et tuis acce-
igitur, sicut ex litteris scopo et dilectis filiis capitulo Tarvisin. nostris
pimus, inter charissimum in Christo filium
te et dedisse mandatisutpraeposituramEccle-
litteris in
nostrum R Anglorum regem illustrem treugfe fir- siae Tarvisinae, quae ultra duodecim annos vaca-
Riatae sint pariter et reeeptae quinquennes, nos verat, cujus etiam donatio ad nos aucloritate Late-
treugas ipsasjuxta mandati nostri tenorem initas D ran. concilii fuerat devoluta, dilecto filio B. sub-
et firmatas ratashabemus et praecipimus inviola- diac. nostro sine aliqua difficultate conferrent. Tibi
biliter observari serenitatem tuam rogantes, mo-
:
etiam, si bene recolimus, auctoritate fuit aposto-
nentes etexhortantes in Domino.etinremissionem lica mandatum ut praedictis episcopo et capitulo in
tibi peccaminum injungentes quatenus et treugas exsecutione mandati nostri cessantibus, non obst.
observes praedictas et ad tractatum pacis eidem sacramento quod dicebantur de non eligendo prae-
legato nostro auditum praebeas facilem et beni- posito praestitisse, cum id exsequi eorumnon esset
gnum ; ut sicut inclytae recordationis Ludovicus juramento contrarium et juramentum ipsum vide-
pater t:ius pacem colere videaris et Romanam Ec- relurminusfuisse discretum; sublato appellationis
lesiam honorare. Noveris autem nos eidem car- obstaculo, de praedicta praepositura eumdem B.
dinali auctoritatem plenariam indulsisse,ut quid- non aliquatenus investire, et in posses-
differes
quid super treugis jam initis etconcordia ineunda sionem inducere corporalem. Sanepraedictiepisco-
seu aliis quae contingunt utrumque vel alterum pus et capitulum dilectos filios Walpertum sub-
533 INNOCENTII III PP. REf.ESTORUM LIR. II. 356

diaconum nostrum et Tolbertum canonicos Tarvi- A. sicut apparet ex opere, visa est tribuisse mate-
sinos ad nestram postmodum praesentiam desti- riam malignandi ita quod indurato cordenecac-
;

nantes, nobis exponi fecerunt quod ad litterse illao cusantium vos inlerius cogitationum aculeos sen-
falsam fuerant suggestionem obtentae. Super hoc li.ilis nec fomentum ecclesiasticae disciplinae, quse

enim mentio facta non fuerat quod, cum per quos- ad correctionem vestram civitatem Tarvisin. sup-
dam prwpositos, qui curam bonorum canonicae posuit senlentiao interdicti : sic ut de vobis jam
TarvisinaB gerebant, eadem usque adeo districta dicere valeamus Curavimus Babylonem, et non est
:

fuissetquod vix poterant in eis praedicti canonici
congrue sustentari, ad tantum incommodum re-
movendum iidem canonici cum bonae memoriae C.
eorum episcopo etquibusdamaliispraedecessoribus
communiter statuerunt ut unum de canonicis ipsis
assumerent annuatim, qui vice praepositi ad ipso-
runi commodimi bona ejusdem canonicae dispensa
sanata [Jerem. u, 9). Peccator enim dum venerit in
profundum ritiorum, contemnit (Prov. xvm, 3). Olim
siquidem, sicut accepimus, civitatem Feltren. ad
Feltrensem pertinentem Ecclesiam penitus destru-
xistis, combussistis ecclesiaset tambonac memoriae
episcopum quam homines civitatis ejusdem stare
mandato vestro juramenti vinculo astrinxistis et ;

ret et viginti fratres in eadem ecclesia semper esse cum Feltren. Relunenen. ac Ceneten. diceceses
deberent Domino militantes Quam constilutionem
B fere penitus vastassetis et curiam Sancli Pauli
felicis recordationis Alexander, Lucius, Urbanus et de Medates ad Aquilegien pertinentem destruxis-
Clemens praedecessoresnostri auctoritate aposto- setis omnino, castro de Caneva quindecim diebus
lica confirmarunt, sicut ex privilegiis eorumdem obsesso ac pluribus nobilibus interfectis ibidem et
nobis innotuit manifeste. Cum igitur nostrae vo- devastatis omnibus circumquaque, bonae memoria^
luntatis vel propositi non existat ut antecessorum G, Aquilegien. patriarcha consules et consiliarios
nostrorum privilegia vel indulta suggestione cujus- vestros excommunicationis vestram et civitatem
libet violentur, praesertini cum mendax precator Sedbonae memonae
interdicti sententia innodavit.
carere debeat impetratis, nosque ipsi subdiacono, Urbanus papa praedecessor noster gratiam impen-
qui, sicut credimus et speramus, statum illud pe- dere volens ingratis et, secundum Apostolum, vin-
nitus ignorabat, alias congrue fecerimus provi- cere in bono malum, simplici solummodo super
deri, fraternitati tuae per apostolica scripta man- prrestanda satisfactione promissione accepta, per
damus quatenus praedictos episcopum et capitu- eumdem patriarcham latam in vos obtinuit senten-
lum, quos ab impetitione praedicti subdiaconi duxi- tiam relaxari. Vos autem ex hoc deteriores effecti
mus penitus absolvendos, nostra fretus auctoritate et in Ecclesiam insurgentes, episcopatum Relune-
denunties penitus absolutos, in irritum, appella- ^ nen. et Ceneten. manu intrastis armata et mulli-
tione cessante, reducens quidquid occasione lit- J pliciteraftlixistis.Licetautemin compositione inter
terarum illarum per te contra ipsos factum est F. quondam imperatorem et Lombardos habita
vel statutum. praedictas diceceses ad nos nullatenus pertinere
Datum Laterani, 111 Nonas Aprilis. si quod in eis habue-
fuerit diffinitum, et vos juri,
Scriptum cst episcopo et canonicis Tarvisinis in ratis,quod tainen nullum erat, abrenuntiaveritis
modum indulgentise. per publicum instrumentum, ac postmodum idem
XXVII. imperator per privilegia sua episcopatus praedictus
POTESTATI ET POPULO TARVISINIS. a jurisdictione ac potestate vestra decreverit ab-
[Sine salutatione.] solutos ; omnia contemnentes, castra et
vos haec

Hortatur eos quod redeant ad Ecclesiam, et facinora possessiones ad Relunenen. Ecclesiam legitimao
eorum emendent. venditionis titulo devolutas,ab his ad quos non per-
(Laterani, vn Kal. Aprilis.) tinebant illicite comparastis, possessione ipsorum

Non rnerita vestra, qua demeruerunt penitus per violentiam occupata et appellatione contempta
gratiam sedis aposlolicae, nos inducunt, sed mo- quae ad apost. sedem et imperium fuerat interjecta

vet etmonet potius debitum offlcii pastoralis ut Relunenen. episcopatum

et hostiliter Feltren. ac

contumaciam vestram sollicitare litteris procure- D intrantes, omnia circumquaque vastastis. ducentos

mus, siforsan adjiciatis resurgere, nec, sicut ha- de melioribus locorum illorum captos ducentes
ctenus, semper in deterius corruatis, vel si in usque ad civitatem vestram, quos diu detinuistis
caopta malitia duxeritis persistendum, admonitio- carceri mancipatos. Quamvis etiam postmodum

nem uUio, debita subsequatur, et ferro curentur super possessionibus ipsis pro Relunenen. ecclesia
vulneraquse fomentorum non sentiunt medicinam. tertio lata fuerit sententia perjudices delegatos et

Exspectavimus etenim haclenus si forsan patientia persedemapostolicamconfirmataetvospostmodum

nostra vos ad pcenitentiam revocaret, ut accusante
conscientia per vos ipsos dijudicaretis accondem-
naretis actus vestros, et tandem resipiscentes a
malo, Deum vobis per condignae salisfactionis
opera placaretis, et Romanam Ecclesiam quam
per Veronensium et Mantuanorum arbitrium, ad
quod servandum vos juramentis, pignoribus. et ob-
sidibus obligastis, ad restitutionem possessionum
ipsarum faciendam Ecclesiae Relunenen. fueritis
condemnati praedictis episcopatibus a violentia
,

laesistis. Verum patientia nostra vobis hactenus, vestra penitus absolutis, ac vobis promittentibus
557 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 55 8

qsbc omniainviolabiliterobservare,in praeconeepta A. conjurasse videraini et episcopos de civitate in

tamen malitia persistentes,in simulata pace boiuc civilatem fugare, ut in eo,in quo delinquitis, sen-
memoriae Belunenen. episcopo paravistis insidias, tiatis rigorem ecclesiasticae disciplinaa, civitatem
et eum captum et vinctum quasi latronem per ne- vosman-
vpstrampontificali privabimus dignitate et
mora die noctuque trahentss, tandem acclamante dabimus tam a recloribus quam universis civita-
populo Moriatur! ipsumnequiteroccidistis;et,quasi tibus Lombardiaa in commerciis,colloquiis et aliis
non id vobis sufficeret, castrum Opitergii et tertiam evitari, ac mercatores vestros, ubicunque inventi
partem Belunenen.Ecclesiaepossessionuni pervio- fuerint,capi per principes saeculares, et publicatis
lentiam occupastis.Propter quod bo.me.Coelestinus bonis eorum, persouas etiam sub arcta custodia
papa prtedecessor noster civitatem vestram suppo" detineri. Alias etiam in vos manus uostras tam
suit sententiae interdicti et principales hujus ini- spiritualiter quam temporaliter aggravare curabi-
quitatisauctoresexcommunieatosmandavit publice mus ita quod quantus sit vester excessus in pcena
;

nuntiari.evitari praecipiens vos et civitatemvestram coynosealurevidentius quarn in culpa. Interim au-

in commerciis a vicinis.Tandem vero circa nostrao tem eisdem Graden. patriarchae et episcopo Glu-
promotionis initia,cum quidam vestrum ad sedem gien. districte prsecipinius ut latam in terram ves-
apostolicam accessissent, ut gratiam vobis, licet r> tram interdicti etpersonas principalium auctorum
immeritis, faceremus, venerabilibus fratribus nos et fau torum necis episcopi memorati excommunica-
tris A.Sanctee Rom. Eccl. cardinali Veronen. et H. tionis sententias innovent et curent solemniter pu-
Ferrarien. episcopis dedinius in raandatis ut a vo- blicare.Advos ergocumprophetaclaniamus:ile</!((:,
bis sufficienti cautione recepta quod tam super irkatores,adcor ha. xixi, 8) et ante oculos ves-
nece episcopi memorati, quam super occupatione tros distrietum Dei judieiumstatualis; utfugere va-
et detentione possessionum, mandalis apostolicis leatis ab ira ventura quae jam contra vos incoepisse
pareretis,latam in vos relaxarent sententiam inter- videtur (Matth.m), qui peeeatorum tenebris interius
dicti et cognoscentes de causa partes eum suaiuiu excaecati, ad exterioresinferni tenebrasproperatis,
teslimonio litterarum ad nostram prsesentiam des- nec Deum timentesnec reverentesEcclesiam,imo,
tinarent. Verum nec praedicti nuntii litteras sedis ut obstinati, de misericordia desperantes. Agite
apostolicae receperunt,nec vos ad eoruindem judi- igitur pcenitentiam, cum locus est pcenitendi, ne
cum praesentiam accessistis : sed inimicos sedis tandem frustra pceniteat noluisse vos pcenitere.
apostolicae vos dicentes,constitutionem dilecti lilii Datura Laterani, vn Kalend. Aprilis,pontificatus
nostri G.Saneta? Mariac in porticu diac. cardinalis, nostri anno secundo.
tunc apostolieae sedis legati,contra haereticospro- XXMII.
mulgatam,nec nec servare.Nuper
voluistis recipere *-*
1LLLSTRI BEGI AHAGONDM.
etiam cum Vicentin. et Veronen. conjurantes et De vera rnoneta et pomlere prsecipit.

cum multo exercitu irruentes in dicecesim Cene- (Laterani, Non. Aprilis).

tensem, licet servare firmam treugam eidem epi- (13) Quanto personam tuam inter alios principes

scopo jurassetis, villam ipsam Ceneten. et tam Christianos sinceriori charitate diliginius, tanto
matricem quam alias ecclesias combussistis, pro- serenitati regiae diligentiori sollicitudine volumus
fanis manibus diruentes altaria,et sanctorum reli- praecavere,ne quid ei,quod absit imniineat, quod !

quias asportantes,et vaslantespossessionesadeuin- vel in periculum anima? aul indetrimentum terrae

dem episcopum et suos spectantes in villis aliis valeat redundare. Ex tenore siquidem litterarum
constitutas.Cum itaque contumaciarn vestram dis- tuarum et plurium pnelatorum necnon et aliorum
simulare de caetero non possimus, universitati ve- multorum in tuo regno consistentium nobis inno-
strae per apostolica scripta mandamus, et sub ob- tuit quod cum adversus inimicos Christianitatis,

testatione divini judicii districte pra3cipimus,qua- qui prae magni tudine suae potentiae terram Hispaniae
tenus super praedictis omnibus Deo et Ecclesiae tunc temporis occupabant, in auxilium aliarissimi
Romanne,quam principaliter offendistis,satisfacere in Christo tilii nostri Castellae regis illustris cum
procuretis, ablataomniarestituentes Ecclesiis an- D arniatorum multitudine festinares, quidam cousi-
tedictis, et de molestiis, damnis et injuriis irro- liarii tui, quin imo potius deceptores, tuum ani-

gatis venerabilibus fratribus nostris P. patriarchae mum induxerunt ut jurares, irrequisito assensu
Aquilegien. Feltren. Belunenen. et M. Ceneten. po|iuli,usque ad certum tempus patris tui conser-
episcopis et aliis temporali eorum jurisdictioni vare monetam, qua; tamen circa mortem ipsius

suppositis,quos la;sistis,condignam coram venera- fuerat legitimo ponderedefraudata.Quoniamautem

bili fratre nostro patriarcha Graden. et episcopo eadem moneta est adeo diminuta etminoris valoris
Glugiensi, quibus super hoc nostras litteras desti- quod grave propter hoc in populo scanda-
effecta,

nainus, satisfactionem sine dilatione ac contra- lum generatur tu quod egeras indiscrete cupiens
:

dictione qualibet exhibentes, ita ut praedicti pa- revocare ac necessitati populi satisfacere, ab ob-
triarcha et episcopi pro vobisapudnos intercedere servatione juramenti praedicti,ex quo tibi et regno
teneantur. Alioquin, quoniam in Ecclesiam Dei tuo metuis grave periculum imminere, postulasti

(13) Cap. Quanto, De jurejurando.

559 IiSNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 360

suppliciter (14) a nobis absolvi. Super quo dili- A XXX.

gens indagator veritate comperta potuisset facile DE CELLA S. TETRl ET MITREN. ARBATIRUS ET PR.EPOSIT0
intueri quod non tain erat absolutia necessaria UVERDEN (15).
quam interpretatio requirenda. Quoniam cum ju- Electio Scaffusen. ubbaUslipsis committitur exami-
ramentum fecisti, monetam aut falsam aut legiti- nanda.
mam esse credebas. Si falsam,quod de regis sere- (Laterani, vn Id. Aprilis).

tate non credimus, juramenf.um fuisset illicitum (16) Cum inter dilectum filium R.seniorem et R.

et nullalenus observandum, et pro eo tibi esset juniorem super abbatia Scaffusen.qmestio vertere-
poenitentia injungenda, cum juramentum ut esset tur, eis in nostra prasentia constitutis dilectos fi-

iniquitatis vinculum non fuerit institutum.Si vero lios G.Sanctorum Cosmas et Damiani et G. Sanctae

ipsam legitimam esse credebas, juramentum lici- Mariae in Aquiro diaconos cardinalesdedimus audi-

tum fuit et usquequaque servandum. Et ut irre- tores.In quorum praesentia pro R. seniore fuerunt

prehensibiliter observetur, consulimus et manda- proposita quae sequuntur. Quod cum H. quondam
mus ut reprobata moneta qute a legitimo pondere ahbas ipsius coenobii onus regiminis invito capitulo
fuerat diminuta, alia sub nomine patris tui mo- suo spontaneeresignasset,et abobedientia suamo-
neta cudatur, quam ad legitimum pondus redu- nachos absolvisset, ipsi praedictum R- seniorem,
g etiam dicto H.consentiente sibique obedientecum
cas, secundum eum statum quem tempore patris
tui habuit meliorem aliis,in abbatem unanimiter elegerunt.Postea vero
ita quod et antiqua mone-
;

ta, qure ab illo statu falsata non fuerat, cum ea

eleclus dioecesano episcopo praesentatus,munus ab

pariter expendatur,per quod et dispendium vitari eo benedictionis accepit,Ecclesiam ipsam per bien-

poterit et juramentum servari.Verumtamen si for-

niumetamplius,sicutabbasproprius,administrans.
te monetam ipsam in praestatione juramenti cre-
Verum quoniam moniales Sanctse Agnetis ejusdem
villae,quae peccandi materiam junioribus monacbis
debas a legitimo pondere diminutam et tua super
boc conscientia ministrabant,arctiori cuslodiae mancipavit, exinde
remordet, venerabili fratri no-
te
stro episcopo Cassaraugustanensi, cui super hoc
occasione inventa, juvenes monachi contra ipsum

scribimus, tuum humiliter confltere reatum, et tanquam praedicti H. resignatio

alios concitarunt,

satisfactionem, quam indixerit tibi pro illicito

minus canonica exstitisset.Quod audiens episcopus
juramento, devote antedictus ad locum accessit, causam dissensionis
suscipias et studeas adim-
plere. requirens,et praedictum H.paterne redarguens tan-

Datum Laterani, Nonis Aprilis. quam odii fomitem in Ecclesia seminasset,accepit

Scriptum est super hoc Csesaraugustan. episcopo.

ab eo quod per ipsum talia non fiebant.Et cum qui-
^ dam de monachis, ipso episcopo praesente,se dice-
XXIX.
rent ab obedientiapraefati H.nullatenus absolutos,
EPISCOPO S. ANDR.E^E.
idem H. quod eos absolverat est professus. Et ut
De pcena falsariorum.
omnem a se suspicionis materiam amoverat, cum
(Laterani,v Id.Martii). jurejurando vehementer asseruit coram episcopo
Sicut nobis tua fraternitas indicavit, peregrin^ antedictoquodneque illam necaliam haberevellet
quidam ab urbispartibusredeuntes,subapostolica ulterius abbatiam.Monachi vero postrecessum epi-
bulla litteras saepe reportant adjudices delegatos, scopi ad artes solitas nihilominus recurrentes.co-
proquorumimperitia in regnoScotorum multanon- ramdictoepiscopoetcapitulo Constantien.adversus
nunquam proveniunt detrimenta ;
praesertim cum eumdemR.controversiamagilarunt,tanquamminus
impetrata;,manifestam falsitatis su-
litterae taliter canonice dictus H.dimiserit abbatiam.Cumque di-
spicionem praetendant et illas»pe contineant quae ctus R. paratus esset de justitia sua in conliinnti
nolentesut maleficia remaneant impunita,fraterni- probare,monaclii defectum causae suae videntes, in
tati tuae perapostolica scripta praecipiendomanda- nullo gravati,sedem apostolicamappellarunt,et per
mus quatenus,si ad manustuas hujusmodi scripta litteras infra terminum appellationisper subreptio-
quandoque pervenerint,auctores eorum prudenter rj nemobtentas,contraipsumR.pernuntios appellan-
investigare labores et inveutos tandiu facias in cu- teminiquasententiapromulgata, ejus fuit adversa-
stodia detineri,nisipropter fidejussoriam vel aliam rius restitutus. Ipse vero R. appellationem interpo-
si-curitatem idoneam ipsos fidei propriae duxeris sitam per nuntium prosequens et termino consti tuto
committendos, donec et litteras ipsas nobis trans- commissionis litteras ad certosjudices impetravit;
mittas et quod de ipsarum auctoribus et illis qui ut quod occasioneprioris commissionis contra eum
eis scienter usi fuerint efficere debeas,per respon- judicatum fuerat ad statum debitum revocato,et ei
sum nostrum, valeas edoceri : provisurus atten- restituerent ahbatiam et a monachis sibi faceren t de-
tius ne hujus occasione mandati praeter culpam bitam reverentiam exhiberi.Sed monachis obstina-
suam aliqui graventur injuste. tisetsibi obedirenolentibus, ambaepartesad sedem
Datum Laterani, v Idus Martii. apostolicam accesserunt: quibus a bonae memoriae

(14) In tertia Collect supplicasti humiliter. (16) Cap. Cum inter dilectum., De elect.
(15) In tertia Collect. Nutrien Vercellensi.
 561 PONTIFICATUS ANNO
papa proedeeessore nostro nosipsi, dum in
Ccelest.
minori eramus oflicio constituti, et dilectus filius
noster I. tt. Sancti Stephani presbyter cardinalis
dati fuimusauditores.Et cum utrinquecoram nobis
essetdiutiusalleyatum eteidempnedecessorinostro
per nos esset processus negotii declaratus.ipse prae
diotum H.sententiam cum instantia postulantem ad
componendum coegit invitum.et sic abbatia> renun-
manu
tians, de ejus custodiam et etiam prioratum
recepit, ab eo, dum viveret, sine quaestione quali-
libet possidendos. Huic autem ordinationi licetin-
vitus consentiret, domum tamen reversus, adversa-
riiscompositionemipsam in nullovolentibusobser-
Tare non potuit quaa sibi concessa fuerant obtinere,
quiu potius in eum, quod deterius est, manus inje-
cerunt postea violentas. Sed adjutus ab ipsius loci
hominibusetmonachorummanusevadens,adappel- "
lationissubsidiumconvolavit. Interim vero dilectus
filius noster P. Sanctaa Mariae in Via Latadiaconus
cardinalis, apostolicae sedis legatus,ad partesillas
accedens,pro jamdictis et aliis multis excessibus et
suspendit monachoset monasterium interdixit.Ipsi
vero coutempta sententia cardinalis, divina prom-
plius quam anteacelebrarunt; etin hacsuspensione
praedictus adversarius ejus de medio est sublatus
quo comperto, ad Ecclesiam venit ; et cum vellet
praedictae compositioni parere, parte altera hoc no-
lente, ne adelectionem abbatis procederetur, quo-
usque quaestio inter eos finiretur, obicem provoca-
tionis objecit. Sed monachi per omnia contumaces
et dictum R.juuiorem paritereligentes.ipsum bene-
dicendum dicecesano episcopo praesentarunt qui ; C
post appellationem interposi tam benedixit eum et in
ecclesia interdicta. Unde idem R. iterato ad sedem
apostolicam accedens.anobis litteras ,17) impetra-
vit.utquod post appellationem legitime interposi-
tam perperam fuerat amonachisattentatum ad sta-
tum debitum revocato, si constaret a suspensis et
interdictis electionem factam fuisse, denuntiarent
eani penitus non tenere. Super restitutione vero
ipsius R.senioris e t aliis qua? utrinque ducerent pro-
ponenda,statuerent,appellationeremota,quodordo
posceret rationis. Caeterum judices delegati.litteris
hisreceptis,partes ad suam praesentiamcitaverunt;
etcum monachi per suggestionem falsi probare vel-
lent litteras impetratas, judicibus nolentibus ipsa-
rum probationem recipere, sedem apostolicam ap-
pellarunt.Delegati vero, quia remota erat in litteris
appellatio, in causa nihilominus procedeutes, cum
per depositiones testium eisdeveritate negotiicons-
titisset, pro saepedicto R.seniore sententiam protu-
lerunt, adjudicantes ei ecclesiam memoratam.Pe-
tebat itaque quod factum erat ex delegatione apo-
sedis per nos obtinere debitam firmitatem
stolicae.
utrepressacontumaciamonachorum,pacificaipsius
abbatiaepossessionegauderet.Cteterumcontraeum-
dem R. seniorem fuit ex parte altera taliter allega-
tum,quod cum dictus H. quondam abbas minus le-
(17) Addendum, ad judices, aut aliquid simile.
II, CHRISTI 1199. 562
A gitime resignasset et monachi de electionetracta-
rent, senior H. fraudeadbibita procuravitquod cum
Vesperae cantarentur, et die sequenti esset electio
celebranda, homines burgi ad ecclesiam aceedon-
tes,ipsum R.fere omnibus monachisreclamantibus
ibidemperviolentiam intruserunt.Monachi veropo-
steacognoscentesrenuntiationempra^fatiH.minime
tenuisse, pariterque pensantes quod sub ejus con-
versatione laudabili monasterium proficere posset,
ipsumtanquamabbatempropriumrequirebant.Un-
de factum estquodpostmultasaltercationesetcom-
missionesfactas,tandemdeutriusquepartisassensu
commissio est obtenta quod, si de informi resigna-
tione H. et inutili substitutione R. senioris consta-
ret judicibus delegatis, R.remoto, saepedicto H. re-
stituerentabbatiam;etitafuit effectui mancipatum.
Post haec ipso R. nihilominus murmurante, ambo
pariter ad pr.Tdecessoris nostri praesentiam acces-
serunt ;
qui, sicut jam praemisimus, nos et prae-
fatum presb. cardinalem eis tribuit auditores, et
tandem causa diutius actitata, per eumdem pra?-
decessorem nostrnm de utriusque partis assensu
fuit compositio taliter celebrata.quodH. abbatiam,
R. vero prioratum et custodiam obtineret, propter
; quod obedientiam repromisit. Sic ergo eis
ipsi H.
reversis ad propria, praefatamcompositionem idem
R. coram dioecesano episcopo approbavit. Sed ab
ipso abbate postea requisitus tertio si custodiam
et prioratum vellet habere, post trinam citationem
veniens dixit quod non pereum sed per Rom.pon-
tificem volebat habere prsemissa
unde nullam ;
obedientiam ei voluit exhibere. Recedens igitur
absque abbatis licentia, cum extra monasterium
moram faceret longiorem, ab ipso H. de fratrum
consilio fuit excommunicationis vinculo innoda-
tus ; et cum per longum tempus non
rediret ad
monasterium, abbas dicta officia, consulentibus
fratribus,aliis assignavit, qui quandiu abbas vixit
ea pacifice tenuerunt, Abbate vero defuncto,fratres
eonvenerunt unum, nonnullis abbatibus et aliis
in
praesentibusquiaddefuncticonvene-
viris religiosis
rant sepulturam, et R. juniorem, seniore absente,
in abbatem unanimiter elegerunt quem praesenta- ;
tum dicecesanus episcopus confirmavitet bene-
sibi
dixit. Consequenter vero senior R ad praesentiam
nostram accedens, litteras ad remotos per dietas
quatuor judices et suspectos monachis per menda-
p
cium impetravit. Ad quos pars monachorum ante
aliquam citationem accedens, copia commissionis
obtenta, litteras per falsi suggestionem proposuit
impetratas, pro eo quod dicebatur in eis composi-
tionem sibi non fuisse servatam, monasterium in-
terdictum et se appellasse priusquam R. junior ele-
;
ctus fuerit in abbatem quae falsa peuitus assere-
:
bat. Tacuit etiam se excommunicatum ab hoc ab-
bate defuncto et alia quaedam, quibus expressis
litteras ipsas nullatenus impetrasset.Cumque om-
nia qua? pramisimus sufficienter probare vellent et
K63 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 564
judices eorum probationes recipere, tanquam de- A XXXI
mandatum eis non fuerit, recusarent, ipsi monaehi VV. AHBATI DE DEREFOnDlA, EJUSQUE FRATniBUS, TASI
ante ingressum judirii appellarunt, sicut ex depo- PR.ESENTIBUS QUAM FUTURIS, REGULAliEM VITAM PRO-
sitionibus tesliuni est probatum. Delegati vero ni- FESSIS IN PEnrETUUM.
bilominus procedentes et recipientes testes partis
De privilegiorum conflrmatione.
adversae, seniorem R. institueudum sententialiter
(Laterani, vi Id. Aprilis.)
decreverunt quorum factum, tanquam iniquum,
;
Religiosam vitam eligentibus, etc, usque ad ver-
irritari a nobis monacbi suppliciter postulabant,
bum ordo canonicus, qui secundum Deum et beati
Cum autem quae praemissa sunt et alia quaedam pra3-
Augustini regulam atque Praemonstraten. fratrum
fati cardinales nobis etfratribus nostris prudenter
institutionem in eodem monasterio, etc, usque ad
et fldeliter retulissent, nos (attendentes quod ex
verbum vocabulis. Locum ipsum in quo praafatum
consensu compositionis receptao, quam prcedeces-
monasterium situm est cum omnibus pertinentiis
sor noster etiam conflrmaverat, jus, si quod sibi
suis, sicut terminorum designat appositio, et mo-
competierat,R. senior amisisset acper hoc nemo-
lendinum quod Henricus clericus tenuit cum per-
nachi ad electionem procederent, appellare dejure
niinime potuisse, cum, nisi quorum interest, audiri
tinentiis suis, et decimam pedagii de Herting. in

non soleant appellanles) de consilio fratrum no-

B denariis et in portis, et totam decimam casei sui,
praeter unam pesam quae ad Ecclesiam ejusdem
strorumappellationemillamdieimuslegitimamnon
loei dieitur pertinere, et terram de Vura, ex dono
fuisse unde per eam electio non potuit impediri.
;

HenriciHosati secundi augmentum terrae etnemo-

monachos ante litis ex-
(Juia vero constitit nobis
ris, scilicet a via Londonien. quaa tendit de Dere-
ordiumrationabiliterappellasse,pro eo quod super
fordia versus Sing. usque ad divisam Hamtesir et
falsi suggestione probationem nolebant admittere
Susesxiac, et capellam de Standena cum pertinen-
delegati et per consequentiam eo ipso quod bene
appellatum fuerat, jurisdictionem judicum exspi-
tiis suis, et 36 acras terrae in Vulgaston., et mo-
lendinum de Hagedebed. cum pertinentiis suis, et
rasse, quidquid ab eis perperam attentatum, vel
de recipiendis ante litem conteslatam testibus vel
decimam domus suaa, scilicet de pane et carne et
pisce, et terram quam Robertus de Sanda tenuit
desententia proferenda denuntiamussententialiler
non tenere. Sane quamvis
cum pertinentiis suis. Ex dono Clementiae uxoris
dilecti filii P. praepositus
suae assensu domini sui 20 sol. censuales in civi-
et capitulum Constantien. de interdicto praemisso
tate Wintoniae, et terram de Albedeston ex dono ;
ad cardinalem (18) qui posuerat illud suis litteris
inseruerint.qui tamen per id quodR. juniori dioe-
Joceleni fratris quondam... reginae virgatam unam
q teme ex dono W. de Braosa unum
in Ecchiete
cesanus episcopus munus benedictionis impendit, ;

tunellum vini rubei ad missas celebrandas in villa

eividetur quod praemisimus obviare, unde vel scri-
ptura facto vel factum scripturae praejudieat, nec
de Sorahan et unam salmam ; ex dono H. comitissaa
Glocestriae terras quas T. de Witru. et Matthaeus
probatum objectum, quod ab interdictis
fuit, licet
et Robertus tenuerunt, et sedecim acras in Essar-
ipsam non potuimus irri-
electio fuerit celebrata,
tis de Nutstede ex dono Hugonis Hosati duas vir-
tare praesertim cum contra personam electi nihil
;
;
gatas terrae in Berithon cum pertinentiis suis ex ;
fuerit intentatum ideoque causam ipsam sub ea
;

dono Galfridi Hosati medietatem terrae quam emit

forma vobis duximus de consensu partium commit-
de Gualtero de Selca, in Edboldinton ex dono ;
tendam, ut si constiterit quod electio fuerit facta
W. de Sunewerda unam virgatam terrae apud
a suspensis, ea omnino cassata, ipsi monasterio,
Holt; ex dono R. de Mesnil et Jordani de Walcher-
post satisfactionem indignam, suspensionis et in-
villa terram quam Reginaldus filius Ulfi tenuit in
terdicti sententia relaxata,de persona idonea con-
Subreton ;ex dono R. capellani de Saldeford
sulatur. Alioquin, ne utililas monasterii retarde-
unum masagium in Geldeford ex dono Hugonis ;
tur, praemissam electionem per vos appellatione
de Bernier unum masagium apud Devisas. Ex dono
remola volumus confirmari.etR.juniorem abbatias
W. de Elestede terram de Wihus ex dono Alani ;
paciflca possessione gaudere, alium vero cuslodiam
D deS Georgio quinque solidatas redditus in mane-
et prioratum quae sibi fuerant a supramemorato
rio de Tradinchon. Ex dono Walteri Hosati terram
praedecessore nostro concessa,non obstante dona-
de Scartorp. Sane novalinm, etc Liceat quoque
tione ab H. quondam abbate facta de ipsis, volu-
vobis, etc Prohibemus insuper ut nulli fratrum,
mus et mandamus sine contradictione qualibet
etc Ad haec, praesenti decreto statuimus ne quis
obtinere. Testes autem, etc. Nullis litteris praeter
vos, etc Prohibemus insuper ut infra fines, etc.
assensum partium, etc. Quod si omnes, etc.
In parochialibus autem, etc Chrisma, vero etc.
Datum Laterani, vn Idus Aprilis.
Licitum, etc Cum autem generale interdictum,etc,
Sepulturam praeterea, etc, Paci quoque, etc Li-
bertatis, etc Decernimus ergo, etc. Salva sedis
apost. auctoritate et dicecesani episcopi canonica
justitia. Si qua igitur, etc,
(18) In tertia Collect. a card.
 ;

PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 566

565

Datum Laterani, per manum Rainaldi domini A in omnibus apost. sedis auctoritate, et Casselen-
papa? notarii, cancellarii vicem agentis, vi Idus archiepiscopi debita reverentia. Si qua igitur, etc.
Aprilis.indictione n,Incarnationis Dominicae anno Datum Laterani, per manum Rainaldi domini
H99, pontificatus vero domini Innocentii papae III papae notarii, cancellarii vicem agentis, n Idus
anno secundo. Aprilis, indictione n, Incarnationis Dominic»

XXXII. anno 1199, pontificatus vero domiai Innocentii

papaeIII anno secundo.
CORCAIEN. EPISCOPO, EJUSQUE SCCCESSORIBUS CANONICE
SUBSTITOENDIS IN PERPETUUM. XXXIII.
EPISCOPI ET POTESTATIS ET CASTELLANENSIS AD
De confirmatione privilegiorum.
PAPAM.
(Laterani, n Id. Aprilis). Mittunt tribulum pontificisque opem postulant adver-
Ex injuncto nobis apostolatus officio, etc.,usque sus Aretinos.

nil ri-rbum vocabulis. Locum ipsum in quo praefata Pio patri et domino Innocentio divina gratia
Ecclesia sita est.cum omnibus pertinentiis suis et sanctae Rom. Ecclesiae summo pontifici R.Castell.

libertatibus intraetextracivitatem;eccb'siam S.Ma- Ecclesi» humilis servus et bonus comes civitatis

riae in Monte, et ecclesiam beati Micbaelis, et cce- g Castell.Polestas, cum ejusdem terrae majoribus et
meterium in quo posita? sunt et atria circumqua- minoribus, debiti obsequii devotissimum famula-
que posita; ecclesiam S.Nessani, ecclesiam S. Bri- tum. Cum pristina memoria terra nostra, imo ve-
gidae, ecclesiam S.Sepulehri, ecclesiam S. Joannis stra, ad patrimonium S. Rom. Ecclesifl) communi
in civitate, ecclesiam S. Trinitatis et ecclesiam S. ac privato jure spectare noscatur et nuper sancti-
Petri in civitate, cum molendino Corcaiae, quod tatis vestrae sollicita cura antiqua statuta indesint
est inter insulam et rupem cum piscatura Vadu- innovata, dignum duximus ad praesens debitum
gaill et piscaturam Macmoelpoil, et caeteras pisca- canonem, scilicet per unamquamque domum de-
turas juratas Ecclesiae tuae cathedrali S. Barri, narium colligere et, in signum nostrae fidei, per
Achadnanhos, Dunculinn, Clochan,Nahulain,Duo- praesentiuni latorem nobilem virum ad pedes ves-
les, Uchonduban, Balinagerranach, Ardachad, Ba- trae sanctitatis dirigere cujus facli humilis devo-
;

liugiphan, Baliiidunchada.L-snaedenan, Balufobe- tio nos corroborat et in quibus indigemus a sanc-

di,Cellmagimchrinn,Du(ibetheig,Lesadhdibeccam, titate vestra prolectionem quaerere confortat.Are-

Celludri, Cellcroman, Cellcul, Ardinor, Durusguill, tini cives, nobis aliis proxirniores, Castellan. epis-

Cellescop,Mellan ,Cellescoplappan Cellcunran Cul- copatus fines invadere conantur et cum marchi-;

lecha, Dubtulach, et alias terras S. Barri in Uturp, onibus confcederati,qui contra praeceptum vestrum
et totum Vmacciar, in terris, ecclesiis, aquis et
c de destructione montis Sanctae Mariae acriter do-
possessionibus.Terram Sancti Barri in Ciarrigi, in luerunt, aliud castrum Castellan Ecclesiae expu-
Ispich, cum Rosbech, Cellna-
pertinentiis suis. gnare et memoratum montem post Pascha refice-
clerech,Cellimeclan,Aesgabri,Hucubmachino, Cel- re ordinaverunt. Subveniat ergo famulis suis ves-
linelaig, Cullen cum pertinentiis suis. Nochoeng- kra; sanctitatis benignitas et jamdictos Arelinosab

bail, Cennsali cum pertinentiis suis, Techsachsan hujusmodi vexationibus imperiose compescat et ;

cum pertinentiis suis.In Iseoganan Cellmcesenoch adjacentes vicinos.scilicet Perusinos et Massanos,

Celbrogan, Cellmathnain, Midisel, Aehadmeleitig^ ut nobis subveniant, vestrae paternitatis providen-
Cellsinchill cum pertinentiis suis ; Techmolaggi tia, si placet, inducat.
cum pertinentiis suis, Domnachior, Cellsaeleah, XXXIV.
Ciseicerum, cum pertinentiis suis ; Inisduni cum EBBEDUNEN. ARCHIEPISC.
pertinentiis suis, Magalaid, Clennberehin, Cellar- Ut Venciensem episcopum publice excommunicatum
chadangli, Acchaddun, cum pertinentiis suis denuntiet.
Cellmugana, Cluameehi, Cellcillin, Celleohi, cum (Laterani, vi Id. Aprilis).

suis pertinentiis ; Scol cum suis pertinentiis, Cel- Sicut nobis tua fraternitas suis litteris intima-
loran, Cellmolaggi, Cellmua, Durrus cum pertinen- D vit,cum bonae memoriae C. papa praedecessor nos-
tiis suis ; Insscuingi cum suis pertinentiis,Cellmo- ter tibi et ven.fratribusnostrisDignen.et Senecen.
chomoc. Cellechdach, Cellmana, Cellchatthigern, episcopis dedisset firmiter in mandatisut pro enor-
Cellmacceogam, Dramdalach, Fanlobais, Magatiai mibus quae sibi de Veccien.episcopo fuerant nun-
Dissaert, Saergussa, Cennech, Cluannached, Du- tiata, ipsum, si rei veritas taliter se haberet, ab
nusci,Cennmugi, Magalaid, Disertmort cum perti- officiobeneficioque suspensum,ad sedem aposto-
nentiis suis ; Disertanaeda cum pertinentiis suis ;
licam mitteretis,vos diligenter quae vobis injuncta
Rathen cum pertinentiis suis;Claennaburcum per- fuerant exsequentes,cum illis et deterioribus prae-
tinentiis suis, cum Cennmugi et aliis pertinentiis fatum episcopum inveneritis maculatum,prascepi-
suis, Athbruanni, Ardmacchfaelan, Tulachrata, stis eidem ut suspensus apostolico se conspectui
Cella, Cluanpruches, Corcarhbet et Archadfadda. praesentaret qui neque ad Ecclesiam Romanam
;

Prohibemus iusuper ne interdictos, etc. Praeter- accessit neque propter suspensionem episcopatum
ea libertates, etc. Decernimus ergo, etc. Salva desiit ordinare. Nolentes autem ut quae, de man-
561 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 568
dato maxime apostolicoe sedis,a venerabilibus fra- A rium fahricandi. Inde est quod fraternitati vestrae
trihus nostris rationabiliter disponuntur alieujus per apostolica scripta mandamus quatenus proela-
debeant temeritate eonvelli, fraternitati tuae per tos praepositum et canonicos ut sibi et Sistaricen.
apostolica scripta districte praecipiendo manda- EcclesiaeaTemplariis pra3caveant,ut praediximnsj
mus quatenus praefatum episcopum,qui suspensio- etconstructionem oratoriijam inccepti non impe-
nis sententiam in se latam observare contempsit, diant moneatis altentius et inducere procuretis.
excommunicatum publice nuntieset facias ab om- Quod si facere forte noluerint, ne Templarios super
nibusarctiusevitari, donec adpra^sentiam nostram construc tione oratorii ultra locum illum ut superius ,

cum tuarum testimonio litterarum accedat reddi- estdistinctum.contraconcessameislibertatemano-

turus, si poterit.de suis actionibus rationem ; cui, hisimpedirepra3sumant,ipsospercensuramecclesi-
volente Domino, in nostra et fratrum nostrorum asticam, sublato appellationisobstaculo,compella-
proesentia sua justitia respondebit. tis.

Datum Laterani, vi Mus Aprilis. XXXVI

XXXV. BUHDEGALEN. ARCHIEPISC AGENNEN. EPISC0P0 ET AB-
AVINIONEN. ET TRICASTB. EPISC0PI3. BATI SYLV.E MAJORIS.
Ut Templarios oratorium sibi construere patiantur. Vt
g in Ecctesia Vasatensi tot instituantur canonici,
(Laterani, vi Id. Aprilis). quot licebit per facultatcs Ecclesix.
Causam qua? int.er dilectos filios fratres militioe (Laterani, n Id. Aprilis).
Templi ex una parte praepositum et canonicos
et Ex parte venerabilis fratris nostri Vasaten. epis-
Sistaricen. ex alia super constructione oratorii copi fuit in audientia nostra propositum quod cum
vertebatur,super qua post commissiones plurimas in novitate promotionis suae de ordinatione Vasa-
ab apostolica sede obtentas, a venerab. fratrib. ten. Ecclesioe tractatus inter ipsum et canonicos
nostris Dien. et Dignen. episcopis et dilecto tilio haberetur, per mendacium confinxerunt quod in
abbate de Boscaldum fuerat sententia promulgata, ipsa Ecclesia non fuerant ab antiquo nisi decem et
utraque parte in nostra prsesentia constituta, di- octo praebenda?, nullam ei super hoc scripturam
lectis filiis G. Sanctae Marioe trans Tiberim pres- authenticam exhibentes et falsis persuasionihus
bytero et H. Sancti Eustachii diacono cardinalilms ejus animum induxerunt ut super statuendo nu-
commisimus audiendam ;
qui, auditis utriusque mero decem et octo canonicorum, qui tamen es-
partis rationibus, nobis et fratribus nostris fideli- sent in Ecclesia residentes et ibidem assidue de-
ter qua? audierant retulerunt,in scriptis allegatio- servirent, suum praeberet assensum ; et licet pro-
nes partium proesentantes.Nos autem, auditis om- ventus ipsius Ecclesiae 24 canonicis congrue suffi-
nibus et diligenter inspectis, cum fratribus nostris d cere valeant, non etiam sunt 12 canonici qui Ec-
deliberato consilio,quia durum admodum videba- clesioe servitium suum impendant;etiidem lucrum
tur quod privilegia felicis recordationis Romano- suum potius quam Ecclesiae commodum attenden-
rum pontificum proedecessorum nostrorum et no- tes, ut proventus Ecclesiae in suos usus convertant,
straconcessaTemplariisdebita flrmitate carerent, in suhstitueudis canonicis nec volunt nec student
volentes quod et privilegia tam praedecessorurn esse concordes. Quoniam igitur quod per fraudem
nostrorum quam nostra illibata serventur et sen- vel mendacium obtinetur effectum habere non de-
tentiapraadictorumjudicum,quffl perbonae memo- bet, discretioni vestraa per apostolica scripta man-
riaeCcelest.papam praedecessorem noscitur confir- damus quatenus, si praemissis veritas suflragatur,
mata, in sua remaneat firmitate, taliter duximus non obstante constitutione pra:dicta supernumero
super ipso negotio staluendum, ut praepositus et 18 canonicorum facta per fraudem in Ecclesiae de-
capitulum Sistaricense, si voluerint, a Templariis trimentum,secundum quod Ecclesiaepoterunt suf-
sufficientem infraduosmensesrecipiant caulionem ficere facultates,sub convenienti numero canoni-
quod de oratorio illo damnum aut praejudicium cos absque appellationis obstaculo et institui
eligi
matrici Ecclesiae nullatenus generetur ; et sic, se- faciatis qui continuam ibidem residentiam facien-
;

cundum quod in eorum habetur privilegiis, ha- D tes, devotum in ea Domino exhibeant famulatum ;

beant facultatem praefatum oratorium consum- districlius compescentes, si qui vobis super his te-
mandi.Quod si forte praedicti proepositus et cano- mere pra;sumpserint refragari. Nullis litteris, etc.
nicicautionem ipsam non duxerint admittendam, Quod si omnes, etc.
ut sic latae sententiae pareatur quod privilegiis in- Datum Laterani, n Idus Aprilis.
dultis minime derogetur.Templariis ipsis auctori- XXXVII.
tatededimus apostolica potestatem, ultra locum PII. MEDI0LANENS1 ARCHIEP1SC0P0.
illum in quo construere inca'peruut,sicut per sen-
Qu&stio inter eum et abbatem Sancti Donati de
tentiam est inhibitum ne ulterius in ipso proce- Scozula sententiando, diffinilur.
dant, ubieunque maluerint, duntaxat in suo solo, (Lateiani, xvi Kal. Maii).
non obstante contradictione vel appellatione cujus- (19) Inter dilectosfiliosGerardum abbatemSancti
libet, juxta privilegiorum suorum tenorem orato- Donati de Scozula ex unaparte nomine monaslerii
(19) Cap. Inter dilectos, De fide instrumentorum.
569 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 870

etW.Balbum Mediolanen.canonicum procuratorem A. quoda mediapartesigilli apparebat quoedam imago

tuum nomine Mediolanen. archiepiscopatus ex al-
tera,super subjectis articulis, diu fuit in nostro
auditorio litigatum. Petebat siquidem dictus abbas
nominemonasterii Sancti Donati de Sexto a proefato
procuratore tuo nomine Mediolanen. Ecclesiaa re-
stitui monasterio memorato porturn Scozulae sive
Sexti, cum honore, districtu et jurisdietione praa-
fati loci et castellantioo,dicens ad monasterium hoec
omniapertinere,hoc ipsumdicensdehominibusqui
habitant in curte Baveni et tenent res monasterii
memorati.scilicet in Gralia,Carpuneno, Vesterpeno,
noncummitra in capite sed cumpileo,necinduta
pontificalibus sed regalibus, tenens in manu non
baculum pastoralem sed quasi sceptrumregale, cu-
jus facies non apparebat integra sed dimidia, tan-
quam in alia medietate respiceret (24) aliam quae
tamentotavacuaremanebat; sedquaedam imagovi-
debatur ex ea fuisse deleta, quia certa in eaparte
nec in colore nec in planitie reliquoe parti similis
apparebal. Unde non episcopi sed imperatoris vide-
batur fuisse sigillum, quod in una medietate Caesa-
imaginem exprimebat et in altera medietate praa-
ris

Cadempleno, Baveno et Insula superiori Bolgerate sumebalur vel filiivel conjugis imaginem habuisse.
ac Lisia. Petens etiam ut Mediolan. archiepiscopus Nametin ipso sigillonullaealiaelitteroe^apparebant,
cessaret ab inquietatione hominum qui habitantin nisi qu33 nomen proprium cum hac adjectione Dei
loco Baveni super manso de Curte, de quibus mo- t> gratia designabant. Sed cum proprium nomen ip

nasterium obtinuerat in judiciopossessorio(20) per sius episcopi fuerit Luitardus, m nomine proprio
sententiam episcopi Veronen. Item ut cessaret ab quod exprimebat sigillum deletao fuerant duoe lit-
inquietatione vicariorum, id est, communium et terae : secunda, quoe fuerat inter L et T, et sexta,
terrarum in territorio Sexti sive Scozuloe et in ejus quoe fuerat inter R et V ita quod si secunda fuis-
;

castellantiapositarum, ab inquietatione quoque al- setOetsexta fuissetl, procul dubio non Luitardus
bergarioe proedicti loci Seozuloe sive Sexti et illius sed Lotarius legerelur. Quod etiam inde cognosci
etiam castellantiw. Rursusutnon inquietaret mo- (2ii) poterat, quia secundum dispositionem aliarum

nasterium antedictum inpossessionevelquasi pos- litterurum inter L et T non erat spatium nisi quod
sessione piscariae totius aquoe Ticini usque ad ra- potuissetunam litteram continere, cum secundum
viam Castelleti vel Pigaroli. Et hoec omnia petebat integritatem hujus nominis Luitardus, inter L et T,
cum omnibus fructibus inde perceplis salvo in om- duoe litteras sintdiversae. Praeterea, inter R et V tam
nibus jure addeudi vel minuendi satagens multi-
: modicum erat spatium, ut in eo non hoec littera D,

pliciter comprobare omnia quoe prasmissa sunt ad quae majus occupat spatium, sed ha:c littera I, quoe
suum monasterium pertinere. Primo, per privile- minimum occupat, videretur formata fuisse. Rur-
o—
gium Luitardi comitis quondam epis<opi Ticinensis
. i i -

u
—
_ sus, cum cerasigilli ab interiori iparte
,
t,
vetustissima
qui monasterium ipsum fundaverat et ei quoe proe- esset, cera quae posita erat ab ex teriori parte, quasi
missasunt donaveratuniversa. Secundo,perinstru- adconservationemsigilli.recenseratetmollis. Quod
mentum sententioe Aspcrti quondam Mediolan.ar- cum diligenter investigatum fuisset, certo certius est
chiepiscopi, quam ex delegatione Lodoici imperato- compertum quod sub vetusto sigillo charta fuerat per-
ris tulitpro monasterio sa?pedicto super his contra orataet perglutinum novoe ceree, qurefueratposita
(21) Nottingum preefati Luitardi nepotem, qui super exterius, quasi adcons^rvationemsigilli,vitiose fuit
eis molestabat monasterium. Tertio, per privilegia ipsi chartoaconjunctum. Eademfalsitalisspecie,pfr
Rom. imperatorum et praesertim Ilenrici.qui pree- vitiosam videlicet appositionem sigilli, castera fere
missaomnia monasterio confirmabant et confere- privilegia Rom. imperatorum, praeter privilegium
bant.Quarto,perinstrumentalocationum quasfece- Henrici vel falsa reperta sunt vel falsata. Sed etip-
rantdiversispersonisabbatesmonasterii memorati. sum Henrici privilegium ad fidem astruendam non
Testesquoqueproduxerat,perquosnitebalurproba- videbatursufficere;quianeceratpubIicamanucon-
requodmonasteriumasexaginta(22)annisinfraeta fectum nec sigillum habebat authenticum, eo quod
quinquaginta annis et supra tenuerat et possederat eratexinediafereparteconsumptum,necplusdeno
omnia supradicta,et quod fama publica erat ea om- mine proprio, nisi ultima medietas, videlicet icns,
nia proefato monasterio a jamdicto Luitardo fuisse D nec de coeteris litteris nisi hoec adjectio, Dci gratia
donala. Sed conlra privilegium donationis (23) a comparebat ilaquod exlitteris ipsis nonmagis po-
;

prsefato procuratore tuo multa fuerunt objecta. teral comprobari fuisse sigillum Henrici quam Lo-
Primo,quia ibi maximeapparebatconsumptum,ubi doici.Instrumentum quo que sentcnttoe multis modis
potuisset falsitas facilius deprehendi, vidolicet in inveniebatur suspectum tum quia quoedam in ipso
:

annotatione indictionis. Secundo, quia cum charta apparebant liturse, tum quia subscriptio notarii vi-
vetustissima videretur, recentior apparebat scriptu- debatur alterius manusfuisse quamconscriptio in-
ra, tanquam non illo tempore facta fuisset. Tertio, strumenti ; cum tamen notarius in subscriptione
quia falsum sigilluinvitiose videbaturappositum,eo profiterctur se instruinentum manu propria con-

(20) Vide supra lib. i, epist. 37. (23) In tertia Colleet. donatori*.
(21) In tertia Collect. A. (24) In tertia Collect. reciperet.
(22) In tertia Collect. XL., errore librarii haud (25) In tertia Collect. conjici.
dubie.
 u7t INNOCENTD III PP. REGESTORUM LIR. II. 572

scripsisse.Litteraquoquerecentiorvidebaturqaaai ^ dentius justitiam tua> partis, per testes videbatur

charta, et aqua videbaturencaustum infectum, ut probare quod Mediolanen. arcbiepiscopus omnia
antiqniusappareret.Inomnibus etiamimperialibus quaB prEemissasunt a sexaginta annis infrapossede-
nullaprorsusest
privilegiis quse posteriora fuerant rat inconcusse. Verumcontra praescriptiones huju-
habita mentio de illa sententia, quamvis in eorum smodi dictus abbas interruptionem mediitemporis
aliquibus mentio facta fuerit Luitardi, qui diceba- civilem pariter et naturalem objeeit. Ulini enim Go-
tur donationem fecisse. Porro si legitimum esset et zovio quondamcomite aFederico imp. superhis ju-
verum instrumentum sententiae, per illam tamen dice delegato, cum post citationes legitimas Medio-
sententiam nullum Mediolan.archiepiscopatuiprav lan. archiepiscopus se contumacitcr absentasset,
judicium poterat generari, cumipsa sententia lata pro monasterio fuit lata sententia et ipsius nomine
fueritinteralios, et res inter alios acta alii non prae- corporalis possessio assignata, quam per sexannos
judicet ; necattestationes quas continebantur iu in- et amplius hahitam in bello Mediolan. asserebat
strumento sententia^.per quas legitimadonatio Lui- amissam (27), per quod allegabat praescriptionem

tardi videbatur esse probata, poterant eidem archi- civiliter et naturaliter interruptam. Porro ad exce-

episcopatuinocumentumaliquod irrogarecum inter ptionem prsemissam srepedictusprocuratortuus ta-

alias personas et in alio judicio recepta? fuissent. liter replicabat,quod bona? memoriae Jo.Anagninus
°
i r •>

Casterum memoratum Henrici privilegiuin, quod

D Sancta? Maria? in Porticu diac. cardinalis, postea
non solum confirmationis sed etiam donalionis vi- Sancti Marci presbyter, ettandemepiscopusPraene-
debalur fuisse, uinle rcrum dominium donatarum stinensis, tunc apostolica? sedis legatus, attendens
intelligi forte poterat monasterio acquisitum et tra- quam barbaricaferitateet insatiabiliodioEcclesiam
ditum, quamvis ex forma petitionis, quae in ipso et civitatemMediolan.Federicus imperatorfunditus
privilegio declaraturet quibusdam aliis verbis quao vellet evertere atque in supremam redigere servitu-
ponunturinipso, confirmatorium tantum videretur tem, quidquidipse vel aliquisjudex seu ministeria-
fuisse, ut tamen intelligatur eo modo quo magis lis ejus in ecclesias, clericos vel cives Mediolan.
posset valere, distinguendum utrique videhatur, ut statuerant tempore illo, in irritum revocavit ; cujus
idem Henricus alia donaverit et alia confirmaverit, factum felicis recordationis Alexander papa praede-
cum eadem legitime nequivissent et confirmari pa- cessor noster approbans confirmavit. Unde quod a
riter et donari ; conlirmari tanquam prius habita et praefato comite factum fuerat in odium Mediolanen-
possessa; donari, tanquam tunc traditaetconcessa. sium, quos dictus imperator acrius infestabat, Me-
Donaverit, inquam, illaqua? ipse intra trium milia- diolanensi Ecclesiae praemissa ratione non poterat
riumspatiummonasterioconcedebat.Confirmaverit prsBJudicium generare. Porro rationem hujusmodi
autem qua? prius ipsi monasterio concessa fuerant C pars adversa frivolam reputabat, cum factaa eausa?
el donata, inter qua? illa continebanturqua? deducta nulla juris constitutione fieri possint infectas. Cum
sunt in judicium ac pi-r hoc illa non poterant in-
;
autem super his qua> pra?misimus in nostraetfra-
telligi per privilegium illud donala sed confirmala, trum nostrorum pra?sentia fuisset diutius litigatum
cum, juxtalegitimas sanctiones, quod meum est ex quia legitime probatum non fuerat ea quae peteban-
alia causa meum fieri non possit, nisi desieril esse turad monasterium pertinere.de communi fratrum
meum ;
pra?sertim cum pars monasterii nixa (26) nostrorum consilio ab impetitione ipsius praefatum
fuerit comprobare, tum per privilegium conces- procuratorem tuum nomine tuo et Mediolan. Eccle-
sionis, tum per instrumentum sententia? quod illa siae sententialiter duximus absolvendum quoniam :

legitime fuerinl a Luitardo donata et illi donatio-
ni pcrtotumjudicium est innixa unde postdona-
tionem hujusmodi eadem eidem non poterant re-
donari. Cum ergo confirmatorium tantum exstiterit
saltem quoad illa qua? deducta sunt in judicium.-i
principale non tenuit nec accessorium quod ex eo
vel ob id dignoscitur esse secutum.Pari modo ca?-
tera privilegia Rom. imperatorum, etiamsi vera
fuissent et sine suspicione, ad probationem tamen
invalidaprobarentur. Per instrumenta vero locatio-
nis nec est utcunque probata proprietas nec etiam
cum obscura sunt jura partium, cousuevit contra
: eum qui petitor est judicari. Super manso vero de
Curte Baveni, quod ab antedicto episcopo Veronen.
fuit ipsimonasterio per diffinilionis calculum in
possessorio judicio attributum, nos quoque eidem
camobio procuratorem ipsum nomine tuo et Medio-
JJ
lanensis Ecclesiee in petitorio judicio auctoritate
judiciaria condemnamus, cum liquide sit probatum
quod dictum monasterium mansum ipsum longis-
simo tempore quietepossedit.in ea parteperpetuum
sibi silentium imponentes.Caeterum auctoritate apo

plene possessio cum juxta legitimas sanctiones ad

; slolica districtius inhibemus ne tu vel tuorum qui-
probationem rei propria? sive defensionem non suf- lihet successorum ad reset possessiones etjura prae-
fieiat facta locatio. Licet autem his et aliis modis dicti monasterii manus extendat, proeter id quod de
saepedictus procurator tuus intentionem abbatisvi- portu, honore, districtu et juridictione a nobis est
deretur elidere cautumque sit in jure civili quod, sententialiter diffinitum. Nulli ergo, etc , absolu-
actore non probante, is qui convenitur, etsi nihil lionis, inhihitionis, et diflinitionis, etc.
prastiterit, obtinebit ; ad ostendendam tamen evi- Datum Laterani, xvi Kal Maii.
(26) In tertia Collect. visa. Anno H62.
(27)
 PONTIFICATUS AXINO II, CHRISTI 1199. 574

In eumdem fere modum scriptum est G. abbati de A. compromisit.,fide in manuipsius praestita et resti-
Scozula. tutionis litteris depositis apud eum,non tradendis
XXXVIII. parti adversse sed diligenter servandis et restituendis
CONVENTDI DE COXCHIS.
sibitempore opportuno.Ipse vero episcopus contra
Quxstio intc.r eos ct abbatem monasterii de Conchis
scntentiando diffinitur.
idquod promiserat venire non metuens,adversariis
(Laterani, Id. Aprilis.) abbatis Iitteras restituitmemoratas;sicque compro-
(28) Cum super abbatia monaslerii vestri inter misso ex parte ipsius episcopi et adversariorum pa-
vik et S. quondam abbatem olim fuisset quaestio riter violato, monachi bonae memoriae Melioris tt.

diutius agitata, partibus tandem ad nostrarn prae- Sanctorum Joannis et Pauli presbyteri cardinalis,
sentiam accedentibus, dileclum lilium nostrum H. tunc apostolica? sedis legati,praesentiam adeuntes,
Sancti Eustachii diac. card. dedimus auditorem : ad I.quondam Rothomagen.decanum super grava-
in cujus praesentiapro ipso S. taliter fuit allegatum. mine compromissi commissionis litteras impetra-
quod cum dilectus filius noster I. tt. Sanctae Puden- runt; ad cujusprimamcitationemmonachusadicto
tianaepresbytercardinalis, tunc apostolicae sedisle- abbate transmissuscaptusfuit abadversariis et vin-
galus, intrasset Normanniam super statu ipsius
et culis ferreis mancipatus ad secundam vero cita-
;

abbatia? cum abbate ac fratribus inquisitionem ha- g tionem idem abbas accedens, per impressionem
buerit diligentem,'nihil reprehensione dignum in- coactus fuit compromittere in decanum.non super
venit ibidem, sicut ex litteris bonas memorioe C. pa- abbalia, de qua sub eo nulla quaestio vertebatur,
pae praedecessoris nostri evidenter apparet, quibus sed pro quibusdam bladi reddi tibus minuendis. Par-
ipsius cardinalis confessio est inserta. Eo vero post- teautemalterasuper compromissoservando fidem,
modum abipsomonasteriorecedente.litterae ipsius sicut convenerat, non servante, dictum S. iterum
ad dilectos filios Troarnensem abbatem et priorem oportuit ad sedem apostolicam laborare; ubi ano-
Sanctre Barbaraefraudulenterobtenta! fueruntsuper bis tam super principali quam incidenti etiam quae-
inquisitione abbatis et totius monasterii facienda, stione ad venerab. frat.nost. Lexovien. episcopum
nulla data inquisitoribus potestate in abbatem ali- et dilectum filium abbatem Vallis Richerii litteras
quid statuendi, quemadmodum ex testimonio ejus- impetravit ut super hisquse nohisfuerant intimata
dem card. colligitur evidenter. Praadictis ergo in- studerent elicere veritatem et statuerent quod se-
quisitoribusaccedentibusadmonasteriummemora- cundum Deumviderent rationabiliter statuendem,
tum et volentibus fines mandati excedere in facienda juris ordine per omnia observato : itaquod alter
inquisitione, jurisordine non servato, idem abbas,
sine altero adesse nolente vel etiam non valente,
antequaminquisitiosortiretureffectumsedemapost mandatum apostolicumadimpleret.mentione facta
appellavit; et quamvisiter arripuisset ad Rom. Ec-
in litteris ipsis de fide violenter, sicut idem S.asse-
clesiam veniendi, dicti tamen inquisitores nec ap- rebat, extortaet non super monasterio abjurando,
pellationirationabiliterinterpositienequeipsiusab-
sed restitutione, ut dictum est,tantummodo diffe-
sentiae vel excusationibus aliquibus deferentes, de-
renda ; ne, his omissis, tacita veritate commissio
stitutionis in eum sententiam contra jurisordinem
videretur ohtenta.Partibus vero coram delegatisju-
promulgarunt, licet non pronuntiandi potestas eis
dicibus constitutis,parsillius quem dixit intrusum,
esset concessa, sicutex multorum praelatorum lit-
praefatuni episcopum duabus de causis sibi dixit esse
teris liquido declaratur.Meniorato igitur abbate ad
suspectum: lum quia super Ecclesia quamdam cau-
dicti praedecessoris nostri praesentiam accedente,
sam habebat cum monasterio memorato;tum etiam
postquam de iuordinata destitutionc sua cumred-
quia ipsum a Romana curia redeuntem ad pacis
didit praedecessoris nostri pra^sentiam accedcnte,
osculum non admisit; unde neque coram illis neque
postquam de inordinata destitutione sua eum red-
didit certiorem, omnibus irritatis quae contrajuris coram illorum altero juristare voluit,quamvisnihil
ordinem a dictis inquisitoribus fuerant ordinata, diceret in abbatem sed appellans frustratorie se
;

eumdemabbatemsententiasuarestituitexsecutione contumaciter absentavit. Verum dicti exsecutores

solavenerabili fratri nostro episcopo et dilectis appellationi.qu* nulla fuerat, minime deferentes,
fi- D
liis L. et II. Ebroicensibus deman-
archidiaconis habito multorum prudentium virorum consilio,sen-

data. Die vero a solo episcopo partibus assignata et

tentiam a dicto praedecessore nostro prolatam exse-
ad terminum utraque partium veniente, cum exspe- cutioni mandarunt, restituentes praedicto S. abba-

ctaret abbasrestitutionem fieri sibisecundum apo-
stolicimandati tenorem, eam non potuit obtinere;
quin potius precibus, minis et terroribus eum epi-
scopus inducere laboravit ut in ipsum non super re-
stitutione facienda, quod erat principale negotium,
tiam et praofato intruso perpetuum silentium impo-
nentes.Cumque ad eorum ex parte apostolica jus-
sionem dicecesanus episcopus so?pius requisitus ip-
sum S.in corporalem possessionem inducererecu-
saret, id exsequendum quibusdam diaconibus man-

compromitteret.sedsuperexsecutione tantunimodo daverunt;qui nedum quod admissi fuerunt,verum

diflerenda; et quoniam pars adversa cum aimis il- per monachos et fautores eorum afflicti verheribus,
luc accesserat et multidine armatorum, factum est carcerali sunt custodiae mancipati. Quapropter in
quod in dictum episcopum, sicut praemissum est, intrusum, monachos et fautores eorum a delegatis
(28) Cap. Cum super, De off. jud. deleg.
 ;

573 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 576

fuit.secundum apostolici mandati tenorem excom- ^ remcardinalemquondamRothomagen.decanoeam

municationis sententia promulgata. Sed ob hoc in- dem fecit causam commitli fuit^pe in ejus prae-
;

trusus et raonaohi non dimiserattt divina oflicia ce- sentia et venerabilis fratris nostri Rothomagen. ar-
lebrare ; qui etiam.ipso intruso defuncto,alram ex- chiepiscopi prima compositio innovata, uhi prmfa-
rommunieatumeligereprsesumpserunt.sicutexde- quod composi-
tus S. ahbatiam denuo abjuravit et

legatorum litteris perpenditur evidenter. Cumque tionem ipsam deincepsobservaretcorporaliterprae-

nec sic possent ad frugem melioris vitaB reduci.sae- stitit juramentum, sicnt in ipsius Rothomagen. ar-
pedictus S.iter arripuit ad sedem apostolicam veni- chiepiscopi litteris continetur et mullis posset te-
endi.Sed praevenientes eum nuntii monachorum,de stibus approbari. Fuerunt autem ista coram Ro-

benedictionis munere quem elegerant impen-

illi thomagen. facta ea praecipue ratione, quoniam
dendo fraudulenter litteras impetrarunt, quas ad prioratus quem ipse S. debuit obtinere, in Rotho-
partes suas miserunt festinanlius quam deberent. magen. erat dicecesi constitutus quem cum per ;

Petebat itaqne dictusS.monachos ipsos,qui cuidam biennium detinens, inhoneste vivendo fere omnia
pnrdecessorum suorum ampulare linguam et ocu- consumpsisset,ad alia bona monasterii se violenter
los eruere praesumpserunt, in alium sedentem
ad extendit. Et tandem ad praesentiam nostram ac-

mensam cum gladiis etfuslibus impetumfacientes, cedens et quasdam de prtemissis exprimens, alia
I!
alium solum in ecclesia dimittentes missam cele- vero reticens, ad praefatos Lexovien. episcopum et

brare paratum.animadversione condigna puniri et abbatem VallisRicherii nostras litteras reportavit,

possessionem abbatiaj plenarie sibi restitui,sicut a utdiligenter inquirerent de omnibus veritatem et

statuerent quod justitia postularet.Ipsi vero parti-
dicto prwdecessore nostro statulum fuerat, et a
bus ad se citatis, quamvis episcopus pro memora-
delegatis postea judicibus ordinatum intruso,qui :

causas et quoniam R. abbati respondit quod si

post latam in eum sententiam excommunicationis
tis

posset sibi noceret, esset alteri parti suspectus et

assumptus fuerat, per silentium perpetuum con-
demnato. Caeterum pro vobis ita fuit propositum ab eo fuerit recusatus velletque coram conjudice,
ex adverso, quod cum pra>fatus I. cardinalis in qui suspectus non erat, vel coram arbitris electis

partibus illis legationis offlciofungeretur etcausam a partibus id probare ; dicto abbate Vallis Riche-

ipsam super dilapidatione ipsius S. et incontinen- rii admittere hoc nolente, ante ingressum eausae
abbati Troarnen.et priori San-
tia pariter praefatis fuit ab illis duobus postmodum appellatum, ipsi
clre Barbaraecommiseritterniinandam,ipsi cognita nihilominus eumdem S. restituendum sententia-
veritate et ordinejuris per omnia observato, in liter decreverunt. adversario ejus super abbatia

eum depositionis sententiam protulerunt, qufe a perpetuum silentium imponentes. Cum igitur quae
dicto praedecessore nostro fuit postea confirmata. ^ praeniissa sunt et alia quaedam praedictuscardina

Ipse autem S. eidem prasdecessori nostro, quod lis nobis et fratribus nostris prudenter et fideli-
abbatia ipsa injuste spoliatus fuerit, intimavit ter retulisset, (quia coonstitit nobis per litteras

prafato cardinali etiam asserente nonfuisseint''ii- judicum praedictorum episcopi et archidiacon.

tionis suae quod ad depositionem abbatis procede- Ebroicen., quibus super restitutione ipsius S. a

rent judices delegati : quamvis et hoc esset eis commissa,

commissum, sicut in eorumdem lltteris reperitur.
Unde saepedictus praedecessor noster eum non re-
stituit altera parte absente, sed restituendum man-
davit episcopo et archidiacono memoratis
tacitum eis fueratquod praifatus cardinalis dictis
abbati et priori deponendi etiam concesserit facul-
dicto pra;decessore nostro fuerat causa
de utriusque partis assensu compositionem sub eo
tenore factam fuisse quod prioratus Sancti Ste-
phani cum omnibus pertinentiis suis et alia quae-
;
quia dam sibi concessa fuerunt, dum viveret, possi-
denda, et ipse a lite spontanea voluntate recessit
et instrumenta sua, fracto sigillo quo usus fuerat,

tatem. Convenientibus igitur partibus ad diem e* in manihus eorumdem judicum resignavit; etquod
locum sibi adelegatis sedis apostolicae assignatum, abbatiamabjuraveiitmemoratam.exlitterisjamdic-
manu quod ejus super causa ti Rothomagen. archiepiscopiperpendimuseviden
-

dictus S. in episcopi
ipsa staret arbitrio fide data firmavit qui partes ;
D ter) : nolentes per nos, qui punimus perjuria, viam
ipsas, ut ad ea quae pacis sunt intenderent monuit per juriis aperi,cum et ipse recipiendo compositio-
diligenter: inter quas talis compositio intercessit, nem hujusmodi renuntiaverit abbatife.communica-

ut dictus S. in perpetuum cederet abbatiae, quam to fratrum nostrorum consilio ab impetitione ipsius
cessionem ratam delegati judices habuerunt et ; S. vos et monasterium vestrum absolvimus, per-
idem S., sicut in delegatorum litteris continetur, petuum ei super quaestione ipsa silentium impo-
juramento (irmavit se illam tirmiter servaturum. Et nentes, non obstante quod factum est ab ultimis

cum super re^titutione sua duplices litteras ejus delegatis ;cum ex his appareat evidenteripsos, ut
dem prorsus continentiae impetrasset,facta compo de aliis taceamus, si eis de praemissis constitit,
sitione,quams»pedictus pra>decessor nosterpostea minus legitime processisse, restituentes illum ([ui
confirmavit, alteras resignavit, alteras retinuit non habebat jus aliquod repetendi.Et quamvis so-
fraudulenter. Processuvero temporiscompositione lus abbas,antequam appellaretur ab eo, juxtafor-
ab eo aliquandiu observata, per jamdictum Melio- mam litterarum nostrarum procedere potuisset,
 :;:: PONTIFICATUS ANNO II, CHHISTI 1109.

quia tamen ex eo quodcum ipso episcopo inlerlo- \ sterium situm est cum omnibus pertinentiis suis ;

culus est,appellationem non tenuisse de jure sine
ipso,dum posset et vellet negotio interesse, per
consequentiam eonfessus est se nonposse manda-
tum apostolicum adimplere, nec suoe intentionis
exstititut sine conjudice suo aliquid diftiniret, et
cum eo,qui jam judex esse desierat, aliquid super
silvam de Wlverdinghe, quam inclytus quondani
Flandriae et Viromanniae comes Pliilippus vobis in
eleemosynam dedit et scripto suo coniirmavit, et
quod a Gileberto de Aveskerca prope eamdem sil-
vam eleemosyna,emptione vel concambio acquisi-
stis, et residuam partem ejusdem silvoe quae exten-

pramisso negotio rite disponere non valebat, vo- ditur usque ad nemus quod Theodoricus comes ec-
mutuo adversantibus, cum
luntate ac potestate sibi clesia; Watinensi in eleemosynam dedit, sicut in
noluerit quod potuit et quod voluit adimplere ne- scripto Balduini Flandrioe et Hannoioe comitis et
quiverit, quod a duobus factum fuit, effectum de Mar^aritoe uxorisejus continetur;decimametiamde
jure non potuit obtinere. Nulli ergo, etc. Kelmes,quam tu,Joannes abbas, de manu Balduini
Datum Laterani, Idibus Aprilis. laici redemisti,et decimam de Acquin,quam simi-
XXXVIII bis. liter de manibus Manasse et Rainaldilaicorum, et

JOANNI ABBATI SANCTI BERTINI EJUsyUE FRATRIBUS altare de Lichtervelde cum decima et pertinentiis
taxi pr.esentibus quam l-TTURis REouLAREM vitam g suis, quas de manu Geraldi militis arquisistis ; ter-
PROFESSIS IN PERPETUUM. rara quoque quamWervaldus Monkel in parochiade
De confirmalione prwilegiorum. Whiringhem, partim propter eoncarubiuni, partim
(Laterani, v Idus Aprilis). propter pecuniam a vobis acceptam,monasterio ve-
stro dedit,et terram de Stapelueld dictam,quam a
In eminenti sedis apostoliea; specula,disponente
Domino,constituti,sicut imitari proedecessores no-
Guidone de Wisseke per concambium acquisistis,
stros in bonis debemus operibus , sic etiam summam data ei a vobis quadam terra quam prope domum
curam adhibere nos convenit, ne quod ab eis pia ejusdem W'.habebatis,et totum quod defeudo Cas-
tellani Bergensis,et quidquidalicubi de possessio-
fueritprovisione statutum, nobis, quod avertat Do-
minus,negligentibusquorumlibetvaleatimpulsione nibus feudatorum sive censuariorum vestrorum ac-

turbari.Eapropter, dilecti in Domino filii, decisio- quisistis, et in villa de Baswarnestum totum quod
monasterium vestrum de feudoBalduini deComminesacquisitumhabetis;
nem controversiae qua> inter
et bona; rnemorioa Petrum Cluniacensem abbatem
medietatem etiam vilke Kalmont cum perlinentiis
prosubjectione quam idem abbas sibi in vestro mo- suis sub annuo censu duodecim libraiuni Flandren-
nasterio vindicabat,quemadmodum afelicismemo,
sis monetoe a pro;posito et Ecclesia sancti Audo-
raari perpetuo habendam, sicut charta sigillis eo-
rias predecessore nostro papa Innocentio fratribus Q
suis pivesentibus et collaudantibus facta est et rum signata testatur,vobis confirniamus.Praeterea
scripti sui munimine roborata,imitantespia; recor- feudum sexaginta solidorum Gualteri de Staphes ;

dationis prajdecessorum nostrorum Eugenii, Ale-

quod cum Idasoror ejus emisset,vobis in eleemo-
xandri, Lucii, Clementis et Ccelestini pontiflcum synam dedit ; et comitatum de Wal. et de Busco,

Homanorum vestigia.auctoritate apostolica conflr- quem Willelmusde Arfedinghe vobis in eleemosy-

mamus et ratam permanere censemus. Privilegiis nam concessit, sicut charta comitis de Warenghe
itaque Cluniacensibus quoe super hoc se habereab domini sui teslatur;et comitatum in villadeAcquin,

apostolica sede dicebant, ab eodem Innocentio ju- quem Simon de Val permanum domini suiGualteri
stitia dictante cassatis, ad exemplar proedictorum Boteri in eleemosynam vobis dedit ; et terram in
praedecessorumnostrorumHomanorumpontiticum, parochia Sanctoe Margarita; infra burgum Sancti
tamvosquamsuccessores vestros nec non et ipsum Audomari jacentem,quam Joannes deSinninghem
monasterium Sancti Bertini ab hujusmodi lite et vobis in eleemosynam dedit terram quoque cum ;

Cluniacensium subjectione absolvimus idemque ;

ccenobium libertati proprioe restitutum, salvo jure
Tervanensis Ecclesia? vel episcopiisub solius
nx Ecclesia; ditione vel tutela perpetuo
decernimus. Ad indicium auteni hujus percepta; a
Homana Ecclesialibertatisunamauriunciam annis
singulis nobis nostrisque successoribus persolvetis,
statuentes ut quascunque possessiones.quaecunque
bona idem monasterium impra?sentiarum juste et
canonice possidet aut in futurum concessione pon-
liticum,largitione regum vel principum, oblatione
fldelium seu aliis justis modis,proestante Domino,
poterit adipisci,firma vobis vestrisque successori-
bus et illabata permaneant.in quibus h;ec propriis
duximus exprimenda vocabulis locum ipsum juxta
: rationabiliter statutum est et scripto suo firmatum
castrum Sancti Audomari in quo praefatum mona-
comitatu quam Willelmus caslellanus Sancti Audo-
mari inter vetus monasterium elWatenes vobis in
Roma eleemosynam dedit,et quidquid de feudo ejusdem
permanere ^ Castellani ab hominibus ejus quolibet tempore ac-
quisistis et per authenticas chartas castellanorum
confirmatum habetis,auctoritate apostolica confir-
mamus. CompositionempraHereaintervoset abba-
tissam de Arobug super terminis parochias vestra;
de assensu partium factam,sicut hinc inde recepta
estet in scripto authentico bonoememoria; Desiderii
quondam Morinensisepiscopicontinetur,ratam ha-
bemus et eam auctoritateapostolicaconfirmamus.
Quodautem de capella et coemeterio leprosorum de
Brobug a bona; memoria? Milone Morinensi episcopo
confirmamus etratum manere censemus ita vide- ;

Patrol CCXIV. 10
 979 INNOCENTII III PP. RECESTORUM LIB. II. 580
eademcapella leprosis (antuni et sihi ser-
licel ut iu \ habetis liceat vobis sacerdotes eligere et dicecesa-
ventibusdivinunu'elebieturoffieiumatqueineorum no episcopo praesentare quibus,si idonei fuerint,
;

ecerneterio nullinisi leprosiet oorum familia-tumu- episcopus curain animarum committat ; ita qui-
lentur. In monasterio quoque Sancti Silvini apud dem quod de spiritualibus, vobis autem de
ei
A. Iiiaeuui ahbas vester qui pro temporefuerit, tan- fimporalibus debeant respondere. Chrisma vero,
quam in speoiaM lilia, secundum Dei timorein et oleum sanclum,etc, usque voluerit exhihere.Alio-
beati Benedicti Regulamcorrigendi quae oorrigenda qnin ad quemcunque malueritiscatbolicumanlisti-
sunt cuin religiosorum viroruin eonsilio plenam, I' iii iecurratis, qui nostra fretus auctorilate quod
siout hactenus,haheat facultatum. Siaiuimus etiam postulatur indulgeat. Si quem vero episcopum Ro-
ut infra terminospai Iii.n uin veslrarum nullus ec- manae sedis communionem hahentem et de quo
clesiam vel oratorium absque vestro consensu aedi- plenam haheatis nolitiam per vos transire conli-
licare pnc^umat.salvis tamen privilegiis Romano- gerit, ah illo benedictiones vasorum et vestiuin,
ruin pontilicum.Stationes autem puhlicas ab epis- consecrationes altarium et ordinationes monacho-
oopo in monasterio vestro,seu episcopum illuc ac- rum auctoritate sedis apostolicas recipere valeatis.
oedere nisi ah abbate et fratribus fuerit evocatus, Praterea licitum sit vohis in causis vestris civili-
omnino prohihemus.Possessiones praetereaet
tieri busfralres vestros idoueos ad leslilicandum addu
R
decimas quas monasteriuni vestrnniaquadraginta cere atqueipsorum lestimonio.sicut rectum fuerit,
annis inconcusse possedit el impnesentiarum sine et propulsare injuriam et justitiam vindicare. Ad
controversia possidetis.vobis et per vos eidem mo- haec adjicimus ne aliqui monachi vel conversi sub
nasterio auctoritate apostolica confirmamus. Sane professione domus vestrae astrieli sine assensu
novalium vestrorum qui^propriis manibusaut sum- ahbatis et majoris partis capituli vestri pro aliquo
ptibus eolitis. sive de nutrimentis animalium ve- fidejubeant vel ab aliquo pecuniam mutuo acci-
strorum nullus a vobis decimas exigere vel extor- p,iant,etc.,M^ue respondere.Ob evitandas vero sae-
quere prassumat. Liceat quoque vobis clericos vel riikuium frequcntationes liberum sit vobis, salvo
laicos e sseculo fugientes liberos et absolutos,etc, juro tliiecesani episcopi et ecclesiaa parochialis,
usque retineie. Prohibemus insuper ut nulli fra- oratoria in grangiis vestris construere et in ipsis,
trum vestrorum post factam in monasterio vestro cum necesse fuerit, vobis et famfliae vestra divina
professionem fas sit absque abbatis sui licentia ofticia celebrare.Paci quoque et tranquillitati ves-
de eodem loco, nisi arctioris religionis ohtentu, usque audeat exercere.Constituimus insu-
tr;e,etc. y

discedere. Discedentem vero, elc, umjuc retinere. piT ut abbas qui pro tempore fuerit ad uullius ar-
Roligiosas sane consuetudines a pra>decessoribus chiepiscopi vi-1 episcopi synodum seu conventum,

vestris et a vobis haotenus observatas aliqua levi- C ni-i tantum Romani ponlilicis vel ejus legati,acce-
tate mulari seu etiam possessiones alienari Eccle- iIiti- compellatur. Sepulturam quoque ipsius loci,

si.-c.nisi de abbatis providentia tiat cum consensu fU-.ji^tjue assumuntur.Obeunte vero,etc.,t<jojuebe-

capituli vel majoris et sanioris partis, auofoiiUile ati Benedicti Regulam providerint eligendum. De-

apostolica prohibemus. PraHerea libertates et im- cernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat
munitates monasterio vestro collatas, sicut hacte- pnefatum monasterium,etc,«S5»e usihusomnimo-
nus observatas sunt,ratas babemus et eas perpeluis dis profutura.Salva sedis apostoHcae auctoritate et
temporibus illibatas permanere sancimus.Auctori" in praulietis capellis dicecesanorum episcoporum
tatequoque apostolica nibilominusduximus prohi- canonica justitia.Si ipua igitur in futurum ecclesi-
bendum ne ullus advocatus aul miiiisterojus locum astica sacularisve persona hanc nostras constitu-
ipsiimvelqmeadeumpei tinenlgravare seu quibus- lionis pagjjjam eam temere venire
sciens, contra
Iibet exactionibus fatigare piafsurnat, sed iis qu;u (cntaverit, secundo lertiove commonita, nisi rea-
antiquitus concessa sunt et ad cjus justitiam perti- tum suum dignasatisfactione correxerlt,etc.,«so:Ke
nent contentus existat. Decimas quoque ad jus Ec- suhjaceat ultioni. Cunctis autem eidem loco, etc,
clesiarum vestrarum spectantes,qua' a laicis deti- usquc pramia aeternae pacis inveniant.
nentur,redimendi et liberandidemanihus eorumet D Datum Laterani, per manum Rainaldi domini
adEccIesiasquaspertinent revocandi liberamvohis papae notariicancellarii vicemagentis,v Idus Apri-
et earumdem Ecclesiarum ministris de auctoritate lis, indictione secunda, Inearnationis Dominicai
nostraconcedimusfacultatem.Prohibemusinsuper anno 1199, pontiflcatus vero domini Innocentii
ne aliquos interdicto vel excommunicationi a vobis papai III auno seeundo.
justesubjectosadofficium autcommunionemeccle- XXXIX.
siasticam quisquam recipere sine congrua satisfa- LOCEUIEN. ABBATI.
ctionepraesumat.nisi forte periculum mortis immi- Ul paoem inkv Pluceiitinus t-t tqrmenses fafiere tabo-
neat ut, dum praesentiam vestram habere nequive- rel.

rint,per alium secundum formam Ecclesiae, satis- (Laterani, v Kal. Maii).

factione praamissa, oporteat ligatum absolvi. Cum Cum plenitudo legis, secundum Apostolum, sit

autem generale interdictum terra? fuerit,etc, usque dilectio, profeclo dissensio divinae legis hominem
celebrare.In parochialibus siquidem ecclesiis quas constituittransgressorem.-quaiSiT.piusexodiiradice
 ;

581 PoiSTIFICATLS AN.No II, GHRISTI H99. -

virtutibus, copiam gene-

eliminatis restitueudum per nos quibus jure fueiit assi-
lit, et,
^ eis
ratvitiorum ; dum
unus ut in alterum suas inju- gnandum, omui occasione, excusatione, dilatione,
rias vindicet, dum
ut de inimico triumphet, nec appellatione et recusatione cessantibus, nostra
divinam offensam nec homicidii crimen necreatum fretus auctoritate compellas ; et eis insupercom-
perjurii expavescit. IIa;c enim naturalis legisjura mineris quod, nisi mandatis paruerint apostoli-
confundens, quod sibi non vult alii per violentiain cae manus nostras super eis curabimus
sedis,
nititur irrogare. H;ec duin persequitur proximum, aggravare. Ouod si competnitiorem modum, duni
nec Deum nec proximum diligere comprobatur. tractavevis super bis cum partibus, poteris inve-
Qui enim non diligit fralrein quem videt, Deum nire, secunduui eum procedere non omittas. Novit
quem non videt, quomodo potest diligere ? Hujus eniiii Dominus, qui renum et cordium est scruta-
autem incommoditales plenius Yeiitas.quae men- tor, quod super hoc ex puritate procedimus, non
tiri non novit, attendens, in Evangelio protestatur. ut allerutri partium cum alterius dispendio pla-
Oane, inquiens, regnum in se ipsum divisrum deso- ceamus, sed ut officii nostri debitum exsequentes,
labilur, ct domus supra dotnum cadcl (Luc, xi, 17). sopiamusdissensionem ipsamconcordia.vel judicio
Caeterum, quanivis in libro Sciiptura? satis dis- terminemus cum in simili casu reges et prineipes,
;

sensionis incommoda praBiiotentur.nianifestius ta- _ sicut te lalerc non credimus, ecclesiastica distri-
men diligenter inspicientibusin libro experienliae ctione duxerimus conip' llendos. Cum enim inter
quotidianae patebuut. Nam, ut non longe petanlur alias orbis provincias prassertim siniti^ de Lonibar-
exempla, quot ex dissensione quaa inter Placentin. di;e stalu solliciti, communiLombardorum utilitati
et Parmen. super burgo Sancti Domnini verlitur, consulere cupimus gravaminibus praeoavere ne
et ;

mala contigerint, quotsint pericula, nisi Deus ali- si, quod absit inter se processerint ad conflictum,
!

ter providerit, proventura, tua discretio non iiiii" praeter alia pericula, Btragfia exinde non modica
ral Ecce enim invicam sanguinem suum siliunt et subsequatur. Sufticienti vero cautione ab utraque
esuriunt mutuo stragem suam ; nec sufficit utris- p ,ii>- q\ od judicio vel mandato nostra pareat, et
que per se contra alteros dimicare,sed universam a Parmen. possessione receptis, ^i per publicam
Lombardiam commoverunt ad annaet alteri, cum famam vel alias legitime tibi constiterit Parmen.
universis fautoribus suis, alteris et omnibus eorum ipsos oossessionem temeritate propria Placentinis
coraplicibus generale pradium indixerunt. Quia per violentiam abstulisse, possessionem ipsam re-
vero nos, licel insnfflcientibus meritis, vicemejus stituas Placentinis, cum id ordo juris exposcat
tenemus nascens ex Virgine per cceli-
in tirris qui ita tamen quod prius tibi suflicienter caveant, ut
cos cives pacem bonse volnntatis hominibus nun- si quid postmodum propositum fueril, mandato no-
tiavit, et resurgens et ascensurus in ccelum pacem C stro sint et judicio parituri.
legavit discipulis, ut et ipsi ejus iiiiitantc- exem- Datum Laterani, v Kal. Maii.
plum,pacem aliis pnedicarent, ne si ventum fuerit XL.
ad conflictum, mullis hinc morientibus liat h;ec W. UEMEN. ARCHIEPISC. SANCT.E SABIN.E CARUINALI.
dissensio immortalis, ne etiam pr;cter stragem cor-
Quod tmitem FUmdii
porum incurrant insuper periculum animarum, tione, et terram ejm ab interdieto.
discretioni tua? per apostolica scripta mandamus et (Laterani, vi Kal. Maii.l
in virtute obedientiffl snb quantacunque possnmus
Cuin ex injuncto nobis apostolatus officio sinuis,
districtione praecipimus qualenus. cum venerabi-
secundum Apostolum, sapientfbus et insipientibus
libus fratiibus nostris Mediolan. arehiepiscopo et
debitoresetomnipetentijnstitiam facereteneamur,
Vercellen., Bergomen., Lauden., Brixien., Cre-
miium esse nou debel anquibns vel molestum, si
mon., Regin., Placentin. et Parmen. episcopis, ad ea corrigenda quaa noscuntur contra justiliam
quibus super hoc etiam scribimus, per te et
attentata mantim apostolicae correctionis apponi-
alios quos ad bunc necessarios cognoveris esse
mus, et ad juris tramitem studemus, sicut conve-
tractatum, ad eorum concordiam et pacem inten-
venit, revocare. Sane ad audientiam nostram, di-
das, et ut imminentia mala vitentur, indefesso
j) lecto filio nobili viro B. comite Flandrensi signifi-
studio et sollicitudine diligenti procures; ita quod
cante, pervenit quod cum olim apud Vernonem
apud Deum aeternre retributionis mercedem et cum charissimo in Christo filio nostro illustri rege
apud nos dignas gratiarum actiones valeas pro- Franciae quasdam conventiones inisset, quas se
mereri. Si vero desuper datum non fuerit ut, per promisit juramento interposito servaturum qnia ;

admonitionem et exhortationem ipsorum et tuam,
impleri valeat quod mandamus. tu per excom.
potestatum, consulum et consiliariorum et princi-
palium fautorum tam Placent. quam Parmen.,
ipsos Piacen. et Parm. ad subeundum judicium
nostrum suffieientissima in manibus tuis hinc inde
praestita cautione, vel Parmen., ut burgum ipsum
nominenostro in manibus tuis tenendum assisnent
tamen homines suos inducere non potuit ad obser-
vationem ipsarum,ab ipsorege postulavit absolvi,
qui eum apud Compendium, coram multis viris
prudentibus et discretis, ab ipsis denuntiavit con-
ventionibus absolutum. Cumcme postmodum idem
rex instruni' ntum superconventionibus ipsis con-
fectum.imod penes se post factam absolutionemre-
tinuit, fecisset felicis recordationis Ccelestino prae-
 INNOCENTH III PP. REGESTORU.M LIB. II. o84
583

decessori nostro cum litteris lestimonialibus prao- A epwcopis et Aquicincti. abbati, fere in eumdem
mentione, moduiit ut supra, usque ad rcrbum absolutos. Nullis
sentari, absolutionis prasdieta? non babila
praedecessor nosterconventiones illas auctori- lilteris, harum mcntione non habita, etc. Quod si
ipse
tateapostolicaconfirmavitetpracepitinviolabiliter ambo,ete.,tu,frater Ambian.cum eorumaltero,etc.
oBservari.Postmodum vero cum per insinuationem XLIL
el virorum religiosorum testimo-
PH. ILLLSTRI BEGI FRANCORLM.
praefati comitis
Supcr eodem.
nium, qui absolutioni factm interfuisse dicuntur,
eideni praedecessori nostro de absolutione illa
(Datum, ut sttpra.)

plenius constitisset, ipse praefatum comitem tam a

Cum ex injuncto nobis, etc, fere in eumdemmo-
supra usque, ad verbum absolutos. Rogamus
convenlionibus ipsis, sicut eas ipsi memoratus rex
iliim ut

magnilicentiam regiam
et exhortamur in Do-
asseritur remisisse.quam ajuramento super earum
igitur

observatione prastito, confirmatione sedis aposto-

in non moveant aliquatenus vel
ino quatenus te
obstantibus, red- perturbent quac secundum Deum et justitiam super
lica? seu litteris aliis nequaquam
ipso duximus negotio statuenda quia licet te,
diditpenitus absolutum; sicut in rescripto ejusdem
:

absolutionis sigillis dilectorum flliorum nostrorum

tanquam charissimum nostrum et specialem Ec-
electi. prsepositi, decani et capituli Cameracensis, „ clesiffi tilium etChristianissimumprincipemample-

et de Gamberon, Sancti Dionysii, Sancti Gilleni, xemur arctius in visceribus charitatis, et tuis,
de Crispino, de Sancto Amando, de Sancto Joanne
quantum cum Domino possumus, velimus inten-
de Vallencenis, de Asnonio, de Aquicincto, de dere profectibus et augmentis, in nostri tamen

Marchenis, Sancti Auberti et Sancti Sepulcri in exsecutione apparere nolumus concedente

officii

Cameraco abbatum signato perspeximus contineri. Domino cum illius vicem in terris
negligentes,
bene recolimus, rescriptum (29) con- gerere dignoscamur qui judicat populos in aequi-
iSos etiam.si
ipsarum nobis ex parte regia prresenta- tale, et cuique vult suam justitiam conservari.
ventionum
tum inspexiniusdiligenter,eteas,sicut praadecessor Datum, ut snpra.

noster confirmaverat, auctoritate duximus aposto-

XLIII.

lica confirmandas, tibi perscripta nostra mandan- W.REMEN. SANCT.E SABIN.E CARDINALI ET SENONEN. AR-
tes utipsum comitem ad observationem earum, CHIEPISCOPIS, ANTISI0D0REN.ET NIVERNEN. EPISCOPIS.

per excommunicalionem personaa et interdictum Quod eogant comitem FUmdrise ab observationem

terrae, compellere non tardares. Cumque tu post- juramcnti przestiti.

modum juxta mandatum nostrum velles ipsum co- (Laterani, v Kal. Maii.)
lerram ipsius interdicto Significantenobis dilecto filio nobili viro B.Flan-
mitem excommunicare et

supponere, ipse per nuntios tuos asserens litteras

(j dren. comite,ad nostram noveritis audientiam per-

illas per suppressionem veritatis obtentas, quia in

venisse quod cum inter patrem ipsius comitis et

eis absolutionis factoe mentio non flebat, ab inter-

dilectum filium nobilem virum comitem Nivernen.
locutione tua nostram audientiam appellavit. Cum super matrimoniis contrahendis taliterfueritinter-
ergo rescriptum per suppressionem veritalis vel ex- posito juramento statutum, quod ipse pater comi-
pressionem falsitatis obtentumvigoremhabere non tis suamJ. nomine eidem comiti Nivernen.
filiam

debeat flrmitatis, fraternitati tuas per apostolica traderet in uxorem, et ipse flliam suam, cum ad

scripta mandamus quatenus, si praamissis veritas annos nubiles perveniret, Philippo prafati comitis
suffragatur, infra viginti dies post susceptionem Flandriae Iratri vel Henrico fratri ejus.si forte pras-

priesentium ipsum comitem ab exconimunicatione morereturPhilippus, matrimonialiter copularetet

ac terram ejus ab interdicto, sublato appellatiouis ad complementum ipsius contractus chariss. in
obstaculo, absolvere non postponas chariss. in ;
Christo lilius noster illustris rex Franciae ex con-

Christo filio nostro Ph. illustri Francorum regi ex dictu unanimi deberet utrumque compellere, nec

parte nostra significans, ne id molestum accipiat, non vos illum perexcommunicationem personaaet
cum ex injuncto nobis servitutis officio sine perso- interdictum terrae cogeretis qui a pacto matrimonii
narumacceptionenullidebeamusjustiliae debitum D resiliret,sicut in litteris ejusdem regis et vestris,

dene^are.Alioquinnoveris nos venerabilibus fratri- fratres episeopi.dicitur manifestius contineri; idem

bus nostris Ambianen. et Tornacen. episcopis et Nivernen. comes quod tam solemniter factum est
dilecto filio Aquicinctin. abbati litteris nostris di- adimplere negligit et recusat, licet ei sit ab altera
strictius injunxisse ut,cumeis legitime constiterit parte super contractu malrimonii plenarie salisfa-
depr;emissis,ipsumcomitemabexcommunicatione clum. Cum igitur tanquam vir nobilis et discretus
etterram ejus ab interdicto,nullius contradictione illaesam debeat lamam sui nominis conservare, ut
vel appellatione obstante, denuntient penitus ab- non possit super eo quod licite dicitur jurasse me-
solutos. rito reprehendi, ipsum comitem attente monentes

Datum Laterani vi Kal. Maii. per litteras nostras mandavimus ut juxta quod ju-

XLI.
ramento fuit interposito compromissum, complere
Scriptum est super twc Ambiancn. et Tornacen. matrimonium.quantum in ipso fuerit, non post-

(29) Vide supra lib. i, epist. 130.

583 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 586

ponat, ut videatur juramenta tam a se quam ho- A. XLVI.

minibus suis exhibita, sicut convenit, observare,
et ad id exsequendurn quod per se potest lauda-
bilius adimplere per alium non cogatur. Ideoque
fraternitati vestrae per apostolica scripta mamla-
mus quatenus, saepedieto comite ab exsecutione
mandati nostri cessante, ipsum ad observationem
juramenti, sicut de jure tenetur, per censuram ec-
clesiasticam, appellatione remota, cogatis.
Datum Lalerani, v Kal. Maii.
Scriptum est super hoc comiti Xivernensi.
theobaldo presbytero canonico cameracensi.
Confirmalur sententia lata pro eo contra J. presbyte-
rum super prxbewla Cameracensi.
(I.aterani, vm Kal. Maiil.
Ne fiant controversiae litigantium immortales,
si sopitae judicio quoestiones in antiquae conten-
tiouis scrupulum reducantur, sententias per fra-
tres nostros ex delegalione nostra canonice pro-
mulgatas apostolica conflrmationis praesidio con-
suevimus roborare ne, si pateret partibus a lata
;

XLIV. sententia resiliendi facultas, non litigantes litigia

(Datum, ut supra). sed litigia potiusfugerent litigantes, dum non nisi

Super eodem scriptum est Philippo illustri regi eis exspirantibus exspirarent.Sane cum inter te et
Francorum, fere in euindem modiim ut supra, usque dilectum lilium J.presb. de Landreceis super pr<*e-
ad verbum appellatione remota compellant. Quia g bendaCameraeen.Ecclesia>,de qua tefelicis record.
vero magnificentia regia fideles suos ad ea debet Coelestinus papa proedecessor noster post preces
exsequenda inducere in quibus non offen- et niandatum dilectis filiis capitulo Cameracen.
datur Deus et fama boni nominis non laedatm -, porrecta, et exsecutorem tibi ab ipso concessum,
rogamus magnificentiam tuam et exhortamur in cassata collatione ipsius proebendae dicto presb.
Domino quatenus non impedias quominus proefa- facta per capitulum Cameracense, sicut ex litteris
tus comes adimpleat quod juravit quia cum ejus
; ejus accepimus, curaverat investire, et super qua
lieitum sit juramentum, ab observatione ipsius idem presbyter, eam sibi asserens canonice fuisse
non debel retrahi, sed compelli collatam, ad venerab. fratrem nostrum episcopum
Datum, ut supra. et dilectos filios decanum et cantorem Atrebaten.
XLV. commissionis litteras impetrarat, qui eum, post-
BALDOLNO COMITI FLANDR. ET MARI.E UXOHI EJl'5. quam iter aggressus fueras ad sedem apostolicam
Recipiuntur sub protectione apostolica. veniendi, causa rei servandoe in possessionem mi-
(Laterani, iv Kal. Maii). serunt, qua-stio verteretur: nos tibi et dilecto filio

Apostolica sedes,qua?,disponente Domino, cim- G. procuratori presbyteri memorati constitutis in

ctorum ndelium mater est generalis, licet omnes ^, proosentia nostra dilectum filium Hugonem tit

teneatur paterno affectu diligere,in eos tamen ube Sancti Martini presbyterum card. concessimus au-
rius gratiam suae dileetionis effundit quos ad exhi- ditorem. Coram quo cum super causa ipsa fuisset
benda sibi grala devotionis obsequia invenit prom- diutius disceptatum, ipse tenore litterarum ins-
ptiores. Attendentes igitur dilectionis fervorem pecto, quas praedecessor ipse noster pro te Came-
quam praedecessores vestri ad Rom. Ecclesiam ha- raceu. capitulo et bonoe memorioe decano Remen.
buisse noscuntur et devotionem nihilominusquam transmiserat et earum etiam quas nos circa nos-
vos ad personam nostram habere proponitis, lirmo traa [iromotionis initia venerabili fratri nostro Ca-

gerimus in proposito voluntatis personas vestras
oculo benigniori respicere.et sincerioris dilectionis
et gratioc brachiis amplexari, ac in his quoe a nobis
secundum Deum duxeritis requirenda gratanter
vobis assensum apostolicum impertiri. Eapropter
volentes vos,tanquam specialesEcclesioe filios,pro-
tegere pariter et tueri, personas vestras cum omni-
busbonisquoe improesentiarum rationabiliterpos
sidetis, aut infuturum.etc. ,«si/i)i' ad verbum suscipi- D
mus, auctoritatepraesentium districtius inhibentes
ne aliquissinemanifestaetrationahili causainper-
sonas vestras excommunicationis aut in terras ves-
tras interdicti praesumat sententias promulgare.Ad
hoec adjicientes statuimus ut,si vos in aliquo praesen-
seritis aggravari, liberevobisliceatsedem apostoli-
cam appellare. Si quis vero post appellationem ad
nos legitime interpositam in vos vel terras vestras
excommunicationis aut interdicti sentenlias pro-
mulgaverit.ipsasdecernimusnontenere. Nulliergo,
etc, protectionis, inhibitionis et institutionis, etc.
Datum Laterani, vi Kal. Maii.
talaunen. episcopo miseramus, intelleeto etiam ex
litteris ejusdem episcopi qualiter de mandato no-
stio in tantum processerat quod a capitulo fueras
receptus in fratrem et in corporalem ipsius praa-
bendae possessionem inductus, inspeclis insuper
lilteris quas dictus presbyter ad memoratos epis-
copum et decanum et cantorem Atrebaten. a sede
apostolica impetrarat, et totius causae meritis, ra-
tionibus et allegationibus intellectis, auctoritale
nostra de consilio venerab.fratris noslri Albanen.
episcopi et dilectorum filiorum G. tit. Sanctaj
Mariae trans Tiberim et S. tit. Sanctae Praxedis
presbyterum cardinalium formavit sententiam et
nobis prius retulit quam proferret, ac postmodum
formatam expositam nobis sententiam de man-
et
dato nostro promulgans, super eadem priebenda
silentium imposuit presbytero memorato et pro-
curatori ejusdem, et eam tibi per sentenliam
diffinitivam adjudicare curavit. Nos igitur senten-
tiam ipsam, sicut per eumdem cardinalem de
mandato nostro lata est, auctoritate apost. conlir-
587 INNOCENTH 111 PP. REGESTOHUM Llli. 11. 088

mantes praesentis scripti pagina eommunimus. A stiterit vohis sentenliam a jndice suo fuisse pro-
Nulli erpo, elc. latam, ptopter auctoritatem judiciariam prassumi
Datum Laterani, ¥in Kal. Maii. debet omnia legifime processisae.
XI.VII. Datum Laterani, 11 Kalend. Aprilis.
PR.EPOSITO ET DECANO ET OAPITULO CAMERACENSIBtlS. XLIX.
De eodem argumento, MAIt. EPISCOPO, CASTELLAN.
[Datum, ut supra). Quod ium Hceat alicm presbytero absqut suoconsensu
Theobaldum concano- cclebrare oel confitentes redpereadpcmitentiam,
ijmi inter dilei tos lilios
(Lateranij \ Kal. Maii).
nicum vestrum et J.presbyterum Landreceis, etc,
1

Fratrum coepiseoporum nostrorum postulalio-

et
ferein eumdem modum ut supra, usque adverbnm
nihus, quffl rationi consouautet non deviantab bo-
curavit quam nos postmodum, sicut per eumdem
;

nesto, taiuo gratius et libentius assensum apostoli-

eardinalem de niandato nostro lata fuerat.auelon-
tate curavimus apostolica confirmare.Quocirca >li-
cum impertimur, quantoeos ad postulandum quod
petitur,non ob proprium commodum, sed Ecclesia;
scretioui vestrae per apostolica scripta districte
sibi commissae utilitatem, induci credimus et mo-
pracipiendo mandamus quatenus sentenliam ip-
veri Eapropter, venerabili
sam studeatis inviolabiliter observare. Alioquin, B
-

Catalaunen. precibus annuentes,auctoritate prsesentium distri-

noveritis nos venerabili fratri nostro
ctius inbibemus ne cui presbytero vel alii in quo-
episcopo districtius injunxisse ut eam faciat per
cunque officio constituto fas sit in tua dioecesi
censuram ecclesiasticam.appellatione remota, in-
praster tuum assensum(quem tainen nolumus mali-
vi ibiliter observari,contradictores,tam vos quam
I

tiose cuiquam denegarijofficia celebrare divina,ad

ios,eadem districtione compescens.Nullis litteris
.;

pcenitentiam recipere coniitentes vel quaecunque sa-

obstantibuSjlataa sententiae et confirmationis nos-
cramenta ecclesiastica exercere, nisi necessitatis
traa tenore tacito, etc.
articulusid eiposcatiNulli etiam metropolitano vel
Scriptum est super hoc Cata\aunen. ejnscopo.
episcopo liceatin Ecclesiislege tibi diascesana sub-
Datum, ut supra.
jectis auctorilate propriaclericos instituere,vel in-
XLvm.
stitulos etiam te inscio promovere, vel parochianos
PECANO, V. CANCELLARIO, ET C CANONICO LAUDUNEN.
prq
in tuum praejudicium tradere sepulturffi. Salvis in
In dnbio semper prsesumitur pro judice ct illius
senteniia. omnibussupradictis consuetudinibus approbatiset
(Laterani, 11 Kal. Aprilis). tam indulgentiisquam privilegiispontificumRoma-
(29*) Sicut nobis vestris litteris intimastis, cum norum. Ad ha;c, ut decimas, quas prsedecessores
causa qua? inter Ilenricum subdiaconum et Huar- C tui hactenus in Romania» partibusjuste ac pacifice

dum presbyterum Sancti Clementis super quinque perceperunt, exigere ac percipere libere possis,
frumenti modiis vertebatur, qui dicebantur ipsi auctoritate libi apostolica indulgemus. Nullus er-

Henrico per annos singulos exsolvendi,ex delega- go, etc, inhibitionis et concessionis, etc.
tione nostra vobis commissa fuisset et partibus in Datum Laterani, vi Kal. Maii.

vestra prasenlia conslitutis,idem Henricus restilu- L.

tionem sibi fieri postularet, adversarius se ad hoc FERRARIENSI EPISCOPO.

non teneri respondit,cum aliavice super hoc corani An hxresis matrimonium contractum dirimat.
judice conventus fuerit et sententialiter absolutus; (Laterani, Kal. Maii).

quodostendere voluit duorum teslimonio sacerdo- (30) Quanto te magis novimus in canonico jure
tum.ex quorum depositionibus vobis constitit quod peritum, tanto fraternitatem tuam amplius in Do-
magister A.ex parte venerabilisfratris nostri epis- mino commendamus, quod in dubiis quaestionum
copiLaudunen.Huardumpresbyterum perjudicium articulisad apostolicam sedem recurris, quse, dis-

absolvit ab impetitione subdiaconi memorati. Ve- ponente Domino, cunctorum fidelium mater est et
rum quia testimonium ipsorum quasi nude prola- magistra utopinioquamineisquondam habueras,
;

tumfuerat.cumde allegationibus.testibus et ratio-
nibus qiue judicem movere solent ad sententiam
proferendam,nihil se scire dixissent,variatum
inter jurisperitos a quibus consilium postulastis,
aliis asserentibus tale testimonium non valere,aliis
sentientibus quod valeret.Unde in hac ambiguitate,
Fj dum alios canonici juris peritiam edoceres, vel cor-
rigatur per sedem apostolicam vel probelur. Sane
1'uit tua nobis fraternitas suis litteris inlimavit, quod
alteroconjugum ad hajresim transeunte, qui relin-
quitur ad secunda vota transire desiderat et lilios
procreare quodutrum possit dejure fieri, pereas-
:

quid tenendum sit sedem duxistis apostolicam con- dem nos litteras duxisti consulendos.Nosigitur con-
sulendam.Cum autem in plerisque locis in quibus sultationi tu» de communi fratrum nostrorum cou-
copia prudentum liabetur id moris existat, quod respondentes distinguimus, licet quidam pras-
silio

causae quae judicem moverant, npn exprimantur in decessorumnostrorum sensissealitervideantur, an

respondemus,
sententiis proferendis, vobis taliter 1 •xdiuibusinlidelibusalteradfidemcatholicamcon-
quod cum ex depositione tesliumpraxlictorumcon- vertatur, vel ex duobus fidelibus alter labatur in

(29*) Cap.Siciri no6ts,De sententia et re judicatai (30) Cap. Quanto, De divortiis.

 BS9 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. B90

errorem Si enirn
hfflresim vel decidat in gontilitatis A f iua pifebenda nunc vacat in Ecclesia tua,eam sibi

alterinfideliumconjugum adfidem catholicam con- non differas assignare, stallum eidem in choro et
vertatur.altero vel nullo modo vel saltem non ab- locum in capitulo conferendo.Alioquin.quam pri-
sque blasphemia divini nominis vel ut eum per- nio vacare contigerit,nostra; donationi prsacipimus
trahat ad mortale peccatum ei cohabitare volente, reservari, personai idone.e conferendam de qua :

qui relinquitur ad secunda, si voluerit.vota trans- si quid a ordinatum, decernimus non te-
le fuerit

ibit ; et in hoc casu intelligimuS quod dicit Aposto- nere. Dilectis quoqne flliis decano et capitulo Au-
lus : Si infidelis discedit, discedat; frdtef ehitfi 6el relianen.dedimus in mandatis ue aliquem ad ins-
soror non est servituti subjectuS in kujusntodi (I Cor- titutionom tuam recipiant in eanonieum et in fra-
vii, 13) : et etiam in quo dicitur quod
canonem (31) trem ad pr.n beiulam primitus vacaturam.
roiitiimeliaCreatorissolviijusniatrinioniicircaeum Dalum Lalerani, lv Kal. Maii.
qui relinquitur.Si vero alfer fidelium rnnjugum vel Bbriptum est super hoc decano et capitulo Aurelia-
labatur in hwresim vel transeat ad gentilitatis erro- nen.

rem, non credimus qttOd in boc casu is qui reliir I.II.

quitur, vivente altero possit ad secundas nuptias BOCOKl NUCERINO EPISCOPO.

convolare ; licet in hoc casu major appareat con- Ut restaurei monastcrium ife Wahlo.
tunielia Creatoris. Nam
matrimonium verttm etsi (Laterani, iv, N'on. Maii).

quidem inter intideles existat. non tamen est ra- Sic nos de singularum Ecclesiarum statu decet
tum inler fideles autem veium quidem et ratuin
:
esset sollicitos, ut et utilitatibus consulamus ipsa-
existit. Quia saoramentum fldei, quod semel ad- rum gravaininibus obviemus.ne creditam nobis
et

missum nunquam amittifcuf ratum efflcit eonjugii ,

snllicitudinem postponere proesumamur.Attenden-
sarramentum.ut ipsum in conjugibns illo durante tes igilur qualiler monasterium de Waldo,quod ad

perdttret.NeC obstat quod a qttlbusdam forsan ob- Hom. Ecclesiam. nullo pertinet mediante, in spiri-
jicitur, quod fidelis relictus non debeat suo juro tualilms dissolutum sit et in temporalibus dimi-
sine culpa privari,cum in multis casibus hoc con- nutum, qualiter etiam a vicinis undique moleste-
tingat, ut si alter conjugum incidatur. Per hanc tiu ipaum tibi personaliter de fratrum nostroruni
,

autem responsionem quorumdam malitia? obvia- consilio committimus,quantum Dominus tibi per-
tur.qui in odium conjugum vel quando sibi invi- iiiisciit,restauranduin in temporalibus et spiritua-
cefio «lisplicerent,si eas possent in tali casu dimit- libus reformandum facultatem tibi currigendi
;

tere, simularent heeresim, ut ab Ipsa conjugibus quie in eo corrigenda fuerintet statuendi qnffl sta-
nubentibus resilirent. Per hanc ipsam responsio- tucnda coguoveris auctoritate priesentium libe-
nem illa solvitur quaestio.qua quwritur, utrum ad G ram indulgentes ita tamen quod ex hoc libertas
;

eum qui vel ab haresi vel ab infidelitate reverti- ipsius monasterii non lwdatur. Nulli ergo, etc.
tur, is qui permansit in fide redire cogatur. nostrw concessionis, etc.

Datum Laterani, Kalend. Maii. Datum Laterani, iv Nonas Maii.

LI. LIII.
AUBELIANEN. EPISC0P0. MAGISTHO ET PRATRIBUS OHD. DE CALATRAVA, TAM
Vi D. de Corbolia primo vacaturtt prxbenda confcra- QCAM FUTUHIS, SECUNDUM ORD.
1'H.T.SENTIBCS ClS-
tur. TERCIEN. FRATHUM VIVENTIBUS.
(Laterani, iv Kal. Maii). SUw.ipiuulur sub protectione sedis apostolicse.

Pro dilecto filio D. de Corbolio paupere subdia- (Lalerani, iv Kal. Maii).

cono,nullum adhuc ecclesiasticum beneflcium asse •
Quoties a nobis petitur, etc, usque ad verbum
cuto, adpreces dilecti fllii magistri P. de Corbolio, annuimus, et felicis record. Alexandri et Gregorii
quemsincera diligimusin Domino charitate, frater- pcedeccssorum nostrorum Hom.Pont. vestigiis in-
nilati tuaa scripsisse recolimus, ut prrebendam Ec- h.T'1'entes, pr.Tfatum locum de Calatrava et locum
clesioe tua? pro reverentia beati Petri et nostra sibi de Salvaterra, in quo ad servicndum Deo divino
lilicraliterassignares. Tuvero, undevaldemiramur, £) estisobsequio mancipati, sub beati Petri et nostra
non curasti precum nostrarumprimitias manda- et protectlone suscipimus et proesent.i scripti pagina
tunr apost.adimplere ;
quin potius,antequam idem coniniiininius.In primis siquidem statuentes ut in-
subdiaconus a te possetobtinere responsum,multis stilutio quam ahbas et fratres Citercien.vobis in eo-
fuit expensis et laboribus fatigatus. Post hoec vero dem loco morantibus, non ut familiaribus, sed ut
nuntii tui ad sedem apost. accedcntcs, utte ab im- verisfratribus fecisse dicuntur, perpetuis tempori-
petitioneprsefaticlericiabsolverecuraremusinstan- bus ibidem inviolabiliter observetur, videlicel ut
tius poslularuntquod non potuerunt aliquatenus
: rnilitaribus armis accincti contra Saracenos pro
oliliiiere.Nolentes autem quod pro Deo de provi- tuitione Christiani populi fldeliter dimicetis. Prai-
sione prrefati subdiaconi laudabiliterinccepimu9re- terea ea qiue de victu el vestitu vestro praefali ab-
linquere imperfectum, fraternitati tuai per iterata bas et fratres Cistercien. et universum capitultim
scripta mandamus atque praecipimus quatenus si ejusdem ordinis a vobis regulariter observanda
(31) Cap. Si infidelis, 28, q. 2.
V.il INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. S92

sanxerunt, vobis nihilominus confirmamus vide- :

A tiissuis; castollnm Rubeumeumomnibuspertinen-
licetutlineis in femoralibus tantum vobis liceatuti; cum pertinentiissuis,Bur-
tiissuis,villam de Valvert
vestes quoquemoderatas,honestas etcommodas se- gell in cum ecclesia et aliis perlinentiis
Navarra,
Gundum consilium Morimundon.abbatis etmagistri suis Formella cum pertinentiis,hospitale de Bel-
;

restrl cum scapularipro habitu religionis habebitis. lota cum ecclosia et pertinentiis suis domum de ;

Vestiti et cincti donnietis ; et in oratorio,dormito- Formosella cum hsereditatibuset pertinentiis suis ;

rio, refcctorio et in coquina silentium jugiter tene- quintanella deBorona cumsuispertinentiis, hsre-
bitis. Cavebilis auteni ne in qualicunque veste aut ditatem de Alvellos cum domibus et suis pertinon-
superfluitatis argui aut curiositMis notari possitis. liis; villas de Perros et Canones in campo de Monnio
Tribus vero in hehdomada diebus, id est,feria ter- cum suis pertinentiiSjTerradellos ibidem cum suis
tia.quinta et die Dominica,cum prrecipuis solemni- pertinentiis,Fontodra juxla Amaia cum pertinen-
tatibus, vobis carnibus vesci licebit uno tantum : tiis suis, Palatia in ripa de Pisorga cum suis per-
ferculo et unius generis.quantum ad carnes perti- tiiRiitiis,medietatem de Avarcha cum ecclesia ip-
net,contenti eritis, et admensam ubique silentium sius loci et pertinentiis suis ; Famuscu in rivo de
tenebitis. AbExaltatione quoqae sanctre crucisus- Asageva cum pertinentiis suis, Vallorabona in epi-
que ad Pascba,tribus diebus,scilicet secunda feria, ,-> scopatu Palentin. cum pertinentiis suis ; Sanctam
quarta et sexta,pneter Natale Domini,Epiphaniam, Mariani doinino Echa super rivum de Pisorga, et
Hypapanti etfestivitatesOmniumSanctorum et apo- villam Ramira in Alcordutella. et hoereditatcs in
stolorum, oinnes qui prsosentes domi fuerint,in se- termino deCourel cumpertinentiissuis ; Padellam
ptimana qualibet jejunabunt. Qui autem in castris cum ecclesia Sanctae Mariae et pertinentiis suis ;

militia? fuerint,pro magistri arbitrio jejunia obser- Ravanal cum ecclesia juxta castrum Vert. et Val.
vabunt. Praaterea quaseunque possessiones, etc ,
in ripa de Stola et navam cum pertinentiis suis ;

usque ml verbum vocabulis exprimenda. Calatrava Caso cum perlinentiis suis in Asturiis, cum eccle-
cum pertinentiis [/".porlaticis] suis etquintis \f.add. sia et portinentiis suis ; Villester juxta Bamba,Pal-
aldeis] et omnibus pertinentiis suis ; castellum de los in ripa de Doira et ecclesiam Sanclfe Mariffi de
Caracui cuni oninibus pertinentiis suis, castollum Zamorra cum pcrtinontiis suis ; Pinos in Gallicia et
Dolarcus eum pertinentiis suis,castellum de Bene- Congeli in Calliciajuxta Allariz, domum de Allariz,
vento cum omnibus pertinentiis suis,castellum de domos de Troncoso etMinium cum vineis, terris
Suffera cum pertinenliis suis, castellum de Mala- ol poi linentiis suis ; donium de Benevento super
gon cum portaticis et aliis pertinentiis suis ; castel- Orvogun cum pertinentiis suis, Vannexandinos in
lum de Cualdaferza cum pertinentiis
r- - suis, doniiim
p > — o- cum domibus et pertinentis
terra de Astorga r- suis '
;

de Nombroca cum pertinentiis suis, domos de To- ecclesiamde Majorica cum domihus et pertinentiis
letacum tendis.molendinis, vineis,terris et hortis ;
suis Elpererii inter civitatem Rodrogo et Tron-
;

ecclesiam S. Romani ultra Tagum, cum pertinen- choso cum omnihus possossionibus et pertinentiis
tiis suis domos de Talavetra cum vineis, olivetis,
; suis ; domos de Segobia cum tendis, vineis et aliis
hortis, molendinis, canalihus et puleis et cum al- pertinentiis suis ; Erigerum cum omnibuspertinen-
deisetaliis pertinentiis suis domos deSalaman- ;
tiis suis. In Portugal, in civitate quae dicitur Es-
cellacum pertinentiis suis,domos de Machedacum tora, duos alcazarel, vetus et novum, cum omni
vineis, hortis terris et aliis pertinentiis suis ; Men- ha;reditate regia et aliispertinentiis suis;castellum
deno cum suis pertinentiis, Sotello cum suis perti- de Galuce cum pertinentiis suis ; domos de Scaren
nentiis.castellum deAssechacum suispertinentiis. cum haereditate regia de Ortalogon et pertinentiis
Casasola cum suis pertinentiis.Alfondega cum suis suis ; castellum de Alcanethet Alpednz, Benamesi
pertinentiis,Figarola cum suis pertinentiis, castel- Jurumenia,Albofeira, Malfora et casas de Ulixbona
lum de Cyrol cum suis pertinentiis, castellum de cum vineis et aliis pertinentiis suis ; Cazaraboton,
Sorita cum portaticis,quintis, aldeis et aliis perti- Sanctum Vincentium, Bolvaidi, Oriz. In Aragona,
nentiis suis ; castellum de Almogera cuni poitali- castellum ee Alcaniz cuni villa sua, aldeis et aliis
cis,quintis,aldeis ot aliis pertinontiis suis ; Balaga D pertinentiis suis medietatem de Maella cum olive-
;

cum pertinentiis suis, Almonacir cum suis perti- tis et pertinentiis suis,Pomer cumpertinentiis suis,

nentiis, Pengia cum suis pertinentiis, Onnon cum Salvamterram, castellum de Domnisronda, Sanc-
pertinentiis suis, casas de Collado.de Vernigos, et lum Sylvestrum, medietatem de Veilozeil, Contai
Ova cum pertinentiis suis medietatem de Mora- ; et Enforlopes castrum lege Eerraira, Cameles et
;

cellacum pertinentiis suis,castellum de Cogolludo Ort. cum pertinentiis suis quintanella de Redo-;

cum aldeis et portinentiis suis; haereditatem do fresnos, S. Felicem et Losbarros cum pertinontiis
Mollin.cum domibus suis et cum aldea de Merla et suis, Nicolaum de Lamina, et Sequela cum
et S.
pertinontiis suis ecclesiam Sancti Salvatoris de
; pertinentiis suis. Sane laborum, etc. Licetquoque
Soria ecclesiam Sanctae Mariw de Villares pardos
; vobis clericos, etc. Prohibemus insuper ut nulli,
cum omnibus domibus,aldeis,vineis et earum perti- etc.Cum autem generale, etc.Liceat etiam vobis in
nentiis ; castellum de Alcobellacumsuispertinen- sine manifeslo dispendio vicinarum
locis vestris
tiis,Berezosa cum Baldalbin, ecclesiis et pertinen- Ecclesiarum oratoria construere, in quibus fratres
593 PONTIFICATUS ANNO II, CIIRISTI 1199. 594

et familiae vestrae divinum audire officium et Chri- \ scopus, relicta Hildeshemensi Ecclesia, cui fuerat
stianam habere valeantsepulturam, Clerici quoque spirituali eonjugio copulatus, ad Herbipolen. sine
ordinis vestri clericum priorem habeant, cui pro- auctoritate Romani pontificis propria temeritate
fessionem faciant, reverentiamac subjectionemim- volentem recipere nullate-
transivit. ipsuni redire
pendant. Nihilominusvero praesenti decreto sanci- nus deberetis idem tale mandatum contra se sen-
;

mus ut, si quis in aliquem fratrum vestrorum te- tiens emanasse, suas ad vos litteras destinavit, ut
merarias manus injecerit, nisi rationabilis causa nullatenus procederetis ad electionem aliquam fa-
obsistat, excommunieationis sententia sitastrictus ciendam alioquin omnes Ecclesire redditus in tan-
;

et illud pro tutela vestra tam in sententia quam in tum quod successor ipsius necepisco-
distraheret,
pcena servetur, quod sub Innocentio papa de cleri- palem habere poteritsustentationem nec episcopus
corum tuitione noscitur institutum. Regulares et nominari. Asseruit etiam quod cum ejus nuntius
antiquas consuetudines ordinis vestri a praedeces- a sede apostolica rediisset,et de litteris nostris non
soribus vestris et a vobis hactenus observatas ali- fecisset ei aliquam mentionem, arguebat illas lit-
qua levitate mutari, seu etiam possessionesdomo- teras falsitatis ; etquianuntiiejus, qui apudsedem
rum vestrarum alienari, nisi de magistri providen- apostolicam commorantur, nihil de his intellexe-
cumconsensucapituli vel majoris etsanioris
tia fiat », rant,pro coustanti habebat quod litteraeillae non ex
prohibemus fieri. Prohi-
partis, auctoritate apost. aequo libramine sed ex aliquorum suorum aemulo-
bemus insuper ut iufra fines parochiarum vestra- rum invidia fuerant impetratae. Nos igitur ejus
rum, quas a Saracenis acquisistis vel in posterum volentes contumaciam reprimere, sicut decet,
acquiretis, capellas vel oratoria seu Ecciesias nul- ne aliis forte hnjusmodi pnesumptio vergeret in
lus audeat sine assensu vestro construere, si vos exemplum, discretioni vestrae per apostolica scripta
pro necessitate populi duxeritis construendas ; in mandamus et districte prajcipimus quatenus, in
quibus, cum construetae fuerint, liceat vobis cleri- ipsa Ecclesia diutiusmaneat viduatapastore,adele-
cos eligere et episcopo praesentare ;
quibus, si ido- ctionem canonice depersona idoneafaciendam,su-
nei fuerint, episcopus curam animarum committat, hlatocujuslibetcontradictioniset appellationis obs-
utei de spiritualibus, vobis autem de temporalibus taculo,procedatis.Non enimdilectisfiliis Corbienet
debeant respondere. Praeterea novas et indebitas deHersued. abbatibusetdecanoPaderbornen.dedi-
exactiones ab archiepiscopis, episcopis, archidia- mus tn mandatis ut, postquamad electionem juxta
conis seu decanis aliisve ecclesiasticis sfeculari- mandatumapost. processeritis, vel si jam forsilan
busve personis, vobis omnino prohibemus.
fieri processislis, ipsi tam formam electionis quam per-
Chrisma vero, etc. Inhihemus adhuc ne interdictos, sonam electi diligenter examinent et si eam cano-
;

etc. Paci quoque, etc. Ad haec, libertates, etc. De- G nice et de persoua idonea invenerint celebratam,
cernimus ergo, etc. Salva in omnibus sedis apost. ipsam, sublato appellationis obstaculo, auctoritate
auctoritate. Si qua igitur, etc. nostra non differant confirmare laicis sub pcena
;

Datum Laterani, per manum Rainaldi domini excommunicationis tlrmiter inhibentes, ne amplius
papae notarii, cancellarii vicem agentis, iv Kalend. quam consensum debitum in electione prasumant
Maii, Indict. ii, Incarnat. vero Dom. anno 1199, aliquatemususurpare. Eisdemetiamfirmit^raucto-
pont. vero domini Innocentii papas III anno se- ritate nostra praecipimus ut praedictum quondam
cundo. episcopum per districtionem ecclesiasticam com-
LIV.
pellant quod bona Hildesemen. Ecclesiae, quae per
CAPITILO HILDESHEMENSI.
ipsum sunt impedita, non differat expedire, et tam
Quod eligant personam idoneam Eeelesise eorum va-
vos quam Ecclesiam vestram ab ipsius et fautorum
eanti per franslationem episcopi Hildeshemensis
propria auetoritate. suorum gravamine tueantur. Provideatis autem ut
(Latearni, n Non. Maii.) taliterqua» mandamus curetis effectui mancipare,

(32) Cum in negotiis ecclesiasticis studiosa sit di- quod non videamini mandati apostolici contempto-
scretioadhibendaexinstitutionesanctorum Patrum res et de inobedientia, per quam fuit primus ca-

summa providentia pra-lationis ecclesiasticaMlispo- D sus hominis procuratus, arguinonpossitis.

sitioni debetur ; et si quid in illa contra ea qua; Datum Laterani, n Nonas Maii.
sunt certis decretorum expressa capitulis alicujus LV.
fuerit auctoritate prasumptum, Romanae Ecclesia?, CORREIEN . ET DE HER5VED. ARBATIBUS ET DECANO
quae inter alias sortitaesta Domino principatum, PADEHBORNENSI.
sollicitius imminet corrigendum. Et ne apostolica! De eodem argumento.
sedis auctoritas super his quae contra dignitatem (Datum, ut supra.)

ejus attentata noscuntur, honoris sui dispendium Cum in negotiis, etc, fere in eumdem modum at
patiatur nos, qui, licet immeriti, ejus sumus regi- supra, nsque ad verbum gravamine tueri curetis.
mini deputati, debemus omnimodis prsecavere. Nullis littteris veritati et justitiae, etc. Quod si om-
Sane cum vobis quondam nostri dedissemus litte- nes, etc, duo vestrum.etc.
ris in mandatis, ut quia Hildeshemensis olim epi- Datum, ut supra.

(32) Vide supra lib i, epist. 333.

 . -

593 INNOCENTI III PP. REGESTOIIUM LIB. H. 596

LVL A remus, nec declinantes ad dextram nec ad sini-

Ct. LUBUSSEN. EPISCOPO. stram, per easdem litteras et consuluit salubriter
Ex laxiori ordine monastico ad arciiorem trttnsire et humiliter postulavit, addens quod sic possenius
licet, nun contra, cervices suhlimium et superborura colla calcare.
(Laterani, vin ld Maii.) Et pastoralis igitur oflicii sollicitudine provocati
Heferente dilecto filio no-
fratre B. Hospitalario, et regalis consilii eontineiitiain reiolentes,
venera-
stro est apostolatui reseratum quod cuin a tempore bili nostro G. Eboracen. archiepiscopo ad
fratri
juventutissuaesecundum institutionescanonicorum sedem apostolieam recurrenti nec voluimus nec
regularium A.rrpwasien. Ecclesiae beati Augustifli debuimus audientiam vel justitiam denegare. Con-
regulam professus fuisset, et in ea ullra decen- querehatur enim se permagni(icentiam tuam tem-
nium permanens, sacros ordines usque ad sacerdo- poralibus sui arcbiepisccpatus redditihus destitu-
tiuiu suscepisset,juyentute postmodum impellente, tum et quod longo fuerat affiictus exsilio et in in-
euriositate potius quam religionis amore devictus, juriam totius cleri mendicare coactus, supplex et
t. ir.iin Hierosolymitan. et alias videre desiderans, humilisproponebat. Volentesitaqueipsumtanquam
ali abhate suo non tam voluntariam sub eadem fratrem nostrum etEcclesia? tilium diligere ad gra,-
condilione licentiam obtinuitquam extortam ut si R tiam, ette tanquam catholicum principem et apos-
bonaeniem.Alexandrumpapam praedecessoremno- tolicae sedis filium specialem ad justitiam dirigere
strum inveniret in via, causam itineris sibi expo- conservandam, imodirectumpotius exhortari cum
neret et juxta mandatum ejus vel procederet vel in contemptum ejus cujus existit minister, et apo-
rediret.Verumipse, neglecta conditione,procedens stolicee sedis injuriam, qure ipsum in partem solli-
suscepit habilum Hospitalis.in cujus servitiousque citudinis evocavit, ettuam etiam, ut prosequamur
ad haec tempora fldeliter laboravit. Sed cum ordo verum, verecundiam cujus est frater, redundet
,

praemissus districtioris sit observantiae quam se- ministrum Dei sollicitudinis nostrae consortem et
cundus, prudenterattendens quodde laxiore ascen regali stirpe progenitum mendicare serenitatem :

dendum sit ad ordinem arctiorem, non autem de rcgiara omni qua possumus affectione rogandam
arciore al laxiorem sit ratione aliqua descenden- duximus et monendam quatenus tam nos quam te
dum, ad se Domino inspirante reversus, ad bonum ipsum ab hujusonere difllcultatis absolvas et a la-
rediredesiderat quod dimisit. Cum
non me- itaque hiis liheres detractorum, qui non solum quas per-

diocriter erret qui minus honum majori bono prae- peram attentantur ad detractionem assumunt, sed
ponit, fraternitati tu;ie per apost, scripta mandamus etiam, secundum Prophetam, exacuerunt ut gla-
quatenus.inquisita superpra?missis diligentiusveri- dium linguas suas, tetenderunt arcum rem ama-
tate, si rem inveneris ita esse, praefato fratri B. li- C ram, ut sagittent innoxios in occultis. Attendas igi-
centiam auctoritate apostolica praebeas ad primum tur quanta nos infamia, quanta te detractio seque-
ordinem redeundi. retur, si vel justa petitio exsulis non introiret in
Datum Laterani, vm Idus Maii. aures nostras, vel te fratris exsilium non moveret
LVII et eumdem archiepiscopumobreverentiam aposto-

R. ANCLI.E REC.I ILLUSTRI. licre sedis, quoe te tanquamfilium diligit specialem

Quod restiluat bona drchiepUcopo Eboracensi , et et in hoc majoribus de celsitudinis tua? sinceri-
et

permittat ipsum ntlminixtrationis officium libere tale confidit, inplenitudinem gratia? regalisadmit-
exercere. tas, et diligas sicut fratrem et velut Christi mini-
(Laterani, iv Kal. Maii.) strum bonores ut in uno eodemque negotio Deum
;

r
(:t. t) Apostolica sedes universorum Chriatifide- tihi reddas propitium, consulas apostolicae sedis

lium mater et magistra, non ab bomine sed a Deo honori, tua^salutiprovideasetfratrisubvenias exsu-
potiusconstituta, tunc verae matris affectum etma- lanti. Memor esto salubris consilii quod nobis per
gisterii redolet disciplinam, cum ad benignitatem luas litteras, utduximus, praebuisti et duni secun-
;

grati® diligit filios el discipulos ad justitia? dirigit dum illud nos agere recognoscis, quod agimus ap-
aequitatem. Non enim potest vel dissimulare ma- IJ probes et regaliter exsequaris ne qui nos juste in
;

Irem vel magisterium qualibet occasione negligere, omnibus procederesuggessisti, secundumjustitiam

quae aDominoinsignumdileetionis oves Dominicas agentihus te opponas, sed taliterad exhortationem

pascendas in beato Petro recepit et ligandi et sol- nostram cures cum eodem archiepiscopo conve-
vendi ab eodem et in eodem obtinuit potestatem. nire, quod jura ejus auferre vel minuere minime

Ad id autem juxta pastoralis officii debitum exse- suam et Ecclesiae non veniat
videaris et ipse contra
quendum circa nostrae promotionis initia regia se- honestatem. Ad autem laudabilius et celeiius
id

renitas per litteras, quaspenesnos in ture sereni- exsequendum venerah. fratremnostrum Rothoma-
tatis testimonium reservamus, efticaciter nos in- gen. archiepiscopum et dilectum filium abbaleiu
duxit duin ut benigne tractaremus subditos et in
;
de Persagnia, de quorum discrelione plene conlidi •

causis sine personarum acceptione procederecura- mus, duximus deputandos, qui lionestuin moduni

(33) Vide Roger. de Hoveden. ad an. 1198, fol. 446 edit. Londin.
597 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 398

pacis inveniant et euradem archiepiscopuni regiai A Scriptum est super hoc P. Snncltr Mariw in Yia
benevolentiae reconciliare studeant, etin tuas sere- Lata diacono cardinali, aiwstoUem sedis legato.

nitatis devotione ac obsequio solidare. Quod si

LX.
forte,quod absit per eos tractalus pacis juxta
!
P. SANCT.E MARI.E IX VIA LATA DIAC CARD. APOSTO-
votum nostrum et desiderium non poterit consum- LICCS SEDIS LEGATO.
mari, eumdem archiepiscopum adtemporaliaresti-
Vt quicunque beneficia in arehiepiscopatu Eboracensi
tnere non omittas, nec impedias quo minus in spi-
contra archiepiscopi voiuntatem accepefunt, desti-
ritualibus creditas sibi dispensationisofficiumexse- tuantur.
quatur: sciturus nos dilecto filio P. Sanctse Mariro (Datum, itt suprd.)
in Via Lata diacono cardinali, apostolicas sedis le- Quia diversitatem corporum diversitas saepe se-
gatodedisse firmiter in niandatis ut apud te monitis
quitur animorum, ne plenitudo ecclesiasticas juris-
et exhortationibus diiigenter insistat, quod eidem dictionis inplures dispensata vilesceret, sedin una
archiepiscopopossessionessubtractassinedilatione potius collala vigeret, apostolicae sedi Dominus in
et difficultate restituasuniversas, et de proventibus beato Petro universarumEcclesiarumetcunctorum
inde perceptis et damnis illatis satisfacias compe- CLristifidelium magisterium contulitet primatum:
tenter. Ita quod si ipse aliquid serenitati regiae te-
B quae,retenta sibiplenitudinepotestatis, ad implen-
netur exsolvere, tibi cum integritate persolvat, nisi
dum quod dkntiibus
laudabilius officium paslorale,
forsan quod tibi debebatur, de ipsius proventibus eam multos in partemsolli-
constituit debitricem,
a te vel aliis tuo nomine sit perceptum. citudinis evocavit, sic suum dispensas onus et
Datum Laterani, iv Kal. Maii. honorem in alios, ut nihilsuojuri subtraheret nec
LVIII. jurisdictionemsuam in aliquo minoraret. Cum
(Datuin, ut supfa.) autem ex susceptsa auctoritatis officio singulis,
ScriptUm est snper hoc Rothomagensi archiepiscopo tanquam singulorum mater, justa petentibus justi-
el abbati de Persagnid fere in eumdem modum ut tiam nec possit nec debeat denegare, cum justitia
snpra, usque in ethocplus: Volumus autem
fuiem, etjudicium sit praeparatio sedis ejus, nos, qui ad
nibilominus et mandamus ut litteras nostras, quas ejus regimen sumus, licet insufficientes, assumpti
eidem regi pro dicto archiepiscopo destinamus, fratribus etcoepiscopisnostris ad nos clamantibus
ipsi prasentetis et responsum ejus curetis dicto non possumus in justitia non adesse, aut quod
cardinali per vos vel per litteras vestras plenius juste postulaverint non audire ne si forsan circa
;

intimare. Quod si ambo, etc, alter, etc. exhibendam eis justitiam fuerimus inventi remissi,
Datum, ut supra. p ipsi quoque negligentes inveniantur in reddeudis
LIX. juribusjsubditoriim, etcommissam sibi nostraa sol-

B. ANGLI.E REGI ILLUSTRI. licitudinispartem minus laudabiliter exsequantur,

De eodem argumento si, quodabsit nos viderint vel declinare ajurevel
!

(Datum, ul supra.} non audire justitiam postulantes. Hac autem ra-

Apostolica sedes, etc, Usque iu fuiem, ct hoc plus. lione diligenter inducti, venientem ad apostolicam
Alioquin, cum serenitatem tuam
super hoc semel et sedem venerab. fratrem nostrum G. Eboracen. ar-
iterum rogaverimus efficaciter et monuerimus
et chiepiscopumbenignerecepimusetmultiplices ejus
diligenter, elsi molestius nobis quam tibi futurum curavimus querelas audire. Conquerebatur autem
existat, si te occasione qualibet molestemus. quia inter caetera, quod cum ad eum in Eboracen. Ec-
tamen a praedicto tua> serenitatis consilio declinare clesia et in aliis Ecclesiis suis collatio pertineat
nec volumus nec debemus, ne culpa tua nobis etin praebendarurn, tempore suspensionis ipsius et post-
praesenti ad detractionem et in iuturo imputetur modum etiam, quidam se praeter ejus auctoritatem
ad pcenam, eidem cardinali dedimus in mandatis in ipsas intruserant et in lioc et aliisjuri ejusnon
utmagnitieentiam tuam ad lioc per interdictum to- modicum derogarant. Quidam etiam in quasdam
tius Eboracensis provinci», appellatione remota, abbatias dio?cesis Eboracen., post interpositam ad
compellat. Et si uec sic infra tempus quod idem D nos appellationem, irrepserant, qui ab eo nec con-
legalus tibi staluerit, effeceris quod mandamus, ex firmationis munus, nec benedictionis gratiam po-
tunc totam Angliam, sublato appellationis obsta- stularunt. Volentes igitur eidem arcliiepiscopo per
culo, subjiciat sententi;e interdicti. Eligas igitur tuae sollicitudinis industriam provideri, de fratrum
sicut vir providus etdiscretus in nobis potius ma- nostrorum consilio discretioni tuaa per apostolica

tris affectum quam magistri experiri rigorem, qui scripta districte praecipiendo mandamus, quatenus
sine multa molestatione nostra te molestare non eos qui pra;bendas vel dignitates Eboracen. Ec-
possumus, et in liis etiam salutem tuam sollicite clesiae, velaliarumEcclesiarumad donationemejus
procuramus nec nobis causam vel occasionem ali-
; spectantes, praeter auctoritatem ipsius acceperunt,
quutenus tribuas, per quam fervorem illum tepes- ad cas resignandas moneas diligentius et inducas,
cere facias, quo non mediocriter sumus ad tuum eum eas non possint salva conscientia detinere.
promovendum honorem accensi. Quod si monitis tuis acquiescere forte noluerint,
Dalum, ut supra. eos ad id per excommunii aliouissententiamet sub-
 ;

899 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. II. coo

tractionem aliorum beneficiorum suorura, nou ob- A cxcommunicationis sentcntia' subjacere. VerUm ipsi
stante conflrmatione a sede apostolica obtenta, sub postmodumad eumdemepiscopumaccedentes.pra--
forma conimuni quaB conlirmat beneficia et prw- stito in manus ejus quod parerent judicio Ecclesia

bendas, sicut juste ac paciflce possidentur, appel- corporaliter juramento, in mandatis receperunt ab
hlione remota conrpellas ; nisi forsan aliqui pree- ipso quod propter bocapostolico se conspeclui prse-
bendas ipsas ex speciali mandato apostolicas
vel sentarent. Cumque unus illorum se ad iter accin-
sedis vel auctoritate Lateran. consilii ab Eboracen. geret veniendi, a quibusdam suis aemulis est pe-
capitulo sunt adepti sic tamen ut tempus suspen-
; remptus et extra euemeterium ecclesiae tumulatus.
sionis in sex mensibus nullatenus computetur, cum Et licet contra interfectores amici et consanguinei
illa Lateran. concilii constitutio contra negligentes interfectigraviter sint commoti, eis tamen omnein
lantum promulgata, et tunc, si vo-
et desides fuerit rancorem remitterent etofTensam dummodo inter-
luerit non tamen valuerit archiepiscopus ipse in fecti cadaver traderetur ecclesiasticae sepultura).
conferendis pr»bendisuti propriapotestate a qua ;
Videretur igitur forsan in hoc casu quibusdam,
elsi fuerit sua culpa suspensus, non tamen ad ip- quod cum sacramentum non necessilatis articulus,
sum capitulum ex illa culpa pra^bendarum erat sed contemptusreligionis excludat, et judicium Ec-
donatio devoluta, sedad illum temporesuspensionis clesiie divinum debebatjudiciumimitari.cumetiam
B
ipsius pnebendarum donatio pertinebat qui pro" in interfecto prsedicto manitesta pcenilentia; signa

pter cujus negligentiam et desidiam poterat proe- prascesserint, et propterlioc absolutus apud Deum
bendas donare. Tempus etiam quo ad apostolicam esse credatur, absolutus etiam ab Ecclesia, sit ha-
sedemaccessit, apudillampermansit velrecessit al) bendus. Sed e contrario, cum ex sola culpa Iigetur
ipsa, infra sex menses nullatenus computetur. Se- quis, quoadDeum, apud triumpbantem Ecclesiam ;

meslre quoque tempus non a tempore vacationis hominem.apud

ex solavero sententialigetur,quoad
prKbendarum, sed notitiae potius ipsius archiepi- Ecclesiam militantem quando vinculum culpa) re-
scopi et commonitionis ad personam ejus a capi- mittitur, absolvitur apud Deum sed apud homines ;

tulo faetre, cum in privilegio quod a praedecessore non absolvitur, nisi quando vinculum sententias re-
nostro idem capitulum dicitur impetrasse, fiat laxatur. Alioquin Ecelesiae absolutio nullatenus ne-
mentiode commonitionecanonicapr<emittenda,vo- cessaria videretur, si in sola cordis eontritione,
lumus computari. Illud autem omnino frivolum re- praHersacerdolaleoflicium,rigorrelaxaretureccle-
pulamus, si qui forte se dicant ex donatione regia siasticaa disciplina;. Nos igitur consultationi tuaB de
quasdam ex illisobtinuissepnebendis, quasiregalis communi fratrum nostrorum consilio breviter re-
sublimitas tempore suspensionis archiepiscopi spondemus quod judicium Dei veritati, qua; nec
pnebendas ipsas sua potuerit auctoritate conferre. C fallit necfallitur semper innititur judicium autem ;

Abbates autem pra?dictos, si post appellationem Ecclesiae nonnunquam opinionem persequitur

ad nos legitime interposilam confirmationis et be- quam et falleresaepe contingit etfalli. Propter quod
nedictionis beneficium susceperunt, canonice pu- contingit interdum ut qui ligatus est apud Deum
nias, ne alii eorum exemplo contra pradatos suos apud Ecclesiam sit solutus, et qui liber est apud
supercilium elationis assumant. Deum ecclesiastica sit sententia innodatus. Vincu-
Datum, ut supra. lum ergo quo peccator ligatus est apud Deum, in
LXI. culpae remissione dissolvitur. Illud autem quo liga-
ABBATI SANCTI ANDB.E.E. tus est apud Ecclesiam, cum sententia remittitur,
Quod excommunieatus in quo fuerunt signapceniten- relaxatur quod in suscitatione Lazari sermo evan-
:

liir, et per eum non stetii quin reconniliarelur Ec- geltcus manifestat, quem prius Dominus suscitavit
clesice, habendus est pro absoluto. et apostolis praecepit postmodum solvere suscita-
(Laterani, u Non, Maii.) tum. Unde quantumcunque praedictus se, jura-
(33*) A nobis estsaipequaesitum, utrumsi aliquis mento praestito quod Ecclesiae mandato pareret,
cxcommunicatuSjin quo indiciafuerintpoenitentias liumiliarecuraverit quanta^cunqueineopamitenlia)
manifesta, nec per eum steterit quo minus recon- r\ signa praecesserint, quia tamen morte praeventus
ciliaretur ecelesiasticac unitati, non susceplo bene- absolutionisnon potuit beneficium obtinere, quam-
Qcio absolutionis decesserit, pro absoluto ab Ec- vis apud Deum absolutus tuisse credatur, nondum

clesia sit habendus et utrum pro tali recipienda sit tameii apud Ecclesiam habendus est absululus. Po-
eleemosyna et a fidelibus sil orandum. Ut autem test tamen et debet ei Ecclesiao benefieio subveniri ;

quod intendimus per suppositionem exempli aper- scilicetut cum

de ipsius viventis pmnitentiaperevi-
tius exprimamus: quidam presbyter et canonicus dentiasignaeonstiterit,defuncto eliam absolutionis
regularis, sicut per tuas nobis litteras intimasti, beneficium impendatur. ISec obstat quod Ecclesiae
cum publica laboraret infamia quod ad quamdam legitur attiibuta potestas ligandi et solvendi hoini-
conjugatam accederet, maritus mulieris et consan- nes super terram, tanquam non possit solvere et
guinei ejusin eummanus injecerunt temere violen- ligare sub terra sepultos, et quod legitur: Non
tas ; propter quod per episcopum denuntiati sunt communicetur mortuo, cni non est communicatum et

(33*) Cap. A nobis, De sententia excommunicat.

601 PONTIFICATUS ANNO II CHRISTI 1199. 602

rim cum etsi communicatum non fuerit,commu-

:
A lxiu.
nicandum tamen illifuisset,quemnon contemptus SENONE.N. ARCHIEPISCOPO.

religionis sed necessitatis articulus impedivit et in Ot decamis Xirernensis de hasresi suspectos se pur-
certis casibus a canonibus denotatis ligasse lega- gare eamque abjurare eogatur.
autem in uno
tur Ecclesia mortuos et solvisse. Ut (Lateraui, Non. Maii).
eodemque negotio et servemus rigorem et
pariler (34) Inter sollicitudines nostras illa debet esse
mansuetudinem ostendamus, statuimus ut illius pra;cipua, ut capiamus vulpeculas qua3 moliuntur
mortui absolutio a sede apostolica requiratur,qui, vineam Doraini demoliri,species quidem habentes
cum viveret.ab apostolica sede fuerat absolvendus. diversas, sed caudas ad invicem eolligatas,quia de
Aliorum autem absolutionem ex prffimissa causa vanitate conveniunt in idipsum. Hi sunt namque
caeteris indulgemus, a (|uibus, cum viverent, fue- caupones qui aquam vino commiscent, qui virus
rant absolvendi. Absolutionis autem forma serve- draconis in aureo calice Babylonis propinant, qui
tur, ut fiat cum Pcenitentiali Psalmo, et ta-m Ora- juxta verbum propheticum arcum rem amaram in-
tione Dominica quam alia consueta. Hasredes ta- tendunt.ut sagiltent innoxios in occultis, quorum
men ipsius ad satisfaciendum pro ipso,si commo- error serpit utcancer, ita quodnisi botrus in (lore
nitione praemissa noluerint, per districtionem ec- r> laedatur, fructum non solum amarum sed etiam
clesiasticam compellantur. pestiferum germinabit. Hos Apostolus egregius
Datum Laterani, n Nonas Maii. praedicator in Epistola sua prophetico sermone de-
LXII. scribit et docet omnibus modis evitandos contra :

NOBILI VIRO L. DE MONTE LO.NGO CONSOBRINO NOSTRO. quos sacerdotes tubis argenteisclangere debent, ut
Ut inventum thesaurum conservet, donec pontifex conclamante populo,arca fcederis praecedenle, muri
suam voluntatcm declaret. corruant Hierico, quae jam fueratperpetuo anathe-
(Laterani, v Id. Maiii. mate condemnata ita quod, si quis ex ea vel regu-
;

Cum
gratiam nostram, quam tibi potes cognus- lamauream furari prasumpserit, cum Achor filio

cere multipliciterfructuosam,universisdebeas ho- Charmi lapidibus obruatur. Tu ergo, sicut vir pro-
minibus anteferre etneminem quantum personam vidus et discretus, veri pastoris adimples oflicium
nostram diligere et veteri, de discretione tua cogi- etsupergrege tibi commisso pure ac plene sollici-
mur admirari quod.sicut dilectus filius G. aurifex tudinem pastoralem exerces,dum et legem Christi
Alatrinus in noslra praesentia constitutusasseruit, zelaris et haereticorum impugnans errorem, in fau-
tu ab eo 11 libras argenti puri,quas filii sui in do- tores ipsorum exeris gladium canonicas ultionis.
tem receperant a quodain homine Montis S. Joan- Vigilans enim vigilas super grege tuo, ne relicto
nis, qui thesaurum invenisse proponitur, abtulisli ^ veri pastoris ovili, quod est unum, oves aberrent,
et permisisti eum ab aliis taliter molestari, quod post vestigia gregum, qui non sunt ex eo, temere
coactus est 4 marchas et unam unciam nuntio di- abeuntes ;ne lupus eas rapiat et dispergat,quas
vel
lecti filii nobilis viri Joannis de Cettan.persolvere veritas in eodem
ovili sub uno pastore fidei cathoii
ac totidem marchas Pelagio Alatrino, Mattharo C33 connivit.Inter pra?cipuos quidem vineae Domini
Adenulphi et Philippo unam libram et decem un- Sabaoth agricolas deputatus, vulpeculas quas de-
cias,decem etiam et novem uncias consuli Alatri- scripsimus nonpateris ejus speciem demoliri sed ;

nensi cum ignorare nen debeas, quod sic inven-

; eas vel capere potius satagis,vel fugare. Sane, sicut
tus thesaurus dispositioni nostrae debuit reservari. ex litteris tuagfraternitatis accepimus.cum ad pre-
Inde est quod discretioni sub obtentu gratiae
tuae ces venerabilis fratris nostri Altisiodoren.episcopi
nostrre pracipiendo mainlamus quatenus, omni ad villam qua? Charitas dicitur dicitur accessisses,
mora et exeusatione postpositis,argentum pnedic- pra^sentibus eodem et venerabilibus fratribus no-
tum,qualitercunqueexpensumsit,studeas rehabere stris Nivernen,et Melden. episcopis,in unum fecisti
ipsumque reserves fideliter,donec nostrae recipias ejusdem vilhe populum congregarhubide haereticis
beneplacitum voluntatis. His autem qui argentum et eorum dogmatibus inquisition» diligenti habita,
ipsum habuisse noscuntur,nisi tibi celerius cura- D inter alios quos super hairetica pravitate reperisti
verint resignare, auctoritate nostra confidens et publice infamatos, Decanum Nivernen. communi
eorum prcesuniptionem cum (idelibus studeas, si- didicisti opinione gravari et in eo et per eum non
cut convenit,castigare : quia sic nostra jurisdictio modicumfuissescandalumcatholicorumanimisde-
deperiret.si in patrimonio Ecclesia?,quod nostrum claratum. Unde propter vehementem infamiam et
est, alii pnesumptione qualibet occuparent. Illos grave scandalum, ipsumab officio et beneficio sus-
etiam qui thesaurum invenisse noscuntur,ad assi- pendisti, apud Altisiodorum ei diem certum assi-
gnandum illum dispositioni nostrae quanta potes gnans, quo tuo se conspectui prasentaret ab ob-
districtione compellas,eis ex parte nostra promit- jecto crimine defensurum.Cumque statuto termino
tens quod si paruerint humiliter et devote, con- ad tuam prssentiamaccessisset, praesentibus dictis
grue sibi providere (sic). Altisiodoren. et Nivernen. episcopis ac pluribus in
Datum Lat., v Idus Maii. utroque jure peritis, cuni certus accusator contra

(34) Cap. Inter sollicitudines, De purgatione canonica.

f,03 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 00 i

eum minime compareret,tu exofficio tuo testestam A nostro Parisien.episcopis,inilictaiu ei a nobis pur-
pro ipso quam cotitra ipsum recipi ac diligenter gationem prooesserint comprobandam, sint lidc
exanrinari fecisti et attestatibaea etiam publicari. catholici et vita probati,qui conversationem el vi-

Cumque postmodum se non ad conces&Hm ei diem lam ipsius non lam moderuo tempore noverint
ttto se conspectui pr.-esenlassel, cum facultatem ei quam transacto. Purgationo vero recepta, bencli-
liberam indulsissesin testesaceorum diota dicendi cium ei restituere non postponas, ne cogalur in
ac proponendi suas in medium rationes, <iuibus- cleri opprobrium mendicare. In pumani auteni
dam propositis probationibus et allegationibus tan- familiaritatis illius quain cum luereticis scienlcr
dem renuntians, sententiam postulavit. Tu vero habuisse dignoscitur, eum ab oflicio volumus nia-
cum venerab. fratr. nostris Trecen. ac diclis Alli- nere suspensum, donec scandalum sopiatur, ita
siodoren. etNivernen episcopissecedens in unum, tamen ut publice familiaritalem luxTeticorum ab-
inspectis attesl.ationibus diligenler et addibito i>! u- juret.Praacipias insuper ipsi dislricte ut in pra)di-
rium consilio sapientum, quia crimcn contra euni cta et aliis villis circumposilis proliteatur et prie-
liquido probatum non ,t.iI, ipsnm non duxisti de dicet lidem catholicam,ac confundat et detestelur
haeresi condeninandum. Verum quoniam ex dictis luereticam pravitatem, sic deinceps vitam suaui
testium multa erat praisumptio (35) contra eum, r. bonis adornans operibus, ut infamia convertatur
utpot.e cum esset manifesle probatum eum familia- in famam, et omne scandalum et suspicio de ca-
ritatcin haei elicoi -11111 non solum habuisse, sed e.tiam tliolicorum mentibus delealur. Quod si forsan in

captasse scienter, cum publica etiam laboraret in- purgatione defecerit, eum ecclesiasticae districtio-
famia, tantum suscitatum esset scandalum cont.ra nis mucrone percellas, et ab oflicio beneticioque
ipsum, quod non posset canonica purgatione de- deposilumad agendam pcenitentiam in arctum
leri nee ipsum alisolvere nec purgafionom quam
: monasterium retrudere non omittas.
oblulerat ab initio et lunc etiam ofTerebat recipcre Uatum Lat., Nonis Maii.
voluisti, sed ipsum cum litteris tuis ad sedem du- LXIV.
xistiapostolicam deslinandum, intelligens quod OXOMENSI EPISCOPO.
ex concessa nobis plenitudine potestatis citra pce- ConHrmanlur statuta facta per cum in Ecclesia
sua.
nam canonicam dispensarfe possimus et. ultra eam
(Laterani, v Id. Maii).
rigorem severitatis augere.Ca'terum ei postmodiim
in noslra prmsentia constifoto communem audien- Urdinem religionis plantare ac fovere planla-
tum, ex officii nostri debito provocamur; et sio
tiam in consistorio nostro concessimus ;
ubi se
religiosis locis apostolicum nos convenit prabere
multiplieiter nixus est excusare, illud prsBsertim
allegans quml cum non apparente aecusatore legi- G patrocinium el favorem,quod sub regimine ac gu-
bernatione nostra assiduis proficere valeanl in-
timo purgationem offerret, testes contra eum non
crementis. Intelleximus siquidem per scriptum
fueranl aliquat.cnus admittendi. Nos igitur littera-
aullienticuin sigillo tuo et venerabilis fratris nos-
rum scientiam et honestatem morumin le pariter
tri Toletan. archiepiscopi communitum, quod tu
attendentes, licet ecclesiastica conslitutio lales ab
de communi consensu totius Oxomensis,
capituli
tantum iisqueadpurgationemeanonieanido-
officio
aucloritate praefati archiepiscopi, cousensu eliam
ceatsuspendendos.quod tainen etiam eum a bene-
el consilio cbariss. in Christo tilii nostri A. regis
fieio proptcr iinmanitatem criminis, ut credimus,
illusfris Caslellaj, deliberatione provida staluisti
suspendisti, nolumus improbare ; nec illml etiam
ut, secundum praiceptum felicis record. Alexandri
propter causam improbamus eamdem quod, licet
et LuciiRom. pontificum, in Oxomen. Eccl,- i.i

nullus contra eumlegitimus accusatorcompareret,

sint de cclero canonici regulares, nec aliquis in
ad detegendam tamen hujus morttferae pestis, imo
portionarium vel saicularem canouicuni recipia-
pestiferoe mortis radicem ex officio luo, Cmia pu-
tur deinceps in eadera ;
qmedam etiam alia capi-
blica deferente, voluisti plenius inqnirere verita-
tula slatuisti quaa in eodem scripto perspeximus
tem. Attendentes autem vulgatam infamiam, grave
r. contineri.Volenles igitur quod a le videtur pia de-
scandalum et vehementem suspicionem cx teslium
liberatione statutum, debita firmitate gaudere,
contraeumdem deeanumfacere
dictis obortam,quffi
constitutiones ipsas (quas possemus restitutiones
videbantur, cum propter eorum quodlibet ei esset
potius nominare, cum a longis retro temporibus
purgatio injungenda et servantes et. mollientes rigo-
hoc ipsum de Oxomen. Ecclesia fuerit, sicut asse-
rem,de consilio fratrum nostrorum,archiepiscopo-
ris, a Rom. pontificibus ordinatum), sicut ipsai a
nira etiam et episcoporum apud sedem apostoli-
te rationobiliter facla3 sunt, et a tuo recepta; ca-
cam existentium, purgationem quartai decima?
pitulo, aucloritate apost. confirmamus et prajsen-
manus sui ordinis ei duximus indicendum. Ipsum
tis scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc.
igitur ad te cum Iitteris apostolicis remittentes, ut
Datum Laterani, v Idus Maii.
ibi purgetur ubi noscitur infamatus, fraternitati
tu.e )ier apostolica scripta mandamus quatenus,

ascitis tecum dicto Nivernen. et venerabili fratre

(3.'i) Vide cap. Litteras, I)e prsesumptionibus.

60a PO.NTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 606
LXV. A in oratione vel oseulo vel orando secum aut etiam
OXOME.N. EP13GOPO. comedendo.In primo quidem articulo,cum talis et
Cuncubimarii publici punianttir, claitculariis iwlua- communicet crimini et participet criminoso, ac
tur puryatio. per hoc,ratione damnati criminis videatur in eum
(Lateraui, v Id. Maii|. delinquere qui damnavit, ab eo vel ejus superiore
(36) Tua nos duxit fraternitas consulendos si de merito delicti tunc erit absolulio requirenda.cum,
clericis publice concubinas habentibus,qui quando
jiixtaeanonicassanctiones,facientes et consentien-
conveniuntura te se esse concubinarios Jiffiteulur, tes par pcena coustringat. In secundo vero casu, a
nec apparet contra eos legitimus accusator, cre- suo episcopo vel proprio sacerdote poterit absolu-
dendum sit testimouio bonorum virorum interquos tionis beneficium obtinere. Quamvis enim et tunc
vivere dignoscuntur. Nos igitur consultationi Uue non judicis, sed juris sententia excommunicato
taliter respondemus,quod si crimen eorum ita pu- communicans sit ligatus ;
quia tamen conditor
blieum est ul merito deheat appellari notoriuni.in canonmn solutionem ejus sibi specialiter non re-
eo casu oec accusator nec testis est neeessarius, tinuit, eo ipso concessisse videtur facultatem aliis
cum luijusmodi eiiuien nulla possit tergiversatio- relaxandi.Is autem qui juxta prirnum niodum ex-
ne celari. Si vero publicum est, non ex evidentia, eomimmicato coiiuiiunic.it, cum juramento debet
sed ox fama, in eo easu aJ condenuialionem eo- t>
absolvi. Qui vero juxta secundum modum illi par-
ruin sola testimonia non suffieiunt, cum noii sit ticipat,reconciliari poterit sine juratoria cautione.
testimoniis sed leslibtis judieandum.Scd si de cle- Verum si difficile sit ex aliqua justa causa quod
babeatur suspicio, ut ex ea scanda-
ricis illis talis ad ipsum exeommunieatorcm ahsolvendus acce-
lum in populo generetur, licet contra ipsos non dat,coiK«dimus indulgendo ut, pra-stita juxta for-
apparuerit accusator, tu tainen eis canonieam po- mam Ecclesiaa eauiioue quod excommuuicatoris
tes purgationem judicere. quam si praestare no-
; mandato parebit.a suo absolvaturepiscopo vel pro-
luerint, vel defeceriut in praeslanda, eos canoniea prio sacerdote.Tertius et ullimus inquisitionis ar-
poteris animadversione punire. ticulus (39) videbatur habere non modicum qiues-
Datum Laterani, v Idus Maii. tionis quoniam cum in matrimoniis contraheu-
:

I.XVI. disnonjuris affectus sed animi destinatio atten-

URATIZLAVIEN. EPISCOPO. datur.unde illum comitatur infamia qui duas si-
ftonsultqnti resptmdetur super pluribus articulis. mul hahet uxores,quod partimad faetum convenit
(Laterani, xvn Kal. Junii). quod iu canone (40) legitur de
retorqueri, sicut et

Nuper a nobis tua fraternitas requisivit quid presbytero qui non legalibus nuptiis detinetur. i-
(37)
sitdeillislaieissentienduni qui elerieos violenter, G dem censura tale> mter bigamos videntur reptt-
sine laisione tamen, in custodia detinent publica tandi ; licet quod opinioni sit
obviet ex adverso

vel privata vel etiam detrudunt in vincula, utrum verilas pnefereuda quod juxta juiemissa, qui
et

in canonem seBteatiae latae incidant, ut ipso facto nullam uxorem babuit, foret bigamus reputaiulu.- ;

sint vinculo exeoiiiniuniratioiii- innodati, sicul illi

quod contingeret,si ijuis de facto contraheret cum
qui manus in clerieos injiciunt temere violentas diversis, quibus de jure non posset matrimoniali-
;

ler copulari. Nos autQU) in bae qiui'>lione taliter

etutrum qui nominatim excoinmunicatis scienter
communicant, absolvi ab exeommunieatione pos- respondemus, quod euin hujusmodi clericis, qui,
sint per confessionem a sinvplici sacerdote,vel epi- quantum in ipsis fuit, secundas sibi ma-
mulieres
scopi seu archipresbyteri (38) sit ab eis absolutio trimonialiter eonjunxerunl.tanquam cum bjgamis
expetenda ;et si post aetam pcenitentiam cum illis non licet dispensari, licet in veritate bigami non

valeas dispensare qui etsi bigami de jure non sunl, ixistant, non propter sacramenti defectum, sed
de facto saltem bigami nominantur.eo quod in s;i- propter alTeetum intentioniscumopere subseeulo.
cris ordinibus constituti morenuptiali secundas in Datum Laterani, xvn Kal. Junii.
contubernium sibi mulierculas adjunxerunt. Nos LXVH.
igitur immisitioni tnsa taliter duximus ex ordine Q HISP. DECANO T0LETAN0.
respondendum,quod in primo consultationis arti- Recipilur sub protectione B. Petri et sedis aposto-
licai.
culo non credimus laicos po?nam excommunica-
tionis evadere, quamvis eorum factum corporalis (Laterani, xvi Kal. Junii).

laesio non fuerit subsecuta, citra quam violentia Saerosancta Romana Ecclesia,etc, usque ad ver-
saspius circa clericos nequiter perpetratur. In se- bitm suscipimus. Specialiter autem decanatum To-
cunda vero quaestione credimusdistinguendum an letanae Ecclesiae, sicut illum juste possides et
is qui nominatim excommunicato scienter commu- quiete, devotioni tuaa auctoritate apostolica conlir-
nicat, in crimine communicet criminoso,ei consi- mamus et praesentis scripti pagina communimus,
lium impendendo, auxilium vel favorem, aut alias statuentes ut si te in aliquo gravari praesenseris,

(36,1Cap. Tua nos, De cohabitatioue clericorum (38) In tertia Collect. archiepiscopi.

et mulierum. (39) Cap. Xuper, De bigamis non ordinandis.
(37) Cap. Nup»r De sentent.excommunicationis. (40) Cap. Presbyterum, dist. 28.
 607 INNOCENTII III PP. REGESTORLM LIB. II. 608

libere tibi liceat sedem apostolicam appellare.De- A late morantes, de tribus partibus frugum totius
cemimus ergo. etc. auiieulturaesuse,molendinorum etiam et hortorum
Datum Laterani, xvi Kal. Junii. etruricolae de quartaparte parochialibus ecclesiis.
LXMU. a quibus ecclesiastica percipiunt sacramenta, de-
HISP. ARCHIDIACONO DE COLERA. cimas solvere teneantur. licet ministriecclesiarum
Confirmatnr sibi dictus archidiaconatus. ipsarum fere nullos habeant redditus praeterdeci-
(Laterani, xvi Kal. Junii). mas unde valeant sustentari, domini pra?dictorum
Cum a nobis petilur. etc. usque ad verbum as- hortorum et molendiuorum ipsatradunt Saracenis
-•.nsu.archidiaconatum de Colera, quem in Sego- in grave detrimentumecclesiarum et pra^judicium
bien.Ecclesia dilectus filius G.Sancti Angeli diaco- excolenda,quinolunt ecclesiis,sicut olim Christiani
nus cardinalis.dum in partibus Hispaniae legalionis solebant, freti potentia et favore illorum a quibus

fungeretnr ofticio, cum omni jure ac pertinentiis illisexcolendatraduntur, decimas exhibere. Volen-
suis tua? tibi contulitintuitu probitalis.sicutillum tes itritur ipsis Ecclesiis et earum ministris super
jusle possides et quiete, et in ejusdem eardinalis hoc, prout convenit, providere fraternitati tuae per
authentico continetur. devotioni tua? auctoritate apostblica scripta mandamus quatenus, nisi Sara -

apostolica contirmamus, et praesentis scripti pa- r> ceni illi ad commonitionem tuam cum ea integritate
gina communimus. Nulli ergo. etc. qua Christiani solebant praedictas decimas ecclesiis
Datum xvi Kal. Junii. voluerint exhibere.eisfaciascommunionem a Chri-
LXIX. stianis super mercimoniis rerum venalium et ahis
JOAN.M ABBATIS SAHCTI MICHAELI5 VILLX MAJOBIS EJUS- penitus denegari : Christianos illos, qui talibus
QCE PRATRIBCS, TAM PR.ESENTIBCS QCAM FCTCRIS^ contra formam mandati apostolici communicare
REGCLAREM VITAM FROFESSIS IN PERPETCCM. prn?sumpserint,a sua praesumptione per censuram
Recipittntur sub protectione sedis apostolicx. ecclesiasticam, appellatione remota compescens.
(Laterani. xm Kal. Junii . Datum Laterani, xn Kal. Junii.
Religiosam vitam eligentibus, etc, usque ad ver-
LXXI.
bum ordo canonicus, qui secundum Deum et beati
LI.NCOLMEN. ET ELIEN. EPISCOPIS ET ABBATl SANCH
Aueustini regulam atque institutionem Pramon-
EDMCNDI.
traten, fratrum in eodem loco, etc, usque ad ver-
liiiii vocabulis. Lacum ipsum in quo dicta ecclesia ["( conlroversiam inter archiepiscopum Cantuari
et monasttrium studeant. componere
sita estcum omnibus pertinentiis suis,videlicet Ro-
dam cum omnibus pertinen suisjecclesiam Sancti (Lateraui, xiv Kal. Junii.

Joannis, cum omnibus pert.suis ecclesiam Sancti C; (41 Inter venerabilem fratrem nostrum archiepi-
)

Cyprian, de Patella cum omnibus pert.suis. et jus scopumetpraedecessoresejus ex unaparteacdilec-

quodhabetisin Mafallos.jusquodhabetisin ecclesia tosfiliospriores etmonachos Cantuarien. ex altera,
Alba.ecclesiamSancti Paulicum pert.suis,et eccle- superquibusdamcapellis.quasipsiarchiepiscopila-
siamSanctiClementiscumvillaquaediciturdeFabar, boraruntinpraejudiciumpartisalterius.sicutmona-
et ecclesiam Sancti Stephani de Ques:ecelesiam San- chiproponebantjamdudumgrandisetgravisquaes-
ctaeMaria? deSpinosa,cumpert.suis:jus quod habe- tiopullulavit, pro quapraedecessores nostros et nos
tis in villa qua? diciturSorita.etjus quod habetisin ipsos saepius oportuit apostolicas litteras destinare.
flumine quod dicitur de Pizorga Sane laborum ves- Verum cum in ipso negotio auctoritate litterarum
trorum,etc.Liceatquoquevobis,etcProhibemusin- nostrarumusque adeo processum sit ut capella de
super ut nulli fratrum.etc. Ad ha^c etiaminhibemus Lamhee diruta sit penitus et cousumpta. praefatus
ne cui episcopo, etc Cum autem generale interdic- archiepiscopus pradecessorumsuorum volenslan-
tum.etc. Chrismavero, etc Prohibemus insuper ut dabilepropositum adimplere,capellam ad honorem
infra flnes.etc.Ad haec novas, etc Sepulturam quo- gloriosorum martyrum Stephani et Thoma?,in qua
que, etc Obeunte vero, etc Decernimus ergo,etc. canonicos praebendarios institueret, de novo fun-
Salva sedis apostolicae auctoritate et dioecnsani
D dare volebat de nostra licentia speciali, quod sibi
episcopi canonica justitia. Si qua igitur, etc. pernuntios et procuratores suos de communi jure
DatumLaterani,p<'rmanumRainaldidominipap33 competere asserebat,contradiclione partis alterius
notarii.cancellarii vicem agentis, xni Kal. Junii, in- nonobstante.cujus indemnitati peridoneametsuf-
dictione n,IncarnationisDominicaeanno H99.pont. flcientem cautionem poterat provideri. Sed neque
vero domini Innocentii papae LII anno secundo. per demolitionem capella pra?fatae de Lamhee suum
LXX. dicebatdesideriumretardandum; cujusopus eapo-
EPISCOPO ABCLESSI. tissimum ratione fuerat condemnatum, quod post
Ut Saraceni solvant decimas ecelesix parochiali. denuntiationemnovi operis,inhibitionem praedeces-
(Laterani, xn Kal. Junii . sorum nostrorum etappellationemadsedemapost.
Ex parte dilectorum filiorum capituli Abulensis interpositam, fuerat attentatum.Caeterum pro mo-
fuit in audientia nostra querimonia recitata, quod nachis fuit propositum ex adverso quod cum man-
cum homines tua? dioecesis in castris et in ipsa civi- datum nostrum ad ipsum archiepiscopum et vos di-
(41) Vide supra lib. i, epist. lil.
 609 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 610

rectum circa exeniornm Ecclesiarum etaliorumre- ^ vero qusa propriis manibus aut sumptibus colitis
stitutionem adhuc non fuerit adimpletum nec so- aut de vestrorum animalium nutrimentis, sive de
pitum scandalum ex ea eausa suborlum, nec con- hortis et virgultis aut piscationibus vestris nullus a
staret adhuc de praejudicioin posternm auferendo, vobis decimas exigere velextorquere prsesumat.sed
eadem contradictionis causa durante non erat prae- eas eleemosynae aut pauperibus monasterii vestri,
fati archiepiscopi petitio admittenda. Cum autem juxta quod tu, fili abbas, postulasti a nobis, pra;ci-
hase et similia fuissent uti inque in nostro auditorio pimus assignari. Decernimus ergo, etc.
allegata, nos volentes ulrique partium pastorali Datum, ut supra.
sollicitudine providere, de communi fratrum nos- LXXIV.
trorum consilio causam eamdem subeaforma vo- DGONl ABBATI KONASTBRII SANCTI PETRI DE IXSULA
bis duximus committendam, ut ante omnia inter ARBE-N . EJUSQUE FRATRIBUS , TAM PR.ESE.NTIBUS
ipsos amicabiliter componere laboretis. Quod si QUAM FUTURIS MO.NASTICAM VITAM PROFESSIS
, IN
forte desuper datum non fuerit vos facta prius PEKPETUUM.
restitutione plenaria monachis memoratis eorum De confirmatione privilegiorum.
quse ob hanc causam fuere subtracta, inquiralis (Laterani, vin Kal. Junii.)
super his quae prosrnisimus, remoto appellationis Piae postulatio voluntatis, etc, usque ad verbum
obstaeulu, plenius verilatem et si de partium vo-
;
B
ordo monasticus,qui secundum Deum et beatiBe-
luntateprocesserit,ad diflinitivam sententiam pro-
nedicti regulam, etc, usqiie ad verbum vocabulis.
cedatis :facientes quod decreveritis per censuram
Locum ipsum in quo praefata Ecclesia sita est cum
ecclesiasticam a partibus inviolabiliter observari.
oninibuspertinentiisetappendiciissuisetterminis,
Alioquin, gesta omnia in scriptis fideliter redi-
qui sic distinguunturrprimitus a capite maceriae a
gentes, ad nos ea sub litterarum restrarum testi- monte usque ad rivum descendendo per rivum us-
monio transmiltatis diem assignantes partibus que ad mare,et per mare ad molendina, etascen-
competentem, quo recepturae sententiam nostro se
dendo permontis verticem eteundoperillumusque
conspectui repraisentent ad quem si qua earurn ve
;
-

in priora continia, ecclesiam Sancti Cypriani cum

nire contempserit,nos nihilominus in causa ipsa,
pertinentiis et appendiciis siiis,etterminis,qui sic
quantum de jure poterimus, procedemus. Ad baec, distinguunlur a Valle obscura usque in vallem de
:

volumus et mandamusutad Locum ipsum pariterac-

Frasinu, alias tres partes mare circumdant, una curn
cedentes,superstatuCaiitiiarien.Ecclesii.L'taminte-
manmena omnibusque scopulis, ad istud promon-
rioriquam exterioriinquiratis,appellationeremota,
torium subjacentia, et valles quaa sunt apud San-
plenius ventalem;et quidquid H super
v lus mveneri
" _. „, ... '. .. ,. r ctum Cypnanum et ahaa quae sunt apud Sanctum
tis, nobis fideliter mtimetis ut per relationem ves-
;
, ,
L Petrum,
„„, mter quas
• . ,. . . .
'
_ .. ',,' , ,
, sahnae vestraB et piscanae con-
tram certiores effecti quod staluendum fuent sta-
, ,

„-.,„, c ,- ,. . .
si^tunt. Sane novahum, etc. Liceat quoque, elc.
tuamus. Nullis litteris obstantibus praeter assen- Prohibemus insuper, etc.Cum autem generale, etc.
sum partium, etc. Quod si omnes, etc, duo, etc. Sepulturam quoque, etc Salvatamen, etc.Obeunte
Datum Laterani, xm Kal. Junii.
vero, etc. Libertates.
etc Decernimus, etc. Salva
LXXII. apostolicae sedis auctoritate et dioecesani episcopi
ABBATI ET CO.NVENTUI DE CERTESEIA. canonica justitia. Si qua igitur, etc.
De confirmatione decimanim. Datum Laterani, per
Rainaldi domini manum
(Laterani, vm Kal. Junii.) papae notarii, cancellarii vicem agentis, vm Kal.
Cum anobispetitur,etc.,Msgue ad verbum assensu, Junii, indictione u, Incarnationis Dominicas anno
decimas de Certesies, de Eggeh. de Torp. et de 1199, pontificatus vero domini Innocentii papae III
Chabehan.ad opera vestri monast. deputatas, sicut anno secundo.
easjuste ac sine controversiapossidetis.aucloritate
LXXV.
confnmamus et praesenlis scripti
vobis apostolica
compostella.no ARCHIEPISCOPO ET UNIVERSIS EPISC0-
pagina communimus. Decernimus ergo, etc.
PIS IN REG.NO LEGIONEN. CONSTITLTIS.
Datum Laterani, vm Kal. Junii. D Ut per excommunicationis et mterdicU sententiam rex
LXXIII. Legionis ei regis Castella? fllia, in gradu prohibito
EISDEM. copulati, separentur.

De privUegiorvm confiiinatione. (Laterani, ut supra.

(Datum, ut supra.) Etsi necesse sit ut scandala veniant, vae tamen
Ex pastoralis officii debito provocamurreligiosam est homini illi per quem scandalum venit.Quot enim
vitam eligentibus apostolicum, etc. Eapropter, di- turbationes etscandaladiebusnostris orbi superve-
lecti in Domino tilii, eic, usque ad verbum suscipi- nerintuniverso,hodieplus experimurin factoquam
mus. Ad ha?c, ut devotius piis operibus insistatis scriptum reperiamus in libro. Necesse est autem ut
vobis auctoritate praesentium indulgemus ut non li- veniant scandafa, non solum scilicet inevitabile, sed
ceat alicui in vos vel in monasteriumvestrum sine et utile ;
quoniam in quo deficit malus, proficit bo-
manifesta et rationabili causa excommunicationis nus et aurum in fornace probatur. Tnter caetera vero
aut interdicti sententiam promulgare.Denovaiibus iu quibus scandalizatur hodie populus Christianus,

Patrol CCXIV. 20
611 INNOCENTII
prsecipuumest persccutio paganorum : quae
Oriente quam in Occidonle, peccatis exigentibus,
invaluit ultra modum ;
contra quam utrobique si-
mile quodam modo putaverunt remedium invenire;
sedquiaDeum ante suum non proposuere conspe-
ctum,quod invenlum est in remedium,in periculum
est conversum. Sane in Oriente una duobus fuit in-
cestuose conjuncta,inOccidenteverounus sibi duas
prresumpsitjungereper incestum. Et inceslui qui-
dem in Oriente commisso non solum consensus sed
etauctoritas clericorum ibi consistentium interces-
Sed in detestabili copula in Occidente contracta,
sit.
licetnonabsquequorumdamecclesiasticorumviro-
rum assensu fuerit forsilan altenlata, aucloritas ta-
men ecclesiaslica nullatenus intervenit. Volens au-
tem Deus majus pcccatum vindicare celerius
similibus alios deterrere,tam Conradum quondam
marchionem, qui... reginas Hierosolymitanae prius
adhaeserat per inceslum, gladio, quam Henricum
quondam Campaniascomilem.qui eiet inculpaquo-
dammodo et in pcena successit, pracipitio, utrum-
que vero morte impravisaperemit. Nondum autem
inhujusiniquitatisauctoresinOccidentesuamexer-
cuit ultionem. Sed quanto longanimius sustinet,
tanto forsan severius vindicabit. Licet autem apo-
quod super hoc fuerat in Oriente com-
stolica sedes
missum,propter malitiam temporis et persecutio-
nem urgentem dissimulare sit visa, ad vindicandum
tamenquod in Occidente fueratattentatum, rigore
canonica? districtionis est usa. Nam cum ad bonas
niemoriee Coelestini papoo, praedecessoris nostri,au-
dientiam pervenisset quod rexLegionen.flliamcha-
rissimi in Christo filii nostri Portugallia; regis illu-
stris incestuose sibi prsesumpserat copulare, tam
regem ipsum Porlugalliae quamincestuoseconjun-
ctos excommunicationis sententia innodavit.et Le-
gionen. ac Portugallire regna sententiae supposuit
interdicti ; unde quod factum fuerat est
illegitime
penitus revocatum. Verum dictus rex Legion. ad de-
teriora manum extendens, sicut is de quo dicit Scri-
ptura Vx homini illi qui post se trahit peccatum
:
quaii longam vestem (Isa. v, 18, juxta LXX), et
Jmpius cum venerit in pvofundum vitiorum, contem-
nit (Prov. xvui. 3), filiam charissimi in Christo filii
nostri regis illustris Castelloe,neptem videlicet pro-
priam, impudenter sibi contra interdictum Ecclesia;
copulare praesumpsit. Quod cum ad nostram noti-
tiam pervenisset,dilectum filium fralrem Rainerium
virum scientia etreligione pariter reverendum, Deo
ethominibus obtentu scienlias et honestatis acce-
ptum.in Hispaniam duximus (42) destinandum ut
juxta verbum propheticum dissolveretcolligationes
impietatis, solveretfasciculos deprimentes: qui per
Dei gratiam ab omni munere manus excussit ita
ut quod legitur, de ipso possit vere referri Non
fuit qui ditaverit Abraham (Gcn. xxx.43). Ipse igitur
cum in Hispaniam pervenisset, dictum regem Le-
gionen. semel et ilerum ex parte nsstra commo-
(42; Vide supra lib. i, opist. 92, 93, 125.
III PP. REC.ESTORUM LITi. II. 612
tamin A nuildiligenterutatam detestabiliet nefanda copula
resiliret,universis colligationibus dissolulis qusa fu-^
erant pro ipsacopula consummandacontracta!. Sed
cum apud eum nihil prorsus monitis profecisset,
certum diem assignavit et locum; etcum ipsum
ei
etiam ultra terminum exspectasset, in eum se con-
lumaciterabsentantemjuxtaformammandalinostri
excommunicationis sententiam promulgavit, et re-
gnum Legionen. interdicto generali conclusit. In
memoralum vero regem Castellae vel terram suam
in nullo processit, cum idem rex se mandatis ejus
exponeret etquodreciperet filiam suam,si sibi red-
deretur, proponeret assertive quod utrum ex ani-
;
mofeceritillepleniusnovitquiscrutatorestcordium
et cognilor secretorum. Nuper autem venerabiles
el a fratres nostri Toletanus arcbiepiscopus et episco-
R
pus Palentinus ex parte ipsius regis Castella; et ex
parte Legionen. venerabilis frater noster Zamoren-
sis episcopus,ad sedem apostolicam accedentes,po-
stulabant ut cum eodem regc Legion. et filia dicti
regis Castellae deberemus super tam incestuosa co-
puladispensare; propterquod,nisi specialisillagra-
quam ad dovotionem dicti regis Castellaj habe-
tia,
mus motum nostri animi temperasset, in ipsos ita
curassemus severitatem ecclesiasticam exercere,
quod nulli de castero temporibus nostris ad nos re-
pudiatas toties et damnatas petitionesafferrent,cum
ipsi etiam noverint quod id ab eodem praedecesso-
re nostro saepius postulatum fuerit et ab eo inhibi-
tum, non indultum. Tandem vero intelligentes ar-
chiepiscopus et episcopi memorati quodnon solum
^ indulgentiam super hoc a nobis, sed vix ctiam pos-
sent a nobis audientiam impetrare, interdiclum in
terram dicti regis Legionen.prolalum tandem ano-
bis postulavere remitti, asserentes quod ex eo tri-
plex toti regno periculum ab ha?reticis,Sarracenis
etChristianis etiamimminebat. Ab haoretieis quia :
cum per interdictum ipsum clausa essent in parti-
bus illis ora pastorum, non poterant fideles per eos
contra hoereticos instrui et ad resistendum eis ali-
qualenus informari unde cum ex hoc, tum quia
;
: rex Legionen. abEcclesia se asserens aggravatum,
eis minime resistebat,invalescebant contrafideles
hsereticiet in regno ipsohaeresesvaria; pullulabant.
A Sarracenis quoniam cum per exhortationes et
:
remissionesEcclesia3,Hispaniarumpopulusconsue-
D vissetadexpugnationempaganorum induci, cessan-
te praedicatorum oflicio, populi etiam devotio tepes-
cebat; quia cum se cum principe suo,quoad interdi-
clum, eidem videret poenee subjectum, a culpa, cui
; veltacendo consenserat, forle se non credebat im-
munem propter quod minus circa debellalionem
;
Saracenorum fervebat, ne decederet in peccato. A
; catholicis quia cum clerici laicis spiritualia mini-
:
: strare non possent,laici clericis temporalia subtra-
hebant,oblationes,primitias et decimas detinentes ;
unde cum clerici ex his pro majori parte in partibus
illis consueverint sustentari, eis subtractis non so-
 ,

613 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 614

lum mendicare sed fodere et servire Judaeis in Ec- A se dcommutare potius videamur, dictum regem Le-
clesife ettotiusChristianitatis opprobriumcogehan- gionen.etmemoratamflliamregisCastellffiacomnes
tnr. Videbatur autem difficile petitioni eorum an- principales eorum consiliarios etfautores excommu.
nuere, et sententiam ex animo, ordine et causa la- nicationis curavimus sententia innodarejmandantes
tam canonice sine satisfactione congrua relaxare. ut ad quamcunque civitatem, oppidum, vel villam
Ex animo siquidem quia, sicut Deus perhibet te-
: devenerint, nullus ibidem eis preesentibus divina
stimonium conscientia: nostra;, ad hocnon nisi ju- proesumat officia celebrare. Dicto autem regi Ca-
stitiae et honestatis obtentu processimus ; cum ex stellaj et chariss. in Christo Bliaa nostra, regimc
contrario potius contra nos oriri pra?sumptio po- uxori ejus, dabimus in mandatis ut quod stent
tuisset, si tam detcstabilefacinus duxissemus in pa- mandatis nostris juratoriam exhibeant cautionem,
tientia tolerandum. Ex ordine : quia dictusfraterR etvel exprimantinjuramentoquodaddissolvendam
post commonitiones et dilationes legitimas,tandem tam illegitimam copulam dent operam efficacem,
districtionepercussit ecclesiastica contumacem. Ex vel id nos eis faciemus praestito juramento man-
causa, exemplo divino videlicet et humano : divino, dari nec credimus quod super hoc se aliquatenus
;

quia cum David in populi numeratione peccasset, nobis exhibeant contumaces, cum quod starent
Dominus in populum vasa sui furoris effudit, unde r> mandatis Ecclesiaa, in manibus pra>dicti fratris R
idem David dixisse legitur, peccatum suum Domino (sicut ex litteris ejusdem regis apparet) firmiter
confitendo Ego sum qui peccavi, ego qui iniqueegi.
: promisissent et impendissent causam sufficientem
Isti, qui oves sunt, quid fecerunt? Aufcratur, obse- ad copulam hujusmodi consummandam. Quod si
crp, facies tua, Domiuc, a populo tuo (II Rcg. xxiv, forsan, quod non credimus, mandatis nostris no-
17);humano :cumjamdictuspra;decessornoster,ut luerint obedire, ipsos et principales eorum consi-
non longe petantur exempla in praedictos Porlugal- Karios et fautores excommunicari mandabimus et
lia et Legionen. reges et regna ipsorum proedictas quocunque devenerint, divinaprohibebimus officia

sententias curaverit promulgare. Essetinsuper res celebrari, ut sic saltem ad mandatum Ecclesia;
mali exempli quia si forsan iu alia regnasimilem
;
reverlantur, juxta quod legitur in Psalmista: Im-
nos contingeret promulgare sententiam, similis a plc facies eorum ignominia, et quxrent nomcn tuum
nobis gratiapeteretur:quam si forsitannegaremus, Dominc (Psal. lxxxii, 27). Quia vero castra quae-
apud nos esse videretur acceptio personarum. Ex dam, qua; idemrex Legionen. dictaefiliae regis Ca-
hoc etiam de nobis posset apud aliquos oriri suspi- stellas in dotem tradidisse proponitur, ita ut si eam

cio, prtesumentibusfortc quibusdamquodadidmo- aliqua oocasione relinqueret, ipsa cederent in jus

veremur ex causalatenti. Licet igiturex causis prre- ejus, impedimentum prastare videntur hujusmodi
missis non videretur dicta petitioadmitteuda,quia C copuhe dissolvenda;, cum castra ipsa non tam ob
tamen ubi estmultitudo in causa, detrahendum est turpem quam ob nullam potius causam sint dala,
aliquidseverilati, ut majoribus malis sanandis cha- utpote cum inter eos matrimonium non existat, et
ritas sincera subveniat, in eo ad petitionem proedi- ideo nec dos nec donatio propter dotem, ne ad
ctorum archiepiscopi et episcoporum gratiam de commodum ei cedat quod debet in poenam ejus
communi fralrum nostrorum consilio duximus fa- potius retorqueri, castra ipsa restitui volumus et
ciendam, ex quo videbantur impedimenta expressa ad id puellam ipsam per excommunicationis sen-
superius provenire. Relaxavimus ergo, non in to- tentiam coarctari ; auctoritate apostolica decer-
tum, sedinunapartesolummodo, interdictum nec ; nentes, ut si ex tam incestuosa et damnata copula
perpetuo sed ad tempus, quandiu scilicetnobispla- proles est vel fuerit quoecunque suscepta, spuria et
cuerit et viderimus expedire ut probemus interim
; illegitima penitus habealur, qua; secundum statuta
spiritus, si ex Deo sint, et an, sicut iidem archiepi- legitima in bonis paternis nulla prorsus ralione
scopus et episcopi asseverant, sperata inde utililas succedit. Quod si nec sic praedicti rex Legionen. et
sequeretur ; regno ipso divinace-
sic videlicet,ut in filia regis Castelloe a se invicem juxta mandatum
Iebrentur officia sed decedentiuru corporasepultu-
; apostolicumdiscederematurarint, in eos districtio-
rse ecclesiasticoe non tradantur, in quo tamen cle- jj nem curabimus gravissimam exercere, quam ad
ricis gratiam facimus specialem, in eo videlicet, ut cautelam praesentibus non duximus lilteris expli-
in ccemetrio ecclesiastico, cessante solemnitate so- candam. Ideoque fraternitati vestroe perapostolica
litatumulentur.Quodlicetaliquibuspossetabsonum scriptamandamus et districtepraBcipiniusquatenus
forte videri, ut oflicio restituto sepulturaecclesias- faclam vobis ab apostolica sede gratiam gralius
ticadenegetur, quia, juxtacanonicassanctiones,cui prosequentes, sic utamini permissione nostra in
communieavimus vivo, communicare deberemus et celebrandis ut decedentium corpora, nisi
officiis,

mortuo recte tamen intelligentibus nihilexhoc in-

; clerici fuerint, tumulare nullatenus praesumatis. Si
congruitatisoccurrit,cumjuxtaLateranen.instituta quos autempostlatamin reguumipsumsententiam
consilii (43) decedentes ex torneamentis etsi per po3- interdicti ante susceptionem proesentium divina
nitentiamreconcilienturEcclesiae,Christianatamen inveneritis officia celebrasse, singuli vestrum in sua
sepulturapriventur. Ut autemnonremitterepcenam dicecesi talium prasumptionum auctoritate freti

(43) Concil. Lateran. sub Alex. III, cap. 20.

 ; ;

615 INNOCENTH III PP. REGESTORUM LIB. II. 616

apostolicasublatoappellatioaisobstaculo,canoaica A 12 procurationes singulis annisrcddendas ; inmo-

districtione percellant. Si vero aliquis vestrum, lendinode Puchou, in anniversarioFrog. episcopi,
fralres episcopi, hoc deliquerit, excepto Sala-
in oO sol. Cenomanen. in pago Oximen. ecclesiam de

mantinensi cujus correctionem sedi apostoliea3 Pinu, ecclesiam de Avesnes, ecclesiam de Arenis,
reservamus, tu, frater arcliiepiscope, animadver- ecclesiam de Vercevillis, ecclesiam de Neers, ec-
sione ipsum canonica nou differas casiigare. Volu- clesiam de Estreis, ecclesiam de Condeio super
mus auteni nihilominus et dislricte vobis prasci- Leison, ecclesiam de Tostis, ecclesiam de Voire ;

piendo mandamus quatenus ad quamcunque civi- iu Ecclesia de Nealphaunum presbyteratumelduas

tatem, villam, oppidum vel Ecclesiam dictus rex garbas decimae de feudo Vu. Bordon. apud E>tias;
Legionen. et supradicta fllia regis Castelhe, vel in pago Ilumen., ecclesiam de Castelleis, ecclesiam

principales faulores et consiliarii eorum forte de- Sancti Gervasii de Messeio, ecclesiam de Crosme -

venerint, divina ibidem offlcia, quandiu ipsi prse- nil,ecclesiam de Mesnilian et eremitagium cum
sentes fuerint, nullatenus celebrentur. Si quis au- omnibus appendiciis suis, ecclesiam de Batille,
tem contra boc venire prsBsumpserit, divina eis ecclesiam de Messheudin, ecclesiam Sancti Martini
ofiicia celebrando in civitatibus, villis, castellis, Languilon., ecclesiam de LandadeLoge, ecclesiam
oppidis, autEcclesiis,vel ubicunque ipsi praesentes r> de Sancto Salvatore, eremitagium de Monte To-
exstiterint, vostemeritatem ipsorum, appellatione bard, ecclesiam Sauctae cum capella
Margaritae
postposita, non differatis canonica districtione fe- Sancti Jacobi de Quarrog., cum omnibus pertinen-
rire. Mis suis in pago Belismon., ecclesiam Sancti Ju-
;

Dalum Laterani, ut supra. liani de Merula, ecclesiam de Barvillis, ecclesiam

sancti Joannis de Foresta. ecclesiam Sancti Quin-
LXXVI. tini parvi ; in pago Corbonen., ecclesiam Saneti
W. PRIORI ECCLESI.E SAGIEN. EjaSQUE FRATRIBUS, TAM Quintini de Bago, de Sagiensi, Hulmensi et Oxo-
PR.ESENTiBUS QUAM TUTURIS, REGULAREM VITAM PRO- men. archidiaconibus tertiam partem de circatis et
FESSIS l.N PERPETUIM. synodis; de Corben. archidiacono tertiam partem

De confirmatione priviUgiorum. de synodis, de Belismen. archidiacono tertiam par-

temde synodis in episcopatu Cenomanen., eccle-
;
Quoties a nobis petitur, etc, asque ad verbum
siam de Banuo in parochia de Dampere et de
ordo canonicus, qui secundum Deum et beati Au-
;

campo Segrei, duas partes totius decimae de feudo

gustini regulam, etc, usque ad verbum vocabulis.
Vu. de Aunei, capellam quaa est in grangia vestra
Locum ipsum in quo praefata ecclesia sita est cum
de Bodevilla et mestruas de arehidiaconatu Belis-
omnibus pertinentiis suis,omnesoblationesqua? ad q
men. in molendino Barvillae decimam, et partem
manus sacerdotum in Sagiensi ecclesia offeruntur
Vu. Carrel militis, cum piscatona et quidquid
etmedietatem Pentecostes, et medietatem omnium
Gaufridus Lemorel in decimis parochiaede Bavilla
legatorum et confratriae, et medietatem omnium
et sancti Juliani habebat, et duas garbas totius
asportationum qu.-e adEcclesiam ipsamproveniunt
serico decimae Sancti Juliani cum capella ccemeterii
vel provenire debent, his exceptis, auro, et
redditus archidiaconatuum vacantium, sicuti habe-
candelis qu;e in die Purificationis beatae Mariae et
tis vel habere debetis archidiaconis viventibus, et
in die et in die Coenae Domini offeruntur,
Cinerum
quae integre ad episcopum loci pertinere noscuntur totam decimam de Flureio, eremitagium de Mar-
tellaio, et mansuram quae est de feudo Vu. de Chan-
Bodevillam cum pertinentiis suis, ecclesiam de So-
tapia. et duas garbas de feudo Vu. de Plesseio in
roudon, ecclesiam de manso Widonis, ecclesiam de ;

Alneto, ecclesiam de Challoci cumjure episcopali, parochia Sancti Germani Veteris, duas partes de-
excepto divortio matrimonii. ecclesiam de Alodio cimas de feudo Guidonis de Campo Milonis in pa- ;

cum omnibus decimis, ecclesiam de Cortevesque, rochia de Mesnillerros, duas garbas decimae de
ecclesiamdeMesnilberatcumeremitagio, ecclesiam feudo Teoboudorum in parochia deGaspreia, duas
;

de Bona flde, et illud quod habetis in ecclesia carbas decimae de feudo Hugonis de Franchavilla
Sancti Aniani super Spartum, et illud quod habetis D et capellam quce est in Messeio in molendino de ;

in ecclesia Sanctae Scholasticae, videlicet de feudo

Pervers, illam partem quae estde feudo Gaufridi de

de Esseio ;etillud quod habetis in Ecclesia de Ta- Fontibus, astreas quondam canonicorum sascula-
leriis, videlicet de feudo Guillielmi de Plessei rium, cum omnibus pertinentiis, consuetudinibus
ecclesiam de Columberiis ecclesiam de Froc,
, et lihertatibus suiset terram Bogarel • ; in Argento-
ecclesiam de Landa de Goul, ecclesiam de Fran- nio, sex librasCenoman. et 10 sol., et 6 denarios ;

chevillis, eremitagium de Blanchalanda, ecclesiam in Falesia, 65 sol. Cenomanenses in Oximis, 105 ;

apud Cornelium, 12 acras terrte, cum sol. Cenornan. et quinque de teloneo regis in An-
de Flureio ;
;

duabus garbis decimfe in civitate Sagien., altaie

;
glia, deeem libratas terrae in manerio regis, videli-

in Cruciflxo, medietatem nundinarum Sanctae Cru- cet de Bentona, scilicet Britalmeton, quae est mem-
cis inMaio; in prcetorio episcopi Sagien. 60 sol. brumipsiusmanerii, cumomnibusconsuetudinibus
Cenomanen. in parochia Sancti Petri de Castallo,
;
libertatibus et quietudinibus ; in foresta de Escoves
duas garbas de feudo episcopi ab episcopo Sagien.
; pascuagium quitum, et 22 fagos absque aliqua
 617 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. m
tradilione annuatim,guando volueritis,accipiendos. A Datum Laterani, ivKal. Junii.
In parochialibus autem ecclesiis vestris liceat vo- LXXIX.
bis proprios sacerdotes eligere , etc. Libertates RAINERIO ABBATI ET CONVENTDI S. PETRI EUGUBINI.
prseterea, etc. Decernimus ergo, etc. Salva sedis De confirmatione pi ivilegiorum.
aposlolica? auctoritate etdicecesani episcopi cano- (Laternni, u Kal. Junii )

nica justitia. Si qua igitur, etc. (i.'i)Cum olimessemus apudPerusiumconstituti,

Datum Laterani, per manum Rainaldi domini tu.fili abbas.adnostram praesentiam aceessisti,pri-
papae notarii, cancellarii vicem agentis, vm Kal. vilegium bonae memorireLuciipapae praedecessoris
Junii, indictione n, Incarnationis Dominicae ann. nostri nobis humiliter repraasentans et posfulans
H99, pont. vero domini Innocentii papae III an. illud suppliciter innovari, quod propter contradi-
secnndo. ctionem venerabilis fratris nostri Marci Eugubini
LXXVII. episcopi, qui tunc temporis supervenit, asserentis
TURONEN. ARCHIEPISCOPO. boc in suum proBJudiciumreduncIare,non fuiteffe-
Qtiod arrlriepiscopus suffraganeorum suorum conse- ctui mancipatum Cumque alter vestrum de allero
crationem potest committere. in nostro auditorio quereretur,venerabilifratrino-
(Laterani, xvi Kal. Junii.) B stro Assisinali episcopo causam sub ea formacom-
(44) Quod sedemapostolicam consulis super liis misimusaudiendam,utvoset jamdictumepiscopum
qua^dubiatibiexisluntgratumgerimusetacceptuiii, curaret ad concordiam revocare alioquin audiret ;

et tuaexinde fraternitas videtur merito commen- utrinque proposita et omnia in scriptis redigens
danda, cum lex divinoe constitutionis eanidcm se- nobis processumnegotii fideliterreseraret.Quicum
dem lerrarum magistram, ut
totius posuerit orbis iuiliilta vobis a sede apostolica privilegia inspexis-
quidquid dubitaturabaliquo abeatandem ejusdem set, intellectoquod monasterium vestrum ad Ro-
ratio requiratur. Nos siquidem decrevisti provide manam Ecclesiam specialiter pertineret, in causa
consulendos utrum si forte aliqua infirmitate vel non duxit ulterius.sieut accepimus, procedendum.
alia causajusta detentus, aliquem suffraganeorum Consequenler veroadvenerabilemfratreninoslrum
tuorum consecrare non posses, aliiiui coepiscopo- Callen. episcopum et dilectum lilium Ar. abbatem
rum tuorum vices tuas licitum committere tibi essi I
Sanctae Mariae Vallis pontis ad postulationem pras-
et utrum electus, qui pro consecratione instaret, fatiepiscopi Eugubini litterae nostraa fuerunl super
abeocui vicestuas talitercommisisses deberetlicite mutuis quaestionibus deslinatae. Sed quia pendente
conseerari. In quo tale damus tuae consultatjoni judicio.Joannes monachus privilegia, chartasalias
responsum,quod in tali articulo conslituto et tuas
p et Ihesaurum monasterii vestri rapuit,te,abbas, ad
vices, ut dictum est, committere tibi licet et con- nostram oportuit praesentiam iterum laborare ubi ;

secrandus debet munus consecralionis ab eo reci- litteras impetrasti quod, per excommunicationis
pere cui eas duxeris committendas; dummodoCa- sententiam, qui de amissione privilegii scirentali-
tholicushabeaturetimpedimentum ex subtractione quid cogerenlur dicere veritatem.Sed quoniamne-
gratias sedis apostolicae non obsistat. que sic amissa potuisli privilegia reperire, ad nos
Datum Laterani, xvi Kal. Junii. denuo es reversus. Te igitur cum testibus tuis et
LXXVIII. praefali episcopi Eugubini procuratoribus in nostra

EPISCOPO CIVITATIS CASTELLAN.E. praesentiaconstitutis, dilecto filio nostro Pand, ba-

Vtci itas Castellana ab interdicti sententia
(Laterani, iv Kal. Junii.)
Accedenles nuper ad proesentiam nostram dilecli
filii P. Quinlavall. de Conversan, et M. Aldebr. es
parte populi civitatis CastelIanae,electioni factasde
nobili viro B. de FordevoIie,quem sine conscicnlia
nostra elegerant in rectorem, publice renuntiare
liberetur. silicaeDuodecim Apostolorumpresbyterocardinali,
dedimus in mandalis ut super amissioneac tenore
privilegiorum lestes reciperet diligenter, quos du
ceres producendos.Qui mandati nostri diligens ex-
secutor,praesentibus praefatis procuratoribus, fide-
liler redegit in scriplisdeposiliones decem teslium
juratorum quorum depositionibus publicatis, jam
;

sicut inmandatis receperant, curaverunt; et idem U dicti procuratores ad producendos testes episcopi,
6. nostro super hoc jurans slare mandalo,ei nihi- per quos inductos a parle adversa repellerent, in-
lominus reuunliare curavit.Uiidc suppliciter postu- ducias postularunt quas prajfixo termino perem-
;

larunt ut cessante causa pro quasubjecta eral civi- ptoriosub eo tenore illis duximus coucedcndas, ut
tas interdicto,et effectus de medio tolleretur, divi- apud apostolicam sedem probarenl quaa vellent,ubi
nis ofliciis eidem populo restitutis. Nos ergo praj- uiius probationis pars alLera subiisset. Cseterum
dictorum civium justis postulationibus annuentcs, quoniam infra datumterminum etreceptuminpro-
fraternitati tuai per apostolica scripta mandamus ducendis testibusdefecerunt, nos tani per deposi-
quatenus et interdictum denunties relaxatum etin liones testium quam per assertiones quorumdaln
civitale ipsa, fretus aucloritate nostra, divina li- fralrumnostrorumliquido cognoscentestalemdicli
bere facias officia celebrari. privilegii fuisse lenorem,quod videlicet ipsum coe-

(44) Cap. 0""'^ sedem, De oTicio ordinarii. Vide (i.'i) Cap.Cum olhn, De privil., et indulg. Exstat
infra epist. 284 hujuslibri. rursum infra episl. 286hujus libri.
619 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 020

nobium nullo mediaute ad Rom. Eccl.pertineret et
quod non licerel alicui episcopo eidemmonasterio
et ejus ecclesiis excommunicationem indicere, ut
fratres illicDonimnsrrvientes^abomniumpotestate
liberi Ecclesiae Rom. libertatis gratiapotirentur, et
quod nullaineo mentio dioecesani episcopibabeba-
tur; illudetiam nibilominusaltendentesquod,sicut
A nuntius Eduen. Ecclesiae apud apostolicam sedem
invenit;sedde suo negotio diffidentes,ante causse
cognitionem, ut magis Eduen., aggravarent Eccle-
siain,recessei'unt,ad venerabilem fratrem nostrum
Bellicen. episcopum, et dilectos fllios abbatem de
Balerna et priorem Boniloci per suppressionem ve-
ignorante praefato nuntio Eduen. Ecclesiae,
ritatis,

ex dictis quorumdam testium intelleximusevidcn- Postmodum autem

litleras,ut dicitur, reportantes.

ter et plerique de nostris tempore illo

fralribus cumjam Eduen. se quidam Balmen.
dicto nuntio
prassenlibus recolebant,cum tu.fili abbas, tempore monacbus objecisset et ne posset obtinere litteras
bonas memoriae Gcelestini papae prEedecessoris nos- impediret, eis dilectos filios J. tit.Sancti Stepbani
tri ad ipsius praisentiam accessisses, ipse inspectis monte presbyterum et G Sancti Adriani
in Coelio
Ecclesiae tuoe privilegiis, te, licet exeommunicatus diaconum cardinales concessimus auditores in quo- ;

ab Eugubino episcopo dicereris,tanquam non liga- rum prffisenlia cum super causailla fuisset aliquan-
tum admisit ad osculum(quod pra?sumilur nonfe- diulitigatum, et eis scriptaetallegationes ab utra-
cisse, nisimonasterium vestrum cognovisset ad r> quepartium assignatae, monacbusipseillicentiatus
Rom.Ecclesiam specialiler perlinere),de communi recessitet noluit sententiam exspectare. Quae om-
fratrum nostrorumconsilio pronuntiandum decer- niacumad nostram audientiam pervenissent, no-
nimus privilegium iUudbonae memorioe Luciipapa^ lentes aliquem de fraudesuacommoditatem repota-
prffidecessorisnostri,quodsineomni reprehensione re,ven. fratri nostro episcopo etdilectofilio decano
bullae, chartae vel litterae apparebat, quando fuit Matisconen.per scripta nostramandavimusut,con-
nobis ostensum.illius fuisse tenoris, cujus per de- vocatisadpra^sentiamsuampartibus^sieisconslaret
positionestestiumet assertionesfralrum nostrorum Eduen. Ecclesiam praedictis terriset ecclesiisapra;-
praemisimus exstitisse.Decernimus ergo, etc, no- fatismouacbis fuisse praeter juris ordinem spolia-
strse pronuntiationis, elc. tam.ipsi ei auctoritate nostra lerras ipsas et eccle-
Datum Laterani, n Kal. Junii. siascum fructibus perceptis ex eis non obstante
LXXX. contradictione vel appellatione cujuslibet resigna-
ABBATl DE FIRHITATE, G . ET F. ARCHIDIACONIS rent, praedictis litteris nequaquam obstantibus,
CABILONENSIBUS. quas eliam mortepraefati praedecessoris nostri cre-
Committitur ipsis cognitio causse inter Ecclesiam dinms exspirasse; postrestitutionem vero integram
Eduensem et monasterium Balmense. ablatorum,etexpensarumquascanoniciEduen. Ec-
(Laterani, iv Kal. Junii.) ti clesiaa in prosequenda monachorum appellatione,

(46) Expositam nobis Eduen.Ecclesia?accepimus quam ipsi monachi prosequi non curarunt, se ra-
quffistionem, quod cum causam quae inter eam et tionabiliter fecisse pi'obarent,audirent ipsi judic.es
Balmen.monasterium vertebatur super terris etec- si qui d emergeret quaestionis et illud fine debito,ap-
clesiis in valle Polliniaci conslitutis, fel. record- pellationepostposita,terminarent. Quodsiambohis
Ccelestinus papa praedecessor nostervenerab. fratri exsequendisinteressenequirent, prasdictus episco-
nostro Cabilonen. episcopo et dilecto filio B. quon- pusnihilomiiiusquodmandavimusadimpleret.Cum
dam abbati de Firmilale commisisset fme debito aulem, sicut in litteris ejusdem episcopi perspexi-
terminandam, monacbi Balmen. ab ipsis judicibus mus contineri, utraque partium in ejus esset prae-
appellarunt. Illeveroquiabbas ejusdemmonasterii senlia constituta et parsEduen.Ecclesiaejuxtaman-

dicebatur, se simulans ad prosequendam appella- dati nostri tenorem restitutionem ablatorum et

tionem accedere, semel lantumapostolico secon-
speclui praesentavit,et sic illicentiatus recessit, de
appellalioneintcrpositanullamfaeiensmentionem.
Cumque post paucos dies Ecclesia3 Eduen. nuntius
pro appellatione prosequenda transmissus fuisset
apud sedem apostolicamdiutiuscommoratus, idem
prajdecessornostermonacbosantedictosperempto.
expeiisaiiimcuni instantiapostularet, Balmen.mo-
nachi se ad ea nolleresponderenec de jure debere
asserebant, eo quod ad suggestionem falsi a nobis
ipsas litterae fuerant impetratse. Caeterum e contra
D Eduen.canonici respondebat quodillafalsitatissug-
gestioprincipalenegotium, pro quo jamdicti cano-
nici litteras impetrarunt, non poterat impedire et

rie citavit, per litteras suas eis sub pcena excom- ideo monachorum Balmen. allegatio in casu ipso
municationis injungens utille qui segerebatahba- non erat aliquatenus admittenda.Et cum prasdictus
tein, cum aliquibus ejusdem monasterii monacbis, episcopus paratus esset inipso negotiojuste proce-
in festo beati Lucaojam secundo praeterito ad ejus dere ac canonice el nulluiii monachis contrajusti-
praesentiamaccederent,sufficienterinstructiEduen. liani gravamen inferre, ipsi, pro eo quia dccanus
Ecclesiae 4>lenarie respondere et satisfacere sedi Eduen. Ecclesiff) filius erat fratris episcopi memo-
apostolicae decontemptu.Ipsi vero licetjuxtaquod rati.ab examine ipsius nostram audientiam appel-
eis injunctumfaeral non venissent, quidam tamen larunl : qui factae appellationi, licet in litteris no-
monacborum ad Rom.Ecclesiam accesserunt,quos stris appellatio esset inhibita,detulit,et octavas Na-
(40) Ex^Uit rursum infra, epist. 287.
 621 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 622

tivitatis Domini proximo praeteritas terminum ap-
pellationi prosequendae praefixit. Ad cnjus prosecu-
tionem appellationis licet nuntius Eduen. Ecclesiae
accesserit termino constituto, pro parte tamen alia
nullus prorsus comparuit responsalis. Volentes igi-
tur quod ipsi causaefinisdebitusimponaturnecpro-
rogetur ulterius perfraudenivelinsolenliamaliquo-
rum discretioni vestrae per apostolica scripta man-
, tes qui, per dilectum filium Gaufridum abbatem
A tore vacaret, vos convenientes in unum, Riccardum
monachum virum (f.vestrumjreligiosum secundum
beati Benedicti regulam etEeclesiaelibertateni apo-
stolico etiamprivilegioroboratam,degremio ipsius
Ecelesiae in abbatem vobis per electionem canoni-
cam assumpsistis, electum ipsum ad benedictionis
munus obtinendum dioccesano episcopo praesentan-
;

damus praecipimus quatenus Eduen.

et districte
Ecclesiam iu possessionem terrarum etecclesiarum
in valle Poliniaci positarum.quibus eam vobis con.
stiterit per Balmen.monachos praster juris ordinem
spoliatam, cum fructibus inde perceptis, non ob-
prafati monasteriiSancti Audoeni prohibitus,quod
postulatum fuerat non concessit. Vos ergo videntes
vestrum propositum retardari, ne aliquid in praeju-
diciummonasterii vestri fleret, sedem apostolicam
appellatis a qua postmodum ad venerabilem fra-
;

stante contradictione vel appellatione cujuslibet> trem nostrum Henr. episcopum et dilectos Clios
auctoritate apostolica inducatis, a molestatione ip" Hen. cantorem et R. archidiaconum Bajocen. sub
sius super possessione Balmen. monachos percen- R eo tenore pernuntios vestros commissionislitteras
suram ecclesiasticam eompescentes. Quod si non impetrastis ut, partibus ad suam praesentiam con-
potuerint tali districtionecompesci et possesionem vocatis, inspecto privilegio et ralionibus omnibus
eorum praesumpserint impedire, venerabili fratri quas utrinque ducerent proponendas,causam ip-
nostro Bisuntin. archiepiscopo et suffraganeisejus sam,appellationeremota,concordia veljudicio ter-
ex parte nostra firmiter injungatis ut sententiim minarent, nullis litteris obstantibus, ipsarum men-
quam in dictos monachos rationabiliter duxeritis tionenonhabita,asedeapostolicaimpetratis.Quodsi
promulgandam, faciant auctoritate nostra suffulti omnes interessenon possent.episcopus cum eorum
Volumus aulem nihilomi-
inviolabiliter observari. alteroeanihilominusexsequeretur. Cum igitur par-
nus et mandamusut expensas quasEduen.Ecclesia tes in praesentia praedictorumepiscopietpraecento-
in prosequendis appellationibus a monachis inter- ris Bajocen. constitutee, archidiacono collega ipso-
positis se rationabiliter fecisse probabit, ipsi ec- rum ex
certa causa et necessaria excusato, non
clesiae faciatis a Balmen. monasterio cum integri- possentadconcordiamrevocari,partevestra volente
tate persolvi nec eossuper quaestione proprietatis, testes suos omni exceptione majores producere ad
si litigare voluerunt,audiatis, donec juxta mandati probandam electionem canonice celebratam juxta
nostri tenorem terras praedictas etecclesias resti- tenoreni privilegii bonae memoriae Lncii papae proe-
tuerint et expensas super quibus omiiibu> ri-. pe- Weeessoris noslri super electione facienda indulti,
;

nitus appellationis remedium inlerdieiinus neca R. monachus procurator dicti abbatis Sancti Au-
;

vobis appellationem eorum, si objecerint, audiri doeni eis ven.fratris nostri Rothomagen archiepi-
volumus vel admitti. Post factam vero restitutio- scopi,episcopi Ebroicen. et dilecti filii R.Ebroicen.
nem integram ablatorum et expensarum, audiatis archidiaconipatenteslitteraspra?sentavit,neincau-
si quid emerserit quosstionis et illud, appellatione sa procederent inhibentes, pro eo quod super ejus-
re.mota, fine debito terminetis. Taliter aulem in dem causae discussione mandatum se dicebant apos-
nostri procedatis exsecutione mandali, quod solli- tolicumrecepisse.Verumquiatenormandati litteris
citudincm vestram debeamus in Domino commen- illis non erat insertus nec procurator, licet saepius
dare nec audiamus super his ulterius quaostionem. requisituSjOriginaleostenderevoluitvelrescriptum,
Testes autem, etc. Nullis litteris, etc. Quod si om- eorum prohibitione postposita, probationeni ves-
nes, etc. Duo vestrum, etc. tramoblatam s.'ppiussuperelectionecanonicadecre
Datum Laterani, iv Kal. Junii. veruntpariteradmittendam.Sed procuratorjamdic.
I.XXXIII. tusprobationiol>\iarecontendens in electione prae-
CONYENTl/I MOXASTERll SANCTI LEL'1'REDI UE CRUCB. missa,monasteriumSancliAudoenispoliatumfuisse
Sententia seeunda conlra primam Jata, si ab ea non D cujusdam jurissuipossessionedicebat,quamusque
appellelur, jure lenet. ad creationem abbatis illius loci novissimi obtinue-
(Laterani, iii Non. Junii.) ratinconcusse,quidecongregationeSancli Audoeni
(47) Inter monasterium Sancti Audoeni Rotho- a monachis de Cruce postulalus fuerat et electus.
magen. etvestrumsuper modoeligendi abbatem in Eo igitur id probare volenle, testes vestros super
dicto monasterio vestro jamdudum fuitquaestioagi- electione canonica, procuratores vero super spolia-
tata; pro qua partibus ad sedem aposlolicam acce- tione opposila receperunt quorum depositiones :

dentibus,venerabilem fratrem nostrumOctavianum cum post diligentem examinationem disponerent

episcopum Ostiensem et dilectum liliuui (I. Sancti publicare,ad instantiamdicti procuratoris secundoe
Georgii ad Velum Aureum diaconum card. dedimus produclioni testium, qua se dixit fore contentum,
auditores.In quoruni pro?senlia propositum fuil pro diem alteram assignarunt. Cumque partes ad diem
mouasteriovestro quod, cum abbalia ipsaolimpas- et locuiniiariterconvenissent,requisilusprocurator

(47) Cap. Inter monasterium, De sent. et re judicata.

 623 INNOCENTI III PP. REGESTORUM LIB. II. 62 i
ab ipsis jndicibus de teslibus producendis, ipse ^ morifflAlexandropapapraBdecessorenost ro propo-
quasi testium productioni renuntians, dilectorum nitur Unde cum quondam monachi
confirmata.
Oliorum de Bellebec el de Mortuomari abbatum et Sancti Leufrediahhatemquemdamaliunde quamde
prioris de Bellebec litteras eis porrexit, ne in causa Sancti Audoeni gremio elegissent, abbas Sancti
procederentinbibentes.Dicebantenimsesuscepisse Audoeni haec comperiens appellavil et per senten- :

inandatum primo praejudicans,cujus tenorem suis tiam delegatorum apostolicae sedis electum renun-
litteris adjunxerunt. Ca?terum cum primi judices tiare oportuit abbatiae qui cum facta professione ;

rescripto diligenterinspecto.cognoscerentilludper
falsi suggestionem et veritate tacita impetratum,
cum secundo mentio facta non fuerit apostolici
in
privilegii, ut in primo, ex quo electio sortiebatur
praecipuam firmitatem et ipsi judices in secundis
litteris a monachis Sancti Audoeni dicerentur certa
ralione suspecti,quod ostendere non potuit procu-
rator.causisquibusdamsuspicionissatisfrivolisal-
legatis.abeiscontumaciternuUaexspectatainterlo-
g
cutionerecessit.Attendentesigiturjudicesrecusati-
onenrhujusniodietallegationemdictaisuspensionis
seramet supervacuam exstitisse, praesertim post li-
tem inchoatamef testesutrinqueproductos.quaefor-
teantelitis ingressum colorem aliquem poterat ha-
abbati Sancti Audoeni per dies aliquot in ipso mo-
nasterioresedisset,per abbatis concessionemdatus
monachis in ahbatem. Caeterum ah-
fuit praefatis
bate novissimo adhuc monasterium detinente. a
quo regio metu compulsus secessit ad tempus, et
monachis se in libertatem volentibus vindicare at-
que ad electionem procedere insuetam, abbas San-
cti Audoeni hoc proesenliens, sedem apost. appel-
lavit, sicut Iiic.
tnnc electus vester in judicio est
confessus,adjiciens tamen se primitus appellasse.
Verum ssepedicti monacbi eum eligentes nihilomi-
nus abbatem,adjamdictosHen.episcopum Bajo-
in
cen. et collegas suosrescriptum apostolicum impe-
trarunt quorum judicium, ut suspectum, abbas
;

buisse, considerantes eliam idem mandatum non Sancti Audoeni cupiens declinare, ad prsefatosah-
plene, sed perfunctorie prioris fecisse mentionem, batem et priorpm litterasrevocatorias impetravit ;

prohibitioni posteriorum judicum, sicut nec prio- quipostinhibitionempriorumjudicum,quieisteno-

rum,acquiescerenoluerunt,magisvoIentesjussioni-
bus apostolicis obedire qnam inferiorum mandatis
indebitamreverentiamexhibere;multis,quiaderanf
cum eisdem quod oum sse-
jurisperitis sentientibus
pedictusabbasSanctiAudoeniprimoadprioresjudi-
cesIitterasimpetrasset,quarumnonhabebaturmen-
tio in secundis, carere debebat bcneficio
utrarum-
rem mandati apostolici per suas litteras intimarunt
et postquam procurator abbatis eis authenticum
praesentavit, asserentes litteras illas per falsi sug-
gestionem obtentas, quia privilegii partis adversae
ineismentio non fiebat,posl appellationem quoqne
ah eodem procuratore interpositam, in causa nihi-
lominus processerunt quorum factum pro mona- ;

que,velsideberetmandatumalterum alteripraevale- ^ sterioSancti Audoeni petebant in irritum revocari.

re, primo esset parendum potius quam secundo, His igitur et similibus quae jam dicti episcopus et
in
quo non habebatur menlio de priore,cum necpri- cardinalis nobis ac fratribus nostris prudenter ac
mum,abeodemabbateSanctiAudoeniobtentum,de QdeliterretuleruntpleniusintellectiSjCumconstite-
illo facerel mentionem quod pars nobis primam commissionem non fuisse per ul-
altera impetrarat. rit

PraescriptisitaquerationibusmotietusiconsiHodis- timam revocatam, tum quia causa? suspicionis in

cretorum, publicatis eliam atlestationihus partium jure propositae frivolae videbantur, quas etiam tan-
etearumrationibusetallegationibussubtiHterintel. quam dilatorias ante litis ingressum opponere de-
lectis, praedictam electionem auctoritate
mandati buissent, qnibus coram subeundo delegatis eisdem
nostri ratam habuerunt et firmam,
super illa mo- judicium renunliasse videntur.tum etiam quoniam
tatione ipsius electi perpetuum ahhati
1
etmona- de privilegio apostolicae sedis et processu negotii
chis Sancti
Audoeni silentium imponentes quos
; usque ad publicationes testium coram primisjudi-
condemnarunt etiam in expensis centum librarum cibus nihil in secundis litteris dicebatur, quod si
Andegavensium.licetpars altera de ducentis vellet fuissetexpressum, obliueri minime potuissent, non
sacramento praestito declarare. Pars igitur vestra
obstante sentenlia quae pro monaslerio Sancti Au-
petehal a nobis factum delegatorum judicum
con- D doeni dicebatur fuisse prolala, qu;e tamen nobis
firmari et electo munus benedictionis
impendi. Caj- ostensa non fuit, cum si praedictis judicibus fuerit
terum pars altera proposuit ex adverso ostensa, eaposthabita contrariuni statuissent, alio-
saepedi-
ctum monasterium vestrum a primordio con quin est quod eam objicientibus imputetur, cum
tru
clionis suae in taniuin ex consensu sub praelextu novorum instrumentorum lites non
dicecesani epi-
scopi alterifuissesubjectum.ut nonaliunde debeanl instaurari, communicato fratruin nostro-
assu-
mereluribialiquisin abbatem,nisi de mon isti rio rum consilio factum priorum judicum ratum et
Sancti Audoeni,dummodo in eo possel aliquis ido- lii -11111111habuimus et eorum sentenliam approban-
ad hoc reperiri. Correctio quoque monacho-
tes, ipsam auctoritate apostolica confirmavimus, et
rum el abbatis deCruce,
si negligens essel.fuil S. electo i robis postmodumnos ipsi munus benedi-
Al "' abbatibus reservata, elita obtinuil a lon- ctionis, salvo jure diceccsani episcopi, curavimus
gis lemporibus quorum
mcmoria non habelur. II exhibere. Nulli ergo, i ti .. confirmationis, etc.
haecsiquidem institutio et ususipsius;ai
maeme- Datum Laterani, ui NonasJunii.
 62o PONTIFICATUS ANNO II, CHIUSTI 1190. G26
Lxxxn. A proposita intelleximus diligenter. Fuit autem pro-
BABTHOLOM.EO TUKONE.N. AnClIIF.PISCOPO EJUSQUE SUC positum ex parte Dolen. Ecclesiae, quod cum eadem
CESSORIBUS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPE- Ecclesia longissimo lempore fuerit in possessione
TUU.M. mctropolilicaedignitatis,sicutexgeslisquorumdam
De subjectione episcopi Dolemis. sanctorum et aliis scriptis apparere dicebat, tan-
(Latorani, Kal. Junii.) dem, cum temporibus bonac niemori.e Nicolai papae
(48) Licet primum
et praacipuum Ecclesiae funda- praedecessoris nostri, Festiniano(49) tuncin arcbi-
mnntum unignnitus Dei Filius Jesus Chrislus<
sit episcopum Dolen, promoto,usum pallii a sedn apo-
juxta quod dicit Apostolus Quia fundamentum po-
:
stolica postulasset, licetidem Nicolaus quod pele-

situm est, prxter quod aliud poni non potest, quod batur ei non duxerit concndnndum, quia littnras

estChristus Jesus (I Cor. m, 11). secundum tamen

apostolica? sndis, quas pra=decessores ejus prajde-
etsecundarium Ecclesiae fundamentum existitbna- cessoribus ipsius Festiniani in pallii collatione

tissimusapostolusPetrus,ad quem Veritas ait Tu :

transmiserant ei non fecerat praesentari, non ta-

es Petrus, et super hanc petram xdificabo Ecclesiam

men quod petebatur negavit expresse, sed partcs
meam (Matth. xvi, 18)
ad suam praesentiam convocavit, mandans Erardo
qui sicut a Christo pntra
:

diclus nst Pntrus,ita etiam a Christo capite vocatus

tunc arcbiepiscopo Turonen. ut ad ipsum suum le-
R gatum transmitteret, cum quo et Dolensis Ecclesia
est capit, ipso sibi diccnte : Tu vocaberis Cephas
suos nuntios destinaret, ut utriusque partis coram
[Joan. i, 42), ut per boc univcrsi fldeles agnosccrnnt
eo a?qua lance causa librata, quae esset sedes me-
quod ad ipsum,tanquam ad fundamentum et caput,
tropolitica plenius appareret. Scripsit etiam idem
majores debeant Ecclesiarum causae referri, quale-
Nicolaus, sicut ex authentico ipsius apparet, Salo-
nits quod ab ipso tanquam a capite principali fuerit
moni tunc regi Britannorum etuxoriejus, utidom
auctoritate statutum, in ipso lanquam in funda-
mento Festinianus idoneum mitteret ad Rom. Ecclesiam
stabili firmitate consistat. Nobis ergo, qui,
licetindigni,locum ejus in apostolicasedetenemus, ex proprio clero legatum, qui scripta fulei catho-

incumbif ex debito pastoralis officii de universali licse documenta deferret et eumdem Pestinianum
Ecclesia scandala tollere acjurgia resecare et tam itacredere el servare de caeterojuramento firmaret;
' rgentes de novo qusestionum quod uisi pallium ei disposuisset per cumdem le-
articulos quam
causas ab antiquo Irarlalas, scd adlmc in antiquae gatum transmittere, non mandasset. Verum eod im
contenlionis scrupulo mmanentes, judicialis sen- Sii olao sublato de medio, cum nuntii Dolen. Ec-
tonlue caleulo terminarc.lnter cseteras vero causas clesiaa ad apostolicamsedem accessissent, onae 1

veteres ac modernas, vetus illa quaestio, qure inter

memoriae Adrianus papa eidem Fcstiniano Pallium
Turonen. et Dolen. Ecclcsias versabatur, Ecclesiam C cum privilegio destinavit, quod pars Dolen. Ecclc-
sisb per scnptum authenticum non probavit. Pr<c-
non modicum usque ad haec moderna tempora con-
terea, quod temporibus Joannis vm Ecclesiae Do-
turbabat ad quam vel sopiendam concordia vel ju-
;

dicio lerminandam, post multas praedecessorum densis archiepiscopus prffisideret, nixa est pars
nostrorum citationcs, nos tandem dileclo filio eadem comprobare per litteras ejus, quas Mayn. ar-
Joanne Dolen. elcclo ad scdem aposlolicam acce- cliiepiseopo destinavit et caeteris episcopis per Bri-

denle, termino ulrique partium a bonae memoriae lanniam constitutis. Caeterum cum quidam juvenis
t'i'l -lino papa praedecessore nostro pra?flxo,cum frliiisrecordalionisCregorio VII consecrandus fuis -
tu non nisi nuntiosminussufflcienterinstructospro sel a Dolen. Ecclesia praesentatus, ipse juvene illo

sola dilatione petenda misisses, partem citavimus propter minorem aetatemrepulso, 1 tituli S. Melanii
EcclesicBTuronensis.mandanles ul quidquid de te abbatem archiepiscopum consecravit, ei
in Dolen.
quocunque modo contingeret,pars eademperse vel usum indulgens etman-
et successoribus ejus palii

per procuratores idoneos ad aposlolicam sedemac- dans episcopis Britannne ut ei tanquam archiepi-
cederet, noslnc dispositionis formam veljustffldif- scopo reverentiam et obedientiam exhiberent. Quae
fmitionis sententiam receplura, alioquin ex tunc quoniam aulhentica non habebat, perllrbani II lit-
nos ad horum alterum procedere curaremus. Diclo r) 'eras voluitedocere. Felicis cnim record.Urbanus II
igitur electo,Juliano,Rodulpho et Hugone canoni- Rotlando Dolen. archiepiscopo (juramenta ab ipso
cis Dolcn. i-iiin Litteris de procuratione ipsissuper recepto quod memoratus G. prffldecessor ipsius
causa specialiter ab Ecclesia Dolen. concessis,
li.ic praedccessoriejusdein R. el uccessoribusejususum
et dilectis filiis Gaufrido cancellario, Senorelo, Pallii concessisset, sicut in transcripto litterarum
Joaune, Ernaudo canonicis Turonen. et Gaufrido ipsius Gregorii. quarum authenticum sc habere ju-
de Joviaco cum litteris de ratihabitione dalis eis ravit, crat expressum) munus pallii ex apostol.
tam a te quam Ecclesia Turonensi, in nostra prac- sedis liberalitate concessit, licetipsi mandasset ul
senlia constitulis, frequenter per nos, interdum exliibcre sc n'l]atenus recusaret ad discutiendam
per fratres nostros, audientiam plenam et
eti.iin querimoniamquaniTuronen.archiepiscopusdesub-
benignam indulsimus, et quas fuerunt hinc inde jectioneDolen.Bcclesiaaetobedientia sibinegata tam

(48) Vide supra lili. I, epist. 168.

(49) In Actis concilii Tullensis apud Tusiacum vocatur Fastcanus.
621 INNOCENTII III PP.
apud ipsum quam praedecessores ejus fecerat soepe
proponi. Idemetiameum iulitterisquasprincipibus
etpopulo Dolen. Ecclesiae destinavit pro justitiis
ejusdem Eeclesia?, duxit archiepiscopum nominan-
dum sicut per scriptum authenticum pars eadem
; conatum, alteri praebendam conferens, tertio prae-
demonstravit. Piae quoque memoriae Paschalis n
Baldrico dolen. archiepiscopo,aGerardo tuncEn-
; cantor et socius ejus eidem H. ne Turonis accederet
golismen.episcopoauctoritatesedisapostolieo?insti-
tutopallium,plenitudinem scilicet offlcii pastoralis
secundum consuetudinem pra?deces-
indulsit ut eo
sorum suorum uteretur. Praeterea in synodo a bonae
mem. Calixto papa celebrata Remis. B. Dolen. ar-
chiepiscopus cum duobus suffraganeis suis inter-
fuisse legitur et adipsam prius tanquam archiepi -
scopus evocatus. Honorius insuper cum proedictum
G. tunc Engolismen. episcopum tanquam legatum
suum et ap. sedis vicarium destinaret, inler alios
legitur B, archiepiscopo Dolen. scripsisse ut eum
reverenter susciperetet ipsi humiliter obediret, qui
etiam quatuor suffraganeos habuisse probatur.
li.
Ad hser felicis niem. Innocentius
papa praedecessor
noster G. Dolen. archiepiscopum et suffraganeos
ejus ad concilium quod Pisis posteacelebravit le-
gitur evocasse, et ad querimoniam ejus citasse ar-
chiepiscopum Turon. ut super subjectione quam a
Dolen.petebatjustitiamostenderetEcclesiseTuron.
eteidem Dolen. de Alelen. dicecesi responderet. In
quo etiam piao me. Ccel. eumdem praedocessoreni
suum Innocenlium est secutus. Et licetbona? me.
Lucius Papa u praed. noster contra Dolen. Eccle-
si.mi pro Turon. sentenliam promulgarit, semper
tamen Dolen, Ecclesia in liberlalis possessione per-
mansit cum sicut in scripto etiam ab adversa parte
; confirmari,addentes quod sic fueratapraefatoLucio
inducto perspicitur contineri concessum fuerit ut
G. tunc Dolen. archiepiscopus, quandiu Ecclesia?
praeesset eidem, usumnon amitteretnec alii
pallii
quam Ro. pontifici subjaceret. Idemetiam G. cum
ad Capuana? sedis metropolim aspiraret, in via cum
Turonensiarchiepiscopodiciturcollusisse nec bene
defendisse causam Dolen. Ecclesia?, a qua tam cor-
pore quam animo discedebat, cum statim post sen-
tentiam transierit ad Ecclesiam Capuanam. Olive-
riusquoque successor ipsius electus eosdem suffra-
ganeos, quos G. proed. ejus habuerat, habuit etin
Dolen. Ecclesia ministravit, sicut perplures testes
fuerat comprobatuni. Adjecit etiam pars Dolen.
quod processu temporis bona? me. Eugenius papa
prcedecessor noster felicis record. B Claraevallen.
abhatem ad sopiendam inter easdem ecclesias con-
troversiamdestinavit, cujusstatutumservare noluit
Ecclesia Turonensis. Ca?terum cumll. postmoduni
Dolen.electuspropterillitteraturamsuamapostolico
se limeret conspectui praesentare, cum cantore et
quatuor aliis canonicisDolensihus Andegavis,qua-
si cum Turonensi compositurus, accessit; et exinde
contra prohibitionem cantoris et alterius canonici
senioris, cum tribusjunioribusTuronen. addit civi-
tatem; etcorruptis aliis tribus canonicis per colla-
tionem praebendarum et salvo jure Dolen. Ecclesia?
REGESTORUM LIB. II. C28
A jurare inductis se servaturos qucd oblataeis char-
tula continebat, a Turonen. [arehiepiseopo munus
consecrationis accepit. Quod autem idem H. tres
juvenesmemoratoscorruperit,uni scilicet archidia-
bendam susceptam de manu laicali conflrmans,quod
curaverint districtius inhibere, quod iidem juvenes
salvo Dolen. ecclesiae jure juraverint, quod idem
H. adulterinum sigillum habuerit, eadem pars per
suos testessufftcienterasseruitfuisseprobatum. Ad-
jectum est etiam, quod littera nomine Dolen.capi-
tuli super ipsius H. praesentalione confecta? verae
non essent;utpote in quibus nomen praemittebatur
decani, cum decanusnullum haberet in eadem Ec-
r> clesiapersonatum,sed cantorprimum locumpotius
obtineret. Idem etiam H. in professione quam fecit
archiepiscopo Turonen. se non episcopum sed ar-
chiepiscopum nominavit. Caeterum cum idem H.
propter praedicta non fuisset a Dolen. receptus, ad
apostolicam sedem accedens, a bonae memoriao
Adriano papa pradecessore nostro ab obedientia
fuit,quam Turon archiepiscopo in consecratione
sua promiserat, absolutus. Sedhoc non potuit pari
eadem per litteras authenticas demonstrare. Cus
cum Dolen. Ecclesia ab eodem Adriano papa usum
pallii, tum ex tenore concordia? quam inter se et
Turon. archiepiscopum factam fuisse confitebalui',
tum ex antiqua consuetudine, postularet nunlii ;
vero Turon. Ecclesiae compositionem quamdam fa-
ctam perabbalem de Fontanis, in qua Dolen. eccle-
siam suffiaganeis renuntiasse dicebant, peterent
papa proedecessore nostro de fratrum consilio per
sententiamdiffinitum,parte Dolen.Eccl. prredictam
compositionem et sententiam non tenere dicente.
cum is qui in Dolen. Ecclesia tunc praesulatus gere-
batofflcium, doluin adhibuisset etfraudem, utpote
qui cum jam ad Capuanam metropolim aspiraret,
nihilad commodum Dolen. Ecclesiae allegavit, cum
et Dolen.Ecclesia praesens in examinationenegotii
non fuisset, idem etiam Adrianus praedictam com-
positionem omnino cassavit, et eam vires censuit
non habere, eidem H. pallii usum indulgens; ac E.
tunc archiepiscopo Turonen, praecipiens ut aut cum
eo super suffraganeis conveniret, aut usque ad
D festum Sancti Michaelis proximo tunc venturum
plenam ei exhibilurus et recepturusjustitiam apo-
stolico se conspectui pra?senlaret interim autem
;
ipsum vel clericos ejus excommunicationis vel inter-
dicti sententia non praesumeret aggravare. Iterum
etiamidem Adrianusadfestum OmniumSanctorum
citavit partem Ecclesia? Turonen. et eumdem II.
frequentei inlitteris suis archiepiscopumnominavit
quod ex scriptis authenticis pars eadem demonslra-
vit.Insuperbonaememoriae Alexanderpapaeumdem
Adrianum pnedecessoreni suum postmodum imita-
tus. dictum II. nominavitarchiepiscopum et te non
semelsedet soepiusettandemperemptorio evocavit>
629 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 630

ut ad apostolieamsedemaccederes, Roll. tunc Do-
len. electo de suffraganeis responsurus. Asseruit
etiam idem Alexander in suis litteris,sicut ex earum
inspectione patebat, quod dictus Adrianus praede-
cessor ipsius quaestionem illam,qua! interTuron.
etDolen.Ecclesiasper sententiamterminatafuerat,
cceperatretraclare.Undevolens pleniussuper causa
ipsa cognoscere veritatem,cum utraque parte prsB-
sente a Roll.tunc Dolen.electo testes recepisset in-
A rescripsit; necessarium esse adjiciens uteam Do-
len. episcopisequerentur et ipsam in negotiis suis
adirent,necexquirere ipsiusjudicium detrectarent,
sicut per monimenta prcedecessorum suorum et
exempla priorum dicebat ostendi ;
addito ut idem
Festinianusse metropolitamnullatenus appellaret,
quousque scripta Romanorum pontificum, qua? in
acceptione pallii ejus antecessores acceperant.de-
stinaret cum in regestis Siri et Adriani nullatenus
;

ductos et depositiones eorum super quibusdam ca- invenisset quod Bestovaldo et Junemo pradeces-
pitulis admisisset, G.tunc Senonen. H. Bajocen. et soribus ejusdem Fesliniani,sicut scripserat, usum
abbati sanctas Genovefae et decano Bajocen. tam pallii concessissent.Praaterea Joannes papa praede-

testesquos ipse receperatsuperquibusdamaliisca- cessornosterepiscopis Britannia; interdixit ne juri

pitulis audiendos,quam alios ab alterutra partium Ecclesiae Turon.resisterent super omnibusquaa Tu-
inducendos,recipiendos et audiendos super posses- ron.archiepiscopus ad suam pertinere metropolim
sione ssubjectionis inqua te,tufraterarchiepiscope, asserebat,donecutraquepartiumadapostolicamse-
R
esse d icebas, vel libertatis in qua se idem tueri ni- dem accederet,ut ibidem eadem causa finiretur;ad-
tebatur electus,super capitulis certis commiserit, jiciensquod si aliteragerenl,se scircntexcommuni-
quem Lucius etiam successoripsius in hoc imitatus cationissententia; subjacere etab omni ecclesiaslico
Cenoman. decano, I. de Veteriponte archidiacono beneficio esse suspensos.Quem piae record. Leo papa
Rothomagensi, Januen.praeposito Sanctai Mariaade successoripsius postmodum imitatus, se in scriptis
Castell. per suas litteras idem injunxit quijuxta ; veterum rcperisseasseruit(50)omnesepiscoposBri-
mandatum apostolicum procedentes, receperunt tanniao Turonen.archiepiscopo subjacere;adjiciens
testes superpraedictiscapitulisinductos a partilius, quod cum adeuminRernen.eonciliosuperhocqua;-
et eorum depositiones redigentes in scriptis sub si- stio delata fuisset, statuerat ut Dolen. pseudoarchi-
gillis suis ad sedem apostolicam transmiserunt.Ex episcopus cum suis subjectis Rom. concilio inter-
his ergo concludens Dolen. Eeclesia postulabal, ul esset,non solum super hoc, sed etiam de simonia
cum in libertatis semperpossessione fuisset,dirtuiii responsurus; quod quia implere contempsit, eum
electum Joannemper dilectum filiuiu nostrum Jor., et omnes episcopos qui ei adhseserant excommuni-
tituli Sanctae Pudentianae presbyterum cardinalem, cationis sententia innodavit ; sic scilicet, ul nec
tuneapostolicae sedislegatum,auctoritateapostolica peragerentdiviiiuiuofficiuninecaudirentnec etiam
confirmatum, consecrare in archiepiscopum et ei L< benedicere attentarent. Tandem vero cum ulraque
usum pallii curaremus de solita sedis apostolica; partium super hoc coram felicis record. Gregorio
benignitate conferre. Ceeterum ex parte Turonen. papa VII praedecessore nostro diutius litigasset,
Ecclesia3fuitadpraedictaresponsum,quodcum olim idem Gregorius post longam discussionem in Ro-
tota Britannia fuisset Turonen Ecclesiae tanquam mana synodo.utraque parte pra?sente et causanon
metropoli sua; subjecta, Britannis tandem conspi- sine multo labore discussa, conlra Dolen. Eccle-
ranlibus contra regem Francorum et proprium siam seutenliam promulgavit ut nisi forte Bri- ;

sibi constituentibus regem, occasione beati San- tanni a subjectione ejusdem Ecclesiae se possent
sonis quondam Eboracen. archiepiscopi, qui, cuin authentica sedis apostolicaB auctoritate tueri, Tu-
in partibus Britanniae pateretur exsilium, in Do- ronen. Ecclesiam malrem suam et metropolim re-
len. Ecclesia cum archiepiscopalibus insignibus cognoscerent et eam quam decet metropolitanum
ministrarat,Dolen.Ecclesia contra Turoneiisem su- subjectionem et obedientiam Turonen. archiepi-
persilium elationis assumpsit, Britannis volenlibus scopo exhiberent.usu pallii tunc Dolen. electo re-
sibinovumarchiepiscopum,sicutnovumregemcre- tamen ut nullus successor ejus ad di-
servato, sic
averant, suscitare. Unde bona? memoria; Nicolaus gnitatem hujusmodi aspiraret, sed tam ipsi quam
papa praedecessornosterSalomonitunc regiBrilan- Q caeteri episcopi Britanniaa sub Turonen. archiepi
nia; scribens,quod omnes episcopiregniejus suffra- scopi magisterio perpetuo permanerent. Ad quod
ganei essenl Ecclesiae Turon. per litleras suas ex- melius cognoscendum idem Gregorius legatus sedis
pressit, adjiciens tandem ut si contentiosus agere apostolica; in provinciam destinavit : qui congre-
vellet,ad sedem ap.destinaret ut quaa esset sedes
;
gato concilio Xanctonis, auditis propositis, cum
metropolitica per ejusjudiciumappareret. In aliis Dolensis Ecclesia nulluni ad suaa defensionis pra3-
etiam litteris directis eidem Turon. Ecclesiara me- sidium apostolicae sedis prLvilegium induxisset,sed
tropolim esse Dolen.Ecclesiae,sicut expraedecesso- quasdara litteras potius sub nomine Adriani papae
rum suorum monimentis et exemplis priorum pa- confectas, quas P. clericus Dolen. antistilis, ipso
tere dicebat, asseruit et Festiniano Dolen. antistiti audiente ac taccnte, in regesto Rom. Ecclesiaa se
scribens quod Turon. Ecclesia melropolis ''jns mentitus fuerat reperisse el quas idem anlistes
esset se comperisse, sicut ex lilteris ej 1
1
- apparef falsatas csse in versiculo, in quo de datione pallii

(:i0) Hanc Leonis IX epistolam edidit Joann. Cordesius in appendice epistolarum Hincmari.
631 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 632

fiobat mentio,recognovit, quod Gregorius suh con- A mandati essont apostolicicontemptores,sententiam

dilionestaluerat pure curavorunt ct simpliciter dif- quam Turonensis proferret in eos, ratam haberet ot
finirejscilicel ul tam idem Dolon. quam caeteri Bri- faceretinviolabiliterobservari.Mandansetiamcomi-
tanniae episcopi perpetuam deincepssuhjectinnom tietbaronibusBritanniaeutsententiaenullatenusob-
etobedientiamexbiberentarchiepiscopoTuronensi. viarent, sed eam paterentur exsecutioni mandari,
Quod praedictus Dolen.in manu dicti Gregorii papao alioquin, ratam baboi ef sententiamquamTuronen-
posl datum judium promiserat sefacturum. Quam- sisan liiopiscopusincontradictoremquemlibet pro-
vis aulom praedictorum Joannis, Leonis, Gregorii ruulgaret.Hanc autemejusdemLuciisententiam Eu-
et legatorum ejus pars eadem authentica non ha- genius ef Anastasius successores ipsius auctoritate
heret, ea tamen authontica esse per honco mi mo- apostolica confirmarunt etidemEugenius ratamha-
riae Urbani II authonticum demonstravit. Cumque buit excommunicationis sententiam quam in Dolen-
postmodum R. Dolen. episcopus memorati Urhani ses otBrioconsosclericos E.tuncTuron archiepisco-
papae se conspectui praesentasset, juramento fir- pus, propter eorum inohedienliam, promulgarat.
mavit quod praedictus Gregorius praed. ejus, salva
.
Tandem vero Dolensi Ecclesia sententiae parere co-
querimonia Turonen.Ecclesia, pallii usum conces- acta, Hugonem tunc elcctum suum consecrandum
serat, sic tamen ut si etiam Dolen. Ecclesia in p> per decem Dolen.canonicos et clericos cum decreto
causa succumheret, usum pallii nihilominus reti capituli subscriptionescanonicorum omnium conli-
neret quod per quasdam Iitteras ejusdem Gre-
:
nente, ahsolutione recepta ab archiepiscopo Turon.
gorii ostendere nitebatur propter quod Urbanus
; eidem archiepiscopo pra>sentavit etei professionem
oi pallium indulsit. Caeterum cum R. Turonen. fecit, sicut alii suffraganei arehiepiseopo suo fa-
arcliiopiscopus ad ejus praesentiam accessisset ot cere eonsueverunt,ac rediens aclero et populo Do-
quod per eumdem Gregorium et legatos ejus diffi- len. fuit cum processione receptus. Et licet idem
nitum fuerat demonstrasset, idem Urbanus de H. postmodum, sicut ab adversa parte proponitur,
consensu partium certum terminum partibus assi- pallium,et absolutionem obedientiae, quam incon-
gnavif ad quom si qua partium non veniret, causae
:
secrationesua exhibuerat Ecclesiae Turonensi,tacita
suaapericulum sustineret. Unde Turonensi ad ter- de falis sententiis veritate et falsitate suggesta,
minum venienle, Dolensi vero per nuntiimi suum scilicet. quod ille qui tunc in Dolen. Ecclesia nec
excusationesso]ummodopraetendente,minuslegiti- pra?sulatus gerebat officium, fraudem adhibuerat
mas, oausa cognita, de consilio fratrum suorum snfficienterpartem Dolen. Ecclesiae defonderat, a
sancivif (51) uttam Dolensis quam caeteri episcopi sede tamen eidem
apostolica impetrasset, rediens
Britanniae Turonen Ecclesiam suam essemetropo- archiepiscopo debitam obodiontiam exhibere cura-
lim recognoscerent etdebitam ei reverentiam exhi- »j vit et se teneri recognovit eidem, ad concilium ejus
berent,noc ullo ulterius tempore post Roll.ohitum vocatus accessit et tam ei quam J. ejusdem archi-
ad nsum pallii Dolen.episcopus aspiraret .
; sicutin episcopi successori obediontiam.sicut suo Molropoli-
e.jus authontico perspeximus contineri.ldem etiam tano. revoronter impendit, sicut per testcs fuernt
Urbanus episcopis Britanniae suam sententiam de- legitimecomprobatum.Quicum tandem,quia trans-
nuntians,praecopit ut Turonen.sicut archiepiscopo gressus fuerat proprium juramentum, ab eodem
suo in posterum obedirent.Cum autem postmodum J. fuissef oxcommunicationisvinculoinnodatus;.S2),
tempore bonse memoriae Lucii papae secundi causa tandom de perjurio
caecitate percussus,poenitens et
eademfuisset ad apostolicae sedis audientiam pro- sponte confossus, absolutionis ah eo beneficio im-
curante Dolen. Ecclesia revocata, ipse ntraque petrato,annulum etiam ei resignavit quod fotum :

parte praesente latam ab eodem Urbano papa sen- per testes fuerat comprobatum.Idem quoquo Adria-
tontiam confirmavit, et Turonen. Ecclesiam super nus in litteris qnas pars adversa super pallioeidoni
Dolensis et aliorum episcoporum Britanniae obe- H. concesso inducit.inler caetera protestatur quod
dientia per baculum investivit; praecipiens ut tam quia super controversia proposita plenam non po-
Dolensis quam caeleri episcopi Britannias Turon. tuerat cognitionem haboro.cum altera pars in ne-
Ecclesiae tanquam propriae metropoli subjaceront n gatione consisteretet se non hahere mandatum pe-
et eidebitamobedientiam et re.verentiam exhibere nitus affirmaret,nihil ab eo fuerat super eodem ne-
curaront hac tamen moderatione hahita, uf
; (',. gotio terminatum.Felicis etiam recordationis Alex.
tunc Dolen.episcopus retinerel usum pallii, quoad papa praedecessor nosti desententiaLucii,confir-
i

viveret, ef Romano tantum pontifici subjaceret, matione Fugenii et Anastasii, concordia II. ot pal-
sed posl ipsuin nullus Dolen. episcopus ad usum lio ipsi II ab Adriano papa concesso habita men-
-

pallii aspiraret, sicut in ostenso nobis ipsius au- tione, Turonensi Ecclesiae in Dolensem jus metro-
thentico privilegio continetur. Qui etiam Briocen. politicum reservavit, mandans Dolen.capitulo ul ^i

el Trecor. episcopos ab obedientia Dolon. absolvil forsan in personam idoneam,convenisset,eam Tu-

el utTuronensi archiepiscopo reverentiam ef obe- ronensi archiepiscopo confiinianilam el consecran-
dientiam exhiberent injunxil adjiciens quod, si : dam.si electionem factam inveniret canonice,prat>
(ot) Factum istud in concilio Claromontano.
'
:') Vide Robertum de Monte in appendice ad Sigibertum, ad au 1161.
633 PONTIFICATUS ANNO
sentaret etconsecraturuseidebitam obedientiamet
reverentiamseeundumEcclesiasconsuetudinern es-
hiberet adjiciens, quod si per legatos sedis apo-
;
stolicae eorum esset electio confirmata et electus
etiam consecratus, nihilominus ad eumdeni archi-
episcopum vocatus accederetet ei obedientiam ex-
hiberet. Quod si forsan ab eo vocatus ad praesen-
tiam ejus infra tres menses accedere non curaret,
ex tunc idem Alexander ipsr.m ab administratione
temporalium et exsecutione ofiieii, quod post ele-
ctionem susceperat, suspendebal sicut per ejus ;
authentica patuit manifeste. Nec nocuit necnocere
potuit Eeclesiie Turon. quod idem Alexanderforte
in favorem Dolen. electi citavit partes, testes rece-
commisit, cum non
pit et aliis recipiendos in
udicium alterutrius partium id intelligatur egisse;
j
proasertim cum tibi etiam ad Turon. metropolim
evocato, Dolen. dicecesisin pulsatione campanarum
et causarum delatione detulerit, et abbas Sancti
Jacuti, qui est de Dolen. dioecesi, ad concilium
tuum vocatus aceesseritet tibi etiam curaverit obe-
dientiam exhibere. Nos ergo, diligenter auditisquaa
fuerunt hinc inde proposita et rationibus allega-
tionibus partium cum instrumentis et attestationi-
bus suflicienter inspecti6, defratrum nostrorum et
tam archiepiscoporum quam episcoporum existen-
tium apud apostolicam sedem consilio petitionem
Dolen.Ecclesiaeinterlocutisumusnon essealiquate-
nus admittendam, cum probatum non esset Dolen.
Ecclesiam in libertatis possessione, sed Turonen-
sem ma- p
potius in subjectionis ipsius possessione
nere. Ad abundantiorem autem cautelam ab eodem
electo coram fratribusnostris qu.-csivimussi Dolen.
Ecclesia jam probasset vel adhuc posset probare
dolum quem praefatus G. Dolen. archiepiscopus di-
ctus est commisisse, por quempars Dolen.EcclesLae
remansisse proposita fuerat indefensa. Qui respon-
dit quod dolus ille nec probatus fuerat necpoterat
comprobari cum saepedictus G. et qui cum eo ve-
;
nerant in Apuliam transeuntes nunquam postea re-
mearint. Et quamvis causa non super proprietate,
super quasaepefuerat sententialiter diffinitum.sed
super possessione tantum subjectionis et Iibertatis
commissa sub certaformafuisset, ad omnemtamen
occasionem tollendam, liberam ei coucessimus
cultatem ut ex his quaj actafuerant adhuc summa
tim deproprietateproponeret.siquidpossetratio-
nabiliter allegare. Audientia ergo sibi propter ho
publica in consistoriobis indulta, quia praeterprse-
missa nihil ad commodum partis suae potuit alle-
gare,cum quasi pramosceret quod deberet in causa
succumbere, electioni renuntiare voluit in manibus
nostris et a commissa sibi et sociis suis a Dolen.
capitulo super eadem causa procuratione cessare.
Nos autpm nolentes hominum malitiis indulgere
nec renuntiationem recepimus nec passi fuimus ut
a commisso sibi et sociis suis a Dolen. Eeclesia su-
per eadem causa procuratoris officio resiliret. Ipso
igitur nihil quod ad causam suanifaceret postmo-
II, CHRISTI 1199. 634
A duni proponente, cum ipsurn negotium diu quidem
cum multa diligentia nos etfratres nostri suffieien-
tissime discusserimus, praeniissis et aliis multis
rationibus per idoneos advocatos ab utraqueparle
prudeuterinduetis, quas propterprolixitatemsupe-
rfluam in hac pagina pneterruisimus adnotare, de
communi fratrum nostrorum consilio, auctoritate
li ii omnipotentis etbeatorum
apostolorum Petri et
Pauli et nostra, utraque parte praesente, pradictas
praedecessoruni noslrorum sententiascontirmantes
deceraimus, statuimusetsancimus ut Dolen. Eccle-
sia perpetuis semper temporibus suffraganea plene
subjaceat Eeelesiae Turonen. et debitam ei tan-
quam suas veraj metropoli reverentiam et obedien-
pra tiam cum aliis suffraganeis EcclesiaeTuron. impen-
g dat > Ilec unquam Dolen. episcopus ad pallii usum
aspiret. Et ne causa toties diffinita de cactero va-
leat in contentionis scrupulum refricari, qua
si
posthac instrumenta vel argumenta pro parte Do-
len. Ecclesiae possent quoniodolibcl inveniii, nos
auctorilate apostolica nibil ea penitus valitura cen-
semus. Nulli ergo, etc, difiinitionis, etc.
Datum Lateraui, per manum Rainaldi domini
papaa notarii, cancellarii vicem agentis, Kal. Junii,
indictione n, incarnationis Doniinicae anno 1199,
pontiticatus vero domini Innocentii papw anno
ni
secundo.
LXXXIII.
ABCHIEPISCOPO ET CAPITULO TURONEMSI.
De eodem argumento.
(Laterani, iv Non Junii.)
Ad convincendam malitiam et improbitatera eo-
rum qui contra rationes et jura venire non me-
tuunt, sedes apostolica consuevit rigorem etseve-
ritatem aliquoties temperare ut vincens in bono
;
malum, omnem auferat materiam murmuiandi.IIoc
enim quidam praedecessorum nostrorum in causa
qufflvertebatur inter Turon. et Dolen. Ecclesias
fecisse noscuntur, qui, contra res judicatas et per
sententias sedis apostolieae saepius diffini tas, Dolensi
audientiaminjudicio praestiterunt: cum contra res
judicatas nullo juris reraedio valeat altentari ila ;
quod et judicis inferioris senlentia, quaa legitima
non est appellatione suspensa, postquam in rem
fa- transierit judicatam, ut contra jus litigatnris pro-
lata, retractari de jure non debet, ut sic finis liti-
u bus imponafur. Nos quoque postquam causaiu il
lam, qua; commissa fuerat a bonaa meinoriaa Ale-
xandro et Lucio pradecessoribus nostris inter ipsas
Ecclesiassuper possessione tantum subjectionis et
libertatis, rationibus utriusque partis et allegaiio-
nibus cum instrumentis et attestationibus diligen-
ter auditis et cognitis, pro Turonensi contra Do-
lensemcanonice terminavimus, ad abundantiorem
caulelam benignam adhuc ipsis Dolensibus iuilul-
simus facultatem ut, quoniam in examinatione il-
lius causae multa fuerunt in diversis articulis
co-
ramnobis etfratribus nostris utrinque de proprie-
tate proposita, summatim, uon quasi litem coutra
633 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 636

priores sentenlias contestando, sed ut ex his quae A eamdem Ecclesiam Turon. in suis justitiis et ma-
fuerunt actitata, de proprietate, sipossent, aliquid nutenens et defendens.
plenius et efficacius allegarent, per quod forte Datum Laterani, u Kal. Junii.
posset ostendi an aliquid fuerit omissum, sicut ipsi LXXXV.
frequentius as&eruerant, propter quod ipsa Dolen. (Datum eadem.)
Ecelesia in prioribus judiciis remanserit aliquate- In eumdem modum comilissse ct A. filio cjus ct
nus indefensa. Sed cum prseter illa qua? prius mul- universis baronibus verbum
Britannise , usque ail
tipliciter allcgaverant, nihil postea commodius al- observari Turon ,Ecclesiam vestram recogno-
.

legarent, Nos ex allegationibus ipsis nihil penitus scentes metropolim et ad eam in quibus necesse
audientes qnod contra vires priorum sententiarum fucrit, devote et humiliter currentes. Alioquin,
animum nostrum posset aut deberet aliquo modo sententiam quam in vos propter hoc canonice
movere dictaspryedecessorumnostrorumsentfnlias tulerit Ecclesia Turonensis,ratam habebimus et fa-
confirmavimus, statuentes ut Dolen. Ecclesia tan- ciemus auctoritate nostra inviolabililer observari.
quamsua? vera) metropoli perpotuis semper tempo- Datum eadem.
ribussuffraganeaplenesubjaceatEcclesioeTuronen. LXXXVL
nec unquam Dolen. episcopus ad pallii usum aspi- (Datum eadem.)
B
ret. Et, ad omnem malitiam convincendam, decre- In eumdem modumclero et populo Dolcn., usquead
vimus et ne lis toties diflinita posset ulterius refri- i erl iim aspiret. Ideoque universitati vestra? per
cari, si qua post hoec argumenta vel instrumenta apostolica scripta mandamus et districte praecipi-
pro parte Dolen. Ecclesia? contingeret inveniri, tan- mus quatenus latae a nobis sententiae devote ac
quam nihil penitus valitura, omni prorsus utilitate sine omni contradictione parentes, Turonen. Ec-
carerent. Ut autem de ordine processus istius nulla clesiam, videlicet metropolim vestram, curetishu-
possit in posterum dubitatio suboriri, has vobis lit- militer revereri et adeam in quibus necesse fuerit
terasipsum processum compendiosiuscontinentes et jus metropolitanum postulat, recurratis. Alio-
duximus in testimonium concedendas. quin, sententiam quamin vos propter hoc canonice
Datum Laterani, iv Nonas Junii. tulerit, ratam habebimus et faciemus auctoritate

LXXXIV. nostra inviolabiliter observari.

BEGI FRANCORUM. Datum eadem.
De eadem re. LXXXVII.
(Laterani, n Kal. Junii.) eumdem modum capitulo Dolen., usque ad ver-
In

Ventilata diutius et quasi frustra soepius sopita p bum recurralis. Volumus etiam et sub eadem sen-
tentia districte praecipimus quatenus dilectum fi-
contentio, quae inter Turonen. et Dolen. Ecclesias
vertebatur, usque adeo statum generalis Ecclesia; lium eleehim vestrumconsecrandum venerabilifra-
tri nostro Turon. archiepiscopo, omni appellatione,
hactenus molestavit, ut non solum Dolen. doleret
Ecclesia, etmetropolis Turon. turbaretur, sed prae- contradictione et occasione cessantibus, prcesen-

decessorum nostrorum aures utriusque sa?pius que- tetis qui ei more suffraganeorum Turon. Eccle-
;

rela pulsaret, et ipsi frustra quodammodo visifue- sire professionem faciat et obedientiam promittat.
rint laborasse. Nam etsi frequenter ad Romanam Quod nisi infra duos menses, postquam requisiti
per multos fueritis, volueritis adimplere, sentenliam quam
curiam qua?stio ipsa perlala fuisset, et

praadeeessores nostros non tantum semel sopita. propter hoc idem archiepiscopus in vos canonice
tulerit ratam Iiabebimus et faciemus, auctore Do-
sed saepe, nihilominus tamen super eanos oportuit
laborare nec fuit per Dei gratiam labor noster ina-
;
mino, inviolabiliter observari.
nis, sed principium nostrum finis est debitus sub- I.XXXVIII.
secutus. Siquidem cum utraque partium ad citatio- (Datum, ul supra.)
nemnostram aposlolico se conspectui praesentasset, In eumdem modum archiepiscopo Rotliomagen. et

auditis quae fuerunt binc inde proposita.ralionibus, suffrayaneis ejus usque ad verbum aspiret. Ideoque
allegalionibus et attestationibus, et instrumenlis D fralernitati .vestroe per ap. scripta mandamus qua-
partium diligenter inspectis, de communi fralrum tenus latam a nobis sententiam, quantumin vobis
nostrorum consilio sententiam dictavimus pro Ec- fuerit, etvos observetis ulterius et faciatis ab aliis

clesiaTuronensi, auctoritate apostolica decernen-
semper existat
tes ut Dolen. Ecclesia suffraganea
tanquam suae verae me-
Ecelesia? Turonensis, et ei
tropoli reverenliam, honorem, et subjectionem
semperimpendat,necullounquamtemporeadusum
pallii episcopus Dolensis aspiret. Ideoque serenita-
tem regiam monemus et exhortamur attentius, ac
per apostolica tibi scripta mandamus quatenus la-
tam a nobis sententiam, quantum in te fuerit, et tu
ipse conserves ulterius et facias ab aliis observari,
observari nec alicui de Dolen. dicecesi chrisma vel
aliasacramenta ecclesiastica ministretis, nisi de
consensu Ecclesia?Turonensis. Sententiam insuper
quam venerabilisfraternosterarchiepiscopusTuro-
ncn.iiidilectosfilioselecturnetcapitulumDolen.pro
pter contumaciam seu inobedientiam eorum ca-
nonice tulerit, usque ad satisfactionem congruam
per dioeceses vestras ratam faciatis et firmam ha-
beri.
Datum, ut supra.
637 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1189. 638

LXXXIX. A manentium in tantum obtinuerunt assensum pari-

PRIORI ET CONVENTU DE NOSTLAT. teretfavorem, quod abbas insularum claves domus
De confirmatione privilegiorum. et seipsum in manibus alterius abbatis tradidit,

(Laterani, n Non. Julii.) professione facta cum quibusdam

ex canonicis de

Cum etc, usque ad verbitm as-

a nobis petitur, posterum observando, quod et
Cistercien. ordine in

sensu, de Felechiurche, de Fedrestam, de Batte- quidam canonicorum in manu ejusdem abbatis de

leya et de Warneseld ecclesias, quas monasterio Floreia sacramento pra>stito flrmaverunt, osculo

vestro bonoe me. B. Eboracen. archiepiscopus ca- dato eidem, quod usque iu finem in eodem ordine

nonice contulit, sicut eas juste ac paciflce possi-
detis, et in authenlico ipsius archiepiscopi ple-
nius continetur, vobis et per vos monasterio vestro
permanerent. Aliis promittentibus per juratoriam
cautionem quod per se vel alios contra factum
istud de caeteronon venirent jurantibus reliquis
;

confirmamus et proesentis scripti

auctoritate apo. quod super provisione suastarent arbitrio episcopi
pagina communimus. Decernimus ergo, etc. memorati, et nobilis viri G. de Fossa sacristae, qui
Datum Laterani, n Nonas Julii. aberat, assensu probato per testes quod postmo- :

dumrediens est confessus. Consequenter vero ideni

XC.
episcopus et abbas de Floreia dicto archiepiscopo
PRIORl ET CANONICIS DE S. OSWALDO. P
Arelaten. per suas litteras intimarunt quod dioece-
Ejusdem anjumenti.
sanus episcopus et canonici memorati translatio-
(Laterani, m, ld. Junii.)
nem Cistercien. fratrum illuc fieri unanimiter ap-
Justis petentium, etc. usque ad verbum assensu,
petebant, quod acceptans archiepiscopus memora-
Ecclesias de Boolton, de Sudcherchebi, de Rou-
tus, factum eorum auctoritate qua fungebatur apo-
velle et de Felechurche, sicut eas juste ac pacifice
stolica confirmavit, vices suas eis in hac parte
possidetis, ad exemplar felicis recordationis C.
committens,utqua3 beneincceperant deinstituendo
papa; pradecessoris nostri, vobis et per vos Eccle-
ibi ordine Cisterciensi, vice ipsius perducerent ad
sioe vestrae auctoritate apostolica confirmamus,
effectum. Cujus mandatis parentes humiliter et de-
et praesentis scripti pagina communimus. Nulli
vote, qua3 ipsis injuncta fuerant curaveruntducere
ergo, etc.
ad effecturn, dantes generali Cisterciensi capitulo
Datum Laterani, ni ldus Junii.
in mandatis ut in praedicto loco suum ordinem in-
XCl. stituere procurarent, Petebaluritaque projamdicto
MASSILIEN. ET AGATEN. EPISCOPIS. abbate de Floreia translationem factam ratam a
Vt curam suscipiant restaurandi monasteria in nobis haberi et auctoritate sedis apo. confirmari,
insulis Arearum. ^ transgressores etiam et contradictores omnes, qui
(Laterani, iv Id Junii.) contra vota et juramenta prajstita nitebantur quod
(52*) Cum dileetus filius abbas de Floreia nuper ab eis factum fuerat impedire, canonica ptcna
ad nostram pnesentiam accessisset, nobis expqsuit percelli. CaHerum. F. sacrista, P. Warardi, et P.
ipsum abbatis insularum et alio-
diligeuter et hoc Guil. coram venerabili fratre nostro P. Portuen.
rum quorumdam litterae continebant, quod in insu- episcopo, quem ipsis et parti alteri dedimus audi-
lis Arearum fratres Cistercien. quondam fuerant torem,processum negotii aliter proponebant. Cum
commorati sed eis in captivitatem paganorum de-
; enim pradicto Arelaten. archiepiscopo causafuerit
ductis, quoniam locus mari erat vicinus, illuc se a nobis sub forma, quam prsemisimus, delegata,
quidam regulares canonici transtulerunt, qui licet prafatus abbas accedens ad locum cum episcopo
jam per annos canonicorum recularium Tolonen- prius quam litteras noslras archiepiscopo
habitum portavissent, opera tamen contraria regu- pra?sentasset, qui juxta tenorem ipsarum de sin-
laribus faciebant ; sed ad se, Domino inspirante, gulis debebat inquirere diligenter, motu proprio
monasticum ordinem ibidem plantari vole-
reversi, cum sociamultitudine insulam occupavit, constan-
bant secundum Cistercien. instituta, quod etiam ter affirmans quod eis volentibus vel nolentibus, lo-
dicecesanus episcopus afTectabat. Unde nos ad ab- ]3 cus idem pure ac simpliciteranobis sibi fuerat assi-
batis ipsius instantiam venerabili fratri nostro gnatus. Cumque se in his gravari sentirent, abbate
Arelaten. archiepiscopo dedimus in mandalis ut si ipsorum eis ommne auxilium denegante, qui conlra
dicecesani episcopi et eorumdem fratrum in idip- quosdam de canonicisodium dicebatur et ingratitu-

sum desideria convenirent, Cistercien. monachos dinemconcepisse,(undein ipsorumdispendium su-

memorata facturus de cano-
institueret in iusula
nicisquodcrederet espedire secundum canonicam
honestatem. His igitur litteris impetratis, idem ab-
bas de Floreia reversus ad propria, prius quam eas
ad dictum archiepiscopum detulisset, cum vene-
rabili fratre nostro Tolonen. episcopo ad locum
memoratum accessit et omnium ffatrum ibidem
per munitione armatos ponere non expavit, amota
inde scala, ne facultas esset canonicis asceud .ndi
(sedem apostolicam appellarunt. Sed dicti abbales
nihilominus ab inccepta violentia desistentes, cum
quosdam ex ipsis non possent corrumpere pecu-
niae sponsione, quod super his starent mandatis epi-
scopi Tolonensis per violentiam cogere volueiunt.

(52*) Cap. Cum dilectus, De his quae vi metusve causa fiunt. — Vide supra lib. i, epist. 21
 639 INNOCENTII III PP. REGESTORUM I.IR II. 640

Cum autem nec quindecim dierum possent inducias
i btinere.quas quidamexipsisaddeliberandumple
nariepostularantjurarecompulsi fucrunt mandato
dicti episcopi et de Fossa laici, qui eis arduae
('..
rupispraecipitiumfuerat comminatus, sesuperprse-
mfssis quaastionibus parituros. Alii promiserunt in
manu abbitis, probationesibiannua reservata, quod
regulam Cistercien. observarent. Aliqui vero nec
juraverunt,necpromissionemaliquamfacerevolue-
runt. Horum ergo tacita veritate, nominati episco-
pus abbas de Floreia dicto archiepiscopo sugges-
et
serunt quod dicecesanus episcopus et omnes loci
canonici super institutione Cistercien. unanimiter
concordabant, etitafuit ejus conflrmatio impetrata.
Sed cumpaucisdiebus elapsis, pnrfali canonici ar-
chiepiscopo cunta quaj gesta fuerant intimassent,
ipse quod in praejudicium eorurn factum fuerat,
ipsis compatiens,revocavit,restituenseos
quaa habuerant tempore quo litteraefuerantim-
illo
petratae; licet postmodum possessionem eorum prae-
A torqueri, super reslitutione petila silentium eis de
consilio fratrum nostrorum duximus sententialiter
lmponendum. Verum quoniam saepedicti episcopus
etabbas de Floreia, fines mandati per suae temeri-
latisaudaciam excedentes,quod perjamdictum Are-
laten. archiepiscopum, cui causa fuerat delegata,
fleri debuisset, per se ipsos facere praesumpserunt
et quia litleraeper se ipsos facere prajsumpserunt
et quia litteraa per suppressionem veritalis et falsi-
tatis expressionem fuerant impetratse,factum ipso-
rumtamquara minus legitimumpersententiam du-
ximus initandum. Et quia, secundum Apostolum,
instantia noslra quotidiana est omnium Ecclesia-
rum sollicitudo continua,
ne occasione pramissae
discordiae locus idem remaneat destilutus et delic-
g tum personarumin damnum Ecclesiae convertatur,
fraternitati vestrae perap. scripta mandamus atque
adomnia praecipimus quatenus Deum habenles praj oculis,
ad ordinationemipsiusEcclesiae vice nostra sollici-
tius intendatis in qua per viros ejusdem ordinis,
;

termisso juris ordine sequestrarit, contradictores si fieri poterit, regularium canonicorum professio-

omnes excommunicalionis gladio percellendo. Et
cum, canonicis ad restitutionem instantihus,
fcssiones et atlcstationes utriusque partis audisset,
adnosduxitipsumnegotiumremittendum. Partibus
iiaque apudsedem apost. constitulis, canonici spo-
saepedictum abbalem de Floreia multipliciter
liati
arguebant. Primo,quod litterasanobis perverilatis
suppressionem et expressionem falsitatis studuerat
nem ctordinem volumus reformari. Alioquin, nelo-
.con- cus idemremaneat deformatus, perfratres Cister-
cien. ordinis eumdem reformari volumusetmanda-
muscorrectione praedictorum exccssuum nobis in
hoc articulo reservata: ita quod si per sollicitudinem
et providentiam vestram locus idem Cisterciensibus
nullum, quo ad jus proprietatis,
fuerit assignatus,
EeclesiaeRomanae praejudicium generetur quod in :

impetrare. Suppressum enim fuerat in illis, quod
Ecclesia de insulis Arearum ad Co. Ecclesiam so-
lummodo pertmeret; sicut lpsiuspnvilegia quoruui
ad nos transcripta praefatus archiepiscopus desti-
navit, indicant evidenter. Falsitatis vero suggestio
plerisquemonasteriis ejusdem ordinis novimus oh-
servari. Taliterautem mandatum apostolicum exse-
^ quamini, ut fraternitalem vestram, de qua plene
confidimus, debeamus merilo commendare. Quod
si prajmissum locum Cisterciensibus duxcritiscon-

inde perpenditur, quod omnes canonici translatio- ferendum, canonicis memoratis in locis idoneis
nem ordinis cuni diajcesano cpiscopo pariter a(Te- per vos provideri volumuscompetenter. Nullis lit-
ctabant : quod aliter esse ipsorum contradictio li- teris, elc, praeter assensum parlium, etc.
quido arguebat. Sed neque saepedictus Tolonensis Datum Laterani, iv Idus Junii.
episcopus dieecesanus erat ipsorum, qui nullo me- XCII.
dianle ad Ro. Ecclesiam pertinebant ; unde ipsius EISIIEM.
consensus inhac parle pro nullo cratpenitus repu- De confirmatione privUegiorum.
tandus. Secundo, quod per vim etdolum eosseduxit (Laterani, n Id. Junii.)
pariteretcoegitutquidam eorumvotum emitterent, Cum a nobis petitur, etc , usque ad verbum as-
alli juramenta prajstarent. Nos ergo ralionihus et sensu, ecclesiam de Cucheuvald. cum capell. de
allegationibus partium per jamdictum episcopum Silton. et de Brudeford etomnibus aliispertinentiis
Portunensem (. i3,,quieasinscrij)tisnohis
r

exhihuit, suis, sicut eam juste ac sine controversiapossidetis

plenius intellectis, quia constilit nohis de voto vobis et per vos Ecclesiea vestras auctoritate apos
^
emisso et pra-stito juramento a canonicis Insularum tolica confirmamus, etc. Decernimus ergo, etc.
quod regulam Cistercien. observarcnl, vel quod or- Datum Laterani, n Idus Junii.
dinationem hujusmodi nullatenus impedirent, eum XCIII.
utrumque servatum non vergat in dispendium salu- M. 1'RIORI ET CAPiOMCIS DE NOVO BURGO.
tis aeternaj, nolentes viam perjuriis aperiri, non ob- De confirmatione privikgiorum.
stante violenlia quae proponebatur illata, cum ne- (Dalum, ut supra.)
que metum morlis continuerit neque corporis cru- Justis petentium, etc, usque ad verbum assensu,
ciatum, et ideo non debuerat cadere in cohstantes, ecclesiam de Hovingham cumomnibus pertinentiis
nec obsistente dolo quo se proponebant fuisse se- suis, sicuteam jusle ac sine controversiapossidetis,
ductos, cum talis dolus non tam ad circumventio- ad exemplarfelicisrecordationis C. papao praede-
nem abhatis quam ad fatuitatem eorum debeat re- cessoris nostri, vobis et per vos Ecclesiee vestras

(33j In tertia Collect, additur, eisdem auditorem concessum a nobis

 ,

6 41 PONTIFICATUS ANNO n, CHRISTI 1199. 642

auctoritate apostolica confirmamus, etc. Decerni- A mento fuerat renuntiatum, jamdictam sententiam
mus ergo, etc. episcopi demandatoet auctoritate apostolicarobo-
Datum, ut supra. ravit. Ne igitur sedatum litigium ulterius maligni-

XCIV. tate aliqua suscitetur. Nos episcopi memorati sen-

MAGISTRO ET FRATRIBUS MILITI.E TEMPLI. tentiam, sicut a prasdicto cardinale de mandato est

Pronuntiatw pro illis adversus canonkos Sancti apostolico confirmata, ad exemplar memorati Ur-

Quintini. bani papae praedecessoris nostri ratam esse decer-

(Laterani, Id. Junii.) nimus et praesenti scripti pagina communimus,
statuentes ut nulli omnino hominum, etc.
Cum ex conquestione vestra jampridem ad au-
dientiam*sedisapostolica>pervenissetquodcanonici
Datum Laterani, Idibus Junii.

Sancti Quintini vobis quasdam subtrahebant de il- xcv.

larum praebendarum oblationibus portiones quas ;
decedentibus canonicisseuquocunquemodoceden-
tibus, percipitis annuales, felicis recordationis Lu-
cius papa praedecessor nostercausam ipsam sub hac
forma venerabili fratri nostro Atrebaten. episcopo
delegavit, ut, inspectis litteris quas superillis an-
nualibushabebatis.siqua contraipsarum continen-
tiam substracta existerent, eavobis, onini appella-
tione postposita, faceret resignari et jamdictis ca-
nonicisinhiberet districtius ne quid de proventibus
quos percipere in Ecclesia ipsa debetis subtrahere
aliquo modo praesumerent quod ;
sialiquatenus
tentarent, ipsos districtione canonica coerceret.
Episcopus vero, sicut ex authentico ipsius cognovi-
mus, per authentica vestra cognovit quod quocun-
que niodo pra?benda> illiusEeclesia; de persona ad
personam transirent, earum annualia in integrum
percipere debeatis et in usus vestros perpetuo pos-
sidere. Canonici vero quasdam obventiones, quas
vocant pancm, vinum, capones et quadragesimam
exceperunt,occasionecujusdamtransactionisquam
intereos et quemdamfratrem vestrum intercessisse
coram Sansone bonae meruorioe Remen, archiepi-
scopo affirmabant. Ad quodprobandum licet testes
plurimos induxissent, utrum tamen frater ille po-
testatem vel auctoritatem habuerit transigendi vel
excipiendi, quod ex parte vestra constantissime
negabatur, probare minime potuerunt. Episcopus
autem, licet ex abundanti, nihilominus tres ex vo-
bis bonoe opinionis viros, tactis sacrosanctis Evan-
geliis, jurare fecit praedictuni fratrem sic transi-
gendi vel excipiendi potestatem vel auctoritatem
nullatenushabuisse; nec quod litteras de ratihabi-
tione habuerit, per dictos test&s dictum fuerat vel
probatum. Unde episcopusipse totam integritatem
ipsorum annualium vobis auctoritateapostolica ad-
P. SANCT.E MARI.E I.N VIA LATA DIAC. CARDI.NALI,
APOSTOLIC.E SEDIS LEGATO.
Eleclio Camerac. episcopi cassatur.
(Laterani, xui Kal. Julii.)
g Cum enormes excessus relinqui non debeant im-
puniti, ne forte trahantur a praesumptoribus in
exemplum, nos, qui, licet indigni, speculatoris of-
ficiurn super universam Ecclesiam exercemus
summo debemus studio providere ne, quod contra
disciplinam ecclesiasticam enormiterattentatur, in
confusionem ipsius remaneat segtiiter incorrectum
at- quia quod contra leges praesumitur, per leges dis-
solvimeretur.SanecumoIimnobisdenuntiatumfuis-
set quod H. Cameracen. electus electionis sua? tem-
poreinminoribusessetordinibusconstitutusetquod
post electionem suam pervenerab.fratrem nostrum
Remen.archiepiscopum Sanctae Sabinoe cardinalem
confirmatam, de mandato ipsius per venerab. fra-
trem noslrum Atrebaten. episcopum fueratinaco-
p lythum et subdiaconum ordinatus et quod viduam
duxerat in uxorem, de qua filium susceperat qui
in prospositura Sancti Petri Duacen. ei nullo me-
diaute successit et quod itaincurvusexisteret quod
dejure non posset aliquatenus promoveri, venera-
bili fratri nostro episcopo Parisiensi dedimus in
mandatis ut vocatis ad praesentiam suam quos no-
sceret evocandos, et iaquisita tam super prosmissis
omnibus quam publica fama diligentius veritate,
quod inveniret, per suas nobis litteras intimaret.
Mandavimus etiam ei, ut Cameracen. capitulo ex
parte nostra districtius inhiberet ne, si etiam di-
ctus electus electioni renunliaret spontaneus, ad
nominationem vel electionem procedere attenta-
rent ; cum in eo essent merito puniendi, in quo
videbantur taliter deliquisse. Dicto etiam Atreba-
ten. episcopo dedimus in mandatis ut hujusmodi
I)

judicavit,vos inadjudicatoe reipossesssionemindu- veritatem negotii per suas litteras nobis intimaret.
cens acujussententia, licet incommissione appel-
; Caeterum memoratusParisiensis episcopusmandati
lationis fuisset subterfugium interdictum, canonici nojtri diligens exsecutor, inhibitione facta Came-
tamen nihilominus appellarunt. Cumque postmo- racon. capitulo juxtaformam mandati ne ad
apost.
dum iidem fratres ad sedem apostolicam accessis- electionem procederent,etiamsi idem electus volun-
sent.felicisrecordationisUrbanuspapapraodecessor late propria resignaret, ipsius electi confessionem
nosterbona;memoriaeBoboniSancti Angeli diacono audivit, testium depositiones recepit et omnia re-
cardinali ipsum commisit negotium audiendum,ac dacta in scriptis sub sigillo suo ad nostram curavit
postmodum fine debito terminandum.Qui.intellecta prajsentiam destinare quae ad majorem cautelam
:

etcognitaveritate,quod in commissionislitteris ap- sub bulla nostra tibi duximus remittenda. Nos igi-
pellatio interdicta nec suam canonici fuerant per- tur cum fratribus nostris super hoc deliberatione
secuti, imo ei ex parte ipsorum interposito sacra- Labita diligenti, de ipsorum consilio discretioni
Patrol CCXIV. 21
643 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 644

tuEe per apostolica scripta mandamus quatenus ^ tendere non cessamus; sperantes quod et tu eo
cum, sicut ex litteris ipsius Parisien. tibi plene fortius in nostra et Ecclesiai Rom. devotione persi-

patebit, per ipsius electiconfessionem constiterit stas, quo amplius nostram circa te ac regnum
quod electionis suas tempore solam clerici tonsu- tuum expertus fueris gratiam et favorem fratrum.

ram babuerit et ex litteris dicti Atrebaten. episcopi Verum, quanto sincerius regiae serenitatis diligimus
nobis constiterit quod ipse eum de mandato dicti incrementum, tanto amplius contristamur, quando
arcliiepiscopi post confirmationem ipsius in acoly- ea de tuis actibus ad nostram audientiam perfe-
thum et subdiaconuin ordinaverit et, sicut ex de- runtur, quae circa te provocent divinaj indignatio-
positionibus leslium patuit,non in jejuniis qua- nis offensam, et in injuriam apostolicrc sedis et
tuor temporum, sed potius eodem die Dominico, tuae videantur famoe dispendium reduno#ire Sane
cum etiam idem electus confessus fuerit quod de pervenit ad audientiam nostram quod in prima
vidua filium suscepisset, qui ei per electionem ca- transactas observantiae quadragesimali hebdomada,
pituli Sancli Petri Duaceir in praeposiluram nullo quarta feria quatuor temporum, circa crepusculum
successerat mediante, cum ex inspectione corporis noctis, venerabili fratre nostro Waliensi episcopo

ejus, ipsius sit incurvitas manifesta, etsi tanta ncn cum canonicis suis completorium decantante.acce-
sit quin posset reprehensionis vitio promoveri, si p. dens ad ecclesiam Watiensem, claves sacrarii ex-
alia non obstarent, cum ipse etiam electionis suse- hiberi tibi et episcopum de ecclesia egredi praece-
tempore fuerit protestatus quod quia solam tonsu- pisti. Cumque ipse positas sibi formidans insidias,

ram habebat et erat corpore debilis, eligi non po- cumipsahora eimulUesuspicionis certius ingereret
terat nec debebat, cum conscientia dicti Parisien. argumenlum, obtemperare jussioni regiairecusaret
episcopi, cui volumus, quia prudenter processitin ostiuin sacrarii mandasti violenter infringi et cum ;

inquisitione, deferri, memoratumelectum et capi- idem episcopus et canonici propter hoc conversi ad
tulum Cameracen. ad locum convoces competen- Dominum cum lacrymis decantarent, Aspice, Do-
tem et si eleotus ipse vel venire distulerit vel ve- mine, de coelo sancto tuo et cogita de nobis (Psal.
niens infratriduum cedere sponte noluerit, electio- cxviii, 132), tu. quasi moleste ferens quod divinum

nem ipsius, omni prorsus contradictione et ap- auxiliumimplorabant, irruens in episcopum,ipsum

pellatione ces.. denunties irritam et inanem.
hibens districtius capitulo memorato ne ad ele-
ctionem procedere ulla prorsus occasione pra?su-
mant, cum in eo sint puniendi in quo peccarunt.
Postmodum vero personam aliquam scientia etho-
n jstate perspicuam, per quam Cameracen. Ecolesia
in spiritualibus proficere valeat et in temporalibus
reformari, ei appellatione remota prceflcias in pa-
storem tam canonicos quam homines Cameracen.
;
Ecclesise ad impendendam ei reverentiam et hono-
rempercensuramecclesiasticamappel.remotacom-
pellens et compescens districtione simili resistentes.
Datum Laterani, xin Kal. Julii.
XCVI-
ILLUSTRI HEGl UNGABI.E.
In- a summo gradu, quod est ante altare, usque in
pavimentum violentis manibus attraxisti et pavi-
mento allisum tradidisti non minus violentis tuo-
rum manibus de ecclesia extrahendum. Ipso igitur
de ecclesia violenter ejecto et relicto quodammodo
" semivivo, fracto sacrarii ostio et scriniis violatis,
thesaurum ecclesiseoccupasti et patrimonium ejus-
dem episcopi, quod domui cuidamreligiosa?, quam
ipse de novo fundaverat, concesserat intuitu pie-
tatis, fecistipro motu voluntatis propriao confi-
scari. Postmodum vero, cum idem episcopus pro-
pter boc in ecclesia sua taliter violata divina pro-
hibuisset officia celebrari.tu decimassibi denegari
fecisti, ac vetuisti nunliis ejus sub pcena privatio-
nis oculorum, ne regnum tuumegredi attentarent,

Ut episcopo Watiensi de ablalis ex ecclesia quasi tacite probibens ne ad apostolieam sedem

thesauris salisfaciat. accederent super his querimoniam delaturi. Quia
(Laterani, xi Kal. Julii.) igitur saluti tua? consulere cupimus etpotiusanimaa
quam corpori providere, cum nobis non constiterit
Inter universi orbis provincias aposlolica sedes
menemus et ex-
de pranlielis, serenitatem regiam
regnum Ungariao speciali quadam prarogativa di-
pracipue ob fer- D liortamur in Domino, et in remissionem injungi-
lexitob merita regum ipsius ac
ventis devotionis constantiam et inviolabilis since-
mus peecatorum, per apost. scripta mandantes,
inclytae recordationis Bela quatenus taliter quai praudicta sunt corrigas per te
ritatis affectum, quem
ipsum, taliter episcopo satisfacias memorato, imo
rex Ungariro, pater tuus, circa sacrosanctam Rom.
polius sedi apostolica», quam kcsisti, taliter Wa-
Ecclesiam matrem suam fere semper exhibuit," ad
exaltationem ipsius, augmentum Ecclesiarum regni
tien, ecclesiaa damna quod nos ad id se-
restaures,
veritatis eeclesiasticre manum apponere noncoga-
honorem omnium clericorum tam humiliter
sui et
quampotenterintendens.Noseliamsperantesquod mur. Alioquin, q lantumcunque personam tuam in
in filio paternse vigeat devotionis affeetus et tua Domino diligamus, quia tamen potius Deo quam
regiacelsitudo sic eideui patri tuo iuproposito sic- hoinini volumuscomplacere, dissimularenon pote-

ut in regno, sic in voluntate sicut in dignitate suc- rimus quin in te et terram tuam exerceamus cano-
cedat, adintegrilatemregni et tui honoris augmen- iiicain ultionem. Certe priorum exempla te potue-

tum efficaciter intendimus hactenus et adhuc in- rant ab hujusmodi revocare et a tanta praasum-
 ;

645 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 646

ptione tuam debuerant compescere voluntatem.Le- \ siam SanctiPetri deFontaniscum decimis etmanso
gisti enim, vel forsan audivisti quod cum Heliode- presbyteri et aliis quae ad eamdem ecclesiam perti-
rus aerarium quod erat Hierosolymis spoliaret, per- nent ecclesiam Sancti Germani de Escardenvilla ;

cussus ab angelo exspirasset, nisi pia ei subvenis- cumdecimissuisettrigintasolidissolitsepensionis,

set oratio sacerdotis. Balthasar, dum, spoliato ecclesiam Sancti PaulideCrucecummedietateejus-
templo, vasis sacris in convivio uteretur, arliculos dem villae, decimis etannua pensionequindecimli-
manus regni sui terminum notavit in pariete depin- brarum Andegavensium ecclesiam Sancti Remigii
;

gentis. Pompeius (o4},non quia spoliavit, sed quia
intravit solummodo sancta sanctorum, de semper
victore victus effectus,commissum jugulo expiavit.
Sano igitur ductus consilio,per condignae satisfac-
tionis effectum tantae praasumptionis reatum
abolere; ne proeter canonicae districtionis rigorem,
quem debes merito formidare, Deus, ultionumDo-
de Calliaco cum eadem villa et appendiciis suis,
cum decimis et annua pensionc quadraginta solido-
rum, ecclesiam de Grovilla cum decimis et uno
manso, ecclesiam de Wivilla cum decimis in toto
s tudeas feudo de Monteforti, excepto dominico Thoma! de
Planca etdominico Log. de Wivilla, quantum per-
tinet ad mensam eorum, ecclesiam deTrunco cum

minus, qui reddit retributionem superbis, in te ac decimis suis in feudo Galerani de Mara et uno
regnum tuum injurias dicti pontificis,imo suas po- r> nianso, et 20 sol. Andegaven. solitee pensionis. Ec-
tius graviter ulciscatur. clesiam de Alpegartcum decimis de feudo Willelmi
Datum Laterani, xi Kalendas Julii. de Essarris et de feudo Hugonis militis et uno
XCVII. manso et aliis quatuor hospitibus ecclesiam de ;

(Datum, ut supra.) Campenartcum eadem villulaet pertinentiis suis et

In eumdeiu fere modum scriptum esl Colocen. ar- pensione solidorum quinque Andegavensium;eccle-
chiepiscopo usque ad verlmiit cogamur. Ideoque fra- siam deMercicumdecimissuis, ecclesiam de Allega
ternitati tuae per apostolica scripta mandamus et cum decimis suis, ecclesiam de Cahaniis cum deci-
quatenus regem ipsum ad im-
districte praccipimus mis suis et tribus partibus hospitum, eeclesiam de
plendum niandatumapostolieumsalubiitermoneas Dardeiscum decimis suiset pensione lOsolidorum
et tam efficaciter quam diligenter inducas. Quod si Andegavensium ecclesiam de Venabulis cumdeci-
;

nec mandatis nostris nec monitis tuis acquiescere mis suis et terris eidem ecclesioe pertinentibus ec- ;

forte voluerit, tu cum suQraganeis tuis,si unquam clesiam Sancti Albini de Wallon cum decimis suis,
fieri poterit, honorem apostolicae se-
id studeas ad ecclesiam de Bruolio cum decimis et pertinentiis
dis et nostrum tam proedicti episcopi quam eccle-
et suis, ecclesiam de Salleio cum decimis et terris
siaa Watien. utiliter emendare. Quod si per studium eidem pertinenlibus, ecclesiam de Tonaio cum me-
et sollicitudinem tuam id fieri forte non poterit. ^ dietate Altenag. terris etdecimis de feudoRic.ejus
proesentium tibi auctoritate in virtute obedientioe- dem villae domini ecclesiam Sancti Georgii deEs-
;

districtepr8ecipiendomandaniusut,postpositis gra- serra cum eadem villa et pertinentiis suis et 20 sol.

tia et timore, solum Deum habens proe oculis, sicut sterlingorum annua; pensionis ; capellam Sanctaa
de tuadiscretione confidimus,inquirasdeproedictis Maria; in eadem parochia sitam, ecclesiam Sancti
oinnibus diligentius veritatem, et quod inveneris Remigii de Besu cum bospitibus, terris et decimis
per tuas nobis cures litteras intimare ut, re co- ;
de feudo Joannis de Gisorz, et aliis hospitibus et
gnita, apostolicum a nobis procedat edictum per terris, etnemore allodiariorium Reg. ecclesiam ;

quod prasumptionis audaciadistrictione ca-

tanta? Sancti Albini de Besu cum terris ei pertinentibus,
nonica feriatur. In hoc enim proposuimus experiri, capellam Sanctoe Austrebertae cum pertinentiis suis
si magis terrenum regem metuas quam ccelestem capellam Sancti Dionysii de Bansicortcum decimis
et an honorem Ecclesiae giatioa regi anteponas. de feudo Osmundi monnarii apud sanctum Eligium,
Datum, ut supra. decimam de feudo Hugonis de Seusei apud Nenvil-
XCVIII. lam decimam Wil. de Maudiut apud Ludervillam,
;

ABBATI SANCT.E CRUCIS ET SANCTI LEUFBEDI CONFBS- de feudo Wiilel. Pelet. apud Aamercort. decimam ;

etosqdb fratribus, tam pr.esentibus quam ry de feudo Matthaei de Gamachiis apud Manevillam,
FUTURIS, REGULAREM VITAM PROFESSIS IN PERPE- duas partes decimarum de feudo Pagani de Sancto
TUUM. Luciano et de feudo Orselli et de feudo Flooldi iu ;

De eonfbrmatione privUegiorum. parochia Sancti Dionysii de Formam, ecclesiam

(Laterani, xui Kal. Julii.) ipsam cum parte decimarum, ecclesiam Sancti An-
PioB postulatio voluntatis, etc, usque ad verbum drese de Autuliolocum tertia parte decimae, etpen-
statuentes utordo monasticus,qui secundum Deum sione duorum sol., eleemosynam de insula quae di-
et beati Benedicti Regulam in eodem loco institu- citiii'(;uernere,quartampartemoblationumde feria
tus, etc, usijfite ad oerbum vocabulis. Locum ipsum etde festo Sancti Christophori de Roilli., decimam
in quo ecclesia memorata sita est cum omnibus ad- de Heudiervilla et de Sessevilla-in feudo Autulii ;
jacentiis quae ad eamdem ecclesiam pertinent, ex decimam de Boeleio in feudo Roberti filii Will.,
dono Auduini quondam Ebroicen. episcopi, eccle- decimam de Mesnilla in feudo Hugonis de Lace
(54) VideTacit., lib. v Hist.
 6i7 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 648

etdecimamde Buison in feudo Hug. Bigot quar- ; A extenore litterarum venerabilis fratris nostri Seno-
tam partem deciniao de Autulio decimam de , nen.archiepiscopi etrelatione dilectorum filiorum
feudo Almarici Doesnel apud Watevillam, lotam 11. nuntiorum ejus nobis innotuit, multa de
et B.

decimam Essarrorum de Loviers, defeudo Galera- eteorum sectis in partibus Gallieanis,quo3

haereticis

ni comilis Melloten ; ex dono Galerani comitis ab bujusmodi faece prorsus olim intactae manere
centum solidos sterlingorum annualim reddendos solebant, increbescente jam veb.emen.ter infa-
in Dorserta apud Scellentonam et decimam dena- mia (oo), cum idem archiepiscopus ad villam quae
riorum suorum de Cruce, ex dono Willielmi Al- Cbaritas appellatur.in qua plurimi dicebanturpro-
liacen.,medietatemEscardenvilla> ineleemosynum fessores hoereseos delitescere, rogatus a venerabili
decimam quam habetis in feudo Galterii Arou de fratre nostro Antissiodoren. episcopo, in cujus dice-

Anesus cum aliis decimis. Possessiones praeterea, cesi pra?dicta villa consislit, accessisset perscruta-

terras vineas, nemora, prata, molendina, furnos, turus diligentius veritatem,cleroet populo convoca-

aquas, piscarias, redditus et alia quae superius ex- post diligentem indagationem, praeter alios
lis,

pressa sunt et quoe a quadraginta annis usque ad quampluresquierantibi deha;resipubliceiiifamati,

hsec tempora juste et sinecontroversia tenuistiset Rainaldum quondam abbatemS.Martini Nivernen.
nunc paciiice possidetis. Sane novalium, etc. Liceat comperit hujusniodi contagione respersum, et pu-
B
quoque vobis, etc. Prohibemus insuper ut nulli fra- blica super hoc infamia laborantem. Et quoniam in

trum, etc.In parochialibus vero ecclesiis,etc.Liber- eo plurimum scandalizabatur et populuset clerus,

tates etiam, etc. Immunitates a Rothomagen. ar- de consilio praedicti Antissiodorensis, Meldensis et
chiepiscopis, Ebroicen. et aliis episcopis vobis pia Nivernensis episcoporum, qui aderant, et plurium
devotione indultas, et usque ad haec tempora sine prudentum virorum, eum officio beneficioque sus-
controversia conservatas ratas habemus et auctori- pendit, diem apud Antissiodorum illi pra>figens

tate apostulicaconfirmamus. Cum outeni generale ubi coram eo forte, si posset se de tanto crimine
interdictum, etc. Sepulturam praeterea, etc. Obe- tuerelur. Cumque die praefixa suam coram eodem

unte vero te, etc. Decernimus ergo, etc. Salva se- archiepiscopo exhibuisset praesentiam, assistenti-
dis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi bus praedictis Antissiodoren. et Nivernen. episco-
canonica justitia. Si qua igitur, etc. pis,multisque aliisviris discretis.et prior ecclesiae
Datum Laterani, per manum Rainaldi domini S. Martini de h»resi, adulterio et quibusdam aliis

papae notarii, Acherontin. electi, cancellaiii vicem eum intenderetet paratus esset protinus accusare,
agentis, xin Kal. Junii, indict. n, Incarnationis Do- ante litis ingressum, licet nullum inferretur ipsi

minicae anno 1199, pont. vero domini Innocentii gravamen, sedem apostolicam appellavil cujus :

papae III anno secundo. C appellationem frustratoriam quoniam propter in-

famiam et publicam notam criminis dictus archie-
XCIX.
piscopus non admisit, et proefatus prior paratus
P. SANCT* MARI.E IN VIA LATA DIACO.NO CARDINALI,
fuit in continenti objecta probare, spontaneus
AP0ST0LIC.E SBDIS LEGATO ET EPISCOPO PARISIEN.
causam subiit et objecta crimina penitus denega-
VI Nivernensis abbas, hxreticus et depositus, carce-
ribus monasterii inclttdatur.
vit. Prior autem confestim quosdam ex canonicis
(Laterani, xni Kal. Julii.) suis testes produxit; qui cum a praefato arehiepi-

Quodlegimusin Apocalypsi pradictumecce nunc scopo recepti canonice ac diligenter examinati

videmus impletum, quiade fumo putei ahyssi exie- fuissent et attestationibus, prout debuit fieri, pu-
runtlocustce siniilesequisparatisinpraliurn, facies blicatis, ipsi etiam R. postulanti copiam earum
sufficientes exhibitis, ei dies esset apud Senon.
quidem habentes bumanas,sed caudas similes scor-
earum. Hi sunt assignata,ut in concilio suffraganeorum exciperet,
pionum, et aculei sunt in caudis
hasretici, qui de puteo confusionis egressi, non si vellet, contra testes et eorum dicta et suae de-
fensionis proponeret rationes, die prafixa et loco
ut ipsi confusionem evadant sed ut alios in con-
fusionem inducant,faciem praetendunt humanam, etiam assignato suis libere ac pleuarie propositis
r) rationibus, iuterrogatus pluries si pro se vellet
ut seducant incautos, quibus landem in similitu-
aliquid aliud allegare, probationibus et allegatio-
dinem scorpionum damnationis infiigunt aculeum
nibus omnino renuntians. sententiam postulavit
dum eis juxta Scripturae sententiam vel draconis
et postmodum saepedicto arcbiepiscopo pariter
in aureo calice Babylonis propinant In tantum
autem jam eorum excrevit audacia, ut velut equi cum venerabilibus fratribus nostris Trecensi,
Antissiodorensi, et Nivernensi episcopis aliisque
parentur ad praliurn, cum in aperto suae falsitatis
doctrinam disseminare praesumant contra quos ;
prudentibus viris secretae deliberationis tractatum
nisi gladius exeratur ecclesiasticae disciplinae, ut
habente, advocatus praedicti R. sine illo ad consi-

jam non solum capiantur sed exterminentur vulpe- lium eorum intravit et proposuit ipsam appella-
culae quae vineam Domini demoliri moliuntur,veren- tionem, quam ante litis ingressum interposuerat,
dum existit ne,quoniam error eorum serpit ut can- ratam eam iterum innovare. Cumque
habere et

cer, pars etiam sincera trahatur. Nuper enim, sicut postmodumadferendam sententiam exeuntescom-
(oo) Vide supra epist. 66.
649 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 650

perissent pro certo eum clanculo recessisse, dictus A exstirpetur et haeretici cum suisfalsis dogmatibus
advocatus ejus, sicut fecerat in secreto, appellatio- confundantur. Quod ut melius et plenius possis
nem denuopublice innovavit. Unde memoratusar- efficere, plenam tibi super hoc, app. remota, con-

chiepiscopus, quamvis non fuisset appellationi hu- cedimus potestatem.

jusmodideferendum,noluiteum dehaeresicondem- Datum Laterani, xm Kal. Julii.

nare. Pro adulterio tamen et aliis quae in damna- C.

tionem ejus erant manifestius divulgata et quoniam
ABDATI SANCT.E MARI.E DE CANNETO EJDSQOE FRATRI-
propter iniamiam haoresis et scandalum, quod in
BUS, TAM PR.ESENTIBDS QUAM FUTURIS, REGULAREM
populo fuerat inde subortum, nullatenus etiam ad
VITAM PROFESSIS IN PEPETUUM.
tempus in administratione abbati;e sine omnimoda
desolatione monasteriipoterattolerari.decommuni De confirrnalione privilegiorum.
consilio coepiscoporum et aliorumprudentum qui (Laterani, xi Kal. Junii.)
aderant, ipsum in perpetuum per sententiam diffi-
Piae postulatio voluntatis, etc, usque ad verbum
nitivam officio privavit abbalis, et canonici Sancti ordo monasticus qui secundum Deum et beati Be-
Martini de licentia ejus quemdam alium elegerunt. ned icti Reculam in eodem monasterio institutus esse
Caeterumidem archiepiscopus attestationes contra g dignoscitur, etc, usquead verbum vocabulis. Locum
eum receptas nobis transmisit redactasin scriptis; ipsum in quo praefatum monasterium situm est
ex quibus duo gravia satis probata esse videntur :
cumomnibuspertinentiissuis; ecclesiamSanctiAn-
videlicet eum serio etassertive dixisse, disputando dreae apostoli in insula quae vocatur Minerva cum
et defendendo haereticorum errorem, quod corpus tota insula; ecclesiam Sancti Barlholomei, quae est in
Domini mittilurin secessum, et, juxta verbum Ori- civitatePolan., cumredditibussuis; ecclesiam San-
genis, omnes tandem fore salvandos. Allegationes cti Laurentiide Camponosocum carapis,vineis, pas-
autem et rationes proedicti R. (de quibus saepedi- cuis,pratis, montibus, valIibus,aquariisetomnibus
ctus archiepiscopus in suis litteris fecerat mentio- ad eampertinentibus; ecclesiamSanctoeMariaeBau-
nem) nobis per litteras vel per nuntios exponere ran. ctimomnibuspossessionibussuis, etecclesiam
non curavit. Propter quod diutius exspectavimus, Sancti Blasii Savinian. cum omnibus pertinentiis
si forte alii nuntii super hoc instructi plenius ad- et possessionibus suis ecclesiam Sancli Pauli et
; ;

venirent. Quoniam igitur causam transmisitad nos locum Barcilian. cum montibus, vallibus, habita-
minus sufficienter instructam, etex hocnobis scru- tionibus, pascuis, aquariis, sylvis, arboribus fru-
pulus non modicao dubitalionis emersit, maxime ctiferis et infructiferis, piscariis, atque ripis ad
cum sit plena maturitate in tam arduo negotio pro- q eumdem locumpertinentibus; et piscariamde Muc-
cedendum discretioni vestroe perapostplica scripta cta de mezo, locum Valbendonii cum habitationi-
mandamus quatenus Deum habentes prae oculis, et bus, terris cultis et incultis, arboribus, olivis, pra-
catholicae fidei veritatem, tam attestationibus quae tis et omnibus pertinentiis suis ;
piscariam portus
contra praedictum R. nobis transmissae fuerunt, Valbendonii ; locum Florian., cum olivis, terris
quas vobis sub bulla nostra transmittimus, quam cultis et incultis, habitationibus, domibus, curti-
etiam allegationibus et rationibus saepedicti R.quas bus et omnibus pertinentiis suis ; Sancti Georgii
coram praefato archiepiscopo proposuisse proponi- et Sancti Nicolniecclesiascumomnibus pertinentiis
tur, attente ac diligenter inspectis, publicaquoque et possessionibus locum Philippani cum mansi-
;

fama nihilominus inquisita, nisi ex eis aliquid per- bus, curtibus, pascuis, terris, aquariis, sylvis,
pendere poteris quod a ferenda condemnationis campo de puteo, terris Carsoe planae et Cister-
sententia contra eum merito animum vestrum de- neolae fundum Volasii cum molendino ecclesiam
; ;

beat retardare, sublatocujuslibet contradictioniset Sancti Laurentii cum tota valle ; turri, curia,
appellationis obstaculo, ut in eo puniatur in quo gurgo et omnibus pertinentiissuis ecclesiam San- ;

ipsum a sacerdotali officio deponatis. Et,

peccavit, cti Leonardi cum horto majori et curia quas est
quoniam metuendum est ne in laqueum despera ante portam monasterii, cum omni circuitu suo ;

lionis incidens et ad perfidorum haoreticorum in- " terram deDucende etterram de Bagnole, cum om
fidelitatem ex toto conversus, eorum praevaricatio- nibus peilinentiis suis. Sane novalium, etc Liceat
nibus contaminet gregem intactum, retrudi eum quoque vobis, etc Prohibemus insuper, etc Cum
in districto monasterio faciatis et ibi ad agendam autem generale interdictum, etc, Libertates praeter-
poenitentiam sub arcta custodia detineri attenlius : ea, etc Sepulluram quoque, etc Obeunte vero te,
provisuri ut ita mandatum apostolicum exsequa- etc Decernimus ergo, etc. Salva sedis ap. aucto-
mini, quod devotionem vestram debeamus merito ritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si
commendare. Nullis litteris. etc, harum tenore ta- qua vero etc
cito, etc Quod si ambo, etc, alter, etc. Tu vero, Datum Laterani, per manum Rainaldi Acherun-
fili card., diligens studiumet operam efficacemim- tini archiepiscopi, cancellarii vicem agentis, xi
pendas, sicut de tua discretione confidimus, ut Kal Junii, indictione n, Incarnationis Dorainicae
per diligentiam et sollicitudinem tuam, ascitis anno 1199, pontificatus vero domini Innocentii
tecum quos noveris necessarios haeretica pravitas papae III anno secundo.
631 INNOCENTI III PP. REGESTORUM LID. II. 632

CI. A Sancti Joannisanteporlam Latinam domum unani ;

COSTADIGIN. FUNDA1'RICI ET FRATRIBUS AC SORORIBUS positam juxta domum Joannis de Ascesa quatuor ;

ECCLESI.E BEAT.E MARi.E DE ROCCA M.UORI SIT.E IN cryplascum casalinis ante se, usque ad viam pu-
LOCO QUl DICITUR PUTEUS DE CHARTARIIS. blicam post ecclesiam Salvatoris de statera, quas
De confirinatione privileyiorum. emistisab haeredibus Petri de Ascesa unum casa- ;

(Laterani, Kal. Julii.J linum inregione Sancti Theodori in pede Canapa-

usque od verbum as-
riae duo casalina juxta columnam perfectissimam;
Cum a nobis petitur, etc ,
;

personas ibidem divinis unum casalinum juxta domum Rogerii de Rozo et

sensu, ecclesiam ipsam et

obsequiis mancipatas, cum omnibus bonis qiuein

juxta domum Urb. turrim in casale Barbarian. cuin

prsesentiarumeademecclesiarationabiliterposside) terris, vineis, sylvis, pratis, montibus,colIibus, pa-

scuis, salictis arboribusfructiferis et infructiferis,
aut in futurum just.is modis prrestante Domino po-
puteis, fontibus, rivis, aedificiis parietinis et aliis
sub beati Petri et nostra protectione
terit adipisci,
suscipimusetpra>sentisseriptipaginacommunimus suis omnibus pertinentiis, quao iufra subscriptos
tarminos continentur a primo Latere rivus de Lu-
Adindicium autemperceptaehujus asedeapost.pro- ;

tectionis.unamlibrarnceraenobisnostrisquesucces- zan et lenimentum haeredum Fusei dc Berla et te-

soribus annis singulis persolvetis. Nulli ergo, etc. 73

niimen' anctae Anastasiaa : a secundo la

Datum I.at. Kal. Julii. puolica Ardeatina usquead fossatum Sancti Nican-
dri ; a tertio latere idem fossatus inter vos et ec-
CIL
clesiam Sanctae Mariae de Aventin. et tenimentum
ROMANO ARC.HII'RESBYTERO ET CLERICIS SANCTORUM
SanctiGeorgii et quatuorSanctorum Coronatorum :

MARTYRUM SERGII ET DACCHI, TAM PR.ESENTIBUS QUAM

a quarto latere tenimentum Sanctai Mariae Majoris
FUTURIS IN PERPETUUM.
et tenimentum monasterii Sanctaa Mariae in Campo
Dc confimiatione privilegiorum.
Martis, usque ad praedieturn rivum Luzan quatuor
(Lalerani, vi Kal. Julii.) ;

vinealiajuxtaCantarum Alban. terramquam habe- ;

Licet omnium Ecclesiarum sit nobis cura et sol-
tis in territorio Aricire supra lacum de Nemo duo
licitudo commissa, illis tamenquao in Urbe consis- ;

fila salinarum in Bordanaria in loco qui dicitur Ca-

tunt tanto sollicitiuj nos convenit praevidere et ea-
put bovisjuxta filumSanctiPancratii tenimentum ;

rumjuraillibata servare,quanto amplius adjurisdic-

tionem nostram noscuntur specialiuspertinere.Ea- Tusculani votiiset ecclesiae Sanctae Mariaein Portica
annuimus a felicisrecordationis Ccelestino papa praedecessore
propter, dileeti, etc, usque ad verbum et
nostro concessum,quodinfrahos finesconcluditur:
praefatam ecclesiam beatorum martyrum Sergii et
Bacchi, in qua divino, etc, usqne ad verbum voca- q aprimolatere viaCavonis : a secundo latere fossa

bulis. Medietatis arcus triumphalis, qui totus in tus qui ascendit ad columnam felleris usque in ca-

quo unus de minoribus put pantani a terlio latere super caput pantani us-
tribus arcubus constat, de
:

arcubus propinquior est vestrae ecclesiae, supra que ad limitem majorem, et pereumdem limitem
quem una exturribus aedificataesseyidetur, etme- usque ad fossatum Berardi Anagnini a quarto la- :

tere per idem fossatum usque ad viam Cavonis in-

dietatem de arcu majori qui est in medio cum ca-
;

ferioris vero camellariaa parochiam et ejusdem ca-

minatis juxta minorem arcum, ciim introitibus et
omnibus suis pertinentiis, mellariae proprietatem, itaquodnulla injuriainfe-
exitibus suis et aliis
A primo ratur habitatoribus ipsius camellariae et habitatoii-
quae sub his finibus concluduntur. latere
est altera medietas ejusdem arcus triumphalis, bus superioris camellariae hortum quoque Sancli ;

juris haeredum Cimini a secundo latere est aliud

;
Laurentii,sive supraSauctum Laurentium terram ;

claustrum suprascripti Cimini et curtis et via publi- qua? quondam fuit olivetum a eava usque adSalva-
ca; a tertio latere est curtis ecclesise vestrae : et a torem terram supra olivetum usque ad balneariam
;

quarto latere estvia publica, quaepergitantesupra- sive vascam hortum Sancti Sergii sive post San-
;

dictam ecclesiam, sicut in instruraento locationis ctum Sergium et hortum inter columnas usque ad
factae abonae memoria? Gregorio ejusdem ecclesiae abscidam el u?que ad custodiam mamortinam su- :

diaconocardinalipleniuscontinetur;ecclesiamSal-
lj per quibus inter vos et ecclesiam Sancta? Mariae de
ilio qaaestio diutiusfuerat agitata. et ex dele-
vatoris de Statera cum pertinentiissuis, ecclesiam
Sancti Laur^ntii positam sub Capitolio, cum casis, gatione li-licisiuemoriaeCuelestinipapajpraedecesso-
cryptis, hortis et omnibus aliis suis perlinentiis ;
ris nostri per dilecloslilios I. tt. Sancti Stephani in
omnes domos positas in Gallicis, quae bis finibus Cadio Monte etSofr. tt. Sanctae Praxedis presbyte-
concludiintur : aduobus lateribus tenet ecclesia ve- ros cardinales amicabili compositione sopita, sicut
stra a tertio tenet ecclesia Sanctae Martinae, a quar- in scripto eorumdem cardinalium exinde confecto
to latere via publica qnae pergii ante dictam eccle- pb'iiius contiuetur, vobis etpervosEcclesiae vestrae

siam. Omnes domos quae sunl positre in regione auetoritate apostolica confirmamus. Duas insuper
Piricum casalinis et hortis et aliis pertinentiis suis petias vinearum in vivario infra muros Urbis et unam
praeterunum casalinum juris Sancti Sabae et unam i'.\ portam Sancti Pauli in Castannola et aliam pe-
1 1 a
domum Pantalei addextratoris doinum unampo- ; tiam foi is portam Latinam, cum cryptis, torculari-
sitam in regione Sancti Adriani juxta columnas bus et aliis earum pertinentiis, vobis nihilominus
6S3 PONTIFICATUS ANNO II, CHMSTI 1199. 654

confirmamus. Decernimus ergo, etc. Salva sedis A et historias et publicam famam, sicut incausa qua-
apostolica? auctoritate. Si qua igitur, etc. tuorepiscopatuumfeceras,ostenderenitebari?;'par-
Datum Laterani, per manum Rainaldi Acherun- te allera respondenteBracaren.Ecclesiam illos duos
tini archiepiscopi, cancellarii vicemagentis.YiNo- episcopatus et possidere tunc et ab eo tempore pos-
nas Julii, indictione n, Incarnationis Dominicoo sedisse quo per gratiam Dei et virtutem A. regis
anno H99, pontilicatus vero domini Innocentii Portugalen. dua? civitates praedictae de manu paga-
papse III, anno secundo. norum fuerant atque ad cultum fidei Chri-
liberata?

CIII. stianas perBracaren.archiepiscopi pr£edicationem

PETRO COMPOSTELLANO ARCHIEPISCOPO. reductae et jure suo sic usum archiepiscopum Bra-
Decemit episcopatus Vlixboiiensem et Elhorensem esse caren asserebat
. tibi aliquatenus injuriam non fecis-
subjectos archiepiscopo Compostellano. se. Ex iaium possessioniset pro-
his ergo circainjui
(Laterani, vi Non. Julii.) intenlionem tuam asserebas esse
prietatis articulos
In causa duorumepiscopatuum.videlicet Ulixbo- fundatam,et ad singulos articulos partem alteram
nen.et Elborensis,qua? inter te ac venerabilemfra- respondisse ad injurias quidem et possessionem ex-
:

tremnostrumBracaren.archiepiscopumvertebatur- presse, ad proprietatem vero latenter cumjuxta ;

cujusexaminationemplenariam,solasentent.ia sedi canonicas sanctiones (37), quicunque ad suam ca-

apostolica? reservata, felicis recordationis
papa prffldecessor noster vicedomino Brixiensi et
magistro I Bergomen. commisit in Hispaniam de-
stinatis, te coram ipso vicedomino.altero jam col-
legapost citalionem defuncto.contradictum archi-
episcopum in initio proposuisse cognovimus quod
Bracaren. archiepiscopuspost littera^ citationis
ceptas, post appellationem et inhibitionem atein-
terpositas ne in praBdictis episcopatibus aliquid in
tuum praejudicium attentaret, electos illius
poris consecravit.Unde te offensum gravilerqu re-
baris. Ubi a te propositum contra
nihilominus fuit
I!
Urbnmis thedram pertinentialocalucrari negligunt in catho-
Iicam unitatem.si post tempuscanonicum idmoniti
non effecerint, ad eum perveniant qui poterit ea sua
prredicatione lucrari.Porro Bracaren. archiepisco-
pusrespondebat quod cum in praemisso judicio sa-
tisfactio tantuminjuriarum petita fuisset et ut cohi-
1 e- bere turarchiepiscopus Bracaren.neimpediretteuti
jurisdictione melropoliticainillis duobusepiscopa-
tibus, sicut ex forma libelli conjicitur manifeste,
tem- profecto nec proprietatem nec possessionem ab eo
jam petere poteras in pra?senti judicio, praesertim
cum te diceres possessorem unde proprietatem vel
:

ipsum, quod ante invasionem barbaricam Ulixbona possessionem ab eo peterenon valebas, qua? non ni-
et Elboracivitates ad Emeriten. metropolim perti- si a possidentibus repetuntur adjungens quod,etsi:

nebant ; sed ea postmodum captivata, et ips;p
ea captiva? fuerunt donec dignitas ejus cum omni
jure suo in Compostellanam Ecclesiam est transla-
ta (56). Dictaa quoque civitates Christianorum cul-
tui sunt, faciente Domino,restitutse: de quihus us-
que ad tempora jamdicli pra?decessoris nostri non
dubium revocatum quin ad Compostellanam
fuit in
Ecclesiam pertinerent licet rex Porlugal. ad sug-
; possessorem nec interdicto illo alius agere valeat
gestionem Bracaren Ecclesia? jus Ecclesia? Compo-
stel. pluries moleslarit, pro cujus prohibitione se-
cundus Elboren. electus in tantum distulit conse-
crari.quod absque consecration» decessit cujus
successor et terlius Ulixbonen. electus, pra?fato re-
ge vivente non fuerunt ab aliquo consecrati. Hujus
autem violentiam successor filius superavit. cogens
Bracaren. archiepiscopum, cogi volentem, ut jam-
dictos electos,quod pater nunquam fecerat, conse-
craret. Contraquod ex parte tua prius fuerat ad se-
demapostolicamappellatum;a'quacommissionem,
de qua praemisimus, impetraras; proponens coram
cum ad proprietatem vel possessionem aliquid pertinens
C a parte sua coram nobis fuerit allegatum, cum jus
suum debebat in ejus dispen-
fuerit protestata,non
dium redundare.Interdictum quoque Vti possidetis,
quod inhoccasulocum videbaturhabere, cum utra-
que partiumsepossiderediceret.tibi non competere
prbponebat, cum le, sicut dicebat, non probaveris
quam possessor;in quoilledebet persententiamob-
tinere.nec vi nec clara nec precarioab altero possi-
det.TuveropossessionemEccIesia? tu.Tmultipliciter
: ostendere satagebas,tam per confessiones adversa?
partis quam per electorum et episcoporum recogni-
tiones et professiones et obedientiam eorumdem
quam etiam per exsecutiones Rom.pontificum, qua?
singula tam instrumentis quam testibus asserebas
rj esse probata. Interrogatus enim in jure G. Braca-
ren archiepiscopus proximus antecessor istius, si
credebat aliquem prredecessorum suorum hos epi-
scopatus aliquando possedisse respondit « Qui- :

dicto vicedomino Brixien. te illos duos episcopatus dam dicunt sic.quidam non, et ideo nescio quibus
possidereac possedisse,atque ad tuam ipsos Eccle- credam » et addidit postea « Nec inde certus
; :

siam pertinere petens nihilominus ut Bracaren.ar-

; sum, nec incertus. » Qua? verba in id eum vide-
chiepiscopus tibi deillatis injuriis satisfaceretetco- banturinducereut nullum praedecessorum suorum
hiberetur de csetero ne in praedictis episcopatibus crederet possedi^^e. Primus autem post liberatio-
te libere uti jurisdictione metropolitica impediret, nem Ulixbonen. 6piscopus G. nomine, nec non et
quosadEcclesiam tuam indubitatespectareperapo- Alvarus successor ipsius professionem fecerunt in
stolicas sedis privilegia, concilia quoque, divisiones etiam manualem Compostellan arcbiepi-
scriptis et

(56) Vide Mariana, lib. s Rer. Hispan , c. o. (57) 16, q. 3. Cap. Placv.it.
6oo INNOCENTII IU PP. REGESTORUM LiB. II. 656

scopo et ei sicut metropolitano suo reverentiam et \ Ecclesiae tua3 obediantet subjeclionem impendant.
obedientiam impenderunt.Tertius quoque, qui su- Adjecit etiam quod cum nobilis vir dux Portugalen
perest, dum adbuc esset electus, idem cum tota sua civitatem Elboren. cepisset, ne in paganismum
Ecclesia recognovit,yeniens ut confirmationem ele- ibidem
rediret, instantia ejus.... praedecessor suus
ctionis et mumis consecrationis reciperet ab arcbi- episcopum consecravit, sed tamen ab eo nullam
episcopo memorato.nisi de mediofere itineris per obedientiam vel reverentiam requisivit, imo ut
probibitionemregissuifuisset ad propriarevocatus; Ecclesiao CompostellanrD obediret mandavit;qui
sicut per multos testes asserebas esse probatum. nondum propter paupertatem, et quia nimium re-
Exsecutiones quoque Rom. pontiticum, videlicet motus ad luam accessit Ecclesiam. De aliis
est,

Alexandri, Lucii et Coelestini, qui possessionem vero episcopatibus, quos idem M. clericus tuus di-
quam te babere,licet cum perturbatione,credebas, cebat ad tuam Ecclesiam pertinere, dixit quod ad
declarare voluerunt, demonstrant quod te in ple- Ecclesiam suam spectant et sibi jure metropolitico
num jurisdictionis usum inducere curaverunt, fa- debent subesse, et super hoc privilegia Rom.pon-
cultatem tibi liberam tribuentes suspendendi, ex- tilieum multa produxit. Cumque ab eodem nuntio
communicandi etelectionem cassandi,pra'cipientes tuo idem pr_edecessor noster instantius requisisset
etiam sententias a te latas inviolabililer observari, „ si qua exinde privilegia Ecclesia tua baberet et ipse
- . • _
eorumdem i -..- .-...._ r>_. :.__•..•
continelur.Pro jurisdi
" „_. --„. -„:j-™„:
asseverasset _»_--.:__-_ _ _:
se id omnino nescire, statuit ut epi-
:
sicut in litteris

ctionis autem exsecutionelibere obtinenda inElbo- scopi quos Bracarensis non recognovit ad te perti-
ren.episcopatupunitusestBracaren.archiepiscopus nere, asserens ad Ecclesiam suam ipsos spectare,
in episcopatibus Galla_cioe tibi per sedem apostoli- ei et Ecclesioe suoe, quousque hoc judicio difiinire-
cam assignatis, sicut in litteris bona. memorire tur,obedientiam et reverentiam impendant,et ipse
Alexandri papae contineri di;ebas. Exlitteris etiam pra'dictos duos episcopos libere tibi et Ecclesiae tuas
Ulixbonen. episcopi, quas ostendebas bullatas, os- obedire permittat. Licet autem Bracaren. archiepi-
tendere nitebaris quodElboren. episcopus senten- scopus contra praedictas litteras allegaretquod illa

tiam a te latam ipsum incceperat observare. Braca- confessio sibi pnejudicare non poterat,cum in jure
ren.autemarcbiepiscopusrespondebatprofessiones facta non fuerit, eo quod pra.fatus M. non procu-
praedictas nonesse pertestes approbatas.quamdam rator aut responsalis,sed canonicus tantum etele-
ipsis testibus de ratione temporis impossibilitatem ricus in illis litteris appellatur, quia tamen saepe-
objiciens.asserens etiam quod perprofessiones hu- dictusBracaren. archiepiscopus illas litteras impe-
jusmodi clam ignorante Bracaren. archiepiscopo travit et eis pro se usus est in judicio magnumque
factas non potuit Ecclesia Bracaren.sua possessione
r , le illis
- commodum
_ acquisivit,
___ et tu quod
_ ,
per
^ - eum-
privari cum et quajdam earum facta. fuisse
; pro- *-*
dem M. canonicum et clericum tuum super hoc la-
bentur cum Ulixbonen. episcopus exsulabat pos- ;
clum fuit ratum habes et approbas, unde jam ille
sessionem suam multo plenius et efficacius sat- non potest objicere quod nullus pro parte tua ibi
agenscomprobare.cum omnesepiscopialiberatione fuerit procurator. Nam et quod per falsum procu-
civitatum illarum in illis duolms episcopalibusper ratorem agitur in judicio valet utique, si postea per
Bracaren.archiepiscopum fuerint consccrati.qui ei dominum approbatur,tum etiam praesumendum sit
tanquam suo metropolilano reverenfiam et obedien- pro facto Rom. pontificis. Unde conjicitur quod
tiam impenderunt, venientes ad concilia Bracaren. coram Alexandro papa, qui statutum illud emisit,
tanquampropriisu_lraganei,et querelas suascoram lis fuerit contestata : Nos, attendentes quod forma
eodem archiepiscopoproponentes, sicutper multos petilionis, quam tu in hoc judicio porrexisli, ea-
testes asserebat et tuoc partis qii-cdam etiam instru- dem estcumformaconstitutionisquam dictus prae-
menla sufficienter esse probal.:m. Lilteras autem decessor nostcr Alex. papa fecisse probalur, cum
bon_ememorioeCceleslini papa^ nroedecessorisnostri forma quoque aspectionis, quam Bracaren. archi-
super eodem negotio pro te conlra Bracaren. eccle- episcopus coram eodem Alex. fecisse dignoscitur,
siam impetralas in nullo sibi posse proejudicare di- super quo testes in hoc judicio producti fcerunt et
cebat, cum litependente fuerinl irapetratae,quando D attestationes etiam publicatae,nec nonelsuper ipsis
non licet etiam supplicare. Tu vero praeter pra- attestationibus disputatum,rationibus et allegatio-
missa fortiusallcgabas quod c:,m G. Bracaren. ar- nibus utriusquepartis diligenterauditis et cognitis,

chiepiscopus et M. canonicus et clericus luus olim attestationibus quoque ac instrumentis visis et in-
essent inpra.sentia bona. memoria. Alexandripapao tellectis, habilo fratrum nostrorum consilio de
pra.decessoris nostri pariter constiluti, eodem M. communideliberationedecernimusetsententialiter
clerico tuo firmiter proponente quod Bracaren. ar- <lilfinimusutBracaren. archiepiscopus vel Ecclesia
chiepiscopus pluresdc sun"raguneistuis,elpr;ecipue Bracaren. nullatenus te vel Ecclesiam Compostel-
Ulixbonen.etElboren.episcop ^occupaverat.diclus lan. impediat quominus in pracdictis duobus epi-
archiepiscopus e contra respondens asseruit quod scopatibus plene ac libere jurisdictionem metro-
praefatos episcopos nullatenus detincret nec ab eis politicam valeas exercere. Nulli ergo, etc, diffini-
obedientiam vel reverentiam aliquam exigeret, nec tionis, etc.
etiam quomodolibet impediret quominus tibi et Datum Laterani, yi Nonas Julii.
 ;

657 PONTTFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199.

CIV. A apostolicam terminandae,?ubtili nosoportet exami-

CANTUARIB.NSI ARCHTEPISCOPO. nationediscuterejustoquejudiciodiffmire;quia,si-
Adversus Simo^iiacos. cut ejus sententia non potest ab alio retractari, sic

(Laterani, vi Kal. Julii.) aliis formam Sane inter alias con-

tribuit judicandi.

(58) In tantum, peccatis exigentibus, cordaquo-
rumdam simoniaca pravitas depravavit, ut in exter-
minium canonicae sanctionisetelusionemquodam-
modo divini judicii, lucris turpibus inhiantes, ac
troversias quae inter Compostellan et Bracaren. Ec-
clesias vertebantur,super sententia quoquelata pro
Compostell. metropoli super episcopatu Zamoren.
non levis fuit qu.-estio ventilata pro qua te ac vene-
:

dicentes in corde suo, Non est Deus, Simoniam sub rab. fratre nostro Compostellano archiepisc. in no-
honesto nomine pallient, quasi mutato nomine stra praesentia constitutis, quod idem episcopatus
culpa transferatur et pcena. Yerum nec Deus, se- ad tuam Ecclesiam pertineret, sententiam super eo
cundum Apostolum, irridetur nec tales Simonis latam pro Compostellan. Ecclesia petendo penitus
sectatores, etsi temporalem in praesenti forsan infirraari, ostendere nitebaris. Olim enim a paga-

eludant, in futuro poenam effugient sempiternam,
cum nec honestas nominis criminis malitiam pal-
liabitnec vox poterit abolere reatura. Sane perve-
nitad audientiam nostram quod cum olim quidam
suffraganei tui pro chrismate contra canonicas
sanctiones certam accipere consueverint pecunioo
quantitatem, metuentes pa;nam canonicam et cor-
rectionemtuameluderecupientes.tempus faciendao
media quadra-
solutionis anticipant, recipientesin
gesima quod recipere consueverunt post Pascha
et, ut causam accipiendi dissimulent,nomen etiam
variarunt, denatios, quos prius chrisniales, se-
cundo paschales dicebant, consuetudinem mediac
quadragesimoe nuncupantes. Quidam vero nectem-
pus solutionis nec solvendorum nomen in aliquo va-
riarunt,veterem peromniaconsuetudinem imitan-
tes.Quia vero expressius exprimit venditionis spe-
ciemqui Prius percipit pretium quam rem conferat
pretiosam,quam qui tempus recipiendao mercedis
dissimulandodistulerit et dissimulaveritdifferendo
licet utrumque periculosum existat, cum
in talibus
gratis gratia conferenda sit, ne ipsam contingat et
rem etnomen gratias demereri, fraternitati tua; per
apostolica scripta mandamus et districte prrecipi-
mus quatenus, auctoritate nostra fretus et tua ta-
liter excessus corrigas supradictos, suffraganeos
tuos et eorum officiales, monitione praemissa, per
censuram ecclesiasticam.sublato appell.obstaculo,
a tara illicita exactione compescens, quod ad nos
de caetero super hoc querimonia deferri non possit,
nec aliorum culpa tibi ob tuae negligentiae meritum
imputetur ad pcenam. Eadem quoque auctoritate
suffultus pravam illam consuetudinem de tua pro-
vincia studeas abolere, per quam pro ecclesiarum D
investitura archidiaconi marcam argenti, minores
vero decani vaccam albam sibi dari postulant, vel
certam solvi pecuniae quantitatem.
Datum Laterani, vi Kal. Julii.
CV.
BRACAREN. ARCHIEPISCOPO.
Quod sententia lata pro archiepiscopo Compostellano
non priejiidicet Bracarensi.
nis capta Valentia civitate, Valentin. episcopis per
terrao principem impetravit ut ad sustentationem
r. suam ab Astoricen.episcopo Zamora, quae pars erat
Astoricensis dicecesis, cum quibusdam aliis locis et
terminis sibi daretur, ubi tanquam episcopus pon-
tiliealia ccepit officia exercere, obediendo archiepi-
scopo Toletano,cujus exstiterat sufTraganeus et a quo
fuerat consecratus. Videns autem hoc Astoricen.
episcopus, ad quera Zamoram cum locis praedictis
;
pertinere dicebas, ad Deusdedit presbyterum car-
dinalem, tunc apostolieao sedis legatum, accessit,
tam de archiepiscopo Toletano quam de.... tunc
episcopo Zamoren. proponens in ejus auditorio
quaestionem :percujussollicitudinemtaliterpropo-
nebas fuisse compositum interpartes, quod dictus
episcopus honoreZamoren. Ecclesiae, dura viveret,
uteretur, nisi de auctoritate apostolicoe sedis loco
mutato transiret ad sedem aliquam quae vacaret
'-'
quod si contingeret, Zamoren. Ecclesia et campus
tauri Astoricen Ecelesia; modis oranibus redderen-
tur ;alioquin, eo defuncto.idem penitus servarelur.
Cum autem in eodem loco multitudopopuli excre-
visset, dictus Toletanus et princeps terrae nepos
bonae memoriae Calixti papa; proedecesssoris nostii
qui tuncsedi apostolica; proeminebat, rogaverunt
eum ut soepedictum episcopum in Zamoren. praesu-
lemconfirmaret;quorumprecibusacquievit,dansei-
dem episcopoinmandatisutinterimnulli professio-
nemfaceretnecEcclesiamsibicommissampermitte'
ret alii subjugari donec instrueretur ab ipso quid
eumfacere oporteret.Audiensautem hoc archiepis-
copus Toletanus, adapostolicam sedemjuxtatuam
assertionemaccessit; ubi de obedientiasibi a Zamo-
ren. episcopo impendenda litteras,ut dicebas,apos-
tolicas impetravit :qui post obitum primi episcopi
etiam alium ibi episcopum consecravit. Propter
quod... tunc archiepiscopus Bracaren. ad felicis
Eugenium papam pradecessorern no-
recordationis
strum accedens.multisargumentiset rationibusas-
severavitZamoren. Ecclesiam ad Bracaren. metro-
polim pertinere. Uude ab eodem citatus fuit archi-
episcopus Toletanus in cujus pra;sentia utraque
:

(Laterani, iii >"on. Julii.)

partium conslituta,eorum auditisrationibus etple-
Cum simus in sede justitiao, disponente Domino, nius intellectis, de consilio fralrum praedictam Za-
constituti, quasstiones quae perferuntur ad sedem moren.Ecclesiamperpetuo subjectam esse decrevit
(58) Cap. In tantum, De Simonia.
659 INNOCENTII III PP.
Ecclesiae Bracarensi, sicutin authentico sententiae
continetur,niandaiisepiscopo,cleroelpopuloZamo-
ren. ut Bracaren. arehiepiscopo ejusque successo--
ribus tanquammelropolitano proprio debitam obe-
dientiam et reverentiam exhiberont. Cujusauctori-
eodem Eugenio,Adria-
tate sententiae a pin? record.
no Alesandro Romanis pontificibus confirmatae
et
quod.a Bracarensi archiepiscopo appreliensa fuerit
possessio corporalis, per deposiliones testium et
iescriptaqua?dam,ostenderesatagebas.Consequen-
ter vero Compostellanus archiepiscopus, qui a tem-
pore Calixti sempertacueral,ut dicebas,ad eumdem
Alexandrum accessit,et,veritate tacita,cum instan-
tia nimia commissionem, satis insolitam,impetra-
vit ut Zamoren. episcopum ad exhibitionem justi-
tiae de subjectione Zamoren. Ecelesia», quam sibi
vindicare volebat, pro debilo cogeret officii pasto
ralis.Quamvis enim Bracarensis archiepiscopus
tempore patris et praedecessoris sui Eugenii papae
per sententiam ejus contraToletan. obtinuerit sub-
jectionem Ecclesia? Zamorensis,quia tamen posses-
sionem non habuil et res inter alios acta aliis non
pra\judicat, in conscientia sua idem Alexander.papa
de consilio fratrum suorum, invenit quod Compos-
tellanusarchiepiscopusconvenirepossetepiscopum
Zamorensemetepiscopusdeberet eisecundum juris
ordinem respondere.UndeTirasonensi,AbuIensi,et
Porlugalen episcopis mandandoproscepitutepisco-
pum Zamoren. monere curarent etipsius auctori-
tate compellere, quod desubjectione suae Ecclesia?
Compostellano archiepiscopo sub eorum examine,
occasione et contradiclione cessantibus, non differ-
ret justitiajplenitudinem exhibere. Bracarensi quo-
que auctoritate apostolica nuntiarentut, si suae vo-
luntatis existeret, eumdem episcopum coram eis ab
ipsius Compostellani, si quo modo de jure posset,
studeret impetitione tueri.QuisiaZamoren.nonvo-
catus ad causam duceret appellandum, propter hoc
cognitionem et decisionem ipsius causae inter
Compostellanum et Zamoren. praatermitti vel dif-
ferri nolebat. Si vero Portugalensis exsequendis
pra?missis nollet velnequiret adesse, alii duo eani-
hilominus adimplerent. Has siquidem litterascom-
missorias de suggestione falsitatis, iniquitate for-
mae ac ina?qualitate mandati tu coram nobis ar-
guere satagebas.Suggesserat enim Compostellanus
archiepiscopus quod non habueras possessionem
Ecclesiae Zamorensis quod falsum fuisse peratte-
:
stationes ostendere nitebaris. Mandabatur etiam
delegatis judicibus ut si Bracarensis a Zamorensi
non vocatus ad causam duceret appellandum, deci-
sio causa? nullatenus tardaretur: quod iniquum ad-
modum prima facie videbatur ; cum quorum inter-
est audiri soleant appellantes. Et si Portugalensis,
qui erat suffraganeus Bracarensis, nollet causae vel
non posset adesse, alii duo procedere non difTer-
rent quod in suffraganea? Compostellanae Ecclesiae
: sorem primi episcopi similiter consecravit.Accidit
non mandabatur aliqualenus observandum,ut sci-
(59) Vide supra epist. 103.
REGESTORUM LIB. II. 660
A licet in ejus absentia reliqui duo possent aliquid
diffinire. Contra processum quoque delegatorum
judicum allegabas quod, rum tres judices locum
idoneum partibus communi'er assignassent,duo ex
ipsis, suffraganei scilicet Ecclesiae Compostellana?.
aliusque tanquammedius delegatus in absentiater-
qui erat suflraganeus Bracarensis, mutato loco
tii,
communi deliberationeproviso.alium fereinacces-
sibilem partibus assignarun!. Qui cum esset in Sa-
racenorum faucibus constitutus et per decem die-
tas distaretab Ecclesia Bracarensi, propter regum
discordias et alia multa impedimenta illuc ire non
potuit archiepiscopus Bracaren., petens per duos
de sociis suis cum litteris excusationis ad eosdem
judices destinatos ut loeomutato aliumassignarent
r> parlibus competentem.Quod cum facere noluissent
iidem nuntii sedem apostolicam appellarunt sicut ;
etiam idem archiepiscopus per suas litteras appel-
labat.Sed ipsi judices, appellatione contempta,in
causa nihilominus processerunt, Zamoren. Eccle-
siam per iniquilatem et colludium, ut dicebas,Con-
postellano archiepiscupp assignantes.Quorum sen-
tenliam asserebas multipliciter irritandam propter ;
manifestam suspicionem duorum judirum.qui sine
tertio pro locoidoneoinaccessibilem elegerunt,nec
receperunt excusationes et appellationem Ecclesiae
Bracarensis, tam arduum negotium in momento
temporisdecidentes,cum etiam in causisminimisdi-
lationesvariaepostulantibusnonnegentur(59).Unde
propter haec et similia, tam coram ipso vicedomino
prius propositam quam postmodum coram nobis,
*-" petebas praemissam sententiam infirmari,et conse-
quenler quidquid ex ea vel ob eam fuit postea sub-
secutum.Caeterum,pra?fatusCompostellanus archi-
episcopus pro Ecclesia sua factum aliter propone-
bat, Zamoram ab antiquo parlem episcopatus Sa-
lamanlini asserens exslilisse, cumque Salamantina
civitas post paganorum perseculionem restilula
fuisset cullui Christiano, dicecesis illa, sicut nunc
perlinet ad epiecopum Zamorensen,fuil Salamanti-
no episcopo totaliter restituta.Cujus subjectionem
mediantibus Hieronymo, Geraldo et Munione Sala-
mantini episcopis, Compostellana Ecclesia facta
metropolis noscitur habuisse. Quod,sicutipse dice-
bat,mulla documenta, fama publica,et recens me-
moriahominum protestantur.Processuvero tempo-
1)
risintantumexcrevit in loco eodem hominum mul-
titudo, quod per studium regis proprius fuit ibi
episcopus institutus et ad instantiam regiam per
Toletanum tunc legatum totius Hispaniae, conse-
cratus : quimandatum aCalixto paparecepit, sicut
est superius praelibatum, quod nulli professionem
faceret, donec super hoc sibi denuo scriberetur,
in quo tamen, tum pro debito consecrationis im-
pensae, tum propter legationis officium, Toletanus
ccepit sibi speciale aliquid usurpare, qui succes-
autem quod tempore illo, prout Compostellanus
661 PONTIFICATUS ANN'0 II, CHRISTI 1)99. 662

dicebat. in causa primatiae condemnatus Braca-
rensis archiepiscopo Toletano, compulsus fuit ab
Eugenio papa (60) debitam illi obedientiam reco-
gnoscere. Propter quod ei amicabiliter sociatus,
sperare ccepit quod episcopatum Zamoren. per
ipsum posset evincere, ad cujus metropolini non
spectabat. Unde inejusdenipapaeproesentiapropter
causam Zamoren. episcopatusdictis archiepiscopis
constitutis, nihilfuit contra Bracaren. a Toletano
A. quam volueratnecvolebat,ipsi juxta formam com-
missionis procedentes in causa, sicut Compostel-
lanus archiepiscopus proponebat, inspectis ratio-
nibus partium etplenius mtellectis, quod Ecclesia
Zamoren. de caetero Compostellanae tanquam suao
metropoli essetsubjectasententialiterdecreverunt.
Cum autem ab Urbano Lucii successore lataa sen-
tentiae confirmatio peteretur, propter contradictio-
nem Bracaren. archiepiscopi non potuit obtineri ;

responsum quod ipsius propositum impediret , non quod super ipso episcopatu possessionem vel
sicut ex tenore sentenliao declaratur. In his autem proprietatem ejuspetendo Compostellanam Eccle-
omnibus defuerat Zamoren. qui de mandato apo- siam conveniret, sed super sola sententia confir-
stolicre sedis secundum assertionem Compostellani manda, vel infirmando in ea, si quid existeret in-
archiepiscopi pro libero se gerebat. Unde in ipsius firmandum, litterasad Brixien. vicedominumquem
pra?judieium,sieutnequeadversusCompostellanam pro hac causa et aliis, quoe inter Compostellanam
Ecclesiam indefensam tunc femporis etabsentem. et Bracaren. Ecclesias vertebantur, destinaverat in
nulla sententia vel rescriptum impetrari poterat Hispaniam, impetravit. Ipse vero inter alia super
cuin effectu. Ex qua tamen sententia non fuitpos- possessione Zamoren. episcopatus et lata sententia
sessio acquisita. Cumque postea Bracarensis resi- super ipso duabus vicibus multos tesles produclos
liret abobedientia Toletani, et ipse suspensus fuit ab archiepiscopo Bracaren. recepit, qui de pro-
et ab ejus obedientia oranes suffraganei absoluti. prietate dixit neminem eorum scire aliquid, ut
Unde per lactum vel mandatum ipsius possessio credebat; verum si quis inde aliquid diceret juri
ad sacramenta spectabant, se-
spiritualis et quae suo renuntiare nolebat, quamvis Compostellanus
cundura assertionem Compostellani archiepiscopi, archiepiscopus lestes praefatos, non super posses-
non potuit obtineri. Sed, cum successor ipsius sione Zamoren. episcopatus, sed super sententia
contraZamoren episcopumexsecutionemsententiae tantum diceret admittendos, super qua sola com-
saepius postularet, responsum accepit quod nisi missio a parte altera impetrata et in receptione
prius acquiesceret sententi;e de primatia, hoc nul-suorum testium de Zamoren. episcopatus posses-
latenus impetraret. Unde usque ad tempora bonos sione non fueratin formajuramenti expressumali-
memoriae Alexandri papae remansit negotium in quid,ut dicebat. Etquoniam dictusdelegatus usque
suspenso. In cujus praesentia praesens Compostel- adsententiam diffinitivam procedens, gesta omnia
lanus praesentem Zamoren.compelli petiit, ut di- C sub sigillo suo ad sedem apostolicam destinavit,
cebat, sibi de subjectione Zamoren. Ecclesiae re- praetaxatam sententiam tanquam canonice latam
spondere. Verum, quia idem Alexander sententiae confirmari a nobis Compostellanus archiepiscopus
latae ab Eugeniopapapnesenlialiterinterfueratnec requirebat, non obstante quod contra commissio-
contra factum ipsius venire volebat, rationibus ta- nem de falsi suggestionc vel aliis fuerat intenta-
men inductus, defratrum consilio plena tandem de- tum, cum nec ante sententiam objectum fuerit nec,

liberatione statuit,proutidemCompostellanusdice- siveritas illa fuisset expressa, commissionem nul-

bat,ut quia res inter alios acta aliis non praejudicat, latenus impedisset : nec Bracaren. intererat apel-
non obstante priori sententia Zamorensis tene- lare, cum sibi per ea non fieret praejudicium quaa
retur de subjectione sua Compostellano archiepis- inter alios agebantur nec ullimam clausu-
; sicut
copo respondere. Si ergo sub certa forma, quae lam litterarum, quae a forma communi et solita,
superius est expressa, fuit commissio impetrata. non sensu, sed verbis tantummodo discrepabat.
Curaque per litteras ipsius Alexandri non fuisset in Nos ergo rationibus et allegationibus, attestatio-
causa processum, successor ejus Lucius commis- nibus quoqueac instrumentis utriusquepartis dili-
sionem inuovavit eamdem cujus tenore judices
; genter auditis et intellectis, visis et cognitis, post
denuntiaveruntviva voce archiepiscopo Bracarensi, fj longam disrussioneiu et examinationem perfectam
et duo ex ipsis, Tirasonensis scilicet et Salaman- de communi fratrum nostrorum consilio decer-
tinus, dieni etlocum eidem perlitterasintimarunt, nendo pronuntiamns, et pronuntiando decernimus
tertio rescribente duobus quod non poterat inter- sentententiam illam in nullo prorsus obsistere tibi
esse,quemadmodum Compostellanus archiepisco- vel Ecclesiae Bracarensi. Nulli ergo, etc. diffini-
pus referebat. Convenientibus autem tam duobus tionis, etc.
praedictisjudicibusquampartibus ad diemet locum Datum Laterani, m Nonas Julii

neque Bracarensis comparuit neque ejus aliquis

responsalis. Et cum Zamorensis judicibus respon-
disset quod ipsum ad defensionem sui vocare nun-

(60) Eugenii III de ea re litteras edidit Uidacus Fonseca episcopus Tirason. in t. II De priinatia
Toletana.
663 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR II. 664

CVl. A CVIII.
HARTINO BRACAREN. AnCHIEPISCOrO. ERMILIND.E ABBATISS.E MONASTERII S. MARI.E AQUI-
Concordiam inter ipsum et Compostellamem archi- LEGIENSIS EJUSQUE SORORIBUS , TAM PR.ESENTIBUS
episcopum initam eonftrmat. QUAH FUTURIS RECULAREM VITAM PROFESSI5 IN PER-
(Laterani, n Non. Julii.) PETUUM.
Sccpe contingit ex contentionibus litigantium, De conftrmatione privilcgiontm.
quod tantum se partes laboribus aggrvant et
in (Laterani, vm ld. Julii.)

expensis, ut non solum quae vincitur, sed qua?
vincit, tandem pceniteat litigasse. Nos ergo, qui
sollicitudine pastorali singulorum tenemur grava-
minibus praecavere, ne prsB multitudine ac magni-
tudine qua?stionum quae inter te
fratrem nostrum Compostellanum arehiepiseopum
vertebantur, importabile vobis gravamen incum-
beret, super quaestione de usu crucis
ventilata vos ad concordiam duximus invitandos
qui nostris acquiescentes consiliis, in hunc mo-
dum concordiler convenistis, ut uterque per pro-
vinciam alterius universam, crucem ante se faciat
sine contradictione deferri. Volentesigitur ut haec
Prudentibus virginibus, etc, usque ad verhum
vocabulis. Locum ipsum in quo prnefatum mona-
sterium situm est cum omnibus pertinentiis suis.
Praeterea specialiter proventus decimarum de in-
ac venerabilem sula, tamolei quam aliarum rerum omnium,quas
illustris memoriaj Engelbertus comes de Goriza a
Tergestin. ecclesiain feudum habuit et in manibus
aliquandiu bonae recordationis Clrici patriarchae tunc aposto-
;
g liciB sedis legati resignavit, sicut eas recolendae
memonae... quondam Tergestinus episcopus mo-
nasterio vestro rationabiliter contulit et praedictus
Aquilegiensis patriarcha confirmavit et vos sine
controversia possidetis Nos denuo ad instar feli-
:

forma concordiae nostro mediante studio procu- cis recordationis praedecessorum nostrorum Alex-
rata inter vos et successores vestros inviolabiliter Romanorumpon-
andri, Lucii, Urbani et Ccelestini
observelur, eam auctoritate sedis apostolieae con- tiflcum, secundum compositionem quae facta est
firmamus, statuentes ut nulli omnino hominum, propter controversiam qua? inter bonaerecordatio-
etc. nis Aldigerum Justinopolitanum episcopumet ves-
Datum Laterani, n Nonas Julii. tram Ecclesiam super praefatis decimis postea ver-
In eumdcm modum Pctro Compostcllano archic- tebatur, sicut ex utriusque partis consensu in
piscopo. praesentia felicis memoriae Gotefridi Aquilegien.
CVII. patriarchtc terminatum esse ejusque scripto con-
PR.EPOSITO S. SEVERINI, DECANO, ET L. CANONICO firmatum fuisse dignoscitur, vobis et per vos mo-
MAJORIS ECCLESI.E IN EUPHURDIA. nasterio vestro in perpetuum auctoritate apostolica
Sectiones beneficiorum et successiones vetantur. confirmamus. Decernimus ergo, et. Salva sedis
(Laterani, v Non. Julii.) apostolicae auctoritate, et dicecesani episcopi ca-

Transmissam nobis dilecti filii H. magistri scho- nonica justitia. Si qua igitur, etc.

larumWirseburgen. recepimus quaestionem, quod Datum l.aterani per manum Rainaldi Acherun-
canonici sancti Joannis contraTuronensis slatuta tini archiepiscopi, cancellarii vicem agentis, viii

concilii stipendia quatuor clericorum personis sex- Julii, indictione n, lncarnationis Dominieae anno
decim assignarunt ea condilione adjecta, ut qua-
;
1199, pontificatus vero domini Innocentii papai III

tuor tandiu essent stipendio uno contenti, donec anno secundo.

tot morerentur quod quilibet possetiutegrum be- CIX.
neficium obtinere, quod dilecti filii nostri P. tituli ABBATI ET CONVENTUI S. CRUCIS DE WALTIIAN.

Sanctao Caecilioe et Joannes tituli Sancti Stephani De confirmatione privilegioniM.

in Ccelio monte presbyteri cardinales, tunc in (Laterani, Non. Junii.)
partibus illis legationis oificium exercentes, sicut Justis petentium, etc, usque ad verbum assensu,
decuit, irritarunt. Iidem quoque canonici praoben- institutiones ecclesiarum de Nesingesetde Netle-
dam unam Vu- et A. clericis sub eo tenore dede- suville factas vobis et concessas per archidiaconum
runt, ut alter succederet proximo morienti. Cum *J C um sedes episcopalis vacaret, substituto episcopo
itaque successorium edictum a sanetuario Domini concessionem ipsius postmodum approbante, quae
sit exclusum, nec illa sint in clericis sustinenda utique ecclesioe in fundis vestris constructae sunt
quae ipsas quoque lcges reprobant soeculares,discre- et in quibus patronatum antea habebatis,sicut eae-
lioni vestrae per apostolica scripta praecipiendo dem institutiones vobis juste concessae sunt etvos
mandamus quatenus praefatis donationibus et con- ipsis hactenus rationalibiliter ac pacifice usi estis,
cessionibus, tanquam juri contrariis, penitus irri- salvo tamen jure canonico dioecesani episcopi, si-
tatis, praefatos canonicos ad faciendam ordinatio- cut hucusque solitus est habere, ad exemplar bo-
nem canonicam et de personis idoneis monitione na? memoriae C. papae praedecessoris nostri aucto-
praemissa per censuram ecclesiasticam, appella- ritate apostolica confirmamus et praosentis scripti
tione postposita, compellatis. Quod s; omnes, etc. pagina communimus. Nulli ergo.
duo, etc, Datum Laterani, Nonis Julii.
Datum Laterani, v Nonas Julii.
663 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 666

CX. A relatione monstrarunt, et hoc ipsum praemissae litte-

ABBATI ET FRATBIBUS ECCLESI.E SANXT.E CRUCIS DE raocontinebant,quod, defuncto bonae memoriae epi-
WALTHAN. scopo Placentino, clerici ejusdem civitatis conve-
De eadem re. nientes in unum,etde substituendo pastore longum
(Laterani, vi Id. Julii.) tractatum habentes, tandem, faciente illo qui divisa
Licet ex injunetae nobis administrationis officio congregat et congregata conservat, in te vota sua
universas Ecclesias oculo debeamus benigniori unanimiter contulerint, suppliciter postulantes ut
respicere et earum tranquillitati et paci studio in- electionem de te canonice factam ratam habentes,
tendere pietatis, circa provisionem lamen illarum eam curaremus auctoi itate apostolica confirmare
qua) ad jus beati Petri nullo mediante pertinent, eo Nos ergo,volentes deformaelectionisfiericertiores,
majorem diligentiambabere nos convenit.quo spe- sicut moris est approbati, de processu ipsius per
cialius ad nostrum regimen pertinere noscuntur. venerabileni fratremnostruml.Albanen.episcopum
Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis et dilectum filiuml. tt. Sanctae Priscae presbyterum
postulationibus clementer annuimus et felicis re- et C.SanctaeMariae in Aquiro diaconum cardinales
cordationis Clementis papae praedecessoris nostri inquirifecimus diligeuter; ettam per examinatio-
vestigiis inhoerentes, Ecclesiam vestram, in qua p. nem nuntiorum ipsorum, quam ex decreti tenore
divino mancipati estis obsequio, quoe beati Petri nobis exhibiti, cognovimus evidenter electionem
juris existit, sub ipsius etnostraprotectione susci- canonicam exstitisse. Verum, quoniam in hujus-
pimus et praesentis scripti pagina communinius. In modi duo tanquam potissima requiruntur, quod
primis siquidem statuentes ut ordo cauonicus, qui scilicet electio sit et idonea sit electi persona,
secundum Deum et beati Augustini regulam in quorum primum eligentium factum, secundum
eademEcclesianoscilurinstitutus,perpetuisibidem autem electi meritum respicit etob hoc duplex sit
temporibus inviolabiliter observetur. Statuimus examinalio uccessaria, electionis videlicet et ele-
autem ut quascunque possessiones, quweunque cti licet per examinationem prffimissam de forma
;

bona, eadem Ecclesia in praesentiarum juste et ca- electionis canonicae redditi fuerimus certiores,
nonice possidet aut in futurum justis modis, prae- tuam tamen personam, velut absentem,examinare
stante Domino, poterit adipisci, voLis et Ecclesiao nequivimus. Caeterum, quia quorumdam fratrum
vestras firma et illibata permaneant. Statuentes nostrorum assertio, qui te plenius cognoverunt,
insuperut quicunque in ejus Ecclesia; fuerit abba- super vita pariter et scientia laudabile tibi testi-
tem postquam munus benedictionis rece-
electus, monium perhibebant el hoc ipsuni praesumi pole-
perit, se non alienaturum bona ipsius Ecclesite rat evidenter ex eo quod iu ordine Cistercien. et
juramento promittat sicut tu, fili abbas, fecisse ^ ad prioratus officium et ad abbatiae regimen as-
; 1

dignosceris, cum a bonae menioriae Lucio papa sumptus fuisti et in utroque laudabiliter conver-
praedecessore nostro benedictionis gratiam recepis- satus, nos tam tua; personae quam Ecclesiae Pla-
ti.Sane cumpossessionum vestrarumEcclesiae.qua-
centinoe ampliorem volentes gratiam exhibere, de
rum vobis praesentatio competit, decedente pastore consilio fratrum nostrorum electionem ipsam, sicut
vacaverint, vos presbyteros, qui in eis ministrent, canonice facta est, approbantes, eam duximus
dioecesano episcopo proesentetis, qui ei in spiritua- aucloritate apostolica confirmandam confidentes ;

litms, vobis autem in temporalibus debeant respon-

iu Domino et in potentia virtutis ejus quod eum
dere. Interdicimus insuper et auctoritate apostolica honoris augmento virtutum tibi dabitur divinitus
probibemus ne aliquis in Ecclesia vestra indebitas incrementum, quibus potenter adjutus, feliciter
exactiones vel gravamina, contra statuta Rom. majora procures, qui minoribus bactenus laudabi-
pontificum et praecipue Lateran. concilii, exercere
liter insudasti. Et quoniam ad episcopale onus pa-
praesumat. Cum vero generale interdictum terra?
riter et honorem non duxisti absque nostra licentia
tuerit, liceat vobis clausis januis, excommunicatis
transeundum, ne gregi dominico diu desit cura
et interdictis exclusis, non pulsatis campanis,
pastoris, discretioni tuae per apostolica scripta
suppressavoce, divina officia celebrare. Nulli ergo, D praecipiendo maudamus quateuus ad regimen Eccle-
elc, protectionis, confirmationis, comtitulionis et
siae Placentinae,tanq.uam sponsae tibi divinitus prae-
proliibitionis, etc.
paratae, securus accedens, auctoritate
apostolica
Datum Laterani, vi Idus Julii.
praemunitus, circa utilitatem cleri et populi tibi
CXI. commissi sollicitudinem vigilantem impendas et
CRISI. PLACE.NTINO ELECTO. operam efficacem, ut sub regimine tuo plus per
Electioncm ipsius confirmat. Deum quam per hominem, sicut creditur, procu-
(Laterani, v Id. Julii.) rato, praefata Ecclesia,quam praedecessoris tui ob-
Accedentes ad praesentiam nostram dilecti filii itus ad vesperam contristavit, de promotione tua
Hugo vicedominus Majoris Ecclesiae, magister Alb. laetitia matutina recepta, spiritualibus et tempo-
Sancti Antonini canonicus et Al. prior Sancti Sa- ralibus proficiat institutis.
vini Placentin. cum litteris dilectorum filiorum Datum Laterani, v Idus Julii.
archidiaconi, cleri et populi Placentini, sua nobis
667 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 668

CXII. A. let administrationem cellarii vindicare, quasi pos-

(Datum, ut supra.) sessionem ejus per seram, quiaelausum erat cella-
Scriptum est super hoe in eumdem fere modum rium, apprehendit. Propter quod postmodum qui-
clero etpopulo l'lacentin.,usque adverbum institutis. dam vestrumetipse cum eisad nostram audientiam
Quocirca universitati vestrae per apostolica scripta appellarunt, appellatione ab utraque parte denuo
prajcipiendo mandanius quaten;;s eidem electo, postmodum innovata. Caeterum, cum utraque par-
tanquam palri et pastori animarum vestrarum, tium inpatriarchaefuissetprasentiaconstitula, licet
debitam obedientiam et reverentiam impendentes, patriarcha?,quaerentisicontravosaliquid vellet pro-
tam circa spiritualia quam etiam temporalia sibi ponere.quod nihil proponeret respondisset, sed pa-
pareatis bumiliter et devote,recipientes firmiter et ralus esset potius respondere quia esse se in admi-
tenenles ipsius salutaria monita et pracepta, ut nistrationis possessione credebat,nuntius vesterab
subsidio vestra: devolionis adjutus, divina praece- impetitione ipsiusvospostulavit absolvi ;etvospost-
dente gratia sequente.ad honorem Dei.salutem
et modum prsposito regresso Aquilegiam,vetuistis ne
suam, utilitatem vestram et profectum EcclesiaB vos aliquatenus aggravaret et superhoc ad ejusdem
Placentinae, injunctum sibi oflicium valeat felici- patriarcha? audientiam appellastis. Qui patriarcha
terconsummare. o cum praepositum velletinducere ne administrationi
Datum, ut supra. se aliquatenus immisceret, ipse ad nostram audien-
CXIII. tiam vocem appellationis emisit,unde dictam admi-
A.LD1GERI0 DECANO ET CANONICIS AQUILEGIEN. nistrationem sifi dari, sicut antecessores sui eam
habuerant, postulabat. Verum ad hoc fuit ex parte
Deciditur controversia decani et capituli Aquilegiensis
contra suum pr&positum. vestra responsum quod 01. quondam Aquilegien.

(Laterani, vn Id. Julii )

Ecclesia? patriarcha,volensnecessitati canonicorum
Poponem et ipsius Ecclesios consulere honestati, auctoritate
Orta nuper inter vos et dilectum filium
felicis recordationis Alexandri papae pra?decessoris
pra?positnm Aquilegien. super administratione
possessionum Aquilegien. Ecclesia? ad canoni- nostri etlegationis qua fungebatur.et sua, in eadem
cos pertinentium contentione non parva, cum pro-
Ecclesia communem vitam instituit et proventus

pter hoc utroque partium ad nostram prasentiam

Ecclesiarum et pcediorum, quae prius ad praeposi-
accessisset,nosvobisetipsi praeposito dileclum fi- turam spectaverant.necnon etobedientiarumredigi
statuit in usus communes; pra?posito omni prorsus
lium nostrum S. tt. Sanctae Praxedis presb. cardi-
jurisdictione, potestate ac utilitate in eisdem bonis
nalem concessimus auditorem coram quo fuit ex
;

praepositi parte propositum quod,vacante praeposi-

sublata cui tamen vassallos, ministeriales et ipso-
;

Aquilegien., vos eum absentem in ^ rum beneficia reservavit, sicut in ipsius privilegio
tura Ecclesioe
pra?positum pure ac simpliciter elegistis et electio- continetur. Hanc autem ipsius patriarchae institu-

neni venerab.fratri nostro Aquilegiensi patriarehae tionem etpossessionem prwdictorum bona? memo-
secundumconsuetudinempraesentantes.postulaba- riae Lucius papa pra?decessor noster auctoritate vo-

tis eam secundum tenorem cujusdam transcripli,

bis apostolica confirmavit. Postmodum vero cum G.
quod sumptum esse dicebatis ex privilegio 01 bonae secundum formam privilegii memor.iti electus fuis-

memoria? Aquilegien.Ecclesiae patriarchoe,auctori- set in praeposilum et etiam confirmatus, quosdam

tate metropolitica confirmari. Cumqueipse.delibe-
ratione pra?missa, requisisset a vobis utrum jusle in
pra?posilum fuisset electus, vobis respondentibus
electionemfuisse de ipso canonice celebratam, se
purereciperequodsibijuste offerebatur, adjecit, te-
canonicorum precibus, quosdam vero terroribus
adeo circumvenit, magistro scholarum a consan-
guineis ejusdem G. praepositi jurare coacto quod se
ipsi super administratione non opponeret obtinen-
da, quod administrationem ipsi, salva institutione

norisejusdemprivilegiietpra-cedentiscanouicorum pra?dicta et confirmatione ipsius,personalitercom-

autem postmodum ut vo- miserunt, sic tamenquod in administratione non

status ignarus. Requisitus
bisjuramentocaveretnevosultraidquod in privile- praedecessorum suorum sequeretur exempla, sed
D prseflxam sibi acapitulo formam polius observaret,
gio prsodicti patriarchae continebatur aliquatenus
quod idempranpositus se fideliter impleturum fide
molestaret.quod id Simoniacum esset asseruit, re-
data in manu patriarchae firmavit.Eo vero viam uni-
nuntiationi vobis faciendse renuntians et se negans
versa? carnis ingresso, ad petitionem patriarcha? ip-
super hoc cautionem vobis aliquam praestiturum.
Deinde.patriarchapraedictuselectionemipsiussim- sius dictum P. secundum formam institutionis praa-

pliciter confirmavit et proacepit ei locum secundum dicta? in pra?positum elegistis eteleclione cum insti-

pra>decessoruni suorum consuetudinem assigiiari. tutionis transcripto patriarchae postmodum prae-

Accepto vero postmodum a ministerialibus suis sentata et in pracsentia ipsius P. lecta, et exposita

quod ad eum de jure praepositurae administratio in Teutonicoidiomate diligenter. idem P.requisitus

pertineret,ad villas Ecclesiae Aquilegien accessitet a patriaicha si secundum formam ejusdem rescripti

officiales eum in pra?positum humiliter receperunt, electionem recipere vellet, secessit in partem et in-

juramentum ei super fideli villicatione praestantes. stitutionis tenore perlecto, per venerab. fratrem

CumquepostmodumregressusAquilegiam, sibi vel- nostrum episcopum Concordiem. respondit quod

669 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 670
cum esset patrimonio dives etecclesiasticis benefl- a institutione subjungitur : Prseposito omni jurisdi-
ciis abundaret, de pr.-vposituraipsa nomen volebat ctionc potestate et utilitate sublata,
dictus L. cum
solummodo honorem, adjiciens per se ipsum
et praedecessor noster illud in confirmationis suao lit-
quod prwposituram recipere volebat secundum in- teris non apponat.Cum enim ipsein confirmatione
stitionis pradictao tenorem et secundum hoc ab ; sua quaedam minuat, ut de duplici portione in ve-
eodem patriarcha de praepositura fuit postmodum stitu conferenda decano et magistro scholarum,
investitus.Deinde vero,licet institutionisauctoritate quaedam addat, ut de his quao pro vestitu canonicis
praedictaoadministrationem et possessionem proe- conferenda fuerint, per manum unius vel plurium
dictorum omnium haberetis, ea tamen ad majorem qui ad hoc ordinati fuerint, conferendis, quoedam
cautelam de patriarehoe, qui nunc residet,manibus corrigat, ut super vestimentis praesentibus et ab-
suscepistis: qui etiaminstitulionemcoinmunis vitao sentibus pariterimpendendis, ubi addidit, siexra-
ante litem motam suo privilegio roboravit.Veniens tionabili causa defuarint, si quid in eadem institu-
vero praepositus Aquilegiam, postulavit a vobis ut tione reperiatur de quo mentio
ejusdem Lucii in
beneficium ei aliquod conferretis. Et, cum ad re- confirmatione non fiat, id intelligitur
reprobatum.
spondendum certum terminum statuissetis eidem, Autenimcapitulumilludeicumaliisexpressumfue-
possessiones vestras invadere voluit et officiales rat,autdolosesuppressum.Siexpressumfuit,etillud
vestros contra formamjuramenti vobispraestiti ju- B idem praedecessor noster noluit confirmare,intolli-
rare eoegit. Propter quod praevisor vester ad sedem gitur reprobasse. Quod si suppressum fuerat, con-
apostolicam appcllavit; eodem provisorepossessio- firmatioeademprobabiturfuissesurrepta. Quodve-
nes retinente, ut prius, et administrationis offi- risimiliusvidetur.cuminipsaconfirmationedejure
cium exercente.Verum praepositus ad cellarium ve- praepositinihilpenitusexprimatur. Praetereain ea-
strum cum armalis aecedens, ipsum frustra nixus deminstitutioneadminislrationonaufertur,praepo-
estoccupare ac, cum terum ecclesiam intrasset ar-
; i
sito,sedjurisdictio,utilitasetpotestas.Quodsanein-
matus, ex parte vestra fuit ad nostram audientiam telligendumest, utcanonicorum utilitati proficiat et
appellatum. Tandem vero idem praepositus,ad me- jurapraepositinonoffendat;sicvidelicetutnonlice-
moratum patriarcham accedens, et appellationi et at praeposito contra tenorem institutionis ejusdem
invasioniquamfeceratinmanibusrenuntiavitipsius extracommunerefectoriumministrarefratribusali-
Cum autem idem patriarcha ex delegatione dilecti menta, vel praepositurao proventus, sicut prius,
filii nostri S. tt. Sanctoe Praxedis presb. card. tunc suis usibus applicare. Unde vos, verba illa contra
apostolicae sedis legati partes ad suam proesentiam praepositum minus sufficere cognoscentes, institu-
convocasset et dixisset eidem proposito ut propo- tionem praedictam vobis fecistis per patriarcbam,
neret si quid adversus vos qusestionis haberet, eo G qui nunc residet, innovari et opponi in capitulo
respondenlequod nihilcontra vosproponere vellet, memorato : Prxposito omni jurisdictioni potestate,
sed paratus essetpotiusproponentibus respondere, utilitate et dispositione sublata ; et quasi conscii
vos ab impetilione ipsius postulastis absolvi et, ne quod administrationis vobis officium praosumpse-
possessiones vestras invaderet, ad sedem apostoli- ratis indebite usurpare, institutioni patriarchaj
cam appellastis. Quod autem haec sibi obesse non praadicti, ubi
habebatur ut omnia bona quao de
possent pars praepositi nixa est multiplici ratione prsepositura, de Ecclesiis videlicet et praodiis et
monstrare,asserens institutionem illam Ol.patriar- obedientiis proveniront.redigerentur in usus com-
chae in ipsiusnon debere praejudicium retorqueri, munes utilitati vestrao omnimodis profutura, dis-
cum obtenta fuerit contra jus commune.consuetu- positioni fecistis apponi. Fuit etiain ex eadem parte
dinem Ecclesiao Aquilegiensis et institutionem pa- adjectum quod praepositus ipse quidquid ei fuisset
triarchae Poponis etinpra3positurae laasionem enor- electionis suaa tempore sub quacunque forma pro-
mem facta fuerit praopositura vacante. Contra jus positum quod sibi juste offerebatur, se recipere
commune : quia ex jure communi procedit ut pr;o- simpliciteretpurerespondit. Nec adjecit secundum
positus bona Ecclesiae, cujus est praepositus, ad- formam institutionis prxdictx : imo cum postmo-
ministret, Contra consuetudinem Aquilegien, Ec- D dum quaereretur ab eo ut caveret ne quid sibi ultra
clesiae quoniam per centum annos et ultrapraapo-
: formam institutionis praedictae aliquatenus vindi-
situs administrationem bonorum ejus habuerat, a caret, quod noncaveret asseruit, quia id Simonia-
tempore videlicet patriarchao Poponis usque ad cam saperetpravitatem. Nec nocuit quod in prima
tempus Olrici. In enormem laosionem proeposituroo responsionesuanoncontradixitexpressecumsciret
ipsius quia per ipsam jus proeposituroe usque adeo
:
jussunm ubique durare nec adhuc plene nosset
fuerat decurtatum, ut non nisi nomen et onus reli- tenorem institutionis ejusdem, utpote qui in Aqui-
ctum praeposito videatur.Proolerea.si etiam institu- legien. Ecclesia nunquam fuerat conversatus. Ex
tio memorata teneret, juri prrepositi non obesset, responsione quoque facta per Concordien episco-
cum per ipsam non fuerit praoposilo administratio pum, qui responderat eum ex puepositura non
expresse sublata et post eam praedecessor ipsius quaerere nisi nomen solummodo et honorem, nul-
usque ad haec tempora administrationem habuisse lumjuri suoasseruitpraojudicium generari, cum in
probetur.Nec nocet nec nocere potest quod in eadem hocnomendignitatisintellexeritetadministrationis
6:i INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 672

honorem. Adjecil eliam vos esse quodammodo de A quod approbatisceteris reprobatur cum non mi- ;

Simonia confessus, cum ipsum in praepositurn se- nor in reprobatione quam in approbatione sit so-
candum formam institutionispraedicta;, ut servaret lemnitas requirenda. Nec fuerat Simoniacum, si
videlicet quod continebatur in ea, vos elegisse di- cum secundum formam saepe dictae institutionis in
\istis; cum lmjusmodi conditio Simoniacam sapiat praepositum elegistis, cum determinatio illa nou
pravitatem. CaMerum pars vestrarationes inductas conditionem denotet, sed modi vel status sit po-
taliter suis rationibus repellebat,asserens quod prae- tius expressiva. Nos igitur his et aliis diligenter

dicta inslitutio et tenuerat et tenebat, cum
tem communem el Ecclesia; respiceret honestatem
et memoratus 01. patriarcha in ea et auctoritate
Iegationis et metropolitiea usus fuerit potestate et
de totius Aquilegien. capituli eadem fuerit insti-
tuta consensu.Nec oberat quod consummata fuerat
praepositura vacante, cum vivente adhuc priore
utilita- auditis per cardinalem eumdem quae fuerant hinc
inde proposita et diligentius intellectis,de fratrum
nostrorum consilio ab impelitione prajposili me-
morati sententialilerEcclesiamet capitulum Aqui-
legien.absolvimus, eidem praeposito super hoc
perpetuum silentium imponentes. Decernimus er-
go, etc, diffinitionis, etc.

praeposito sa^pius fuerit de ipsa tractatum et suc- Datum Laterani, vn Idus Julii.
cessor ipsius tanquam canonicus faciendae, jam CXIV.
B
facUB vero factus ipse praeposilus suum expresse CANTtJARIENSI ARCHIEPISCOPO.
assensum cum et ante electionem et
praestitisset ;
Vt Ecclesiis parochialibus juste decimx persolvantur.
confirmationem ipsius per annum et plus, et post (Laterani, 11 Non. Julii )

per septem menses et amplius, in plena etpacifica
possessione juxtaipsiusinstitutionisformam libere
fuissetis,donec eidem administralionem non tan-
quam canonico personaliter commisistis, sicut per
testes fuerat legitime comprobatum. Per illa etiam
Pervenit ad audientiam nostram quod multi in
dieecesi tua decimas suas integras vel duas partes
ipsarum non illis Ecclesiis, in quarum parocbiis
habitant, vel ubi praedia habent, et a quibus ec-
clesiastica percipiunt sacramenta, persolvunt, sed

verba, scilicet omni jurbsdictione, potestate, et itti- eas aliis pro sua distribuunt voluntate. Cum igitur
Wate suhlata, omnem administrationem sublatam inconveniens esse videatur et a ratione dissimile,
pi\-epositodicebatis ; cum injurisdiclione statuendi ut Ecclesia?, quae spiritualia seminant, metere non
auctoritas, in potestate ministrandi facultas , et in debeant a suis parochianis temporalia et habere,
utilitate convertendi, sicut prius, in suos usus fraternitati tua' aucloritate praesentium indulgemus

praepositurae proventus ei fuerit licentia denegala. ut liceat tibi super hoc, non obst. contradictione

Sic enim in talibus potestas accipitur, secundum velappellationecujuslibetseu consueludinesbacte-

canonicas sanctiunes, ut cum quod omnes ^ nus observata, quod canonicum fuerit ordinare et
dicitur
res Ecclesiae in episcopi poteslate consistant et ad facere quod st.atueris per censuram eccle. firmiter
ejus dispositionem pertineant ; sic etiam, et secun- observari. Nulli ergo, etc, confirmationis, etc.

dum constitutiones legales, bona pupilli dicuntur Datum Laterani, 11 Nonas Julii.

esse in potestate tutoris. Cumque consuetudo sit cxv.

oplimalegum inlerpres, qualis illorum verborum EIDEM.
fuerit intellectus, ex eo quod continuesubsecutum Vt onera et pensioncs Eeclesiis impositse resciiulantur.
est declaratur. Statirn enim capilulum, ut dictum (Laterani, vi Kal. Julii.)
est, sine contradictione ccepit administrare ante Qui derogationem sanctorum canonumatlen-
in

electioneniG.subslituli pra-posili perannum etplus tantur, tanto polius infringi volumus et carere ro-
etpost electionem et contirmationem ipsius per se- bore firmitalis, quantoauctoritas uuiversalis Eccle-
pt^m menses et amplius administrans ; imo ex siae, cui, licet immeriti, praesidemus, ad id nos

tunc administrare nunquam cessavit, cum G. prae- provocat et inducit. Significasti nobis siquidem
positus non ratione praepositurce sed ex commis- quod plures sunt in Cantuarien. dicecesi, qui con-
sione capituli ministrarit, sicut per testes suffl- tra juris canonici sanctionem novas pensiones Ec-

cienter fuerat comprobatum, et is utiquepossideat D clesiisquibusdamimposueruntetveteres temeritate

cujus nomine possidetur. Adjecislis etiam quod, praesumpserunt culpabili augmeutare. Cum igitur
elsi praedicta instilutio non teneret, idem tamen id in contemptumecclesiastica; institutionisredun-
praepositus sibi nihilominus praejudiciuni irroga- det, fraternitati luae auctoritate praesentium indul-

rat ; cum secuudum formam institutionis ejusdem gemus ut liceat tibi pensiones de novo impositas in
electionem, sicut per testes probatum fuerat, re- irritum revocare et in statum priorem appellatio-
nomen et honorem ex
cepisset, et nihil aliud nisi ne remota reducere augmentatas, Nulli ergo, etc.

praepositurae officio postularet. Nec oberat quod in Datum Laterani, vi Kal. Julii.

confirmatione dicti Lucii praedecessoris nostri de CXVI.

jurisdictione, potestate et utilitate sublata prae- SIMONI ARCHIDIACONO WELLENSI.
posito nihil expressum exstiterat ; cum non sem- De confirmatione privilegiorum.
per quod simpliciter est suppressum, intelligi de- (Datum, ut supra.)
beat reprobatum, imo fortius id exprimi soleat Justispetentium desideriis, ete.,usque ad verbum
 .

673 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI HOO. 674

suseipimus. Specialiter autem
archidiaconatum A jure duduni observata consuetudine obtinetis
et
Wcllen. cum ecclesia de Juvis et ecclesia de Su- injusta? vexationis dispendium subeatis. Ut itaque
brent. ad ipsum archidiaconum pertinentibus, si- religio quas in Ecclesia vestra laudabili noscitur in-
cut ea juste possidetis, etc. Nulli ergo, etc. choataprincipio,bonis secundum Deum progressi-
Datuni, ut supra. busamplietur et vos a matre vestra Ecclesia Ro-
cxvn. mana jura vestra sentiatis illibata servari, ad
EPISCOPO TUDENSI, DECANO ZA5I0RENSI ET PRIORI exemplarbonaememoriaeCoelestinipapaspraedeces-
SANCTI ISIDORI LEGIOXEN. soris nostri praesentibus litteris vobis duximus in-
CommUtUur Uth cognitto caitsse episcopi Auricn. ct
dulgendum ne in Eeclesiis ad repraesentationem et
[abbalis atque monasterii Celtse Novx. ordinationem vestram spectantibus aliqui clerici
(Laterani, v Id. Julii.) nisi a vobis praesentati fuerint,
ordinentur, vel ad
(61)Controversiamquae intervenerabilemfratrem earuin regimen praeter assensum vestrum et conni-
nostrum episcopum Aurien ex una parte. et abba- ventiam admittantur. Si vero contra hrec ausu te-
tem et conventum Cellae Novsb ex altera vertebatur, merario aliqui venire prassumpserint, et jura vobis
super libertate ac subjectione ipsius monasterii, et debita sibi usurpare tentaverint, factum et prae-
sententiis excommunicationis et suspensionis in sumptionem eorum viribus carere decernimus, et
abbatem prolatis et in monasterium interdicti, ve- per vos auctoritate apostolica, qui taliter intrusi
nerabili fratri nostro Lucen. episcopo et dilectis fuerint, concedimus amoveri nisi forte, quod ab-
;

flliis abbati de Melon. et P. Joannis arcliidiacono sit !

praesentationem et ordinationem eorum con-
Astoricen. commisisse recolimus tine debito termi- stiterit vos malitiose differre. Nulli ergo, etc, in-
nandam. Qui, cum de causae meritis constitis-
eis dulgentiao nostrae, etc.
set, ad diftinitivam sententiam processerunt, adju- Datum I.aterani, iii Nonas Julii.
dicantessubjectionemmonasterii Ecclesiae Aurien-
CXIX.
si,abbatem vero etmonasterium ab episcopi senten-
EISDEJI.
tiisabsolventes;quemadmodumexipsorumauthen" De procurationibus immodicis reprimendis.
ticonobis exbibito demonstratur; quam idem episco-
(Datum, ut supra.)
puspetebatauctoritate sedis apostolicae conlirmari.
(62) Ad notitiam apostolatus nostri pervenisse
Verum ex parte dictorum abbatis et monachorum noveritis quodarchidiaconi et oflicialeseorumcon-
fuit propositum ex adverso,ipsam sententiam nul- tra statuta Lateran. concilii ad Ecclesias vestras
lius esse momenti,tanquampostappellationem pro-
majore quam debeant numero evectionisaccedunt
latam etasuspeclisjudicibus et super articulo dc et aliis eas gravaminibus indebite opprimentes
ita
quo lis non luit eonlestata. Contraeamdem nuorae U giaves ;„ nm
„,.,„„ ln ,„;, »
fiirni;™;t,,» suis
piocurationiDus \
existunt, quod non-
•
.

alia quaedam coram vobis expressius designanda nuiiquam longi temporis victum brevis hora con-
nihilominus eorumdem nuntius apponebat. Quia
sumat.Eapropter.ne de caetero talia prasfati archi-
vero nobis non constitit de praemissis, causam
diaconj velofficialeseorumattentarepra3sumant,ad
ipsam discretioni vestrae de assensu partium duxi- exemplarbon£ememoriaeCcelest. pajiaepraadecesso-
mus committendam; perapostolica scripta praeci- ris nostri auctoritate praesentium districtius
inhibe-
piendo mandantcs quatenus de praefata sententia mus. Etsi ab hujusmodi gravaminibus non duxe-
cognoscentes, si eam inveneritis rationabiliter rint abstinendum, liceat vobis receptiones,
exa-
fuisse prolatam, confirmantes ipsam faciatis au- ctiones et procurationes indebitas denegare.
Quod
ctoritate nostra remoto appellationis obstaculo lir- propter hoc
si interdicti vel excommunicationis
miter observari. Alioquin, ex integro de causa co- sententiam in clericos velEcclesias vestras temere
gnoscenles,juxta formam prioris commissionis, jaculari praesumpserint, indulgemus vobis ut eam
quod canonicum fuerit statuatis, appellatione re- non teneamini.utpote latamcontrasedisapostolicai
mota, cogentes parles per censuram ecclesiasti- statuta, servare. Nulli ergo, etc. inhibitionis et
cam, etc. Nullis litteris obstantibus praeter assen- indulgentiee nostree, etc.
sum partium, etc. Quod si omnes, etc. duo, etc. D Datum, ut supra.
Dat. Lat., v Idus Julii,
cxx.
CXVIII.
EISDEM .
ABBATI ET CONVENTUI DE WALTHAN.
De confirmatione privilcgiorum
De prxsenlalione clericorum.
(Laterani, Nou. Julii.)
(Laterani, ui Non. Julii.)
Incumbit nobis ex debito pastoralis officii, etc.
Cum vos et Ecclesia vestra, in qua estis de nova; usque ad verbum annuimus et praafatum monaste-
plantationis origine et assumptione religionis Dei
rium, quod specialiter beati Petri juris existit in
obsequiomancipati,degratiasedis apostolicw tan- quodivinomancipatiestisobsequio, sub beati Petri
quam speciales filii, specialibus merueritis privile-
etnostraprotectione suscipimus et prasentis scripti
giis honorari, providere volumus ne in bis quea de
paginacommunimus.Libertatesprajtereaet immu-
(61) Vide lib. i, epist. 60.
(62) Vide supra lib. i, epist. 140 et infra lib. 10, epist. 88.

Patrol. CCXIV
22
67;;
INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 676

nitates antiquas et rationabilesconsuetudinesmo- A nem Marthae teneris saltem ex obedientiae virlute

nasterio vestro per privilegia Romanorum pontifi- descendere, ut in Lia Rachelis sterilitatem tua prae-
cum et scripta regum etprincipum praevia ratione dicatione fecundes, dum quod in solitudinis et

concessas et hactenus observalas ratas habemus et clauslri silenlio didicisli.juxtamandntum evangeli-

eas perpetuis temporibus illibalas pennanere san- cum prrcdicaveris super tecta,et talenta tibi credita

cimus. Decernimus ergo, etc. protectionis et con- erogaveris ad usuras. Nos autem, qui, licet imme-
cessionis, etc. riti, vices ejus tenemus in terris qui discipulis suis

Datum Laterani, Nonis Julii. offlcium praedientionis injunxit : Ite, inquiens, in

CXXI. orbem universum, prsedicate Evangelium omni crea-

titrv, plene de tuaconscientia et religione conlisi,
E SDEM
I .

plenffi tibi legationis officium per Ebredunensem,

De codem argumento.
(Laterani, vi Id. Julii.
Aquensem,ArelatensemetNarbonensem provincias
et devotionis vestrsenos movet duximus committendum corrigendi et statuendi
;
Fervor religionis
et inducit ut preetercommunedebitum tam in monasleriis quam aliis Ecclesiis quae corre-
propensius
ctionevel institutionecognoveris indigere,audiendi
petitiones vestras.quae rationi conveniunt, debea-
monasterii vestri, etdecidendi vel etiam committendi causas et absol-
mus libentes admittere et utilitati
g
nostram spe- vendi eos qui, ob violentam manuum injectionem
quod ad jurisdictionem beatiPetri et
inclericos.vinculo suntexcommunicationisastricti,
cialiter pertinet, pastorali sollicitudine providere.
si ex injectione enormis laesio vel homici-
tali vel
Eapropter, etc. usque ad verbwn assensu, auctori-
dium non subsecutum ;confutandi hoereticos
fuerit
tate vobis apostolica indulgemus quod si episcopi
et cogendi eos redire ad catholicoe fidei unitatem et
in quorum diceoesi ecclesias parochiales habetis in
plenoe legationis officium super his et aliis exse-
fata concesserint, et Ecclesias vestras interim va-
quendi et percellendi pcena canonica contumaces,
care contigerit, capellani in ipsis instituendi, ne
indulgentes tibi auetoritate apostolica liberam fa-
ordinationes Ecclesiarum inutiliter di(Terantur,ad
cullatem. Nulli ergo, etc. concessionis, etc.
praesentationem vestram ab eo qui,sede vacante,vi-
Datum Laterani, iv Idus Julii.
ces episcopi debet de jure supplere, sine contradi-
ctione qualibet admittantur.qui vobis de tempora- CXXIH.
libus, episcopis vel eorum de spirituali-
officialibus ARELATEN. ARCCHIEPISCOPO ET SUFFRAGANEIS EJUS.
bus debeant respondere. Adjicimus etiam quod, Lr / Rdinerium sedis apost. legatum reverenler et

providentia capituli
benigne traetent.
sicut rationabili consilio et
(Laterani, Non. Julii.)
vestri ecclesiam de Windesores ad cellarium et ec-
^G Is, cujus omnes viae misericordia sunt et veritas,
clesiam de Alricheseia et ecclesiam de Herford et
1

testanle Psalmista cujus omnia verba doctrinam

ecclesiam deNesingesadvestimenta fratrumvestro
;

invenienda, ecclesias vero de Epinges et de

sapiunt salutarem,cujus opus exemplum nobis vitoo
rum
sanctioris ostendit, licet solo verbo virtutis suae
Wdeford et de Neclesuvelle et de Luchenton ad
possit etpoterit universa, utpote qui dixit et facta
usus sacristioo vestroede assensu dicecesani episcopi
vobis vestrisque successoribus in sunt,mandavit et creata sunt, operarios tamen in
assignastis, ita
lios usus. Et ne in po- vineam suam et messem induxitet, proetersacrum
perpetuum permaneant ad
duodenarium discipulorum numerum quibus pote-
sterum hrec assignatio vestra possit vel debeat in
statem ligandi conlulit et solvendi, alios septua-
aliquo mutilari, ipsam auctoritate apostolica con-
ginta duos elegit, et binos illos ad prnedicandum
firmamus et proes.,etc. Decernimus ergo, etc. con-
direxit, indultaeis calcandi super scorpiones etre-
cessioniset confirmationis, etc.
gulos potestate,nobis relinquens exemplum ut ve-
Datum Laterani, vi Idus Julii.
stigiaejus,quantum fragilitas humana permittit, in
CXXII.
debitee humilitntis devotione sequamur. Hoc sane
FRATRI RAINERIO, APOSTOLICE SEDIS LEGATO.
apostolica sedes.quae cunctariim Ecclesiarum a Do-
Creat ipsum legatum apostolicx sedis in nonnullis
provinciis Gallicanis. Q mino in beato Petro magisterium obtinuit et prima-
iLaterani, iv Id. Julii.) tum, assidua meditalione revolvens, multos in
parfem creditoe sollicitudinis evocavit, ut in di-
(63) Licet solitne solitudinis locum affectes, fu-
versis mundi partibus per eorum proesentiam
gans vel fugiens potius tumultus soecularium pole-
statum.utRachelisfovearis amplexu et in lege di- ipsius absentia suppleretur et defectum unius

vinajugiter mediteris, sedens secus pedes Domini mullorum relcvaret afiectus, quorum sollicitudo

cum tamen in lege mandatorum ipsius diligens et sollicita diligentia expeditius in singu-
cum Maria,
provinciis et eradicaret noxia et profutura plan-
legerisquod obedientia praeferenda sit victimis, et lis

proximum diligere debeas ut te ipsum, nec poles taret.Nos etiam, qui,licet immeriti, vicem Chrisli
necdebes sic vivere soli tibi utvel recedas ab obe- tenenius in terris, nostram insufficientiam atten-
dientia proesidentis vel proximorum salutem negli- dentes,quoi iini mentem diversaa diversarum Eccle-
gere videaris, sed a contemplationeMariae ad actio- siarum jugiter necessitates urgent, quoium corpus

(63) De fratre Rainerio vide lib. i, epist, 92, 93, 125, 249, 395, 449.
 677 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 678

assidui conquerentium clamores affligunt, praeter A pore donationis exstitit,memorato praeposito resti-
eos quibus pars est sollicitudinis nostrae commissa tuere non tardetis famulos quoque a suis praede-
;

cum necessitas exigit, vel requirit utilitas, in di- cessoribus infeudatos quo minus dictus praepositus
versas provincias legatos a nostro latere destinamus, instituere possit etetiam infeudare,prout ad ipsuni
quibus tanto amplius credatur a subditis, quanto de jure pertinet, impedire minime praasumatis.
specialius eisapostolicae sedis auctoritasdelegatur. Alioquin.dilectofilioG.Tergestino electipraecipien-
Dilectum itaque fTiurn nostrum fratrem Rainerium do mandamus ut ipse vos ad ea quae praemisimus,
virum vitffl probatw ac conversationis honestae,Deo prout justum fuerit, per censuram ecclesiasticam
et hominibus obtentu suje religionisacceptum.cu- appellatione remota compellat. Nullis litteris, etc.
jusscientiamet industriam in similibusjam sumus Datum Laterani, iv Idus Julii.
experti,commisso eiplenao legationisofficioad par- cxxv.
tes vestres duximus destinandum, ut evellat quae POPON. CANONICO FBISAGEN.
evellenda cognoverit etplantet quae plantatorisco- Vt prxbendx sux fructus percipiat.
gnoverit officio indigere, specialiter autem etprae- (Laterani, u Id. Julii.)
cipue ad confutandam haereticam pravitatem assur- Cum de consuetudine Frisagen. ecclesiae fructus
gatet scorpionum illorum aculeos omnipotentis Dei praebendae tuae proponaris hactenus,sicut etalii ca-
eirtute reprimatet conculcet, qui virus draconis in n nonici faciunt, libere percepisse, nolentesut super
aureo calice Babylonis propinant, habentes.secun- hisjuri tuo processu temporis praejudicium gene-
dum Apostolum, speciem pietatis. virtutem autem retur, ut eos de caetero, sicut fecisti hactenus, per-
ejus penitus abnegantes quoruni principium reli-
;
cipere valeas et hahere, non obstante si quid in ab-
gionem palliat, medium non docet sed seducit in- sentia tua factum est in praejudicium tuum contra
doctos, finis perpetuum interitum comminatur:qui prioremconsuetudinem Ecclesiaememoratae,aucto-
etiam secundum evaagelicam verilatem ad no- vc- ritate tibi praesentium indulgemus. Nulli ergo, etc.
niunt in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt Datum Latenmi, n Idus Julii.
lupirapaces. Monemus igitur fraternitatem vestram CXXVI.
et exhortamur in Domino, ac per apostolica vobis ABBATI ET CONVENTUI DB WALTHAN.
mandamus quatenus
scripta districte pra^cipiendo (Laterani, xvi Kal. Julii.)
eumdem legatumsicutpersonamnostram recipien- Cum a nobis petitur, etc.usque ad verbum assen-
tes humiliter etdevote,quaeipse intervos statuenda su, jus quod habetis in ecclesia de Scerninges, si-
duserit seuetiamcorrigendarecipiatisliumiliter. et cut illud juste ct canonice possidetis, auctoritate
inviolabiliter observetis ; praesertim autem contra vobis apostolica confirmamus et praesentis scripti
haereticos taliter ipsi curetis adesse, ut persollici- ^ patrocinio communimu s. Nulli ergo, etc.
tudinem vestram et diligentiam ejus, vobis coope- Datum Laterani, xvi Kal. Julii.
rantibus, de partibus vestris gens exstirpetur ini- CXXVII.
qua, et confutata haereticorum perfidia, doctrina BISDEX.
praevaleat salutaris.etfalsis dogmatibus reprobatis» (Datum, ut supra)
vivat et invalescat apud vos veritas in aeternum. Ju^lis petentium, etc. usque ad verbum assensum
Datum Laterani, NonisJulii. Ecclesiam de Lamburn. quam ex concessione dio3-
ln ewndem modvm Narbon. archiepiscopo ct suf- cesani episcopi obtinetis, sicut illam juste acpaci-
fraganeis ejus, Aquen. archiepiscopo et suffragancis authentico scripto dicecesani
fice possidetis et in
ejus Ebredunen. archiepiscopo et suffraganeis ejus. episcopi confecto exinde plenius continetur vobis
CXXIV. et per vos monasterio vestro auctoritate apostolica
DECANO ET CAPITULO AQUILEGIENSI. confirmamus et praesentis scripti patrocinio com-
Ut prsepositum suum spoliatum restituant. munimus. Nulli ergo, etc.
(Laterani, iv Idus Julii ) Datum, ut supra.
Constitutus in praesentia nostra dilectusfiliusP. cxxvm.
suanobis conquestione
Ecclesiae vestrae pra^positus I) (Laterani, xvn Kal. Julii.)
monstravit quod vos ipsum villa de Dranis, quoj est Cum a nobis petitur, etc. usque ad verbum as-
interbeneficia vassallorum, ad ipsum ratione prae- sensu, ecclesiam de Vurengle vobis a venerab.
positurae de jure spectante, sicut in privilegiis ve- fratre nostro Lincolnien. episcopo concessam, si-
stris perspeximus contineri, praetermisso juris or- cut eam juste et canonice possidetis, etc. Nulli
dinecontrajustitiamspoliastis,eamvenerabilifratri ergo, etc.
nostro patriarcbae vestro motu propriae voluntatis, Datum Laterani, xvu Kal. Julii.
in dicti praepositi praejudicium, assignantes. Cum CXXIX.
itaque non sit alicui consulendum cum alterius de- (Laterani, xvi Kal. Julii.)
trini'iito,universitati vestrae per apostolica scripta Justis petentium, etc. usque ad vcrbum assensu
mandamus etdistricte praeeipimusquatenus praefa- ecclesiam Sancti Andreae de fieiste,ecclesiam Om-
tam villam cum omnibus pertinentiis suis et fructi- niumsanctorumde Geistetorp, jus quod habetisin
bus inde perc-ptis etomni integiitate in qua tem- ecclesia Sancti Petri de 'Wdennorton, sicut ea juste
 u

INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. II. 080

ac pacifice possidetis, et in authentico scripto dioe- A CXXXII.

cesani episcopi confecto exinde plenius continetur ARDATI ET CONVENTDI DE WALTHAN.
vobis et per vos monasterio vestroauctoritale apo- lEcclesia confirmatur monaslerio.
stolica confirmamus, etc. Nulli ergo, eto. (Laterani, Non Julii.)

Datum Laterani, xvi Kalendas Julii. Justis petentimn, etc. usque ad verbum assensu,

cxxx. ecclesiam de Badbufgeham, quam ex concessione

dicecesani episcopi obtinelis, sicut illam justc ac
ARCHlEPISCOrO CANTUABJENSI, DE CERESIA ET DE CIRE-
pacifice possidetis et in authentico scripto ejusdem
STBU ADDATIISUS.
episcopi confecto exinde plenius conlinetur, vobis
Ut abbatem S. Crucis legitimas constilutioni per pa-
et per vos monasterio vestro auctoritate aposloli-
pam approbata.' obedire cogant.
. etc. N II i ergo, etc.
(Lalerani, Non Julii.)
Dalum Laterani, Nonis Julii.
Ad audientiam apostolalus nostri noveritis per- C.XXXIIT.
venisse quod cum olim lam a dilecto filio abbate PETRO COMPOSTELLANO ARCHIEPISC.OPO.
Sanctse Crucis de Walthan quam capitulo suo com- Ut inler Ecclesiam Compostcllanam ct Bracarensem
rauni consiliofueritordinalumpecuniameorum in- inita transaclio observetur.

tegre in uno marsupio eongregari et servari per (Datum Laterani.)

duos vel tres canonicos ad boc per eosdem abbatem (64) Licet unura sit corpus Ecclesiae, in quo
et capitulum voluntate unanimi deputatos, qui in Christus est caput, et universi fideles sunt memln.i,
praesentiaipsius abbatis et dilectorum filiorum prio- ille tamen qui a Christo petra dictus est Petrus,

ris et subpriorisnecnonel trium aliorum de senio- etiam a Christo capite vocatus est caput, ipso te-
ribus per eurademabbatem etcapitulum electorUm stante, qui ait Tu vocaberis Ccphas (Joan. i, 42).
:

singulis tribus mensibus de praedicta pecuia redde- Quod secundum unam interpretationem exponitur
rentrationem,constitutioneipsapostraodumasede caput quia, sicut plenitudo sensuum abundat in
:

apostolica confirmata, saspedictus abbas, capitul 1

capite, ad ca:leravero membrapars aliqua plenitu-

sui non requisito assensu, et custodes eligit et com- dinis derivatur, ita cffiteri vocati sunt in partem
putalionem solus recipit propria voluntate. Unde autem Petrus assumptus esl in
sollicitudinis, solus

nos eidem abbati per scripta nostra mandavimus ut plenitudinem polestatis ad quem, velul ad caput :

constitutionem ipsam studeat, sicut sine pravitate majores Ecclesia? caus;e nontam constitutione ca-
facta est, inviolabililer observare, ne utilitatem Ec- nonica quam inslitutione divina merito referuntur:
clesia? videatur in aliquo impedire. Quocirca di- inter quas illa non minima reputatur quas inter

scretioni vestrre per apostolica scripta mandamus C Compostellanam et Bracaren. Ecclesias super qua
quatenus si saspediclus abbas juxtamandatam no- tuor episcopatibus, videlicet Colirabriensi, Lame-
strum conslitutionem proedictam observare negle- censi, Visensi et Egitaniensi, ex delegalione sedis

xerit, vos eura ad observationem ejusdem auctori- apostolicas longo fuit tempore sub diversis judici-
tate prajsentium per censuram eeclesiasticam,sicut bus ventilata: quam nosauctore Domino, te frater

justum fuerit, appellatione reraola, cogatis. Quod archiepiscope Compostellanensis, et venerabili fra-
si omnes, etc. tu, frater archiepiscope, etc. tre nostro M. Bracarensi archiepiscopo pro diffini-

Datum Lalerani, Nonis Julii. tione hujus causce pra?sentibus, exacta diligentia
curavimus terrainare. Petebas siquidem a dicto
CXXXI.
Bracaren.archiepiscopoquatuorpra?fatosepiscopa-
CANTUAHIENSI ARCHIEPISCOPO ET EPISCOPO ROl-FENSI. tus, asserens eos ad Compostellanam Ecclesiam
(Laterani, xvi Kal. Julii.) jure metropolilico pertiiiere.Tuam autem intentio-

Sicut dilecti filii abbas et conventus de Walthan nemfundare multipliciter nitebaris, per privilegia

nobis significare curarunt, quidam, quos vobis pro- per concilia, per historias, per divisiones, per fa-
priis nominibus designabunt, libertatem eis et mo
mam et per sententiam. Volens enim aposlolica
nasterio eorum ab apostolica sed oncessam pra3- £) sedes Composlelianani Ecclesiam pro reverentia
sumptuosatemeritate infringunt, ipsisalias damna beati Jacobi apostoli, cujus venerandum corpus in

gravia et injurias inogando. Ideoque fralernitati ea conditum requiescit, speciali privilegio decorare
vestraa per apostolica scripta mandamus qualenus dignitatem Emeritensis metropolis, quaj peccalis

eorumdera molestatores injustos, ut ab ipsorura exigentibus a longis relro temporibus usque nunc
gravamine et indebila infestatione quiescant, per- barbarica tenetur feritate captiva, eidera Ecclesioe
mittentes eos pacifice frui libertate sibi ab apos- cum integritatc Lusitanke provinciae liberali con-
tolica sede concessa, per censuram ecclesiasticam cessione donavit, sicut privilegia felicis mem. Ca-
appellatione postposita compellatis. Nullis litteris, lixti papas prffidecessoris nostri liquido prolestanlur
etc. Quod si ambo, etc. alter, etc. tres de suffraganeisepiscopatibus exprimensnomi-
Datum Laterani, xvi Kal. Julii. natim, videlicet Colimbriensem,Salamantinensem

(04) Vide infra epist. 149.

 ;

681 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 682

etAbulensem, qui soli tunc in confessione Chris-
lianinominis permanehant caeteros autem gene-
; carensem sententiam promulgavit,sicut per multos
rali donatione concludens. Hos autem episcopatus,
de quibus quaestio vertebatur,adEmeritensem per-
tinuisse metropolim per Emeritense nitebaris con-
ciliurn demonstrare in quo duodecim episcopi,
: pliciterinfirmare,proponens quod privilegia dona-
qui conveneranl, se omnes esse de I.nsitania pro-
vincia profllentur,dicentes in primo capitulo: Con-
oenientibus nobis omnibus Lnsitaniz provineise epi-
scopis, etc, qui omnes
post universastatutaeoncilii,
cumsuometropolitano subscribunt,tamex nomine
sedium quam ctiam ex nomine personarum inler
qus Colimbriensis, Egitaniensis Lamecensis ex- et
presse subscribunt. In octavo quoque capitulo ejus-
dem concilii continetur, quod, supplicante sanctae
memoriae Orontio episcopo, rex Recessundus in-
ductusestut reduoeret alque reslauraret episcopos
hujus provinciao Lusitaniae ad suao provinciae no-
men atque concilium; etsicdemum secundumca-
nonicasregulas decreto synodico, judicii formula et
suaa clementiae confirmatione ad nomen provin-
cioj suamque metropolim sunt reducli.
bisinduhitanter exprimi c.sserebas quod hi quatuor
episcopatus, qui usque tunc fuerant sub
provinciae Gallaeciac, per sententiam sunt reducti
synodicam quorum unus videlicet ex reductis ex-
;
primitur fuisse Selva Egitaniensis episcopus, qui
est unus de quatuor, quos omnes eadem quaestio
apprehendit. Et ad majoremexpressionem, in sub-
scriplionibus, post metropolitanum, Selva primus
cum tali adjectione subscribit.Eyo Selva Egitanien
episcopuspertinens admetropolim Emeriten., una cum
archiepiscopo mco Proficio subscribo. Et quisque se-
quentium dicitila sirniliter s«6scn'6o,intelligens lo-
tum cum verbo, id est,pertinens ad Emeritensem me-
tropolim. Isidorus autem in Chronicis de Gothis,
tulo de Suevis, testatur quod Remismundus ad Lu-
A cognoscens, pro Conipostellanaecclesiacontra Bra-
testes tu ipse nixus es comprobare. Verum ex ad-
verso dictus Bracarensis archiepiscopus rationes
hujusmodi frivolas asseverans, nixus est eas multi-
tionis per suppressionem veritatis et falsitatis ex-
pre sionem aCalixto papafuere subrepta. Suppres-
sumest enim verum in illis de duobus prascedenti-
bus privilegiis, quae felicis recordationis Paschalis
papa superredintegratione ipsorum episcopatuum
; concesserat in perpetuumEcclesiae Bracarensi. De
possessione quoque quam eo tempore in praefatis
episcopatibus Ecclesia Bracarensis habebat : quo-
rum alterum per privilegia,reliquum vero per testes
etinstrumentasufflcienterostendere satagebat.Ex-
B
pressum autem erat iu illis falsum in eo quod
Colimbriensis episcopatus dicebatur ad Emeritam
pertinere, cum idem Bracarensis multis rationibus
astruere niteretur tam Colimbriensem quam tres
alios episcopatus ad metropolim respicereBracaren-
Quibus ver- sem. In tantum enim Paschali papa;, qui privilegia
super redintegratione praedictorum episcopatuum
nomine Ecclesioe Bracarensi concessit, constitisse videtur
hos episcopatus ad eamdem Bracarensem Ecclesiam
pertinere, quod ipse inlitteris quas direxit Gunsal-
vo Celimbriensi episcopo, manifeste testatur quod
constat Colimbriensem Ecclesiam in Bracarensis
provinciae catalogo contineri. Unde, quia Toletanus
archiepiscopus admandatumipsiusColimbriensem
episcopum non restituerat Ecclesiae Bracarensi,
Li privavit ipsumlegationisofficio, ut Bracarensisar
chiepiscopus liberius in provincia sua justiliam ex-
erceret. Emeritense vero concilium (65) non esse au-
Ihenlicum multipliciter asserebat ; tum quia non
ti- invenitur in aliquo authentico libro inter alia con-
ciliacontineri tum quia nec construetionem nec
;

sitaniam transiit, Colimbriam pace deceptam diri- sensum, nec latinitatem in plerisque locis conli-
pit, Ulixbona quoque ab eo occupatur. Per quod vi- nere probatur tum etiam quia contra canonicas
:

detur ostendi quod tam Colimbria quam Ulixibona
consistit in Lusitania. Plinius quoque nanat in li-
bro secundo naturalis Historiae, circa finem, quod
Durius e maximis Hispaniae tluminibus juxta Nu-
mantiam lapsus, deiu Lusitanos a Galkeeis dister-
minat. Per quod aperte monstraturquod
tuor episcopatuspraedicti sint ultra Darium, nonin
Gallaecia, sed in Lusitania suntprovinciacoustituti.
Divisiones etiam multasprobuxisti de locis,utasse-
ris, non suspectis assumptas et exhibitas sub tes-
timoniis et sigillis authenticis : quae
hos quatuor episcopatus inter Emeritensis Eccle-
siae suffraganeos, et eosdem ipsi metropoli eviden-
ter assignant. Per testes etiam ab adversa parte
productos ostendere voluisti quod publica fama
testatur hos episcopatus ad Emeritam
FelicisquoquemenioriaeCoelestinus papapraedeces-
sornoster, cum in minori ordine constitutus lega-
tionis officio in Hispania fungeretur, de
sanctiones et apostolicae sedis primatum aliquid vi-
detur in eo esse statutum contra episcopum qui
non venerit ad concilium, ut videlicet a metropo-
lilano debeat in cella retrudi. Per undecimum quo-
que Toletanum concilium. quod constat autbenti-
cum qua- cum, nitebatur illud Emeritense concilium impro-
bare ratione temporis quod in utroque reperitur
D expressum, cum simul utrumque stare non possit,
objiciens contra illud nonnullas alias rationes.
Historias autem inductas sane ac veraciter intel-
communerant lectas nihil ad propositum valere dicebat, sicut el
per quasdam alias historias ostendere nitebatur
cum et judex ecclesiasticus ad gentiles praesertim
historias non debeat se convertere, quando per
constitutiones canonicas vel scripta Romanorum
spectavisse. pontificumaut sacras auctoritates doctorum,eccle-
siasticum potest negotium terminare. Divisiones
etiam quas pro se pars tuainduxit, invalidas asse-
haocausa rebat ; tum quia longe plures et evidentiores divi-

(6J) Concil. Emerit. c. 7.

683 INNOCENTII III PP. REf.ESTORUM LIB. II. 684

siones pro sua sunt parte productae ; tum etiam A frequenter in jure quod omnes episcopi, qui primo
quod in eodem quaterno quem contra saepedictum Bracarensi concilio alTuerunt, indubitanter perti-
Braearensem archiepiscopum produxisti, Lucense nent admetropolim Bracarensem. Sed perquoddam
toncilium est inventum in quo episcopatuum Gal-
: capitulum secundi concilii Bracarensis aperte pro-
laesiae fuit facta divisio, per quam episcopatus, de- batur quod hi quatuor interfuerunt primo concilio
quibus agitur, ad Gallaeciam provinciam pertinere Bracarensi, cum ad secundum concilium Braca-
monstrantur. Famam vero dicebat contra se nulla- rense convenisse dicantur episcopi tain ex Lucensi
tenus esse probatam sed nec sententiam praefati
; synodoquam etiam Bracarensi, et intereos qui ex
legati alicujusfuissemomenti, cum in scriptis non Bracarensi synodo convenissedicuntur isti qualuor
inveniatur fuisse redacta, qnamvis super tanto di- nominantur.PorrosecundumBracarenseconcilium
catur negotio fuisseprolata. Unde nec nomensen- non praecessit Bracarensis synodus, nisi prima.
tentias habere meretur. Nec obstat si forte dicatur Constat ergo quod isti quatuor fuerunt in prima
quod fuerit amissa quia qui casum allegat, de-
: synodo Bracarensi. Unde videtur colligi manifeste
betcasum probare. Testes autem qui de ipsa lo- quod isti quatuor juxta prrcmissam contessionem
quuntur sententia, inter se omnino discordant, et tuam indubitanter perlinent ad Ecclesiam Braca-
in dicto et in tempore et in loco. Praeterea, cum B rensem. Scriptura quoque I.ucensis concilii, quae
talis sententia non intelligatur super proprietate continetur in libro a tua parte producto, indicat
fuisse prolata (Quia praosumi non debet ut apo- hos quatuor episcopatus, secundum divisionem
stolicaj sedis legatus lam arduum negotium et quam facis, ad Bracarensem metropolim pertinei e.
velut indiscussum subito diffinierit, cum
difficile, Quam etiam divisionem tresRomani pontifices di-
etiam pars tua postea litteras apostolicas impetra- cunlur in privitegiis Bracarensi Ecclesiae confir-
rit, quibus districte praecipiebatur archiepiscopo masse. Pluralitatis quoque ratio, secundum quam
Bracarensi ut hos episcopatus Compostellano ar- dicitur quia praevalet sententia plurimorum, divi-
chiepiscopo restitueret et facta restitulione, si su- siones suas, quae longe plures sunt numero, prae-
per hoc agere vellet,ordine posset judiciario expe- fert divisionibus partis tuae. Sed et ratione tempo-
riri), patet quod illa sententia super possessione rum ei [ f. tibi] perpetuum silentium imponere ni-
duntaxat causa contumaciae fuit lata : quod ipsi tebatur cum a primoBracarensi consilio usquead
;

testes magis dicere comprobanlur. Unde, cum Bra-
carensis Ecclesia se postea judicio praesentaverit et
causa postmodum fuerit ab apostolica sede com-
missa, mora purgata talis sententia exspiravit. His
aliisquerationibus intentionemtuaepartisrnultipl
Emeritense concilium per spatium centum et sep-
tem annorum hos quatuor episcopatusBracarensis
Ecclesia deberet possedisse. A tempore quoque
p Paschalis II, qui hos episcopatus redintegravit Ec
clesias Bracarensi, usque ad tempora trium judi-

citer elidere nitebatur. Unde, licetauctore non pro- cum quibus haec causa fuitprimo commissa, pras-
bante, is qui convenitur, ei si nihil praestiterit, ab- scriptionistempus constat fuisse completum, per
solvatur, ad ostendendam tamen evidentius suas quod Ecclesia Bracarensis hos episcopatus juxta
partis justitiam, hos episcopalus adBracarensem suam assertionem inconcusse possedit. Rescripta
metropolim pertinere satagebat ostendere, per pri- quoque Paschalis transmissa Toletano archiepis-
vilegiavidelicet et concilia, confessiones et divisio- copo et episcopo Colimbriensi, de quibus est su-
nes, praescriptiones et instrumenta. Si enim privi- perius praelibatum, idipsum, ut asserit, evidenter
legia privilegiis conferantur, sua dicebat privilegia ostendunt. Porro tu respondebas quod post latam
debere praeferri, cum et plura sint numero, decem pro te ab apostolicae sedis legato sententiam, jam
videlicet Romanorum pontificum, inter qua' post non tenebaris ad has aut alias rationes quse contra
tria privilegia Paschalis II, est et privilegium Ca- rei judicatae auctoritatem inducebantur aliquid re-
lixti papae, qui nominatim hosepiscopatus redinte- spondere nisi quod sine pra^judicio tuo, licet ex
;

gravit et confirmavit EcclesiaeBracarensi. Quorum abundanti satisfacere sustinebas, asserens posses-

videlicet privilegiorum septem sunt redintegratio sionem Braearensis Ecclesicc per testes non esse
nis et confirmationis ; tria vero sequentia, videlicet D probalam, cum quidam testium ad probationem in-
Eugenii et Adriani, etAlexandri, sunt etiam con- veniantur inutiles, alii vero probentnr mendaces.
cessionisperpetuae,perqua2totumvideturnegotium Litterse quoque Paschalis, quibuseamdem posses-
diffiniri. In secando vero Bracarensi concilio, de sionem astruere satagebat, contrarium potius
quo non dubitaturquinsitauthenticum, continetur astruere videbanlur. Sed et privivegia Paschalis
expressumquodepiscopi Gallaeciae cumsuis metro- ejusdem, quae suae concessionis privilegium pra-
politanis ad illud concilium convenerunt, et in eo- cesserunt, in multis reprehensibilia denotabas ;

rum numeratione isti quatuor continentur ;

qui primo secundum formam, et in bulla et in scrip-
post statuta concilii cum aliis coepiscopis tam ex- tura secundo juxta continentiam et in enumera-
;

presse subscribunt. Unde liquido patere dicebat tione sedium et in falsitate suggestionum. Persona
quod ex Gallaeciae sunt provinciae etad metropolim quoque quae illa privilegia, videlicet secundum et
perlinent Bracarensem. Confessus es etiam tuipse tertium, impetravit, merito suae pravitatis reddidit
illa suspecta, Mauritius scilicet, qui postea fuit
 685 PO.NTIFICATUS ANNO II. CHRISTI 1109. G80

haeresiarcha, in apostolicani sedem intrusus ;

qui A. quam justum praisumitur exstitisse. Praodietam
qualis exstiterit, littera; ad
Gelasii papffi missaa vero confessionem,qua recognovisti in jure omnes
Viennensemarchiepiscopumapertedepingunt.PraB- episcopos qui interfuerunt primo concilio Braca-
terea contra rei judicatae auctoritatem impetrata rensi indubitanter ad Bracaren. metropolim perti-
sunt illa rescripta, sicut probatur per Emeritense nere in nullo tibi posse prapjudicare dicebas quia ;

concilium in quo per decretum syhodicum et ju-

; sive concilium intelligantur personae, sive statuta,
dicii formulam secundum eanonieas regulas illi stare non potest quod ad secundum Bracarense
episeopi videnturfuisse reducti. Postremo dicti le- concilium episcopi tam de Lucensi quam de Bra-
gati sententia lata est contra ipsa. Quibus, si tunc carensi concilio convenissent sed per illam enor-
;

fuerunt exhibita, derogatum est per sententiam. mitatem, qua; statuta fuit in suo Lucensi coneilio,
Si autem exhibita non fuerunt, occasione instru- mandaverat rex propter dilationem provinciae, ut
mentorum noviter repertorum auctorilas rei judi- sex episcopatuum sui regni pontifices facerent con-
catae non potest ulterius attentari. Tua vero privi- ciliumapud Lucum, et sex alii apud Bracaram.Et
legia multipliciter asserebas omni suspicione ca- ideo dicebantur sex ad unum concilium et sex ad
rere, quorum veritas constat ex aposlolicae sedis aliud pertinere et de utroque concilio apud Braca-
arcliiviis, in cujus regestis fideliter continentur :
p. ram, quasi de utraque concilii assignatione, ve-
qua3 adversa;partis privilegiis comparata, certa de- nisse. Cujusmodi significationem nominis appro-
hent ratione praeferri ;
quia tua sunt privilegia do- bari dicebas ex epistola quam Martinus Bracaren-
nationis certa et absoluta ; sua vero sunt privilegia sisarchiepiscopus ex certa scientia dirigit ad epi-
confirmationis seu redintegrationis, conditionalia scopos Lucensis concilii, non quod tunc celebra-
tantum et respectiva. Nec oportebat in tuis privile- retur ihi id concilium, cum idem M. iegatur illi

giis (ieri mentionemsuorum praecedentium,quibus concilio affuisse, sed ad episcopos qui tenebantur
nihil juris acquirebatur quod istis possetohsistere, ex praedicto regis mandato temporibus suis illuc
cum et alias nullius debeant ieputari momenti ad concilium convenire. Emeritense vero conci-
Nam inter scripturas quae parilitatis aliquid habere lium authenticum esse multis rationibus astrue-
videntur,scilicet in litteris commissoriis,invenitur bas tum quia cum aliis conciliis continetur in li-
:

hoc observari Secundum vero Bracarense conci- bro qui Corpus canonum appellatur, quem Alexan-
lium, quod in superficie tantum dicebas tibi posse der papa per interlocutionem authenticum approba-
aliquatenus obviare, fideliter intellectumasserebas vit tum quia de ipso concilio sumptum est illud
:

tibi nequaquam obsistere, cum illa verba quibus capitulum (66), Priseis quidem canonibus, quod con-
episcopi Gallaeciae dicebantur ad aliud concilium linetur in corpore Decretorum.Unde,respondens ad
convenisse,nolarii tantumseu compilatoris exstite- G rationesproemissas, quae contra hoc concilium sunt
rint : quae non habent auctoritatem concilii,cum in objecta?, omnes quasi frivolas ostendere nitebaris.
toto concilio nihil inveniatur statutum vel factum Divisioncs autem quoe pro Bracarensi Ecclesia sunt
omnino quod ad recognitionem pertineal, ut isti productae, omnes de locis sibi subjectis et ideo su-
sint de Gallascia vel ad metropolitanum GalIa>ci;o spectis proponebas assumptas, in quorum armai ia
quoquomodo pertineant.Bespondebas etiam aliter, piupterhanccausamfacilepotueruntcorruptae sub-
quod quia rex Gallueciae, ut ex veteribus constare mitti. Tuae vero divisiones omnes sunt secunduiu
dicebas historiis, occupaverat de provincia Lusita- statum antiquum, vel de locis non tibi sed sibi sub-
nioe has quatuor civitates, ad eas sui regni nomen jectis assumptae (undeamplius illis contra se credi
extenderat,utperquamdam aequivocationem totum debet) vel de remotis provinciis,apud quas non exsti -

etiam repnuni Gallaociaa diceretur et ita non se-
cundunilimitationemprovinei;e,sed secundum oc-
cupationem regni, dicti sunt 111 i
cia.Quod inde maxime compiobari dicebas, quia
postquam illa regnorum scissura, quao huic nomi-
nationi causam prosstiterat, est sublata, reducta;
sunt hae civitates ad suob nomen provincia? ut jam
non Gallaecia;, sed Lusitania; nominentur, sicut
aperte probari dicebas ex sequenti postea Emeri-
tensi concilio, in quo dicuntur ad provinciae
nomen reducti. Xec ex eo probantur ad Bracaren-
sem metropolim pertinere, quia interfuerunt con-
cilio Bracarensi, vel etiam subscripserunt, cum
constet Narbonensem per mulla tempora venisse ad
; titcausacorruptionisvel suspicionispraedicta; quas
etiam protulisti sub testimoniis et sigillis authenti-
episcopi de Gallse- cis,quibus et canones et veteres scripturas concor-
dare dicebas. Praescriptiones autem ex quibus etiam
adversus verum dominum competit actio, nedum
j) quod exceptio competat prasidentibus, multis ra-
; tionibus annullabas,asserens quod Bracarensis Ec-
clesia in praedictis episcopatibus nullam possessio-
nem obtinuit, etideo nihil in eis omnino praascri-
suae psit. Deinde, si possessionem aliquam habuisset,
sententia,quaesuperhislataprobatur,exEmeritensi
concilio vim pracedentis praescriptionis penitus va-
cuasset.Sequentisveropraescriptioniseffectumprae-
sententia penitusinterrupit. Ipsevero ar-
fati legati

coneilia Toletana nec tamen Toletana metropolis

;
chiepiscopus Bracarensis eontrareductionem epis-
aliquid juris habuit in Ecclesia Narbonensi sed ; coporumqua; diciturin Emeritensi concilio decreto
mandato regum illa fiebant : quod magis violentum synodico et judicii formula facta fuisse, multiplici-

(60) 10, q. 3, c. Priscis.

687 INNOCENTII
ter allegabat. Primo, quia synodus illa,
ctoritate dieitur facta 1'uisse reductio,
apparet, nec scitur a quibus, vel ubi vel quando vel
quare fuerit celebrata, utrum generalisan provin-
cialis exstiterit et utrum auctorilaleRomani ponli-
ficis an alicujus tantum arcbiepiscopi fuerit ordi-
nata.Deinde si mentio fiat in aliquo documento de
alio, nibil ex secundo probabilur documento, nisi
et primum de quo menlio facta fuerat proferatur.
Praetereacumsecundumconcilium Bracarensepra;-
cesseritEmeritense conciliumet celebriusbabeatur
ut de quo plura sunt assumpta capitula in coipore
Decretorum, patet profecto quod illud debet isti
praeferri, nec illi per istud potest in aliquo dero-
gari, sicut cautum habetur in canone quia quoties ;
in gestis conciliorum discors sententia invenitur,il-
ludest(071proeferendum cujusantiquioretpotior ex-
stat auctoritas. Rursus non probantur ullatenusist;
quatuor episcopi fuisse reducti, sed de solo Selva
Egitaniensi episcopo dicitur quod unusfuerit de re-
ductis et ipse solus in subscriptione profltetur ex-
;
presse se ad Emeritensem metropolim pertinere
quamvis et ipse Selva Egitanien. episcop. non in-
telligatur unus de reductis ad Emeritensem metro-
polim, sed potius ad diuecesim propriam, sicut ex
eodem capitulo Emeritensis concilii comprobar 1
dicebat, in quo de illo dicitur quod ad debitam
dicecesim rediit. Cum igitur synodus
proferatur cujus judicio et deereto in Emeritens 1
concilio dicuntur reducti, patet quod illa reductio
per Emeritense concilium non probalur.Ad haecre -
spondebas,quodmajorestauctoritasapprobati con-
cilii quamuniussolummododocumenti; etideo du-
bitari non debet quin verum sit quod asseritur ab
episcopis in concilio congregatis, a quibus asseritur
illa reductio facta fuisse decreto synodico, judicii
formula, secundum canonicas regulas
citur in primo concilio Bracarensi quod Tburibius
notarius apapa Leone adsynodumGallaeeiaeniissus
fuit, nec tamen illa synodus invenitur et in primo
;
concilio Toletano mentio flt de statutis Lusitano-
rum episcoporum,et tamen non invenitur synodus
in qua illa fuerint constituta. Moyses quoque in li-
bro Numeri mentionem facit de Libro bellorum Do-
mini, qui tamen nusquam apparet et tamen credi- ;
tur ita fuisse sicut Moyses narrat in illo volumine
contineri.Auctoritas autem alicujus concilii non ex
eo solomajorexistit quodexstatantiquior.sed quod
potior. Alioquin Bracarense concilium I.ateranensi
concilio pra?ferretur.Sed illorum duorum
rum par exstat auctoritas, cum provinciale fuerit
utrumque, et ambo dicantur pariter ab apostolica
sede recepta. Cum autem inter episcopos
tensis concilii tantum bi quatuor inveniantur inter
episcopos Gallaeciae nominati, sieut dicitur in se-
cundo concilio Bracarensi, patet quod de his qua-
tuor debet intelligi quod ad nomen provinciae sunt
reducti ;
quia non possunt intelligi fuisse reducti,
(67, 33, q. 2, cap. lluc ipsum.
III PP. REGESTORUM LIB. II.
cujus au- A nisi qui fuerunt abducti. Unde facta reductione in
nequaquam terlio concilio Bracarensi, quod seculum estEme-
ritense concilium, nullum istorum quatuor legitur
exstitisse.Postquam igiturhasc etalia fuerunt utrin-
que prudenler ac subtiliter allegata, quorum multa
propter prolixitatem superfluaminhac paginaprae-
lermisimus annotare,partes ad amicabilem compo-
sitionem iiuluximusdiligenter;quaetandemper Dei
gratiam,nostrasollicitudinemediante,adhanc com-
positionisformam libera voluntate venerunt, ul 'I'-
qualuor praedictis episcopatibus duoassignarentur
Compostellan.metropoli.et duorelinquerenturme-
tropoli Bracarensi. Nos aulemhabito super hoccum
fratribus noslris diligenti tractatu, compositionem
ipsam duximus approbandam, intelligentes eam
cequitati canonicae concordare. Cum enim Visensis
3
episcopuseumepiscopisGallceciao interfueritsecun-
do concilio Bracarensi, et Emeritensi concilio non
affuerit, in quo plenus suffraganeorum numerus
Emeritensis metropolis legitur affuisse (unde Dec
potest unus de reductis intelligi, cum etiam inter
•
alios suffraganeos Bracarensis Ecclesiae in suis pri-
vilegiis numeretur, in privilegiisautem Compostel-
lan. Ecclesioe Visensis episcopus nullatenus habea-
tur), ssepedictum archiepiscopumBracarensem no-
mine Bracarensis Ecclesiee ab impetitione tua, no-
miue Compostellanae Ecclesiae,supereodemepisco-
illa minime patu duximus absolvendum tibi super hoc perpe-
;
tuum silentium imponentes.Lamecensem autem et
Egitaniensem episcopatus, quos ad Emeritensem
pertinuisse metropolim cerlis didicimusrationibus
p
et validis argumentis, de consilio fratrum nostro-
rum adjudicavimus Compostellanae metropoli, ip-
sum Bracarensein arcbiepiscopum superillisnomi-
ne Bracarensis Eeclesia? condemnanles. Episcopa-
'um autem Colimbriensem, licet eisdem rationibus
; sicut et di- cognoverimus ad Emeritam spectavisse,quia tamen
Iriensis episcopatus auctoritate sedis apostolicae sub-
tractus estEcclesiae Bracarensi, et sede mutata pro
estCompo-
beati Jacobi reverentia totus concessus
recompensationem ipsi archiepiseopo et
stellae, in
Ecclesiaa Bracarensi concessimusperpetuoretinen-
dum. Intantum autem illaforma compositionistibi
complacuit,quod pro bono pacis liti cessisti etpeti-
tioni renuntiavisti omnino, super duabus ecclesiis,
videlieet Sancti Fructuosi et Sancti Victoris, et me-
D dietate Bracarae cum pertinentiis suis omnibus,de
quibus cumaliisfuitfactacommissio,refutansquid-
quid juris in illis habuisti vel potuisti habere, re-
concilio- nuntians quoque sententiae quae super eis pro
Composlellana Ecclesia contra Bracarensem fue-
ratpromulgata super qua coram nobis aliquan-
;
Emeri- diu 'uerat litigatum. Nulli ergo, etc, difflnitionis,
absolutionis et concessionis, etc.
Datum Laterani.
/n cumdem ferc modum scriptum est Bracaren. ar-
chiepiscopo.
689 PONTIFICATUS ANNO II. CHRISTI U< 690

CXXXIV. A sine labore multo nos et fratres nostri exacta dili-

BRACAREN. ARCHIEPISCOPO. gentia per auxilium divinaa gratia; curavimus ter-
Ejusdem argumenti. minare quemadmodum in reseriptis apostolicis
:

(Laterani, iv Id. Julii). processum causarum plenius continentibus per-

Qualiter veteres sed non inveteratas usque ad no-
stratempora qua>stiones inter Compostellanam et
tuam Ecclesias, tam prasdecessorum nostrorum
quamnostris etiam temporibusdiutiusagitatas,non
sine multa sollicitudine ac labore nos et tratres no-
stri exacta diligenlia curaverimus terminare,luafra"
ternitas,qua? omnibus praesenlialiter interfuit.non
ignorat, et hoc ipsum ex rescriptis apostolicis rei
processumpleniusconlinenlibusliquidodeclaratur,
Volentes autem ut apostolica; sedis sententise perpe-
tuam obtineant firmitatem et quod litrs exslinctoe in
recidivam contentionem ulteriusnon resurgant,fra-
ternitati tuoe per apostolica scripta mandamus qua-
tenus statutisapostolica;sedisobediens humiliteret
devote,qua;anobis ad pcrpetuantpacem pradicta-
rum Ecclesiarum sunt sine personarum acceptione
salubriter instituta,deca;tero studeas irrefragabili-
pendere poteritis evidenter.Volentes autemut apo-
stolica; sedis, etc. itsqttc ad verbum observare, ve-
nerabili fratri nostro P. Compostellano archiepis-
copo ejusque successoribus tanquam metropoli-
alii suffraganei sui faciunt, obe-
lano vestro, sicut
dientiam et reverentiam debitam impendentes.
Alioquin sentenliam quam idem archiepiscopus in
Domino,ratam et
vos rationabiliter tulerit,auclore
firmam habebimus etfaciemus inviolabiler obser-
vari.Ut autem qua; pramisimusliberiusadimplere
possitis, venerabiles fratres noslri Bracarensis ar-
r> chiepiscopus etepiscopus Colimlniensis vos coram
nobis et fratribus noslris ab omni obedientia; sua;
vinculo absolverant. Nos etiam ab ipsorum obe-
dienlia; debito auctoritate apostolica vos reddimus
absolutos.
Datum Laterani, iv Idus Julii.

ter observare, venerabiles fratres nostros Ulixbo- Scriptum est super hoc singulariter singulisnomi-
nensem,Elborensem et Lamecensem episcopos, et natis episcopis et cleru et populo per eorum diwcescs
eorum Ecclesias,et dilectos fllios clerum ac popu- constilutis.
Ium per Egitaniensem dicecesim constitutos.Com- CXXXVI.
postellano archiepiscopo et ejus Ecclesia;, sicut a LUCENSI, AST0R1CENSI, MINDONIENSI, AUttlENSl ET TU-
nobis est ordinatum,obediie sine qualibet difficul- DEN3I EPISCOPIS.
tate dimittens,quos tu et venerabilis fraternoster (Datum, ut supra).
Colimbriensis episcopus in nostra et fratrum nos-
Antiquas controversias, etc. usquc ad rcrbtim
trorurn pra;sentia,sicut bene novisti,ab obedientia:
resurgant,fraternitati vestra; per apostolica scrip-
vestra; vinculo absolvistis,et nos eosdem a vestne ta pracipiendo mandamus quatenus aqud venera-
p
obedientia; debito auctoriiate apostolica reddidi- bilem fratrem nostrum archiepiscopum Bracaren.
mus absolutos. Provideas igitur ne per potentiam et chariss.in Christo filium nostrum Portugal. re-
regiam machinatione impediantur
vel alia qualibet
gem illustrem partes vestras efftcaciterinterpone-
episcopi memorati etpraedicti clerus et populiobe- re procuretis ut stalutis ap. se., etc. usque ad ver-
dientiam secundum sententiam et proeceptum no- bum observare,venerabiles fratres nostros Ulixbo-
strum eidem Compostellano archiepiscopo,ut prav nensem, Elborensem et Lamecen. episcopos et
diximus, exhibere. Alioquin,quod a sanctoe recor- eorum Ecclesias, elc, ferc in ctimdcm modum ut~
dationisAlexandro papapra;decessore nostro de obe- supra usque ud verlum dimiltentes. Alioquin, qiiod
dientia Compostellano archiepiscopo ab episcopis
a sancta; recordationis Alexandro papa, etc, fcrc
Gallaicia;impendenda dignoscitur olimfuissestatu- ittsiqva asquc ad rcrbtim redundaret. Et quoniam
tum, verendum est tibi ne nos ipsi ratum habeamus nuntius, ut accepimus, non facile reperitur, qui
et firmum et facianus auclore Domino inviolabili- litteras aposlolieas velCompostellani archiepisco-
ter observari,tantoque culpam inobedientiae cura- pi audeat super his in regnumPortugalen.deferre,
bimus gravius castigare, quanto in contemptum sub eadem districtione vobis injungimus ut litte-
apostolica; sedis et personee nostree specialiter ras nostras et ipsius archiepiscopi Compostellanij
hujusmodi rebellio amplius redundaret. D quibus super hoc missa; fuerint, occasione et ex-
Datum Laterani, iv Idus Julii.
cusatione cessante, sine dilatione qualibet tandiu
In eumdetn modum scriptum est Colimbrien. epis- cum ab eodem Compostel-
fideliter transmittalis,
copo.
lano simul omnes
seorsum singuli fueritis re-
vel
CXXXV. quisiti, donec idem archiepiscopus pradictorum
ULIXBONENSIS, ELB0RENSI, ET LAMECENSI EPISCOPIS, ET quatuor episcopatuum possessionem pacificam
CLERO ET POPULO EGITA.NIENSI. fuerit assecutus. Si vero, quod non credimus,
De eadea re. praaceptum nostrum non fuerit adimpletum,
(Laterani, iv Id. JuMi). volumus et mandamus ut cum fueritis per Com-
Antiquas controversias et difllciles interCompo- postellanam Ecclesiam requisiti, veritatem su-
stellanametBracarensemEcclesiastampra;decesso- per his nobis significare vestris litteris procure-
rum nostrorum quam nostris etiam temporibus tis.

agitatas, sicut vestra fraternitas non ignorat, non Datum, ut supra.

 I. '1
INNOCENTIl III PP. REGESTORUM LIR. II. 692
CXXXVJI. A tnr, pra?sentis scripti pagina in perpetuum confir-
ARCHIEPISCOPO ET CAP1TL'L0 COMPOSTELLANO. mamus, eadem Emeritana civitas, si
statuentes ut
(Laterani, n Id. Julii). adpotestatem Christianorum,Domino donante,re-
Cum dileclus filius A. civis Anagninus tutor et dierit,episcopum habeat,qui Compostellano archi-
curator nepotum suorum,(iliorum quondam G. ci- episcopo sicut metropolitano suo debeat perpetuo
vis Anagnini,a te,frater archiepiscope.apud sedem subjacere.Omnem quoque pontificalis officii pleni-
apostolicam permanente nonaginta marabulino- tudinem,quaruipsiusEmeritana>Ecclesiaeantistites
rum uncias repeteret nomine pupillorum, dilecti antiquitus habuerunt, Compoftellanensis praesul
lihi concanonici vestri ei pro bono pacis quadra- Ecclesiae integre semper obtineat et quiete.Suffra-
ginta malachinos per manus dilecti filii Mar. ca- ganei vero episcopi Emeritanensis metropolis,qui
pellani et subdiaconi nostri dederunt. Ipse vero per Lusitaniam provinciam vel modo sedes proprias
coram nobis omni jure renuntiavit quod adversus obtinent,vel infuturumper Domini misericordiam
Compostellanam Ecclesiam pupillis competeret obtinuerint,Salamantinus videlicet,Abulensis,Cau -
memoratis. Ne autem quod in prtesentia nostra fa- riensis, Civitatensis, Placentinensis, Pacensis,
ctum est, ulterius in dubium revocetur, praesentes Oxonobensis et praeterea Lamecensis,et Egitanien-
vobis litteras in faclaa resignationis testimonium rj sis nec non Ulixbonensis et Elborensis, sicut in
duximus concedendas. nostris sententiis continetur,Compostellano archi-
Dalum Laterani, n Idus Julii. episcopo, cujus consecratio ad Romanam tantum
CXXXVIII. Ecclesiam spectat.obedientiam et reverentiam tan-
MART. BRACAREN. ARCHIEPISCOPO. quam proprio metropolitano prorsus exhibeant.
Datasa rege Bracarensi Ecclesix clecimas conftrmat. Ipse autem illos consecrandi ad sua concilia convo-
(Laterani, m Id. Julii). candi,cum ipsis etiam ecclesiastica negotia termi-
Cum a nobis petitur, etc. usque ad verbum effec- nandi et eorum Ecclesias disponendi, auctoritate
tum. Sane significasti nobis in nostra praesentia sedisapostolicaeliberamomninohabeat facultatem.
constitutus quodcum charissimus in Christo filius Prohibemus aulem ut nulli canonicorum ejusdem
noster Portugaliaerex illustris qjiasdam possessio- Ecclesiae beati Jacobi,qui ad aliarum Ecclesiarum
nes dilectis filiis fralribus militia? Templi concesse
praelationem assumpti sunt, vel in posterum assu-
rit, receptis ab eis in
permutationem duobus cas- mentur,honorem vel praebendam seu canonicatum
tris, scilicet Mugatorio et Petrasroias, quaa idem in ipsa Eccl esia liceat retinere sed alia idonea ;

fratres habuerant in dicecesi Rracarensi, rex ipse persona in loco ipsius subrogetur,quae ipsi Eccle-
tertiam partem decimarum quas dicti fratres prius „ siae deserviat, et ejusdem beneficium sortiatur.il-
perceperantinEcclesiiscastrorumipsorum.pietatis lum etiam censum quivota dicitur, quem Hispano-
intuitu concedi fecit Ecclesiae Rracarensi.Nos igitur rum catholici reges ex singulis boum paribus a
tuis precibusannuentes, decimas ipsas, sicut legi- flumine Pisorga usque ad mare occidentale et per
time concessae sunt Ecclesiae Rracarensi, et tu eas totam Lusitaniam provinciam atque etiam inToleto
juste possides,et quas tibi et per te ipsi Rracarensi etTransserram annuatim persolvendum prosalute
Ecclesiae [hic uliquid deest], auctoritate apostolica eidem Ecclesiae
totius terrae liberaliter sfatuerunt,
-confirmamus et prassentis scripti pagina commu- confirmamus, et omnimodis interdicimus ut nulli
nimus. Nulli ergo.etc. nostrae coniirmationis, etc. fas unquam sit eum ipsi Ecclesiao qualibet occa-
Datum Laterani, iii Idus Julii. sione subtrahere. Obeunte vero te, etc. Praeterea
CXXXIX. quascunque possessiones,etc. usque ad verbum vo-
PETRO COMPOSTELLA.NO ARCHIEPISCOPO EJUSQUE SUC- cabulis. Civitatem ipsam Compostellam cum cas-
CESSORIBUS CANONICE SUBSTITUENDIS IN PERPE- tro suo,cum ecclesiis et monasteriis infra eam vel
TUUM. ejus territorium constitutis, cum omni jure tam
Ut Ecclesia Compostellana posthac metropolitana ha- dicecesano quam regali et cum terminis totius epis-
bcatur. copatus, videlicet cum archipresbyteratibus
de
(Laterani, n Id. Julii). D Morracio de inter ambos pontes de montibus
et
In eminenti apostolicae sedis specula disponente utriusque, de Taberiolis et de Citria.de Pilonio et
Domino constituti, etc, usque ad verbum assensu, de insula Laonii, de utroque Coronato, de Dor-
ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis re- mian. et Superaddo, et Aranga, et monte Jaurino
cord.Calixti,Anastasii,Alexandri et Lucii Romano- quomodo dividitur, cum Parrega de Pruciis et de
rum pontificum Compostellan. beati Jacobi eccle- Risauciis, cum tota interjacente dicecesi a castello
siam.cujus in ea venerandissimum corpus est po- Sancti Pelagii de Luco usque Transancos, mona-
situm.apostolicaa sedis privilegio communimus, et steria quoque omnia, conventuales seu alias ec-
et
ob ipsius a Deo electi apostoli reverentiam archi- clesias infra hos terminos constitutas, cum omni
episcopalis cathedrae dignitatem, quam opulentis- jure parochiali et quae intra regalia beati Jacobi
simaquondametfamosinominis Emeritaua civitas, continenlur,cum omni seu patronatus seu alio jure
pnusquam, peccatis exigentibus, ab impia Sarace- quod ad reges pertineat, videlicet monasterium
norum tyrannide possideretur, habuisse dignosci- Sancti Pelagii de ante altaria, monasterium Sancti
 693 PONTIFICATUS ANNO II, CHHISTI H99. 694

Martini de Foiis, ecclesiara Sanctee Mariae de Sara,
monasterium Sanctre Mariae de Canogio, monaste-
rium Sancti Petri de Foris, monasterium Sancti
Justi de Luania, monasterium de Superaddo, de
Azivario, de Codeseda, de Mosonzo, de Ciniis, de
Montererro,de Borgondo,de Nogaria,de Solandres,
deCalavario, de Siavia.de Rivomalo, de Moriame,
deOzon, de Savarde, de portu Orii, de Nometi, de
Civitio, de Briviis, de Meeis, de Dormian, de Ca-
lugo, de Podio, de Lerze, de Armentaria, de
Harcos, et monasterium Sancti Joannis de Cavea,
Sancti Christophori, Saneti Vereximi, Sancti Geor-
A sias de Rivo Averso, et Sancta» Eulaliae Altaa, etde
Radigosa, et Sanctre Mariae de Turre, et Sancti
Martini de Palatiis,cum omnibus pertinentiis suis.
In episcopatu Lucensi viilas de Recelli et de Cesa.
In episcopalu Auriensi, villas de Amarante, de
Jouin, et de Vite, et de Villari Regis, et medieta-
tem Souti deParata.In episcopatu Tuden. castrum
quod diciturde Molis cum omnibus ecclesiis intra
ipsum contentis, et monasterium de Cela, et villas
de Lazorio, Baldranes, Lamala, et Nugaria In epi-
scopatu Bracaren. villas de Cornelian. cum eccle-
sii-< suis, et Moaci, et Gandufi, cum montibus.exi-

gii, Sancti Thomse de Pimario et Sancti Jacobi de tibus et pertinentiis suis. In valle Carceris, hospi-
Ermello ;
prreterra regalem capellaniam et can- tale quod dicitur Anglorum, cuni ecclesia sua, et

cellariam quam bonre memorire Alfonsus illustris aliam ecclesiam quae ipsi ex eadem parte super-
Hispania? rex Ecclesife vestrce concessit et seript 1 -n jacet et villas de Tabladelo et de Parata. In epis
sui pagina roboravit ; castrum quoque quod voca copatu Astoricen. villas de Cacavell. cum ecclesia
tur Honestum et Iriam rum servis et omnibus ap- sua et de Carvallial, et ecclesiam Sancti Jacobi de
pendiciis suis, castrum quod vocalur Sancta Maria Requeixo, de Sanabria. In epicopatu Legionen.
de Lanceata cum ecclesiis et omnibus pertinentii domos qure fuerunt archidiaconi Thomre. In ipsa
Castrum quod vocatur Ciria cum ecclesiis est
suis. civitate villam de Ledigos cum ecclesia sua et par-
omnibus pertinentiis suis. Castrum quod dicitur tem villre de Furones, cum onini jure quod habelis
Citofactacum ecclesiis etomnibuspertinentiis suis in ecclesia. In ripa Estolae, villam Alexis et villam

castrum quod dicitur Cathobadi cum pertinentii; Leandri, cum ecclesiis suis ; et juxta monasterium
suis castrum Daravum cum villis et ecclesiis et
;
Sancti Facundi, villam Cerame. In episcopatu Pa-
omnibus pertinentiis suis castrum quod dicitur ;
lentin. ecclesiam Sancti Michaelis de Vallouria et
Luparia cum ecclesiis et perlinentiis suis teirito- ;
villam dictam Sanugelo de Raaces, cum pertinen-
rium quod vocatur Amaea cum omnibus posses- tiis suis, et omnijure regali, sicut Alphonsus il-

sionibus quas ibi habetis ;

pistomareos cum servis lustris Castellanorum rex ecclesioe Beati Jacobi
et possessionibus quas in eo habetis, bisetium cum eam donasse dignoscitur. In episcopatu Ovetensi,
servisquos ibi hahetis Duhriam cum possessioni-
;
in villa Olerxida, omnes ecclesias; et in Beneven -
bus quas ibi habetis, Lania cum pertinentiis suis> :
(-" to, ecclesiam Sanctae Mariae de Ventosa. In Astu-
Lucrosam cum servis et pertinentiis suis, Montanos riis, ecclesias Sancti Joannis de Cerreda et villam

cum ecclesiis et possessionihus quas ibi habetis, Armillum, cum hospitali quod est in Strata, cum
Coronatum cum possessionibus quas ibi habetis, montihus et omnibus pertinentiis suis. In episco-
Ventosam cum insula de Laonio, Montes quos patu Zamoren. villas et ecclesias de Arquilinis et
quandoque SuariusFriolce a vestra Ecclesia tenuit, 3e Arcos, et ecclesiam Sancti Jacohi de Zamora,
cum altera medietate integros ; burgum de Ponte villas de Palatiis et de Spino et de Aldeola cum
Veteri, cum pertinentiis suis, Taveiriolos cum ec- ecclesiis suis. In episcopatu Salamentin. villam de
clesiis et possessionibus quas ibi habetis, ripam Munigno, Asnar cum ecclesiis suis, et villam qure

Ulire cum ecclesiisetpossessionibusquas ibi hahe- dicitur Ecla, et villam Biluestre cum jure regali,

tis.Deciamcum possessionibusetecclesiisregalibus et ecclesiam Sancti Martini de Ledesma et alias

et omuibus pertinentiis sui^, terramde Superaddo ecclesias vel possessiones quas in prredictis epis-
integram oum pertinentiis suis. In eadem Decia copatibus habetis. In episcopatu Caurien. castrum
monasterium SanctiLaurentii de Carbonario,quod quod dicitur Attalaia Pelagii, videlicet cum termi-
Ecclesire Compostellanre secundum jus patronatus nis suis,et ecclesiam de Granata quce dicitur San-

adjudicatumestpersententiam dilecti filii nostri G. D cti Jacobi cum domibus et piscariis et aliis pos-
S.Angeli diaconi cardinalis, tunc apostolicae sedis sessionibus quas ibi acquisistis. Ecclesias quoque
legati medietatem burgi de Faro cum pedagio na-
;
et possessiones quas in Vasconia et in Italia et in
vium et jure fisci. Villas de Cecia in Nemaneos, et aliis partibusorbis per diversos episcopatus habe-
de Oca in Bregantin.. de Leiloia in Seia, de Ave- tis. Decernimus ergo, etc. Salva in omnibus apos-

gundo, Piaveladegio.Liure et de Ruiis in Endis,de tolicre sedis auctoritate. Si qua igitur, etc.

Tooure in Pruciis, cum cunctis ecclesiis et perli- Datum Laterani per manum Rainaldi Acheruntini
archiepiscopi, canceliarii vicem agentis, secundo
nentiis suis, et alias seu possessiones
ecclesias
qnas jure proprietalis extra lines regalium vestro- Idus Julii, indictione n, Incarnationis Dominicre
rum per eumdem episcopatum habetis. In episco- anno H99, pontificatus vero domini lnnoceutii

patu quoque Mindunien. ecclesiam Sancti Lauren- papae III auno secundo.
tii de Arbore, cum castro quod dicitur villa de
Maures, et villam Petri cum ecclesia sua, et eccle-
 :

INNOCENTIl III PP. REGESTOIUM LIB. II. 696

CXL. tium aspernantur qui talibus non inhserent. Deus

MARTI.NO bracarensi arghiepiscopo. eniin lux vera,quae omnem hominem venientem in
Quod sententiam Portugalensis episcopi in causa de- hunc munduin illuminat, in lantum odit opera te-
cimarum confirmet. nebrarum.ut apostolos suos in mundum universum
(Laterani, xvi Kal. Augusti.) praedicaturos Evangelium omni creaturse missurus,
Cum anobis petitur,
etc. usque ad oerbum as- eis aperte prseceperit dicens Quod dico vobis in :

sensu, sententiam a venerabili fratre noslro Por- aure auditis,

tenebris, dicite in lumine ; et quod in
tugallen.episcopo et dilecto filio I. cantore Tuden. prsedicate super tecta (Jilatth. x, per hoc mani-
27) :

a venerabili fratre nostro Tuden. episcopo delegato

feste denuntians quod evangelica praedicatio non in
in causa qua? inter te el abbatem de Castro supc r occultis conventiculis, sicut hseretiei faciunt,sed in
decimis Bracantiae vertebatur, apostolicse sedis morem
catholicum est publice pro-
ecclesiisjuxta
aueloritate prolatam, sicut rationabiliter lata est, Nam juxta
testimonium Veritatis, omnis
ponenda.
nec legitima appellatione suspensa, auctoritate qui male agit, odit lucem et ad lucem non venit, :

apostolica confirmamus etpraesentisscriptipagina

communimus. Decernimus ergo, etc.
Dalum Laterani, xvi Kal. Augusti.
CXLI.
B
UNTVERSIS CHRISTI FIDELIBUS TAM IX UfiUE METENSI QUAM
ne ejus opera arguantur. Qui autemfacit veritatem,
venit ad lucem, ut manifestentur opera ejus, quia
in Deo sunt facta. Propter quod, cum pontifex in-
terrogasset Jesum de discipulis suis etde doctrina
ejus, respondit Ego palam locutus sititi mundo,ego
:

EJUS DI03CESI CONSTITUTIS. semper docui in synagoga ct in templo, quo omnes

havi non prsedicent,nec occuUa conventkula faciant, Judsei conveniunt, etinocculto locutussum nihil (Joan.
nec sacerdotes reprehendant. quis objiciat quodjuxtaprsece-
xvni, 20).Porro, si
(Datum Laterani.) plum Dominicumnon estsanctum dandum canibus
(68) Cum ex injuncto nobis apostolatus officio nec margaritse mittendae sunt ante porcos, cum et
factisimus,secundumApostolum,sapientibus etin- Christus ipse non omnibus quideni sed solis apo-
sipientibus debitores, pro universorum salute nos
stolis dixerit: Vobisdatum est nosse mysterium regni
oportet esse sollicitos; ut et malos retrabamus a
Dei, cxteris autem in parabolis (Luc. vm, 10), intel-
vitiis,etbonos in virtutibus foveamus. Tunc autem
ligat canesetporcos noneos qui sanctum gratanter
opus est discretione niajori, cum vitia sub specie
accipiuntet margaritas libenteracceptant, sed illos
virtutum occulte subintrant, etangelus Satanae se in
qui sanctum dilacerant et margaritas contemnunt,
angelum lucis simulate transformat. Sane signifi-
quales sunt qui evangelica verba et ecclesiastica
cavit nobis venerabilis fraternoster Metensis epi-
sacramenta non ut catholici venerantur, sed abo-
scopus per litteras suas quod tam in dicecesi quam C minantur potius ut ha?retici, oblatrantes semper et
urbe Metensi laicorum et mulierum multiludonon
blasphemantes quosPaulus apostolus post primam
modica tracra quodammodo desiderio Scriptura-
et secundam commonitionem docet esse vitandos.
rum, Evangelia,Epislolas Pauli,Psalterium,moralia
Arcana vero (69) fidei sacranienta non suntpassim
Job et plures alios libros sibi fecit in Gallico ser- omnibus exponenda, cum non passim ab omnibus
mone transferri, translationihujusmodi adeo li- possint intelligi, sed eis tantum qui ea fideli pos-
benter, utinam autem et prudenter intendens,
ut suut concipere intellectu. Propter quod simplicio-
secretis eonventiouibus talia inter se laici et mu-
ribus inquit Apostolus : Quasi parvulis in Christo
lieres eructare prassumant, et sibi invicem pra»di-
lac potum dedi vobis, non escam (I Cor. m, 2). Majo-
care :qui eliam aspernantureorum consortium qui
rum est enim solidus cibus, sicut aliis ipse dicebat
se similibus non immiscent eta se reputant alienos
Sapientiam loquimur inter perfeclos ; inter vos autem
qui aures et animos lalibus non apponunt quos
; nihiljudicavi me scire ntst Jesum Christum, ct hunc
cum aliqui parocbialium sacerdotum super his cor- enim divinse
Tanta est
crucifixum (J Cor. n, 2).
ripere voluissent, ipsi eis in faciem restiterunt, co-
Scriptura? profunditas, ut non solum simplices et
nantesrationesinduceredeScripturis quod ab bis illitterati, sed etiam prudentes et docti non plene
non deberent aliquatenus prohiberi.Quidam eliam r\ sufficiantad ipsius intelligentiam indagandam.Pro-
exeis simplicitatemsacerdotum suorum fastidiunt; pter quod dicit Scriptura : Quia multi defecerunt
etcumipsis pereos verbum salutis proponitur, se scrutantes scrtitinio (Psal. lxiii, 7). Unde recte fuit
melius habere in libellis suis et prudentius se posse olim in lege divina statutum ut bestia.qua? montem
id eloqui,submurmurantin occulto.Licet autem de-
tetigerit, lapidetnr; ne videlicet simplex aliquiset
siderium inteUigendi divinas Scripturas, et secun- indoctus prajsumat ad sublimi tatem Scriptura 1
sai r,L'

dum eas,studium adbortandi reprehendendum non perlingere, vel eam aliis prsedicare. Scriptum est
sit,sedpotiuscommendandum,ineotamenapparent enim : Altiora te nc quxsieris (Eccli. iu, 22). Pro-
merito arguendi.quod tales occulta conventicula sua pter quod dicit Apostolus Non plus sapere quam:

celebrantjofficium sibi prsedieationis usurpant, sa- oporteat sapere, sed ad sobrietatem (Rom.
saj.ere
cerdotum simplicitatem eludunt et eorum consor- xii, 3). Sicut enim multa sunt inembra corporis,
(68) Cap. Cum ex injuncto, De haereticis.
(69) In tertia Collect. legitur. Arcana vero quse fidei sacramenta non sunt, non sunt pass.
697 PONTIFICATUS A.NNO II, CIIRISTI 1199. 693

omnia veromembranoneumdemactumhabent;ita A mater non debeant maledici, sed potius honorari:

mulli sunt ordines in Ecclesia,sed non omnes idem quod de spirituali patremulto fortius debet intelligi
habent officium quia secundum Apostolum alios
;
: quam caniali. Nec quisquam surc praesumptionis
quidem Dominus dedit apostolos, alios prophetas, audaciam illo defendat exemplo,quodasina legitur
«fios aiifern doctores, etc. (Ephes. iv, II.) Cum igitur reprehendisse prophetam, vel quod Dominus ait,
doctorum ordo sit quasi praecipuus in Ecclesia, non n>ii* ex oobis arguetme de peccato ? et si male
loeutus
debetsibiquisqunmindifferenterpradicationisoffi- siun, testimonium perhibede malo (Joan. vni, 46),
ciumusupare. Nam,secundumApostolum:QKomo<fo cum aliud fralremin se peccantem occulte cor-
sit

prssdicabunt nisi mittantur? (Rom.x, 15.) El Verifas ripere (quod utique quisque tenetur efficere secun-
ipsa praecepit apostolis : Rotjale Dominum messis ut dum regulam evangelicam in quocasu sane potest
:

mittat operarios in messem suam (Luc. x, 2). Quod si intelligi quod Balaam fuit correplus ab asina), et
forte quis argute respondeat quia tales invisibiliter aliud est patrem suum etiam delinquentem repre-

mittuntur a Deo, et si non visibiliter mittantur ab hendere manifeste, ac praecipue fatuum pro sim-
homine, cum invisibilis missio multo sit dignior plici appellare quod utique nulli Iicet secundum
:

quam visibilis, et divina longe melior quam humana evangelicam veritatem. Nam qui etiam fratri suo
(Unde Joannes Baptista non legitur missus ab ho- dixerit fatue, reus erit gehennae. Rursus aliud est
g
mine, sed a Deo, sicut evangelista testatur Quia :
quod prselatus se sponte, de sua confisus innocen-
fuit homo rnimis a Dco, cui nomen erat J>
tia,subditorum accusationi supponit (in quo casu
(Joan i, 6), potest et debet ulique ralione praevia praBmissumDominiverbumdebetintelligi),etalind
responderi quod cum interior illa missio sit oc- est quo subditus, non tam animo corripiendi quam

culta,non sufficit cuiquam nude tantum asserere detrahendi, exsurgit temerarius in praolatum, cum
quodipse sit missusa Deo, cum hoc quilibethaere- eum potius maneat necessitas obsequendi. Qud si
ticusasseveret: sedoportet ut astruatillam invisi- forte necessitas postularitut sacerdos, tanquam
inutilis, aut
indignus a cura gregis debeat reruo-
bilem missionem peroperationemmiraculi vel per
Scriptura?testinioniumspeciale.Unde,cumDominus veri, agendum est ordinate apud episeopum, ad

velletmittere Moysen in /Egyptum ad filios Israel,
ut crederetur ei quod mitteretur ab ipso, dedil
signum, ut converteret virgam in colubrum, et co-
lubrum iterum reformaretin virgam, Joannes quo-
que Baptista suaa missionis speciale teslimonium
cujusofflcium tam institutio quam destitutio sacer-
i
dotum noscitur pertinere. Illud autem, tanquam
de supercilio Pharisaeorum procedens, debet ab
omnibus aspernari fsie], quod lanquam ipsi soli
sintjusti, caeteros aspernantur cum et hactenus ;

protulitde Scriptura, respondens sacerdotibus et ab initionascentisEeclesia-multi fuerintviri sancli,

Levitis qui missi fuerant ad interrogandum quis qui nec tales fuisse leguntur, nec talibus adhae-
sisse, cum de novo tales surrexisse legantur qui
esset etquarebaplizandi sibiofficiumassumpsisset. :

nisi contenti sintdoceri potius quamdocere, ad illos

Ego rox clamantis in descrto : dirigiteviam Di
sicut dixit Isaias Propheta (Joan. i, 23). Non est forsilan pertinebunt quibus Dominus ait: Nolile
ergo credendum ei qui se dicitmissum a Deo, cum ficri m, 1). Nos ergo, filii quia
plures magistri (Jac.

non sit missus ab boniine, nisi de se speciale pro- paierno vos affectu diligimus, ne sub prsetextu ve-
ritatis in foveam decidatis erroris, et sub specie
ferat testimonium de Scripturis, mira-
vel evidens
virtutum in Iaqueum vitiorum, universitatem ve-
culum operetur. Nam et de his qui mis?i leguntur
a Deo evang dista testatur quod ipsi profecti praedi- stram rogamusatl ntius, monemus et exhortamur
cabant ubique Domino cooperante et seimonem inDomino, in remissionem vobis peccatorum in-
jungentes, quatenus ab iis quae superiusreprehen-
confirmantesequentibussignis.Licetautemscientia
valde sit necessaria sacerdolibus ad doctrinam, quia
sibilia denotavimus, linguam et animum revocetis,

juxtaverbum propheticum labia sacerdolis custo- fidem catholicarn regulamecclesiasticam obser-

et
vantes, ne vos verbis fallacibus circumveniri vel
diunt scientiam et legem exquirunt ex ors ejus; non
esttanien simplicibus sacerdotibus etiam a scholas etiam circumvenire contingat quia nisi correctio-
:

tieisdetrahendum.cumin eis sacerdotale ministe- Q nem n °stram et admonitionem paternam recepe-

ritis humiliter eldevote, nos post oleum infunde-
rium debeat honorari. Propter quod Dominus in
lege praecepit : Diis non delrahes(Exod. xxn, 28), sa- mus et vinum, severitatem ecclesiasticam appo-
cerdotes intelligens, qui propter excellentiam or- nentes; ut qui noluerint obedire spontanei, dis-

dinis et officii dignitatem deorum nomine nuncu- cant acquiescere vel invili.

pautur. Juxta quod alibi dicit de servo volente apud Datum Laterani.

dominum remanere, ut dominus offerat cum diis. CXLH.

Cumenimjuxla verbum Apostoliservussuodomino EPISCOPO ET CAPITULO METENSIBUS.
stet aut cadat, profecto sacerdos ab episcopo, cujus De eodem argumento.
est correctioni subjectus,debet in mansuetudinis (Laterani, iv Id. Julii.)

spiritu castigari, non autem a populo, cujus est LiculEcclesiarumpra}lalisincumbitadcapiendas

correctioni pra?positus, in spiritu superbiae repre- vulpesparvulasqinvdeinolirivineamDominimoliun-
hendi; cum juxta psaeeeptum Dominicum pateret tur,prudenteretdiligenterintendere:sicesteissum-
 699 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 700

moperepraecavendum neante messemzizaniacolli- A. rum inpraedicta Ecclesia vel hospitali valeat vendi-
gantur, neforsan.quod ahsit cum eis etiain liilicum
! care ; sed in potestate et regimine Compostellan.
evellatur.Sanesicutnon debet haeretica pravitas to- Ecclesiaj, sine injuria Vercellen. episcopi, rema-
non debet religiosasimplicitas;
lerari, sic enervari neant absolute. Praeterea, refutationem, quam su-
nevel patientia nostra hsereticis audaciam submi- per jure fundationis et advocationis vel alterius
nistret. vel simplicesimpatientia n.ulta confundat, rujuslibet rei, quod sibi quocunque modo com-
ut nobisdiruptisconvertanturinarcum perversum, petere videbatur, in praefata Ecclesia sive hospi-
et in haereticos de simplicibus commutentur. Sane tali praofatus Vu. pro se et h.-eredihus suis per

significasti nohisper litteras tuas, frater episcope, instrumentum publicum spontanee fecit, ratam
quod tam in dicecesi quam urbe Metensi, etc„ ut decernimus permanere. Nulli ergo, etc. confirma-
tupra usque ad verbum in occulto. Quia vero indu- tionis et constitutionis, etc.
biis non est de facili sententia proferenda, cum Datum, ut supra.

quod vel iideni errent in fide vel a doctrina discre- CXLIV.

pent salutari, nobis per tuas litteras, frater epis-
TETRO COMPOSTELLAN. ARCHIEPISCOPO.
cope, non duxeris exprimendum, cum opinionem
(7 abbas ct monasterium de Antealtaria Compos-
etvitam eorumpenitus ignoremus qui sacrasScrip- ,-.

tellano [archi] ttpiscopo subjectum sit.

turas taliter transtulerunt, aut eorum qui docent
taliterjam translatas, quorum neutrum potest fieri (Laterani, vh Id. Julii.)

sine scienlia litterarum, licet in his arguendi meri- Cum olim essesinfelicisrecordationis Alexandri
to videantur quod occulta conventicula celebrant, papa? praedecessoris nostri praesentia constitutus
oflicium sibi,elc, itst/tie adverbum non inh.-erent; cum ahbate de Antealtaria, varias querelas contra
discretioni vestrae perapostolica scripta mandamus quorumdam cardinalium,
eurn prius in praesentia
atque pnncipimus quatenus eos commonere diligen- quibus causa commissa fuerat audienda, et post-
tius studeatis, rationibus et exhortationihus inni- modam in ipsius auditorio proponebas, asserens
lentes ut ab his in quibus apparent reprehensione quod praedictum monasterium quoadjus patrona-
notabiles, omnino desistant, necofficium sihi vindi- tus tihi et Compostellan. Ecclesiae subtrabere vo-
centalienum. Inquiratis etiam sollicite veritatem : alium ejusdem monasterii nominando pa-
luisset,
quis fuerit auctor translationis illius, qua? intentio tronum. Sed et ipse ahhas aliqua contra te ac fra-
transferentis, quoe fides utenlium, qua; causa do- tres tuos se dicebat habere. Tandem, cum ad com-
cendi, si sedem apostolicam et catholicam Eccle- positionem per eumdem pracdecessorem nostrum
siam venerentur ut super liis et
; aliis quai necessa- moniti fuissetis, elegit ipse abbas potius qua? ad
ria sunt ad indagandam plenius veritatem per lit- C pacem erantquam disceptalione contendere etco-
teras vestras sufficienter instructi, quid statui dc- ram eo puhlice recognovit praescriptum tnonaste-
beat melius inlelligere valeamus. Hevocandi autem rium Compostellan. dicecesano simul et territorii
eos et convincendi secundum Scripturas super jure subjectum : utpote quod non solum in cceme-
his quae reprehensihilia denotavimus, viam vobis terio, verumeliam in parietibus praescriptffl eccle-

litteris, quas eommuniterillis dirigimus, aperimus. sioa noscitur esse contructum, ut per ecclesiam ad
Datuni Laterani, iv Idus Julii. monasterium transitus sine aliquo interstitio habea-
CXLIII. tur, et tu et fratres tui in processionibus ad coeme-
ARCHIEPISCOPO, DECANO, ET CAPITULO COMPOSTEI.I.AN. terium pertinentibus per claustrum monasterii
Concordiam quamdam confirmat. transeatis. Inlerrogatusaulem abbas respondit in
solo ecclesiae Compostellanen. fundatum eamque
(Datnm, ;/( supra.)
solam jus in eo patronatus babere. Ne igitur quod
Ea quae concordia vel judicio, etc, usqtte ad rrr-
eidem Alexandro de confessione abbatis in judicio
bum assensu, ad exemplar felicis recordationis
facla innotuit, ulterius in recidivae contentionis
Alexandri papae pra>decessoris nostri concordiam scrupulum reducatur, idem monasterium, sicut ;ih-
quae inter voset Vu. vicecomitem et G um ejus bas recognovit) ad exemplar ejusdem pradeces-
Vercellen. cives, super hospitali et ecclesia Sanc
soris nostri decernimus Ecclesiae tuaodicecesano et
Jacobi de Cassina, mediante venerabili fratre nos-
territorii ac patronatus jure perpetuo subjacere,
tro Taurinen. episcopo et dilecto fllio Hard. .Me-
ipsumque et Ecclesi;e lux auctoritate apos-
tibi
diolan. Ecclesias canonico facta dignoscitur, sicut tolica coflrmamus. Nulli ergo, etc. constitutionis
de beneplacito utriusque partis stabilita est et tuo,
et confirmationis, etc.
frater archiepiscope, subsequente assensu firmata,
CXLV.
et hinc inde suscepta et hactenus observata, aucto-
PETRO COMPOSTELLAN. ARCHIEPISCOPO.
ritate vobis apostolica confirmamus et praesentis
Ut ntslieos Legionenses vota persolvere cogat.
scripti pagina communimus. Statuentes ut, sicut
(Laterani, iii Id Julii.)
in authentico scripto ipsius transactionis habetur,
post decessum prajdicti G. et Jacobi fratris ejus, Cum sit regulajuris, qua dicitur ut actor forum
nullum jus sive fundationis seu advocationis aut preces ex parle tua nobis super hoc
rei sequatur,
cujuslibet alterius rei quisquamde congnationeeo- obtinendoporrectaslibenteradmittimus quod tam
701 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 702

canonicfo qum consonat acquitati maxime

legali ; A tantum voluntate solvere contradicunt.Verum,quia
cum idquod petls, infavorem beati Jacobi et Com valde periculosum est quibuslibet aliena tenere,
postellanae Ecclesia? debeat adimpleri.Innotuit (70) nedum viris religiosis,qui perfectionis amorepro-
siquidem nobis quod quidam laici rustici de regno pria dimiserunt,per apostolica vobis scripta nian-
illustris regis Legionensis, super votis beato Jacobo damus quatenus censum ipsum, secundum quod
persolvendis nolunt in praesentia ipsius regis, qui antiquilus statutus est, eidem Ecclesiae cum inte-
ordinarius judex eorumexistit, quando conveniun- Caeterum si, quod non credimus,
gritate solvatis.
tur,aliquatenusrespondere. Undepetitionituae gra- mandatum apostolicum in hac parte duxeritis
tum praestando assensum, ad exemplarfelicis recor- contemnendum,noveritis nos venerabilibus fratri-
dationisCtt>lestinipap33praedecessorisnostri,frater- bus nostris Salamantinensi et Zamorensi episcopis
nitatituaeprasenti pagina indulgemusut tibi liceat mandavisse ut ad id per interdicti et excommuni-
rusticosipsos tanquam votorum debitores, sub exa- cationis sententiam, sublata appellationis difficul-
miue pradictiregis,quandoquidem tibialiaseorum- tate, sicut visumfuerit, vos compellant.
demvotorumsolulio debitadenegatur,super cisdem Datum Laterani, vi Idus Julii.

votis,remoto cujuslibet appellationis vel contradic. Scriptum est super hoc eisdem episcopis.
tionis obstaculo convenire. Decernimus ergo, etc. r, CXLVIII.
Datum Laterani, m Idus Julii. CAPITULO BALNEABl.E.
CXLVI. Ne ex monachis quidquam restituatur, ct dc pa>na si-
TOLETAN. ET BRACAREN. ARCHIEPISCOPIS, ET SUFFRAGA- moniacorum.
NEIS EORUJt OBIEN. ET LEGIONEN. EPISCOPIS. (Laterani, xiv Kal. Augusti).
De codem argumcnto. Olim ad instantiam W. presbyteri conquerentis
(Laterani, n Id Julii). quod Ecclesiam quam ei de consensu vestro prior
Querelam venerabilis fratris nostri P. archiepis- vester sub annua pensione concesserat.et quam ipse
copi Compostellan. accepimus quod ejus Ecclesia? animalibus multis ditaverat, abstulisset, et exten-
ad mandatum etiam apostolicum saepius iteratum disset manum ad personam pariter et res ejus, as-
vota beati Jacobi a parochianis vestris non facilis, tringens eumferreis vinculisad sedem apostolicam
sicut debentur.exsolvi. Quoniam igiturad servanda appellantem, causam ipsam venerabilifratri nostro
jura prascripta? Ecclesiae non decet vos existere Messan.archiepiscopomeminimuscommisisse.Cum
negligentes,fralernitati vestra per apostolica scri- autem ad citationem ipsius, sicut ex litteris ejus
pta mandamusatque praecipimus quatenus memo- accepimus, partes in ipsius essent praesenlia consti-
rato archiepiscooo et Ecclesiae suae praescripta vo tutae, dictus presby ter ea quai priori in Ecclesiae re-
ta a parochianis vestris,ut debentur,solvi de caete- G ceptione contulerat,prior vero quae ipsi presbytero
ro faciatis. Alioquin, venerabilibus fratribus nos pro concordia dederat sibi restitui postulabat.Cum-

trisZamorensi et Salamantinensi eqiscopis datum que postmodumidem presbyter et sua sibi restitui
noveritis in mandatis ut parocliianos vestros ad et de violentia irrogata justitiam fieri postularet,
vota illa solvenda.suhlato appellationis obstaculo, prior ipsum conversum ac professum suum esse
ecclesiastica districlione compellant Vos itaque asseruit et ad id probandum quosdam testes in-
sententiam, quam iidem episcopi vel eorum alter duxit,quorum depositiones, priore postmodum ap-
in eos propterhoc rationabiliter tulerunt, usque pellante,idem archiepiscopus sub suis nobis litteris
ad dignam satisfactionem denuntiari faciatis et in- destinavit.Transcriptum etiam ([uoddam concessio-
violabiliter observetis. nis, quam idem priordicto presbytero super Eccle-
Datum Laterani, n Idus Julii sia de Castronovo cum omnibus ejus pertinentiis
Scriptum est super hoc lamorensi et Salamanti- concedebat,tali tenore quod eam in domibus, hor-
nensi episcopis. tis et vineis augmentaret,et sexaginta porcos.pul-
CXLVII. lum unum equinum,mulam unam et quadringentos
MAGISTRIS ET FRATRIBUS SPATARIIS ET RELIGIOSIS PER tarenos offerret. Caeterum, cum dictus frater W.
HISPANIAS CONSTITUTIS. rj propter hoc ad nostram praesentiam accessisset,
Ut censum Ecclcsise Compostellanx dcbitum solvant. priorvero nonprocuratorem idoneum sed nuntium
(Laterani, vi Id. Julii). minus sufficientem solummodo destinasset,nos ve-
Adaudientiamapostolatus noslri transmissa con- nerabili fratri nostro Montis Regalis archiepiscopo
questioneEcclesiaeCompostellan.pervenit quodcum etP.tunc regiaa capellae canonico subdiacono no-
per totam fere Hispaniam anctoritate principum et strodedimus in mandatis ut dictum priorem in ex-
praclatorum, favore etiam cleri et populi ecclesiae pensas legitimas condemnantes,inter partes,si fieri
beati Jacobiob reverentiam ipsius apostoli,census posset, concordiarn reformarent, alioquin, auditis
quidam (71) certus, qui vota dicitur, de singulis quae proponerenturhinc inde,et rationibuspartium
parlibus boum antiquitus fuerit constilutus, ple. plenius intellectis,ita utnihil restare nisi sententia
rique vestrum de terrisvestris et hominum vestro- videretur, gesta omnia redacta in scriptis sub sigil-
rum eumdem censum praescriptae Ecelesiae pro sua lis suis ad nostram pra?sentiam destinarent, sta-

(70) Vide infra epist. 146, 147. (71) Vide supra epist. 145, 146, et infra epist. 170.
 703 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 70 i

luentes partibus terminumcompetentem quoprae- A Compostellan. archiepiscopo pro illis fuerant assi-
sentarenl se nostro conspectui sententiam recep- gnati,terminata dignoscitur ; cum principali quae-
turae.Licel autem,sicut idem archiepiscopus nolus stione sopita, el accessoria per consequentiam sit

per suas conjudex ipsius ante-

litt^ras intimavit,
quam partes vocarentur ad causam, viam fuerit
universae carnis ingressus,ipse nihilominus de con-
sensu partium in causa processit, et priore in ex-
pensas, quas idem presbyler in via fecerat, con.
demnato, conquestionem ejusdem presbyleri su-
per spolialione,captione ac detentione sua, el pri-
sublata. Ut autem superhoc nulla in posterum du-
bietas oriatur, fraternitati tuae auctoritate prassen-
tium duximus concedendum ut super praefatis epi-
scopatihus Gallaeciaa indubitanter pertinentihus ad
metropolim Bracarensem propter ea qua; hactenus
gesta sunl non valeas de csetero conveniri. Praesen-
t.ibus quoque litteris duximus annolandum quod

oris excusationem audivit,ac testes super conver- praefalus Compostellanus archiepiscopus archiepi-
sione et susceptione habitus ipsius preshyteri ex scopatus sui nomine praemissis episcopatihus, Co-
parte prioris inductos mandavit recipi et audiri, limbriensi scilicet,Vicensi,Tudensi,Auriensi, Min-
licet idem presbyter, contra id quod prius promi- duniensi, Lucensi et Astoricensi, ecclesiis etiam
serat,receptionieorum noluerit interesse.Fuerunt Sancti Victoris et Sancti Frucluosi, cnm omnibus
eliam pro eodem presbytero quidam ad testimo- „ pertinentiis -suis et medietati Bracaren. renuntiavit
nium advocati,qui nonjurati deposuerunt pi in perpetuum in praesentia nostra et fratrum no-
lerum ipsum fuisse carceri mancipatum. Verum, strorum, super quihus fuerat a partihus litigatum.
cum postmodum idem presbyter el frater Jo. ca- Uatum Laterani, xiu Kal. Augusti.
nonicus Balneariae procurator ad hanc causam CL.
specialiterconstitutus,ad nostram prsesentiam cum VIMANENSI, DE COSTA, ET DR SANCTO TORNACO PRIORI-
ejusdem archiepiscopi litleris accessissent, nos eis BUS.
dilectum filium nostrumG.SanctasMariae diaconum Vt archiepiscopo Bracarcnsi obediant.
cardinalem concessimus auditorem qui,cum om- : (Laterani, xn Kal. Augusti).
nia.quae coram eo recilatafuerant,ad nostram pra?- (73) Cum non liceat a capite membra recedere.
sentiam relulisset, nos intelligentes sufficienter non sufficimus admirari quod, sicut referente ve-
fuisse probatum per testes ipsum in domo Balnea- nerabili fratre nostro Bracarensi archiepiscopo
riao fecisse professionem, suscepisse habitum et nostris est auribus iutimatum, licet Ecclesiae ves-
porlasse, ipsum esse professum ejusdem Ecclesiae trae in ipsiussint dicecesi constituta?, vos tamen
per senlentianidifiinivimus,etabimpetilionc ipsius nullum exemplionis privilegium pra>tendentes,
super his quce sibi restitui postulabat sententialiter ohedire sibi tanquam episcopo vestro contumaci-
absolvimus Ecclesiam memoratam; adjicientes,ut, G ter recusatis.Cum igitur crimen hariolandi sit
quia pro Ecclesia de Castronovo,sicut ex assertio- pugnare, et scelus idololalrire nolle acquiescere,
ne ipsius concessione priorispatuit,reatum con-
et suslinere nolentes quod subdili praelatis suis non
traxerat Simoniae, ad eam de caetero nullatenus obediant, uttenentur,decommuni fratrum nostro-
revertatur. Quia vero prior vester non minus imo rum consilio perapostolicavobisscripta inandamus
niagis in hoc deliquisse videlur, volumus et man- et in virtute obedientia? districle praecipimus qua-
damus ul usque ad festum Omnium Sanctorum tenus prffifato archiepiscopo et Ecclesia; Bracaren-
nostro seconspeclui repra3sentet,rationem nobis su- si obedientiam et reverentiam debitam, sicut alii
per contractu Simoniaco redditurus. Nulli ergo, clerici suae dicecesis faciunt, de caetero sine contra-
etc, cliffinitionis et absolutionis, etc. dictione qualibet impendatis,praescriptione tempo-
Datum Laterani, xiv Kal. Augusti. ris non obstante. Alioquin, sententiam quam idem
CXLIX. in vosvel Ecclesias vestras propter hoc rationahi-
BRACAHEN. ARCHIEPISCOPO. liter tulerit.ratam habebimus et faciemus, auctore
Uomino, inviolabiliter observari.
Vt concordiam inter Ecclesiam Compostellanam et
Bracaren. initam servet. Uatum Laterani, xn Kalendas Augusti.
D CLI.
(Laterani, xin Kal. Augusti).
PORTUGALLEN. ET LAUECEN. EPISC0PIS, ET ABBATI DE
(72) Controversiam quatuor episcopatuum, Colim- BURIO.
briensis videlicet, Visensis, Egilaniensis et Lame- Bracarensi priorem S. Martini de
Vt archiepiscopo
censis inter Compostellanam et Bracarensem Eccle- CaUm ubcdire cogant.
sias diutius agitatam, non sine multo labore nuper (Uatum, ut supra).
curavimus exactadiligentia terminare; sicut ex au- Inlimanl i \enerabili fratre nostro Bracarensi ar-
thentico sententiae liquido declaratur. In qua re cliiepiscopo,nostris est auribus intimatum quod di-
causa quoque quinque episcopatuum Galla3ciae,sci- lectusflliuspriorSanctiMartinide Castro,occasione
licet Tudensis, Auriensis, Minduniensis, Lucensis cujusdam privilegii quod,pendente lite.de novo,eo-
et Astoricensis, qui a bonae memoriae Alexandro dem arcbiepiscopo ignorante,a bon» memoriae Cce-
papa praedecessore nostro venerabilifratrinostro P. lestino papa praedecessoie nostro dicitur impetra-
(72) Vide supra epist. 133. (73) Cap. Cum non licect, De prasscriptionibus.
 705 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 706

tum, obedientiam consuetam et reverentiam debi- . mandamus quatenus, sive

projcipiendo adversus
tam denegat exhibere. Cum igitur de jure natural eumdem Compostellanum, sive adversus venerabi-
procedat, et boc ipsum in Evangelio Dominus ma- lem fratrem nostrum Zamorensem episcopum, vel
nifestet quod, quaecunque volumus utfaciant nobis etiam adversus utrumque super hoc agere voluerit
homines, et nos eadem eis facere debeamus, sicut archiepiscopus Bracarensis, denuntiatione lamen
nobis ab aliis debitum honorem impendi, sic fratri- facta prius a vobis Compostellano, ut, si voluerit,
bus et coepiscopis nostris a subditis deferri volen- Zamorensem episcopum tueatur, si BracarensisZa-
tes, eidem priori de communi fratrum nostrorum morensem maluerit convenire, vos ad locum con-
consilio per scripta nostraproecipiendo mandamus giuum accedentes, ad quem parles suos possiut
ut non obstante hujusmodi neque com-
privilegio, teste inducere,et de fama diligentius inquirentes,
missione ad te, frater episcope, et prius episcopum partibus convocatis, etipsius causa? meritis per ea-
Lamecensem etdilectum filium priorem ecclesioloa rumassertionem pleniusintellectis, ad sentenliam
postea impetrata,prcefato archiepiscopo et Ecclesiae appellatione postposita, procedatis, facientes, etc.
Bracarensi de ctetero sine contradictione qualibet, Testes cogantur. Quod si omnes, etc, tu frater Oxo-
humiliter
sicut alii praelati suoe dioecesis faciunt, men., etc, ita quod si alterum vestrum, fratres
obedire procuret. Quocirca discretioni vestrae per Portugalen. et Placentin. decedere forte contigerit,
apostolicascriptaprascipiendomandamusquatenus o liceat metropolitano suo in locumdecedentis quem
si mandato nostro parere noluerit,
praedictus prior voluerit ex suis suffraganeis subrogare.
vos eum ad id veritate cognita per censuram ec- Datum, ut supra.
clesiasticam sine appellationis obstaculo compel-
CLIII.
latis. Quod si omnes, etc.
CLERICIS SANCTI GB!SOGONI, TAM PR.ESENTIBUS QUAM
Datum, ut supra. FUTURIS, CANONICE SUBSTITOBNDIS IN PERPETUUM.
CLII.
De confirmatione pririlegiorum.
OXOMENSI, PORTUGALENSI, ET PLACENTINENSI
(Laterani, x Kal. Augusti.)
EPISCOPIS.
Vt causam Compostetlani et Bracaren. arehiepiscopi Ea quae a praedecessoribus nostris Romanis pon-
super Ecclesia Zamorensi coynoscant. tificibus ratione preevia statuuntur, tanto volumus
(Datum, ut supra.) firmius observari, quanto de maturiori videntur
Cumolim interToletanamet Bracarensem Eccle- consilio processisse etne inposterum alicujus va-
;

siasuper Zamorensi episcopatu, quem tunc Tole- leant temeritate turbari, apostolico sunt munimine
tanus archiepiscopus, ut dicitur, possidebat, quae- f ulcienda. Sane cum bonae memorias Joannes Crema
stio verteretur, felicis recordationis Eugenius papa Ecclesiae vestroe presbyter cardinalis in praesentia
praedecessor noster, uec Compostellanensiarchie- recordationisCalixti papoe proedecessoris no-
felicis

piscopo nec episcopo Zamorensi citato, nec denun- adversus clericos Sancli Salvatoris de Curte
stri

tiatione aliqua, sicut veuerabilisfrater nosterCom- suam deposuisset querelam, pro eo videlicet quod
postellanensis archiepiscopus asseverat, super hoc tam ei quam Ecclesioe vestraedebitam obedientiam
facta eisdem, sententiam pro Braearensi Ecclesia subtraxissent, et jura parochialia denegarent,idem
promulgavit, scribens episcopo,clero etpopulo Za- praedecessor noster, utraque parte ad suam proe-
morensi ut ei tanquam suae
et Ecclesiae Bracarensi sentiam evocata et rationibus utriusque diligenter
metropoli humiliter obedirentac postmodum pos- aiulitis el cognitis,inspectis etiam privilegiis bonae
sessioncm ipsiusBracarensis archiepiscopus, sicut memorioe tam Joannis XV papae, quod supradictam
nobis ex parte sua fuit propositum, est adeptus. Ecclesiam Sancti Salvatoris de Curte in fundo Ec-
Postmodumvero idemCompostellanusarchiepisco- clesiae vestroe sub censu annuo constitutam mon-

pus primo abonae memorioe Alexandro papa ac de- strabat,quam Lrbani II in quo evidenter diffinitum
mum a Lucio praedecessoribus nostris ad delegatos agnovit ut clerici praedictae Ecclesioe Sancti Salva-
judices contra Zamorensem episcopum, qui tunc toris essent in canonica subjectione, etfacerent vo-
sejuxtaejusdemarchiepiscopiassertionemhabebat biset Ecclesias vestrosobedienliam etdeberent scru-
pro libito, litteras impetravit qui pro eo diftiniti-
;
D tinium,baptisma,capitulum,possessionesetclerico-
vam sententiam protulerunt cujus inquisitionem
: rumordinationes vobis etEcclesia; vestrassicutpro-
felicisrecordationis Urbanuspapa prajdecessor no- prio titulo exhiber',qua3 idem cardinali ad tuitionem
ster commisit adpetitionem venerabilis fratris no- SU39 causa? iu medium producebat, fratrum suorum
stri Bracarensisarchiepiscopi faciendam.Nuper au- habito consilio per sententiam diffinivit pra>fatam
tem cumidem Compostellanus et idem Bracarensis Ecclesiam Scncti Salvatoris debere in pra?dictis om-
archiepiscopi propter hanc et alias causas, quas nibus vestros Ecclesiaa respondere quam videlicet;

habebant ad invicem, ad nostram prsesentiam ac-
cessisseut etsuper his fuisset ab eis aliquandiu dis-
ceptatum, de consilio fratrum nostrorum senten-
tiando decrevimus ut illa sententia in nullo prorsus
obsisteret archiepiscopo vel Ecclesiae Bracarensi.
Ideoque fraternitati vestraa per apostolica scripta
sententiam bonae memoriae Innocentius et Lucius
papa secundus postmodum confirmarunt,sicut eo-
rum vidimus privilegiis contineri. Cumque postmo-
dum prwdicti clerici eamdem nollent sententiam
observare, bonoa memeriae Guido Ecclesiae vestrae
Sancti Grisogoni presbyter cardinalis, inproasentia

Patrol CCXIV. 23
707 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 708

felicis niemoriae Adriani papae, anno ejus primo, A etiam felicis recordationis Lucius papa III praede-
suam deposuit qusestionem. Qui, auditiset eognitis cessor noster ratam habnit cum duo ex clericis
qiueproponebanturhinc inde etinspectisprivilegiis suam propter hoc prae-
Sancti Salvatoris, quos ad
bonaerecordationis tam UrbaniquamCalixti Roma- sentiam evocarat, coram eo confessi fuissent sen-
norum pontificum,et qualiterhanceamdem contro- tentiamfuisseprolalam, eamdemseservasseac ser-
versiam,cum in suis temporibus ipsasEccle-
int r vare firmiter velle asserentes Nos igitur eorumdem
sias emersisset. dilfinierit, controversiae ipsi debi- praedecessorum nostrorum Joannis, Urbani,Calixti
tum finem imposuit et eorum sententias privilegii Honorii, Innoc.entii, Lucii, Adriani et Alexandri ve-
pagina conlirmavit etclericos illius Ecclesise vobis stigiis inlnerentes, eamdem sententiam auctoritate
veslrisque successoribus et Ecclesise vestrao beat apostolicu confirmamus etpraesentis scripti pagina
Grisogoni parochialiajurasicutproprio titulo exhi- communimus."Vobis etiam vestrisque successoribus
bere decrevit. Postmoduin autem quinto anno pon- et per vos eidem Ecclesiae vestrae S. Grisogoni in
tificatusejusdemBonadiespresbyter cardinalis Ec- perpetuum conlirinamus ecclesias et capellas quae
clesise vestrsB, cui praedicticlerici Sancti Salvatoris, inlia ejusdem beati Grisogoni parochiamcontinen-
tanquam contumaces et rebelles, subjectionem et tur, videlicetsajpedictam ecclesiam S.Salvatoris de
ubedientiam facere noluerunt, accessit ad eumdem
Q Curle, quae etiam Felix Aquila nuncupatur, eccle-
pontificem praeieeessorem noslrum Adrianum, et siam Sanctaa Bonosae, ecclesiam Sanctae Agathae,
coram eo de illis suam deposuit quaestionein. Qui cum pertinentiis earum ecclesiam Sancti Stephani
;

cumeamdem causam cognoscendam bonae memo- qu;e utroquejure, parochiali videlicet et proprieta-
riae BernardoPortuensiepiscopo commisisset,idem
lis,ad vestram dignoscitur Ecclesiam pertinere ut :

episcopus, praedecessoris nostri Calixti sententia

quidquid dignitatis, quidquid reverentiae, quidquid
diligenter inspecta, de mandalo ejusdem pronun-
parochialis juris matrix Ecclesia in suis habet ec-
tiavit eamdem sententiam a dictis clericis Saucti
clesiis et capellis, hoc vos in istisper Dei gratiam
Salvatoris debere inviolabililer observari, senten-
habeatis, tam in ordinationibusclericorum pereas-
tiam ipsamproferenssicutin authenticoscripto per
dem ecclesias collocandorum, sive ad ecclesiasti-
nianum scrinarii exinde facto continetur expresse,
cos ordines promovendorum, quam in scrutiniis,
qua ad exhibitionem juris parochialis Joannem
baptismatibus, processionibus, capitulis, etincri-
ceconomum praedictae Ecclesiae et omnes ejusdem
minalium qu» publica sunt judiciis. Nullus ergo
Ecclesiae clericos condemnavil, videlicet in scruli-
episcopus, nullus cardinalis, nullus abbas, nullus
nio, baptismate, capilulo, processione et clerico-
archipresbyter in prsedicto beati Grisogoni litulo,
rum ordinatione ; et praefatum titulum Ecclesiae
Q in capellis et territoriisearum, parochialiasibi jura
vestrae Sancti Grisogoni ad omne jus parochiale
audeat vindicare nec abbatum alicui facultas sit
;
restituit. sicut in privilegiis vestrae Ecclesiae conli-
parocbianos vestros,nisi forte ab eis deliberatum
netur. Caeterum cum, tempore felicis recordationis
sit, in suis ecclesiis sepelire. Quod si viventes ad-
Alexandri papaB III, sa?pedicti clerici contumaces
huc religionis inluitu apud eos sepeliri deliberave-
existerent et rebellesnec latao sententiaevellent ali-
rint;cumvestra quoquepraesentiasalvamatricis Ec-
qua ratione parere, ad instantiam clericorum tunc
clesiff!Justitia,tumulentur.Adhaecadjicientes,vobis
Ecclesiae vestrae eos ad suam praesentiam evocavit
vestrisque snccessoribus et per vos Ecclesiae vestrae
qui coram eo proponere curaveruul quod sententia
perpetuo confirmamus ecclesiam Sancti Juliani,
illa non deberet aliqua ratiene tenere, pro eo quod
cum domibus, cellis, cryptis, hortis, vineis et are-
iuterposita fuerat, appellatione suspensa, et etiam
nariis suis, cum terris cultis vel incultis, silvis,
latacontra libertatem Eeelesiae suae per privilegium
pantanis et pratis suis, cum suis aquinioliis in rivo
apostolicae sedis indultam : inquo videlicet privile-
qui vocatur Arton : quae quidem ecclesia sita est
gio continebatur expressum, quod Eeclesia Sancti
juxtacastrum quod voeatur de Guid ; casale de Ma-
Salvatoris deCurte nulli alii uisi Romanae Ecclesiae
quidem privilegium, pu- liana, cum turri, vineis, agris cultisel incultis,pra-
subjaceret. Quod sicut in
tis, silvis, aquis et aquarum decursibus vineas
blico instrumento per manum scrinarii exinde fa- P|
;

quasinMarcello, in Rosario et inpratispapae possi-

cto habetur, ab ceconomo Ecclesioe vestrae in con-
troversia illa coram prsedicto Ber-
quae actitata est detis cum pratiset aliispertinentiis suis vineas etiam
nardo episcopoPorluensi et alia similiter privilegia etterras in Virgine molam quam in flumine Tibe-
;

quae pro libertate su;e Ecclesise prsetendebant, sunt ris habetis etquartampartem alterius molae ; casale

falsitate penitus confutata;turnquiarecensjunctura in campo de Merulis, terras in Marcello, terras in

et incollatura evidentius apparebat et multa in se

Ventrebublo, cum aliis omnibus quae inprasentia-
rum juste et canonice possidetis, vel in futurum,
mendacia conlinebant tum quianullisaliistempo-
;

ribus visa sunt vel exbibita. Auditis itaque et cog- largiente Domino, poteritis adipisci. Decernimus
nitis utriusque partis rationibus et privilegiis prae- ergo ut nulli omnino bominum liceat houores et
decessorum nostrorumRomanorum pontificumdi- bona sa?pefatae Ecclesiae vendere, in feudum dare,
ligenterinspectis, habito fratrum suorum consilio, aut ab eadem Ecclesia modis quibuslibet alienare
ipsam Ecclesiam temere perturbare, etc. Salva se-
praedicti episcopi sentenliam confirmavit,et perpe-
tuis temporibus firmam manere sancivit ;
quam dis apostolicoe auctoritate. Si qua igitur, etc.
™» PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 710
Datum Laterani.per raanum Rainaldi Acheruntini A famatos.eteosdempropter nimiam
dissolutionem,
archiepiscopi, cancellarii vicem agentis.x Kal. Au in qua erant nimium obstinati, et admonitionem
gusti, indictione n, Incarnationis Dominicaa anno penitus contemnebaut, ad debitum religionis sta-
i 199, pontificatus vero domini Innocentii papas III tum nullatenus aliter nisi per ordinem Cistercien-
anno secundo. sem posse reduci, astantibus plurimis discretis
CLIV. viris tam clericis quam
baronibus, ad quos locus
AIMERICO ABBATI CADUNIENSI. ille ratione fundationis diguoscitur pertinere, ip-
Ot reformatio istic edita ct a leg. apost. probata, sum monasterium Caduniense decreverunt ad Cis-
servetur.
terciensem ordinem reducendum, et ipsum, cum
(Laterani, x Kal. Augusti.)
omnibus abbatiis suis, abbatire Pontiniacensi prse-
Tnter cteteras sollicitudines quae nobis ex officio
sente ipso G. Ponliniacen. abbate, in perpetuum
creditaa servitutis incumbunt.animumnostrum sol-
submiserunt et quod ab eis statutum est et de-
;
licitior cura perurget, cum eos qui terrenas illoee-
cretum, dilectus fllius noster P. Sanctae Mariaa in
bras sumendo habitum regularem deberentpenilus
via Lata diaconus cardinalis, apostolicre sedis le-
abdicasse et obsequiis efflcacius divinis insistere,
gatus, sicut nobis per suas litteras innotuit, aucto-
audimusesseinquinamentismalitireacdissolutionis
vitiis irretitos, et ad eorum correctionem studium
g ritate suae legationis postmoduin confirmavit. N'os
igitur tuis justis postulationibus grato et pio con-
efflcax et promptam voluntatem nos convenit adbi-
currentes assensu.quod ab ipsis judicibus et prae-
bere. Nimirum cum per insinuationem tuam ad
dicto cardiuali provida deliberatione factum est
apostolatus nostri audienliam pervenisset, zelo Dei
ratum et firmum habentes, auctoritate apostolica
conscientiam tuam, sicut credimus, excitante, quod
confirmamus et prresentis scripti pagina commu-
ab antiquo abbatia Caduniensis non solum pastorem
nimus, statuentes in praedicto monaslerio tuo et
de ordine Cisterciensi suscepit, sed etiam habitum
subjectis Cisterciensem ordinem futuris
aliis ei
et observantiara regularem, per quam tam in tem-
temporibus inviolabiliter observandum, et eadem
poralibus quam spiritualibus olim ccelestitim dono-
Pontiniacensi abbatire, sicut est superius praeliba-
rum profecerat incrementis,ettandem perquosdam
tum, perpetuo deinceps fore subjecta Decernimus
indisciplinatos filios voluntatis propriae sectatores,
ergo, etc. confirmationis et constitulionis, etc.
qui cervices suas indomitas abillo jugo suavi et
Datum Laterani, x Kal Augusti.
salutariminuslicenterexcuterepraesumpserunt, ad
CLV.
tantao dissolutionis miseriam peccatis exigentibus
BURDEGALENSl ARCHIEPISCOPO AGENNENSI ET PICTA-
jam devenit, ut a malitia inhabitantium in ea, sicut
,

etiam ex testimonio pluriraorum didiciraus, defe-
ctura minarelur pariter et ruinam propter hoc
; (Laterani,
bonrememoriaeaPictaven.etvenerabilifratrinostro
R. Petragoricensi episcopis et dilecto
filio Arnaldo
archidiacono Petragoricensi praecipiendo manda-
vimus (74) ut ad locum pariter accedentes, quid-
quid corrigendum invenirent tam in capite quam
in membris,auctoritatefretiapostolica,solumDeum
habentes prre oculis^prrevia ratione corrigerent, et
fratres ipsos diligentius commonentes
ad ordinem Cisterciensem, a quo formam religio-
nis sumpserunt, procederint ad emendationem ip-
sius loci tam in capite quam in membris, prout
expedire viderint, et quod statuerent.per censuram
ecclesiasticamfacerentfirmiterobservari,conspira-
tiones (76) etiam et vitium proprietatispenitus ex-
quos morientes in eo contingeret
stirpari, et fratres
vitiodeprehendi, Chrisliana sepullura carere. Ad-
jectum fuit etiam quod si prredicti tres judices in-
teresse non possent,reliqui duo prremissa exsequi
nondifferrent.Unde praedicti episcopus etarehidia-
conus Petragoricenses, sicut tenor litterarum sua-
rum nobisplenius intimavit, cum dictus episcopus
Pictavensis jam morte praeventus, ad tuum
esset
monasteriumaccedentes,etintelligentesperfamam
publicam fratres ejusdem monasterii tam in propriis
habendisquamindissolutionevitaesuregraviterdif-
(74) Vide lib. i. epist. 146.
(75) Vide notas ad concilium Monspeliense habitum an.
VIENSI EPISCOPIS.
G De eodem argumcnlo.
vi Kal. Augusti.)
Inter caeteras sollicitudines.etc ,usque ad verbum
fore subjecta. Quocirca fraternitali vestrae per
apost. scripta mandamus atque prrecipimusquale-
nus in monasterio Caduniensi et aliis abbatiis quaB
sunt illi subjeclre, sub obedientia Pontiniacensis
abbatis per censuram ecclesiasticam.sublato cujus-
libet contradictionis et appellationis obstaculo,
ut redirent Cisterciensemordinem servarisinerefragationeali-
qua faciatis. Et quoniam abbas Faesiensis perab-
batem Gundoniensem et quosdam Caduniensesmo-
nachosseinlocum anledicti Aimerici Caduniensis
abbatis intrusit et eo cassato, et excommunieatione
promulgata tam in ipsum quain in abbatem Gundo-
D niensem et complices eorum.Geraldusde la Costa
cantor Caduniensem ipsam abbatiam per intrusio-
nem fimiliter occupavit, qui licet cassatus fuerit
auctoritate apostolicre sedis et cum fautoribussuis
excommunicationis vinculo innodatus, saepedicto
Aimerico Caduuiensi abbate in corporalem posses-
sionem abbatiresuaereducto,eamdem abbatiamper
laicalerapotentiamadhucvioleuternititurdetinere;
volumus nihilominus etmandamus utjuxtasenten-
tiam in eos rationabiliter latam faciatis ipsos et uni-
versos fautores eorura sicut exeommunicatos usque
ad condignam satisfactionem ab omnibus arctius
1214, cap. 16
 711 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 712

evitari. Nullis litteris obstantibus harum tenore A dignitate,qua ipsum prredecessorestuihactenusha-

tacito. Quod si omnes, etc. l'uissenoscuiitur,sicutillumjustepossidesetquiete,
Datum Laterani, vi Kalendas Augusti. devotioni tuaa auctoritate apostolica confirmamus,
CLVI. et praesentis scripti pagina cominunimus. Decerni-
ASISINATI EPISCOPO, ET ABBATI S. PETBI PERCSIM. mus ergo, etc, protectionis et confirmationis,etc.

Ct archipresbytero purgationem eanonieam super Datum Laterani.

Simonia indicant.
CI.VIII.
Datum, ut supra.
(
PRESBYTERO
)
VERONENSI CAPELLANO SANCTI MICHAELIS
Cum civitatem Perusinam inter alias quaa beati
DE TROVALD.
Pelrijurisexistunt speciali diligamus afTectu et uli-
Ecclesiam S Michaelis recipit sub protectione apo-
htati cleri et populi velimus sollicitius imminere, stnlica .

qiue inter eos scandalum generant de medio tollere (Laterani, n Kal Augusti.)
cupimus, et qu» pax inter eos valeat
ea fovere per Ex parte tua et nobilium virorum Opithingorum
conservari. Sane, sicut ex litteris venerabilis fratris et Cadulingorum patronorum ecclesioe Sancti Mi-
nostri episcopi et dilectorum filiorum cleri et po- precum instantia po-
chaelis de Travald fuit a nobis
puli Perusinorum nobis innotuit, ex discordia illa
g s tulatumutecclesiam ipsam,quam EcclesiaeRoma-
quae inter I. archipresbyterum et Hermannum ca naacensualem facere volebatis,sub protebtione apo.
nonicum est exorta,super eo quod dictus Herman- stolicaa sedis et nostra recipere deberemus. Nos
nus intendebat de Simonia et dilapidatione prcefa- igitur tuis et praemissorum nobilium precibus incli-
tum archipresbyterum accusare, concepto jam et
nati, eamdem ecclesiam sub beati Petri et nostra
recepto lihello tota fere civitas est commota et si ;
protectione suscipimus, et prsesentis scripti pagina
ea de medio tolleretur,grata inde posset ipsi civi- communimus. Ad indicium autem hujus ab aposto-
tati tranquillitas provenire.Xos ergo praedictorum lica sede protectionis obtentaj.hizantius unus nobis
episcopi et cleri et populi precibus inclinatijam- nostrisque successoribus annis singulis persolve-
dicto Hennanno,qui,sicut suis nobis litteras iiiti-
tur. Decernimus ergo, etc, protectionis, etc.
mavit, spoute vult a praefali archipresbyteri accu- Datum Laterani, n Kal. Augusti.
satione desistere, abolitionem duximus indulgen- CLIX.
dam, eum ab observatione nostri judicii absolven- SUFFRAGANEIS ACHERUNTIN.E ECCLESIJE.
tes. Ipsum archipresbyterum, quietiamsuis litteris
ad ven-
Quod ipsorum archiepiscopus brevi ipsos sit
purgationem canonicam obtulit, licet ei de rigore turus, etsi pontifex illibenter eum dimittit.
canonum septima sui ordinis manus essetpurgatio (Datum, ut supra.)
indicenda, tertia manu duntaxat innocentiam suani G Q uantum nonoris et &ra tioe vobis in consecratione
purgari misericorditer indulgemus super crimine venerabilis fratris nostri R. Acheruntini archiepi-
SimoniaB ; ita duntaxat,ut inter eosnullum omnino scopi et in concessione pallii facta eidem,duxeri-
colludium intercedat quod utiqne si foret admis-
;
mus exhibendum, vestra, sicut credimus.fraterni-
sum, gravissime puniremus. Volentes auiem etiam tas satis intelligit per seipsam. Xon enim in hoc
in hac parte praedictis archipresbytero et canonico velutilitatemnostram,velipsiusarchiepiscopi com-
misericordiam exhibere,ne ad nos accedendo fati-
modum.sed n^cessitatem Ecclesiae vestras duximus
gentur laboribus et expensis, discretioni vestrae
per cum non modicum obsequiis
potius attendendam,
apostolica scripta mandamus quatenus gratiameis nostris ex ejus absentia, si ad vos accesserit, sub-
impensam in publicum proponentes, purgationcrn trahatur, et ipse, licet promotus videatur in ordine,
ab ipso archipresbyterojuxta quodpraernissum est, in eo tamen intelligitur minoratus, quod a latere
publice recipere procuretis ut ex hoc mala fama;
matris, circa quam longo tempore laudabiliterde-
quiescat, quffl aures resperserat populares. Quia servivit, ad flliae transfertur amplexus ; in qua etsi
vero dilapidationis vitiuin.prnpterenormedamnum sollicitudinem exercere debeat pastoralem,non ta-
Ecclesia», remanere nolumus indiscussum, per apo- men minus ei oneris ex hoc proveniet quam hono-
stolica vobis scripta mandamus quatenus appella- D ris.IntelligentesautemnecessitatemEcclesiffiAche-
tione remota, inquiratis super eo diligentissime runtina3,quae communi ciiin vicinis Ecclesiis gra-
veritatem; et quod inveneritis.vestris uobis litteris vatur excidio et bona? memoriai... quondam archi-
intimetis ut per inquisitionem vestram sufficien-
:
episcopiAcherunliniexsilium soladeplorat,redacta
ter instructi, melius procedere valeamus. in solitudinem et in diminutionem conversa, quae
Datum, ut supra. prius commissos sibi populos tam verbo quam exem.
CLVII. plo muniebatpariter et monebat, inter ejusdem re-
ANDR.E.E ACHERLNTINO ARCHIDIACONO. gionisEcclesias inclytaquodaramodo etpraacellens,
Ij,si archidiaconatwn cum omnijure tribuit. cum non invenisset consolatorem ex omnibus cha-
(Datnm Laterani). rissuis,dictumarcbiepiscopum,probatum vita, lit-
Sacrosancta Romana Ecclesia, etc, usque ad rcr- teratura pollentem.honestate praeclarum.potentem
bum suscipimus Specialiterautemarchidiaconatum inopere etsermone,regimini ejus duximus deputan-
AcheruntinaaEcclesias, cum omnijure, lihertate ac dum, subtrahentes non modicum commoditatibus
 713 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 714

nostri ut ipsius Ecclesiae possemus necessitatibus A clesiae tuaa commodis augmentis rationepersonae
et

subvenire, ac sperantes quod per salubrem doctri- specialiter intendamus. Eapropter, venerabilis in

nam ipsius sic in spiritualibus proflciat institutis, Christo frater, personam tuam gratam con. aucto-
quod in temporalibus etiam per accuratam ejus ritate tibi praesentium indulgemus ut homines qui

sollicitudinem convalescat.Gratis igitur et humili- se tibi vl Ecclesiae tuae recommendare voluerint,

ter factam vobis gratiam attendentes,ne videamini quod secundum terrse eonsuetudinem affidatio
exhibitse vobis benignitatis ingrati, fraternitati nuncupatur, cum in pluribus partibus parochi»
vestrae per apostolica mandanius atque
scripta tuse jus istud Acheruntina ex antiqua
ecclesia
praecipinius quatenus ad eum,sicut patrem et pas- consuetudine privilegiis regum obtineat, tibi reci-
torem vestrum,pium geratis devot.ionis respectum; pere liceat et absque conlradictione cujuslibet re-
et licet propter inclementiam aeris et tempus im- tinere. Decernimus ergo, etc, concessionis, etc
pacatum obsequiis nostris detentus, nondum ad Datum Laterani, iv Kalen. Augusti.
gerendam ejusdem Ecclesias sollicitudinem,ob dif- CLXII.
ficultatem itineris et viarum discrimina fuerit su- CAPITULO ET DNIVERSIS CLERICIS DE MATERA.
bire permissus, nibilominus tamen procuratorem Nc a quoquam ad judicium szculare trahantur.
et officiales ipsius sicut ipsuru recipere ae de uni- (Laterani, n Kal. Augusti).
B
versis justitiis ejus ipsicuretis plenarie responde- Ordinis clericalis immunitas eo est libertatis
re,quoniam auctore Domino, vos in proximo visi- privilegio insignita,utcum suos .judices habeat,sub
tabit. Sicut enim gratum habebimus, si ei curave- quibus possit et debeat conveniri,a sseculari judi-
ritis in omnibus humiliter et devote deferre, sic cio penitus sit exempta quce nimirum nullis pu-
:

non poterimus aequanimiter sustinere, si inobedi- blicarum functionum oneribus obligatajugum sae-
entes ei fueritis et rebelles. cularis effugit servitutis.Unde ut vos sub regimine
Datum, ut supra. venerabilis fratris Rainaldi archiepiscopi vestri,cu-
CLX. jus sinceritas bonitatis apud nos approbata in
CAPITLLO ANGLONENSI. multis ad provisionem vestram specialiter nos as-
Ut suum archiepiscopwn reverenter excipiant atque tringit, liberiores possitis Domino militare, atque
benigne tractcnt. sub eo amplioris libertatis beneficio vos et jura ves-
(Laterani, iv Non. Augusti). tra tueri, auctoritate prsesentium districtius inhi-
Quantum honoris,etc.,«( supra, usque ad verbum bemus ne aliquisad judicium sa?culare vos trahere
convalescat. Cum
ipsum non solum in his in
igitur aliqua temeritate prsesumat, aut pubMcis exactio-
quibus ejus honoravimus decessorem, verum etiam nibus et angariis fatigare ; cum etiam super hoc
in majoribus di=posuerimus honorare, discretioni
" principalis jussio, sicut dicitur, emanarat. Decer-
vestrae per apostolica scripta mandamus et districte nimus ergo, etc, inhibitionis, etc.
praecipimus quatenus praeter id quod ei, tanquam Datum Laterani, n Kal. Augusti.
metropolitanovestro,reverentiamteneminidebitam In eumdem modum universis clericis pe.r Acherun-
exhibere,de universis justitiis episcopalibus plene linam di&cesim constitutis.
respondere curetis,donec de provisioneEeclesiaove" CLXIII.
strse aliud statuamus. Procuratorem etiam et offi-
ONIVERSO POPULO DE MATERA.
ciales ipsius sicut ipsum recipere ac de universis Ut a cleri injuriis abstmeant.
justitiisejusipsiscuretisplenarierespondere: scitu- (Datum, ut supra).
riquod non possemus in patientia sustinere, si Cum esse vosEcclesisa filios non negetis, aut li-
mandatis nostrispraesumeritis contumaciter refra- beram esse dicetis Ecclesiam,aut vos non negabitis
gari. Noveritis etiam nos venerabilihus fratribus cum
esse servos, utpote nati fueritis ex ancilla,
nostris Cupersanensi etGravinensi episcopis dedisse conditionem matrissequaturfilius, secundum legi-
firmiter in mandatis utpersonaliterad vestram Ec- timas sanctiones. Pervenit autem ad audientiam
clesiam accedentes et litteras nostras vobis assi- nostram quod vosEcclesiaspublicis exactionibus et
gnent ut vos ad id, monitione prsemissa. per censu- D angariis aggravatis, et clericos ad forum interdum
ram ecclesiasticam, appellatione remota, compel- trahitis swculare. Quia vero id in ecclesiastica? re-
lant ; ita quod si ambo, etc, alter eorum, etc. dundat libertatis injuriam, universitati vestras per
Datum Laterani, iv Nonas Augusti. apostolica scripta mandamus et districto praecipi-
Seriptum est illis episcopis super lioc.
mus quatenus ab universis Ecclesiarum gravamini-
clxt. bus desistatis, nec super possessionibus aut aliis
ACBERUNTINO ARCHIEPISCOPO. contraconsuetudinemetspecialemetiamconcessio-
Vt affidationes hominum pro consuetudine istius loci nemeis indultam Irahatis clericos ad judicium sae-
recipiat. cularejcum, secundum verlmm Apostoli, suo do-
(Laterani, IV Kal. Augusti). mino ^tent.aut cadant. Alioquin sententiam quam
Probata inmultis apudnos tuiesinceritas bonita- venerabilis frater noster R. archiepiscopus vester
tis inductione nos excitat speciali ut praeter com- per se vel procuratorem suum in aliquos propter
munedobitumquouniversis tenemur Ecclesiis, Ec- •
haec rationabiljter tulerit, nos ratam habebimus, et
715 INNOCENTII III PP. REGESTORUM I.IR. II. ;i6

vohimus usque ad satisfactianem congruam invio- A sentium indulgemus ut possessiones spectantes ad

labiliter observari. mensam tuam alienatas illicite,legitime tibi liceat

Datum, ut supra. revocare. Praeterea concessiones ecclesiarum et

CLXIV. praehendarum non vacantium a praedecessoribus
ACHERUNTINO ARCH IF.PISCOPO. tuis factas contra statuta Lateranensis concilii
Ut ecclesia S. Petri de Matera ad mensam arehiepis- praeter apostolicae sedis mandalum, praesentium
copi Acheruntini restituatur. auctoritate cassamus ; concessa tibi libera facul-
(Laterani,vi Id. Augusti). tate testamentum de bonis Ecclesiae AcheruntiniR
Ad audientiam apostolatus nostri pervenit quod a praedecessore tuo factum contra canonicas san-
cum ecclesia Sancli Petri de Malera,qua3 ad men- ctiones auetoritate apostolica revocandi. Nulli er-
sam dignoscitur Acheruntinaa Iv-elesiae pertinere,a go, etc, concess. et cassationis, etc.
bona) memoriao R. et P. Aeheruntinae Ecclesiae ar- Datum Laterani, vi ldus Augusti.
chiepiscopis fuisset quibusdam minus licite infeu- CLXVI.
data, felicis recordationis P.ejusdem Ecclesiae ar- ASlSiNATI EPISCOPO.
chiepiscopus ad venerabilem fratrem nostrum Po- Qnod excommunicati absolutionis lilteras exhibere
tentin. episcopum super hoc commissionis lilleras teneantur.
R
a sede apostolica impetravit. Qui personaliter ad (Laterani, 11 Id. Augusti).

locum accedens,Ecclesiam ipsam mensae Acberun- (76) Sicut nobis tuis litteris intimasti, cum ali-

tinae restilui sententialiter judicavit Nos igitur quos tuaa dioecesis clericos vel laicos culpis suis
sententiam ipsam,sicut rationabiliter lata est, nec exigenlibus excommunicationi supponis.ipsi post-
legitima appellatione suspensa, ratam habentes et moduni ad te, nulla satisfactione pwmissa, sine
firmam,auctoritale apostolica confirmanius et prae- testimonialibus litteris redeuntes, dicunt se abso-
sentis scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc. lutionis beneficium recepisse. Quibus si credi de-
Datum Laterani, vi ldus Augusti. beat in bac parte, per nos instrui suppliciter pos-
CLXV. tulasti ; cum propter causam hujusmodi sicut di-
EIDEM. cis, tuae sententiae a subditis contemnantur. No-
Vt decimx ecclesiis integre persolvantur. lentes itaque malitiis hominum indulgere, frater-

(Laterani, vi Id. Augusti). nitati lua.> taliter respondemus, quod, nisi excom-
Cum de latere nostro fueris in archiepiscopum municati a te super absolutione sua litteras nos-
Acheruntinum assumptus, lam te quam Acherun- tras vel illius cui vices nostras in hac parte com-

tin.Ecclesiam specialiter bonorare disponimus, in misimus reporlarint, aut alio modo legitima

his praesertim quae justitiam sapiunt et continent

C de illorum libi absolutione constiterit, tu eo-

aequitatem. Sane significasti nobis in nostra prae- rum absolutioni fide non habita, ipsos pro ex-
sentia constitulus, quod cum in quibusdam locis cominunicatis, ut prius, habeas et facias evi-

tuaa dicecesisintegre quondam decimaesolverentur, tari.

dum pra^dia, de quibus decimas proveniebant, es- Datum Laterani, n Idus Augusti.
sent in saecularium potestate,postquam possessio" CLXVII.
ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, COMITIBUS, BARONIBUS, CI-
num ipsarum dominium ad religiosos quosdam seu
VIBUS, ET UN1VERS0 POPULO IN REGNO S1C1LI>E CON-
ecclesiasticos viros devenit, cultores earum, quia
decimasipsisreligiosis seu ecclesiasticis viris exhi- STITUTIS.

bent terragii ratione, decimas Ecclesiis non per~ De absolutione Marcowaldi.

solvunt.Piaeterea homines de Malera, licet decimas Ad reconciliationem et receptionem Marcowaldi

integrenonpersolvant, eas tamen quas solvunt pro debitum officii pastoralis, quo tenemur omnes ad
motu voluntatis [iropriie dividentes.quamdam par- viaui ieeliludinis revocare ac redeuntes recipere,

tem Ecclesiis,quamdampauperibus, quamdam suis nos induxit, et optata regni tranquillilas invitavit

patrinis impenduut per quod tam tuo quam Ec humiliaremus hostem et humiliatum et
ut siniul et
;

clesiarumjuri non modicumderogatur. Eapropter, D P*nitentem ejus reciperemusexemplo quinon vult

venerabilis in Christo fratnr, tuis justis precibus mortem peccatoris, sed ut magis convertatur et
annuentes, ut cultores possessionum, de quibus vivat, qui Cliananaeam et publicanum non solum

decimae Ecclesiis constitutis in dicecesi tua deben- vocavit ad puinitentiam, sed et traxit. Ut auteni
tur, ad ipsas, non obstante eo quod pro terratico super modo reconcilialionis ipsius non possit ab

solvunt, cum integritale reddendas et ut homines aliquo dubitaii,formam excommunicationis et re-

de Matera eas de castero aliter dividere vel distri- ceptionis pra;sentibus duximus litleris explican-
buere non prffisuinant, sed ipsas Ecclesiis quibus dam. Forma excommunicationis haec fuit.
debent sine diminutione persolvant, per censuram « Excoiiiniunicanius etanathematizamus ex pai le

erclesiasticaiii,u|>|iflhiLione poslposita, cooipellere Dei omnipotanlis etbeatorum Petri et Pauli aposto-

valeas, liberam libi concedimus auctoritate apos- lorum e|us auctoritate et nostra Mercowaldum et
tolica facultatem. Ad haec, auctoritate tibi prae- omnes fautores ejus, tam Teutonicos quam Latinos,
(76) Cap. Sicut nobis : De sententia excommunicat.
717 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 718

specialiterDiopuldum,Othonom,Siffredum etOtho- A sum superius publice juramentum exhibuit et se-

nem deLavian.Hermannum etCastellanumSorellae, cundum Ecclesiae formam beneficio absolutionis
qui prinoipaliter adhaerent Marcowaldo: quia cum obtento, mandatum sub eodem tenore recepit et
idem Mareowaldus a dilectis filiis nostris C. titul 1 se promisit fideliter impleturum. Quod autem ei
Sancti Laurentii in Lucina et I. tituli Sanctae Pri- nihil super terra illa mandavimus quam autequam
scae presbyteris cardinalibus,apostolic.T sedis lega- nunc ultimo regnum intraret, ex concessione fue-
tis, commonitus fuerit ut ab ecclesiarum et villa- rat imperatoris adeptus, nullatenus admiremini,
rum incendio et vastatione cessaret, quae in eorum cum propter eam non fuerat excommunicatione
oculis committebat, et exercitum dimitteret, cujus notatus. De ipsa tamen dante Domino ad nostrum
oceasione totafere Marchia vastabalur, eorum mo- et charissimi in Christo filii nostri F. Sicilise regis
nitis non satisfecit, propter quod ab eis exeommu- illustris honorem vobis scientibus utiliter dispo-
nicatus fuit et quia juramentum multoties nobis
; nemus. Nullus igitur vos omnino seducat, nullus
praesiitum violare ac patrimonium Ecclesiae inva- aliquatenus blandiatur quod secundum aliam for-
dere ac detinere proesumpsit.et nunc regnum Sici- mam idem Marcowaldus juramentum praestiterit
lia>,quod ad jus et proprietatem beati Petri perti- aut aliter fuerit receptus a nobis ; nec turbentur
nere dignoscitur, cujus baliumcum regis tutela il- p in aliquo corda vestra, sed us
potiu; solidentur ;

lustrisniemoriaeC.imperatrix nobis teslamento re- cum si servaverit quod

sub d ebito praestiti
ei est.

liquit, infestat et innititur occupare. Omnesautem juramenti mandatum, ad statum totius regni et
qui juramento tenentur,
ei fidelitatis vel societatis tranquillitatem vestram sit non modicum proven-
denuntiamus penitus absolutos. Si quis autem cleri- turum autem. quod non credimus, non serva-
Si
cus cujuscunque dignitatis et ordinis officia eccle- rit,nihil sit auctoritati nostraedetractum, sed ejus
siastica vel sacramenta divina ei vel sequacibus sit potius potentia diminuta; et tam ex inclemen-
suis ministrare pra?sumeret, sciat se dignitatis et tia temporis quam ex forma mandati quam faci-
ordinis periculum incurrisse. Item excommunica- mus, absoluti fautores ejus jugiter ad propria re-
musl.quondamelectum SanctanSeverinae,quieidem vertantur. Nos quoque non solum pro commissis
Marcowaldo adhserens, administrationem Salerni- excessibus,verum etiam pro reatu perjurii, eum et
tanae Ecclesiae de ipsius manu recepit. <> fautores ipsius,si forte contra factum et receptum
Forma receptionis haec fuit. Juravit Marcowal- mandatum veniret,in eamdam excommunicationis
dus publice, sine pacto quolibei et tenore, super sententiam reducere curaremus et esset contra eum
crucem et Evangelia, quod super omnibus pro qui- manus nostra ex virtute divina validior quam fuis-
bus excommunicatus mandatis
existit sine fraude set. Inspiret autem ei is qui vult omnes homines
nostris obediet universis, quae sibi per nos vel ^ salvos fieri et neminem vult perire ut ita fideliter
nuntios aut litteras nostras duxerimus facienda. mandatum nostrum observet, ut nec Creatorem
Tenor vero mandati apostolici fuit talis.Mandatum offendat nec nos oporteat contra eumgravius com-
est ei, sub debito praestiti juramenti, ut a halio moveri. Monemus vestram ac
igitur universitatem

regni, invasione quoque ac molestatione ipsius per per apostolica vobis scripta mandamus quatenus
se ac suos omnino desistat, nec ipsum aut patri- circa devotionem apostolica sedis et ejusdem regis 1

monium beati Petri per se vel alium ullo modo fidelitatem ex hoc ferventiores effecti, ea quae ho-
molestet ; universa quae de regno per se vel suos noresipsius, quietemvestrametstatumregni respi-
invasit, quae detinentur ab ipso, restituat et ab ciunt, sollicite procuretis, ab omnibus vobis prae-

omni prorsus obligatione absolvat quae vere deti- cavenles insidiis, ne per securitalem aut fraudem
;

nentur ab aliis pro posse suo restitui faciat bona aliquid vobis sinistri valeat evenire. Nos enim,
fide. Super his autem quae nec ab ipso nec suis dante Domino, nec regi, nec regno, nec vobis ipsis
habentur, utpote super damnis et injuriis illatis aliqua occasione deerimus; sed ea curabimus pro-
praesertim nobis etmonasteii Casinensi,satisfa-
i
movere, quae totius regni respicient incrementum-
ciat competenter secundum dispositionem nostram CLXVIII.
et propriasfacultates.Inelericos de caetero et viros D NQB7L1 VIRO MARCOWALDO IMPERII SENESCALCO.
ecclesiasticos manus nec injiciat nec injici faciat Gratulatoria de conversione, et exhortatoria.
violentas. Cardinales et legatos apostolicae sedis Si multitudinem et magnitudinem excessuum tu-
nec spoliet nec spoliari nec capi faciat, aut etiam orum inspicias et circa te mansuetudinem et be-
obsideri :nisi forsrn impugnatus ab eis, in defen- nignitatem apostolicae sedis attendas, mandatum
sionem propriam id facere cogeretur. Non quod nostrum non solum justum intelliges, sed et pium.
id tunc ei licere dicamus, sed quia hoc ei non in- Creditur enim a multis religiosis viris et magnis
terdicimus ex debito juramenti. Accedens igitur quod pro tot et tantis excessibus, quos cum tuis
Marcowaldus Verulas ad proesentiam venerabilis fautoribus perpetrasti,satisfartio condigna non es-
fratris nostri 0. Ostien. episcopi et dilectorum set, si etiam jussus transfretare fuisses, in defen-
filiorum G. tituli Sunctae Mariae trans Tiberim pres- sione terraenativitatis Dominicaepermansurus.Cum
byteri et H Sancti Eustachii diaconi cardinalium^ autem nos, non peccatorum tuorum magnitudinem
legatorum apostolicoe sedis, juxta modum expres- attendentes.sedinspicientespotiussolitammansue-
719 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 720

tudinem apostolicae sedis, ea tibi dederimus in ^ hoc censura sit sedis apostolicae requirenda. Nulli
mandatis quoo ad vitandum aeternurn interitum ergo, etc. nostrae concessionis, etc.
deberes facere perte ipsum, non debes aliquid in Dalum, Laterani.
contrarium postulare, cum id noveri.s in animao CLXX.
tu£B peroiciem convertcndum. Quid eniin prodest PETRO ARCHIEPISCOPO ET CAPITULO COMPOSTELLAN.
homini,si universum nmnduin luereiur.animoe au. Justis petentium desideriis, etc. usque ad verbum
tem susB detrimentum patiatur? Licet enim ad assensa, sententiam dilecti fllii nostri G. Sancti
reconeiliationem luam nos regni tranquillitas in- Angeli cardinalis, tunc apostolicae sedis legati, pro-
vitarit,amplius lainen debilum pastoralis oiiicii latam supervotis (77) beati Jacobi adversus P. ab-
nos induxit, quo tenemur errantes ad viam recti- batem etmonasterium CelloeNovoe.sicut rationabi-
tudinis revocare. Plus igitur lucrum animoe tuoe liter lata est.nec legitima appellatione suspensa ra-
quam terroc facere cupientes,cum spiritualia tem- tam habentes.auctoritate apostolica contirmamus,
poralibus a nobis proesertim sint merito praepo- etc, Nulli ergo, etc, confirmationis, etc.
nenda salulem animae tuae potius quam corporis
;
CLXXI.
attendentes, super eo quod postulasti a nobis per PRIORI ET CAPITULO SAREN.
litteras tuas ut mandatum tibi a venerabili fratre (Laterani, n Non. Augusti).
nostro O.Hostien.episcopo et dilectis flliis G.tituli Cum a nobis petitur,
etc, usque ad verbwm as-
Sanctae Mariae trans Tiberim presbytero et H. San- sensu,monasterium de Junquaria et jusquod illu-
cti Eustachii diacono cardinalibus ut a balio re- stris memorise A.quondam Hispaniarum imperator
gni et invasione ac molestatione cessares, curare- vobis concessit in eo,cum jure patronatus concesso
mus misericorditer temperare, te modo cum Deo vobis a militibus patronis ipsius, sicut ea juste ac
nequivimus exaudire. Miramur autem quod post pacifice possidelis, vobis et per vos EcclesiaB vestrae
factum et receptum mandatum te balium et pro- auctoritate apostolica confirmamus.
curatorem regni scribere non vereris, quanquam Datum Laterani, n Nonas Augusti.
in litteris quas nobis misisti, id sub quodam invo-
CLXXII.
lucro curaveris palliare. Monemus igitur nobilita-
ABBATI GEMBLACENSI.
tem tuam et exliortamur in Domino, ac per apos-
Non imputatur electo confirmato, si co prokibente pro
tolicatibi scripta subdebitoproestitijuramentiman- ipsius confirmatione pecunia data fuit.
damus quatenus necessitatem in virtutem conver- Laterani, n Id. Augusti).
tens, a balio, regni invasione ac molestatione desis- (78) Sicut nobis tuis litteris intimasti, cum in
tasxaetera sub eadem tibi mandata ni-
districtione Gemblacensi Ecclesiafuerisa tenera nutritusaetate,
hilominus servaturus ;
cum ipsarerum experientia G m0 nachus factus ibidem, in aetate matura conse
te certificaredebueritquodbnliumregninon poteris quenter promotus fuisti ad regimen Ecclesiae Flo-
obtinere, pro quo tuus hactenus non profecit ohti- rinensis.Verum abbate Gemblacensi demediopost
nendo conatus. Quiavero, sicut iidem episcopus et sublato, Gemblacensis Ecclesia, quoe prius te tan-
cardinales sua nobis relatione monstrarunt, quae- quam filium liabuerat, inscium et absentem in pa-
dam nobis exponere velles quae nuntio nec litteris trem et pastorem per electionem te canonicam no-
credere voluisti,gratum liabemus.si adpraesentiam minavit. Et quoniam pastore carebat Leodiensis
nostram accedas et ea efflcias quae idem episcopus Ecclesia calhedralis, postquam per dies aliquot
per suas litteras plenius intimabit Nos enim cum moram feceras in Ecclesia Gemblacensi, ad Colo-
per litteras tuas de adventu tuo cerlificati fueri- niensem Ecelesiam.quoe tua est metropolis, profi-
mus, securum tibi faciemus praestari ducatum. ciscens,ipsius auctoritate inGemblacensi Ecclesia
CLXIX. interim ministrasti.Caeterum postquam in Leodiensi
PETRO COMPOSTELLANO ARCHIEPISCOPO. Ecclesia fuit episcopus institulus,is ate requisitus
Quod episcopi absolvait cos quimanus in clericos in- electionem detefactamnoluit confirmare,aliudnon
jecerunt, nisi sit enormis Isesio. praetendens, nisi quod de minori loco translatus
(Datum Laterani). D fueras ad majorem. Verum cum haec tibi fieri pro
Ad nostram noveris audientiam pervenisse quod exlorquenda pecunia comperisses, sub intermina-
in dioecesi tua manus injicientes in clericos violen- tione anathematis vetuisti ne pro facto hujusmodi
tas.cum a sede apostolica nimium sint remoti,pro- aliqua pecunia offerretur.Et cum quidam de fratri-
pter aetatern etinfirmitatem illuc nonnunquam vix bus,timorem Dei prae oculis non habentes, inter-
accedere valent, absolutionis beneficium petituri. ventu munerum ad ipsius abbatioe regimen aspira-
Utaulemexcommunicatoshujusmodiadnosnonva- rent, seniores in Ecclesia quod malum imminens
lentes,propterimpedimentaqua; prajmisimusprofi- non nisi malo posset deprimi praevidentes, te in-
cisci, et mulieres clericos verberantes absolwre consulto et penitus ignorante, contra excommuni-
tibi liceat in dicecesi tua, fraternitati tuae auctori- cationis a te faclae sententiam venientes,promise-
tate praBsentium indulgemus nisi forte ipsorum
; runt pecuniam et etiam exsolverunt, sicut tibi
excessus ita gravis fuerit et
enormis,quod propter postmodum estrelatum ; et sic ab episcopo invita-
(77) Vide supra, epist. 145. (78) Cap. Sicul tuis titteris, de Simonia.
721 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 722

tus, institutionem libere accepisti ab eo,
modum aestimabas Super his ergo nos duxic
(79).
tua discretio cousulendos, si propter promissionem
incognitam et prohibitam, quemadmodum est prffi-
missum, tibi peccati macula infligatur, vel si de
promissione nunc tibi cognila, tu
qui fecerunt eam, debeas pcenitere,
noluerisSimoniacsepravitati, parafusprogregeDo-
miui subire laborem, vel quamvis te conscientia
non accuset.a suscepto regimine.si decreverimus,
abstinere.Quamvis autem secundum sacrorum ca-
nonum instituta (80) etiam parvuli qui
parentum Ecclesias per pecuuiam sunt adepti, eas
quemad- A Longipontis abbatibus superhoc exsecutoribns de-
legatis.Quicum vellent in negotio ipso procedere,
proeposituscoram eis, post secundam citationem,
apparens,mandatum cum mandatore asseruitexspi-
rasse etad sedem apostolicam appellavit. Cumque
cum fratribus, postinodumidemmagisteradsedemapostolicamac-
cum inhoerere cessisset,Nos ad litteraturam ipsius, qui scholas
dicebatur in artibus Parisiis habuisse,pium haben-
tesrespectum.eidempraeposito dedimus in manda-
tis, quod cum idem magister, sicut proponebatur,
oriundusdevillalnsulana.aliquandiu in scholarum
cupiditate regimine deservisset et ad prajsentationem ipsius Ec-
clesiae fuisset in subdiacouum ordinatus.in benefi-

dimittere teneantur quia tamen longe diversum est

;
cio competenti, quod ad ejus donationem spectaret,
nonpraebere consensum et expressim aliquid pro- in eadem ipsi Ecclesia provideret. Dilectis etiam fi-

hibere,talitertibiduximusrespondendum,quoniam liisdecano et cantori et magistro F. canonico Re-

g
ex eo quod contra prohibitionem et voluntatem men. dedimus in mandatis ut super hoc mandatum
tuam, a qua postmodum minime recessisti, aliquis, apostolicumexsequiprocurarent.Deindevero iidem
te penitus ignorante, promisit pecuniam et exsol- exsecutores.sicut exlitteris eoruraaccepimus, cum

vit, praesertim cum is(81) nulla tibi esset consan- in Ecclesia Ins.dana prasbenda dimidia vacavisset,

guinitale conjunctus, nihil tibi ad culpam vel pce- magistrum ipsum investi. ndurn ad praepositum de-
nam credimus imputari ; nisi forte postea consen- stinarunt, qui ei beneficium quoddam, non eccle-

seris pecuniam solvendo promissam aut etiam red- siasticum, sed quod posset laico etiam assignari,

dendo solutam. Alioquin,contingeret quod alicujus temporalevidelicet et incertum.litteraturaeethone-

factum insidias inimico parantis ei damnosum exi- stati ejusdem magistri non competens, quod etiam

steret cui penitus displiceret,etsicaliquisde fraude tunc temporisnonvacabat,eidemcuravitofferri Ipsi

sua commodum reportaret Illos autem qui dede- veroeumdem magistrum vacuum a pracposito rede-
runtpecuniam veletiam receperunt, in tantumcon- untem et juxta onus eidem praebendae annexum, in

stat esse culpabiles, quod si excessus eorum esset ordinem sacerdotii promoveri paratum, de praedicta
Ecclesiie manifestus qua; non judicat de occultis, dimidia curarunt auctoritate apostolica investire.
poena essent canonica feriendi. Post investituram vero praepositus ipse dicto magi-
(I
Datum Laterani, n Idus Augusti. stro per nuntium suum quindecim librarum reddi-

CLXXIII. tus fecit offerri quos quia recipere noluit, nuntius

;

C. ARCtllDlACONO, CANTORI, ET MAGISTRO SCHOLARUM praepositiad sedem apostolicara appellavit.Exsecu-

TORNACENSIBUS. tores insuper eumdem magistrum ad Insulanum ca-

Definit controversiam de prsebenda Ecclesix Insu- pitulum destinantes.ei ^tallum in choro et locum in
lensis. capitulo assignari fecerunt; et canonici eum in fra-

(Laterani, iii Id. Augusti.)
Cum venissent ad apostol. sedem dilecti
gister C subdiaconus et P. presbyter pro controver
sia quam habebant adinvicem superpraebenda
nos eis dilectum filium nostrum
clesiae Insulanensis,
G. SanctiGeorgiidiaconumcardinalemconcessimus
auditorem Coram quo dictus magister C. proponere
procuravit quod cum olim a bonae memoriae C. papa
praedecessore nostro ad praposilum Eeelesioo Insu-
lan. pro obtinenda in eadem Ecclesia prasbenda lit
trem suum et canonicum cum solita solemnitate re-
filii ma- ceptum.adpossessionemadmiseruntejusdembene-
-
flcii corporalem. Verum dictus presbyter proposuit
Ec- ex adverso quod olim pra-benda quaedam instituta
fueratinEcclesialnsulana.nonnisi presbyterocon-
ferenda,qui ad honorem beatae Virginis divina die-
bus singulis celebraret. Verum praedecessormemo-
ratusuni presbyteroesse nimisonerosum attendens
divina singulis diebuscelebrare,prsebendam ipsam
D divisit in duas quas duobus diaconibus assignavit,
:

teras impetrasset,praepositusindulgentiam obtinuit juramento flrmantibus quod in proximis quatuor

ab eodem ne mfra biennium aliquem in Ecclesiis
suis recipere cogeretur. Iterum vero idemmagister
adeumdem praepositum ipsiusproedecessorisnostri
litteras reportavit ut elapso biennio praebendarn ei
conferret in Ecclesia Insulancnsi.interim tamen
stallum in choro et locum in capituloassignaret et
de quotidianis stipendiis idem magister cum cano-
nicis perciperet portionem, venerabili fratrinostro
Atrebatensi episcopo et dilectis filiis
temporibus ad piesbyterii ordinem convolarent.
Sed, nead consequentiam traheretur, statutum est
a praeposito et canoniciset sub pcena excommuni-
cationis inhibitum ne beneficia ipsa conferrentur
ei aliis nisi presbyteris jampromotis.Unde cumdicta
dimidia vacavisset, soepedictus praepositus eam ad
preces capituli sui dicto prcsbytero, qui ad prae-
sentationem eorum fuerat in presbyterum ordina-
Ursicampi et tus, concessit, et eidem magistro paratus fuit in

(79) In tertia Collect. postulabas. (81) In tertia Collectione, aliquis cx his.

(80) i. q^-5, cap. Quicunque.
 :

723 I.N.NOCE.NTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 724

competenti beneficio, videlicet quindecim libra- A CLXXIV.
runi redditibus, providere. Super quo idem prae- CLERO ET POPULO REGINENSI.
positus ad praedietos exsecutores Remen. per nun- I t archiepiscopo suo per pontificem confirmato obe-
tium suum dicitur littteras impetrasse. Praeterea diant.
cum biennium tempore obtentae indulgentia1 tunc
a (Lalerani, xvn Kal. Septembris.)
temporis non fuisset elapsum, prrnpositum ad eum Cum dilectus lilius noster G. Sanclae Mariaa in
recipiendum in Ecclesia Insulana proposuit non porticu diaconus cardinalis, cui vices nostras tam
teneri, cum super boc fuisset indulgenlia impe- superbalioregniquamofficiolegationiscommisera-
trata. Caaterum magister C. indulgentiam ipsam mus, apud Messanam pro ipsius regni negotiis mo-
sibi non obesse respondit cum de ipsa etiam in lit- raretur, dilecti filii canonici Regin. eidem obitum...
teris nostris inentio facta fuisset. Praalerea ex qui- bo.mem.Regin.archiepiscopi tam per litteras quam
busdam ab adversa parte inductis nixus est com- per suos concanonicos nuntiarunt. Postmodum au-
probare quod praedicta praebenda aliquando etiam temadpropria revertenteselconvenientesinunum,
quam presbyteris assignata. Cum enim
fuerat aliis invocata Spirilus sancti gratia, vota sua in venera-
dicereturin litterisipsis quod, secundum antiquam bilem fratrem nostrum I tuncRegin.archidiac.con-
et magis usitatam consuetudinem Ecclesiae Insu- p, tulerunt, eumdem sibi unai imiter eligentes in pa-
lanae, praebenda ipsa esset presbytero conferenda, trem suum pariter etpastorem.Cumquead praedicti
usitatum etiam esse dicebat ut aliis conferretur, cardinalis praesentiam aceessissent.utab eo tamas-
cum etiam dicere quod aliquid inusitato magis usi- sensum quam confirmationem etiam obtinerent,
titum absurdum. Cum autem cardinalis
fuerit, sit ipse assensum eis regia vice concedens et electio-
praedictus quae coram eo proposita fuerant in no- nem examinans.cum eamdem invenisset canonice
stra et fratrum nostrorum audientia fideliter retu- et de persona idonea celebralam.auctoritate apos-
lisset, nos causam ipsam vestro examini duximus Caeterum cardinalis praedictus
tolica confirmavit.
committendam, discretioni vestrae per apostolica pericula viarum diligenterattendens.ne dicti electi
scriptapraecipiendomandantes quatenus, nisi vobis consecratio differretur , venerabilibus fratribus
sufficienter constiteritperpra-positumet capitulum nostris uuiversis episcopis Reginensis Ecclesiae
Insulanum fuisseconcorditer instilutum et sub poe- suffraganeis dedit auctoritate apostolica in man-
naexcommunicationisinbibitum ethactenusobser- datis ut eidem munusconsecrationis impenderent,
vatum ne praedictae praebendaa aliis quam presbyte- pallium a nobis, videlicet pontificalis officii ple-
risconferrentur.super praedicta dimidia dicto pre- nitudinem, postmodum recepturo In quibus pne-
sbyterosilentiumimponatis.facientespercensuram dictus cardinalis gratiam fecisse dignoscitur, cum
ecclesiasticam, appellatione remola, eumdem ma- (-* idem archiepiscopus et pro duobus mittere et
gistrumplenaet pacificaipsiuspossesr-ionegaudere. propter duo ad nostram praesentiam accedere de-
Ouia vero presbyteripse ad pra?sentationern pra*po- buisset. Mittere quidem, pro assensu et confirma-
siti presbyterum ordina-
et capituli Insulan. fuit in tione pariter impetrandis Accedere vero, propter
tus, volumus nihilominus et mandamus quatenus munus consecrationis et donum pallii obtinenda.
praedictos quindecim librarum redditus ei assignari Inter caetera namque privilegia quas sibi sedes
mandetis,donec ei per praepositum ipsius Ecclesia? apostolica reservavit, unum est, et non minimum,
fueritin beneficio competenti provisum. Alioquin, quod patriarcha?, primates, et metropolitani pro
si de praedictis eonstiterit, super ipsa praedicto ma- recipiendo pallio, pontificalis videlicet officii ple-
gistro,cum non fuerit beneficium ipsi competensi nitudine, ad eam, tanquam ad magistram et ma
silentium imponentes, eamipsi presbyteroper sen- trem, debent habere recursum. Cum ergo idem
tcntiam,appellatione postposita adjudicare curetis archiepiscopus primo pernuntios ettandem perse
et faciatis percensuram ecclesiasticam ejuspacifica ipsum, nuper ad sedem apostolicam accedeus pro
possessione gaudere.Verum, ne dictus magisterla- pallio institisset, nos attendentes quod ex gratia
boris quem veniendo ad apostolicam sedem sustinui t quam pradictus ei fecerat cardinalis, devotiorem se
mercede frustretur, ei faciatis praedictos quindecim fj nobis et Romanae Ecclesias deberet imposterum ex-
librarumredditiisapra?posito,monitionepra'missa, hibere,fratrumnostrorurn habito consilio diligenti,
sublatoappellationisetdila'ionisobstaculo,percen- pallium ipsi de beati Petri corpore sumptum, pon-
suram ecclesiasticam assignari ;
praebendam quas tificalis videlicet officii plenitudinem duximus con-
primovacabitinEcclesialnsulana.donationi nostra? cedendum. Nos igitur ipsum ad propria cum pleni-
reservarimandantes persona? idoneaeconferendam tudine nostra1 gratiae remittentes.universi tati vestrae
de qua quid aliud fuerit ordinatum.nos illud ir-
si perapostolica scripta mandamus atque prwcipimus
ritum decernimus et inane. Nullis litteris obstanti- ([uatenus ejus salubriamonitaetmandata recipiatis
bus praeter assensnm part. Quod si omnes, etc. humiliter, et eadem irrefragabiliter observetis.
Datum Laterani, iii Idus Augusti. Datum Laterani, xvn Kal. Septembris.
725 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI U99. r26

CLXXV. A celebrari solitum fuit,sanctum synodum celebrare

CONSULIBUS ET POPULO ARETINIS. studuerunt, de viliis et virtutibus subtiliter disse-
Castrum S. Marix prohibet resedificari. rentes, in commnni Deo et bealissimae Maria? per-
Quantus persona venerabilis fratris nostri 0.
in petuoe virgini et beato Petro apostolorum principi
Ostien. episropi apud castrum montis Sanctoa nec non vestrolaudum pra?conia per-
et apostolatui

Mariao in divinaa majestatis offensam, injuriam solventes. Interea vestra, quia

noverit paternitas
opprohrium fuerit
apostolicae sedis et cleri totius augustali stemmate undique insignimur et, quod
commissus excessus vestra non ignorat. discretio gloriosius et beatius est, vestri generosi sanguinis
Qualiter etiain in titulum memoria? sempiterna! aflinitatem haberecognovimus.Igitur innotescimus
castrum ipsum de mandato nostro funditus sit quia in voto habuimus nunc legatos noslros ad pe-
eversum, ad vestram nolumus [Credimus] noti- des beatitudinisvestrae transmittere. Sed quia ter-
tiam pervenisse. Verum, sicut nostris est auribus ram illam turbatam e^se a;idivimus,facere non po-
intimatum, vos castrum ipsum reoeclilicare inten- tuimus: quiavestrislegatisubiquedebita reverentia
ditis et memoriam vindicati excessus in rea?difi- exhibetur ; sed nostri,dum illuc ire voluerint,cum
catione ipsius penitus abolere quod si fieret, in ;
magna honoris magnificentia, damna forsitan et
injuriam apostolicoe sedis et nostram perpetuo p exitium patientur. Sed dum opportunum aut con-
_-j__j i _ j~
/-i. i„„ ,i: .:
reilundaret. Quia vero de vestra discretione non
rj — ^, tempus
gruum « „rr :* i
affuerit, honorificentius
:r. u_„ **faciemus
nA ; n « .

credimus quod Romanam Ecclesiam loedere de qui sanctoo exhortationis vestroe verba perferant,
conscientia certa velitis, universilalem veslram quoo dulciora nobis sunt super mel et favum. Si-
monemus et exhortamur attentius, ac per aposto- quidem sperantes et certurn tenentes.quia ex quo
lica vobis scripta mandamus quatenus castrum vicarius Domini noslri Jesu Christi exislis, ipse
ipsum nec vos reoedificetis ulterius nec reosdificari per te nobis aditum regni caelestis aperire digne-
ab aliis permittatis. Alioquin, quantumcunque tur. Et quia nullo in hoc soeculo indigemus, mul-
nobis molestum existeret vos in aliquO molestare, tum rogamus ut pro nobis peccatoribus preces ad
id non possemus in patientia tolerare. Dominum Demum vero paternitatem ve.
fundatis.

CLXXVI. slram nolumus latere quia haeresis non modica in

WLCANI DIOCLI.E ATQUE DALMATI/E AD terra regis Ungaria?, videlicet Bessina pullulare
LITTER.E REGIS
DOMINUM PAPAM. videtur, in tantum quod peccatis exigentibus, ipse
regnum suum ponlifici commendat, et hortatur
Bacilinus cum uxore et cum sorore sua, quae fuit
Sed et
ut ad Ungarix regem scribat de expuhione hsereti- defuncti Mirosclovichemensi, et cum pluribus
corum. consanguineis suis seduclus,plusquam decem mil-
Beatissimo atque sanctissimo Patri et domiuo G lia Christianorum in eamdem haeresim introduxit.

Innocen tio Dei gratia sacrosanctoe Romanoe Eccle- Unde rex Ungariae exacerbatus, illos ad vestram
siaa summo pontifici et universali papoe, Wlcanus proesentiam compulit venire avobis examinandos.
eadem gratia Diocliae atque Dalmatiae rex,salutem Illi aulem simulatis litteris redierunt, dicentes a

et devotionis affectum. vobis concessam sibi legem.Unde rogamus ut regi

Venientibus ad nostram prasentiam domino Ungarioe suggeratis ut eos a regno suo evellat.tan-
Joanne capellano et domino Simone religiosis et quam zizania a tritico.

discretis sanctoo catholicoB et apostolicaa sedis le- CLXXVII.

gatis, amodo jucundati sumus : quia sicut solis LITTER.E B. MAGNI JUPANI TOTIUS SERVI.E.
splendor in virtute sua radians totum orbem vi- Se pontifici offert atque commendat.
detur illustrare, ita illorum sancta et salubri Innocentio Dei gratia summo pontifici et univer-
prm totum regnum nostrum
licatione creditur sali papoe Romauoe Ecclesiao beatorum apostolo-
fore iliustratum. Un le merito dicimus : Visitavit rum eadem gratia
Petri et Pauli, S. et sancta ora-
nos oriens ex alto (Luc. 1, 78). Illorum itaque pro- Magnus Jupanus totius
tione vestra Serviae, salu-
bitate et scientia nos informati, Deo et paterni tem tanquam patri suo spirituali.
tati vestrae innumeras gratesrependere curamus, D Litleras sanctilatis vestras recepimus et bene
qui tales ad nos misistis, quales in voto semper intelleximus eaquoe venerabiles legati vestri, scili-
habuimus suscipiendos, divino munere proeditos, cet Joannescapelianus et Simon subdiaconus, tam
quia omne datum optimum et omne donum per- in litteris quam in ore eorum narraverunt nobis.
fectum desursum est. Praesentatis igitur litteris Gratulamur ilaque magnaa sanctitati vestroe quia
vestris, intelleximus, quia postulationibus nostris nou tradidisti nos in oblivionem filios tuos,sed re-
apostolatus vestri beatitudo misericorditer ac- cordatus es de nobis. .Nos autem semper considera-
quievit. Unde nos cum magna animi devotione mus in vestigia sancta? Romanoo EcclesioB, sicut
praecepimus ut per totum regnuni noslrum omnia bonoo memorioe pater meus et proeceptum sanctae
quae secundum Deum sunt ordinent et conlir- Romanaa Ecclesiaa semper custodire et in pro- ;

ment quaa autem contraria sunt, juxta illud

; ximo legatos nostros vellemus transmittere ad
propheticum, evellant
et destruant. Acceden- sanctitatem vestram. Nos autera locuti sumus di-
tes itaque ad locum ubi anliquitus concilium ctis venerabilibus tuis legatis, quoniam ipsi cum
 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. "28

ore eorum narrabunt sanctitati vestrao eloquia A egerint poenitentiam, ab officio et beneficio eccle-
mea. siastico fiant penitus alieni. Prohibemus etiain ne
aliquis episcopus,nisi in quatuor temporibus juxta
CLXXVIII. sanctorum Patrum constitutionem, aliquem ad sa-
LITTEIi.E JOANNIS DIOCLIEN. ET ANTIBAKEN. ARCHIEPIS- cros ordines promovere pra?sumat.Solus enim Ro-
manus pontilex Dominicis diebus s. bdiaconos ordi-
COPI.
nare potest.Cum autem episcopus ordinationem i'e-
Gralim agit pro Iransmisso pallio, et quid legati apo- cerit,non nisi unum ordinem a subdiacono et supra
stoli< i iii corrigendis moribus effecerint declarat. conferre praesumat. Ordinatus autem in subdiaco-
num ad minus per annum in eodem oflicio deser-
(82) Sanctissimo Patri domino Innocentio Dei
et viat.et diacouus similiter facial. Quicunque autem
gratia summo pontifici, Joannes Diocliensis et
An- episcopus contra hoc venire praesumpserit, tandiu
tibaren. Ecelesia? humilis minister, (am debitam a conferendisordinibus abstineat.donec aRomano
pontifice misericordiam consequatur.
quam devotam obedientiam. « III.Quoniam secundum gradus et ordines per-
Gratias uberes refero sanctissima? paternilati sonarum beneficia ecclesiaslica in domo Doinini,
vestrao dehonore pallii et pontificalis officii pleni. secundum sanctorum Patrum constitutionem,dis-
tudine, quam mihi per dominum Joannem et do-
trilmta noscuntur decernimus ut decimae seu
;

oblationes fidelium tam pro vivis quam pro de-

minum Simonem familiares et legatos vestros con- B functis in quatuor partibus dividantur quarum :

cedere dignati estis.Ego autem omni tempore vila? una sit episcopi,alia ecelesiarum.teitia pauperum,
meae ad devotionem vestram et fidelitatem sanctas quarta clericorum. Partionem quidem pauperum
Romanae Ecclesiae promptum habeo animum mo- episcopus administret portionem vero eeclesia-
;

rum archipresbyter conservet et ex mandato epis-

dis omnibus et paratum. Notum siquidem facio copi in usibus Ecclesiae fideliter expendat Quicun-
sanctitati vestras quod prasfati legati vestri ea quae que autem clericorum contra hoc venire proesum-
eorrigenda et ordinanda fuerunt itacum pruden- pserit, sua portione privetur.
n IV. Districtius inhibemus ne aliquis sacerdos
tia et honestate per Dei gratiam ad honorem ves-
filii sui vel filiae spiritualis privatam confessionem
trum et sanctae Romanae Ecclesiae tractaverunt, alicui revelare praesumat.Quod si facere convictus
quod dominus rex et totus populus eorum opera fuerit, officio et beneficio ecclesiastico perpetuo
commendantes, ad pedes vestrae sanctitatis effecti spolietur.Idem dicimus de quolibet clerico qui de
sunt modis omnibus promptiores.Ego vero in pro- homicidio, adulterio, perjurio. falso testimonio
publice accusatus fuerit et convictus.
ximo nuntios meos ad pedes vestrae sanctitatis « V.Cum terrenarum potestatum nuntiis sive mi-
transmittam, qui devotionem meam paternitati nistris honor exhibeatur ab omnibus, multo magis
vestrae plenius declarabunt. ministris Dei honoralaicis exhibendus est;a quibus
eis non solum divina celebrantur officia, verum
~ilii et Spiritus sancti.Nos Q etiam sacrum baptisma et corpus Domini etpceni-
Joannes capellanus et Simon subdiaconus domini tentia et ca?tera ecclesiastica sacramenta jugiter
Innocentii papae tertii, apostolicae sedis legati, ad ministrantur.Quapropter juxtadecretumdominiln-
evellenda nociva de agro Dominico et virtutum nocentiiPapaeII(83),districtiusinhibemusnealiquis
plantaria utiliter inserenda,videntes plura in clero in personam episcopi sive sacerdolis vel cujuslibet
et populo Dalmatia? et Diocliae corrigenda,de san- clerici vel religiosi viri violentas manus inj icere prae-
ctorum Patrum conciliis decreta praesentia duxi- sumat.Quicunque aulemhocattentaverit,tandiuex-
mus innovanda. communicatus maneat,denec de tanta praesumptio-
« I.In primis itaque decernimus ut nullus epis- nesatisfacturus.apostolico se conspectui repraesen-
copusaliquem ad sacros ordinesper pecuniam pro- tet.vel ab ejus legato,praestitacongruasatisfactione,
movere.seu ecclesiastica beneficia alicui pretio in- absolutionisbeneficium consequatur. Similiter sub
tervenienteconcedere praesumat. Cum enim Domi- excommunicatione prohibemus ne aliquis laicus
nus praeceperit apostolis;Gra(is accepistis,gratis date clericum ad peregrina judicia trahere pra?sumat,
(Matth.x,8),el Spiritus sancti gratia venalis esse non veluti candentis ferri vel aqua? vel cujuslibet alte-
possit.quae in sacris confertur ordinibus,gravi pu- rius judicii. Non enini pertinet ad laicum clericum
niendus est pcena qui Spiritus sancti dona venalia judicare.Si autem clericus peccaverit.ab archiepis-
exponere non veretur. Quocirca praesenti decreto copo vel episcopo vel etiam praelato suo aut Roma
statuimus ut quicunque episcopus hoc agere con- no pontifice, si necesse fuerit, judicetur.
victus fuerit,omni ecclesiastica careat dignitate, et Vl.Cum sacrosancta Romana Ecclesia,quaema-
pe restitutionis tam ille qui dederit, quam r) ter est omnium Ecclesiarum et magistra, deereve
ille qui scienter sacros ordines pecunia interve- rit ut nullus Chrislianus usque ad septimum con-
niente receperit, perpetuo deponatur. sanguinitatis eradum conjugium contrahere prae-
« II. Cum Domini sacerdotes et hi qui sacro al- sumat.grave nimis est et divini dignum animadver-
tari deserviunt, continenter vivere debeant, juxta sione judieii quod,in partibus Dalmatiae ac Diocliae,
i\hid,Mundamini qui fertis vasa Domini (Isa.ui, H), a multis factum in veritate comperimus,ut homines
in partibus Dalmatia» atque Diocliae sacerdotes et Dei timorem non hahentes cum consanguineis in
uxores habere et ecclesias tenere dicuntur. Quo- quarto et quinto gradu, vel infra, contra sanctorum
circa pra^senti decreto statuimus ut sacerdotes et Patrum constitutionem, conjugia contrahere non
diacones ante susceptum oflicium.nisi eorum con- formident. Quapropter prasenti decreto statuinms
juges in manu episcopi votum fecerinl continen- ut quicunque in quarto gradupraeserGm,7el infra,
liffi, uxores habentes cum ipsis
maneant et Eccle- conjugia habere convincitur, nisi ad mandatum
sias dimittant.Non enim possunt, secundum ordi- Ecclesiae satisfecerit et a suae cousanguinitatis in-
nem Romanae Ecclesiae.manentes in conjugio, nisi cesta conjunctione recesserit. tandiu maneat ex-
defunctis uxoribus aut continentiam vovenlibus,si communicatus et ab omnibus Ecclesiae sacramen-
digni mventi fuerint, ad sacerdotium promoveri. tts separatus, dohec a neferia copula separetur et
Uli vero qui, post susceptum sacerdotii vel diaco-
ad mandatum Ecclesiae satisfaciat.
natus honorem, adulteras polius quam uxores ac- « VII. Itempra?cipimusutclerici rasuram et ton-
cepisse probantur, nisi eas dimiserint, et dignam suram teneant clericalem. Qui autem hoc non fe-
(82) Vide supra lib. 1 epist. S23, 335. Cap. Si quis suadente,
(83) q. *.
*29 PONTIFICATUS ANNO
cerit, ab episcopo districtione canonica compel-
lalur.
<c VIII. Cumduaesint interrispotestatesa Domino
constitutae, spiritualis videlicetet saecularis et uua
;
despiritualibusetecclesiasticis,altera de saeculari-
bus habeat judicare,grave committitpeccatum qui-
cumque laicusvelEcclesiasdonarevelecclesiasticas
persouas judicare praBsumit. Quocirca praesentide-
creto statuimus auctoritateDeiomnipotentisetbea-
torum apostolorum Petri et Pauli et domini papae
Innocentii, utquicunque clericusde manulaica Ec-
clesiam velecclesiastieabeneficiarecepeiit.tam qui
dederit quain qui receperit, tandiu excommunica-
donec admanda-
tionis vinculo teneatur astrictus,
tum Ecclesiwplenaiiesatisfaciat: etquod contrasa-
cros canones factum fuerit irritum habeatur etva-
cuum. Illos autem laicos, qui ante conslitutionem
istam Ecclesias donaveruntvelinecclesiasticasper-
sonas manus injecerunt violentas,volumus per epi-
scopos tertio commoneri et nisi pcenitentiam ege-
;
nnt competentem, eadem sententia teneantur as-
tricti. »
« IX. Excommunicamus omnes illos qui thesau-
ros Ecclesiarum injuste detiuent, donec restituant
et eos qui Latinos detinent in servitute, ni recepta
pecunia quam dederunt, eos pristinae restituant
libertati. »
« X. Item excommunicamus omnesillos qui pro-
prias dimiserunt uxores vel de caetero dimiserint
sinejudicio Ecclesiae, donec ad ipsas revertantur.»
« XI. Prohibemus etiam ut filii presbyterorum
et qui de legitimo non sunt nati matrimonio ad
sacros ordines non accedant. »
XII. Similiter prohibemus ut nullus ordiuetur
in sacerdotem, nisi trigesimumexpleverit annum »
« Ego frater Joannes domini papae capellanus,
apostolicae sedis legatus, scripsi et subscripsi. »
« Ego frater Simon domini papae subdiaconus,
apostolicie sedis legatus, subscripsi. »
^ c
« Ego Joannes Diocliensis et Antibarensis ar
chiepiscopus subscripsi »
« Ego Dominicus archipresbyter Arban . subs-
cripsi. »
« Ego Petrus Scuarin. episcopus subscripsi »
« Ego Joannes Polatinen. episcop s subscripsi.
« Ego Petrus Arvastinen. episcopus subscripsi.»
« EgoDominicusSoaeinen.episcopussubscripsi.»
o Ego Xatalis Dulciuen. episcopus subscripsi. »
CLXXIX.
COMITIBUS, BARONIBUS, CIVIBUS ET UNIVERSO POPULO
REGNO SICILI.E CO.NSTITUTIS.
IN
De absolutione Marcovaldi.
(84} Exoptata regni tranquillitas et debitum ofti-
cii pastoralis, quo tenemur singulos ad viam recti-
tudinis revocare, nos ad Marcowaldi receptionem
induxit ne si poenitentem, sicut videbatur et ex
;
ponentem se mandatis nostris super omnibus pro
quibus fuerat excommunicatione notatus, recipere
negaremus; non Christi vicarii videremur vel suc-
cessores apostolorum Principis, sed inexorabiles
potius nostrarum injuriarum ultores. Licet autem
modum receptionis ipsius per alias vobis duxerimus
litteras exponendum, ne tamen idem Marcowaldus
aliquanoscalliditateseducat.idemadhucaudientiao
vestraeduximus inculcandum. Juramenti tenorhic
eum-
fuit. Juravit Marcolwaldus publice, etc. fere in
dem modum at supra in epUtola CLXVII lmjus
Ubri, usquead verbum debilo juramenti. In tantum
autem in primis idem Marcowaldus mandatum no-
strum humiliter et devote recepit, ut super jura-
(84) Vide infra, epist» 221, 226.
II, CHRISTI 1199. 730
\ mento exhibito et mandato recepto suas nobis in
testimonium litteras destinarit, quas apud nos
adhuc in testimonium suae confusionis habemus.
Sed ad vomitum rediens et volens adhuc in ster-
core suo computrescere utjumentum, nobis post
absolutionem quasdam litteras destinavit: in qua-
rum salutationisalloquio fraudemejusintelleximus
manifeste in eo quod in salutatione ipsaperspeximus
contineri sic Marcovaldus imperii sencscalcus, etc.
:
Et in expressum Marcovaldus imperii
aliis sic erat :
quod esl ; tanquam nec ex toto sup-
senescalcus et id
primeret nec exprimeret manifeste quod regni ba-
lius et procurator existeret. Supplicavit autem no-
bisper litteras ipsas ut ad tempus mandatum quod ei
feceramus per venerabilem fratremnostrum O.Hos -
g tiensem ep iscopum et dilectum filium G. tituli San
ctaeMariae trans Tiberim presbyterum et H. Sancti
Eustachii diaconumcardinales,ut ab balio regni et
molestatione cessaret, curaremus misericorditer
temperare. Sed nos id intelligentes in honoris no-
tri dispendium,detrimentum regui et petentis ani-
mae periculum redundare, non solum uon conces-
simus quodpetebat,sed denuoeisub debito praestiti
j uramenti mandavimus commonitionem canonicam
praemittentes, ut a praedictis de caetero penitus ab-
stineret.Postmodum vero idem Marcowaldus quas-
dam nobis litteras destinavit, in quibus iu maui-
festum sui perjurii argumentuin se baliumetpro-
curatorem regni Siciliae non erubuit nominare ;
scribens etiam fratribus nostris quod mandata quae
sim fecimus nec pr0 Deo nec pro homine observa-
ret. Nos igitur fraudem ejus et versulias attenden-
tes, qui putavit nos fallere, sed potius se decepit,
propter omnia quae fueraut in forma excommuni-
cationis prioris expressa et quia multoties contra
nos Romanam Ecclesiam perjurii reatum incur-
et
ril mandata servare contempsit facta sibi sub
et
debito praestiti juramenti, ipsum tanquam perju-
rum, sacrilegum, incendiarium, perfidum, scele-
ratum et invasorem, ex parte Dei omnipotentis
Patris et Filii et Spiritussancti, auctoritate quoque
beatorum apostolorum Petri et Pauli et nostra,
excommunicamus, anathematizamus, maledicimus
et damnamus mandantes ut quicunque sibi de
;
caHero auxilium praestiteritvelfavorem, quicunque
^ eliam ipsi yel exercitui ej us victualia, vestes, na-
vel alia quae ad commodum eorum per-
ves, arma
ausi fuerint ministrare, eadem cum eo
tineant,
innodati. Si quis autem clericus
maneant sententia
cujuscunque dignitatis vel ordinis, divina eis prae-
sumpserit officia celebrare, se sui ordinis et hono-
ris noverit periculum incurrisse. Mandamus etiam
sub debito praestiti juramenti omnibus de exercitu
quam
ejus,qui ad mandatum Ecclesiae redierunt, ut
citius poterint, ab ipso recedant nec ad eum, quan-
diu in sua pertinacia perduraverit, revertantur'
nec consilium ei praebeant in aliquo vel favorem.
Erit etiam, dante Domino, manus nostra validior
 ;

731 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 732

contra eum, quem publicum infaruat perjurium.et A sponsum, quod nec fecerat neque praeceperat fieri
reddit inconstanlia multa suspectum, ne de i :ae ero homicidium perpetratum et tam accusatores quam
vel promissionibus ejus vel juramento credalur, testes inimicos suos exislere capitales. Et cum ho-
qui fidem super crucem et Evangelia publice pra> micidium illud a T. et I presbyteris assereret per-
stitam non erubuit infra unius hebdomadas spa- petratum, objeetum fuit ei ab accusatore prwdieto
iium violare. tjuia cum nobis juramentum iidei quod praescriptum T. in preshyterum ordinarat
non servaverit quomodo vobis promissionern
,
in quo se confessus est peccavisse. Verum cum
aliquam observaret? Monemus igitur nobiliLatem dicti legati pariter pertraclarent super his quae co-
vestram et exhortamur attentius, ac per aposto- ram eis fuerant actita, die sequenti milram eis et
lica vobis scripta mandanuis quatenusin devotione annulum in tua et episcoporum praesentia.qui con-
nostra et fidelitate charissimi in Christo filii nostii venerant ad concilium, resignavit ;
quae ab eisdem
F. Sicilice regis illustris fideliter persistentes, a post aliquot dies repetiit, asserens se ob hoc velle
praedicto Marcowaldo et fautoribus ejus vobis ca- ad sedem apostolicam proficisci; cui et adversa-
veatis et regno, qui sanguinem vestrum sitiunt et riis pariter datis dimissoriis, certus fuit u jamdiclis
inducere vos nituntur in perpetuam scrvitutem, ne legatis terminus assignalus. Creterum inter alia
per insidias vel fraudem aliquid valeat machinari. r> qute diclus episcopus in nostra et fratrum nost.ro-
Nec credatis mendaciis ejus, si forte se aliter a rum praesentia recognovit, confessus est et non
nobis receptum esse confingat aut nos in regno negavit se praefatum T. in presbyterum ordinasse
jurisdictionem sibialiquam concessisse sedad de- ; postquam ipsum reatum homicidii audierat et cre-
fensionem regni viriliter assurgatis quia virtus : diderat commisisse ; cujus factum, cum familiaris
ipsius, per Dei gratiam, jam est pene penitus an- essetipsius.non poterat penitus ignorare.Cum ergo
nullata. Nos enim, dante Domino, nec vobis nec secundum Apostolum episcopus bonum lestimo-
regno aliqua deerimus ratione. nium debeat et ab his qui sunt intus et ab his qui
CLXXX. sunt foris habere, qui ad curarn positus aliorum,
ANTIUARENSI AHCHIEPISCOPO. in se ipso debet ostendere qualiter alios in domo
De Soacensi episcopo, homicidii reo.
Domini oporteat conversari, nec perferens memo-
(Laterani, vn Id. Septembris.) randi criminis lahem, lucidam gerat sacerdotii di-
gnitatem Nos attendentes quod satius sit Domino
:

Cum accessisset nuper ad apostolicam sedem

inferiori ministerio deservire quam graduum subli-
venerabili? frater noster B. Soacensis episcopus
mitalem appetereeuniseandaloaliorum.episcopum
super eo quod dicebatur de homicidii crimine infa-
ipsum monuimus diligenter ut postquam episco-
matus coram nohis et fratribus nostris misericor-
« palia insignia resignarat, cilra ponlificale fastigium
diam sedis aposlolicae suppliciter implorabat. Cum
Creatori suo devotum impenderet amodo famula-
autem nobis de facti serie non constaret, de pro-
tum ;
quod animo
in humilitatis spiritu et contrito
cessu ipsius a dilectis filiis Joanne capellano et
visus est acceptasse, unde ipsius propositum dignis
Simone subdiacono nostris, qui rei veritatem ple-
laudibus commendainus. Casterum quoniam non
nius cognoverunt, dura in partibus Diocliae lega-
sine nostro et cleri posset opprobrio mendicare,
tionis officio fungerentur, inquisivimus diligenter;
cum de provisione ipsius propter locorum incerti-
et quorum assertione tenuimus quod cum ingressi
tudinem deliberare provide non possemus, ad peti-
provinciam Dalmatiae superiorisfuissent, a majore
tionem ipsius, fraternitati tuaa duximus apostolicas
parte cleri et populi Soacensi de reatu homicidii
liLleras destinare,praecipiendomandantesquatenus
dictuminvenerunt episcopum infamatum. Cum au-
de Soacensis episcopatus proventibus ei competen-
tem ad ipsius Ecclesiam accessissent, in praesentia
ter in necessariis facias provideri, ne pro defectu
ejusdem cleri et populi Soacensis infra missarum
temporalium rerum propositum ejus valeat impe-
solemnia quidam de civibus, S. nomine, libellum
diri. Et quoniam quidam, coram te propriis nomi-
ipsis accusationis porrexit, asserens se testibus
nibus designandi, eum dicuntur rebus propriis
prohaturum quod episcopus reus esset homicidii
FJ contra justitiam spoliasse, alii vero manus in eum
perpetrati. Episcopus vero per instrumentum pur-
sacrilegas injecisse ; volumus et mandamus ut, si
gationis oblatum, quo jurasse cum duobus episco-
rem ita inveneris se habere, et primos ad ablata
pis dicebatur se nec fecisse homicidium illud nec
reddenda integrum, appellatione remota, com-
in
fieri praecepisse, innocentiam suam ostendere sata-
excommunicatos publice nunties et
pellas, et alios
gebat. Quod lam tua quam illorum episcoporum
sicut excommunicatos tamdiu facias evitari, donec
assertione qui compurgatores fuisse dicebantur,
passo injuriam s. c, etc. t. t. 1. a. s. a. u. a.
falsum penitusrepererunt,cumnullum acompurga-
toribus exhibitum fuerit juramentum. Unde cau-
Datum Laterani, vn Idus Septembris.
sam ipsam, ut populi scandalum sedaretur, dux- CLXXXI.
erunt juris ordine pertractandam, et per receptio- CANTUARIENSI ARCHIEPISCOPO.
nem testium productorum in concilio apud Antiba- Vt abusam quemdam in processionibus corrigat.

rum congregato, volueruntper confessionem ipsius (Laterani, Id. Septembris.)

intelligere plenius veritatem cujus fuit tale re-
: Cum bona sint coram Deo et hominibus secun-
733 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 734
dum Apostolum, providenda, episcopis, qui suc- \
cessores apostolorum existunt, et lux mundi et sal CLXXXIII.
terroe Veritatis testimonioperhibentur, est summo- TARVIS1.N0 EPISCOPO.
pere attendendum ut, via regia incedentes nec Ne clerici comam nutriant, aut laicali vrste utantur.
declinantes ad dexteram vel sinistram, neque con-
(Laterani. xv Kal. Octobris.)
scientiam propter famam neque famam pro con-
scientia derelinquant sed sic inter eairreprehen-
; (86) Significasti nobis perlitleras tuas quod qui-
sihiliter gradiantur,quod nec impii apud Deum qui dam clerici tuae dioecesis, licel ecclesiastica benefi-
videt in corde,neccrudelesapud hominesquivident cia sint adepti, comam quidam etiam in-
nutriunt,
in faciejudicentur Sane,conquerentibusdilectis fi- c^dunt in habitu laicali. laici qnoque ascribi volen-
liismonaehisCantuariensibusnostrisestauribusin- les militiae clericali. cum a te promoveri non pos-
timatum quod, te praesente, in processionibus quaa sint, cum litteris archidiaconi tui ad episcopos vi-

in ecclesia ipsa solemniler celebratitur,quandoque cinos accedunt, et ab eis se faciunt ordinari. Vo-
praecedunt quandoque sequuntur interte ipsosque lentes igitur hujusmodi exeessibus obviare, frater-
monachos, quasi separantes caput a membriscle- nitati tua? per apostolica scripta mandamus quate-
rici sieculares, eorumdem insuper stalla in choro nus clericos qui comam nutriunt et incedunt in
contra consuetudinem coarctantes. Ex hoc autem " liabitu laicali, nisi ad commonitionem tuam depo-
dignitatiCantuariensisEcclesia> plurimum detrahi- suerint comam et clericalem servaverint tam in
tur et honori etscandalum, sicut diciturgeneratur vestibus quam in aliis honestatem.usquead corre-
in cordibus intirmorum ac quies Deo famulantium ctionem idoneam a beneliciorum suorum perce-
perlurbatur et devotio deperit popularis, dum in ptione, sublato appellationis obstaculo, nostra et
eodem collegio diversae professionis et habitus cer- tua fietus auctoritate suspendas. Interdicas autem
nuntur homines sociari : quorum alii vestiuntur archidiacono tuo ne sine conscientia et auctorilate
vilibus, alii prefiosis ;
quidam velatis inceduntca- tua concedat suas litteras promovendis et eis ;

pitibus, alii denudatis. Cum igitur sit incongruum etiam districte prohibeas ne ad ordines taliter au-
ut lii uno et eodem officio professio dispar existat deant convolare. Quod si contra prohibitionem
fraternitati tuaa per apostolica scripta mandamus tuam venire praesumpserint, exsecutionem eis or-
quatenus circa ea quae pn-emisimus corrigenda sol- dinum susceptorum taliter interdicas.
licitudinem adhibeaspastoralem ut et scandalum ;
Datum Laterani, xv Kalendas Octobris.
tollatur de medio propterquod multa sunt saqjius CLXXXIV.
omittenda, sicut jam alia vice tibi recolimus inli- EPISTOLA FRIDERICI REGIS SICILI.E AD HOMINES DE MON-
masse (83), atque in Cantuariensi Ecclesia regi- C TEFLASCONE.
mini tuo commissa, qua; celebrem locum obtinet
Uortalur cos ut sint obedientes summo pontifici.
inter Ecelesias Anglicanas, nihil reprehensionedi-
gnum occurrat, unde ad alias religionis et hone- (Panormi, xxn mensis Junii.)
statis exemplum convenit derivari. Tunc enim me- Fredericus Dei gratia rex Siciliae, ducatus Apuliaa
lius, sicut tua fraternilas non ignorat, subditos et principatus Capuae, hominibus de Monteflascone
tuos corrigere poteris et ad frugem reducerc me- ftdelibus suis, salulem et dilectionem.
liorem, cum in capite nihil inventum fuerit quod Cum charissimi in Christo patris nostri domini
merito debeat reprehendi. Innocentii summi pontificis et Ecclesiae Romanae
Datum Lat. Idibus Septembris. circa nos et regnum nostrum non modica jugiter
CLXXXII. beneficia sentiamus, in quibus possumus grata sibi
NOBILI VIRO H. COMITl LICII. volumus filialisdevotionis vicissitudine respondere
Recipit ilhtm sub protectione apostolica. et tam regaliterquam humiliter ejus implerebene-

Devotionis et fidei puritatem quam erga nos et placitum voluntatis. Gaudemus auteni quod, sicut
Romanam Ecclesiam matrem tuamac regiae subli accepimus, ad fidehtatem matris vestroe et ipsius
milalis coronam habere dignosceris diligentius at- D summi pontificishumili curastisdevotione redire et
in ea fideliter et firmiter permanetis. Ne autem de
tendentes, petitionibus tuis libenter annuimus et
eas, quantum cum Deo et honestate nostra possu- juramentoquod nobispraeslitisse dicimini, inposte-

mus, gratanti animo promovemus Eapropter, di- rum dubitetis. praesentes vobis duximus litteras

lecte in Domino fili, tuisjustis precibusgrato con- destinandas, quibus et affectum nostrum exprimi-
currentes assensu, personam tuam cum omnibus mus, dum id gratum scribimus nos habere el tan-
bonis quEe inprtesentiarum rationabiliter possides, qu-un Ecclesic-e filii,vos ad fidelitatem ejus regaliter
specialiter autem Licii comitatum, aut in futurum exhortamus ; monentes ut sic in ea persistere pro-

justis modis Deo propitio poteris adipisci,sub beati curetis,utnonextemerarialevitate sed ex delibera-
Petri et nostra protectione suscipimus et prsesentis tione discreta potius ad id videamini processisse-
Datum Panormi xxu mensis Junii. indictionis n.
scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc.

Supra lib. epist. 432. (86) Cap. Signi*icasti, De officio archidiaconi.

(83) i,
 ;

733 INNOCENTI III PP. REf.ESTORUM LIB. II. 736

CLXXXV. A quam
pradicti nobilesab ipso vocati nostras litte-
CAPITULO PENNENSI. ras transcripserunt, utraque partium praefixo ter-

Quod ipsorum electus episcopus, qui ante confirma- mino in ejus praesentiaconstituta, etpriore Camal-
tionem ministrarat, privatus sit. dulensiplenefactumnarrante,unus eorumvidelicet
(Laterani. xi Kal. Octobris.) ad objecta respondit; et post multa provocantes et
(87) Qualiter, post obitum bona. memoriae. Pen- recusantes episcopum, scripturam sibi sub trium
nensis episcopi, Ecclesia vestra vacante, receptis nominibus porrexerunt, qua eum tanquam patro-
prius super electione faeienda litteris nostris, pri- num Camalbulensiseremi dicebantessesuspectum,
micerium vestrum vobis elegeritis in pastorem,vos et ne tempore praecipue messium eos sub suo co-
tanquam auctores electionis ipsius plenius cogno- geret examine litigare,sedem apostolicam appella-
vistis. Verum quoniam electus a vobis, ante contir- runt. Sed eis die sequenti reversis et renuntianti-
mationemoblentam.adminislrationiepiscopatus se busnon recusationi quam fecerant.sed appellationi
irreverenter inmiscuit et tam a clericis quam a duntaxat, episcopus partibus alium terminum assi-
laicis juramenta recipit, non attendens quod, se- gnavit in quo dum de recusatione contenderent
;

cumlum Apostolum, nemo sibi debeat bonorem as- coram ipso, potestas Aretin. superveniens et judi-
sumere, sed qui vocatur a Deo tanquam Aaron, nec „ c ium illud ad se pertinere propouens, ne in causa
_i t»
donum/-_*-_ »1 4^/-»t_ r _4i«-i-
,

scientioe
_
i ,
nAtitiliiM /»^tiiirtiim»p
pontifici tnArnt ^coa^n^
conveniensfueratassecu- _. _ _ J _. _ _ __ J_ • Jt jl _ __ _. J _ _ __. -t
•

procederetinterdixit et ad nostram audientiam ap-

.

tus, cum, juxta verbum Dominicum, qui fecerit et pellavit.Nos igitur deliberatione super hoc habita
docuerit, magnus vocetur in regnocaelorum, post- diligenfi, fraternitati tuae per apostolica scripta
quam nobis eumdem praesentastis electum, suffi- pra.cipiendomandamusquatenuscausaminterprae.
cienti examinatione praemissa, cummunicato fra- dictumnobilem etfratresCamaldulen nonobstante
trumconsilio, electionem de ipso factam exigente contradictione vel appidlatione cujusquam audias
justitiaduximusiiTitandam.quidquidobeam vel ex et decidas, cogens partes per censuram ecclesiasti-
ea secutum est denuntiantes penitus non tenere. Ne cam. etc. Taliter autem Deum habens prae oculis,
autem gregi Dominico diu desit cura pastoris et ex omni gratia et timore postpositis, in ipsa causa
defectu ipsius Ecclesia vestra incurrat dispendium procedas, quod zelum justitiae videaris habereno-
etjacturam,universitativestraeperapostolicascrip- sque tuae sollicitudinis studium debeamus merito
ta praecipiendo mandamus quatenus convenientes in commendare. Nullis litteris veritati etjustitiae, etc.
unum, sicut moris est, et Spirilus sancti gratia in- Datuni Laterani, ix Kal. Octobris, pontificatus
vocata, virum idoneum et qui vita et scientia sit anno secundo.
sufflciens pontificali oneri ethonori, postreceptio CLXXXVII.
nem praesentium infra mensem in patrem et pasto- C panormitanensi, montis-regalis, et messanensi
rem animarum vestrarum per eleclionem vobis ca- CHIEPISCOPIS, ET EPISCOPO TROIANO, REGNI SICILL.*
nonicam assumentes, electum ipsum nobis postea CANCELLARIO, ET NOBILI VIRO B. DE LUCII.
praesentetis, a nobis, ut dignum fuerit, vice regia Ut de rerjni bonis alienata restituant.
petituri consensum et confirmationem auctoritate (Laterani, Kal. Octobris.)
apostolica recepturi. Alioquin, aliquos ex vobis ad Inquotetquantis vobis duxerimus deferendum,
praesentiam nostram ex parte omnium transmitti vos per experientiam operis credimus didicisse ;

volumus et mandamus, secundum assignationem cum licet regni balium nobis fuerit ex inclytae recor-
nostram paslorem idoneum recepturos. dationis C. imperatricis testamento relictum, vos
Datum Laterani, xi Kal. Octobris. tamenadministrationem ejusfere totam libereper-
CLXXXVI. miserimus exercere,sperantesquod et vos ad hono-
FESULANO EPISCOPO. rem apostolica. sedis et nostrum, salutem regis et
CommittUur ipsi cognitio cujusdam causx. statuin regni specialius intendere debeatis. Jamdu-
(Laterani, ix, Kal. Octobris.) dum autem audivimus quo etvos multa de dominio
Cumexconquestione dilectorumfiliorumfiatrum regis diversis personis in beneficium assignastis.
Camaldulen.dudumadnostramnotitiampervenisse DPropter quodcontravosgrave scandalum estsubor-
quodpraetextu cujusdamchart_B,quam prioreorum, tuni, et ad nos etiam per plurium litteras et nun-
ipsis nescientibus, fecisse proponilur, filii R. de tios et fama publica clamante delatum. Ve autem
(ialbin. contenderentcum
castrum Castiliouis sibi id de caelero vel adculpam nobis, vel vobis impu-
ejus curia vindicare, atque Camaldulen.eremum ex tetur ad pcenam, pra?serlim cum distractioneshu-
hocmultipliciterprffigravarent.Nos.venerabilifratri jusmodi iieri ad preces vestras litteris curaverimus
nostro .iretin. episcopo dedimus in man Jatis ut, aposlidicisinhiberediscretionemvestrammonemus
nisi praefati nobiles possessiones easdem fratribus et exhortamur attentius, ac per apostolica scripta
ipsis restituerent, quemadmodum tenebantur,ipse praecipiendo mandamus, quatenus ea quae minus
ad hoc eos per censuram ecclesiasticam cogeret, utiliter distiaxistis, studeatis utililer revocare.ma-
appellatione remota.justitia medianle.Verum,sicut nus vestras de ca;tero ab hujusmodi compescentes
idem nobis episcopus suis litteris intimavit, post- ne nos, licet iuvitos, statuere aliudcompellatis.Pe-
(87) Cap. Qualiter, De electione.
73" PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 738

cuniam autera pro qua dilectum filium M. cam- A super hoc a nobis et fratribus nostris,his proeser-
psorem nostrum direximus,et solvere non tarde- tim quos ad hoc duximus specialiter deputandos,
tis quoniam tam eam quam aliam pro reprimen-
: actum existat et quali ter si t processum discretionem
dis regni hostibus.dante Domino, studebimus uti- vestram non credimus ignorare; cum per diversas
liter erogare. Ad haec, super custodia regis et re- provincias et litteras direxerimus et legatos ad
gni volumus et mandamus vos efflcaciter inten- exhortandos populos ad subsidium vestrum et Ec-
dere ac sollicite vigilare. clesiarum praelatos ad id mandaverimus ecclesias-
Datum Laterani, v Kal. Octobris. tica districtione compelli. Apostolorum igitur ves-
CLXXXVIII. tigiis inhaerentes, qui collectas faciebant in genti-
MAGDERURGEXSI ARCHIEPISCOPO, ET DE BURGELIM ET DE bus, ut fratribus in Jerusalem indigentibus subve-
CELLA SANCT.E MARI.E ABBATIBUS. nirent,navim expensis propriisfierifecimus etfru-
De divortio ducis Bohemws et uxoris ejus. mento collecto ex fldelium eleemosynis onerari :

(88) Ex conquestione nobilis mulieris A. nobis quod per dilectos filios Raymundum Jerosolymita-
innotuit quod cum dilectus filius dux Bohemine il- ni Hospitalis et M.militiae Templi fratres et I.mona-
lam duxisset legitime in uxorem et ipsam viginti chumduximus destinandum, qui de consilio vestro
annis et amplius velut uxorem legitimam pertrac- illud magis indigentibus gratis distribuant et dis-
B
tasset, filiis et filiabus ex ea susceptis, eamdem, crete. Speramus enim quod armis orationum et
suadente humani generis inimico, a suo consortio eleemosynarum adjuti, cum fuerit datum ab illo
separavit et Pragen.episcopus, convocato quorum- qui fortium arcus infirmat et manus humilium do-
dam praelatorum concilio in quodam monasterio cet ad bellum,qui non in numerositate bellantium,
adpetitionemetmandatumipsiusducis.ipsavolente sed in multitudine miserationum suarum salvosfa-
adeosaccedere, utsuas corameisproponeretratio- cit, de sua misericordia confidentes id obtinebimus
nes,militibus ejusdem ducis prohiben tibus ei bis vel quod alias non potuimus hactenus obtinere.Credi-
ter ingressum,ex parte illius appellatione ad sedem mus etiam quod principibus et populis Christianis
apostolicara interposita,sententiam inter eosdivor- optata tranquillitateconcessa,exspectatum inChri-
tii non est veritus promulgare, ac deinum ipse dux, sto subsidium sentietis. Ideoque discretionem ves-
quamdam aliam, videlicet sororem cbarissimi in tram monernus et exhortamur attentius, per apos-
Christo filii nostri illustris regis Ungariae, super- tolica vobisscripta mandantes, quatenus ad distri-

duxit. Quoniam igitur haec salva conscientia praete- buendam gratis praedictam et eleemosynam indi-
rire non possumus indiscusssa,cum secundum Apo. gentibus discretae provisionis aciem extendatis et
stolum,simus omnibus debitores,discretioni vestrae statum Jerosolymitana? provinciae nobis per litte-

per apostolica scripta mandamus atque praecipimus C ras vestras frequenter et veraeiter intimetis. Sicut
quatenus, vocatis ad praesentiam vestram quos pro- enim expedit ut veri nobis rumores sa?pius expo-
pter hoc noveritis esse vocandos,inquiratis diligen- nantur, sic est utile ut hi supprimantur penitus
tius veritatem ; et quidquid inveneritis, nobis per qui mixturam sapiunt falsitatis.
litteras vestras intimare minime difTeratis;ut ex ve- CXC.
stra relatione sufficienter instructi,liberius in ipso CAPITULO CAPUANO.
negotio,prout ad nostrum officium pertinet,proce- n mature novum episcopum eligant non diu exspec-
dere valeamus. Nullis litteris.etc. tatis his qui longius aberant.
CLXXXIX. Cum inter universas metropoles Capuana sit apo-
JEROSOLYMYTANO PATRIARCH.E, LIDDENSI EPISCOPO, JE- stolicas sedi vieinior,ad provisionem ipsius specia-
ROSOLYMITANI HOSPITALIS ET MILITI.E TEMPLI KAGIS- lius aspiramus, talem ipsi personam prafigi cupi-
TRIS. entes,quae sicut alios metropolitanos loci vicinita-
Vt collectam transmissamque eleemosynam fideliter te, sic et devotionis affectu praecellat,per quam et
dislribuant et de statu terrx sanctx rescribant. ipsametropolistamin spiritualibus quamtempora-
Tam ex litteris nostris quam relationemultorum libus optatum suscipiat incrementum.Intelleximus
propositum quod de subventione terra orientalis D autem,per dilectos filios L.et P. canonicos vestros
assumpsimus, vobisjam credimus patuisse quae : et litteras quas ad sedem apostolicam detulerunt,
licet propter guerras et discordias, quae peccatis quod addecanumet alios concanonicos vestros Pa-
exigentibus fortius etfrequentius solito pullulantin normi manentes, cum ex eorum parte vobis fuisset
populo Christiano,aliquandiu di(feratur,non tamen perlitteras intimatum ut,EcclesiaeCapuana! damna
vobis debet fiduciam speratae utilitatis auferre •
pensantes, sic tractaretis super electione substitu-
cum quidam, audito quod cum Saracenis treu-
etsi endi pastoris,quod nullum deberetis in eorum ab-
gas inissetis,ad tempus aliquantum tepuerint, nos sentia nominare, quemdam socium vestrum cum
non tepeamus In aliquo, sed proposito potius in- litteris destinastis,duodecim dierum terminum as-
sistamus quamvis propter impedimenta praedicta
; signantes.infra quem,post receptionem litterarum
nec possibilitas voluntati plene respondeat nec af- vestrarum, redeundi, quamvis ec-
iter arriperent
fectus in omnibus concludat effectum. Quid autem clesiastica consuetudo non exigatut ad electionem
(88J Vide infra epist. 197.

Patrol. CCXIV 24
73g iNNOCEsrn iii pp. recestorum lir. ii. m
oanpnici tam ramoti vocentur et illi piw- A autem in omnibuedepartihusveBtrjsquj sanotorum
ia
limina visitare vovorunt, prajsentiurn auetoritalc
cipue qui longe antequom vos metropolitani vestri
obitum prmsentialiter cognoverunt, quorum aliqui couredimus ut in voti comnuitatione emissi.in de-
pdsl ejus deoeBSum ad Capuanam Ecclesiam sunt
fensionem Livoniensis Ecclesia; ad partes illas pro
est reverentia nominisChristiani procedant.Omnes si-
reVersi.Quia vero mora loiii.'ior in electionibus
valde suspecta, imo sfflpe damnosa, discretioni ve- quidemquiad defendendaiiiLivonirnsemEcclesiam
et Christianos in illis partibus constitutos divino
strseper apostoiica scripta mandamus atque praj-
cipimus quatenus invocata Spiritus sancti (.'ratia, zelo succensi duxerint transeundum, sub beati Petri
personam idoneam perelectionemcanonicam con- et nostra protectione suscipimns. et eis apostolici
corditir assumatis ad regimen Ecclesife Capuana», pat.ocinii beneficium impertimur.

consequenter ad nostram pnvsenliam nuntios ido- Datum Laterani, iii Nonas Octobris.
neos transmissuri, per quos a nobis vico regia po- In cutndrm 1111x111111 unirersi* Chritti fldelibus in

stuletis assensum, et apostolica; confirmationis SclaiAa cortsHtuHt. In ettrndem modtiih mioersis Chri-

gratiam requiratis;attcntius provisuri ut eo discre- sli fidelibus trans Albiam constitntis.

tionis et charitatis studio procedatis, quod nec in CXCII.

Bletlione vitium nec in electo defectus valeat inve- CIVITATENSl EPISCOPO, BARONIRUS, MILITIUUS, ET UNI-
1!
niii.Alioquin, et factum electionis revocaremus in VERSO POPULO IN COMITATU CIVITATENSI CONSTITUTIS.
irritum et personas eligentium puniremus. Ut Thealino prxfeeto obediant et obsequantur.
(Laterani, vn Id. Octobris).
CXCI.
fMVERSIS CHRISTI llliFXHU.S 1N SAXONIA ET WDSTPIIALIA Cum defensio vestra pariter et tutela specialiter

CnNSTITUTlS.
Ut Livoniensem episcopum, clerum et
tra paganos defendant.
(Laterani, 111 Xon. Octobris).
ad nos, non solum ex sollicitudine pastoralis offl-
cii, verum eliam balii ratione perlineat, praster id
Ecclesiam con-
etiam quod regnum Sicilix ad jus et proprietalem
apostolics sedis dignoscitur pertinere neab aliquo

;it ecclesiastica3la;sionis censuracompelli non sustinere possitis molestiam vel gravamen, paterna
patituradcredenduminvitosjsicspontecredentibus duximus sollicitudine providendum.Inde est quod
ostolica sedes, quse mater est omnium generalis, dilecto filio nobili viro R. comiti Theatino, viro
aj

rnunimensuaa protectionis Lndulget et fideles
fensionem eorumsalubribus monitis exhortatur; ne
si nuperconversi-> negatum fuerit defensionisauxi-
lium, vel in primos revertanlur errores vel eos
adde- utique providoet prudenti, nostris dedimus litteris
in mandatis ut ipse, qUi vicinitate vobis ad defen-
sionem et tuitionem melius potest intendere, vos
protegat etdefendat nec permiltat vobis gravamen

saltem poeniteat credidisse. Accepimus enim quod C aliquod irrogari. Quocirca universitati vestr* per

cum bonae memoria; M.episcopus Livoniensis fuis- apostolica scripta mandamus et districte pr»cipi-
set provinciam Livoniensem ingressus, in verbo
musquatenus eidem nomineregio tanquamprocu-
ratori nostro a nobis super hoc constituto de csetero
Domini laxans prajdicationissuae retiaincapluram,
inter populos barbaros, qui honorem Dei debitum
intendentes, in omnibus necessitatibus vestris ejus

animalibus brutis, arboribus frondosis, aquis lim- consilium et auxilium requiralis.

pidis, virentjbus herbis et spiritibus immundis im- Datum Laterani, vn Idus Octobris.

pendunt,usque adeo,Domino concedente, profecit, CXCIII.

utmullos a suis erroribus revocatos adagnitionem CAPITULO FUNDANO.
perduceret veritatis, et sacri baptismalis unda re- De eleetione episcopi Fundani.
natos doctrinis salutaribus informaret. Verum ini- (Laterani, v Id. Octobris).
micus homo,qui tanquam leo rugiens circuit quai- Cassata olim electione Joannis de Pastina,qm-ni
rens quem devoret,invidens conversioni eorum pa- vobis elegeratis in pastorem,tam propter electionis
riteretsaluti,persecutionem paganorumcircumad- vitium quam electi defectum, vobis dedimus in
jacentium in eos iniquis suggestionibus excitavit, mandatis utconveniretisin personam idoneam pa-
cupientium eos delere de terra et de partibus illis D riter et honestam. Sed vos in vestra diulius con-
Christiani nominis memoriam abolere. Ne igitur tumacia persistcntes, cassatam electioneni niteba-
nostrae negligentire valeat impulari si hi quijam mini denuo innovare.Nus autem, licet potuissemus
creJi(leruntretrocoganturabire,necpr;esumant(sic) consulere per nos ipsos Ecclesiae tandiu viduataj
aliqui fidem nostramrecipere,si illi qui jam rece- paslore,adhuc tamen vos ad electionis concordiam
perunt, a paganorum incursibus remanserintinde- curavinius invitare. Tandem cum niliil apud vos
fensi : universitatem vestram monemus et exhorta- proficere videremus.vobis dedimus in maiidatis ut
mur attentius, in remissionem vobis peccaminum infracertum terminum adnostram prosentiam ve-
injungentes, quatenus, nisi pagani circa Livonien- niretis, episcopum recepturi. Venerabili etiam fra-
s'.-iu Ecclesiam constituti cum Cbristianis treugas tri nostro Terracinensi episcopo mandasse mcrai-

inire voluerint etinitasobservarint,addefensiouem nimus ut,nisi vosmandatum apuslolicuin impb-re-

Christianorum qui sunt in partibus illis potenler et tis, in vos tam ofiicii quam beneficii suspensionis

viriliter in nomine Dei exercituum assurcatis.Xos sententiam promulgaret.Caiteruru vos adhucci atra
741 PONTIFICATUS ANNO II, CIIRISTI H99, 743

vetita venientes, dilectum filiuni P. primiceriiun A S nos vel propitios invenire. Verumtamen si vigeret
vestrum adhuc acolylhum, cum jam nullum vobis in vobis devolionis affectusct disentionis acuiiien,

liceret eligere, in episcopum elegistis. Quamvis possetis in pluribus cognovisse non esse utile vel
autem personam ejusdem primicerii ad majora fructuosumEcclesiismandatisapostolicistemeritate
etiam reputemus idoneam, utpote cujus scientiam qualibet reluetari. Vos autem, filii canonici, nihil
etconversationem olim in scholisintidleximus ple- borum intellii:eiili;e spiritu capientes, mandatum
nius per nps ipsQs;qui,a tamen propterdefectum or- apostolicum, quod tam a felicis memoriee C. papa
dinisetcontra interdictumapostolicum est electus. praedecessore nostro quamanobisipsispostmodum
electionem ipsius, velut contra sanctiones cano- pro dilectofilio W. cameraB nostrae scriptore cano-

nicas attentatam, de fratrum nostrorum cpnsilio nicando in vestraEcclesia emanavit, contempsislis

duximus irritandam. Quia igitur vos non ad reci- hactemis adimplere. Sane cum venerabilis frater
piendum episcopum juxta mandatum nostrum,sed nosterepiscopusctdilectusfiliusarchidiaconus En-
ad rgprsesentandam nobis electionem, quam fece- golismenses, sicut ex litteris ipsorum accepimus,
ratis, ad sedem apostolicam accessistis et ex hoc eumdem W. de mandato ejusdem prsedecessoris
non implevisse mandatum nostrum,sed illud pro- nostri canonicum instituissent in Eeelesia Picta-

bamini potius fuisse transgressi,dicto Terracinensi „ viensi, procuratori suo locum in choro ejus nomine
episcopo dedimus in mandatis ut ita in vos secun- assignantes,omneseontradietoreseademauctorita-
dum formam priorum litterarum procedat, sicut te nuntiaruiit excommunicationis sententiadetine-

contra vos, si non accessissetis ad Romanam Ec- ri,nobispostmoilumapprobantihiisquodfactumfue-

clesiam, fuerat processurus. ratab eisdem.Cumque bonse memoria? A. quondam
Datum Laterani, v Idus Octobris. episcopusPictavien. innostraprasentiaipsumscri-
Illi scriptum est super hoc. ptorem in et canonieum ejusdem Ecclesisa
fratrem

CXCIV.
it pisset, eidem episcopo viva voCe, deinde vero
liliis decano, cantori el I. Morel canonico
dilectis
AlSISATl liE W W.CIIKMilETH.
Ut Gcrlacus monaclius, qui indicem si6j pr&cidit, a Xanctonensibus nbstris litteris districte dedimus in
celebratione missarum arceatur. mandaiis nt eumcanonicamipsamfacerent pleneac
[Laterani, n Id. Octobris). paciftce possidere,cohtradictores el rebelles per di-
Accedens ad praesentiam nostram Gerlacus mo- strictionem ecclesiasticam compescentes.Nosetiam
naclius tui monasterii, humili nobis insinuatione irritantessiquid ro non admisso prius inehisionem
monstravit quod cum missarum officia celebraret, mandati imsiii foret ab aliquo attentatum, eisdem
aiiimi negIigentiafaciente,verbacanonisfrequereter injunximusutvobisdistrictiusinhiberentne praesu-
inordinate protulit. Propter quod ipsa verba et " meretis in aliqua canonicorum ordinatione proce-
quiedam quffi preshyter in ipso sacramento Domi- dere,donecdeipsomandatumnostrumesset plenius
nici corporis secundum ecclesiasticam constitutio- adimpietum.Iidem autem exsecutores.sicut ex eo-
nem diligenti cura debet peragere, aliquoties ite- rum litteris perpendimusmanifeste,cum postterti-
ravit.Unde vehementi dolore commotus,sibi suin- .1111 et quartam etiam commonitionem nihil possent

mitatem digili sinistra; manus, qui index dicitiir,
amputavit.Nosautem ei praecipimus uta missarum
celebratione deinceps abstineat,concedentes eidem
ut injunctam sibi pcenilenliam peragens.de indul-
gentia nostra possit in aliis officiis
apvrd voscommonendo proflcere,vestram supposue-
runtEccIesiam interdictojei [lersonasomniumrece-
ptioniejuscontradicentiumexiiiiiiiiiiiiiii-ationisvin-
culo innodantes,utramqui' prasceperuntsententiam
ministrare; ip- Brmiter observari inhihentes districtius ne, ante
;

sumque duximus remittendum,per apostolica

tibi receptionem saepedicti scriptoris,aliquos praesume-
scripta mandantes quatenus eum fraterna studc- retis in vestra Ecclesia ordinare.Interea vero cum
as charitate iractare. dilecti fllii N. subdiaconus, I. Arnaudi et P.de Lau-
Datum Laterani, n Idus Octobris. duno canonici et nuntii EcclesisB vestroe ipsum in

CXCV. canonicum et in fratrem in nostra pivesentia rece-

EPISCOPO, DECA.NO, et capitulo PICTAVE.W P pissent et nos vobis injunxissemus districte ut eum
recipere minimedifferretis,procuratoriejusstallum
It W. camerse apostolicx scriptorem in canonicum
recipiant. in choro et locum in capitulo cum plenitudine hono-
(Laterani, x Kal. Octohris), riscanonici assignantes, licet vobis fuissemus gra-
Si debitasollicitudine pensaretis quid honoris et viter comminati quod.si illa vice vest.ra non posset
reverentia; Romana; Ecclesias debeatis, cui si non duritia emolliri, manus nostras in vos curaremus
obeditur,nulla vobis reverentia poterit exhiberi ; et durius aggravare, vos hasc omnia pro nihilo repu-
quomodo vos in vestris petitionibus curaverit exau- tantes,non solum idefficere noluistis, verum etiam
dire,in exsequendis illis quas vobis injunxit nequa- divina officia in interdicta Ecclesia celebrare et,ut
quam vos exhiberetis difficiles vel rebelles. Unde contumacia vestra manifestius appareret, duos ca-
cum tempus advenerit opportunum, vestra duritia nonicos,post inhibitionem ex parte nostra factam,
nosplenius informabit qualiter in postulationihus in eadem Ecclesia in elusionem mandati nostri in-
vestriscommunibus velprivatis debeatis nos beni- stituere prassumpsistis.Nos igitur hsec in patientia
7-13 INNOGENTH III
nolentes ulterius sustinere.ne contumacibus et re-
hellibus contradicendi etreluctandi materiarnpra?.-
beamus, cum inobedientia, secundum Prophetam,
idololatriae comparetur,per apostolica vobis scripta
mandamus etin virtute obedientiae districte praeci-
pimus quatenus eumdem scriptorem,omni contra-
dictione, dilatione et appellatione seposita, in fra-
canonicum admittentes,procuratori
treru vestrum et
ejus stallum inchoro etlocum in capitulo cum ple-
nitudine honoris canonici assignetis, nec solita' di-
lationis obstaculum pr»tendatis,propter quod ejus
institutio differatur. Alioquin,noveritis nosvenera-
bili fratri nostro archiepiscopo et dilecto filio
cellario Turonen. districte et in virtute obedientiae
nostris litteris injunxisse ut. nisi infra viginti dies
P ost commonitionem ipsorum praedictum scripto-
em nostrum
rem juxta formam mandati nostri recepe-
j
ritis in canonicum et in fratrem,te, frater episcope,
si forte, quod non credimus, reluctari praesumpse-
ris. cum etiam non sis veritus celebrare in Ecclesia
interdicta,veritate super hoc cognita denuntient es-
se suspensum, et vos, filii canonici, exeommunica-
tionis vinculo non differant innodare,cassantes pe-
nitus quidquid de institutionecanonicorum ipsorum
in elusionem mandati nostri per vos noscitur atten"
tatum.eosdemexcommunicationisvinculoinnodan
tes et exspolianles beneficiis, si qua habent, si pro
canonicis Pictaven. proesumpserint se habere. Eis-
demetiam dedimus in mandatisut tam interdictum
Ecclesiaa Pictaven.quam utramque sententiam tan-
diuinviolabiliter,appellationeremotafaciant obser
vari, donec mandatum nostrum fuerit adimpletum,
et cum testimonio suarum litterarum pro satisfa-
ctione nobis praestanda nuntios idoneos ad nos-
tram praesentiam duxeritis transmittendos.
Datum Laterani, x Kal. Octobris.
Illis scriptum est super hoc.
CXCVI.
BRACARENSI ARCHIEPISCOPO, ET PRIORI ECCLESIOL.E ET
F. HBNBNDl MONACHO DE ALCOBATIA.
Vt controversiam episcopi Colimbriensis contra Tem-
plarios dijudicent.
(Laterani, n Id. Octobris).
Referente venerabili fratre nostro Colimbriensi
episcopo,apudsedemapostolicamconstituto,nostris
estauribus intimatum quod cum quaestio dudum
terColimbriensemEcclesiam et Templarios agitata
super Ecclesiis de Palumbario, Rodina et Ega, ex
conquestione ipsius ColimbriensisEcclesiae adfeli-
cis recordationis Lucii papae praedecessoris nostri
audientiam pervenisset, bonae mernoriae C. Braca-
rensi archiepiscopo et F.Portugalen. episcopo
commisit fine canonico terminandam ut si dicti ; proposuit quaestionem, obnixe deposcens ut tam
Templarii ad eorum praesentiam non accederent
aut eorum judicio contemnerent obedire, absque
ineosdem severitatem cano-
appellationis diffugio
nicam exercerent. Cum autem judices ipsi partes
tandem edicto peremptorio citavissent, Templarii
obtentu appellationis in prima citatione ad se-
PP. REGESTORUM LIB. II. 74 i
\ dera apostolicam interpositae,licet in commissoriis
remedium esset appellationis sublatum, ad
litteris
diem pereraptorium nec venerunt nec pro se mi-
serunt aliquem responsalem quos infra certum
;
tempus coram se juri stare mandarunt, alioquin
jura episcopalia in dictis Ecclesiis adjudiearunt
Golimbriensi Ecclesiae judices antedicti et nisi ;
eorum sententiae pareretur, tam Ecclesias quam
earuru parochianos supposuerunt eeclesiastico in-
terdicto,Christiana sepultura etiam interdicta. Con-
sequenter veroTemplariorum nuntius abona? memo-
riaeUrbano papa praedecessore noslro sub ea forma
can- commissionis litteras impetravit,ut ante ingressum
causae aTemplariis sufficienticautionereceptaquod
super his juri parerent, delegati solverent interdic-
tum,etsi alterutra parsduceretappellandum, usque
D addiffinitivamsententiamprocedentes,gesta omnia
transmitterent sigillorum suorum munimine robo-
rata etdiem partibus assignarent,quo venirent ad
sedem apostolicam senteutiam recepturae.Ex qua-
rum nimirumlitterarum tenorenonfuitprocessum;
quoniam pars quae rescriptum impetraverat illud
judicibus non ostendit. Unde in Ecclesiis memora-
tis interdictum postea non exstitit relaxatum, quod
Templarii, sicut dicitur, non servarunt. Cumque
processu temporis dilectus filius noster G. Sancti
Angeli diaconus cardinalis in Hispania? partibus le-
gationis officio fungeretur,episcopo et archidiacono
Ulixbonen. suis dedit litteris in mandatis ut aut
causam eamdem fine dedito terminarent, vel sen-
tentias a prioribus judicibus promulgatas vice sua
C ratas habentes.quae continebantur in eis facerent a
partihus firmiter observari.Sed responsalibusEccle-
Colimbriensisad diem peremptorium venienti-
siae
buscorameiset Templariis.sicutprius fecerant, ve-
nirecontemnentibusvel mittereresponsalem, judi-
ces latas a prioribus sententias confirmarunt,ne sci-
licetdivina celebrarentur officia in ecclesiis antedi-
ctisneque sepelirenturin eiscorpora defunctorum,
necprimitiae,decimae, velmortuariamilitiaeTempli
fratribus solverentur:excommunicationi subdentes
qui contra hoc facere attentaret. Sed dicti fratres
in sua contumacia nequiter permanentes observare
pra>fatas sententias penitus contradicunt.De vene-
rabilibus quoque fratribus nostris Lamecensi.Ulix-
in- bonensi,et Visensi episcopis,Ecclesioe Colimbriensi
D affiictaeafllictionemaddentibus.quorumprimusec-
clesias supradictas, alter ecclesiam de Thomar in
Colimbriensi dioecesi constitutam, tertius vero ec-
clesias de Larena prasumpsit, spreta prohibitione
Colimbriensis ecclesiae,consecrare,memoratus Co-
eam limbriensis episcopus gravem in auditorio nostro
ipsorum quamaliorum pra?dictorum excessus ani-
madversione vellemus canonica castigare,per quos
saepedictaColimbriensisEcclesiaenormemsustinue-
rat laesionem.Nos igitur ab ipsius clamoribus, qui
apud nos,sicut vestra novit discretio, moram fece-
rat longiorem,auditum avertere non valentes et ed
74o PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 746

prolatis delegatorum sententiis,quantum patuitper
authentica scripta, certiores effecti, sed utrum oh-
servatoe fuerint ignorantes, quamvis jamdictus Co-
limbriensis episcopus eas constanter asseret
servatas, discretioni vestrae per apostolica scripta
A. pter praerogativam dilectionis et gratioe, nos ipsos
reputemusoffendi. Monet enim et movet nos vehe-
mentius contra eum et debitum pastoralis officii et
non fortius Phinees zelantis legem Domini notum vobis
exemplum inducit sed angit nos plurimum et re-
;

praecipiendo mandamusquatenus solum Deum ha- trahitaliquantumgratiaspecialis quamadeumdem

bentes pree oculis,gratia quoque ac timore postpo- regem habemus et quam non solum circa ipsum,
sitis,inquirentes super his qu;e pramiissa sunt di- sed circa totum regnum Francorum opportunitate
ligentius veritatem, si jamdictis delegatorum sen- concessa proposuimus exhibere. Reducenles enim
tentiis auctoritate postmodum apostolica minime ad mentem et infranos ipsos saepius recolentes be-
relaxatis inveneritis paritum non fuisse,Templarios neficia nobis olim in ipso regno scholaslicis insis-
in legitimis expensis vestrae discretionis arbitrio tentibus disciplinis impensa,et a Deo donum scien-
moderandis factis ob hanc causam per Colimbrien- tiaequantoecunquecollatum,pi'feter debitum officii
sem Ecclesiam condemnetis ad quarum praostatio-
; pastoralis,quo sumus singulis debitores, nos tam
nem eos per excommunicationis sententiam.appel- regi quam regno specialiter teneri fatemur et non
latione remota, cogi volumus et mandamus a qui- ; r> solum aregis gravaminibus,quantum licet, manum
bus sufficienti cautione recepta quod coram vobis retrahimus.sedadhonoremipsiusetregniejusaug-
juriparebunt, interdicta soluto audiatis causam et mentumardentius aspiramus.Caeterum attendentes
eam,appellatione cessante,fine canonico decidatis. quodnos Dominus.licet immeritos, in sedejustitiae
Si vero nominati fratres proemissam praestare no- collocaverit et vicarios sui et apostolorum Principis
luerint cautionem, vos sublato cujuslibet contradi- constituerit successores, ne videamur acceptorum
ctionis et appellationis obstaculo,in possessionem beneficiorum ingrati,si ei qui nos de pulvere sus-
earumdem ecclesiarum causa rei servandae Colim- citatos inter principes, imo supra principes sedere
briensem mittatis Ecclesiamet tueaminiperdistric- voluit et de principibusjudicare,hominempraefera-
tionem ecclesiasticam introductam.Sacerdotes quo- mus.ne sine causa etiam accepisse dicamur ligandi
que et alios clericos, quosin illis ecclesiis interdi- et solvendi per beati Petri merita potestatem, dis-
ctis inveneritis officia celebrassedivina,excommu- simulare non possumus quin exhibeamus justitiam
nicationis gladio percellatis et tandiu faciatis sicut postulantibus et errantes ad rectitudinis tramitem
excommunicatosarctius evitari, donec cum vestra- revocemus, ferrum etiam apponentes vulneribus
rum testimonio litterarum nostro se conspectu' quso fomentorum non sentiunt medicinam. Consi-
praesentarint.Episcopos autem praedictos, si, juxta derantes praeterea quod salusanimaopraferendasit
quod superius est expressum,ecclesias illas invene- *-" corporis voluptati et utilitati quam voluntati potius
ritis temere consecrasse, appellalione cessante, a deferendum.cum multa beneficia pr»stentur invi-
pontificaliofficio suspendatis.Sicautem in praemis- tis, ne vel odisse filium, si virgfe parcamus, vel
sis articulis juxta rescripti nostri continentiam, aegro videamur causam interitus praestitisse, si vul-
non obstante rescripto aliquo veritate tacita per su- neribus fotis oleo vinum superinfundere differamus,
breptionem lite pendente a sede apostolica impe- saluti regis ipsius consulere disposuimus et ho-
trato,fideliteracprudenter,appellationepostposita, nori :credentes quod quantumcunque contra nos,
procedatis,nec processum causae impediat si super imo moveatur, ad mentem ta-
licet injuste forsitan

hoc se dixerint certum nuntium ad nostram praesen" men reversus, cum remedium senserit medicina-,
tiam transmisisse, quod protractas diutius contro- tanto nobis reddetur et apostolic® sedi devotior,
versias per vestram gaudeamus sollicitudinem ter- quanto in corrigendo excessu, per quem Deum sibi
minatas.Testes, etc. cogantur. Quod si omnes, etc. reddit offensum, per queni ad excusandas excusa-
tu, frater archiepiscope, cum eorum altero. tiones in peccatis et in contemnendis Ecclesiae sa-
Datum Laterani, n Idus Octobris. cramentisfactusestatiispraevaricationisexemplum,

CXCVII.
'
perquemetiamfamaejusest apud bonos, ne dica-
ARCHIEPISCOPIS, EPISCOPIS, ABBATIBUS, PRIORIBUS ET D muspenitus, plurimum offuscala, majorem in nos

UNIVERSO CLERO IN REG»NO FRANCI.E CONSTITUTIS. ex charitate fuerit severitatem expertus. Ecce enim

Vt regem suum hortentur ut apostolicis mandatis cb-

temperet et, repudiata pellice, legitimam uxorem
recipiat.
Anxiatur in nobis ex amaritudine spiritus etcor
nostrum pra? dolore turbatur, dum in causa matri-
monii charissimi in Christo filii
Francorum regis illustris declinare ad sinistram
veldexteram perlimeseimus, ne videamurplus ho-
mini deferre quam Deo, et rursus regia via in re-
gem ipsum procedere molestamur, cum in eo, pro-
(89) Vide supra, eqist. 188.
dux Bohemiae (89), sicut accepimus, ipsius secutus
exemplum,uxore relictalegitima,simili modo adul-
teram superinducere non expavit. Sed et alii prin-
cipes et privatce persona? judaizare.dando libellum
repudii suis uxoribus, sunt parati, nisi principiis
nostri Philippi eitiusoccurratur.Licetenimbomememoria; Cceles-
tinus papapraedecessornostersententiam illamdi-
vortii, quin potius illius ludibrii fabulam, de fra-
trum consilio duxerit penitusirritandam,diligenter
eum admonens et frequenterut praedictam reginam
74: INNOCENTII III PP. REGESTOMJM LIB. II. 748

reciperel in gratiam eonjagalem ipse tamen pravo :

A pnrsumpserit impendere sacramenta, se noverit
usus consilio,post inhibitioncs mulliplices.in gra- ipsius dignitalis et ordinis periculum incursurum.

Min eontemptum Bcfllefsiae aliam superindueere Cum enim ex boc qusDramus sollicito salutem re-
non cxpavit Nos afttem rolentes olim regenl ip- gis ipsius et amplius eum quam ipse se diligal di-

S iim tractare in spiritu lrniiaiis et eum at! trami-

ligamus, ulpofe quem nos in Domino diligimus ad
imt rectitadinis salubribas monilis revocarr, ip- salutein.ipsr in aniiiKe suaj perniciem diligit con-

sum circa liostrae promolioiiis initia per venera- tra Deum, non timemus si quod pro veritate ac

liilf>mfratrem nostrumParisiensemepisoopf*ni IV- justitia confranos scandalum oriatur quoniam si ;

eimuS commoneri, et postmodum per litteras no- Deus nobiscum, quis contra nos nec poterit ad- '?

stfas (90) diligenter induximus, ut, superinduela versits nos aliquornm macbinatio prajvalere, quia

de fihibus regni Francorum amota, reginam feei* vrritas et justitia nos defendent. Cum autem de
peret memoratam, quam a se duxeral irralionabili- ]u arogativa scientioe ac honestatis vestrao non
ter amovendam juris ei licentiam non neganies
;
modicum confidamus.ne prsoter spem omnium eis

quo minus, facta prius reslilutione, audiremus et comparari possitis, de quibus dicitur, Cancs muti
exaudiremus si quid duceret ratioualiiliter propo- non valcntes latrarc {ha. lvi, 10), cuin liactenus Ik
nendum. Cur enim non potius eligat quod justum bertas ecclesiastica maxime vignerit in regno
11
est et honestum et declinet quod iniquum est et Francorum, volumus el mandamus ut vos, fratres
damnosum ut si forte desuper datum iion fuerit
;
archiepiscopi et episcopi,et vos,filii abbates, apud
quod pfSBdictam reginam retinere velH in gratia eumdem regem exhortationibus assiduis insista-
conjii ;ali. remola ea quam contra interdictum Ec- tis quatenus affectum nostrum attendens, qui li-
;

>] ssiae sup6r&ttxit ei reccpta illa quam a se contra cet salutem sollicilequatramus ipsius,eum tamen
juris Ordinem separavit, es lunc, si de justilia et moleslamus invili, eligal parere potius monitis
veritate confidit et ista judicio diinittalur,si fuerit nostris.imo divinis quam severitatem ecclesiasti-
dimillenda.et illa,si reducciida fneril, redueatur !
cam experiri cum si nec sic poluerit revocari,ne
;

iii-, si seeus agi conligoril., et aniimr periculum plaga remaneat incurata, severilatem ecclesiasti-
prffldiotus rex incurrat |ier adullerium quod com- cam prcposuerimus districtius exercere.Tanto au-

millit et in genere suo scandaluin ponat.cum pro- lem his exsequendis sollicitius intendatis, quaiito
les, si quce fuefit hoc modo suseepta, non debeat apud rnultos fama vestra est non modicum aggra-
censeri legitima sed spuria potius judicari. Licet vata quod mediantibus quibusdam vestrum tantus
autem nondum super hoc monilis nostris paruerit sit perpetratus excessus. Quod si ad tempus omis-

et mandalis, ne tamen salutem ipsius negligere vi- stim sit hactenus, non tamen est omnino dimis-
deamur,si quod inecepimus relinquerimus imper- G sum quin possit et debeat adversus eos, si negli-
fectuni,adhuc eum per dibilum lilium nostrum P. gentes fuerint, retorqueri.
Sanetre Mariai in Via Lata diaconum eardinalem, Scriplnm est autem super hoc prsedirto cardinali
apostolica? sedis legatum, ad hoc ipsum mandavi- apostolicx sedis legatn.

mus commoneri, dantes eidem legalo flrmlter in CXCVIH.

mandalis ut, nisi rex ipse monitis nostris etejus ARCH1EPISC0P0 niDRUNTINO, ET EPISCOPO LICIENSI.
aurem curaverit facilem adhibere et ipse adhuc ei OomrftitiitUt illis causa archiepiscdpi Tarentini con-
forsitin voluerit super interdicto generali deferre, tra ecclesiam S. Marinc dc Galcsn.

tain regi quain stfpefinductaB ar eorum familiis, (Laterani, tv Kal. Novembris).

omni prorsus ap- Significavit nobis rtoster A.
1

praetef poetiitentias niorienlium, venerabilis frater

pellatione remota,interdicatomnia divina olliii.i el Tarentinusarchiepiscopus quodcumecclesia Sanc-

eCclesiastica sacramenla et atiiCunque prsesehies t;rMaria'doCaleso,sitapropecivitatem Tarentinara,
fuerint.eis praesentibus; praeter baptisma uarvulu- Ecclesise Tarentinw parochiali jure subjecta esset,
rum et pocnitentias morienlium, lam sacramenta H. logotheta Tarentinus in praBJudicium juris Ec-
divina quam prohibeat offieia cele-
ecclesiastica clesiso Tarentimr, quaa pernimium parochialibus
bfari.Ideoque univefsitati vestne per apostoliba i) trrminis auguslatur, a sede apostolica rescriptum
scripta mandamus et ex parte Dei oninipoteiitis exemptionis oblinuit.occasione cujus dictus archi-
Patriset Filii et Spiritus sancti, auctoritate quoque episcopus non solum ecclesia illa sed quibusdam
beatorum Apostolorum Petri et Pauli ac nostra.in aliis capellis injuste se asserit destitutum. Quia
virtute obediefttise districte praecipimus quatenus vrmapostolicasedesabuniversis Ecclesiis injurias
sententiaiti quam idem eardinalis in regem, supe- teneturrepellere,noninferre,mandamusvobis pnr-
rinductam et eorum familias vel in regnum ofiam cipientesquatenusad locum ipsum pariter acce-
duxerit proferendam. '-I vos sublalo eujuslibet ap- dentes, vobis ila esse constiterit, non obstante
si

[i lliilionis obstaculo,firiniter observelis et faciatis memoratorescriptopersubreptionemobtento,eam-

ab aliis inviolabiliterobservari. Si quis cnim eiijus- dem ecclesiam rinn praedictis capellis fore stibjec-
cunque dignitatis vel ordinis eis post inlerdiclum tani, sicut primo fuefat Tarentinae Eeclesise, su-
ftostrumvel officiacelebrafe divina vel ecclesiastica blalo appellationis obslaculo, auctoritate aposlo-

(90) Supra lib. i, epist. 2.

749 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1190. 7a0

lica decernatis, facientes quod decreveritis per A ram potestatem qui cum eo ad obsequium
ut illis

censuram ecclesiasticam lirmiter observari. nostrum Romanre processerint et fide-

et Ecclesias

Datum Laterani, iv Kal. Novembris. liter ac devote perstiterint, beneficia et prwmia

CXCIX. condigna retribuat, et si quid damni acciderit in

equis vel armis, quod absit, integre studeat resar-
DE LACU, DE HERMENROD, ET DE HEISTERBACH ABBATI-
cire.
BUS.
Datum Lalerani, yui Idus Novembris.
Jpsis commillitur causa et iis super prtepositura Co-
lonietlli. CCI.
(Laterani, ui Non. Novembris). CONRADO MAGUNTINO ARCHIEPISCOPO, EPISCOPO SABI-
Cum pro controversia majoris prajpositurre Co- NEN.
loniensis, quae vertitur inler dilectum fllium T. Ut beneficia per Hildesemensem episccpum in dicecesi
praepositum Sanctorum Apostolorum ex una parto Herbipolensi collata,ipsi aliis conferre Uceat,priOri
collatione non obstdnte.
et E. prapositum Sancti Georgii in Colonia ex al-
(Laterani, v Kal. Novembris)
tera, dilecti filii T. canonicus Sancti Gereonis et
(92) Inter excessus alios animadversione dignis-
H.sacerdos, procuratores prasdicti prrepositi San-
R simos,suo loco et temporeauctore Domino ptiiiien,-
ctorum Apostolorum, et G. Majoris Ecclesisa et E.
dos, illud est etiam nostro apostolatui reseratum,
Sancti Severini canonici.procuratores praefati pra>
positi Sancti Georgii, ad sedem apostolicam acces- quod C.quondam Hildesemen. episcopus Herbipo-
lensem Ecclesiam ausu propria? temerititas usur.
sissent elutriusque partisnobislitteras prasentas-
postmodum de ipso negotio in con-
pans, in ejus dioecesi nonnullis beneficia conferre
sent,nil aliud
proosurapsit, in contemptum apostolicai sedis et
spectu nostro proponere curaverunt sed post re- ;

ipsius Herbipolensis Ecclesiaa delrimentura. Nos

proesentationem litterarum, secundo ad nostram
igittlr quod ab ipso factum est in hac parte de-
pra-sentiam accedentes, unanimiter postulaverunt
nuntiaiitesirritum etinane.quia devolionem tuam
a nobis ut causam ipsam vobis committere debe-
sumus in multis experti, ut beneficia ipsa perso-
remus. Nos igitur ad petitionem ipsorum causam
nis idoneis, appellatione remota, valeas assignare
vobis coramittenteseamdem,discrelioni vestraper
auctoritate tibi prcTsentium indulgemus firmiter
apostolica scripla mandamus quatenus vocatis ad
;

inhibentes ne vel illis qui de manu ejus beneficia

prajsentiam veslram partibus.audjatis quae fuerin 1
aliis qui ei jam excommunicato
receperunt, vel
binc inde proposita et si fuerit de voluntate ip-
;

sarum ut ad difflnitivam sententiam procedalis, non sunt veriti vel etiam obedire,tan-
participare

vos solum Deum habentes praj oculis, omnia gra-
tia, odio vel timore postpositis, causam ipsam,
appellatione reraota, fine canonico terminetis. Si
vero in hoc partes noluerint consentire ut per vos
diffinitiva sententia proferatur, vos nihilominus
usque ad sententiaa calculum, sublato cujuslibet
contradictionis et appellationis obstaculo, proce-
dentes, allegationes et gesta omnia utriusque par-
tis, sigillorum vestrorum roborata, no-
bis dirigere termiiium competentem
procuretis
partibuspra3figentes,quoreceptura3sententiam no-
stro sedebeant conspectui praosentare ad quem si
qua partium forte venire contempserit, nos nihil-
ominus in ipso negotio procedemus. Nullis litteris
obstantibus prater assensum partium.etc.Quod si
omnes, etc, duo vestrum, etc.
Datum Laterani, Nonas Novembris.m
UNIVERSIS AD QUOS LITTER.E IST.E PERVENERINT.
De facultatibus archiepiscopi Tarentini, legati apos-
tolici.
(Laterani, vm
(91) Universitatem vestram volumus non latere
quod nos venerabilis fratris nostri Tarentini archi-
quam indignis, hujusmodi beneficia conferre
n
C pra3sumas. Nulli ergo, etc.
Datum Laterani, v Kalendas Novembris.
CCII.
CASTELLANO, PERUSINO, CLUSINO ET EUGUBINO EPISCO-
PIS, ET DILECTIS FILIIS ABBATIBUS, PRIORIBUS ET
ALIIS ECCLESIARUM PR.ELATIS IN EORUM DICECESIBUS
CONSTITUTIS.
munimine l't legatum apostolicum rcverentcr e.rcipiant.
; (Laterani, Id. Octobris).
Apostolica sedes,quaa, disponente Domino, inter
;
omnes Ecclesias obtinet principatum, alios vocavit
in partem sollicitudinis,retenta sibi plenitudine po-
testatis;utquoniam Romanus pontifex pro defectu
conditionis humana; per se ipsum omnia expedire
nonpotestjuvetur subsidiis aliorum quibus vices
D suas commitlit, ad exemplum Domini et magistri,
CC. qui discipulos suos per mundum universum trans-
misii.salutem nostram in medio terras personaliter
operatus. Sane cum nos et fratres nostros, propter
curam et sollicitudinem apostolici patrimonii, ab
Id. Novembris). occupationibus variis, quas pro statu Ecclesiaium
omnium indesinenler subimus.saapius nos contige-
rit evocari nolentes,sicut nec velle debemus.tem-
;

episcopi fidem et prudentiam attendentes. ipsum poraliaspiritualibus anteferre,de consilio fratrum

unacumnuntiis noslrisaliisadsuccursum et dispo- niistroiuiu viam elegimus tutiorem qua et curam
silionem regni S i<
• il i ;
>
di-slinamus, danlfs c\ libc- temporaliuni non negligimus et spirilualem, sii ut

(91) Vide infra epist. 243, 280.

(92) Vide supra lib. i, epist. 333 et infra epist. 204 iujus lilui.
751 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 752

convenit, praeferimus dignitatem, dilectum filium A rum nostrorum fidelium noverint pertinere.Ut au-
uostrum G. Sancti Georgii ad Velum Aureum dia- tem dominium sedis apostolicai,qua3 de se vere di-
conum cardinalem,apostoliceesedisIegatum,virum cere potest : Jugutn meum suave est et onus meum
utique providum et prudentem et honestate mo- leve (Matth. xi, 30), diebus nostris dulcedinem non
rum et generositate natalium commendandum, deponat et nulli fiat penitus odiosum,eis viva voce
quem inter fratres nostros speciali charitate dili- praecepimus ut vos diligant et honorent,nulIum sine
gimus, ad ea quae praemisimus exsequenda duxi- causa laedentes vel contra justitiam aggravantes,
mus assumendum,concessa sibi nihilominuspotes- sed a vobis potius iniquitatem et violentiam sata-
tate ut in Ecslesiis et parochiis vestro regimin 1 gant propulsare. Uude quoties necessitas postula-
deputatisevellat et destruat.aedificet et plantet quae verit,ad eos vice nostra pro justitia consequenda
in eis evellenda et destruenda,a>dificanda occurre- vel aliis expediendis negotiis poteritishabere re-
rintet plantanda. Quocirca universitati veslrae per cursum. Et ut melius quae ad pacem et utilitatem
apostolica scripta praecipiendo mandamus quate- vestram a nobis et fratribus nostris sunt salubri-
nus ipsum, lanquam houorahile membrum Eccle- ter ordinata perduci valeant ad effectum, univer-
siaB et legatum apostolicae sedis, recipientes humi- sitatem vestram monemus et hortamur
attentius
liter et devote, ipsius salubria monita et statuta et r. in Domino, per apostolica scripta praecipiendo
vos ijisi a subditis vestris fa-
diligenter servetis et mandantes quatenus ipsis vice nostra, imo nobis
ciatis Nos enim sententiam
efficaciter observari. in ipsis intendenles humiliter et devote, quod su-
quam in rebelles et conlumaces rationahiliter du- per praemissis articulis et aliis emergentibus ne-
xeril prpmulgandam,ratam habehimusetfaciemus, gotiis utiliter duxerint statuendum, salvo in om-
auctore Domino, firmitatem debitam obtinere. nibus apostolicae sedis mandato, teneatis tirmiter
Datum Laterani, Idibus Octobris. et servetis, de universis justitiis et rationibus Ec-
Seriptum est super hoc in eumdem modum Spolo- clesire Romanae sibi plenarie respondentes.
tan., Fulginat., Asisinat., Nuccrinen., Reatinen., In eumdem modum consulibus et populo Nepesinis.
Narnien. In eumdem modum consulibus et populo Oritanis. In

CCIII. eumdem modum Amelien. castellan. In eumdem mo-

CONSULIBOS ET POPULO SUTRI.NIS.
darn Tudcrtin., Asisinatibus. In enmdem modum Pe-

De eode.m argumento. rusln., Fiilijinnt. In eumdcm modum Spol., Narnien.,

Cum praeter solitum, imo plus
magnis simus negotiis occupati quae per nos ipsos
facere non valemus. per alios cogimur adimplere.
Sane inter alias occupationes et sollicitudines no-
stras, curam et provisionem apostolici patrimonii
non modicasreputamus.tamad spiritualemjurisdi-
ctionem nostram spectantis quam etiam tempora-
Reatin., populo civitatis Castellanse, Tuscan., Vetral-
solito, multis et
len., Balneoregen., Centumccllen., Urbevetan.,Come-
tam.
L CCIV.
MAGDEBURGEN. ARCHIEPISCOPO ET SUFFRAGANEIS EJUS.
Ut Hildesemensis episcopus publice excommuni-
catus nuntietur.

lem.Undenobispossetnonimmeritoimputari,sisu- (93) Cum sine capite nulla possint membra sub-

per ordinatione ipsius essemus tepidi vel remissi,
quicunctorumfideliumsollicitudinemgerimuspas-
toraleni.Novimusenim.quodtristesetdolentesrefe
rimus.quoniam in eo multi quae sua sunt,
Jesu Christi, quaerentes et abutentes per insolen-
tiam sedis apostolicae patientia,pacem perturbant,
corrumpunt justitiam, stratam violant et terram of-
fendunt; unde nobis et vobis non modicum dero-
gatur. Cum
igitursuperhisquaepraemisimusemen-
dandis cum fratribusnostris tractatum hahuerimus
diligentem,de ipsorum consilio dilectum filiumno-
strum G.Sancti Georgii adVelum Aureum diaconum
cardinalem,virum nobilem et prudentem,quem in-
ter alios fratresnostrosspeciali diligimuscharitate,
operi tam utili et necessario deputantes.ut meliu s
et facilius injunctum sibi officium valeat exercere,
dilectum filium P.proefectum urbis,virum nobilem
et polentem, sibi duximus adjungendum quibus
dedimus in mandatis ut stratam custodiant,pacem
procurent, justitiam faciant et terram defendant,
alia quoquenihilominusoperenturquaeadhonorem
Dei,profectum Ecclesiae, utilitatem vestram
sistere.si quispiam impuneposset apostolicae sedis
privilegia violare, nulla caeteris Eccleslis de suis
privilegiis fiducia remaneret. Verum inter caMera
non quoe privilegia quae primatum apostolicae sedis osten-
dunt,illud non modicum reputatur quod deposilio-
nes,cessiones et translationes episcoporum fieri sine
specialiauctoritate Romanipontificisinterdicit.Hoc
autemC.quondamHildesemen.episcopusnonatten-
dens. licentia nostra non solum non obtenta, sed
nec etiam expetita,Herbipolensem Ecclesiam occu-
D pavit, prajsumens ad eam propria temeritate tran-
sire,cum per illam non possint indulgentiam excu-
sari quam a bonae mem. C. papa praedecessore no-
stro se asserit impetrasse, quae potius impetranti
turpem ambitionis notam ingessit, ut si videlicet
eum ad majorem dignitatem contingeret invitari,
eam sibi liceret assumere,dummodo nihilei de sta-
; tutis canonicis obviaret. Licet enim ei videatur in-
dultum ut invitatus majorem possit assumere digni-
tatem, per hanc tamen indulgentiam ad parem sibi
transire non licuit, cum longe facilius in uno casu
et alio quam in alio dispensetur. Praeterea cum et postu-

(93) Vide supra lib. i, epist. 33j, et Iib. n, epist. 201.

753 PONTIFICATUS ANNO II. CHRISTI 1199. 734

debeat diligenter, an-

latio.sicut electio.examinari A '"'«• In eumdem fere modum Treveren. et suffraga-
tequam pereum,cuifaciendafuerat,examinatafuis- neis ejus.
set,non debebat ulla ratione transire,cum non so- CCV.
lum examinationem postulationis sed ipsius quoque NOBILI VIRO B. COMITI LAURETI. ET CUPERSAN. MAGISTRO
personae videatur tenor indulgentiae reservasse,sta- JUSTITIARIO APULI/E ET TERR.E LABORIS.
tim subjungens : dummodo nihil appdrent quod tibi Ut promissionibus suis satisfaciat et pacem initam
de canonicis obviet instiiutis.lAcet autem tantae prae- conservet.

sumptionis excessus ad aures nostras, publica re- Jam olim flrmiter proposuimus, ecce et nunc
ferente fama,venisset,distulimus tamen procedere sumus in exsecutione propositi, aliquem a latere
contra ipsum,donec litteras ejus recepimus,in qui- nostro ad regni partes dirigere cum subsidio op-

bus se nobis Herbipolensem episcopum appellabat. portuno, ut excludantur et penitus repellantur ab

Unde postmodumpraesumptionem ipsius debita vo-

eo tam regni quam Ecclesiae inimici et pax refor-

lentes animadversione punire.vobis et aliis arcbie-

metur in regno et justitia conservetur. Quia vero
in praesentia dilecti fllii I. tituli Sancti Stephani
piscopis et episcopis in Teutonia constitutis distri-
cte praBcepimus ut cum factum hujusmodi non pos- in Ceelio monte presbyteri cardinalis et Philippi

set in partibus vestris non esse notorium, nisi di-

notarii nostri exercitum juravisti, sicut eorum no-
ctus C. infraviginti dies post susceptionem littera-
£> bis relatio patefacit ; volentes te, tanquam virum
nobilem et egregium,ad idesse sollicitum et para-
rum (94) nostrarum ab Herbipolensis Eeclesiae ad-
ministrationecessaret, eumexcommunicatum auc- tum,discretioni tuae per apostolica scripta manda-
toritatenostranondifferetispublice nuntiare, et ex- mus quatenus te ad eundum cum legato nostro

ejus faceretis,pulsatis campanis

contra inimicos regni et Eeclesiae ita honorifice
communicationem
praepares ac viriliter accingaris, quod fidelitas et
et candelis accensis,festivis diebus et Dominicis in-
dilectio quam ad charissimum in Christo filium
novari.Tu autem, Magdeburgensis, in eum juxta
tenorem mandati apostolici, sicut accepimus, pro- nostrum F.Sicilite regem illustrem etdevotioquam
cessisti et alii etiam, sicut credimus, processerunt. ad llomanam Ecclesiam te habere proponis elu-
Quamvisautem in manifestis non sit ordo judicia- cescat in opere,et proinde ipsum regem et nos ip-

rius requirendus et ipse videretur confessus de cri- sos ad dilectionem tuam reddere valeaspromptio-
res. Praeterea cum super omnibus quaestionihus
mine, cum in litterisadnos directisseprresumpsis-
qusB inter te et dilectos filios nobiles viro G. et M.
setHerbipolensemepiseopumnominarernostamen,
ad evitandam omnem malitiam, in litteris nostris comites de Manuplello vertuntur, preedictis cardi-
commonitionem canonicam duximus pramitten nali et nolario stare mandato nostro juraveris, et

G ipsi etiam ex parte sua se simili astrinxerint ju

dam;eteumpostmodumetiamadbonumobedienlia3
revocare volentes, ipsi non praemissa salutatione ramento,sicut jam tibi scripsisse recolimus; itaite-

mandavimusut, omniexcusationecessante, si apud rato tibi duximus sub debito juramenti praesenti-
nosvelletgratiaminvenire, mandatum apostolicum bus injungendum ut treugas inilas coram
litteris

adimpleret.Quia vero nec sic ei vexatio praebuit in- praedicto cardinali inviolabiliter observare procu-

tellectum quin eo fortius in suapertinacia perdura- res, donec per legatum noslrum, cui vices nostras
ret quo amplius nos videbat de sua correctione sol- tam in spiritualibus quam in temporalibus com-

licitos,cum postquam alius de mandato nostro fuitin mittimus exsequendas, qui est ad partes ipsas in
episcopum Hildemensem electus, se ipse praesu- proximo accessurus,super quaestionibus quae inter
meret Hildemensem episcopum nominare, aposto- te et ipsos comites vertuntur, mandatum ex parle

licae sedis injuriam dissimulare nolentes,ipsum in nostra recipias, quod tam a te quam ab ipsis vo-

festo Principisapostolorumproximepraterito,prae- lumus sine refragatione servari ; salvo nimirum

sentibus nuntiis ejus,inter missarum solemniaex- si quid aliud super hoc, utilitate vel necessitate
communicatum publice nuntiavimus et mandavi- pensata. duxerimus statuendum. Nos enim ipsis
musabomnibusevitari. Ideoqueuniversitati vestrae comitibus consimiles litteras duximus destinan-
perappslolicascriptamandamuset districte praeci- das, volentes, sicut convenit, ulriusque partis in-
fj
pimusquatenuslatamineumdem demnitatibus praacavere.
anobisexcom- C.
municrtionis sententiam publicantes, ipsum singu- CCVl.
lisdiebus Dominicis et festivis.pulsatiscampanis et EDUENSI EPISCOPO.
candelis accensis, denuntietis excommunicatum et * Ut Judseis reeens baptizatis benevolentia exhibealur.
ab omnibus tanquam contemptorem aposlolicae jus- (Laterani, Non. Novembris).
sionis arctius evitandum, donec, si desuper datum Ad provisionem P. quondam Judaei latoris prae-
fuerit,absolutionisgratiammereatur ; vestris nobis sentium ad fidem Christi nuper,eodem inspirante,
intimantes,si forte sententiam nostramcon-
litteris conversi per litteras apostolicas etmandatum te re-
temnens, divina pnesumpserit ofllcia celebrare. colimus invitasse.Sed quod ea penilus obaudieris,
In eumdem fere modum capilulo et suffraganeis ejusdem labor indicat iteratus,sicut decuit non at-
Eccl. Magun. In eumdem modum Herbipolen. capi- tendensquodpersonisbujusmodi,nepropter oppro-
(94) Vide caput Illud Dominus, De Cler. excomm. Vide etiam infra epist. 278.
 INNOCENTII III PP. REGESTORUM I.IR. II. '56

brium paupertatis, quod non consueverunt aequa- A pereturaRomaniset eorum committereturpotentiaB

nimiter sustinere,post Judaicam perfidiam dereli- protegendum. Debueratis autem et vos nobiscum
Ctamretro aspirere eompellantur, ab universis sit molahujusmodi praevidere nec tantum vires vestras
ndelibus propensius succurrendum,nedum episco- inspicere,sed inimicorum eliampotentiam intueri,
pali praeditis dignitate,quorum debet esseproposi- cum non sittutum commitlere vos fortunoe. Veren-
lum indigentibus subvenire,teque in hacparteilla dum est autem nobis et vobis ne duritia vestra, qui
saltem ratione oportuil existere proniorem, quod nobis credere noluistis et culpa noslra, quam ex
pro eodem P.tuasnobispreceset litteras destinasti. eo contraxisse videmur,quod querelas hominumde
Nisi autem specialis gratia quam ad personam luain Biturclano ad nos clamantium ab oppressionibus
habuimus el habemus motum nostri aninii mitigas- vestris et ad fidelitatem nostram redire volenlium
set, piocniilenipl.ii mandati pnemissi prius ad te non curavimus exaudire,plus forle vobis quam ex-
districta ultio quam iterata monitio pervenisset; pedierit deferre volentes, nos et vos in gravem ne-
cum salis appareal qualem in aliis le geris virtuti- cessitatem indiixerint, qnam vitare de facili non
bus,quandoquidemin operibus pietatis,quae ( secun- possimus.Romani siquidem,sicut quidam ex vobis,
dum apostolum,promissionem hahetvita!quaenunc qui nuper ad nostram venerunt pra;sentiam,super
est et fulurae,te negligis vel contemnis ad manda- n hoc noverunt plenius veritatem,a nobis et petebant
tum apostolicum exercere. Ne igitur prtefatus P. et petunt instanter ut vel vos a molestatione homi-
provisionis apostolicae solatio defraudetur aut lua nuni de Biturclano compesceremus juxta debitum
negligentia remaneat in sopore, fraternilati tuae cogeremus adjustitiam in no-
ofliciipastoralis, vel
per apostolica scripta praecipiendo mandainus strapraesentiaexhibendam. Quod quacunque pete-
quatenus ejus paupertali taliter studeas providere relur intentione,quia nos de manifestis judicamus,
quod praediotUs P.ac M.filia sua,qiue cuin eo unda Dominusautemjudicatdeoccultis, nonvidimus qua
baptismatis esl renata, per Uue libertatis gratiam possemus ralione negare licet cum eisdem nun-
;

viclus et vestitus necessaria se gaudeant congrue tiis vestris et aliis super hocdiutius tractassemus.

sine dilatione qnalibel assecutos faciens nihilo-

; Cumenim,secundumverbum Aposloli, sapientibus
minus ut quod eis propter necessitates suas duxe- simus et insipientibus debitores et omni petenti te-
ris, quemadmodum praemissum est, assignandum, neamurjustitiamexhibere, id praesertim debemus
valeant sine perturbatione qualibet,cum Deus hila- efficere, cum fidelesnostri denostris fidelibus con-
rem datorem diligat,obtinere.Alioquin noveris nos queruntur.Propterquoddictumsubdiaconumet di-
venerabili fratri nostro episcopo et dilecto filio ab- lectumfilium Ilugonempanetiariumnostrumadvos
bati Sancti Martini Nivernensis proecipiendo man- duximusdestinandosruniversitativestraoperaposto-
dasse ut, si mandatum nostrum neglexeris adim- C lica scripta mandantes quatenuseaquae possuntex
plere, ipsi te ad ea quae praemisimus exsequenda hoc facto pericula provenire diligentius attenden-
per districtionem ecclesiasticam, omni contradic- tes,nostro vos committeretis judicio vel mandato.
tione et appellalione remota, compellant. Vos autem aliud quarn exspectaremus nobis dedistis
Datum Laterani, Nonis Novembris. responsum,scilicet quod usque ad quintam feriam

CCVII. proxime pr;eteritam exspectaretis venerabilem fra-

POTESTATI, C0NSULIBU8, ET JUSTITIARIIS VTTEBBIENSI-
treninostrumepiscopumVulterranum.deipsius no-
BUS.
bis consilioresponsuri.Judicet ergo Dominus inter

cum Romanis initam nos et vos,quinec monitis nec mandatisnostris to-

Ut concordiam
Sicut per alias litteras vobis ihtimasse
mus, ex discordia quae inter vos et
catis exigentibus est suborta, gravia
cula proventura : quoe praevidentes olim et ab ipsis
vobis praecavere volentes,primo per directum filium
Romanum apostolici
G.Centii nobilem civem
monii rectorem in Tuscia, secundo per dilectum D
lilium G.archipresbyterum Sancli Angeli subdiaco-
num nostrum, lertio per venerabilem fratrem no- noveritisexcommunicationisvinciiloinuodatos.Nos
strutri O.Ostien.episcopum vos fecimus diligentis-
sime commoneri ut nostro super hoc consilio cre-
derelis quod quale fuerit,non eslis oblili.Tandem
;
conservent.
ties requisiti parere volentes,nos et vos in gravem
memini-
Romanos pec- necessitatem,quam evitare non possurnus, induxi-
stis. Cum igitur de caetero contemptum nostruin
timemus peri-
non possimus tequanimiter sustinere, nisi usque
ad proximum diem Dominicum vel judicium nos-
trum subieritis vel mandato apostolico,quoil vobis
patri-
potius eredimus expedire, duxeritis exponendos,
caulionemsuflicientissimamexhibentes.extuncvos
etiam universisfidelibus nostrisdabimusinmanda-
tis ut non solum vobis assistere non praesumant,
sed ad edomandam contumaciam vestram potenter

subsidium Romanorum.
cum tu,fili polestas,cum quibusdam civium ad no- et viriliter procedant in
slram pr.esentiam accessisses,licetmulla essemus CCVHI.
debilitate graval.i.te tamen et ipsos ad idem effica- EPISTOLA PATBIABOHJB GONSTANTINOPOLlTANi AI)
citer,quantumin nobisfuerat,duximusinducendos, PAPAM.
sed iu bis omnibus non fuimus exauditi. Quamvis De primatu et pF£rogativd Ecclesise Romdttse.
aulem postmodum receptio Biturclani fueritproro- Innocen io sanctissimopapee RomanoetinChristo
i

uon tamen potuif penitus,impediri quin reci- Domino dileclo fratri nostro Joannes divina miseri-
75; PO>"TIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199.

cordia Constantinopolitanus archiepiscopus.Novse A principio, alii quidam exorti sunt divina fluentes
Romos patriarcha, amorem et pacem a Doniino tluvii etuniversum orbem irrigantes, rivos etiam
nosfro Jesu Christo et Salvatore nostro. Ecclesiae quffl apud vos est replentes. Igitur nun-
Scriptum a tua sanetitab- per prudentissimos qnid ob hsec et alia talia quis Jerosolymitanam
legatosAlbcrtum subdiaconum et Albeiiinum tio- siain matremomnium dicei Eeclesiarum'?Aut
tarium nostra? humilitati directum quam gauden- non proeornatam praedicationem audisti Pauli '.'
A
ter suscepimus, et quod in eo conlinebatur dili- Jerusalem clare debes incipi.Dicit enim et usquc :

gentius rimatus, impossibile habuimus quomodo
non omnino tuam laudaremus sanctitatem pro ve-
stro divino zelo et ignito proposito de nostrum et
vestrum secundum fidem unione, cum et hiec no-
stram humilitatem tua1 vhiutis constantia, et tua
digni pontiticatus diligentia nos clare docuerint.
Et quid enim de pluribus faciet quisquam nobis
traditam ex Patribus et longo jam tempore de pia
confessione traditionem, quam Christus quidem
R vobis usque nuuc et discissis
ad Iltyricurn praedicare Evangelium [Rom. xv, 19).
Bsec quidem dicet quis, audiens Eeclesiam quce
apud vos est generalem et universalem nomina-
tam.Ego vero la^tanter addiscam eausam et accep-
tabo eam sme contradiclioii" rationem habentem.
Reprehensionem autein a tua sanctitate nobis su-
perinductam silere nequeo, ut scindentibus quasi
uuam et desuper eontextam Christi vestem,et sic a
dicente enim :

communis doctor et pra?dicator Christianorum po- Evangeliis Salvatore Christo de modo essentiao
pulis suis tradidit vocibus.Hunc autem videntes et sancti Spiritus ei consubstantialis, qui ex Patre
discipuli,et eorum ex tunc successores sencti Spi- procedit et duas has substantiales proprietates di-

rilus inspiratione illuminati et ab eo docti, suis cente, de sui ipsius et Spiritus generatione dico et
scriptis docentes ampliaverunt, sic iiostrti huinili- processione, et sibi quidem de pateina substantia
tas non modice loetata est super tuoe sanctitatis testanti ineffabilem ornnibus et ignotam genera-
pro divini cultus sollicita cura. Quod autem mihi tionem", sanclo vero Spirilui ex eadeni paterna su-
non modicam superin-
in tuae sanctitatis scripto bstantia processionem iusensibilem.et hanc omni-
duxit ambiguitatem, non abscondam. Nam et pro buset Patribus in Nicfeam concurrentibiis immu-
miro habeo quomodo unam et universalem Roma- tabiliter sic ex Patre Spiritus proos-ionein am-
norum vocasti Ecclesiam,ut quasi jam divisam in pliantibus, ex tunc universi orbis synodis sacro
species quasdam specialissimas, et hsec uno exis- symbolo et doctrinoi nil apponeniibus, in quibus
tente grege, ovilium Christi nobis quodam modo et quidam lunc pontiflcalem thronum veteris Romoj
pastoribus sub eo constitutis pastorum principe gubernantes per se ipsos interfuere, in quibusdam
communique doctore. Et quomodo erit quod apud vero et quidam alii vestrum locum lenenles.vesliis
vos Romanorum Ecclesia mater,ut dixisti.commu- C tunc pontificibus acceptantibus eaqiue confirmata
nis aliarum Ecclesiarum, et secundum quas ali- fuerunt et ea rata pei proprias confessiones ha-
quas rationes et per quas unquam causas quoero bentibus' et daemoni credendi constitutionem. Hac
addiscere dubitans. Quod aulem mihi et plus ex- quoque fide usque et ad nos sine aliqua interrup-
tendit ambiguitatem dicam et indulge mihi, sa-
;
lione perveniente, quod nos oporteat facefe non
cerrime papa, si nunc primo hunc patriarchalem parum ambiguitatem atque di-
est hsesitanduni in
sacrum thronum me ascendentem,nondum de tali scessionem non parvam incidere, douec de hoc
hac dubitatione diligentem solutionem addiscere qua^stio solvatur.Quaero nunc hinc addiscere cau-
accidit.Audiens enim quis inPsalmis David dicen- sam, qu» divisa est et indivisibilis vestis Christi.
tem malutinis, Siim dicit : Eomo et horno natus est Potentem autem noslrum moderatorem tua n
in ea (Psal. lxxxvi, 3), secundum verum utique sanctitas a se ipso prosilientem ad omnem boni
verbi et justitia; wquitatem Jerosolymitanam Ec- notitiam et maxime ad religionis cultum. Omnia
clesiam matrem aliarum Ecelesiarum nominabit, enim quibus ornatur vere homo Dei et quaecun-
prBerogantem secundum fidem tam tempore quam que divinitus coronatum ornant imperatorem.luTC
et dignitate. In ea enim utique ut novissimus omnia Deus ei donavit. Et ut breviter imperatoris
omnium Christus et natus est secundum car- t) ostendam majestatem, nosce hunc pfse omnibtis'
nem et docens atque piaedi
conversatus, te eius antecessoribus imperatorem benignum et pa-
cans nostram fuit salutem novissime per cru- tientem, simul atque strenuum cujus iam spiri- :

cem pro nobis mortem sustinens lapidem ,

tualia quam et corporalia benigna si dicere inci-
in quo corpus hujus fuit sepultum, deposi- perem, mensuram excederet verbum necnon et
tum ibi reliquit. Clare utique signum suae in epistola; modum.
terris conversationis ibi Christo discipuli occur- CCIX.
rentes crediderunt, hunc filium Deo et Patri con- PATRIARCH.E CbSStAHTIROPOLITANO.
substantialem esse quamvis perfectam humanam
;
/; spondet superiori epistolx.
naturam indutus, sibi secundum substantiam ho- (Laterani, n Id. rtoveml
mo tantnm in superficie videbatur. Inde Christi (95) Apostolica. sedis primattis,
1
quem non i,

mirabilium fous emanavit et inde, ut ex quodam sedDeus. imo verius Deus homo oonstituit, multis

(95) Edita ab Antonio Augustino ad calcem tertite conipilalionisDeeretaiiuni et in Gestisinnocentii III.

 7o9 INNOCENTII III PP. REC.ESTORUM LIB. II. 760
quidem et evangelicis et apostolicis testimoniis A gulis singuln? provinciae vel Ecclesiae potius
depu-
comprobatur, a quibus postmodum constitutiones tatoo.Iterum etiam ut se unicum Christi vicarium
canonicsB processerunt, concordiler asserentes sa- designaret, ad Dominum super aquas maris mira-
crosanctam Romanam ecclesiam in beato Petro biliterambulantemet ipsesuperaquasmaris mira-
apostolorumPrincipeconsecratam,quasimagistram biliterambulavit. Namcumaqme multoe sint populi
etmatrem caeteris praeeminere.Hic enim cum inter- multi, congregationesque aquarum sint maria, per
roganti Dominoquem bomines essedicerenlFiliuin hoc quod Petrus super aquas maris incessit,super
hominis,aliis referentibus opiniones aliorum, ipse universos populos se potestatem accepisse mons-
velul inter caateros primus eum esse Christum Dei travit. Pro eo Dominus se orasse fatetur, inquiens
vivi Filiuni respondisset, audire promeruit : Tu cs in articulo passionis : Ego pro te rogavi, Petre, ut
Petrus, et hanc pelrarn sedificabo Ecclesiam
super non deficiat fides tua. Et tu aliquando conversus.con-
meutn (Matth. xvi, 18) et post pauca Tibi dabo
; : firma fratres tuos (Luc. xxn, 32) ; ex hoc innuens
claves regni ccelorum (ibid., 19). Nam licet primum rnanifeste quod successores ipsius a fide catholica
etproecipuum Ecclesioefundamentumsitunigenitus nullo unquam tempore deviarent, sed revocarent
Dei Filius Jesus Christus, juxta quod dicit Aposto- magis alios et confirmarent etiam haasitantes per ;

lus: quia fundamcntumpositumest,prseter quod aliud Q hoc sic ei confirmandialios potestatem indulgens,
poni non polest, quod est Christus Jesus (I Cor.m.ll); ut aliis necessitatem imponeret obsequendi. Quod
secundum tamen secundarium Ecclesia funda-
et 1 et tunc Petrus agere ccepit, quando quibusdam ex
mentum est Petrus,etsi non tempore primus,auc- discipulis abeuntibus retro et Durus est hic sermo
toritate tamen praecipuus inter caeteros.de quihus (Joan. vi, 61) dicentibus, cum dixisset Jesus ad
Paulus apostolus inquil Jam non estis hospites et
: duodecim : Nunquid et vos vultis abire (ibid., 68)
advense, sed cstis cives sanctorum et domestici Dei, solus ipse respondit pro caHeris Domine, verba :

superasdificati supra fundamentum apostolorum et vitse seternse ad quem ibimus ? Huic proete-
habes et

prophetarum (Ephes. n, 20) quos et fundamenta ; rea dictum in Evangelio et audisti saepius et le-
esse in montibus sanctis David propheta testatur. gisti Quodcunque ligaveris suj)er lcrram, erit liga-
:

Hujus etiam primatum Veritasper se ipsamexpres- tum ct in cadis ; ct quodcunque solveris supcr terram,
sit,cum inquit ad eum: Tu vocaberis Cephas (Joan. erit solutum et in cwlis (Matth. xvi, 19). Quod si

i, 42) : quod etsi Petrus interpretur, caput tamen omnihus etiam apostolis simul dictum esse repe-
exponitur ; ut sicut caput inter coetera membra rias, non tamen aliis sine ipso, sed ipsi sine aliis

corporis,velut in quo viget plenitudo sensuum,ob- altributam esse cognosces ligandi et solvendi a
tinet priucipatum, sic et Petrus inter apostolos et Q Domino facultatem ut quod non alii sine ipso,
;

successoresipsius inter universosEcclesiarunipra?- ipse sine aliis posset ex privilegio sibi collato a
latos prarogativa prsecellerent dignitatis ; vocatis Domino etconcessa plenitudine potestatis.Adquod
sic caeteris in partem sollicitudinis.ut nihil eis de nimirum videtur illud non incongrue pertinere
potestatis plenitudine deperiret. Huic Dominus quod ipse solus legitur interrogasse Jesum : Sipec-
oves suas pascendas vocabulo tertio repetito com- cavcrit in me frater meus, dimittam ei usque septies
misit ; ut alienus a grege Dominico censeatur qui (Matth. xviu, 21 ),et ei soliJesus legitur respondisse :

eum etiam in successoribus suis noluerit habere Non dico tibi usque septies, sed usque septaagesies
pastorem. Non enim inter has et illas oves distin- septies (ibid., 22) ;
quia profecto septenarius uni-
xit,sed simpliciter inquit Pasce oves meas (Joan. : versitatis estnumerus, eo quod omue tempus se-
xxi,l"),ut omnes omnino intelligantur ei esse com- ptenario dierum numero noscitur comprehendi.
misso?. Jacobus enim frater Domini, qui videba- Septenarius ergo numerus in se ipsum multipli-
tur esse columna, Jerosolymitana sola contentus, catus, in hoc loco significat universorum universa
ut ibi semen fratris proemortui suscitaret ubi fue- peccata; quia solus Petrus potest non solum om-
non solum universam Eccle-
rat crucifixus, Petro nia, sed omnium crimina relaxare. Demum post
siam sed totum reliquit saeculum gubernandum. ^ passionem suam Dominus Petro dixisse legitur :

Quod ex eo etiam evidenter apparet, quia cum Tu me sequere (Joan. xxi, 22), quod utique non
Dominus apparuisset in littore discipulis navigan- tam de sequela perferendas passionis quam cre-
tibus, sciens Petrus quod Dominus esset, se misit ditoe dispensationis debet intelligi, cum et Andrse-
in mare ac aliis navigio venienlibus, ipse sine be- as et quidam alii prasterPetrum sicut Dominus
neficio navis ad Dominum Cum enim
festinavit. fuerint crucifixi ; scd solum Petrum suslinuit sibi
mare mundum designet, juxta verbum Psalmista? Dominus et in officio vicarium et in magisterio suc-

dicentis Hoe mare magnum ct spatiosum, illic rep-

: cessorem. Unde post Ascensionem Domini Petrus,
tiiia quorum non est numerus (Psal. cui, 2o) per ;
velut successor ipsius, regere ccepit Ecclesiam, ad
hoc quod Petrus se misit in mare, privilegium complendum duodenarium discipulorum numerum
expressit pontificii singularis, per quod univer- locoJudae proevaricatoris ex verbisPropheta.' alium
sum orbem susceperat gubernandum ; caeteris instituens et faciens subrogari, et recepto Para-
apostolis ut vehieulo navis contentis, cum nulli clelo, discipulos non musto repletos, sed Spiritus
eorum universus fuerit orbis commissus, sed sin- sancli gratia illustratos, ex verbis Joelis apertius
 :

761 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 762

comprobavit. Hic poenitentiam agerejussit, ethap- \ patres nostri neque nos portare potuimus ? (Act.
tizari credentes. Hic interdiscipulos, curando clau- xv, 10). Cujus sententiam subsecutus, apostoli-
dum, primus fuit miraculum operatus et in Ana- ; cum super ipsa qua3stione decretum Jacobus pro-
niam et Saphiram uxorem ipsius, tanquam primus mulgavit. Paulus etiam postquam abiit in Arabiam
et praecipuus inter eos, quia mentiti fuerant Spi- et iterum rediit in Damascum, deinde post tres
ritui sancto, mortis sententiam 'promulgavit. Hic annos venit Jerosolymam, ut Petrum videret, cum
Simoniacaepestisradicem contraprimitivam Eccle- eo Evangelium quod in gentibus praedicaverat
siam pullulantem apostolica falce succidit, solus in collaturus, ne forte in vacuum curreretaut etiam
Simonem magum sententiam damnationispromul- cucurrisset, cum eliam singularis apostolatus pri-
gans, licet non ei soli sed omnihus communiter vilegium recognoscens, anlonomastice scribit de
pecuniam obtulisset. Ipse praeterea, cum in eum illo : Qui operatus est Petro in apostolatum, opera-
mentis cecidisset excessus, vidit CGelum apertum, tus e.st et mihi inter gentes (Galat. u, 8). Ut autem
et descendens vas quoddam, velut linteum ma- quem Dominus caeteris prrefecit privilegio dignila-
gnum, quatuorinitiis in terram de coelo submitti, tis, prac caeteris quoque virtutis privilegio decora-
quod omnia quadrupedia et serpentia terrae ac coeli ret, tantam ei contulit polestatem, quod ad um-
volatilia centinebat. Et cum facta esset vox dicens bram ejus sanabantur infirmi ut in eo intelligatur ;

13
ad eum, Surge, Petre, macta, manduca [Act.
et esse completum quod Dominus dixerat Qui credit :

x, 13), respondit : Absit, Domine, quia nunquam in me, opera qux ege facio et ipse faciet, et majora
immunda communia manducavi (ibid., 14). Et
et horum faciet (Joan. x, 12). Haeo autem non id-
vox ad eum est facta secundo Quod Deus purifi-: circo praemisimus ut nos, qui ei, licet indigni,

cavit, tu commune ne dixeris (ibid., 15). Per quod successimus in apostolatus officio, extra nos am-
innuitur manifeste quod Petrus proelatus fueritpo- bulare velimus in magnis aut super nos in mira-
pulis universiscum vas illud orbem,et universitas
; bilibus exaltare, cum a Domino dict.um esse nove-
contentorum in eo universas significet tam Judajo- rimus : Omnis qui se humiliat exaltabitur, et qui se
rum quam gentium nationes. Qui licet postmodum exaltat humiliabitur (Luc. xiv, 11). Unde cum in-
ex revelatione divina ab Antiochia fuerit translatus ter discipulos ejus quoestio de majoritate fuisset
ad Urbem, non tamen concessum sibi primatum exorta, respondit : Qui major est inter ros, erit

deseruit, sedem secum potius cathedrae transtulit omnium servus ; et quiprsecessor, tanquam ministrn-
principatum, cum Dominus eum nullatenus mino- tar (Luc. xxu, 26) ; seipsum in exemplo propo-
rare voluerit quem Romae prajviderat martyrio co- nens, quia Filius hominis non venit ministrari, sed
ronandum. Sane cum ipse postmodum (imo Domi ministrare (Malth. xx, 28). Propter quod et ipse
nus potius, qui se in eo pati asseruit Venio, in- :
*- Petrus aiebat : Non quasi dominantes in clero, sed
quit, ad eum, Romam iterum crucifigi) Romanam forma gregis facli ex animo (I Pet. v, 3). Nam et
Ecclesiam suo sanguine consecrasset, primatum alia dicit Scriptura Quanto major es, humilia te :

cathedrae successori reliquit, totam in eo transfe- in omnibus (Eccli. m, 20). Et iterum Principem :

rens plenitudinem potestatis. Pro patre siquidem te constituere ; noli extolli ; esto in illis quasi unus
nati sunt ei filii, quos Dominus principes super ex illis (Eccli. xxxn, 1). Deus enim superbis resi-
omnem terram constituit. Sane cum pernavim Pe- stit,huinilibus autem dat gratiam (Jac. tv, 6).
tii Ecclesia figuretur, tunc Petrus juxta praeceptum Sed quia per hn?c et alia, sicut credimus, quao
Dominicumnavimduxit in altum, laxans pra»dica- tua non debet fraternitas ignorare, apostolicae se-
tionis retia in capturam, cum ibi posuit Ecclesia! dis magisterium recognoscens.eam super quibus-
principatum ubi vigebat saecularis potentia; altitudo dam dubitationum articulis consulere decrevisti
et imperialis monarchia residebat, cui fere singulae quod utique gratum gerimus et acceptum, et tuam
nationes, sicut flumina mari, tributa solvebant exinde prudentiam commendamus non quod exis- ;

certis temporibus constituta. Ipse quidem primus timemus nos quasi sufficientes ex nobis, sed no-
Judaeos, ipse quoque primus gentiles post Ascensio- stra sufficientia est ex Deo, qui dat omnibus af-
nem Cbristi convertit ad fidem, ut super utrosque D fluenter et non improperat, qui linguas infantium
fideles se primatumaccepisse monstraret, cum ipso facit disertas et aperit ora mutorum. Quassivisti
die Pentecostes ad verbum exhortationis ipsius etenim dubitans et addiscere volens qua ratione
circiter tria millia Judaeorum baptismi receperint Romanam Ecclesiam unam et universalem in no-
sacramentum, ac deinde Cornelium centurionem et stris vocaverimus, velut in quasdam spe-
litteris

suos quasi primitias gentium ad revelationem an- cies specialissimas jam divisam cum et unus sit ;

gelicam baptizarit. Cum autem inter apostolos ad pastor et unum ovile, licet sub uno pastorum prin-
consultationemcredentiummagnafieretconquisitio cipe Christo plures sint constituti pastores. Nos
utrum oporteret circumcidi fideles et legem Mo- autem inquisitioni tuae taliter respondemus, quod
saicam observari, Petrus principali (96) fretus au- Ecclesia duahus de causis universalis vocatnr. In-
ctoritate respondit Quid lentatis Deum, imponere
: namque dictorum ex causis est
telligentia assu-
jugum super cervicem discipulorum quod neque ,
menda dicendi cum non res sermoni, sed ; rei sit

(96) Apud Ant. August. primaria.

 ;

763 INNOCENTH III PP. REGESTORUM LIR. II. 7C4

sermo subjectus. Diciturenim universalis Ecclesia A tatis universis fidelibus estpradata. Sieutenim Sv-
quae de universis constat Ecclesiis, quse Graeeo vo- nagogadicitur mater Ecclesiae,quoniam et ipsa prae-
cabulo aominatur. Et secundum hanc ao- cessit Ecelesiam, et Ecclesia processit ab ipsa ;

ionem vocabuli, Ecclesia Romauanon est uni- (juxta quod eadem dicit in Canticis : Filii nmtris
versalis Ecclesia, sed pars universalis Eeelesiae, mex pugnavere arlversum meiCant. i, 5) ;rursumque
prima videlicet et prsecipua, veluti caput in corpo- Paululum riim pertransissem, inveni quam dittgii
re ;
quoniam in ea plenitudo potestatis existit, ad anima med : tentii eum, nsc ditmitam, doneo inlrorlu-
caeteros autem pars aliqua plenitudinis derivalur. cdm iUniu in domuih mabfa mem (Catit. m, 4) nihii-
Et dieitur universalis Ecclesia illauna qua? sub se ominus tamen Ecclesia mater est generalis, quaa
continet Ecclesias universas. Et secundurfl hanc novo semper fcetufecunda concipit, parit et nutrit
nominis rationem Romana tantum Ecclesia univer- concipit catechizando quos instruit; parit bapti-
satis nuncupatur, quoniam ipsa sola singularis pri- zandoquos abluit nutrit communicando quos re-
;

vilegio dignitatis ceeterisest praelata sicut et Deus

: ticit. De qua Propheta dicit in Psalmo Hahitare :

universalis Dominus appellatur, non quasi jam di- facit sterilem in dotno, matrem filiorum Ixtantem \Psal.
visus in species specialissimas, aut etiam subalter- cxu, 9). Et alius item Propheta, Lera, inquit, in
nas, sedquoniam universa sub ejus dominio con- n cireuUu oculos tuos, et videomnesisti congregati sttnt,
tinentur. Est enim una generalis Ecclesia, de qua venere tihi ,•
filti tui de longe vcnient, et filiae tux de
Veritas inquit ad Petrum Tu cs Petrus, el super
: latere consurgent (Isa. lx, 4).
hahc petram sedificabo Ecclesiam meetm [Maith. xvt, C.audemus autem non modicum, et utinam in te
18). Et sunt multa? particulares Ecclesice,de qulbus ac super te nostrum gaudium impleatur,quod apo-
Apostolus ait Instantia med quotididna, sollici-
: stolalus nostri sollicitudinem superunione Latino-
tudo omnium Ecclesianim il Cor. xi, 18). Ex om- rum et fir^ccorum Ecclesiro commendasti, pro di-
nibus una consistit, tanquam expartieularibus ge- vino zelo et ignito proposito qutc nos expressisti
neralis: etuna prseeminet omnibus, quoniam cum habere in tuarum serie litlerarum, super qua etiam
unum sit corpus Ecclesise, de quo dicit Apostolus : imperialis nobis celsitudo rescripsit (98), quod, ut
Omnes unum corpus snmus in Christo (Rom. xu, ii), verbis ejus utamur, noslra? sanclitatisestsecundum
illa, velut caput, caeteris membris excellit. prfflcedentes synodales operationes pro requisitis
Quaesivil etiam et te asseruisti non modicum dogmatibus synodalem conventionem fieri dispen-
dubitare, cupiens addiscere, causam quam acce- sare, et nostra sic sanctitate faciente, sanctissima
ptabissine contradictione rationem habentem,cum quae apud vos est Ecclesia non ad conventum tar-
David de Jerusalem dicat in psaimis matulinis, dabit. Dicct autem, sicut ex pradictis apparet (99),
"
Siondicet: Jlomo homo factus e$t in ca [Psal.
et Ecclesia Romana non tam constitutione synodiea
lxxxvi, 5), utpote in qua Ghristus dignatus est quam divina caput et mater omnium Ecclesiarum
conversari,prffldicare pariter ct docere,acnostram ezistat, et ideo necpro disparitate rituum nec do-
operari salutem, in ea nostrae ponens fulei funda- ginatum diversitate differre debueris qniu indiis.
menta,propler(juodmaterdebet merito nuncupari, sicut tuo capiti, secundum antiquum et canonicum
cum ex ea doctrma processerit salutaris (97), cur statum benignius et devotius ohedires, cum eerta
mater omnium Ecclesiarum Ecclesia Romana dica- non sint pro dubiis relinquenda nos tamen pro :

tur,qu;e Jerosolymitana Ecclesiaprthpdoxfflfldei

ali multisnecessitatibusecclesiasticisdisposuimus.au-
sacramentarecepit, cum Apostolus etiam inquiens ctore Domino, generale convocare concilium et sy-
se usque ad Iilyricum Evangelium pra?dicasse,quod nodalem celebrare conventum adquem si vocalus :

quasi a Jerusalem incffiperit evidenter ostendat. a nobis juxta ipsius imperatoris promissionem oc-
Licet autem ex pnemissis intelligatur et huic inqui- curreris, cum ha?c sint dogmata quae nostris litteris
sitioni responsum, cum Ecclesia Romana mater di- requisivimus, ut scilicet membrum
ad caput et ad
catur, non ratione temporis, sed ratione potius di- matrem filia Romanaereveren-
revertatur, Ecclesia?
gnitatis (nam etsi secundum Joannem Andrasas prius tiam et obedientiam debitam impensurus, te sicut
venerit ad fidem quam Petrus, praslatus est tamen rj fratrem charissimum et praecipuum membrum Ec-
Petrus Andr;cao, cum et in apostolorum catalogo clesiae benigneachilariteradmittemus de caeteris ;

semper primusquasi praecipuus praemittatur non
quod Petrus sit prior tempore.sed polior dignitate),
ad omnem tamen dubietatem tollendam tuafrater-
nitas debetdistinguere secuudum diversas nominis
rationes inter Romanam et Jerosolymitanam Ec-
elesias, quod illa dicenda sit mater fidei, quoniam
ab ea sacramenta iidei processerunt; ista vero di-
cenda sit mater fidelium, quoniam privilegio digni-
; auctoritate sedis apostolicae ac sacri approbatione
concilii, cumtuo etaliorum fratrumnostrorum con-
silio quae statuenda fuerint stutuentes. Alioquin
cum scandalum non debeamus ulterius
Ecclesiae
sustiuere, qui de arca Domini zizania debemus et
paleas exsufflare, dissimulare non poterimus quin
in ipso concilio, si desuper datum fuerit, in hoc
negotio de fi atrum nostrorum consilio procedamus.

Vide Avitum, epist. 23. (99) Ex Decreto Papae Gelasii de librisCanonicis.

Epistola illa imperatoris edita est in hoc Yide Karolum M. jn lib. i De non ador. jmagin.
libro slatim posl istam. cap. G.
W PONTIFICATUS ANNO II, CIIRISTI H99. 7f,G

Moneraus igilur fraternilatem tuaui et exiiortamur A dem non immolestum sentiret. Ouid
alius forte
in Domino et per apostolica niandamus,
tibi seripla enim quod sanctitas tua votuit tam docendo quam
quatenus per te, vel si forte justa prapeditus occa- et increpando nostrse induci oaagnificeritias, ut nec
sione nequiveris, per procuratores idoneos et ali- a se ipsa nec etiam a divinis et nostris Scripturis
quos de majoribus Ecclesiarum praelatis, statuto bonum intelligere vel adiscere valenti, neque ze-
tcmpore ad concilium vocatus accedas, apostolicae luni pro Dominico sepulcro et exproprio suo corde
sedi reverentiam et obedientiam sccuiidum statum EBStuantem portanti pro misericordia quam circa
canonicum pnestilurus ne si secus actum fuerit, ; Cbrislianos babet accensum et exarsum, et ut
quod non credimus, tam in imperatorem ipsum, flaninianiateriemcombusfihilemipsam crcmanleiii
qui potest, si voluerit, effieere quod mandaimis. et ut vermis ejus ossa corrodentem. Propter quoj
quam in te et Graecorum Ecclesiam procedere coin- et secundum perfectum propbetam Oziam dicere
pellamur. Super caeteris autem dilectum fllium I. esf : Et consolatio abscondita est at> ooulis ntcis
eapellanum et familiareni nostrum, apostolicoese- (Osee xiii, 14). Igitur et si alii talia tuee sanctitatis
dis legatum, virum providum et diseretum, nobis verha uf inlranquilla placuere, tamen imperio meo
et fratribus noslris obtentu sus religionis et iio- et B.8BC lirma et amabilia ad unum et solum respi-
nestatisacceptum, ad imperialem excellentiam quod Deo placitum, et tuam mcntem conji-
g cienti,
duximus destinandum monentes et exliortantes, cienti, quoniam non ex elata sapere, sed ex cura
attcntius <puatenus eum sicut legatum apostolicas quam pro Dominico habet sepulcro, talia scribere
sedis bcnignc rccipias ct lionores, et ea sine dubi- induxif. Nam et ipsum imperium meum tali zelo
tatione qualibet credas quas tibi ex parte nostra fervens his similia quse raagni Pauli, non diffidit
duxcrit proponenda. et ipsum ctanalbema quidcm a Cbristo esse, pro
Datum Laterani, u Idus Novembris. fratribus meis Cbristianisnonorat (tO(l). Verumta-
CCX. raenpiopiiamsuam libcrlatem Dominiciscpulcrili-
ALEXll IMI'I'I!AT01;IS ()['. EPISTOI.A AD PAPAM. beratiorii libenlcrsupponcretetnonsolnm imperiali

De veverentia et sfficio sto enja Romanam Mcclesiam, allitudinietmaximarumdivitiarumpolentiaMiiulto-

ar de ncwperanda teira sancta. rumque bominum potestati, qualia et quanla nulli
(Mense Februarii, die..,, ind. u). hodic supcrstitum principum subjacent, sed cl ipsi

Alexius in Cliristo Deo fidelis imperator divi- propriae vitae pro liberatione Dominici sepulcri
nitus coronatus, sublimis, potens, excelsus sem- de manu impiorum praejudicaret. Sed quoniam
per augustus, moderator Romanorum Commknus, non in mulliludine exercilus nec in diviliarura gra-
I.nnocentio sancfissimo Romano, honorem Q vedine meura conlidit imperiiiin, sed divitias,
papoe
condecentem, ut patri spirituali et votum oratio- luntales et dispensationes imitari apud se judi-
num ejus. c"avit, judicia vero Dei, ut ex visis et operatis con-
IVr prudentissimos legatos tuai sanctitatis Albcr- jici potest, Deum nondum nostris peceatis placa-
tum subdiaconum notarium Albertinum mco di.
et catum esse demonstrant, nec nostra despexisse
reotum imperio tuas sanctitatis scriptum oblatum delicta, propter quas et saltare insanetis illis locis
fuit atque perlectum. Et quod quidem ole tmperii Agarenis perinisit et per longum jam tempus et
mei coram Deo humilitate ac exallatione ex humili- usque nunc a profanis et immundis pedibus con-
tate procedentipertalescripturapaternemeum ino- culcari sancta illa sustinet, ut videatur nunc aDeo
nuisti imperium etacceptavit nostra majestas.etin perfici quaa dc Jerusalem dicla sunt pcr Zacha-
Deo conlidit quod et ipsa in sua gloriabitur hunii- riam : Ponam Jenisalem lapidem conculcatum m
litate; quia et ipsa directa fuit et ex nunc dirigi omnibus gentibus. OmuXs eam conculcans, illudens,
sperat atque orat. Nec enim nostra tranquillitas illudetur : et congregabuntur in ea omnes oentes
propbet.ne David verbis credere non potest, Nunc lcn\:v, et percutiam omnem equum in stupore, et

qiiidem fwmiliatus sum, et salvavilme (Psal. cxiv, 6), omnem ascensorem ejus in desipientia: super do-
ad
«>*Deum dicentis,
AJ\S\*11I. IIO llll') nunc
' llllin autem
llll cor contritum et
III IjUl I' I '.' 1 1 I i 1 I
l I I I L VjIi mum autcm wJudx
•..wjiv «HHJIV Ht-VLAs aperiam
vv^rwi "i»'l> wmvw
oculos meos, et omncs
kvvvvj vw I...J-.VW

humiliatum non despicere Deum.Nec eliam ineffi- " equos populorum percutiam in csecilate (Zachac
caciter nostraserenitas parabolam Evangeliide hu- xu, 3-5). Ob heec et multum promptum imperium
militate auscultavit; descensionem enim Domini et meum seipsum coercet et impetens cohibet. Timet
Salvatoris nostri Jesu Christi a ccelis et usque ad cnim ne sic ante tempus faciens et tali operaa se-
ipsum infernum,ubi nostra ponet suhlimitas. Pro- cundum suum desiderium seapponens, verbaOzia)
pter hsec igitur omnia quam valde imperium no- ut a Deo loquentis audiat : Sibi regnaoerunt, et non
strum humiliter sapere amplectitur, et in ipsius per me dominati sunt, ncc eliam me cognoverunt
humilitate Deum ejus non recordari nullo modo [Oseeviii, 4). Diligenter enim meum credit im-
credit. Quoniara vero de humiliter sapere in tuse perium quod secundum Deum nohis amhulantibus,
sanctitatis admonitionis verbo et qmedam scintilla et qua; Christi sunt, pro beneplacito Christi ulcisci

I
ionis humilitati contraria sublatebat, hoc qui- festinantibus, non solum millenai iis exercitus mul-
(100) F. dclendum est non. Sin autem, ironice illud intclligas: quod equidcm Grxci sermonis satis redold
aciem. — Ed. P.
 ;

767
INNOCENTH III PP. REGESTORUM LIB. II. 768

inevacuabilium A. tibus voluntas Dei tantum in nobis est mediatrix.

titudinibus indigebimus, nec etiam
thesaurorum evacuatione, sed parva pars exercitus Nam Ecclesia, quai universalis una est, et non
pecuniacito totum perficere polerit. est divisa, sub uno pastore pro nobis suum san-
est, et modica
Hoc ex Ezechiele regis Jerusalem
me docet lacryma guinem efiundenti Christo ordinata, quamvis ab
centum oetogina millia Assyriorum
cum duce quae per partes sunt Ecclesioe dispen-
aliis et aliis

obsidentium una nocte per sentur et agantur, quibus secundum voluntateset

Rampsaki Jerusalem
evangelicam virtutem interficiens, et Rampsaki ad scientias eas agentium et fides confirmatur vel mo
eum vetur, et hodierniEcclesiarum throni et honores a
Deum blasphemiam, nec non et Senacheri
mittentis elationem in luctum convertens. Hoc et mundanis principibus, et non aliunde, ipsis adve-

trecenti sub Gedeon proni bibentes, et sub unius nere. Si gitur Ecclesiarum praelati omnem car-
lampadissoliuslumineomniamilliaalienigenarum nalem prudentiam suam expulerint, soli autem
convertens.Sanctissimi etiam Moysi manus ad sancto Spirituiper scrutationem exquisitorum dog-

Deum duobus sacerdotibus sustentalas

elevatas et a
matum imposuerint, impossibile est de facili solu-
septem sacerdotum. Jesu tionem dubiorum non persequi et distanlia perve-
et Amalec vertentes, et
tantum muros Jerico subverten- nire ad unionem et ad pacem litigantia. Si vero
Nave tubas sono
et contra hodie „ propria sua voluntate fuerint separati, operatio
tes meum omittit imperium ne ;

tam sacerdotes quam et milites currere videantur contrarii spiritus patenter et inconjungibile di-

talianostrispeccatis exigentibus miracula

non ope- scissis et immistibile divisis sequetur. Quemad-
rari valentes- Quod enim non secundum Deum modum enim solis radii omnibusomnes asqualiter
sunt, sed oribus effunduntur, vero quis sub testeo quodam cor-
nobis cogitationes, quae pro Deo
si

consentientescordibus dissenlimus, et labnsoscu- pore abscondatur, huic et sole bene lucente non

lantes animo ad invicem dividi volumus, ob hoc splendens nec lucens erit dies sic pure et sine
;

gressus sepul- passione intellectus, quae Dei sunt requirentibus,

non prosperi nobis pro Dominico
ignorat sanctitas quantam sub- veritatislumen asancto Spiritu lucet, etorthodoxa;
cro. Non enim tua
nobilissimus fidei lumen ipsos illuminat non spiritualiler autem
versionem quantamque occisionem ;

Fredericus imperii mei su- spiritualia requirentibus, veritatis inventio fit in-
quidem rex Alemaniaa
perinduxit regionibus, sacramentis
rigidissimis se eomprehensibilis. Non enim complectuntur incom-
terras imperii mei plexibilianecmiscenturincommistibilia.TuaMgitur
atligans, pacitice etsine pugna
pertransire jurans et sic imperium
meum sine sanctitatis est secundum praecedentes synodales
impedimento intrans et omne in eo pessimum operationes pro requisitis dogmatibus synodalem
aliquo
expugnavit et conventionem dispensare, et tua sic sanctitate
operans et Christianos ut impios ;
fieri

proposuerat ire exclusus et vj faciente, sanctissima quaj apud nos est Ecclesia,
hinc et a via qua ipse
insperate fluvio et vetularum vado submersus esU non ad conventum tardabit. Et hoc quod de ne-

Quomodo igitur imperium meum sic non bene gotiis in scripto tua? sanctitatis meo imperio directo
debebat, et declaratis. De secretioribus autem a praedictis le-
circa Romaniam sentientibusadjuvare
ambulare, tamen quamvis sic mala gatis meo imperio dictis secretius responderi tua;
cum ejus via
meo imperio illi retribuere, tamen imperium meum sanclitati praceptum est prfesenti homini imperii

mala retribuere noluit integram,:

quam ad mei Venetico Joanni Georgio cui et tua credat;
eis
sanctitas in omnibus qua3 ipse dixerit ei, ut ex
Dominicum sepulcrum habet, reverentiam
sibi

imperii rnei. Noscat etiam

reservans.Omnium enim necessariorumallationem parte tua sanctitas

ipsis ex regionibus imperii mei

etper se ipsos eis quoniam quam magne delectatum imperium est

acquirere permisit et ipsum eis

administravit, et meum in tuae sanctitatis prudentissimorum lega-
numquam eis defecit, necessariorum copia circa torum prudentia, quamplurimum etiam et eorum
igitur inculpabi- sapientiam etpro tua? sanctitatis honore cerlamen
inimicos crucis hos armans. Non
sanctitas, sed contra illos suam acceptavit simul atque laudavit. Sciat autem tua
lem tua causetur
Christo quasi laborare sanctitas quoniam, prout et sui legati diligenter
vertatinciepationem qui pro
divinis operantur volunta- noverunt (101), quod et hominesdemelioribus suae
ostendentes contraria j)

tibus.Quare igilur pro Dominico sepulchro

ad curiffi debeat mittere, et cum ipsa sentire amica-
imperium, suffi- biliter. Ob vise autem difficultatem ac infidelitatem
bellum meum usque nunc distulit
tum sanctitati respondit imperium. Det non potuit sic facere, et ob hoc praesentem item
cienter haec
autem Deus per tuas sanctas orationes
nostrae hominem suum Veneticum Joannem Georgium ad
potentimtranquillitati, secundum imperii mei cor, te transmisit fidelem existentem, et ipsum imperio
sepulchro conatui apponi tem- meo annulo et solo perhunc amicabiliter sentiens
finem pro Dominico
Ecclesiarum non tecum. Det autem Deus secundum intentionem im-
pore congruo. De unione aulem
tuae sanctitatis discretioni perii mei cum tua sanctitate sentire amicabiliter.
longam responsionem
facit, quia levissima est unio,
prout meo videtur Mense Februarii, die..., indictione n.
imperio, si humanis voluntatibus ex nobis
dificien-

(101) Hic desunt nonnulla.

769 PONTIFICATUS ANNO
CCXI.
ALEXIO ILLUSTRI CONSTANTINOPOLITANO MPERATORI.
Respondet epistolx superiori.
(Laterani, Id Novembris.)
(102) Multa? nobis attulit exsultationis
quod, sicut ex litleris excellentiae imperialis acce-
piraus, legatos et litteras nostras recepit humiliter
imperatoria celsitudo, et ad ea quaesuperEcclesiae
unitate nos scripsisse meminimus etsi
sufflcienler et evidenter, benigne tamen
respondit etexhortationesetcommonitionesnostras
suumrescripsitimperiumacceptasse.Is enima quo,
secundum Apostolum.estomnispotestas, scrutator
scilicet renum et cordium, Jesus Christus, quj
habet cor principum in manu sua, qui aperit et
nemo claudil, aures tuae serenitatis aperuit, et euru
tibi devotionis spiritum inspiravit. ut quas per nos
licet insufiicientes vicarios suos et immeritos apo-
stolorum Principis successores, imperiali magnifi-
centiaj litteris fuerant exarata et audires humiliter
et benignius acceptares licet super subventione
; sentiunt, dicere compellentur desipuisse prophetas
terrae orientali hactenus non impensamagnificen-
tiara tuam nos credideris increpasse, cura tamen
id non increpando scripserimus, sed potius com-
monendo quamvis increpationis alloquium a pon-
;
tificali non sit offlcio alienum, juxta quod Paulus
ad Timotheum scribens aiebat Prxdica verbum, :
II, CHRISTI 1199 770
A sepulcrum Dominicum a Saracenorum manibus
praetertuae subventionis auxiliura liberetur et inde
per negligentiam imperialis magniflcentia divinara
incurrat offensam, unde per sollicitudinem suam
affectura gratiam Domini poterat promereri. Nunquid enim
sensum Domini cognovisti ? Nunquid consiliarius
ejus es, ut certus de dispositione divina, tunc pri-
mum arma moveas in paganos, et ad liberationem
nonomnino Hierosolymitanae provinciae accingaris, cum Domi-
et devote nus misereri disposuerit populi Christiani et haere-
dilatem suam de Saracenorum manibus liberare ?
Nonne legisti, de altitudinedivitiarumsapientiae et
scientiaeDei, quam incomprehensibiliasunt judicia
ejus etinvestigabiles viae ejus? Sane si divinae men-
tisarcana praescires et liberationem sepulcri Do-
„ minici occulti revelationis oculo praevideres, nun-
quid tibi meritorium esset tunc priinum in terrae
sanctae subsidium proficisci.quasi velles Dominuiu
in suae dispositionis exsecutione juvare, quae
per te
nec impediri posset nec etiam prorogari ? Qui hoc
qui eos pcenitentiam agere proedicabant,
quorum
peccatumexeorum contemptu Deus pra?videralag-
gravandum. Ut cum Moyses jussus a Deo monuerit
Pharaonem ut dimitteret populum, induratum sic
tamen cor ejus ut populum diraittere nollet, est fla-
gellatus non erit etiam, secundum opinionem ta-
;

insta importune, opportune, argue, obsecra, increpa lium, vel desistendumavitiisvelvirtutibus insisten-
in omni patientia, et doctrina (II Tim. iv, 2). Mira- dum, sed standum potius dispositioni divinae, quae
murautemquodimperialisprudentiapro recupera- damnandos praevidit singulos aut salvandos. Legit
tione terrae sanctce nondum esse laborandum visa sicut credimus, imperialis excellentia vel audivit
est suis litteris innuisse : quia sicut ex detentione G quod propter peccatum quad
IsraeJitici populi,
ipsius terrae poteratevidenteragnosci, nondum Do- ginta dies, quibus debuerat terram repromissam
minus peccatis nostris fuerat complacatus, qui intrare, in annos totidem Dominus commutavit et
non in multitudine, nec in arcu, sed in virtute e contrario ad contritionem et lacrymas Ezeehiae,
sua salvos facit de sua misericordia confidentes. vitam ejus inter quinos annos extendit. Ex quo po-
Tiines enim, sicut tuaj liltera1 continebant, ne si test plene perpendi quod et teinpus possit persecu-
tempus a Deo ejusdem terrae liberationi praevisum, tionis Saracenicae breviare qui in Evangelio de
imperialis serenitas voluerit praevenire, se frustra Anticbristi persecutione locutus adjecit: XUi bre-
laborasse deploret et increpetur a Domino per Pro- viati fuissent dics illius, salva non fuisset omnis caro
phetam dicentem : Sibiregnaverunt et non per me : [Matth. xxiv, 22). Prseterea inter caeteras arcanas
dominati sunt, ncc me noverunt (Osee vm, 4). Ve- et inscrutabilescausas invasionis et detenlionis
aum,ut non tam ad reprehensionem quam instru- lerrae orientalis, hanc etiam Doininus sua forsan
ctionem loquamur, si diligenter consideres et ins- miseratione praevidit, utmulti relictis parentibus et
piciasveritatem,longealiter intelliges sentiendum. amicis,imo etiam omnibus quae habebant,Christimi
Bonorum enim omnium dator, qui reddet unicui- assumpto salutiferaecrucis signo sequentes, in de-
que secundum opera sua, cui servitia coacta non Q fensione terrae ipsius martyrio coronentur et inde
placent, liberum homini concessit arbitrium, ut triumphans Ecclesia laetetur et augeatur in ccelis,
super his in quibus humanum posset invenire re- unde militans dolere ac minorari videturin terris.
raedium, Dominum non tentaret. Scriptum est Nolumusautem in hujusmodi rebusamplius immo-
enim : Non tentabis Dominum Deum tuum (Matth. rari,cum recte attendentibus et inspicientibus di-
iv, 7).Est igitur in tanta necessitate populi Chri- ligenter veritas pateatper se ipsam. Imperialis au-
stiani vel potius Jesu Christi tam sibi quam uni- tem celsitudinis erit sic de caetero Christo exsuli
unda renatis libero uten-
versis sacri baptismatis subvenire, ut et obloquentium detractionem evitet,
dum subveniendum exsuli crucifixo ne
arbitrio et ; etin ultimae discussionis examine illud evangelicum
siredemptionis ejusdem terroe tempus ignotumho- contra se audire non possit : Hospes fui, el non col-
minibus exspectare volueris et nihil agere per te legistis me : infirmus, et in carcere, et non venistis
ipsum, seduniversarelinquere dispositioni divinae, ad me (ilatlh. xxv, 43). Gaudemus autem quod su-
(102) Edita est in Gestis Innocentii III.

Patrol CCXIV. 23
771 l.YNOCENTII III PP. RECESTORUM LtB. II. 772

... pro qtta irripefaioria! magni- A legatum apostolicas sedis benigne recipias et hono-
Bcentiao specialiter iitteras nostras direximus et res, et ea sinedubitatione qualibet credas qu.-e
lilteris tuis accepimus, pfompfcnm tilii i'.\ parte hbstra duxerif propdttenda : sciturus
tum.etadconsummahdnmqubd pro certo qttod si nostris Voluefis consiliis acqtti-

imus intendere diligenter. lteseripsisti efiim escere. gravi tempestate sedata, grata tibi poterit

tteras tuas, of tuis vefbis tttamttr, quod nos- tranquillitas provettire.

nctitatis est seonndtttol pf aecedentes syttoda- Dntum Laterani, Idibus Novembris.

,iitiones pro reqttisitis dogfnatibus synorla- CCXII.

Lem conventionem fieri dispettsare, et nostra sic I,. ViOARlO NOSTHO XPUTJ CONSTA.NTINOPOLIM.

sanctitate faciente, sanctissiina, quas apud vos est, Sdcrarnentttm conflrmtMonvs adtninistrari non potest
Liect autem nisi ah episcopo.
•
clesia non ad conventum tardabit.
(Laternni, xvi Kal. Decemhris.)
sedes non tam constitutione synodica
ef mater omnium Ecclesiaruin
(103} Quanto de benignitate sedis apostolieae lo-
quam divina capul
cum ohtines celsiorem, tanto tibi est sollicitius
sicut ex tenore litterarutti quas
,i.
vetterabili
procurandum ut te tafem exhibeas in agendis, non
fratri nostro patriarchaeOonstanMttopolitatto difigi-
destinamus exemplar, celsitu- declinans ad dexteram vel ad sinistram, quod non
inus,et quarum tibi
B minusrequam nomine vicesapostolicas gerere vi-
dini tua? plenius poterit apparere, ideoque
patriar-

pro disparitate rituuttt nec dog- nostram quod

dearis. Pervenit sane ad audientiam
cha praedictus nec
matumdiverSitatedifferredebtteritquinttobis,sicut quidamsimplicessacerdotesapudConstantinopolim
easacramentapr.Tsnmunt fidelibusexhiberequ.-vab
suo capiti, secundum antiquum et canonicum sta-
.

in o benignius et devotius obediret, cum ceftanort

sintpro dubiis relinqnenda; nos tamen pro multis
itibus ecclesiasticis disposuimus auctore
Dominog neraleconvocare conciliumetsynodalem
ionventum : ad quetn
apostolorum tempore rile fueruntsolispontifieibus
reservata.ut est sacramentum confirmationis, quod
chrismandorenalos snli debent episcopi per manus
impositionem ronferre,ad excusandasexcusationes
si vocatUs a nobis in peccatis et sui erroris fomentum solam consue-

juxta suam promissionem oecurrerit,cum hffiC sint tudinem pfaetettdenteS, cum diulurnitas temporis
pfeccata, non minuat, sed augmentet quse tanlo
ita qua? nostris litteris requisivimus, ut
.
scili- :

cet membrum ad caput ei ad matrem tilia reverta- graviora existunt, qiianto infelicem animamdiutius
obedientiam aetinentalligatam.Volentesigitur haed et alia quaB
tur, Ecclesiae Romanaa revefetotiam et

mi impensnrus, eum sicut fratrem Charissi- oculosdivinmmajestalisoffettduntdeagFoDottiinico

etpraBcipuum membrum Ecclcsiae benigtoe afi exstirpari, disrretioni tiue per apostolica scripla
mum
hilariter admittemus; de cretoris auctoritate sedis
G pra>ripiendo mandajnus quatenus omuibus Latinis
apostolicro ac sacri approbatione concilii cum suo presbyteris apud Constantinopolim constitutis di-

et aliorum fratrum nostrorum consilio quaa statu- stricle prohibeas ne talia de caetero sua temeritale
enda fuerint statuentes Alioquin, cum scandalum pfSBsumant, non sint a fidelibus contem-
qu.-c licet

Ecclesiasnon debeamns ulterius sustinere, qui de nrinia,tutius tamen est ea sine periculo exnecessi-
tale, quaa legem non habet, omittere, quam ut
ab
area Domini zizania debemus et paleas exsufflare,
his quibus ea conferre non licet ex temeritate, qu.-o
dissimulare non poterimus quin in ipso concilio,si
desuper datum fuerit, in hoc negotio de fratrum lege damnatur, non sine grave periculo inaniter
nostrorum consilio procedamus. Monemus igitur conferantur cum umhra quredam ostendatur in
;

magniflcentiam tuam et exhortamur attentius, er opere, veritas autem non subeat in effectu. Alios
quatenus quoquesubjectostuos etab revocare satagas
in remissionem injungimus peccatorum
illicitis

sicefficias, ul idem patriarcha per se, vel si forte et ad facienda bona verbo et exemplo pariter invi-
justa praepeditus occasione nequiverit, perprocu- tare qnibtts quales pro te litteras destinemus, ex
:

ratores idoneos et aliquos demajoribusEcclesiarum rescripti nostri serie perpendere poteris evidenter.
praelatis statutotempore ad concilium vocatus ac- Datum Laterani, xvi Kal. Decembris.

cedat, apostoiicae sedi obedientiam et reverentiam U CCXIII.

secundum statum canonicum proestiturus ne si ; OMNIBUS LATINIS TAM CLERICIS QUAM LAICIS APUD CON-
secusactum fuerit, quod noncredimus, tam in te, STANTINOPOLIM C0NST1TUTIS.
qui potes, si volueris, efficere quod mandamus, Ut legato apostolko obtemperent.
quam in eum et Eeclesiam Graecorum procedere (Laterani, xvi Kal. Decemhris.)
compellamur.Super cseteris autem dilectum filium Quam magnum sitbonum obedientiae, quantum-
1. capellanum et familiarem
nostrum, apostolicae que ah omnibus fidelibus appetendum, ex contfario
sedis legatum, virum providum et discretum, nobis ejus evidenter apparet, cumteste Propheta pecca-
frat ribus nostris obtentu suae religionis et hone- tum hariolandi sit repugnare, et quasi scelus idolo-
acceptum ac tttae serenitafi devotum, ad im- l.ili i;e nolle acquiescere,sitqueinillosgraviter vin-
perialem excellentiamduximus destinandum itto- ; dicatum qui schisma in populo facientes, ittObe-

uentes et exhortantes attentius quatenuseum sicut dientes exstitere suis superioribus et rebelles. Ad

(103) Cap. Quanto, De. consuetudine.

7711 PONTIFIOATUS ANNO II, CHRtSTI 1199
hujus aulem virtutis eminentiam nullus iliingere A festum Omnium Sanelorum proxime futurum per
poteril suhdiforum, nisi prselatis suis euraverit vos ipsos, vel per sufficientes et idoneos responsa-
humiliter obedire. Sane quoniam pnesenliam suam les, ad nostram pra?sentiam accedatis, super pri-

non potest Romanus pontifex omnibus exhibere, vilegiisomnibus et libertatiimsquneaRomanis pon-

dilecto filio magistro L. cujus virtutes et merita tificibus (108) vel a Michaele quondam Colimbriensi
plenius cognovistis, vices suas apud Constanlino- episcopo vos habere proponitis super aliis quaestio-
polim duxit sedes apostolica committendas, ut ab- nibus adversum vos a Colimbriensi EGclesia inten-
sens corpore, praesens spiritu, per ipsum, qurm tatis,diffinitivam sentenliam recepturi. Et ut vori-
tanto deputavit oneri et lionori, vos tanquam mem- tas facilius reveletur, authenlica el originalia cum
bra sibi capiti lirmitc.r couniret. Ut igitur ei qui ad eum-
bullis suis nobis sub praemissa dislrictione
factus est Deo Patri obediens usque ad mortem, dem terminum exhiberi praeeepimus per eosdem.
per obedientiam placere possitis, monemus univer- Interim autem vobis. sieut et alteri parti, licebit,
sitatem vestram etattenliusexhortamurin Domino, si volueritis, alius ab his qu« fecistis haetenus al-
per apostolica scripta proocipiendo mandantes,qua- legare pariter et probare coram dilectis filiis... de
tenus pro reverentia beati Petri et nostra prsfato Alcobatia et... de Seiza abbatibus et Fer. Menandi
magistro unanimiter intendentes, salutaria ipsius r» monacho Alcobatiac, sedis apoBtolieaa delegatis ;

monita et proecepta teneatis firmiter et servetis, quibus suner hoc nostras lilteras destinamus. Sane
scituri quod nos illi concessimus, ut quia commu- prosfixum vobis terminum peremptorium assigna-
nis deposcit utilitas, non obstante rescripto, si mus ad quem
: si venire vel miitere, sicut prre-
quod a honae memoriie papa praedecessore noslro
C. missum est, contempseritis, nos nihilominus in
proponitur impetratum, ad eum. quoties necesse cattsa ipsa, quantum de jure poterimus, proee-
fuerit, lihere appelletur, et ipse causas, super qui- demus.
bus ad eum fuerit appellatum, canonico fine deci- Datum Laterani, vn, Kal. Decembris.
dat, enormes etiam et gravas excessus per censu-
CCXV.
ram ecclesiasticam corrigat et castiget. Circa quem
cum sine vestra non posset injuria mendieare, in DE ALCOBATIA... DE SEIZA AIIIIATIIIUS, ET t.

subsidiis etiam corporalibus conferendis, qui vobis HONAGHQ ALCHIATI.E

spiritualia subministret, vos esse convenit lihera- De eodem argumento.
les ; ut de bonis vobis a Deo collatis eidem in vila
(VI supra, vni Kal. Decembris.)
et morte hilariter conferentes.orationum illius silis
participes qui vicarius noster existit, et per haac el
Quid scribamus priori et fratribus Sancta) Cru-
Q cis super controversiis gravibus, el diversis quas in-
alia bona, qua3 in terris Domino inspirante feecri-
ter ipsos et Colimbriensem Ecclesiam agitantur
tis ad aeterna gaudia pervenire possitis.
ex litteris apostolicis patentibus, eis directis, per-
Datum Laterani, xvi Kalendas Decembris.
pendere potenlis evidenter, quas per sollicitudi-
CCXIV. nem vestram ipsis omni contradielione et appella-
PRIORI ET PRATRIBUS SANCT/E QRDGIS. tione cessantibus exhiberi volumus et jubemus.
Quamvis autem coram vobis, quibus examinatio-
Citantur ad audiendam sententiam intcr ipsos ct epi-
scopum Cotimbriensem. nem negotii sub certaformaa recolimus commisisse,
testes utrinque producti fuerint et recepti (juia ;

(Lalerani, vm Kal. Decembris.

tamen de causa non constil.it nobis ad plenum.per

(104) Pro quoeslionibus gravibus et diversis, apostolica vobis scripta districte praicipiendo man-
quas venerabilis frater nosterCoambriensis episco- damus quatenus, receptis adhuc aliis testibus, si

pus adversus vos et quosdam alios religiosos ba- de ipsarum partium processerit voluntate, quos
si

bere dignoscitur, longo tempore jam elapso fuit super privilegiis, libertatibus vel aliis articulis du-

apud Romanam Ecclesiam constitutus, sperans per
censuram sedis apostolicse finem litibus imponen-
dum. Sed ecce desiderium ejus, facientibus vobis,
in praosentiarum duci non potuit ad effectum.cum
in absentia partis alterius, quantumcunque nobis
grave fuerit et molestum, ad diffinitivam senten-
tiam non duxerimus procedendum. Quamvis autem
tantam iuobedientiamvestram gravi possemus ani-
xerinl produeendos, et usque ad dilfinitivam sen-
t-. tentiam, remoto appellationis obstaculo, proceden-
tes,gesta omnia nobis sub sigillorum testimonio
per vestrum fidelem uuntium transmittatis, ad fe-
stum Omnium Sanctorum proxime futurum diem
peremptoriuin assignantes, quo recepturie senten-
tiam per se vel per procuratores idoneos nostro se
conspectui repraesentent ad quem si qua earum
:

madversione punire ; volentes tamen regiavia sem- venirecontempserit, nos nihiiominus, quantum de
per incedere, non declinantes ad dextram vel sini- jure poterimus,procedemus.Testes,etc, per censu-
stram, universitati vestree in virtute obedientia) ram ecclesiasticam cogantur. Quod si non om-
diskriete prtecipiendo mandamus quatenus omni nes, etc, duo vestrum, etc.
contradictione et appellatione cessante usque ad Datum, ut supra, viu Kal. Deceinbris.

(104) Vide supra lib. i, epist. 2-22 et seqq. (lOo) Vide supra, epist. 332.
775 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 776

CCXVI. A tius Eeclesja Armeniorum, filius vestra) sanctas Ec-

1

ARCHIEPISCOPO MAGUNTINO, EPISCOPO SABINENSI. clesia?, qua> est fundamentum legis totius Chris-
Ot ab injusto cl illicito juramento canonici Hcrbi- lianitalis.
polenses absolvantur. Sciatis quod nos archiepiscopi, episcopi, pre-
(Laterani, vin Kal. Decerabris.) sbyteri et clerici oramus Jesum Christum, qui est
Officium creditse nohis administrationis exposcit capulomnium nostrum, ut servet vos et vestros ab
ut non solum corrigamus ca qua? perperam faerint omnihus malisquia cum vos, qui estis caput, es-
:

attentata, verum etiam illos qui contra ecclesiasti- incolumes, nos, qui sumus corpus, bene valebi-
tis

cam honestatem et sanctorum Patrum constitutio- mus pervestram benedictionem. Noveiilis,domine,

nes temeritatem suam non metuunt exercere, ne quod ad nos venit nobilis, sapiens et sublimis ar-
impunitas nocentium pariat delinquentes, animad- chiepiscopus Magunlinus qui nohis altulit ex parte
:

versione debitapuniamus.Adaudientiam siquidem Dei et exparle sublimilatis Ecclesias Romanas etex

apostolatus nostri pervenit quod G. quondam Hil-
demensisepiseopus,eum Herbipolensem Ecclesiam
temere occupasset, inter alia qu«B
ductus nequiter attentavit (106) a canonicis ejus-
dem Herbipolensis Ecclesiae exigit ut post ejus ob-
parte magni imperatoris Romanorum,sublimemco-
ronara et coronavit regem nostrum Leonem, et no-
nimiatemeritate bis reddidit coronara quam nos perdidimus a longo
r, tempore, unde nos fuimus elongati a vobis et nos
recepimus eam libenter et cum niagno gaudio et ;

itum familia» suse duo millia marcharum se promil- inclinamus et regratiamus Deo et saneUe Romanse
terent soluturos, et ab eis juramentum obtinuit Ecclesia? etalto imperatori Romanorum.Sciatis,do-

quod antequam illa? raarcha! solverentur illis qui- mine, quod ipse nobis monstravit vestra prsacepta,
bus ipse persolvi mandaret successori ejus nulla- etnos eamultum libenter audivimus etlibenter vo-
tenus obedirent subsequenter etiam suggerens eis
;
lumus legem etfraternitatem suhlimis Ecclesise Ro-
quod pro successione Herbipolensis episcopatus mana:, quae est mater omnium Ecclesiarum et nos ;

quidam conspirassent in mortem illius, similiter solebamus eam habere, et nunc eam habemus et ;

postulavit ab eis, ut eidem eligerent successorem. libenter volumus esse ad vestrum mandatum et ;

Cujus petitioni canonici annuentes, ad electionem firmiter sunt ad mandatum vestrum omnes archi-
hujusmodi faciendam sexde suis confratribus ele- episcoi, episcopi et omnis clerus nostrffl Eeclesiae,

gerunt. Qui cum Monasteriensem episcopum elegis- qui sunt in multis terris et sunt multi per Dei
sent, prffifatus C. fecit canonicos ipsos tactis sa- gratiam. Et nos rogamus vos ut oretis Deum pro
crosanctis Evangeliis juramento firmare quod ele- nobis, quia nos sumus in ore draconis et in medio
ctioni jam dictas nullo unquam tempore obviarent. inimicorum crucis et inter eos qui sunt naturaliter

Quoniam igitur tam enormem praisumptionem nec *-J inimici nostri. Et nos vos rogamus per Deum qua-
possumus nec debemus sub dissimulatione trans- tenus nobis mittalis tale adjutorium et tale consi-

ire, fraternitati tua; per apostolica scripta manda- lium quod nos possimus conservare honorem Dei et
musatquepraeipimus quatenus, si pramissisveri- Christianitatis et vestrum. Quia postquam nos su-
tas suffragatur,omni contradictione et appellatione nius vestri et vos eslis memores nostri, efficiatis

postposita. auctoritate nostra praBdicta juramenta lantum erga nos, quod nos gratias referamus Deo,
tanquam illicita denunties non tenere,ot illis quos qui nos redemit sanguine suo etquod gratiam aga
ibi constiterittaliter juravisse, de illicitis jura- mus sanctae cruci Domini nostri, qui fecit totum
mentis condignam pcenitentiam et satisfactionem mundum, Jesus Christus defendat vos et omnesve-
injungas. Si qui vero contraformam hujus man- stros ab omni malo et nobis det vestram benedi-
dati nostri tibi duxerint resistendum, eos eccle- ctionem.
siastica severitate compellere non omittas. CCXVIII.
Datum Laleraui, vm Kal. Decembris. GREGORIO CATHOLICO ARMENIORUM.
CCXVII. Respondet superiori epislolx.
L1TTER.E KIDELITER INTERPRETAT>E DE ARMENICO IN (Laterani, ix Kal. Decembris.)

LATINUM, QUAU CATH0L1CUS ARMENIORUM DOMINO r) Ex eo te radicatum in fide catholiea et esse Catho-
VAVM INNOCENTIO DESTINAVIT. licum non tam nomine quam merito experimur,
De coronatione regis Armenise. quod apostolica? sedis magisterium recognoscens,
(106) Vobis, qui estis caput post Christum, con- eam Ecclesiarum omnium matrem et nos caput uni-
secrati ab eo et caput catholicse Ecclesioo Romana;, versorum fidelium confiteris; sicut ex tuarum nobis
matris omnium Ecclesiarum, adeo prudentes et innotuit serie litterarum. Nosti etenim privilegium
sancli quod debetis esse in loco apostolorum su- Petri, quod sibi Dominus universas oves suas pas

blimis papa, et vobis sanctis archiepiscopis, epi- cendas, vocabulo tertio repetito, commisit, Pasce,
scopis, cardinalibus, presbyteris, clericis et omni- inquiens, oves meas (Joan. xxi, 17,) et super uni-
bus qui sunt de vestra sancta Ecclesia, salutem versos ei ligandi et solvendi contulit potestatem, di-
et fraternitatem. Pax Dei sit inter vos. Gregorius, cens ad eum Qnodcunque
: Hgavcris super lcrram erit
homo Jesu Christi, per gratiam Dei catholicus to- ligalum et in ccelis ; et quodcunque solveiis super tcr-

(106) Vide supra, epist. 201. (106) Vide Raynaldum ad an. 1198, § 88.
777 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 778

ram, erit solutum ct in coelis (Matth. xvi, 1 1). Nosti A ribus contradicant. Esto circa suhjectos magister'
etiam pra>rogativam apostolicaa sedis, qua) per me- ut doceas ; ut corrigas, pater ; mater, ut foveas ;

rita beati Petri, etsi non tempnre, auetoritate ta- doceas minus doetos.superbos corrigas,humiles fo
men inter apostolos primi, non constitutione syno- veas et devotos justitiam misericordia temperans
;

dicased divina inter omnes Ecclesias rnagisterium
obtinuit et primatum, fundata super immohili fun-
damento, de quo Paulus apostolus inquit Funda-
mentum positum est prxter quod aliudponi non po-
te>t, quod est Ckristus lesus (I Cor. iii, U), et de
quo Veritas in Evangelio inquit ad Petrum Super
etaequitatem in judicio non relinquens. Super sub-
ventione vero Hierosolymitana^provinciae nosse te
: volumus quodjamper Dei gratiam ad commonitio-
nem nostrammulticrucissignaculum receperuntet
plures Domino dante recipient, in defensionem
: orientalis provincias opportuno tempore transituri.

hanc petram xdifieabo Ecclesiam meam, et portse in- Jam etiam duo ex fratribus nostris de manibus no-
feri non prxvalebunt adversus eam [Xatth. xvr, 18). stris vivificse crucis assumpsere vexillum, exerci-

Petrus siquidem post Christum potest intelligi pa- tum Domini praecessuri. Confide igitur et esto ro-
storunus, et Ecclesia universalis ovile unum de :
bustus : quia citius forsitan quam credatur, orien-

quibus Dominus in Evangelio protestatur, Alias, di- talis provincia subsidium sentiet exspectatum.

cens, oves habeo qux non sunt ex hoc ovili, et illas g Datum Laterani, ix Kal. Decembris.

oportet me adducere, et vocem meam audicnt, et fiet CCXIX.

unum ovile et unus paslor (Joan. x, 16). Sane lapis LITTEB.E LEONIS BEGI5 ABMENI.E AD PAPAM INNOCEN-
illeangularisquemreprobaveruntaedificantesfactus TIUM.

postmodum in caput anguli, faciens utraqueunum Petiit subsidium adversus paganos.

Judaeorum populos et gentium nationes in unitate (Tharsis, Maii die 23.)
Christianae fidei connivit ,Ecclesiam exutrisque con- Reverendissimo in Christo patri et domino Inno-
stituens nonhabentemmaculamneque rugam: qum ce.ntio, Dei gratia summo pontifici et universali
ne post ascensionem ejus secaretur in partes et ne papae et tanto tali honore dignissimo, Leo, per
unitum in ejus fide divideretur ovile, uni commisit eamdem Romani imperii gratiam rex omnium
et
apostolorumPrincipigubernandam,quemsolumsi- Armeniorum, cum salutatione se ipsum et quid-
bi Dominus et in officio vicarium et in magisterio quid potest.
constituitsuccessorem.Hocautemtuafraternitasdi- Gloria, laus ethonor omnipotenti Deo, qui vos
ligenter attendens, ac sciens quod secundum Apos- tantum et talem pastorem Ecclesioo suae praoesse
tolum,omnesunum corpussumusinChristo.singuli voluit, vestrisbonis meritis exigentibus, et tam fru-
autem alter alterius membra,nos,quos Dominus.li- _. ctuosam et flrmam fabricam super fundamentum
cet immeritos, vicarios suos esse voluit et aposto- apostolorum componere,et tantumlumensupercar.w
lorum Principis successores, caput Ecclesiae confi- delabrum positum toto orhi terrarum.ad salutem to-
teris et te ac fratres et coepiscopos tuos partem no- tius Christianitatis, effundere dignatus est. In ve-
stri corporis recognoscis : sciens quod sicut palmes stri vero luminis gratia salutaribus monitis reve-
non potest fructum facere a semetipso, nisi manse- rendissimi patris nostri archiepiscopi Maguntini
rit in vite, sic et membrum et sensu caret et actu, omne regnum nobis a Deo
instructi et informati,
sinon in corporis permanserit unitate. Gaudemus commissum amplissimum et spatiosum et omnes
ergo non modicum quod in fide catholicaperseve- Armenios huc illucin remotis partibus diffusos,ad
rans circa nos piae geris devotionis affectum et fi- unitatem sancta) Romana? Ecclesiae, divina inspi-
lium te esse aposlolicaesedis innuis, dum eam esse rante clementia, revocare cupimus et exoptamus.
matrem omnium protestaris, recognoscens a nobis Ad hasc.calamitates, miserias paupertates et imbe-
magisteriumecclesiastica; disciplina;; quametsire- eillitatem regni Syriaa et nostri per ipsum praedic-
ceptam longo tempore prius, ex partetamen perve- tum Maguntinum(quia difticiliorlabor erat scripto
nerabilem fratrem nostrum Maguntinum archiepi- retexere) pietati vestrae patefacimus. Ipso vero per
scopum, episcopum Sabinensem, unum ex septem singula rei veritatem vobis explicabit, in cujusno-
episcopisqui nobis in Ecclesia RomanacollateraleS C titiam ista nonpraeterere.Hanc utique contritionem
existunt, suscepisse te gaudes et desideras obser etcollisionem'in valle destituti lacrymarum jamdiu
vare. Fuit autem et est magnum tuae devotionis in sustinuimus, quam de caetero sine spe subsidii et
Q
dicium quod eumdem archiepiscopum magnifiCf auxilii vestri sustinere nequimus. Veruni quia zelus
recepisti et curasti non modicum honorare, sicut e domus Dei non debetin cordibus,tam ve-
tepescere
tuaa litterss continebant et ipsius nobis relatio pate- stro quam nostro, non ut personam instruentis ge-
fecit. Monemus tuam et exhor-
igitur fraternitatem ramus, ejusdemdomus decoremdiligere etpro ea-
tamur Domino, ac per apostolica tibi scripta
in dem domo murum nos oportet opponere, ut impe-
mandamus quatenus in devotione sedis apostolicae tus quos super eam faciunt inimici crucis, coope-
tirmiter perseveres et in lege Domini die mediteris rante Dei gratia, collectis in unum animi viribus
et nocte,quoe sanae doctrinae congruunt prasdicans, resistendo excludamus.Hinc estquodvestram flexis
et quae projdicaveris, quantum Dominus permittit, genibus imploramus pietatem quatenuslacrymabi-
adimplens ut in ; te nec opera verbis nec verba ope- libus domini Maguntini precibus et nostris divino
 ,

779 INNOCENTII III PP. REGESTOHUM LIB. II 780

miuilu au.es misericordiae pprrigatis et miseriis A nn.m omne donum perfeetum, qui habet corda
el
Christianitatiscompalientes,subsidiumChristiajiis- principuni in manu sua, quas possumus gratias rc-
simum nobis accurrendo miltalis antequam irreme- ferentes,qui tibi tantee humilitatis animum inspira-
abile,quod absit,incurramusdiluvium; imocumDei vit, rogamus serenitatem regiam et exhortamur in
el vestro auzilio, evaginato ense, dellur Chahl.eo- Domino ac per apostolica tibi scripta mandamus
rum el persecutione Pharaonis liberari possimus. quatenus in timore Domini et apostolica. sedis de-
Datum Tharsis, anno ab Incarnatione Domini votione persistens,ad expugnandam barbariem pa-
1199, mense Maio, die vigesima teiiia. ganorum vindicandam injuriam Cruciflxi tanto
et
GCXX. potentius et efficacius studeas imminere, quanto
LEONI 1LLUSTHI REGI ARMENIOKDM. iraudes et versutias hostium vicinius positus melius
Respondet superiori epistolx. ii ignovisti non in exercitusmultitudineaut virtute,
;

(Laterani, vm Kal. Decembris.) sed de ipsius potius miseratione confidens qui do-
Is Ecclesiam suam eongregatam ex gentibus non cet manus ad praelium et digitos movet ad bellum
liabentem maculam neque rugam, super gentes et qui arcus fortium superat etrobore accingit inlir-
regna constituit,is extendit palmites ejususquead mos. Jam enini perDei gratiam ad commonitionem
mare, etusquead terminos terras ipsius propagines n nostrammulticrucis signaculum receperuntetplu-
dilalavit, cujus est terra et plenitudo ejus, orbis res, Domino dante,recipient,in defensionem orien-
terrarum etuniversiqui habitantin ea. Ipseetiam opportuno tempore transituri. Jam
lalis provinciae

Romanam Ecclesiam non solum universis fldelibus etiam duo ex fratribus nostris de manibus nostris
iii i3l alil sed super caderas etiam Ecclesias exalta-
, assumpsere vexillum, exercitum Do-
viviliea) crucis

vit; utcaeterae ab ea nontantum vivendi normani et mini pru?cessuri. Conflde igilur et esto robustus,
morum sumerent disciplinam,sed etfidei etiamea- quia citius forsitan quam credatur, orientalis pro-
tholicaa documentareciperent et ejus servare.it hu- vincia suhsidium sentiet exspectatuni.
enim apostolorum Prin-
militer instituta. In Petro Datum Laterani, vni Kal. Decembris.
cipe,cuiexcellenliusaliisDominusligandietsolven- CCXXI.
dicontulil jiolestatem, dicensadeum : Quodcunque NOBILIBUS VIBIS COMITIBUS, BAHONIBUS, CIVIBUS ET
ligaverissuper terram,erit ligatumetin crnUs, ct quod- UNIVERSIS PER SICILIAM CONSTITUTIS.
cunque solveris super terram, erit solutum et in cce- Ut Mdreowaldum tyrannum et Saracenorum socium
lis (Matth. xvi, 19), Ecclesia Romana sedes ejus et opprimant.
Romani pontitices successores Pelri
sessores ipsius (Laterani, viu Kal. Decembris.)
Jesu Christi, sibi invicem
et vicarii -_ per
_.__ successivas
,
Quod futura sint novissima Marcowaldi,
__ v quan-
,_., vj^^
vaiietatestemporumsingularitersuccedenteSjSuper tum in eo fuerit, pejora prioribus, quod non solu
Ecclesiisomnibus etcunctis Ecclesiarum prajlatis contra regnum Siciliaa sed universum fere conjura-
imo eliam fidelibus universis,a Domino primatum veritpopulum Christianum, quod factus sit contra
et magistrum acceperunt vocatis sic ca;teris in; vosalius Saladinus, nequitia ejustestimonium per-
partem sollicitudinis.utapudeospleuitudo resideat hibet veritati, licet nulla veritas sit in eo.Egressus
polestalis. Non enini in Petro et cum Petro singu- enim olim homo iniquus, vel poliusinimundus
ille

lareillud piivilegiumexspiravitquodsuccessoiibus spiritus, Siciliam et totum regnum,cum noninve-

ejusfuturis usqueinfmem mundiDominus fn ipso niret in Marchia requiem, sed obsidione hostium
concessit; sed praetervitaB sanctitatem etmiraculo- sajpius vallaretur, revertar, inquit, in domum, re-
rum virtutes,par est in omnibus jurisdictio succes- gnum videlicet quo
assumens secum alios
exivi,et
sorum quos etsi diversis temporibus, eidem tamen
;
spiritus nequiores, Diopuldum scilicet fratrem, et
sedi et eadem auctorilate Dominus voluit praesidere fautores ipsius, ante tempus rediitvos torquereac
Gaudemus autem quod tu, sicut princeps catholicus reliquias transmigrationi et desolationis prioris,
apostolicEesedisprivilegiumreeognoscensveneiabi- imo totius regni excidium innovare. Disposuit si-
lem fratrem nostrum Maguntinum archiepiscopum quidem, sicut quondam, diruere muros urbium,
episcopumSabinensem, unum ex septem episcopis D redigerecivitalesinvillas,caplivarenobiles, torque-
qui nobisin Ecclesia Romana collaterales existunt, re ac mutilare potentes, spoliare diviles, pauperes
benigneac hilariterrecepisti,et non solum per eum flagellare, trucidare coram patribus filiosetadulte-
institutis salutaribus es instructus, quibus juxta rare conjuges ante viros, per vim violare virgines
i
ontiuenliamlitterarumtuarum totumregnumtuum et gladio perimere repugnantes. Nos credatis luec
li amplissimum, desideras informari.et univer-
t
jam perpessi, nisi nobiles
nobis, nisi fueritis talia
sos Axmenos ad Ecclesioa Romanae giemiurn revo- veslri,anlequorum faciem lerra tremere videbatur,
care sed ad bonorem et gloriam apostolicae sedis,
; longo macerati exsilio, facti sunt tandem membro-
quam constitutam esse novisti super gentes et ro- rum mutilationedeformes, nisi quidam viri et mu-
gna, diadema regni recepisti de manibus ejus et lieres, imo quod dolentes dicimus.sacerdo-
etiani,
eum curasti devote ac humiliter bonorare, et nos tes in mare quidam flammis
praecipitati fuerint,
ji r ipsum etlitterastuasad orientalis terraa subsi- adulti, multi quoque liquenlisagimine concremati.
diuna invitasti. Ei ergo a quo est oinne datum opti- Nos autemolimejus malitiam praevidentesel malum
 PONTIFICATUS ANNO II, CHKISTI 1100. 782

ineere volentes in bono.cum se universis manda- \ quem defensuros vos fidei religione firmastis. Licet

tis nostris exponeret, ut tentaremus spiritum si enim Saraceni [f. Saracenos], si in fulclilatc prae-

esset ex Deo, sicut saspe per lilteras nostras vobis
meminimus intimasse, recepto ab co per
fratrum nostrorum publice super cruccm et Evan-
gelia juramento quod super omnibus, pro quibus
excorumunieatus fuerat, mandatis apostolicis sine
conlradictioncqualibct obediret,fccimus eumavin-
culo excommuiiieationis absolvi et
etmo-
pxsecipi absolutout penitus(I07)abalio regni
quod se scripsit postmodum nec
lestatione cessaret ;
pro Deo,necpro bomino servaturum; licet quod sub
pr;cdictaformajuraveritpriuspersuasnobislitleras
intimasset,quasapudnos,incertuminfidelitatisejus
indicium in testimonium reservamus. Caiterum
dicti regis permanserint, diligere ac manutenere
quosdam velimus et bonas eis consuetudines adaugere, susti-
nere tamen nec volumus nec debemus ut cum Mar-
cowaldo regni excidium machinentur.Mon.emus i;:i-
turuniversitatem vestram et exhortamur in Domino
et in remissionem vobis injungimus peccatorum
inter caHera quatenus in dictum Mareowaldum inimicum Dei et
Eeclesise, persecutoremrcgis, inde solummodofor-
tiorem hostem Christianaereligionisundefamiliaris
est inimicus,in nomine Domini exercituuin poten-
teret viriliter assurgatis, non timentes antc faciem
ejus, quoniam ex quo recessit a Domino.invenient
eum multa mala, quoniam et Dominus ab ipso re-

nos fraudes ejus et versutias attendentes, ipsum g cessit nec derelinquet ulterius virgam peccatoris
cum universis fautoribus suis, nominatim autem super sortem justorum.Nos enim attendentesperli-
Diopuldo et fratribus ejus, Odone de Lavian. Wil- diam Marcowaldi, qui cum non potueritcum Chri-
liclmo Crasso etsequacibus et fautoribus ejus, ex- stianis hactenus pnevalere, cum Saracenis, ut pra?-
communicationis curavimus vinculo innodare et ; libavimus, nilitur opprimere Christianos,universis
universos a juramento fidelitatis, societatis vel procedentibuscontra eos in hac nequitia perduran-
hominii ei pra;stiti absolventes, oninem terram ad tes illam concedimus veniam peccatorum quam in
quam ipse vel aliquis de principalibus fautoribus defensionemtemeorientalistransfretanlibusindul-
ejus devenerit, sententire subjecimus interdicti, et gemus. Per Siciliam enim subveniri potcrit facilius
mandavimus prasdictos omnes perfratres et coepi- terrao sanctffl quaa si.quod absit, in Saracenorum
:

scopos noslros et alios Ecclesiarum praelatos singu- potentiam deveniret, nulla de caetero reeuperatio-
lis diebus Dominicis et feslivis excommunicatos ni Hierosolymitanae provinciae liducia remaneret.
publice nuntiari.Dictus vero Marcowaldus a simili Nosautem dilectum filium C. tituli Saneti Laurentii
sibi quajrensauxilium, a pirata prsedo et raptor, a in Lucinapresbyteruiu cardinalem,apostolicoesedis
marino non jam latrunculo sedlatrone,\Villiclmum Iegatum, et venerabiles 'ratres nostros Neapolita-
Crassum, quem ei tam pcena quam facinus co- num et Tarentinum archiepiscopos in regni subsi-
ccquabat, ascivit; et quasi non quod ^ diuin cumcopioso exercitu destinamus.Mementote
sufliceret ei

charissimus in Christo fllius rex

noster F. igitur opprobrii totius regni, quod vobis a cunctis
Siciliaa

illnstrissuo fuerat patrimqnio spoliatus, nisi eum gentibus exprobratur, scilicet quod citius tolum re-
faceret etiam matris possessione privari (sicut no- gnum fuerit occupatum quam una soleat civitas oc-
bis ex transcripto litterarum quas Phy. mittebat, cupari. Quid crgo dieelur de servo, cum de domino
innotuit), Siciliam est ingressus, et non regni, sed id dicatur? Eritis enim de caBtero, nisi fideliter
regis etiam (oblitus beneticiorum patris, qui eum persistatis et resistatis potenter, opprobrium ho-
erexit de pulvere etdestercoresuscitavit) excidium minum et abjectio plebis et Iudibrium gentium et
mcditatur, quasi suis dicens fautoribus : Hic est fabula populorum.
hsres; venite. occidamus eum, et habebimus hsercdA- Datum Laterani, vm Kal. Decembris.
lnlrm ipsius (Marc. xn, 16). Si nobis non credilis, CCXXII.
operibus credite. Inipso namque ingressu suo qui- PIPIONI CLERICO.
busdam Saracenis confoederatus, eorum sibi conlra Cum a nobis pctitur, etc, usque adverbum assen-
regeraetChristianosconvocavitauxilium ; et ut eo- su, personam tuam cum omnibus bonis tam cccle-
rum animos ad stragem nostrorum amplius excita- siasticis quam mundanis, etc, usque ad verbum
ret et sitim augeret eorum, jam ipsorum fauces fj
suscipimus. Specialiter autem pr»bendam Sancti
Cln istiano sanguine eruentavitetmulieres Christia- Gcorgii de Canaceto, sicut eam juste possides et
nas captas perviolentiam eorum cxposuitvoluntati. quiete, auctoritate tibi apostoliea confirmamus,
Quem igitur, etsi non pueri regis, Regis regum etc. Nulli ergo, etc.
causa non moveat et non tangat injuria Crucilixi V //; ewndem modum pro Azone subdiacono
Quis noninsurgat in illum qui contra omnes insur- ccclesia Sancti Sylvestri de Roncalia.
git et inimicis crucis sejungit ut fidem crucis eva- CCXXIII.
cuct, et factus inlideli deterior infidelibus nititur DE LUCEDIO ET SA.NCTI SALVATORIS AliBATlBU^
subjugarcfideles ?Zelum haben-
igiturdivina? lcgis PAPIENSlliUS.
tes, iiim Phinee festinetis accingi, ut Judreum di- Ue monasterium S. Columbani instaurent.
vertentem ad Madianitam, cum ea uno unius ictu (Datum Laterani.)
gladii feriatis etregni Sicilise defendatis honorem, Jani ssepius nostrum pulsavit auditum quod mo-
(107) Vide supra epist. 170.
 ;;

78 I
LNNOCENTII III TP. RECESTORUM LIB. II. 784
nasterium Sancti Columhani Bobiensiset in spiri- A pro tempore fuerant, se usque ad haec tempora
tualibus usque adeo sit collapsumet intemporali- vindicarunt. Petebat igitur idem electus monaste-
bus etiani diminutum, quod, nisi per auxilium di- ruirn ipsum in sua libertate ac speciali apostolicaa
viii.-p gratiaB nostraaque sollicitudinis interventu, sedis subjectioneservari,et ipsius renuntiatiorie re-
vix speretur ipsius reparatio proventura. Et quo- cepta, qui se proponebat insufficientem ad
regimen
ni -i ni instantia nostra quolidiana est secundum abbatia^eidemccenobiodepastoreidoneoprouderi,
Apostolum, omnium Ecclesiarum sollicitudo conti- vel si forte judicaretur idoneus
sihi munus bene-
;

nua, iii'- omnes possumuspersonalitervisitare.ina- dictionis conferri, et sicut de antecessore

ipsius
joribus occupati, nostras vobis vices in hac parte factum fuerat, per Romanam Ecclesiam benediri,
duximus committendas,concessa vobis plenai ia po- quemadmodum ex litteris authenticis apparekii.
testate corrigendi tam in capite quam in membris Sane praemissis objectionibns dilectus filius... nun-
qua fuerint corrigenda et puniendi per censuras tius tuus, licet prsesens affuerit. nihil voluit re-
ecclesiasticas, si qui vobis contumaces exstiterint spondere, ob alia quaa seq.uintur se asserens ad
et rebelles. Quocirca discretioni vestraa per aposto- nostram praasentiam destinatum quamvis venera- ;

lica scripta mandamus quatenus ad dictum
bium pariter accedentes,super statuipsius inquira-
plenius veritatem et Deuni habentes prae oculisi
tis
sine pprsonarum acceptione quidquid ibidem inve-
neritis corrigendum, requisito consilio venerabilis
fratris nostri episcopi Boluensis, nostra freti aucto-
remoto appellationis nbstaculo, corrigatis
ritate,
cujus electum si minus utilem inveneritiss ad regi-
men abbatiae, sine praBJudicio tam episcopi quam
etiam monasterii ejus resignatione recepta, talem
iu pastorem per electionem canonicam insti-
tuere procuretis qui et prodesse noverit et praeesse
attentius provisuri ut mandatum apostolicum
terexsequamini quod soLicitudo vestra debeat in
Domino coramendari.
Datum Laterani.
CCXXIV.
BOMENSI EPISC0P0.
De lihertate monasterii S. Columbani.
(Laterani, Kal. Decembris.)
Accedens ad apostolicam sedem dilectus fllius
electusSanctiColumbani Bobiensis de te in audito-
rio nostro graviter est conquestus quod cum mo-
nasleriumsibicommissuma temporebeati Gregorii
ad Homanam Ecclesiam usque ad modernatempora
cceno- bilis frater noster Vercellen.episcopus, olim Eccle-
sia? Bobiensis electus, multa pro ipsa studuerit
g
allcgare.Cum enim praefatum monasterium de
multaquas in eo religionis viguit observantia, jam
ad tantam sit dissolutionemordinismonastici devo-
lutum, quod vix in abbate ac monachis aliquod va-
leat religionis vestigium inveniri ; tu quoniam
idemmonasteriumtueesollicitudiniestcommissum,
electo dedisti etiam in virtute obedienliae, quam
tibi prasstiterat manualem,
saspius in mandatis ut
in claustro, a vesperis prwcedentis diei donec die
sequenti missarum solemnia finirentur, silentium
tali- servaretur, fratres iu refectorio ab esu carnium
abstinerent, cibos religioni aptos.non sine lectione
sacraa Scriptura;, cum silentio comesturi, et di-
missis singularibus cameris, in dormitorio pariter
recubarent, ipsevero,qui ordinempresbyterii non
L" susceperat, clericos non prassumeret tonsuraie.
Ca?terum, quoniam in prajmissis post multascom-
monitiones et preces superbe nimis tibi obedire
contempsil, excommunicationi eum in CcenaDo-
mini subjecisti, si usque ad octavas Resurrectionis
sequentis tuam non implevisset super his omnibus
jussionem. Sedneque sic electus ipse obedientiam
debitam recognovit sedin sua obstinatione perdu-
;

pleno jure spectaverit, tu occasione cujusdam sen- rans, excommunicationis sententiam, a venerabili
tentiae a felicis recordationis
Eugenio papa praede- fratre nostro Januensi archiepiscopo etiam confir-
cessore nostro contra monasterium ipsum per ab- matam, sicut ex ipsius litteris colligitur evidenter,
batis illius temporis imperitiam vel
fraudem forsi- non observat. Unde idem clericus tuo nomine po-
tam promulgatae, quam bonai memoria3 L. papa stulavitquatenuseamdem sententiam confirmantes
successor ipsius posteaconfirmavit (107), Bobiensi perclerumetpopulumBobiensem faceremusipsam
Ecclesiae abbatiam ipsam niteris subjugare de cu- ; usqueadsatisfactionamcongruamcustodirijaucto-
jus possessionibus et reddilibus cum episcopium et
D rilate tibi apostolica indulgentes.ut si usqueadcer-
canonica ditata sint pariter et dotata, non videbatur tum terminum ad tuam obedientiam non rediret.ex
consonum rationi ut cum jactura temporaliumre- tunc tibi liceret eum ab abbatiae officio removere et
rum, libertatis etiam suae dispendium patereturet alium in ea idonenm ordinareeidem etiam electo
;

nrnoliium.quodpriusadRomanamEcclesiamnulIo ac monachis daremus firmiter in mandatis ut, in

pertinuerat mediante, postquam ibi factus fuit pramissi praeceptis etaliis regularibus ethonestis,
episcopus multitudinefidelium excrescente, subje- tibi tanquam suo pontifici obedirent: alioquin sen-
ctum fieret Ecclesi;e Bobiensi. Post hanc autem di- tentiam quam ferres in eos, ratam haberemus et
visionem monasterium idem, sicut prius fuerat faceremus firmiter observari. Sane super his quas
proponebatur in libertate pristinapermansisse in ; praemisimus tractatum habuimus diligentem, qui-
quam non sine multis molestiis et damnis innume- busdam asserentibus ex prasfata sententia Ecclesiaa
ns per Bobienses episcopos irrogatis, abbates, qui Romanw praejudicium generatum cum idem pi"e-;

(107) Vide tom. IV Ital. sac., pag. 1296.

783 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199.

decessor noster, quasi ex certa scientia ipsius, mo- A stiget.Audivimus equidem et non potuimus non
nasteriumspecialeBobiensiEcclesiaedecreveritsub- moveri quod Ger. filius Roffridi, civis Beneven-
jacere, cum coram eo super libertate ipsius fuerit tanus, diabolico inebriatus veneno, Dei et nostro
allegatum ; nonnullis in contrarium sentientibus timore postposito et honore Beneventanae civita-
eanulem sententiam in nullo apostoliceesedi praeju. tis abjeclo, Jacobum de Sculdasio, dum consula-
dicare debere.cum fiiui ex officii debito et juris ne- tus fungeretur offlcio, interfecit : etpater ac frater
ate, superquaeslione de qua cognoverat, opor-
I
interfectoris, qui tam alroci sceleri personaliter
tuerit judicare nec res judicata illis obesse poterat interfuisse dicuntur, licet in piaesentia vestra se
inter quos non exstititjudicatum. Cum igilurdefc- nostro juraverint conspectui prsesentare, ad nos
rendi fraternitati tuae, quantum cum Deopossumus, tamen sicut imo tam prae-
credimus,non venerunt ;

voluntatemelpropositumhabeamus,inabsentiapar. dictus homicida quam Beneventana

ipsi in civitare

tistuse super subjectione vel libertate monasterii ad
praesens nec statuendum aliquid duximus nec mu-
tandum;fraternitati tuaeperapostolica scriptaman-
damus quatenus,si munimentum aliquod babes per
quod dictum coenobium ex concessione sedis apo-
stolicae tuo doceatur episcopio fuisse subjectum,
usque ad Dominicam qua cantatur Lxtare Hierusa-
lem, illud nobis non difleras perpropriumnuntium
non metuunt, sicut audivimus, commorari.Volen-
tes igitur ut malefactorem pr;edictum et fautores
ipsius debita pcena percellat et civitas Benevantana
similem in posterum valeat evitare jacturam, prae-
r> sentium auctoritate statuimus ut memoratus homi-
cida de ceetero Benevenlanam civitatemnon audeat
introire,nechaereditatispaternae percipiat aliquam
portionem imo pars ejus, si patreni praemori forte
;

destinare,ut,intellecta plenius veritate, Bobiensem contigerit, ad opus curiae reservetur nec unquam ;

Ecclesiam in suajustitia tueamur. Alioquin, quo- in eadem civitatepraevaleataliquodofficium gerere

niam,etsi suam veliuiusjustitiam Ecclesiae Bobiensi dignitatis, nisi forte fuerit illi concessum ex indul-
servare, jura tamen apostolicae sedis habita custo- gentia sedis apostolicae generali. Hoc etiam idem
dire satagimus et invasa recuperare tenemur, com- futuris temporibus decernimus observandum de
municato consilio ex tunc in ipso negotio,quemad- illis qui judices, consules, regalenses vel alios
modum divinusnobismotusingesseritprocedemus. ministeriales curiae vulnerare aut interficere quali-
Sane renuntiationem ipsius electi, ne juris tui ex bet temeritate praesument.Patrem autem etfratrem
ea dispendium aliquod sustineres, cum in posses- homicidae jam dicti tandiu extra civitatem vestram
sione dicaris subjectionis ipsius monaslerii consti- pracipimus permanere, donec ad praesentiani no-
tutus,nonduximusadmittendam;seddilectisfiliis... stram accedant etad vos cum litterarum nostrarum
de Luceio et... Sancti Salvatoris Papien. abbatibus, testimonio revertantur. Salvo nihilominus aposto-
quibus correctionem commisimus monasterii tam Li
c;L sedis iiiandato, si quid super hoc fuerit seve-
ij >

in capite quam
membris,concessa eisdem nihilo-
in rius statuendum. Nulli ergo, etc, hanc paginam
minus potestate rebelles per censuram eeclesia^li- nostroe constilutionis, etc.
cam coercendi, dedimus in mandatis ut ad locum CCXXVI.
pariter accedentes, una cum tuo consilio utilitati- UNIVEBSIS SARACENIS IN SICILIA CONSTITUTIS, IN

bus antedicti ccenobii studeant imminere ita quod, ;

DEVOTIONE NOSTRA ET FIDELITATE REGIA PER-
si electuminutilem invenerintad regimen abbatiae, MANEBE.
sine praejudicio tuo ipsius resignatione recepta, Ne contra verum Sicilix regem adhxreant Mar-
talem ibi per electionem canonicam praefici fa- cowaldo.
ciant in pastorem qui praeesse noverit pariter et (Datum Laterani.)
prodesse. Cum vos audivimus et gaudemus in ritu veslro
Datum Later., Kal. Decemb. servasse hactenus et adhuc servare rigorem, ut
CCXXV. fidem dominis vestris juxta morem vestrum exhi-
CENTIO SUBDIACO.NO et notario nostro, bectobi, bitam servaveritis et servetis illeesam, nec eam
JUDICIBUS, CONSULIBUS, ET POPULO BENEVENTAN. duxeritis aliquando violandam quod in facto Mar-
De pcena illius qui consulem interemit. D cowaldi (108) optamus manifestius experiri, utvos
Cumimpunitas scelerum parere consueverit au- nec promissionibus allicere possit nec minis aut
daciam delinquendi,sic malefactorum excessus ani- violentia delerrere, quin in fidelitate charissimi in
madversione sunt debita puniendi, ut et ipsi poeni- Christo lilii nostri F. Siciliae regis illustris fideli-
teant de commissis et caeteri qui audierint, suam a ter persistatis et ipsius Marcovvaldi resistatis cona-
consimilibus metu pcenae retrahant voluntatem Li- tibus viriliter et potenter. Illa etenim in temporali-
cetenim ex apostolicae servitutis officio sollicitudo bus discretione vigetis, ut et bona discernentes a
nobis immineat generalis, de illis tamen qui spiri- malis et a bonis etiam meliora, despectis et abjeetis
tualiter et temporaliter nostrae sunt jurisdictioni possimis, optiiua quaelibet eligatis.Nostis siquidem,
subjecti,nos oportet sollicitius cogitare quatenus ; sicut credimus, exauditu mansuetudinem aposto-
sub nostro regimine boni digna recipiant praemia licae sedis, quae sic superbis resistit ut humilibus et
meritorum, et malos debitoe ultionis pcena ca- subjectis det gratiam. Nostis et per experientiam

(108) Vide supra, epist. 179.

 787 INNOCENTII III PP. RECESTORUM LIB. II. 788

tvrannidem Marcowaldi, quaa uis sqHs parcit qui- qu ad hoe solum pxomittil ad
hus nocere non potest, sed saevit tanto fortius in
^ cow .,ijj i i ut faUat,
hoc fallit ut vos possit suaa tyrannidi subjugare,
subjeetos,quantc se amplius iu ejus curaverint hu- Nos autem defensionem vestram el expugnatio-
in
miliare conspectu, retribuens mala pro bonis et nem filiumC tiluli Sancti Lauren-
ipsius, dilectum
odium pro dilectione rependens, sieut ex ejus pa-
tii in Lucina presbyterum cardinalem el v nerabi-

tet etenim qualiter eos

operibus manifesLe. Scitis les fratres nostros NeapoHtanum el Tarentinum ar
quorum vocatione olimcum dpminp suo regnum in- chiepiscoposetdilectosfiliosnobilesvirosJa. Mare-
traverat, quorum proditione occupaverat regni ar- sealcum O.de Palumbria consanguineosnostros,
et
ces,imo etiam totum regnum, non solum omnibus in regnum dirigimuscumexercitu copioso antecu- .

bonis fecerit spoliari, sed animadverlens etiam in jus conspectum Marcowaldus subsistere, danle Do-
personas, eos in exsilium destinaverit et tandem mino, non valebit, sed cum universis sequacibus et
fecerit mutilari. Audistis etiam et vidistis imma- fautoribus suis irreparabiliter conleretur. Uedi-
nitatem ipsius, qualiter sacerdotes et alios praecipi- mus autem eidem legato et omnibus nuntijs nos-
tarit in mare, qualiter multos llammis exusserit, tris districlius in praeceptis ut vos manutene&nj et
qualiter omnes et singulos ilagellarit. Intelligere defendantet in bonis curent consuetudinihus adau-
quidem vos credimus et pro firmo tenere quod si gere.
Christianis ejus oculus non pepercit, non parceret " [) a t. Later ani.
etiam Saracenis, in quos tanto saBviret liberius, CCXXVII.
quanto se majus crederet obsequium praestare NIVEHNIENSI EPISCOPO.
Deo, effundendo sanguinem paganorum. Qui enim De absolutione sacerdotis, qiri hostibus indicaverat
in dominum suum et domini sui filium (qui eum de hominem, quem illi laqveo strangulanmt.
pulvere suscitavit et erexit de stercore), conjuravit, (Datum Laterani.)
et eum materna nititur possessione privare, ma- Pervenit ad audienliam nostram, I. sacerdote de
lignaretur severius in alienigcnas, imo in alterius Naizin ordine Cisterciensi novitio intimante,quod,
ritus etobservantiae disparis nationes, quarum san- cum adhuc esset in habitu saeculari, quidam ser-
guinesuas sitit inebriare sagittas etgladium cruen- vienteS, quo quidam homo quem quaerebant abiis-
tare ; et qui contra salutem animae suai Christia- set, ab eo cum instantia quaesiverunt qui cum ad :

norum diripit spolia, si contra vos vel violentia vel quid eum quocrerenl ignoraret, illic eum esse re-
astutia praevaleret, ad suum vos subsidium vanis spondit: ad quem locumilli protinus venienles.nec
promissionibus invitando, divitias vestras penitus eum invenientes ibidem,postea inventum alibi pa-
exhauriret et suis daret in praedam. Sane nec jura tibulo suspenderunt.Verum quiaeumaliquanlulum
mentum vobis nec promissionesaliqnas observaret, C conscientia remordebat,bona> memoriae H.Hituri-
qui juramentum nobis publice praestilum non ser- censi archiepiscopo,qualiter factum fuerat.inlinia-
vavit.Intelligentes igitur intelligite veritatem, et in vit. qui eum a missBB celebratione prohibuit donec
solita progenitorum vestrorum et vestra fldelitatis uleretur consilio saniori. Nunc autem quoniam ad
constantia permanentes, non subjiciatis vos et ve- ordinem Cisterciensem se transtulit, anobismise-
stros posteros jugo ejus quod etsi videretur in
: ricordiam postulat etrequirit. Cum igitur praefatus
initio leve, colla tamen gestantium in fine confrin- sacerdos in hoc commendandus
existat quod a no-
geret ; et vel nullus vel inutilis esset poenitentiaa bis duxit consilium requirendum, quia bonarum
locus, postquam cancer vitalibus irrepsisset. Cogi- mentium est ibi culpam agnoscere, ubi culpa non
tare debetis quod cum contra Saracenos multi jam est fraternitati tuae per apostolica scripta manda-
;

conjuraverint principes Occidentis et mnlti populi mus quatenus inquiras de praemissis diligentius
multitudo, assumpto crucis signaculo, in proximo veritatem, et si rem inveneris taliter se habere,

disposuerit transfretare ; si vos contra Christianos eum ex hoc praefatus sacerdos dignoscatur nullius
Marcowaldo et Marcowaldum vobis contra regem culpae maculam contraxisse, auctoritate nostra des
puerum contingeret adbasrere, in vos arma conver- ei licentiam celebrandi.
terent: et Marcowaldus, cum vires eorum sustinere D Datum Laterani.
non posset, ipsos animo volens vel invitus san •
CCXXVIII.
i.'iiine vestro placaret, et vitam suam redimeret VERONENSI EPISCOPO, ROMAN.F. ECCLESI.E
morte vestra. Monemus igitur universilatem ve- CARDINAI.I.
stram, consulimus ethortamur, per apostolica vo- Vt pertinaces hxretUA puniantur, et resipiscere vo-
bis scripta districte pra^cipiendo mandantes, qua- lentibus gremium Ecclesix non prxcludatur.
tenus in hoc progenitorum vestrorum ccnstantiam (Laterani, vni Id. Decembris.)
iinitantes, nec ingrati beneficiorum qure vobis re- Licet in agro patris familias evungelici zizania
ges Siciliae contulerunt, atlendentes etiam mansue- saepe pullulent inter messes, et vineam Domini Sa-
tudinein apostolicae sedis, quae vos non solum ma- baoth interdum nitalur tinea demoliri sic tamen
;

nutenere vult in bonis consuetudinibus, sed au- prudens agricolavinitorque discretus salubre di bel
gere, in devotione nostra el fidelitate regia persi- remedium invenire, ne vel triticum evellatur inter
statis, nec credatis promissionibus et fallaciis Mar- zizania, vel in dejectione tineas vinesa corrumpatur.
/89 PONTIFICATllS ANNO II, CHRISTI 1199. 790

Similiter eliam, licet ad abolendam hau-eticam A quid ostandaturquare ab liujusniodi sint immunes.
pravitatem invigilare debeat solliciludo pastoris, Cum clericis (1 10) quoque non permittas mulier-
sollicite tamen debet attendere ne vel damnet in- culas habitare nisi forte de illis personis existant
;

noxios vel nocentes absolvat. Accepimus autem 1 ii quibus naturale fcedus nihil permittit scaevi cri-

quodauctoritatelitterarumnoslrarum,quasdileclis minis restimari.

tiliis nostris archipresbyteris et canonicis Ecclesia) Uatum Laterani, ix Nonas Decembris.
tua; contra Gazaros [Cataros], Arnaldistas, Pau- CCXXX.
peres de Lugduno et Humiliatos, qui nondum re- LEGLENNENBI EPISCOPO.
dierunt ad mandatum apostolicassedis et hoereticos Quod n.m facile exconmunioari jiossit.

universos direximus, dictusarchibresbytertamcon- (Laterani, xn Kal. Decembris.)

tra Humiliatos quam universos haereticos, sine Cum facti simus, secundum Apostolum, sapien-
distinctione quam posueramus in litteris nostris, tibus et insipientibus debitores, honori fratrum et
excommunicationissententiam promulgavit; cujus coepiscoporum nostrorum, quosapostolicasedes in
occasione sententiaj nonnulli quosdam qui, licet partem sollicitudinis evocavit, tanto abundantius
invi,i, apopulo Humiliati dicuntur, licet nullam deferre volumus et optamus, quanto propter erni-
haeresim sed fidem, sicut dicitur, sapiant ortho- p. nentiam dignitatis a nobis et aliis sunt propen-
doxain et in humilitate cordis et corporis studeant sius honorandi. Eapropter, venerabilis in Christo
Domino famulari, qui etiam in manibus tuis stare frater, tuis justis petitionibus inclinati, praesenti

mandatis Ecclesia? juraverunt, evitant et eis tan- pagina tibi duximus indulgendum ne quispiam
quamexcomrnunicatis communicaresicuthactenus pradalorum nisi pro manifesta et rationabili
,

non praesumunt. Quia vero non est nostra) inten- causa excommunicationis vel suspensionis in te,
tionis inuoxios cum nocentihus condemnare, fra- qiicm nos, licet indigni, propriis manilius conse-
ternilatituae perapostolicascriptamandamusatque cravimu3 ,
sententiam valeat promulgare. Nulli
prajcipimus quatenus tales ad tuam prresentiam ergo, etc.
convoces et inquiras tam ab aliis de vita et con- Datum Laterani, xu Kal. Decembris.
versatione ipsorum quam ab eis de articulis fidei et CCXXXI
aliis quae videris inquirenda; et si nihil setiserint LEGLENNE.N5I EPISCOPO.
quod sapiat haeretieam pravitatem, eos Catholicos Ut injuste spoliatus archidiaconus restituatur.
esse denunties et pradicta sententia non teneri. (Laterani, vu Id. Decembris.)
Quod si forsan aliquid contra fidem sapiant ortho- Sicut nostro est apostolatui reseratum, interalia
doxam et parati fuerint ab errore discedere ac multa et gravia qua? H. fugitivus monachus Can-
mandatis apostolicis obedire, recepto ab eis juxta C tuariensis excommunicatus et maledictus in prwju-
formam Ecclesiaa juramento, quod solet a talibus dicramEcclesiaaLeglennensisetanimea suea perni-
exhiberi, beneficium eis absolutionis impendas : ciem nequiter attentavit, post exsecrationem suam
mandans eisdem sub debito juramenti praistiti ut dilectumfilium EcclesisB tu» archidiaconum in tan-
errorem quem approbaverant, publice improbentet tum melus suspensionis illato coegit, eum exire de
in aliis studeant pro viribus confutare de caetero ; ipsa Ecclesia non permittens, qnod ipsum archi-
etiam fidem orthodoxam servent, et sedem apos- diaconatus offlcium, vellet aollet, oportuit resi-
tolicam venerentur. gnare: in cujus locum alius quidam fuit violenter
Datum Laterani, vm Idus Decembris. intrusus.Cum igitur idemmonachus, tanquam fur
CCXXIX. et latro, non per ostium sit ingressus nec aliquid
B. PISTORIEMSI EPISCOPO. de rebus episcopi quod invasit, per eum de jure
Qualiter decima pcrsolvenda sint. omnibus ordinationibus
conferri valeat vel disponi,
(Laterani, iv Non. Decembris.) et dispositionibus factis ab eo penitus irritis, ut de
(109) A nobis tua fraternitas requisivit utrum ab prasmisso archidiaconatu et aliis dignitatibus et
illisdecimas exigere debeas qui possessiones dant officiis canonice valeas, appellatione remota, tan-
vel recipiuntad affictum. cum alii se conenturper TJ quam proprius pontifex ordinare, quod ab eodem
alios excusare quo minus cogantur ad decimas intruso factum est non obstanle, liberam tibi ap-
persolvendas ;
qnid etiam sit de mulieribus in epi- pellatione remota tribuimus auctoritate praesen-
scopatu tuo presbyteris in capellis sub conversa- tium facultatem. Nulli ergo,etc.
tionisspecie cohabitantibus faciendum, unde infa- Datum Lateraui, vn Idus Decembris.
mia irrogatur ordini clericorum. Cum igitur quili- CCXXXII.
bet decimas solvere teneatur, nisi a praestatione OLIXBONENSl ET COLIMIIRIENSI EPISCOPIS.
ipsarum specialiter sit exemptus, fraternitati tuae t
A o»j facile qualiscianque inetus et vis votum
duximus respondendumquodadantibus possessio- rescindit.
nes et accipientihus ad affictum, de fructibus quos (Laterani, Kal. Decembris.)
percipiunt decimae sunt solvenda;, nisi ab eis ali- (I ll)Insinuant V. nobili mnliere, nostro esfcapo-

(109) Cap. A nobis, De decimis. (111) Cap. Insinuante^ Bui clarici vel voventes.
(140) L. 44, De episc et cler., in cod. Theodos.
791 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIR. II. 792

stolatui reserplum quod dudum puella et in annis \ patruo ejus eamdem infranubilesannosexstititde-
teneris eonstitula, M. Sancii accepit m virum, qiu sponsata, cum tamen a neutro traducta fuisset. Ve-
ab inimicis crucis Cbristi fuit parvo post tempore 1 iini quoniam nobis conslare non potuit cujus a»ta-
interfectus post cujusobitum aquibusdam curia-
;
tis puella tempore subarrhationis vel desponsatio-
libus fuit regi I.egionensi pro reliclae copula sup- nis exstiterit et cui antea fuerit, puta nepoli ve) pa-
plicatum. Quod cum
ad consanguineorum ejus no- truo, desponsata,cum secundum diversitates faoto-
titiam devenisset, ut maritum acciperet ei sub ob- rum jura etiam sint diversa, in hujusmodi certum
ae ii ia suggesserunt. Ipsa vero quodtunc
i non potuimus dareresponsum, quoniam juxta ca-
nollel nuber pi otestante, consilium accepit ab eis nonicas sanctiones in rebus ambiguisnon est abso-
quod votum emitteret castitatis. Hoc autem in ma- lutumjudieiumproferendum.Volentesautemquan-
nibus cujusdam de fratribus Sancti Augustini eo tum cum Deo possumus, justas postulal.iones prffi-
fe ii adjecto tenore, ul indomo propria cum omni fati principis sine difficultate qualibet exaudire,
sua substantia remaneret. Sane in ejusdem ordinis inquisitionem eorum qiuc praemisimus sub corla
habitu biennio post permansit • licetin se invitam forma examini vestro duximus committendam, quid
coaclam tam metu regio quam
fecisse asserat et juris sit in singulis articulis supponenles. Quocirca
parentum. Posthaec eidem regi quod fecerat indi- P discretionivestraperapostolica scripla mandamus
cavit. Quod approbans vetuit ne quis, ea nolente, quatenus vocatis ad praesentiam vestram quos vide-
domum intrarel ipsius vel exinde aliquid asporta- ritis evocandos, sollicite inquiratis utrum puella

ret. Interim vero tempore modico elabente, P. cu-
rialis regias liUeras secum portans et F. Ferdi-
nandi, dlctse mulieris domumintrantes, utipse P.
vi eam duceret in uxorem acceperant ab
saltem
ipsa quod si eam idem P. duceret, ipsius manibus
interiret. Posthasc vero ilimissis domo et omnibus
quae habebat, in domo cujusdam Juda;i per tres, in
ecclesia vero Sanclae Marioe de Veiga per sex latuit
septimanas ita quod exinde propter necessitates
; tionistemporeseptennisexstitit vel majoris a>tatis
humanas etiam egredi non auderet; tandem se co-
actam videns et omnibus destitutam, et attendens
nihilominus quod invita votum emiserit, eo dimisso
septennium nonattigeritquando subarrhataexstitit
a nepote,velpatruo desponsata. Inutroquenamque
istorum casuum, quia tam subarrbatio quam de-
,
sponsatiodejurenon tenuit, quaenon potest septen-
niuin pra'venire, quod factum est a patruo primo
vel postea non obstante, nisi aliud quid impediat,
puella eadem legitime contrahere poteritcum ne-
pote. Si vero tam subarrhationis quam desponsa-
cum ex tunc incipiant placere sponsalia, si proeces-
sitdesponsatio patrui, non potuit contrahere cum
nepote quoniam secundum traditiones et obser-
;

de parentum consilio, P. Michaelis publice fuit
trimonialiter copulata, de qua quatuor
filiostempore procedente. Verum quia salutem
aiiimai oninibus desiderat anteferre ac metuens
quod hujusmodi conjunctio licita non existat, quid
super bis tenere debeat edoceri responso nostro
suppliciter postulavit. Nos ergo attendentes quod
in emissione voti, quod pnecessit, nulla vel mo-
dica coactio afiuisset, quani patientia et perseve-
ma vantias regulares nullus potest sponsam consan-
sustulit Li guinei sui acciperein uxorem, et hi duo casus non
ad imparia judicantur. Si autem subarrhatio facta
cumnepotepracessit, quodsecutum fuitposteanon
tenente, cum per secundum lactum non potuerit
primum dissolvi, quod quantum ad sponsalia sorti-
tum fuerit firmitatem, volentibus personis princi-
palibus.matrimoniuminter eas poteritconsumma-
ri. Si vero nepos eam ante septennium subarrha-

rantia sequentis temporis penitus profugavit, et
quod sequens conjunctio potius iniqua
lenler extorta, fraternitati veslrae per apostolica
scripta mandamus quatenus inquisita diligentius
veritate, si pramissis veritas suffragatur, prafatam
feminamadmaledimissumreligionishabitumresu-
mendum et servandum quod vovit monere ac in-
ducere procuretis, et si opus fuerit, per censuram
ecclesiaslicam coercere. Quod si ambo, alter ve-
strum, etc.
vit et patruus in septennio vel post septennium
fuit et vio- desponsavit eamdem, neposeam propter rationem
pramiissam ducere non poterit in uxorem, sin, vico
versa, eam sibi legitime poterit copulare. Pro iis
quoe prremisimus memoriae commendatis, cum de
facto vobis constiterit, de jure non poterilis dubi-
tare.Vos ergo, appellatione remota, secundum
\} praemissas distinctiones injunctum vobis curetis
negotium diffinire. Quod si omnes, etc, tu, frater
episcope, cum eorum altero.

Datum Lat., Kal. Decembris. Dat. Lal., vm Kal. Decembris.

CCXXXIII. CCXXXIV.
MANNENSI EPISCOPO, ARCH1DAC0N0 BANGORENSI ET ABBATI ET CONVENTUI SANCT.E MARI/E DE PIIATO DE

FRIORI DE INSULA GLANNAVO. LEICESTRE.

lYc ante septennium ssponsalia contrahanlur. Ut paupcrem quemdam , ex Judseo Chmlianuni,
(Laterani, vm Kal. Decembris.) aiant.

Postulavit a nobis dilectus filius vir nobilis R. (Laterani, Non. Docembris.)

princepsNorwalia3,utdeconcessionenostrrsibilice- Quantopopulus Judaicm ea?citatissuperficiem di-
relfiliamdilectifilii principis Insularum subarrha- vinarum Scripturarum attendens et negligens puri-
tam ab ipso accipere in uxorem, non obstante quod talem medulla) quaj doctrina; spiritualis in se con-
793 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 794
damnabilius in sua contumacia
tiuet intellectura, A etiam inter se invicem eructare pra>sumerent,ario-
perduravit et se ipsos adhuc involvi permittunt in rum aspernantes consortium et in faciem redar-
barathro tenebrarum, tanto his qui tenent et am- guentibus presbyteris resistentes.quorum simplici-
piectuntur fidei veritatem et desiderant propagatio- tatem fastidiunt,in suae translationis perilia confi-
nem nominis Christiani, amplius est in Domino dentes, non protinus ad vindictam nos res accendit
congaudendum, si qui gratia sancti Spiritus illu- incognita, sed universis tam in urbe quam in Me-
slrato, abrenunliato crrore Judaico, a tenebris se tensi dioecesi constitutis sub eo tenore litterascura-
convertuntad lucem et fidemrecipiuntChristianam vimus apostolicasdestinare, qui vobisextranscripti
et attenta est sollicitudine providendum ne inter earum poterit inspectione patere, Eidem insuner
alios Christi lideles inedia depiimantur, cum ple- episcopoetcapitulo Meten. dedimus in mandatisut
rique horum pro indigentia necessariarum rerum, inquirerent sollicite veritatem quis fuerit auctor
post receplum baptismum,inconfusionem non mo- translationisillius, quae intentio transferentis,quaa
dicaminducantur,itaut plerumque.facienteillorum fides utentium, quae causadocendi si utente- ;

avaritia qui, cum ipsi abundent, Christum paupe- venerarenturapostolicam sedem, etcatholicam Ec-
rem respicere dedignantur, retro cogantur abire. clesiamhonorarent ut superhis et aliis quae neces-
;

Hinc est quod cum dilectus filius H. lator prajsen- „ saria sunt adindagandamplenius veritatem pereo-
tium adcommonitionemcujusdamnobilisviri,spre- rum litteras sufficienter instructi.plenius intellige-
tis et postpositis omuino divitiis quas habebat, remus et planius quid super his slatui oporteret.
Christum potius sequi volens quaminluto divitia- Nuperautem idem episcopuspersuas nobis lilteras
rum putrescere, baptismi receperit sacramentum, intimavit quod quidam eorum quos notabiles prio-
et nunc prrefato nobili viro viam universas carnis lilmslitteris denotarat mandatis recusant apostoli-
ingresso, qui suflicienter ei necessaria ministrabat, cisobedire quibusdameorum clanculo,quibusdam
;

iiapaupertategravetur,utnonhabeatundevitaesus- verojam publice obediendum esse dicenlibus soli

teutationem possithaberepervos ipsius necessitati Deo aboccultisetiam conventiculisnon cessantes,
;

provideri volentes, discretioni vestno per apostolica officium pra>dicationisocculte,licet a nullo mittan-
scriptamandamus atque praecipimus quatenus, ob tur,prohibiti etiam,sibinon metuunt usurpare as- ;

reverentiam illiusperquemipselucemveritatis ac- pernante sibi dissimileset translationi eidem usque

quod in victu
cepit,talitereinecessaria ministretis, adeo insistentes, ut se nec episcopo nec metropoli-
et vestitu convenienter provisum scituri pro
sit ei ; tano suo necnobis ipsis asserant parituros, si eam
certo quod graviteret moleste ferremus.necposse- decreverimus abolendam. Licet autem tales in eo
mus sub dissimulatione transire, si mandatumno- eprehendimerito videanturquod occultaconventi-
strum, quod opus continet in se pietatis, relinque- *-*
cula celebrant, officium praedicationis usurpant,
retis aliquatenus imperfectum. simplicitatem despiciunt sacerdotum et eorum con-
Datum Lat., Nonis Decembris. sortia qui dictam translationem non recipiunt asper.
CCXXXV. nantur ne quid tamen subito facerevideamur.dis-
;

CISTURCIE.NSI, liORMONDBNSl ET DE CRISTA ABBATIBUS. cretioni vestrae,de qua pleue confidimus.perapos-

Ut cum Metensi episeopo <le hxresi sitspectos tolica scripta mandamus atque prceeipimusquate-
examinent. nus adcivitatem Meten.pariteraccedentes,cum eo-
(Laterani, v Id. Decembris.) dem episcopo convocetiscoram vobistaliasapientes
(112) Ea est in fovendis virtutibuset vitiis exstir- etadhaerentes translationi praedictae,et si fleripote-
pandisa praelatisEcclesiarum servanda discretio et rit quae in eis reprehensibilia fuerint,auctoritate he-
circumspectio adhibenda, ne vel internascentium ti apostoliea, sublato appellationisobstaculo corri-
densitate spinarum enormiter frumenta laedantur, gatis.Quod si correctionem vestram recipere forte
vel insuper seminatorum zizaniorum evulsione tri- noluerit,inquiratis super capitulisillis quae inlitte-
ticum evellatur. In abscidendis etiam et curandis risquasepiscopo miseramus expressa fuisse supe-
corporibus inlirmorum sic oculi diligentia prosce- rius vobis expressimus et aliis etiam diligentius
deredebet manusofficium etferrum digitus praeve- D veritatem,et quod inveneritis,pernuntiumvestrum
nire, ne si cauterium adhibeatur incaute, nontam et litteras plenius intimetis ; ut per vos certiores
partesinfirmasnon sanetquamsanasinlirmet;quod effecti,prout procedendum fueritprocedamus.Cum
tanto diligentius in mentis languoribus est servan- enim in hoc universalisEccIesise vertatur negotium
dum, quanto animam novimus corpore digniorem et agatur causa fidei Chri.-tianae, ad exsequendum
et spiritualia carnalibus praponenda. Hoc autem apostolicae sedis mandatum cum summa diligentia
infra nos ipsos diligentius attendentes, cum olim et cautela vos studiosos et promptos esse volumus
venerabilis frater noster Metensis episcopus per etmandamus. Ad haec, M. Crispinum presbyterum
suas nobis litteras intimassetquod tam in dioecesi et R. socium
si super his quae dictus episco-
ejus,
quam in urbe Metensi laicorum et mulierum non pus duxerit opponenda, inveneritis esse reos,
ei

modica multitudo Gallica? cuidam translationi divi- ipsos appellatione remota, canonice puniatis.Alio-
norum librorum intendens, secretis conventiculis quin, eumdem episcopum ad remittendam pcenam
(112) Vide supra epist. 141.
*95 INNOCENTI III PP. REGESTORUM LIB. II. 796

si quam eis forsan iriflixit, cum niliil conlra euin A oeeasione cujusdam equitatune suae a W. Guarna
rel clerum in nostra proposueriut audientia, mo- canonieo ejusdem Ecclesiae sihi reddita? sine freno
nitione preemissa, districtiohe qaa convenit, re- per satellites suos sedilionem fecit in populo ex ;

molo appellationis obsculo, cogere non tardetisi qua suborto praelio,quod praocepit invocato diabolo
Quod si non omnes, ete. duo vestrum. trichoari, plures tam clerici quam laici interfecti
Datum Laterani, V Idus Decembris. fuerurit.Cumque quoddam easlrum Hugonisde Fe-
CCXXXVI niculo post destructionem terraB ipsius, integrum

NEAPOLITAKO ARCMEPISCOPO, ET C. SANCTl LALTlENTII remansisset, idem populum roncitavit cum quo in ;

IN LUCINA PRESHYTERO CARDINALI, APOSTOLIOE SEDIS

ipsumcastrum insurgens, illud cum nomiullis mu-
LEGATO. lieribus et puerisincendio devastavit. Molendinum,
Ot contra Beneoentanum archiepiscopiim inquirant.
vineas et alia niulta ad suamEcclesiam spectantia
Nihil esl pene quod magis debeat formidare proe- deslrui omnino permisit, coquum suum propria
latus quam vitium negligentise ;
quia si, jiixta te- manupercutiensinterfecit; rnsticum quemdambo-
stimoniuni Veritatis, de omni verbo otioso in die
stiliter inseculus, pro eo quod puerum in ulnis de-
judieii redditurus est rationem, quanto iriagis de
ferens, importune pro conflrmatione illius instabat
omni bono negleeto, eum eum etiam qui opus Dei SU0 1 UC clerico resistebat, ab eo violenter impulsus,
B
sententiamale- ita vulnerari praecepit, quod vitam illius vulneris
agit negligenter, Scripturae divinae
dicat. Helinamque sacerdos, licetin sebonusexi- occasione finivit. Beneficia ecclesiaslica minusca-

steret, quia tamen flliorum excessus efficaciter non nonice, juxta sure voluntatis arbitrium, dispensare

corripuit, et in separiteret in ipsis animadversio- praBstlmit. Sacerdotes et clericos absque causa ra-

nis vindictam excepit, dum filiis ejus in

divinae
tionabili officiis et benelieiis destitutos non prius
bello peremptis, ipsa de sella corruens, cohtractis restituil quarfl cupiditati ejusreceptapecuniasatis-
cervicibus exspiiavit.Ad corrigendos ergo subdilo- fiat.Augmentationi possessionum etornamentorum
rum excessus tanlo diligentius debet praelatuS as- Eccl ssiae susenon solum, ut tenebaturex offlcionon
surgere quanto damnabilius correctionem eorum intendit, verum etiam adeo in spirilualibus ettem-
negligeret ; contra quos, ut de notoriis excessiluis poralibuseam hesit, ut consilio destituta et pravo-
taceatur.etsi tribusmodisprocedere possit, pef ac- rum pedibus jaceat conculcala. Cum autem hcec et
cusationem videlicet, denuntiationem el inquisitio- alia perquosdamEcdesice su;e canonicos nobis de-

nem ipsorum; ut tamen inomnibus diligens adhi- nunliala fuissent, contra quos tamen niulta, ut eos

beatur cautela, sieut aecusationem legitima prasce- a denunliatione repelleret, opponebat ; nos oflicii

UCR debel lll&L

dere ueJJei ll'ili_», sitti
inscriptio, 1 denuntialionem i_uaii-
sic et uciiuiiiiatit_riiv-iia clini- ^ nostri debitum ^
prosequentes,de
i
communi fratrum
'

tativa commonitio clamosa debet

et iriquisitionem consilio vobis inquisilionem eorum duximuscom-

insinuatio praevenire. Desceftdum, inquit Dominus, mittendam per aposlolica vobis scripta praicipien-
;

et oidebo utrum clamorem, quivenit ad me,operejam

do mandantes quatenus, ad loc.um congruum utri-
comptercrint (Gen. xvui, 21).Tuncenim clamOrper- que parti securum pariter accedentes, sine perso-
venit ad prrelatum,cum perpublicamfamamaut in- narum acceptione, Deum babentes prae oculis,su-
sinuationemfrequentemsubditorumsibi referuntur per his inquiratis appellatione remota, nostra freti
excessus, et tunc d -betdescendereetvidere, id est, auctoritate, diligentissime veritatem et quod ;

mittere.et inquirere utrum clamoremveritascomi- inveneritis, sub testimonio litterarum vestrarum

tetur. Nam juxla canonicas sanctiones, si quid de nobis fideliter intimetis ut per inquisitionem ve-
;

quocunque clerico ad aures pra.latipervenerit,quod stram sufficienter instructi, melius in ipso negotio
cumjuste possit offendere, non facile credere deb«t procedere valeamus.
nec ad vindictam eum res accendere debet inco- CCXXXVII.
gnita, sed diligenter est veritas perscrutanda, ut si CAPITULO CHELCOENSl.
rei poposcerit qualilas, districta ultio culpam feriat Ne in atios quam donata sunt usus bona Ecelesise sux
delinquentis. Cum
ergo de venerabili fratre nostro conferantw.
Beneventano archiepiscopo, qnod dolentes referi- L) (Laterani, m Kal. Decembris.)

mus, ea nobis relata fuissent quas a pontificali ho- Cum monasterium vestrum specialiter beati Petri
nestate nimium dissonabant, propter frequentem juris existat etadnostram, nullo medianle, jurisdi-

clamorem multorum ad inquirendum de ipsis ple- ctionem pertineat et tutelam, paci et tranquillitati
nius fuimus excitali.ne dissimulatio negligentke vi- nos convenit providere et in qui-
vestraa sollicitius

tium inducere videretur.Ipse namque,sicutfuitno- bus salva conccientia possumus petitiones vestras
bisexpositum,postmultas et graves culpas neqniter libentius debemus et volumus exaudire. Dilecto
commissas ab eo, domum Hospitalis ad susceptio- namque filio nostro H. monacho vestro referente,
nem pauperum etinfirmorum olim a proedecessori- accepimus quod abbatesqui pro tempore in vestro
bus suis rerum opulentiapra?munitam, civilis belli monasterio administrantEccIesiasqua illi monaste- 1

socius et magisler effectus, fecit nequiter demoliri: rioadsustentationemfratrumethospitumsusceptio.

de cujus videlicet Ilospitalis proventibus,tertia por- nemacpauperumconcessas suntcanoniceetcollatae
tio EcclesiasBeati Bartholomaei perpetuodebebalur; indispendiumvestrumquibusdampersonisconferun
797 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 798

3l assignant, pro quibus illarura proventus susten- A lur contra justitiam detinere,movit tempore B. Ca-
talioni fratrum etpauperum indebitesubtrahuntur. rosomi dicti senatoris sub L.judice quaestionem.In
Unde quoniam indignura est admodum et absur- ipso autera judicio praefato J. de Atteia syndicus

duin utfralrum ac pauperum stipendia peraliquo- monasterii vestri astitit et ab eo testes producti
rura prrcsumptionem eis illicite subtrahi debeant quidam de raonachis exstiterunt. Judex vero,audi-
quorum sunt usibus deputata, ad exemplar felicis tis rationibus partium, pro eodem Joanne absolu-
recordationis Lucii papae pranlecessorisnostri pra- tipnis sententiam promulgavit a cujus sententia
;

sentium auctoritate statuimus et firmiter prohibe- pars alteravocem appellationis emisit. Super hoc
mus ut nullus de caetero Ecclesias vestras ali(]ui- igitur quaestione suborta,proponente parte victrice
bus conferre praesumal, per quos ipsorum proven- quod non potuerit appellari, cum dictus L. non ut
tus adalium usum transferri debeant, nisi ad eum judexsed tanquam arbiter fuisset electus victa e ;

pro quo piis desideriis ac devotione laudabili ves- contrario asserente quoniam cum arbitrio fuerit
tro monaslerio sunt concessas.Nulliergo, elc, hanc contradiclum, quod partes non nisi metu pama3
paginam nostraa constilutionis et inhibitionis, etc. constringit, quao in praemisso arbilrio non fuerat
Datum Laterani, m Kalend. Deeembris. comprehensa, merito potuit appellari et fortius, si
CCXXXVIII. q judicium exstitisset.De hoc igitur ad jam dictum R.
EPISCOPIS ET ALIIS ECCLESIARUM PRyELATIS PER Carosomi quaistione perlata, causam appellationis S
REGNUH SCOTI.E CO.NSTITUTIS. primicerio judicuin delegavit ; in cujus praesentia
Ut ab injuria monasterii Chelcoensis abstincant. partibus constitutis,dictusJoannes de Atteia propo-
(Laterani. Kal. Decembris.) suitseconveniendumnqnessecumnonpossideretid
Licet universa loca religiosa ex commissi nobis quod pars altera requirebaf. sed monasterium San-
officii debitofovereetdiligere debeamus.illorumla- cti Sylveslri possiderel rem petitam. Dictus autem

men curam im-

profectibus specialem nos oportet H. Carosomi. quoniam statutum quoddam emise-
pondere quae ad jurisdictionem beali Petri el nos- rat, a populo Roraano approbatum pariter etacce-
tramnoscunturnullomediante spectare. Indesiqui- ptum, quod si quispost lilem contestalara,rem ase
quidem est quodnos libertates et jura nionasterii petitam translerret in alium, daretur possessio pe-
Ghelcoensiset)ea]maximequae ipsi.abapostolicasede de possessore petitor, et idem
titori et alter lieret

indultasunt, integravolentesetilla3saservare,felicis J. postlitemcontestatamremipsain in monasterium

recordationisLucii papa; prasdecessorisnostri vesti- transferre pra'sumpsit, possessionem rei petitaeas-
giis inhaerenles, universitati vestraa per apostolica siguavit ecclesiaememorataj.Verum quoniam diclus
scriptapraecipiendo mandamusquatenusnullusje J. de possessionibus ipsis monasterio Sancti Sylve-

slrum in ahhatem et fratres prataxati monasterii ^ stri annuam reddiderat pensionem, adjecit ut hoc

cxcommunieationis, suspensionisvel interdictisen- ipsum ab ecclesia Sancta? Maria; fleret, donec de

tentiam audeat promulgare.Cumautemsententiain proprietatefundicognosceretur sed solutio quaj fie-
;

parochianos alterius ab aliquo vestrum prolata de ret pensionis, ecclesiae Sanclai Maria; in Via Lata in
Jure non Leneat ,multo minus illa quaa in speciales jure suo penitus non noceret. Hanc autem posses-
Ecclesiai Romanae filios, qui scilicet nulli nisi Ro- sionem ecclesia Sancta; Mariae usque ad tempora
mano pontifici sunt subjecti, profertur, debet ab JoannisPetri Leonis senatoris Urbis inconcusse pos-
aliis ohservari. Quod si aliquis vestrum attentare sedit qui supplicatione monasterii vestri clementer
;

praesumpserit, ejus in hac parte factum nullas vi- admissa, R. judici causam commisit eamdem qui, ;

res obtineat, sed irritum potius et
tur. Nos eiiim universa quas pronominato abbati et
fratribus vel monasterio ipsorum apostolica; sedis
privilegiis indulta noscuntur, firma volumus et in-
concussa teneri et eadem a vobis inviolabiliter
,
vacuum habea- auditis hinc inde propositis, pro monasterio ipso
sententiam promulgavit, revocans quod praefatus R.
Carosomi statnerat contra ipsum. Per quam sane
sententiam quoniam ecclesiaSancta) Maria; se laesam
enormiter querebatur, et ipsa senatori supplicavit

praacipimus observari. Statuimus etiam ut cum ad pra;dicto : causam commisit R. judici cogno-
qui
aliqua ecclesiastica sacramenta in prailibata Eccle- fj scendam. Et quoniam ejus jurisdictio erat in pro-
sia impendendafueritisquandolibet evocati,ad hoc ximo desitura, supplicatum fuitob eamdem causam
exsequendum celeriter accedatis, nec ibidem ali- successoribusejussenatoribusjam electis ;etab eis
quod jus propterea vindicetis. causa ipsa eidem judici delegata. Judex vero ex ve-
Datum Laterani, Kal. Decembris. teris et novorumparitersenatorum delegatione co-
CCXXXIX. gnoscens, quod a jamdicto B. statutum fuerat ap-
STEPHANO ABIIATI ET CONVE.NTUI SANCTI SYLVESTRI. probans, ecclesia; Sancta; Mariae possessionem re-
(Lalerani, v Kal. Decembris.) stituit antedictam. Et cum novem consiliarios ha-

Qno'l laii-i nullam in res, bona vel personas eccle- beret senatus.peroctoipsorumexsecutionifuitsen-
siasticas juridieUonem habeant. teutia demandata; sedunus ex iis, qui et neposerat
(113) Ecclesia; Sancta3 Marix in Via Lata contra J. abhatis Sancti Sylvestri, quorumdam senatorum fa-
dc Atteia,qui quasdam possessiones ipsius diceba- voresuffultus,eccle3ia3 Sancta3 Mariaspossessionem

(113) Cap. Ecclesix S. Marise, De constitut.

 ; ;

799 INNOGENTl III PP. REGESTORUM LiB. II. 800

violenterablatam, monasterio tribuitnomiuato. Ex A asseverans. Sa.pe fatus enim B. cum seipsumintru

hocergorixacrescente, usquead armorumstrepi senatoriam dignitatem nec apostolica. sedis
serit in

lumestprocessum. Ne vero deterius quid contin- favorem habuerit, ad quam institutio pertinet sena-
memoria. C. papa pr»decessor noster torum, statutum non potuit emittere quod valeret
geret, bona.
qui etiamsi fuisset legitime institutus, ipsius statu-
totum negotum ad suam sollicitudinem revocavit
lum quamvis subjectos, Ecclesias tamennul-
Et quoniam tempus colligendorum fructuum immi-
sibi

nebat, fructus preecepit apud colonos in sequestro

latenus obligaret ;
pra»sertim cum juri civili esset
adversum, quod aliam pcenam litigiosasrestransfe-
deponi; circa quos si qua partium violentiam in-
rentibus statuitimponendam;illadistinctione inter
ferrepra.sumeret,causa. suoedispendiumpateretur;
venerabilibusfratribusnostrisP.Portuensietl.nunc contraheutes adhibita, ut si quis sciens ad donatio-
nes, venditiones seu alios contractus accesserit,
Albanensi tunc vero Tusculanensi episcopis tituli
non solum redimere rem compellitur, sed etiam pre-
Sancti Clementis et dilecto filio nostro G., Sancti
tium ejus amittit non ut lucro cedat alienanti a
Angeli diacono cardinalibus, causam committens
;

praesentiapartibusconstitutis, quo etiam alia tanta quantilas est fisci juribus infe-
eamdem. Inquorum
rcnda; sin autemignoransremlitigiosam emerilwl
pro ecclesia Sanctse Marimfuit contramonasterium
estrumobiectumquodviolentiamparsvestracom- peraliamspeciemcontractusacceperit.tuncaliena
J „.
R
13 , <„ .„ ;,„ „;„„ „„„,
;„„, ejus „i;„ i„„»:.
. ..
cum super tione rei facta irrita, pretium
;
cum alia •
tertia
miserat in fructibus sequestrandis. Et
parterecipiet iustrumentis etiam nullam vim ob-
hoc testesfuissentutrimqueproducti.quiaviolentia
;

tinentibus quoe super contractibus hujusmodi sta-

liquido probata non fuit, et in dimidio ruglo hordei
dicebaturadmissa, abbate nihilominus prohibente
tuuntur. Verum eosqui dotisnomine, vel ante nup-
donationis, transactionis vel divisionis rerum
ne delictum persona. redundaretin damnum Eccle-
tias

provisum est ut ad heereditariarum factae vel per legati vel fidei com-
sioe, facta hordei restitutione

quaestioneni possessionis fieret in causa processus missi causam hujusmodi dederint vel acceperint, a

de qua coram eisdem productis testibus et attesla- praemissis poenis eademconstitutioexcipit nomina-
tionibus publicatis,fuit diutius disceptatum.Conse- tim. Quod si etiam obligare posset Ecclesias, mo-
quentervero post decessum prsefati praedecessoris nasterium in illa constitutione nequaquam incide-

nostri, partibus in nostra pra.sentiaconstilutis, ec-

rat cum antedictus J. nullam id illud penitus pos-
;

clesiaeBeatae Maria. possessionem, qua fuerat pras- sessionem transtulisset, qui tanquam colonuster-
termisso juris ordine spoliata, sibirestitui postula- ras illas tenuerat et eas non suo sed monasterii no-
pro mo- mine possidebat quod etiamsi fecisset, quoniam
bat. Et quoniam alii senatorum sententiam
:

nasterio, alii latam proecclesiaprocessu temporis prius conventus a monasterio quam ab Ecclesia
confirmarant, nos quidquid ab eisfactum fuit post-
G fuerat et per arbitrium, et nihilominus jure tran.
sactionis, per quamcitra pcenam litigiosi contrac-
quam dictus praedecessor noster ad curam suam
tus res potest in alium lite contestata transferri,
idem negotium revocavit,de consilio fratrum nostro-
irritum decrevimus et inane.Cum ergo nobis res restituit antedictas, in statutum praemissum
rum
constiteritetexipsaconfessionepartiumtenuerimus nullatenus incidisset ;
quin potius, et si contra
quodunusconsiliariorumcontra sententiam devo- illud fecisset statutum, quoniam nec conventum,
luntate octo exsecutioni mandatamdefacto,quia de nec confessum in judicio vel convictum, posses-
jurenonpoterat,veniens,ecclesiam ipsam posses- sione sua monasterium fuerat spoliatum, instan-
sionesuaspoliaveritviolenter.etnihilominusatten- ter eam sibi restitui postulabat, quam ex nulla vel
dentesquodetiaminjustopossessoriviolenterejecto saltem injusta causa pars altera detinebat. Has

restitutionis sit beneficio sucurrendum, spoliatam autem rationes ceconomus Sanctaa Maria. nitebatur
ecclesiam in eo statu decrevimus reponendam in quo multifariam infirmare. Quamvis enim dictus B.
fuerat tempore violentiai perpetratae. Verum quo- circapra.lationis sua. primordiagratiamsedisapos-

niam pra?fatam possessionem, post restitutiomem tolica; non habuerit ;

quia tamen ab ea fuit tem-
locationis pore procedente receptus et ratihabitio retrotra-
factam ab J. deAtteia,monasterium alii ti-

tulo assignarat, neque restituere poterat ecclesiae J) hitur, perinde habendus erat tanquam ab in itio
spoliata.,locoilliustantumdempossessionuma.qui- legitime fuerit institutus ;
qui tanquam alienus
valentium,secundum avbitriumdilectorum filiorum judex non poterat a monasterio evitari, cum nec
ostiarii nostrorum, eidem novum sit, nec insolitum, quod ubi clerici sunt
I. Tineosi capellani et P.

ecclesia.fecimus assignari quaoquoniam allii fue-

; actor et reus, causas civiles in Urbe coram judi-
rantjure pignoris obligata., a creditoribus eas fe- cibus per sedem apostolicam institutis ex dele-
cimus liberari,qui nobis instrumentum pignoris po- gatione senatorum ab ea jurisdictionem haben-
stearesignaruut. Etquia saepefatum monasterium tium prosequantur. Unde nec in alieno foro in-
vestrum se querebaturapraemisso B.Carosomicon- telliguntur, sed in proprio Romani pontificis liti-

tra justitiam spoliatum et ipsum per officium no- gare, cujus auctoritate sortiri videntur effectum
strum restitui suppliciter (U4( postulabat, quod quae ab hujusmodi senatoribus vel judicibus sta-
statutumejusnulliusvalorisexstiteritmultipliciter tuuntur. Quod si forum senatorium fuisset monas-
terio penitus alienum, quia tamen oeconomus dicti
(114) In tertia Collect humiliter.
 ;

801 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 802

siam Sanctaa Mariae et dictum J. de Atteia delegato ^. Scriptum est super hoc in eumdem modum clericts
ipsi J. astitit et eum
injure defendit, judicium ejus Sanctse Marix in Via Lata.
non potuitulterius declinare.Statutum autemipsius CCXL.
B. de quo ssepius est praemissurn et quod nonjuri OLDEBERTO SOBDIACONO NOSTRO, PiLEPOSITO SANCTI
adversum sedconsonumpotiusexistebat(cuni etiam GAUDENTII NOVARIENSIS.
in jure canonico caveatur quod res in litigio posita Ut habeat jurisdictionem in suos fratres.
non sit in personam aliam transferenda), non ad (Laterani, Id. Decembris.)
possessores solos sed etiam ad illos dicebat extendi Ad hoc in domo Domini statuta fuisse noscuntur
qui tenore saltem detentionis cujusquam poterant pradatorum.ut ipsi speculatores solliciti exi-
offlcia
conveniri ;
quales constat esse colonos etiam tem- stentes.excessuspuniant subditorumetde agro Do-
namque utilem saltem possessio-
porales. Perpetui minizizaniacolligantad comburendum et triticum
nem habentes et conveniri possunt, et in alium in ipsius horreisstudeant congregare. Ut igiturcom-
transferrequodhabent, sicutj. feceratantedictus missum tibi praepositura officium utilius prosequi
cujus factum neque praemissum arbitrium poterat valeas, devotioni tuaa auctoritate duximus praesen-
nec transactio eicusare, cum in dolum et lraudeni tium indulgendum ut liceat tibi excessus fratrum
fuerint attentata. Judex namque inquem fuit a par- tuorum secundum Deumetjustitiam, non obstante
tibus compromissum, consanguineus ipsius J.etin-
B appellatione, si qua forsan fuerit facta in elusio-
feudatus monasterii dicitur exstitisse nihilque fecis- nem ecclesiasticaa disciplinae, corrigere et eos
se inpublicum, sed omnia in secreto,quamvis instar bonis actibus informare. Nulli ergo, etc, hanc
judiciorum sint arbitria introducta. Coegitquoque paginam nostrae concessionis, etc.
partes ad transigendum, sicut ex rescripto trans- Datum Laterani, Idibus Decembris.
etcum de transactione nonfuerit
actiouis apparet ;
CCXLI.
compromissum, quae non est necessitatis, sed li- VERCBLLENSI EPISCOPO.
berae potius voluntatis, dolo quasi ex perspicuis Excommunicati nec eligere possint nec eligi.
insidiis jam probato, transactionem inefficacem (Laterani, 111 Id- Decembris.)
penitus asserebat. quoque ratione dicebat Ec-
Illa Ad audientiam nostram te significante pervenit
clesia petitionem monasterii repellendam, quod quod cum casale Sancti Evasii, quod ad jus et do-
cumpossessionem ipsam sinedolo et culpasuaob- miniumpertinetEcclesi33Vercellensis,proptermul-
tinuerit auctoritate praetoris, et per hoc jus sibi fue- tasetenormes injurias quas habitatores ipsius ca-
ritacquisitum, monasteriumvestrumsuper posses- salis eideniEcclesiae intuleruntjamdudum sit iuter-
sorio audiri ulterius non debebat, cui parata erat dicto suppositum et majores ejusdem loci excom-
in petitorio respondere.His ergo et similibus inno- C municationissententiainnodati,clerici casalis ejus-
stra et fratrum nostrorum praesentia prudeuter a dem quosdam scholares,quicum aliissunt ecclesia-
partibusallegatis, nos attendentesquod laicisetiam stico interdicto suppositi, in fratres et clericos ele-
religiosis super Ecclesiis et personis ecclesiasticis gerunt. Quia vero quibus ecclesiastica sunt officia
uullasit attributa potestas, quos obsequendimaiut interdicta, dum tales existunt eligi non debcnt ad
necessitas, non auctoritas imperandi, a quibus si ecclesiasticabeneficia,cum officiorum intuitu bene-
quid motu proprio statutum fuerit quod ecclesia- flcia conferantur, fraternitati tuae, si praemissis ve-
rum respiciatetiamcommodum et favorem, nullius ritas suffragatur, cassandi electionem hujusmodi,
firmitatis existitnisiab Ecclesiafuerit approbatum non obstante contradictione vel appellatione quali-
(unde statutumBasiliidenonalienandispradiisru- bet, liberam tibiconcedimus auctoritate apostolica
urbanis ministeriis et nrnamentis eccle-
sticis vel facultatem. Praeterea quia, sicut tuanobis insinua-
siarumillareprobatumfuitpotissimumrationequod tiopatefecit, quidammilesdemelioribus ipsius loci
auctoritate Romani pontificis non fueritroboratum) tibi fideliter astititinpersecutione Ec- quam tibi et
ne in exemplum transeat similia praesumendi, quod clesiae tuaaaliifaciebantpropterquodincurritodium
a saepedicto B. factumfueratin pra?judiciurn mona- vicinorum.damnaplurimaestperpessus.cujus filio,
sterii non conventi nec confessi etiam vel convicti D seno ' ar i scilicetbonae indolis, ut testaris, in Eccle-
prorsus m lrntumrevocantes.possessiones easdem sia casalensi desideras providere volentes, quan- ;

restituendassibi sententialiter diffinimus, necipsas tum cum Deo possumus, ture fraternitati deferre,ut
qua;inlocumetjusillarum quas ab J. de Atteia Ec- scbolarem ipsum in Ecclesia memorata, sublato
clesia Sanctae Mariae petierat successerunt.interim contradictionis et appellationis obstaculo,institue-
alienare Taleat prohibentes ut
Ecclesia Sanctae
; si re valeas auctoritate tibi prassentium indulgemus.
Mariaa vel de vitio litigiosi contractus vel de pro- Datum Laterani, iii Idus Decembris.
prietate forsitan voluerit experiri, ne si obtiuuerit CCXLII.
in judicio, in vanum laboret, monasteria minime VKRCELLENSl episcopo.
possidente, sit quod evincere valeat et habere. Ut decimx ab omnibus persohantur.
Datum Laterani, v Kal. Decembris.
(115) Tuanobisfraternitasintimavitquod quidam

(115) Cap. Tua, De Decimis.

Patrol. CCXIV 26
 — ;

PP. REGESTORUM LIB. 804

803
INNOCENTII III II.

laici tuiB dicecesis etalii plures episcopatuum adja- A minuantur.fraternitati tuae auctoritate prcesentium
_ ••...! :..:. i,,;,^™™» quatenus omnes
in,liil,romiK fiuntpnim
indulgemus nui ratione persona-
omnfis qui
Ecclesiis et clericis tuis perversis
,

centium, decimas
machinationibus subtrahere moliuntur et
conceptao rum aut etiam prajdiorum decimas Ecclesiis et
satisfactione de- clericis tuae dioacesis exhibere tenentur,ad eas cum
perversitatis audaciam non curant
ex eis semen et sum- integritate reddendas sublato appellationis obsta-
bita emendare. Quidam enim
primitus deducendos culo auctoritate apostolica per excommunicationis
ptus qui fuerintin agricultura
impendendam esse decimam asseve- vel interdicti sententiam compellendi liberam ha-
et de residuo
fructuum,quam acolo- beas facultatem. Prteterea ut clericos tuae dicecesis
rant. Alii vero de portione
separantes, eam ca- de quibus fuerit in auditorio tuo quaerela proposita
nis accipiunt, partem decimaB
Ecclesiis, aut de decimis antedictis et fructibus perceptis ex eis
pellanis suis, vel aliis clericis seu
alios pro ad plenam sub tuo examine justitiam faciendam
etiam pauperibus conferunt, vel in usus
suavoluntateconvertunt.Nonnulliclericorumvitam compellere valeas, non obstante appellationis ob-
jectu interpositao in elusionem ecclesiasticae dis-
tanquam abominabilem detestantes, decimas eis ob
asse- ciplinae, devotioni tuae praesentis scripti pagina
hoc subtraherenon verentur. Quidam insuper
jurasua cum omni duximusindulgendum.Decernimusergo, eto.,_anc
rentes se possessiones et omnia
honoreatquedistrictoperimperialemconcessionem _. pagmam nostram concession.s, etc.
generahtate deti- „.
adeptos, decimas sub hujusmodi
,-,-._-.
CCXLIII.
veterisdeci-
nere praesumunt. Occasione praeterea CANTOARIENSI ARCHTEPISCOPO, EPISCOPO LONDONIENSI,
mationis quam asseruntsibiconcessam.aliquideci. CANONICO LINCOL-
ET MAGISTRO W. DE SUMERCOTE
mas novalium sibi non metuunt usurpare.Verum si
NIENSI.
ad eum a quo bonacunctaproceduntassertoreshu-
ecclesia- De peena qui injudicem apostolicummanus vio-
jusmodi debitumrespectumhaberent, jus
illius
lentas injecit.
diminuere non contenderent, nec decimas,
sticum
quaa tributa sunt egentiumanimarum,praesumerent Dilectus filius magister B. clericus in nostra prae-
detinere. Cum enim Deus, cujus est terra et pleni- sentiaconstitutus suanobisconquestione monstra-

tudo ejus orbis terrarum et universi qui habitant vit quod, cum causa quee interipsum et R. clericum

in ea,deterioris conditionis esse non debeat

quam vertitur super vicaria Ecclesiae de Heminton, qua

dominus temporalis,cujus statutumdebitum de ter- fuerat contrajustitiam spoliatus, a bonae memorice

non quidem de- papa proedecessore nostro dilectisflliis Fordensi
ris quas exhibet aliis excolendas,
C.
semine separato,necessarium abbati,archidiacono
,- Dorsete etmagistro
-
T.canonico
aUCllS aut --...._-
sumptibus aui.
ductis buiupiiuus r ,

essedi"iiosciturcumintegritatepersolvi,nimispro- Wellensi, sicut iidem judices suis nobis httens m

. . i •
quas n_„„
•
Deus ;„ _
in Dsi-
^ *: — _-„_» ^nmmlccti fnicc0l
timarunt, commissa fuisset At hiti ipso
et pro mafiist.ro R.
in*;n magistro I^

fecto videtur iniquum si decimaa,

sententia promulgata, idem R. clericus in annis
gnum universalis dominii sibi reddi prascepit, suas
pras- etiamnuncminoribus constitutus, prout in eisdem
esse decimas et primitias asseverans.occasione
magis fraude diminui forte va- continetur litteris, procuravit quod ad dictosjudices
missa vel excogitata
Cumque Deo debita sit solutio decimarum, prasceptum regiumemanaret ne mandatum aposto-
lerent.
tantum ut ad easclericis exhibendas,quibus eas licum adimplerent. Sed ipsi magis placere Deo quam
in
moniti forte hominibus cupientes,id facere noluerunt Quaprop-
ipse pro suo cultu concessit, laici, si
cogendi, ter tam judices quam magister antedictus rebus
noluerint, ecclesiastica sint districtione
propriis jussi sunt spoliari. Sed pater praefati R.
praatextu nequitias clericorum nequeunt
eas aliis,ni-
divino debentur, pro suse vo- et Ecclesiam incastellare praesumpsit,et quominus
si quibus ex mandato
erogare,cunt nulli sitlicitum aliena prasfatus Fordensis abbas sententiam auctoritate
luntatis arbitrio
promulgatam exsecutioni mandaret,per
cuicunque concedere praster domini voluntatem,
apostolica

per sollicitudinem officii pastoralis cleri-

quam adhuc detinere dicitur
violentiam impedire,
quanquam
quod gravius est, ipse ac pater ejus
ci sint a sua nequitia
coercendi et cum de cunclis occupatam et ;

—
;

omnino proventibus decimas sint reaaenu»,

decimaa sini reddendaj, ^_i
sicut manus
uxuuu. in
... dictum
_... abbatem fecerunt
_„_„.„..---- injici violentas
, — _

onusdepartefructuumqua.sibiremanetratione D quapropter in eos fuit ab eisdem jud.c.bus excom

coioiiusu-u_
co n
ven
-onfontin nrnmiilcat.a. Processu vero
rv ,„„;„~fi„-ic sententiapromulgata.
portione quam percipit municationis
cultura), sic et dominus de
rationeterraa.decimamredderesinediminutionete- temporis idem R.ad dilectos filios abbatem de Gar-
despiritualibusre- rera etconjudices suos, saepedieto magistroB.certa
netur. Porro cumlaicisnullasit
disponendi attributa facultas, rationesuspectos, cum ad eos sinepericulo mortis
bus concedendi vel
generaliter accedere non valeret, litteras impetravit per quas
imperialis concessio, quantumcunque
:

solutione decimarum exime- asserens litteras falsas fuisse antedictis judicibus

fiat, neminempotest a
constitutionedebentur.necoccasione destinatas (quas nobis exhibitas in nullo invenimus
re quce divina factum fuerat
esse cnlpabiles), quod ab eis legitime
decimationis antiquae, hcetinfeudumconcessae.de-
nitebanturin irritum revocare. Licet autem falsita-
cimae suntnovaliumusurpand_3,cum intalibus non
vitium acerrime persequamur, ne tamen ex hoc
extendenda licentia, sed potius restringenda.
tis
sit
pcena innocentibus infligatur,discretionivestra) per
Quoniamigiturpati nolumusnec debemus ut Eccle-
qualibet apostolicascriptapraacipiendomandamusquatenus
siarum et clericorum jura praesumptione
 803 PONTIFICATUS AINNO II, CHRISTI 1199 806
omnicontradictioneetappellationecessantemcmo- A ad defensionem ejus intenderiniusdiligenter etner
ralam sententiamexsequimininiepostponatis;con-
Deigratiamprofecerimuseccenuncadcontritionem
tradictores, si qui fuerint, vel rebelles ut a sua
hostium et defensionem fldelium, ad exercendam
prasuniptione desistant, per excommunicationis justitiam et pacem servandam vices nostras, quas
sententiam compescentes in irritnm etiam redu- per nos
;
ipsos nondum possumus praesentialiter
centes quidquid, obtentu pradictarLim litterarum
exercere, dilecto fllio nostro C. tituli Sancti Lau-
ad dictos abbatem de Garrera et ejus conjudices di-
rentii in Lucina presbytero cardinali, viro nobili,
rectarum, inpraejudicium saepedicti magistri B in- provido et honesto, quem inter fratres nostros spe-
veneritisimmutatunr Illos vero qui manus in di- ciali charitate diligimus, duximus committendas :
ctumabbatem temerarias injecerunt veletiam injici quas ut melius possit implere, venerabiles fratres
pneceperunt tandiu excommunicatos publice nun- nostros Neapolitan. et Tarentin. archiepiscopos
tietis et faciatis ab omnibus arctius evitari. donec
(quorum fldem et discretionem in multis sumus
passo injuriam satisfecerintcompetentes,etc. usque experti (116), et qui constitutiones et consuetudi-
absolvendi. Sic autem diligenler quoe praBmisimus
nes regni plenius agnoverunt),et dilectos fllios Ja-
exsequi studeatis, quod vigilantiam vestram possi ™uam
cobum
" * marescalcum uusuum,
u.n.ouaivuui et uuonem
nostrum, ei Odonem aede Pa-
Fa-
mus propterea commendare, nec super his ad nos lumbaria,virosnobilesetprudente S ,lineanobiscon
ultenus quaestio perferatur.
ulterius Quod si fieret.
fieret, grave
erave sanguinitatis nciriMno ei
snnaninitat;= astrictos, „; „ .___ ,.
super exsecutione balii
,

nobis existeret et molestum. Quod si omnes, etc, duximus adjungendos, cumeisetper eos necessa-
duo vestrum, etc. rium destinantes auxilium et prasidium opportu-
CCXLIV. num ;
sperantes iu eo qui non deserit sperantes in
ADRIAN0 ULTRASYLVANENSl EPISCOPO. se quod dummodo studeatis eis, sicut debetis, in-
A sententia et rejudicata non appellatur quidem, sed tendere, fructum facient exoptatum. Quia vero
per
jwtex suspectus semper recusari potcst. opera potius quam per verba vos ad devotionem
(Laterani, xix Kal. Januarii.) sedis apostolicae et fidelitatem regiae celsitudinis
QuoniameaquaDperordinemjudicialis examinis necnon et regni defensionem amplius inducere dis-
ralionabiliter sunt decisa, nulla debent temeritate
posuimus etfortius confirmare, remota prolixitate
rescindi, sed perpetuae stabilitatis robore confir-
sermonum, cum tempus agendi sit potius quam
mari, proesentium litterarum auctoritate statuimus
loquendi, universitatem vestram monemus atten-
ut si aliquod scriptum contra sententiam quao con-
tiusetsub debitojuramentiquod nobis prsjstitistis
tra Flandrenses sacerdotes, qui positi sunt in terra
de balio, districte praecipimus quatenus eis, sicut
Sancti Michaelis quondam decimali,
u- i- Tr? .
-—> — —r—
super j«"tf«
jure pa
,
vicariis nosms, plenissime intendatis
vicarns nostris, mtendatis ; ita ouod
quod
roch.al. pro te la a est, per subreptionem appareat
i

C veslro studio sufr ra gante, per

imnptrat.nm viribus naraai
impetratum, vtrinnc tn-nno^Aw.*** „..
tnio inposterum
of tuis
careat et . .....__ eorum
. .

tempestate sedata, diu desiderata

industriam
tranquillitas re-
tionibus non obsistat. Illud quoque decernimus et ducatur. Ut autem temporalis potestas per spiritua-
per prsesentes tibi litteras indnlgemus ut, si vene- lem auctoritatem efficacius adjuvetur, cum simul
rabilis frater noster Strigoniensis archiepiscopus omnibus vices balii
committamus, prasdicto cardi-
vel Gibiniensis praepositus, aut ipsi Flandrenses nali etiam legationis officium per
totum regnum
presbyteri, praeter conscientiam tuam et procura- Siciliae duximus concedendum volentes pariter et ;
toris tui in gravamen tuum judices aliquos impetra- mandantes ut quidquid omues simul autaliqui vel
verint, quos vel habeas adversarios vel manifeste
aliquis eorum cum ipso, super administratione
possis probare suspectos, ad recusandum illos li- temporali statuerint ad honorem et profectum
sedem apostolicam appellare, etiamsi in
ceat tibi
apostolicae sedis et regiae celsitudinis, recipiatur
commissionis litteris appellationis sit remedium
ab omnibus et servetur. Quidquid autem ipse su-
interclusum.
per administratione temporali decreverit, plenam
Datum Laterani, xix Kal. Januarii.
obtineat firmitatem.
CCXLV. Datum Laterani.
CLERO, MILITIBUS, ET POPDLO CAPUANIS. eumdem modum archiepiscopo, clero.militi-
D " In
De neyotio regni Sicilix. bus et populo Tranensibu;archiepiscopo,clero,mili-
(Datum Laterani.) tibus et populo Cusentinis; episcopo, clero.militibus
Inter innumeras sollicitudines nostras,quantum
etpopuloMelfien. ; episcopo,clero, militibusetpo-
ad occupationesmundanas,illam quasi praecipuam pulo Florentin ; episcopo,clero, militibusetpopulo
reputamus quam de provisione regni Siciliae conce-
Cup"i'sanen.;clero,militibusetpopuloCasalisNovi;
pimus et tenemus cum praeter debitum officii
;
clero, militibus et populoSancti Severi episcopo, ;

pastoralis.et jure dominii et ratione balii dignosca- clero.militibus et populo Civitaten. episcopo,clero ;

tur ad nos ejus provisio specialiter pertinere. Ut

militibus et populo Poliniacen. clero, militibus et ;

autempropositum nostrum evidentius prodeat in populo de Baroli episcopo, clero, militibus et po-
;

etTectum, licet hactenus non sinemultis anxietati-

pulo Treventin. ; archiepiscopo, clero, militibuset
bus et expensis tam spiritualiterquam temporaliter
populo Acherontin. episcopo,clero,militibus etpo- ;

(116) Vide infra epist. 280-

on- INNOCENTII in
l.VMJtiEiiMU III i-r. REGESTORUM LIB.
PP. nriUjjoiunua lid, U.
u. -—
808

militibus et populo A etiam humiliter supplicarunt ut daremus in man

duIo Salpen. .' episcopo, clero,
-i:.:i t „«„.,i« n;ir.t rioiic eidem quod
r,;.ir,,,, et
dignitatesinr.i Ecclesiae Hori-
p\ jura
iT,,r,ii riirmiintps Hori
et populo Bitet- datis
.

Theatin. episcopo, ;
clero.militibus
Asculan. tan. illibata conservans, in ea chrisma conflciat et
lin. episcopo, clero, militibus et populo
;

etpopulo clericorum ordinationes necnon et solemnes festi-

archiepiscopo, clero.baronibus.militibus
episcopo,clero, militibns etpopulo Ju- vitates ibidem non postponat altera vicissitudine
Hydrontin. ;

etpopulo Boten- celebrare. In qua petitione Horitanac Ecclesiae ne-

venacin. ; episcopo.ciero.militibus
episcopo clero, militibus et populo Andren.; quaquam duximus annuendum, imo eam prorsus
tin. ;

episcopo,clero,militibusetpopuloLicien.;eoiscopo, decrevimus repellendam, cum statum possessionis

Ecclesia; Brudusinse sine cognitione nolimus per
clero,militibusetpopulo Rivellen- episcopo.clero ;

cleromiliti- alicujus astutiam immutari. Verum quoniam que-

militibus et populo Aversan. episcopo, ;

clero, militibus et populo relas praefati electi saepius iteratas nequivimus sur-
bus et populo Nestan. ;

dis auribus pertransire, lam ei quam Eeclesiae

de Fogia ;
episcopo, clero,militibus, et populo Ra-
archiepiscopo, clero, militibus et populo Brundusinae, prout justitiae tenor expostulat, provi-
pollen. ;

clero, dere volentes, universitati vestraB per apostolica

Baren. ; clero.militibus et populo Tarentin. ;

scripta quatenus, eo reducto in eum

mandamus
militibus.etpopuloMontis Corbin. ; archiepiscopo,
clero,militibusetpopulo Regin.; episcopo,clero,mi-
statum in quo erat quando recessit ab Ecclesia
litibusetpopuloManturanen.;episcopo,cleromiliti-
B Brundusina,ei aut procuratori suode pontificalibus
militi- plene respondere curetis et ipsi, tanquam
justitiis
bus et populo Monopolitan. episcopo, clero, ;

episcopo, clero,militibus pastori vestro, devote atque humiliter obedire ut ;

bus et populo Venusin. ;

et populoBrun- cum destitutus ante restitutionem juxta legitimas

et populo Potentin. clero,militibus ;

et canonicas sanctiones accusari non debeat,

ne
dusin. ;
episcopo,clero,militibusetpopuloBaianen.
etpopulo Alarien. episcopo, mili- status tam Ecclesiaa quam personae sine periculo
clero, militibus ;

populo Termulan. archiepiscopo,clero,mi- diutius maneat in suspenso, restitutione pramiissa,

tibus et ;

clero.militi- si quis voluerit etvaluerit, in accusationem ipsius

litibus et populo Surrentin. episcopo ;

recte procedat super quo tam vobis quam ipsi

Do-
bus etpopulo Policastren. episcopo,clero,militibus
;
;

etpopuloNeocastren. episcopo, clero, militibuset ;

minicam qua cantatur Lsetare Hierusalem proxime
venturam terminum assignamus. Noveritis autem
populo Avellinen. clero,militibusetpopulo Neapo-
;

archiepiscopo, clero, militibus etpopuloSi- nos venerabili fratri nostro Cupersanensi episcopo
litan. ;
no-
Scalen.; in mandatis dedisse ut si vos juxtamandatum
pontin. ; episcopo,clero,militibusetpopulo
episcopo,clero, strum ei nolueritss obedire, vos ad hoc per censu-
clero, militibus etpopulo Trojan. ;
militibusetpopuloCassanen.;clero,militibusetpo ram ecclesiasticam, appellatione remota, com-
nulo Garean .; comitibus, baronibus, justitiariis
et G pellat.
«. -,- .:.„.: rK„f, Laterani, xvi Kal. Januarii.
universispopulisperregnum Siciliae constitutis;ar- Datum
Ecclesiarum praela- Illi scriptum est super hoc.
chiepiscopis,episcopis et caeteris
tis etuniversis clericis perregnum Siciliae constitutis CCXLVII,
CCXLVI. CAPITULO ET CLERO HORITANBNSI.
CANONICIS BRUNPUSINIS ET UNIVERSO CLERO BRUNDU-
(Datum, ut supra.)
BIN/E DICECESIS.

Nuntios, etc, usque ad verbum obadire.

Ideoque
Ut electo suo, qui sese apud pontificem
de objectis
criminibus purgaral, obtemperent. universitati vestras per apostolica scripta
manda-
(Laterani, xvi Kal. Januarii.) debitam etiam
mus quatenuseijura pontificalia,
Nuntios vestros et litteras, filii canonici, saepe reverentiam obedientiam, sicut praelato vestro,
et
minime postponatis Noveritis autem
recepimus, per quas venerabili fratri nostro electo exhibere .

vestro multa et gravia objecta fuerunt; propter nos, etc , ut supra.

quodipsum aliquanto tempore apud sedem aposto- Datum, ut supra.

licam detinuimus, exspectantes si forte aliquis qui CCXLVIII.

velletprosequi accusationesadversus eumproposi- D
tas compareret. Cumque post diutinam exspecta- MAGISTRO HENRICO ARCHIDIAC0NO CLUSIENSl.
tionem nullus apparuisset in nostra praesentia qui (Laterani xvm Kal. Januarii.)
contra ipsum in accusatione procederet.licetquos-
acceperimus usque Beneventum Justis petentium desideriis, etc, usque ad ver-
dam vestrum bonis
venisse sed propter ,
viarum discrimina non bum assensu, personam tuam cum omnibus
quam mundanis, etc, usque ad
potuisse transire, et ipse de injusta ejectione sua tam ecclesiasticis
verbutn suscipimus. Specialiter
autem archidiaco
coram nobis pluries querimoniam replicasset et in pertinentiis suis,
natum Cluniensem cum omnibus
locum suum restitui postularet instanter tandem :

quiete, devotioni tuao

Olii capitulum et universus clerus sicut illum juste possides et
pro eo dilecti Nulli
auctoritate apostolica confirmamus etc
nobis litteras destinarunt, ipsum
,

Hoiitan. suas
velut episcopum suum remilti poslulantes ad eccle- ergo, etc. Si quis autem, etc.

siam Horitan. cum plenitudine potestatis ; et nobis Datum Laterani, xvm Kal. Januarii.
 809 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI H99. 810
CCXLIX A dominationisejectus, in captivitatem forsitan deve-
HILARIO ARCHIDIACONO DE QUIZ. niret, nisi vassalli ejus pro liberatione regia non
Cum quod justum est, etc, ar-
a nobis petitur solum res suas exponerent sed personas, nonne
chidiaconatum de Quiz cum omnibus pertinentiis cum restitueretur pristinae libertati et acciperet
suis, sicut ipsum juste possides et quiete, etc, ut tempus justitiam judicandi, infideles eos et prodi-
supra, Nulli ergo, etc damna-
tores regios et velut laesae majestatis reos
CCL. quosdam eorum damnaret sus-
biles reputaret et
MAGISTRO HENRICO CANONICO ECCLESI^ SANCT.E pendio, quosdam mucrone feriret et excogitaret
MICHAELIS DLTRASYLVANENSIS. etiam mortis hactenus inexcogitata tormenta qui-
(Laterani, xvih Kal. Januarii.) bus malos male perderet, et in bona eorum fideles
Cum a nobis petitur, etc, usque ad verbum an- aliquos subrogaret?Nomne similiter JesusChristus
nuentes, praebendam ecclesiae Sancti MichaelisUl- Rex regum et Dominus dominantium, cujus te ser-
trasylvanen.. cum omnibus pertinentis suis, sicut vum esse non negas, qui et corpus et animam tibi
eam juste et quiete possides, auctoritate tibi apo- contulit, qui te suo sanguine pretioso redemit, qui
stolica confirmamus et prtesentis scripti patrocinio regnum tibi concessit, qui et vivere tibi contulitet
communimus. Nulli ergo, etc. Si quis autem, etc.
g moveri, et universaquae habes bonadonavit, cum
Datum Laterani, xvm Kal. Januarii nihil habeas quod de ipsius munere acceperis, de
CCLI. ingratitudinis vitioet velut infidelitatis crimine te
ILLUSTRI REGl FRANCORUM. damnaret, si ei ejecto de terra quam pretio sui san-
Ut regi Eicrosolymitano conlra Sarracenos auxilia guinis comparavit et a Sarracenis in salutiferae
mittat et Grxcorum imperatori scribat ut ab intes- crucis ligno quasi captivo detento negligeres sub-
tinis contra Christianos bcllis abstineat.
venire ? Cum etiamsi quodam ei tam in te quam
Nuper ad nos charissimus in Christo filius noster in tuis potenter subveneris, quia tamen nondum
A. rex Hierosolymitanorum illustris suos cum lit- est liberatus et omnia bona quae habes, ipsiuspos-
teris nuntios destinavit, per quos miserias et ne- sideas dono collata, in districto novissima; discus-
cessitates terraeOrientalis, quae graviores etplures sionisexamine.quandoreddetunicuique secundum
sunt solito, nobis exposuit, et festinatum subsi- opera sua, te eoram eo non posses aliquatenus ex-
dium postulavit. Cum enim pauci sint ibi ad custo- cusare, nisi ei curaveris in tantae necessitatis arti-
diam terrae relicti, quaB fere nunc tota peccatis exi- culo subvenire. Mittimus autem ad te nuntium
gentibus est viris et viribus spoliata, nisi eisfuerit regis ipsius, qui serenitati tuse plenius Orientalis
cito subventum, tam terrae quam populi periculum provinciae necessitates exponat et reddat de omni-
formidatur, quod ex discordia Sarracenorum, qui G bus certiorem. Quia vero Constantinopolitanus im-
seipsos impugnant, videtur Dominus hactenus mi- perator adversus eumdem regem procedere occa-
sericorditer impedisse. Si vero antequam redeant sione Cypri minatur, vel dirigere contra eum exer-
ad concordiam, congruum subsidium mitteretur, citum copiosum, et vires ejusdem regis non sup-
speratur pro certo quod facile possethoc tempore petunt ad defensionem Hierosolymitanae provinciae,
Hierosolymitana provincia liberari . Sin autem nedum quod eidem imperatori valeat obviare volu- ;

prius redierint ad concordiam quam subsidium de- mus nihilominus et monemus quatenus eidem im-
stinetur,timetur ab omnibus quod residuum terrae peratori litteras tuas sub eo tenore transmittas, ut
de facili debeant obtinere. Monemusigitur sereni- in hoc articulo tempestatis et necessitate totius
tatem regiam et exhortamur in Domino, et in re- populi Christiani nonmolestetregem eumdem, cui
missionem injungimus peccatorum quatenus sicut deberet potius subvenire. Addas etiam, quod si
Christianissimus princeps,cujus obsequium Jesus super hoc preces tuas duxerit audiendas, apud nos
Christus in tanta necessitate requirit, ad subsi- precibus instare curabis ut ei faciamus justitiam
dium terrae sanctae diligenter ac potenter inten- exhiberi et tu nihilominus partes tuas efficaciter
dens, universos crucesignatos de terra tua trans- interponas. Nos etiam ad eumdem imperatorem
fretare non solum moneas sed compellas, et tu propter hoc specialiter curavimus nuntium desti-
q
ipse ad defensionem terrae ipsius competentem in nare.
expensis tuis dirigas numerum bellatorum, quasi In eumdem fere modum scriptum est super hoc
decimas saltem Christo persolvens, ita quod ex illustri regi Anglorum.
hocdivinam gratiam possispleniuspromereri.Quod CCLII.
si forsan muititudo in brevi transfretare nonpote-
LITTER.E LEONIS REGIS ARMENIORUM AD PAPAM
rit, aliquot saltem milites armis, equis et aliis INNOCENTIUM.
bene muniti quam citius dirigantur, qui in ejus Apostolicum auxilium implorat.
defensione usque ad aliorum adventum humiliter (117) Reverendo in Christo Patri et domino In-
et devote persistant et eam ab incursu hostium nocentio Dei gratia summo pontifici et universali
tueantur. Considera, fili charissime, consideradili- papae, tanto talique honore dignissimo, Leo per
genter, quod si rex aliquis temporalis de terra suae eamdem et Romani imp. gratiam rex Armeniorum,
(147) Vide Gesta Innoc III.

811 1NN0CENTII III
Romanae Eeclesiae honorem et excellentiam pro-
posse promovens grata servitia et pedum oscula.
. sionemopportunitatemnonhaberemus.qUcedamin-
(Juoniam setles apostolica omnium pehe pulsan-
tium Decessitatibus occurrit, ab omnilms liliis pro
defensione domus Israel labores et sudores patien-
tibus tanquam ad maternaa viscera consolationis
concurritur, ut ab ea lac parvulis, solidus cibus
ablactatis pro necessitate ministretur cujusque.
Unde nos in remotis partibus ab inimicis crucis cir-
cumvallati, pro honore sanctaa Rornanaa Ecclesiae
totiusque Christianitatis eontra barbaricas nationes
contendentesadpedessanetitati^vestraerecurrimus
rogantes etdeprecantes ut secundumjuris tenorem
precibus et petitionibus nostris aures misericordioe
porrigere dignemini. Restatutiqueutcausae nostra?
seriem per singula paternitati vestrae patefaciamus
Credimus enim vestram non latere notitiam Ray-
mundum filmmillustrisprineipis Antiochia?,majo-
remnatu Alizam neptem nostramdivinadisponente
clementia sibi in uxoreni duxisse et ex ea filium
nomine Rupinum genuisse,quem in honore Dei ve-
nerabilis Maguntinus archiepiscopus baptizavit.
Contingitnempepeccatisexigentihus;quoddolendo
dicimus, ipsum Raymundum viam universae carnis
ingredi. Sedante decessum, dum in sua bona erat
memoria.patremsuumnobilissimumprincipem
gavit ut jus haereditarium sibi pertinens unico filio
suo reservaret. Cujus preces illustris princeps non
tradens oblivioni, nepotem suum Rupinum, filium
Elidis neptis nostrae, coram se adduci fecit etcir-
cumastantibusomnibusbaronibusetquampluribus
aliisad hoc specialiter convocatis, manifestavit et
confirmavitpraetaxatumRaymundumsuuminplena
curia esse haeredem legitimum de hinc conversus ad
nepotem suum, similiter coram omnibus circumas-
tantibus affirmavit ipsum jure haereditario sibi de-
bere succedere. Unde in sua memoria et sua bona
voluntate ab omnibus homiuihus suis ligiis, tactis
sacrosanctisEvangeliis et cruce Dominica, eidem
nepoti suo jurari et ligium hominium fieri
salva tamen fidelitate sua quoad vixerit. Post haec
ipsum puerum de Antiochia et toto principatu saisi-
vit quod manifestius patet per privilegium sigillo
:
principali munitum, unde ad audientiae veslrae pie-
tatem transcriptum mittimus. Hac etiam de causa
pristinae amicitia? internoset priucipem diviname-
diante clementia sunt renovatae, veteresque inimici
tiae,perquaspatria3 ruinam etpersonarum et rerum
jacturam formidabamus, post terga sunt repositae.
Illis itaperactis, eccecomes Tripolitanus, magister
et conventusTempli, magister et conventus Hospi-
talis, Antiochiam venerunt, nos ei terram nostram
expugnare et pro posse laedere praemeditati. Contra
quorumnequissimam praesumptionemde Deo con-
fidentes, qui nunquam in se sperantes deserit, colle-
ctisanimi viribus viriliter resistendo nos murum
opposuimus; atque in hunc modum per tres menses
huc illuc deducentes, et blandis verbis tentantes, a
servitio etdefensionedomus Israelnos removerunt.
-
PP. REGESTORUM LIB. II. 812
A Et dum tantis excessibus suis adregni nostridefen-
currimus damna metis et finibus nostris a barbaris
irrogata. Post haec videntes etdolentes Deo defen-
dentenos minime laedereposse, habitoconciliocum
communia dominumprincipem R. (proh dolor!) ex-
clusere et tam contumeliis minarum quam injuriis
detractorum exasperaverunt.Exsulato itaque prin-
cipe,quidamfictiamicicomitis,etpretio etprecibus
ipsi comiti alligati, populum Antiochiae venenoso
instinctu suo subverterunt, dicentes comitem esse
legitimum haeredem principis, quod nefas est prae-
dicare. Sic autem contra dominum suum,frctis le-
gitimis sacramentis, calcaneum erigentes, nos spe-
raveruntexpugnasseetnonmodicumlaesisse. Super
R quibus ad Romanam appellavimus audientiam,ad
exsequendum et recipiendum justitiam sub juris et
aequitatoris amatore quod Antiocheni omnino ne-
:
glexenmt. In his Templarii, Hospitalarii, a rationis
tramite non dissentientes, praemissa malapostpo-
sueruntet nobiscum pacem inierunt. Postea con-
gregato exercitu nostro, tandiu laboravimus invigi-
lantes, quoad usque principem in principali sede
sua sedere et in civitatem suam honorifice recipi
cognovimus. Ad haec, prsesentium latorem R. de
ro- Margatnominefidelemetdilectumnostrummilitem
ad pedes sanctitatis vestrae dirigimus, rogantes et
deprecantesuteumnostricontemplationeincunctis
agendis nostris recommendatum habeatis et quid-
quid ex parte nostra dixerit tam de negotiis et per-
secutionibus totius patriae quam de nostris, credere
L" non dubitetis. Igitur vestram suppliciter et fiexo
genu exposcimus clementiam quatenus ante sub-
mersionem Syriaepericlitanti manum subsidii porri-
gere festinetis et causam nepotis principis et nostri
juxta juris tenorem exsecutioni mancipare non dif-
feratis ;
quatenus eaquae ex adversariaparteminus
juste pullulant, apostolica falce sint resecata ; et
pars nostra de pietate vestra confidens,per Dei et
fecit, vestrum auxilium delectabiles exitus matutini et
vespere gaudeant reperisse. Cupimus pra?terea et
exoptamus ut extensis in coelum manibus, et fusis
in monte precibus, vincatur Amalech quatenus ;
post multa flagella filiorum Israel, arca Dei liberata
tempore sacerdotii vestri revertatur in Silo, ubi po-
puluspacificas hostiaspossit immolareetpro offen-
£) sionibussuissacrificio contriticordisDeumplacare.
Mittat etiam Salvator et propugnator noster David
fideleminauxiliumnostrum,qui numerosaPhilisti-
norunipraeputiacireumeidatetinsortenilsraelitica?
plebis abducat ;
quatenus haec terrena Hierusalem
non serviat ut ancilla cum filiis suis, sed supernam,
quae libera est, imitetur;cujus cives sunt non tan-
tum qui in hac valle lacn*marum peregrinantur,
sed etiam hi qui ad supernae visionis pacem perti-
nere merentur. De caetero commendamus sollici-
tudini vestrse reliquias Syria;, quae quotidie ves-
trum exspectant et interpellant subsidium.
 813 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 814

CCLDI. A procedere non possemus,causam ipsam legatorum

LEONI ILLUSTRI REGI ARMENI.E. nostrorum, qui dante Domino in proximo transfre-
Respondet epistolx superiori. tabunt, examini duximus reservandam ;
quibus
(Laterani, vm, Kal. Jan.) dabimus firmiter in mandatis
et verbis et scriptis

(118) Ei a quo estomnedatum optimum etorane
donum perfectum, qui corda principum habet in
manusuaet a quo est omnis potestas, quas possu.
mus gratiarum referimus actiones quod te usque
adeo in devotione apostolicao sedis radicavit ut non
solum in spiritualibus,sed in temporalibus etiam ad
auxilium Ecclesiae Ronianae recurras et in tuendis
justitiis tuisper appellationem interpositam opem
ejus implores. Veniens euim ad apostolicani sedem
dilectus filius nobilis vir Robertus de Margato miles
nuntius tuus plene nobis exposuit tuae devotionis
affectum et regiae serenitatis litteras nobis obtulit
continentes quod cum R. primogenitus quondam
filius nobilis viri R. principis Antiocheni A.neptem
-
tuam duxerit uxorem, ex ea mascula prole sus
in
cepta, dum ageret in extremis, eidem principi sup"
plicavitut successionem quae ipsi jure haereditario
competebat, Rupino unico ejus filio conservaret.
Qui post mortem filii non immemor precum ejusi
convocatis hominibus suis, quod dictus Ray-
ligiis
mundus legitimus fuisset haeres ipsius,et post mor-
tem ejus Rupinus, praedicti Raymundi filius, ipsius
principis legitimus haeres esset, publice recognovit,
et ei ab universis hominibus suis, salva fidelitate
qua ei tenentur,dum vixerit, ligium fecit homagium
exhiberi. Deinde quoquepradictuniRupinumdeci-
Antiochia ettota principatu Antiocbiensi te-
vitate
nendo post ejus obilum.salva dote I. uxoris ipsius
et omnibus donis quae fecerat et in posterum est
facturus, et dum vixerit totius principatus dominio
sibi salvo, saisivit, et eum Raymundi patris nomine
appellavit sicut in litteris ad nos a te transmissis
perspeximus contineri. Caeterum nobilis vircomes
Tripolitanus, filius principis memorati, moleste fe-
rens se patria haereditate privari, cumdilectis filiis
Hierosolymitanensis Hospitalis et militiae Templi
magistris te voluit molestare. Sedquodadversum te
praevalere non posset inspiciens, conversus in prin-
cipem, favore Antiochensis comrauniae, filius patrem
exclusit et domino suo contumelias praesumpsit et
injurias irrogare. Interea etiam quidam amici Tri-
politani comitis corrupti pretio et precibus circum-
venti,comitemipsumlegitimumhasredemprincipis
asserentes, falsis suggestionibus oblinuerunt a po-
pulo ut abjuratoquodammodo juramento priori,
eidem comiti bominium exhiberent propter quod ;
ad sedem apostolicam regia serenitas appellavitet
Templariis et Hospitalariisadcorredeuntibus,prin-
cipem in sede restituit principali. Licet autem,
quantum cum Deo possumus, tuae velimus sereni-
tati deferre, quia tamen in dubiiscertum nec volu-
mus nec debemus proferre judicium,cum elsietiam
nobis de veritate constaret, in absentia tamen par-
tisalterius, nondum iuccepto judicio,ad sententiam
(118) Exstat in Gestis Innocentii III.
ut ipsam diligenter examinent et sine personarum
acceptione, praevia ratione decidant, nolentes cau-
sam delegare judicibus qui alterutri partium et tuaa
praesertim esse
possent de ratione suspecti.
Hogamus igitur celsitudinem tuam et exbortamur
attentius, ac per apostolica tibi scripta mandamus
quatenus communem causamprivataepraeponenset
propriis commodis negotium praeferens Cruciflxi,
quantum in te fuerit pacem ad universos Cbristia-
nos observans, ad defendendam baereditatem Do-
mini et expugnandam barbariemSarracenorum po-
r> tenter intendas, nec ob hoc adversus comitem vel
alium bellum moveas, praesertim vivente principe
qui, sicut in ejusdem litteris continetur, sic nepo-
tem tuum de principatus successione saisivit ut
sibi proprietatem et dominium quoadviveret reti-
neret. Cum autem ad partes ilias legati nostri per-
venerint, causam tuam non armis, sed legibus,
non gladio vindice, sed justitia judice prosequaris.
Nos enim eidem comiti per apostolica scripta man-
damus ut causa ipsa in suo statu manente, nihil in
praejudiciumjuris alterius attentare praesumat, sed
legatorum nostrorum, quibus cognitionem etdiffi-
nitionem ipsiusduximus committendam, exspectet
adventum. Adhaec, dilectum fllium nuntium tuum
serenitati regiae propensius commendamus, ut de
charo cum habeas de caetero chariorem. Praaterea
G serenitati tuae gratiarum referimus actiones quod
nos per eumdcra nuntium tuum magniflce ac li-
beraliter visitasti.
Datum Laterani, xvi Kalend. Januarii.
CCLIV.
PAGANO ET ARRONI COMITIBUS, DNIVERSIS ALHS BARO-
NIBDS, MILITIBUS ET POPULO IN REGNO CHARISSIM'
IN CHRISTO FILII NOSTB.I LEONIS ILLUSTRIS REGIS AR-
MENI.E CONSTITUTIS.
Ut cum suo rege contra Sarracenos fortiter se gerant.
(Laterani, xvi Kal. Januarii.)
(119) Etsi modernis temporibus apostolicao sedis
receperitis instituta,secundum ea Domino in purita-
te cordis ac corporis servientes ; istamen qui ma-
tutinos et vespertinos operarios vineae suao singulo-
D rum denariorum mercede remunerat, faciens no-
vissimos primos etprimos novissimos, bravium vo-
bis largietur aeternum, si Catholicam Ecclesiara,
sponsam veri Salomonis, sub cujus capite, secun-
dum quod ipsa protestatur in Canticis canticorum,
laeva ejus et dextra ejus ipsara jugiteramplexatur,
fueritis humiliter venerati, et usque adeo vos zelus
domus Domini comederit ut ad vindicandam inju-
riam Crucifixi et templum et haereditatem ejus de
paganorum manibus liberandam, et res exposueri-
tis et personas, Christum vobis vitam et mortem lu-
crum cum Apostolo reputantes. Gaudemus autem
(119) Exstat in Gestis Innoc. III.
815 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 816
quod etsi nova sitis Ecclesias Romanae plantatio, A. apostolicse sedis patrimonium in partibus ipsis
novitas tamen in vobis virtutis operatur augmen- duximus committendum, petitionem vestram li-
tum, et usque adeo vos reddit in fide ferventes, ut benter admisimus, et eum vobis in rectorem du-
tanto ferventiores, in Christianorum omnium, imo ximus concedendum, dummodo communiter ab
Christi atixilium assurgatis, quanto estis viciniores universitate populi postuletur.
hostibus et ex vicinitate melius et scitis et vultis Datum Laterani, xi Kalend. Januarii.
eorum conatibus obviare. Nos autem de chariss. in
CCLVII.
Christo filii nostri Leonis Armenias regis illustris
PATRIARCH.E HIEROSOLYMITAN. ET TYRENSI ARCHIEP1S-
sinceritate ac vestra devotione confisi, ei ad peti- COPO ET ACONENSI EPISCOPO.
tionem dilecti filii nobilis viri R. militis, nunlii
Ut injaste latam excommunicationis sententiam
ejus.in nostrae dilectionis indicium,vexillum beati rescindant, temereque excommunicantem episcopum
Petri dirigimus, quo in hostes crucis duntaxatuta- puniant.
tur eteorum superbiam, suffragantibus apostolo- (Laterani, xvm Kalend. Januarii.)
rum Principis meritis, Domino concedente concul- Cum olimvenerabilis frater noster Tiberiadensis
cet. Monemus igitur universitatem vestram et ex- episcopus suam nostro transmisisset apostolatui
hortamur Domino, et in remissionem vobis
in -n quaestionem, quod dilecti filii magister et fratres
mjungimus peccatorum quatenus ad liberandum militiae Templi mille trecentos bisantios et alia
funiculum haereditatis Dominicffi de manibuspaga- quaedarn bona Tiberiadensis Ecclesiae, quae prsode-
norum, et eorum refrenandam audaciam et barba- cessor ipsius apud quosdam fratres Templi depo-
riem edomandam, cum eodem rege vestro, sicu 1 suerat, detinerent et ei reddere denegarent, ipsis
bene ccepistis, potenter et viriliter intendatis ut ;
per scripta nostra mandavimus ut eidem episcopo
ejus sit-i-s remissionis participes quam de Dei om- depositum illud, si prasmissis suffragaretur veri-
nipotentis et beatorum Petri et Pauli apostolorum tas, non postponerent resignare ; venerabilibus
ejus auctoritate confisi, omnibus transfretantibus fratribus nostris Sidoniensi et Bibliensi episcopis
indulgemus. dantes firmiter in mandatis ut ipsi eos ad hoc
Datum Laterani, xvi Kalend. Januarii. veritate cognita percensuram ecclesiasticam com-
In eumdem fere modum nobUibus viris Hug. de pellere non tardarent. Verum, sicut praedicti ma-
Tubaria, Rodulpho et Ottoni fratribus. gister et fratres militiae Templi, tam per litteras
CCLV. suas quam per quosdam fratrum suorum, quos ad
ILLUSTRI REGI ARMENI.E. nostram praesentiam direxerunt, non sine multo
Transmittit vexillum beati Petri, quo contra crucis dolore nobis intimare curarunt,
prarfatus Sido-
inimicos utatur. niensis commissionis nostraa tenorem
episcopus
(Laterani, ivi Kal. Januarii.) transgrediens, cum ipsi de terra Antiochiaa, ubi
congaudemus et nobis, imo etiam
(120) Et tibi pro guerra quae erat inter dilectos filios nobilem
universo populo Christiano, quod eum tibi Domi- virum principem Antiochiensem et dominum Ala-
nus iuspiravit affectum, ut apostolicae sedis insti- pias fuerant aliquandiu commorati, redirent et
tuta devote reciperes et praecepta fideliter obser- quadam die Martis applicuissent ad civitatem Ty-
vares et contra inimicos crucis propositum illud
rensem, eis sequentem diem Jovis terminum assi-
assumeres ut in eos vindicare cupias injuriam Cru- gnavit, quo in ejus praesentia praefat.i Tiberia-
cifixi et haereditatem ejus de ipsorum manibus li-
densi episcopo accederent de deposito responsuri.
berare. Nos igitur de tuae devotionis sinceritate Quia vero pro aliis negotiis imminentibus prafatus
confisi, ad petitionem dilecti filii Roberli de Margat
magister diei praefixae non poterat interesse, duos
militis, nuntii tui, in nostrae dilectionis indicium,
de fratribus suis viros idoneos, pro eodem nego-
vexillum beati Petri tuae serenitati dirigimus, quo tio dereliquit qui ad diem statutam coram eodem
;

in hostes crucis duntaxat utaris et eorum studeas episcopo venientes, dixerunt se paratos esse prae-
contumaciam, cum Dei auxilio, suffragantibus apo- libato Tiberiadensi episcopo, si contra eos vellet
stolorum Principis meritis, refrenare. rj proponere, juxta tenorem mandati apostolici re-
Datum Laterani, xvi Kal. Januarii. spondere et licet prrefatus Bibliensis episcopus
;

CCCVI. conjudex suus absens existeret, ipsi tamen vole-

UNIVERSO POPULO CASTELLAN. CIVITATIS. bant firmiter observare sententiam quam idem Si-
Concidit rectorem juxta civium postulata. doniensis episcopus, auditis utriusquepartis ratio-
(Laterani, xiKalend. Januarii.) nibus, supereadem causa duceret legitime pro-
Dilectos filios nobiles viros nuntios vestros ad mulgandam. Hoc autem audito, idem episcopus
sedem apostolicam venientes benigne recepimus, modestia pontificali neglecta, suo absente conju-
dilectum filium nobilem virum I. prasfecti concedi dice, nullis auditis rationibus, in multorum praB-
vobis postulantes humiliter in rectorem. Cum igi- sentia dixit in impetu : ISisi vos usque ad proximam
tur tam de ipsius quam ejus patris industria non diem Dominicam supradktos bisantios reddideritis,
modicum confidamus, utpote cui universum fere auctoritate Dei Patris et omnium sanctorum mayi-
(120) Responsio ad hanc epistolam exstat in Gestis Ianoc. III.
817 PONTIFICATUS ANNO II, CHRISTI 1199. 818

strum vestrum et omnes fratres domus Templi citra
et ultra mare nec non et participes atque amicoi
cjusdem, vinculo excoimnunicalionis
rum cura sequenti sexta feria praenominati duo
fratres, qui apud Tyrum pro causa praedicta re-
manserant, cum festinatione adiissent Acon et quae
gestaerantper antedictum episcopum perordinem
enarrassent, ipse magister cum fratribus ad te,
frater patriarcha, continuo accesserunt et tecum
de illo negotio diligentius pertractantes, de tuo
tandem consilio cum praefato Tiberiadensiepiscopo
amicabiliter curaveruntcomponere, admajusscan-
dalum evitandum. Sed praefatus Sidoniensis epis-
copus sequeuti die Dominica, post compositionem
peractam, ecclesiam Sanctae Crucis Tyrensem in-
gressus, post generalem processionem coram omni
A sententiam proferendam, cum boni judicis sit lites
minuere, non augere. Adhaec, cumpraedicti fratres
innodo. Caete- assidue multis laboribus et periculis se opponant
pro servitio Jesu Christi, si etiammagister aut pro-
curatores inventi fuissent culpabiles, non tamen
fuissent ita generaliter omnes excommunicationis
sententia feriendi. Cum igitur, si praemissa veritate
nituntur, saepedictus episcopusveldegrandi fatui-
tate vel de gravi malignitate sitanimadversione de-
bita castigandus, fraternitati vestrao per apostolica
scriptamandamus atque praecipimus quatenus, in-
quisita diligentius veritate, si vobisconstiteriteum-
dem episcopum,ut pra3dictumest,praefatamsenlen-
tiam protulisse, vos eum auctoritate nostra,sub!ato
appellationis obstaculo, ab exsecutione pontiticalis
g officii tandiufaciatismaneresuspensumdonecano-

clero et populo quiastabat, accensis candelis, ip- bisindulgentiamconsequatur ;ut qui fuitstultus in
sum magistrum nominatim et omnes fratres Tem- culpa, sapiens efficiaturin pcena. Quod si forte,ser-
mare, nec non et amicos et parti-
pli citra et ultra vato juris ordine, praeviaratione processit,quos vo-
cipes domus,sententia excommunicationis astrinxit bis constiterit excommunicationis sententia subja- 1

Quod fratres postmodum audientes, tantam illatam cere, secundum formam Ecclesiae absolvalis", in

eis injuriam sic ad animum revocarunt, quod fere ipsopostmodumnegotiolegitimeprocessuri.Testes,

assumptae religionis propositum relinquere vo-
luerunt et relicta Hierosolymitana provincia
, ,
disponebant ad propria remeare. Sed in eo tan-
etc, Quod si omnes, etc, duo vestrum, etc
Datum Laterani, xvm Kalend. Januarii.
CCLVIII.

dem ponentes fiduciam cui promiserant toto vitae CLERO ET POPULO CIVITATENSl

suaetempore deservire, suasione tam tua quam Ut comitem Theatinum in custodem suum recipiant.

aliorum virorum prudentium, ad ipsius terraa cu (m Kal. Januarii.)

stodiam remanserunt, a nobis vindictam de illata Per apostolicas litteras vobis dudum recolimus
eis injuria postulantes. Verum cum non sibi soli mandavisseut..- quondamCivitaten.comitesublato
causa eadem fuerit delegata, sed habuerit praefatus de medio, nobiliviro R. comitiTheatino intendere-
Sidoniensis episcopusincommissionecollegamnec
G tis decustodia comitatus, qui propter potentiam et

in ea fuerit expressum quod si ambo interesse non quoniam vicinus est vobis, comitatum ipsius et ho-
possent, alternihilominus mandatum apostolicum mines ejus potenterpoteratdefensare. Post hasc au-
adimpleret, non poterat siue illo procedere ad illam tem, sicut ex litteris vestris intelleximus, per nun-
vel aliam sententiam proferendam. Item et si ei vi- tios vestros, quos ad Panormitanam curiam desti-

ces suas in hac parte conjudex alius commisisset, natis, mandatum sub nomine regiorecepistisutno-

vel etiam partes spontanee post commissionem no- bili viro P, de Celauo.sororio regii cancellarii, tan-
stram suum subiissent examen, ipse tamen non de- quam vestro comiti juraretis. Unde quid super his
buit sine causae cognitione procedere ;
praesertim faciendum esset vobis non immerito dubitastis,

cum in formacommissionis contineretur expressum igitur, sicut vestra universitas non ignorat, et"regis

quod si praemissis suffragaretur veritas, magistrum tutela et regni balium ad nos de jure pertineat et

censuram dispositioni nostrae vos alii juraveritis obedire, de-

etfratres ad restitutionera depositi per
ecclesiasticam appellatione remota compellere non votioni vestrfe^per apostolica scripta praecipiendo

tardarent, et ipsi fratres, qui apud Tyrum pro ne- mandamus quatenus,non obstante*mandato contra-
gotio remanserant praelibato, sententiam ejusdem rio (quod non debetaliquatenus contraire, cum nos

episcopi, quam
au ditis utriusque partis rationibus
duceret legitime promul^andam, tunc demum se
dixerint servaturos. Praeterea, cum multi fratrum
militiaeTempli tam circa quam ultra mare consi-
D vices regias exsequamur, secuniumquod vobis per
aliaslitterasdedimusinmandatis),jamdictocomiti
Theatino de custodia comitatus unanimiter inten-
datis quia licet praefatum nobilem P. videlicet Ce-
;

stant, qui super ipso deposito sunt penitus sine lanen. sincero diligamus affectu, et ad honorem et
culpa, profecto talis excommunicatio non solum in- profectum ipsius efficaciterintendamus, ad custo-
discreta fuit, sed etiam effrenata, qua ligare voluit diam tamen et defensionem vestram hoc tempore
innocentes, et nos etiam acfratres nostros juxta praenominatum comitemTheatin, necessarium cre-
formam verborum visus est inclusisse, qui sumus d mus et idoneum reputamus.
ejusdem domus participes et amici. Rursus, post- Datum iii Kal. Januarii.

quamcontroversia saepedicta amicabili fuerat com-

positione sopita, deviavit omnino quod etiam ad-
;

versario per suas litteras ;prohibente processit ad

819 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 820

CGLIX. A mus justitia?plenitudinem exhiberi, dommodo su-

ILLUSTRl REGI AHME.NIORMM. per his quae ipsi duxerint proponenda paratus sit

Ut caslrum Gaston Templariis restituat. eis facere rationem.

Cum ad vindictam malefactorum, laudem vero

CCLX.
bonoruni, materialem acceperisgladium, non in do-
mesticos fidei.sed hostes crucis potius exerendum» PMORI SANCTI VICTORIS, MAGISTRIS L. BONONIEN, ET
etnuperper Dei graliam instituta receperis aposto- UBERTO MODOICEN. CANONICIS.
licse non credimus
sedis et promiseris observare, De criminibus et purgatione abbatis Pomposiani.
quod exaudiendis precibus nostris te velis diffi-
in (122)LicetHeli summus sacerdos in se ipso bonus
cilem exhibere, praesertim cum id petimus quod ad existeret, quia tamen filiorum excessus efficaciter
pacempertinet etrespicitbonestatem, etcum Chri- noncorripuiletinsepariteretinipsisanimadversio-
stianorum commodo in Sarracenorum dispendium nisdivinaavindictam excepit, dumfiliisejusin bello
redundabit. Ad auHientiam siquidem apostolatus peremptis, ipse de sella corruens confractis cervici-
nostri pervenit quod cum castrum quod Gaston di- bus exspiravit.Ad corrigendos ergo subditorum ex-
citur, ad domum Militiae Templi de jure (121) per- cessus tanto diligentius debet praelatus assurgere,
tineatetfratres ejusdem domus illud olim possede-
g quautodamnabiliuscorrectionemeorum negligeret
tempore invasionis terrae Orientalis
rint sine lite, contra quos,ut denotoriis excessibustaceatur, et si
ipsuni Sarraceni per violentiam occuparunt quod ; tribus modis procedere per accusationem vi-
possit,
cum dimisissent postmodum metu regurh qui ad delicetdenuntiationem etinquisitionemipsorum,ut
partes transfretaveranttransmarinas, tu illud habi-
tamen in omnibus diligens adhibeatur cautela,sicut
tatorevacuum et custode intrasti, et quasi libera- accusationem legitima praecedere debet inscriptio,
tum de manibus paganorum adhuc detines velut sicetdenuntiationemcharitativacorrectio,et inqui-
tuum. Cumque dilecti filii magister etfratres mili- sitionem clamosa debet insinuatio prasvenire. Des-
tiae Templi cum nuntiis venerabilis fratris nostri
cendam, inquit Dominus,e< videboutrum clamorem qui
patriarchee et illustrisprincipis Antiochensis, Tri- venitad rne, opere jam compleverint (Gen. xvm).
politanensis comitis et totius Antiochensis com- Tuncenim clamor pervenit ad praelatum, cum per
munife supplicassent utcastrum ipsum Templariis publicam famam aut insinuationem frequentem
resignares, tu patriarcham ipsum etprincipem ad subditorum sibi referuntur excessus et tunc debet
;

communiaicolloquiumcitavisti, promittenspernun descendere et videre, id est, mittere et inquirere

quod super facto castelli secun-
tios et litteras tuas
utrum clamorem veritas comitetur. Namjuxta ca-
dum eorumconsilium procederenon tardares,quod p nonicas sanctiones, si quid de quocunque clerico
non solum, cum ad colloquium ventum esset, no- ad aures pralati pervenerit, quod eumjuste possit
luisti juxta tenorem factae promissionis implere
offendere, non facile credere debet,nec ad vindictam
;

imo, sicut dicitur, quorumdam seductus consilio, cum res accendere debet incognita ; aed coram Ec-
quod illud in gravamen Antiochia? retineres, quod clesiso suae senioribus diligenter est veritas per-
vix credimus, respondisti. Cumque postmodum serutanda, ut si rei poposcerit qualitas, canonica
nunlius tuus ad Romanam Ecclesiam accessisset, districtio culpam non tanquam
feriat delinquentis,
castrum ipsum Milonis quondamavunculitui fuisse idem ipse sit actor et judex, sed quasi fama defe-
proposuit, etteilludde Sarracenorum manibusli- rente, vel denuntiante clamore, officii sui debitum
berasse ac respondisse fratribus militiaa Templi te exsequatur, eo semper adhibito moderamine, ut
impetentibus super hoc quod ipsis coram nobis ju- juxta formam judicii, sententiae quoque forma dic-
stitiam exhiberes. Propter quod idem nuntius sup- tetur. Cum igitur de abbate Pomposiano ea nobis
plicabat ut nihil contra te non commonitum sta- frequenter insinuata fuissent quae ab honestate re-
tuere curaremus. Cum igitur nostraa intentionis gularinimium dissonabant, inquisitionem eorum
existat te, sicut charissimum Ecclesia? filium et viris prudentibus commisimus faciendam; qui cum
regem Catholicum, honorare, cum et credamus minime processissent, ad iteratum saepe clamorem
quod simplicespreces nostrasvelis efficaciter exau- u de communi fratrum nostrorum consilio citavimus
dire, serenitatem regiam rogamus, monemus et ex- ad praesentiam nostram abbatem et monachos, ut
hortamurin Domino, quatenus divinae retributionis pernos ipsos causa morbi plenius inquisita,plagam
obtentu, obreverentiamapostolicaesedisetnostram ipsammeliuscuraremus.Eisigiturad nostram prae-
castrum ipsum fratribus militia? Templi sine diffi- sentiam accedentibus, quidam ex monachis nobis
cultate restituas et permittas ab eis pacifice possi- ipsum abbatem de Simonia, perjurio,dilapidatione
deri nec eos super ipso vel aliis ad eos pertinenti- ac insufficienlia detulerunt. Contra quos cum idem
bus inquietes. Nosenim, sisuperipsocastrovelaliis abbas exciperet quod denuntiationem hujusmodi
adversuseosaliquid proponerevolueris quasstionis, fraterna correclio secundum regulam evangelieam
in prassentia nostra vel legatorum nostrorum, qui, non prascesserat, et iidem constanter assererent
dante Domino, inproximotransfretabunt.tibifacie- quod correctionem hujusmodi praemississent; licet

(121) Vide infra lib. xn, epist. 45.

(122) Cap. Licet Heli., De Simonia. Vide caput Per tuas, De Simonia.
821 PONTIFICATUS ANNO II. CHRISTI H99. 822

ad probandum duorum monachorum juramenta

id
fuissent exhibita.quiatamen superhocipsonecdum
contendere desistebant, nos, ut praediximus, fre-
quentibus clamoribus excitati, ex offieio nostro vo-
luimus inquirere de prasmissis, omnesomnino mo-
nachos qui vel cum ipso vel contraipsum abbatem
accesserant, juramenti vinculo astringentes ut de
propositis plene, quam scirent, exponerent verita-
tem quorum depositiones
;
in scriptis redactre
publicatacfuissent,superilliscceperuntmultipliciter
disputare.Quia vero tum ex assertione monachorum
A stolicascriptapraacipiendomandamus quatenusin-
fra sex hebdomadas post susceptionempraesentium
probationes quas abbas vel procuratoripsiusad pro-
bandum solummodo instrumentum, cujus rescrip-
fcum [transcriptum] vobis sub bulla nostra trans-
mittimus.velreprobandumparsaltera duxeritexbi-
bendas, diligenti studio recipere procuretis, sub
testimoniumlitterarumvestraruminclusaseasnobis
cum fideliter destinantes ; attentius provisuri ut via re-
gia procedentes, nec ad sinistram nec ad dexteram
declinetis Quod
omnes, etc, duo vestrum, etc.
si

tum ex abbatis confessione cognovimusquodidem Datum Laterani, iv Nonas Decembris.

abbas non modicam summam pecunias relictam ab. .. CCLXI.
prsedecessore suo totam expenderat et in alia sum- ROSANENSI ARCHIEPISCOPO.
ma majori monasterium obligarat, nos eum juxta Ipsi ad cevtas qusstiones respondet.

canonicasei legitimassanctionespropterhasetalias r> (Ut supra ii Kal. Jan.)

prcesumptionesquasidedilapidationesuspectum,ab (123) Quod super tibi aliquam
his articulis qui
administratione abbatiae duximus suspendendum. dubilationem inducunt nostrum ducis consilium re-
Etquiaper testes Simonia multis modis contra ip- quirendum,etadeaexsequendaquae offieiumposlu-
sum abbatem videbatur esse probata, ipse contra lant pastorale, apostolicae sedis procurasauxilium
testes multas exceptiones opposuit, super quibus invocare, sollicitudinem tuam dignis in Domino lau-
multipliciterfuitutrinquedisputatum;aliisasseren- dibus cotnmendamus, et postulationibus tuis grato
tibus in crimine Simoniae,sicut etin crimine lassae animo respondemus. Significasti siquideru nobis
omnes indifferenter tam infames quam
majestatis, quod indicecesi tuapater et filius matremet filiam,
criminososnon solumadaccusandum,sedad testi- duo cognati duascognatas,avunculus etnepos duas
ficandum etiam admittendos, cum ad instar publici sorores ducunt in conjuges, et mater et uxor simul
criniinisetlaesasmajestatisprocedataccusatioSimo- baptizant puerum alienum, quidam prasterea tuae
niae, multis super hoc et legibus et canonibus alle- diaecesis infra tertium et septimum gradum consan-

gatis aliis e contrario respondentibus, quod licet

;
haec duo crimina quantum ad accusationem, quasi
paria judicentur, differunt tamen in multis,eum et
alia pcena pro uno etalia pro altero inferatur,et in-
ter personas accusatorum et testium situtique dis-
tinguendum, cum non per accusatores sed testes
crimina comprobentur, multis nihilominus super
hoc et rationibus et argumentis inductis. Ne vero
vel innocentias puritas confr.sa succumberet, vel Si-
moniaj pravitas effugeret impunita nos, aequitate;
-
pensata, nec omnes exceptiones contra testes oppo
guinitatis se contingentes, matrimonia adinvicem
contrahunt, hocsibi licere de antiquaconsuehidine
asserentes. Quidam etiam sacerdotes Latini habent
^ in suis domibus concubinas,etnonnullialiquassibi
nonmetuunt desponsare et cum earumaliquamor-
tua fueri t vel ab aliquo sacerdotum ejecta.confestim
aliam introducunt, et in ignominiam clericalis or-
dinis taliter permanent uxorati. Item abbates et sa-
cerdoles tuae dicecesisad synodum tuam venire re-
nuunt convocati, dicentes veniendi ad synodum
consuetudinem non habere et sic jurisdictionem ;

sitasduximusadmittendasnecrepellendasduximus tuam tam in his quam in aliiscontenmentes, de ra-

universas, sed illas duntaxat probandas admisimus tionibus tuis tibi, sicut tenentur, negligunt respon-
quas forte probata^, non dezelo justitiaa sed de ma- dere. Et cum ad monasteria vis accidere, sicut ad
lignitatisfomiteprocedere viderentur, eonspiratio- tuum dignoscitur officium pertinere, vel sacerdotes
nes scilicet et inimicitias capitales. Caeterasautem super pradiclis excessibus animadversione debita
exceptiones oppositas, ut furti et adulterii propter castigare,ipsi appellationis obstaculum interponunt
immanitatem hasresis Simoniacoe, adcujus compa- ut tuam taliter effugiant disciplinam.Ad hasc.capel-
rationem omnia crimina quasi pro nihilo reputan- D lani castelli Rosanensis aliquando matrimonianon
tur, duximus repellendas quoniam etsi fidem tes-
;
conjungendaconjungere non dividenda divi-
et alia
tium debilitarent in aliquo, non tamen evacuarent dere non verentur, licet ipsi non debeant de matri-
ex toto, praesertim cum alia contigerit adminicula moniis judicare. Super eo igiturquod pateret filius
suffragari.Ad probandas ergo exceptiones admissas cum mater et filia, et duo cognati cum duabus co-
abbasquoddamprotulit instrumentum ad quod re- ; gnatisavunculusetneposcumduabussororibuscon-
probandum cum testesfuissent ex altera partepro- trabuntmatrimonia,talitertibi duximusresponden-
ducli, facultatem sibi petiit indulgeri utin partibus dum, quod licetomnes consanguinei viri sintaffines
suis instrumentum hujusmodi comprobaret. Cum uxoris, et omnes consanguinei uxoris affines sint
ergo judicantem oporteat cuncta rimari, discretioni viri, inter consanguineos tamen viri et consangui-
vestra?, de qua plenam fiduc iam obtinemus,per apo- neos uxoris ex eorumdem viri videlicet et uxoris

(123) Cap. Quod super iis, De consang. et affin.

823 INNOCENTII III PP. REGESTORUM LIB. II. 824

conjugio nulla prorsus afflnitas est contracta propter
quamintereosmatrimoniumdebeatimpediri.Quam-
vis etiam vir ct uxor alienum puerum teneant in
baplismo.nullotamenintereosdemvirumetuxorem
contrahitur conipaternitas, cum una caro sint per
copulam conjugalem, et ideo reddere sibi debitum
minime prohibentur. Item cum in sacris canonibus
gradussint consanguinitatis distincti etper eo
A snlvis censibus etprocurationibus, committendum;
itatamen quod ea omnia ad fidelitatem et man-
datum Ecclesise conserves integra et illaesa, nec
de eis aliquid alienare praesumas.
CCLXIII.
MAGISTRO GUIDONI ARCHIPRESBYTERO PLEBIS DE CI-
VITATE.