PROJEKT NR.

2
SHENJAT E SHTATZANISE FEKONDIMI IN VITRO KONTRACEPTIVET DHE LLOJET

QELLIMI I PUNES :

Te mesojme simptomat e shtatzenise -Ne perputhje me keto te dhena te kerkohet ndihma e e testeve laboratorike. -Te dime se cfare eshte pllenimi artificial i njeriut. - Te marrim informacione rreth kontraceptiveve dhe llojeve te tyre.
-

 Kto jan pyetje te vshtira pr tiu prgjigjur.do

shtatzeni sht nj histori n vetvete,do grua sht vetvetja dhe trupi i saj reagon ndryshe ndaj trazirave t nj shtatznie n fillimet e saj.Pr disa gra,n fakt,te kuptuarit e te qenit shtatzn ndodh me vones pr shkak se simptomat e shtatznis n muajin e par dhe m tej,nuk jan t tilla si pr ti vn n gatishmri

 Per grat me nj cikl t parregullt qe kane nj

vones te menstruacioneve nuk prbn ndonj gj te rrall vonesa e tyre dhe pr kt arsye nuk sht simptom e mjaftueshme pr t menduar se presin nj fmij.Megjithat,tashm gjat ditve t para t nj shtatzni t re ne trupin e femrs ndodhin nj seri revolucionesh,te cilat edhe pse ende te vogla,disa gra nuk arrijn ti njohin.Konceptimi ndodh gjat periudhs pjellore t muajit gjat ovulacionit.

 Kur menstruacionet nuk vijne sht simptoma e pare

e persosur,e cila duhet t oj n testin e shtatznis.Per te parashikuar kete per shkak te voneses se menstuacioneve per disa gra eshte e veshtire,kjo sht e mundur vetm n qoft se cikli sht sakt si nj or.Gjithsesi,nse kjo vones ndodh si rezultat i marrdhnieve t pambrojtura sht e qart se do grua mund t ket te drejt te dyshoje per nje shtatzani.

 Ndr simptomat e shtatzanis ka edhe humbje.N

disa raste (6-7%) sht gjakderdhje q mund t ngatrrohet me ciklin menstrual.N realitet ajo sht nj fenomen i quajtur diktim.M shpesh nga fazat e hershme t shtatznis,ju mund t prjetoni humbje te te bardhave transparente per shkak te veprimeve te estrogjenit.

Simptomat e shtatznise:Gjoksi i fryre

Ndr simptomat e shtatznis eshte edhe gjoksi i

fryr dhe qe dhemb,kjo ndodh menjher dhe sht pr shkak t hormonit prolattina.Gjoksi fryhet si para menstruacioneve dhe lndohet nese e prek.Edhe n kt rast,lidhur me mungesn e nj cikli mund t krijojm dyshime.

Simptomat e shtatznise:Lodhje

Lodhja sht nj tjetr simptom

tipike e shtatznis dhe sht shum e zakonshme.sht ndoshta pr shkak t prpjekjeve q bn trupi n prshtatjen me situatn e re,si dhe prqendrimi n rritje i progesteronit n gjak.Ndonjher kjo ndjenj e dobsis vazhdon n muajt n vijim (nganjher edhe pr shkak t mungess s hekurit),por n prgjithsi zbehet n tremujorin e dyt.

Simptomat e shtatznise:Urinim i shpesht.

Urinimi m i shpeshte

sht nj nga simptomat m t zakonshme,e cila nganjher shfaqet para ushqimit.Varet kryesisht nga pozicionin qe mitra merr mbi fshikz.

Simptomat e shtatznise:Vjellje.
Te prziera dhe t vjella jan dy nga simptomat m t

zakonshme t shtatznis dhe t shpeshta:Ndikon s paku te 50% t nnave shtatzna.Shpesh vjellje ose ndjeshmria ndaj aromave nuk mund t ndodhe para menstruacioneve.Ndr shenjat e shtatznis binjake sht vetm nj vjellje insistuar qe nuk zvoglohet pas disa muajve t par si ndodh n shtatznite normale.Por edhe n kt rast kjo nuk sht nj rregull qe vlen pr t gjith.

Simptomat e shtatznise:Enjtje.

njtje ose shurdhim i

barkut jane simptomat e shtatznis qe shkaktohen nga ndryshimet hormonale, por edhe nj kapsllk fillestar,t cilat do t prmirsohen menjher pas.N mesin e simptomave te shtatznis nuk sht diarreja.

CFARE ESHTE AJO? TEKNIKAT PER KETE LLOJ FERTILIZIMI

CFARE ESHTE FERTILIZIMI IN VITRO?

Fertilizimi in vitro (IVF) apo fertilizimi n epruvet

nnkupton fertilizimin e qelizave vez me spermn e partnerit n laborator me qllim t krijimit t embrioneve t prbashkta t tyre. Kto embrione pastaj, pas 3-5 ditsh t qndrimit n inkubator, kthehen n mitrn e gruas me shpresn se do t zhvillohen m tutje n fryt. Kshtu q, fertilizimi in vitro paraqet nj alternativ shtes pr tu br prindr pr ato ifte q kt nuk e kan arritur me rrug natyrale apo me metoda tjera t terapis konvencionale. Shkaktart m t shpesht q ojn n prdorimin e ksaj metode te problemet e fertilitetit jan: kualiteti apo kuantiteti i dobt i sperms, mbyllja e tubave (kanaleve) apo rregullimet e ovulacionit te gruaja, problemet n bashkimin e sperms me qelizn vez etj.

LLOJET E TEKNIKAVE T ASISTUARA REPRODUKTIVE (ART)

Fertilizimi in vitro (IVF)

Konsiston n stimulimin e kontrolluar t vezoreve dhe

aspirimin (marrjen) e qelizave veznprmes t nj gjilpre aspirative t udhhequr nga sonda vaginale, e q bhet me aplikimin e nj anestezioni t leht tek femra. Oocitet (qelizat vez) inseminohen me 50.000/ml spermatozoide t lvizshme. Procesi i fertilizimit kryhet n kushte laboratorike, kurse embrionet e zhvilluara transferohen n mitr n ditn e 2-t, 3-t apo t 5-t pas inseminimit. Dita e transferit t embrioneve prcaktohet n baz t potencialit zhvillimor t tyre.

 Injektimi intracitoplazmik i spermatozoideve

(ICSI) Dallimi nga procedura e IVF qndron n faktin se te metoda ICSI spermatozoidet futen (injektohen) direkt n qelizat vez. Kjo teknik prdoret pik s pari tek problemet me sperm, infertiliteti i panjohur si dhe tek dshtimet e mparshme t fertilizimit apo t implantimit.

Fazat e procedurs s IVF:

1) Stimulimi i folikulave me

medikamente:Medikamentet pr fertilitet prdoren pr t stimuluar prodhimin e oociteve (qelizave vez) n mnyr q t prfitohet numr sa m i madh i qelizave, me rast do t shtohen mundsit e pacientes pr t ngelur shtatzan prmes fertilizimit t disa vezve dhe zhvillimit t mtejm embrional. N kt faz qelizat vez q zhvillohen n vezore monitorohen prmes ultrazrit dhe analizave hormonale dhe mirren (aspirohen) para se t lirohen nga vezoret.

 2) Trheqja (aspirimi) e qelizave vez:Qelizat

vez trhiqen duke e futur n vagin nj gjilpr t posame thithse q monitorohet prmes ultrazrit. Me kt rast pacientes i jepet nj anestezion i leht. Pasi q t nxirren jasht, vezt vendosen n en t posame n nj mjedis laboratorik. 3) Fertilizimi i vezve dhe zhvillimi i embrioneve:Pr fertilizimin (fekondimin) e vezve me spermn e marr n t njjtn dit nga bashkshorti i gruas, prdoren metoda t posame t teknikave t riprodhimit t asistuar, si jan IVF apo ICSI. Pas formimit t embrioneve ato priten t zhvillohen n inkubator pr nj periudh t caktuar kohore, pas s cils embrionet me cilsi m t lart zgjidhen pr t'u vendosur brenda mitrs s nns.

 4) Transferimi i embrioneve n mitrn e

nns:Embrionet e przgjedhura nga ana e embriologut transferohen me nj kateter t posam n mitrn e nns, e pas ksaj duhet t presim nj periudh kohore prej dy javsh pr t par nse ato kan zn vend n mitr, gjegjsisht nse shtatzania ka filluar t zhvillohet. 5) Kontrollimi i fazs luteale:N mnyr q t ndihmohet zhvillimi i shtatzanis pas transferit t embrioneve, pacientes i jepen medikamente q prmbajn progesteron. N ditn e 14-t pas transferit t embrioneve do t prcaktohet hormoni -HCG n gjak pr t verifikuar nse shtatzania sht arritur apo jo. Poese vlerat e ktij hormoni t shtatzanis jan pozitive, ather vazhdohet terapia e suportimit t shtatzanis deri n javn e 12-t, n t kundrtn ajo ndrpritet.

KONTRACEPTIVET

Cfare eshte kontraceptivi urgjent

Pilulat (kokrrat) e kombinuara

Jan kokrra q prmbajn sasi t vogla t dy lloj

prbrsish q quhen hormone.Ato jan shum t sigurta pr tu mbrojtur nga shtatzanit e paplanifikuara dhe t prshtatshme pr gati t gjitha grat.Kokrrat duhen marr do dit n t njjtn or,pavarsisht faktit nse do t kryeni apo jo marrdhnie seksuale at dit.Nse kokrrat merren n mnyr korrekte rreziku I shtatzanis sht m pak se 1%.Aftsia pr t mbetur shtatzan kthehet shum shpejt pasi keni ndrprer marrjen e kokrrave.Ju mund t keni t przjera dhe perioda m t pakta apo t rregullta gjat muajve t par t prdorimit t kokrrave, por kto efekte ansore do t largohen me kalimin e kohes.

Spiralja ( aparati)
sht nj metod shum e sigurt dhe efektive e cila ofron

gati 99,4% mbrojtje nga shtatzanit e paplanifikuara.Spiralja sht nj aparat I vogl plastik i rrethuar nga nj tel I holl bakri apo nga depozita t vogla hormonesh progestin q vendoset n mitrn e gruas nga mjeku gjinekolog.Lloji I spirales me hormone redukton gjakderdhjen dhe ajo me bakr mund t rris pak sasin e periodave gjat 3-6 muajve t par pas vendosjes. Spiralja sht e efektshme sapo vendoset.Lloji I spirales me bakr ofron mbrojtje pr 12 vjet, por nse ju do t doni t keni nj fmij tjetr ather spiralja mund t hiqet kollaj nga gjinekologu.Spiralja me hormone ofron mbrojtje 5 vjet.Aftsia pr t mbetur shtatzan dhe pasur fmij kthehet menjeher pas heqjes s spirales, pavarsisht llojit t tyre.

Prezervativi dhe steriliteti

Prezervativi mund t prdoret n do moment.E

rndsishme sht ta prdorsh at n mnyr korrekte pr t qn efektive, kshtu ata ju mbrojn nga shtatzanit dhe smundjet seksualisht t transmetueshme. Vazektomia (sterilizimi mashkullor) ofron mbrojte t prhershme pr gjat gjith jets.Esht nj metod mbrojtse nga shtatzanit, shum efektive pr meshkujt t cilat nuk duan fmij t tjer.Kjo metod kryhet nprmjet nj proedure t thjesht mjeksore.Ajo nuk ndikon n aftsin e mashkullit pr t kryer marrdhnie seksuale.Mashkulli apo ifti duhet t prdorin nj metod tjetr kontraceptive pr 3 muaj pas vazektomis, derisa ajo t jet efektive.

PUNUAN: