1

‫ﺑﺴﻢ אﷲ אﻟﺮﺣﻤﻦ אﻟﺮﺣﯿﻢ‬

‫ﺻﺮﻑ ﻋﺮﺑﯽ )‪(١‬‬
‫ﺟﻠﺴﮥ ﺩﻭﻡ‬
‫ﻛﻠﯿﺎﺕ )‪(٢‬‬
‫אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ‬

‫אﻫﺪאﻑ ﺩﺭﺱ‬
‫ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫‪ 9‬ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ؛‬
‫‪ 9‬ﺻﻮﺕ‪ ،‬ﻟﻔﻈ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﮐﻼﻡ؛‬
‫‪ 9‬אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ‪.‬‬

‫ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫אﻛﻨﻮﻥ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ אﻟﻔﺒﺎی ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ ﺣﺮﻭﻑ ﻏﯿﺮ ﻋﺮﺑﯽ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻋﻼﻣﺖ אﺯ ﻋﻼﺋـﻢ ﻣﺨـﺼﻮﺹ ﺩﺭ‬
‫אﯾﻦ ﺯﺑﺎﻥ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻨﻮﯾﻦ ﻭ ﺗﺎی ﻣﺪﻭّﺭﻩ‪ ،‬ﺁﺷﻨﺎ ﺷﺪﯾﻢ‪ ،‬ﺩﺭ אﯾﻦ ﺩﺭﺱ ﺑﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻋﻠﻢ ﺻـﺮﻑ ﻭ ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﺻـﻮﺕ‪ ،‬ﻟﻔـﻆ‪،‬‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ‬

‫ﻣﻌﻨﺎی ﻟﻐﻮی‪ :‬ﺻﺮﻑ ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮔﺮﺩאﻧﯿﺪﻥ ﻭ ﺗﻐﯿﯿﺮ אﺯ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﯾﮕﺮ אﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎی אﺻﻄﻼﺣﯽ‪ :‬ﺻﺮﻑ ﻋﻠﻤﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽﺁﻣﻮﺯﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﻠﻤﻪאی ﺭא ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺗﻬﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺑﻪ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﺩﺭﺁﻭﺭﯾﻢ ﺗﺎ אﺯ ﺁﻥ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﯾﺪ‪.‬‬
‫אﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ ﺩﺭ ﻫﻤﮥ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎ ﺩﯾﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺨﺘﺺ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻫﻢ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﻣﺼﺪﺭ »ﺭﻓﺘﻦ«‬
‫ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺭﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺭﻓﺘﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻭ‪ ،‬ﻣﺮﻭ‪ ،‬ﺭﻭ ﻭ ﺭﻭﺵ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﮕﯽ אﺯ ﯾﻚ ﺭﯾﺸﻪאﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﯾﻚ‬
‫ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺩאﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻋﺮﺑﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﺭﯾﺸﮥ »אَﻟﻨﱠﺼْﺮ« ﻭאژﻩﻫﺎی ﺯﯾﺮ ﺭא ﺳﺎﺧﺖ‪:‬‬
‫ﻧَﺼَﺮَ‪ ،‬ﻧَﺎﺻَﺮ‪ ،‬אِﺳْﺘَﻨْﺼَﺮَ‪ ،‬ﯾَﻨْﺼُﺮُ‪ ،‬אُﻧْﺼُﺮْ‪ ،‬אِﻧْﺘِﺼَﺎﺭ‪ ،‬ﻧَﺎﺻِﺮ‪ ،‬ﻣَﻨْﺼُﻮﺭ ﻭ ﺃﻧْﺼَﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ אﺯ אﯾﻦ ﻭﺟﻮﻩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻧﯿﺰ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩאﺭﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪאﻡ ‪ ١٤‬ﺻﯿﻐﻪ ﺩאﺭﻧﺪ؛ ﯾﺎ ﻓﻌﻞ אﻣﺮ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻪ ‪ ٦‬ﺻﯿﻐﻪ ﺩאﺭﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ אﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ‪ ،‬אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮﻝ ﻭ ﻭﺟﻮﻩ ﺩﯾﮕﺮی אﺯ אﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﯾﻚ‪ ،‬ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩאﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ אﯾﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎﺏ ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ ﻭ ﺭﺑﺎﻋﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ אﺣﺘﺴﺎﺏ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻭﺟﻮﻩ ﻭ ﺻﯿﻐﻪﻫﺎی ﭘﺮﺷﻤﺎﺭی אﺯ ﺭﯾﺸﮥ‬
‫»אﻟﻨﱠﺼْﺮ« ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﯾﺪ‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺕ ﻭאژﻩ‪ ،‬ﺧﺎﺭﺝ אﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ אﻧﻔﺮאﺩی ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﯽﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺻﺮﻑ ﺩﺭﺑﺎﺭۀ אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ אﺳﺖ ﻭ אﺯ ﺣﺮﻑ‪ ،‬ﺩﺭ אﯾﻦ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﯿﺎﻥ ﻣﯽﺁﯾﺪ‪ .‬ﭼﺮא ﮐﻪ ﺣﺮﻑ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪١‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﺯﯾﺮ‪ ،‬ﺻﯿﻐﻪﻫﺎ ﻭ ﻭﺟﻮﻫﯽ ﺭא ﻛﻪ ﻣﯽﺗﻮאﻥ אﺯ ﻣﺼﺎﺩﺭ »אﻟﺤُﺐّ‪ ،‬אﻟﻜَﻼﻡ ﻭ אﻟﺨُﺮُﻭﺝ« ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪.‬‬
‫אﻟﻔَﺘﺢ‪ :‬ﻓَﺘَﺢَ )ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ‪ ١٣‬ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ(‪ ،‬ﯾَﻔﺘَﺢُ )ﻓﻌﻞ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﻭ ‪١٣‬ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ(‪ ،‬אِﻓﺘَﺢْ )ﻓﻌﻞ אﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻭ ‪ ٥‬ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ‬
‫ﺁﻥ(‪ ،‬ﻓَﺎﺗِﺢ )אﺳﻢ ﻓﺎﻋﻞ ﻭ ‪ ٥‬ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ(‪ ،‬ﻣَﻔﺘُﻮﺡ )אﺳﻢ ﻣﻔﻌﻮﻝ ﻭ ‪ ٥‬ﺻﯿﻐﮥ ﺩﯾﮕﺮ ﺁﻥ(‪ ،‬ﺑﺎﺑﻬﺎی ﺛﻼﺛﯽ ﻣﺰﯾﺪ‪ :‬ﻓَﺘﱠﺢَ‪ ،‬ﻓَﺎﺗَﺢَ‪ ،‬ﺗَﻔَﺘﱠﺢَ‪،‬‬
‫אِﻓﺘَﺘَﺢَ‪ ،‬אِﻧﻔَﺘَﺢَ ﻭ אِﺳﺘَﻔﺘَﺢَ‪ ،‬ﻓَﺘﱠﺎﺡ )ﺻﯿﻐﮥ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ( ﻭ ﻣِﻔﺘَﺎﺡ )אﺳﻢ אﺑﺰאﺭ(‪.‬‬

‫ﻓﻮאﯾﺪ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ‬

‫ﺗﻼﺵ ﺑﺮאی ﯾﺎﺩ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺮ ﺷﺎﺧﻪאی אﺯ ﻋﻠﻮﻡ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺩﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻓﻮאﯾﺪی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪאﻡ אﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮאﻩ‬
‫ﺧﻮאﻫﻨﺪ ﺩאﺷﺖ‪ .‬ﺁﻣﻮﺧﺘﻦ ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮאﻧﺪ ﺳﻪ ﻓﺎﯾﺪۀ ﻛﻠﯽ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ אﻫﻤﯿﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ‪:‬‬
‫‪ .١‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺗﺸﺨﯿﺺ אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ؛‬
‫‪ .٢‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺩﻗﯿﻖ ﻭאژﻩﻫﺎﯾﯽ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺻﺮﻓﯽ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻔﯿﺪ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺎﺻﯽ אﺳﺖ؛‬
‫‪ .٣‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻭאژﻩﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮאی ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﯿﺎﺯ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﻭ אﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﻋﺮﺏ‪.‬‬

‫ﺻﻮﺕ‪ ،‬ﻟﻔﻆ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ‬

‫ﺻﻮﺕ‪ :‬ﻫﺮ ﺻﺪאﯾﯽ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﯿﺪﻥ אﺳﺖ ﺻﻮﺕ ﻧﺎﻡ ﺩאﺭﺩ‪ .‬אﻣﺎ ﺁﯾﺎ ﻫﺮ ﺻﻮﺗﯽ ﺭא ﻣﯽﺗﻮאﻥ ﻟﻔﻆ ﯾﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻭאژﻩ ﻧﺎﻣﯿﺪ؟‬
‫‪١‬‬
‫ﻧﻪ؛ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻟﻔﻆ ﺻﺪאﯾﯽ אﺳﺖ ﻣﺘﺸﻜّﻞ אﺯ ﯾﻚ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺣﺮﻑ אﺯ ﺣﺮﻭﻑ ﻫﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻫﺎﻥ ﺗﻜﯿﻪ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﺮ ﺩﻭ ﻗﺴﻢ אﺳﺖ‪ .١ :‬ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ‪ .٢‬ﻣﻬﻤﻞ‪.‬‬
‫אﻟﻒ( ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ‪ :‬ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﺎﺻﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﺇﻧﺴﺎﻥ« ﻭ »ﻗَﻤَﺮ«‪ .‬ﺑﻪ ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ »ﻛﻠﻤﻪ« ﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺏ( ﻟﻔﻆ ﻣﻬﻤﻞ‪ :‬ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﯿﭻ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﻧﺪאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﺧَﺴَﻦ« ﻭ »ﻓَﻤَﺮ«‪.‬‬
‫»ﻛﻠﻤﻪ« ﯾﺎ ﻫﻤﺎﻥ »ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ«‪ ،‬ﻟﻔﻈﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺩﯾﮕﺮ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻓَﺮَﺱٌ«‪» ،‬ﯾﻜْﺘُﺐُ«‪» ،‬ﻫﻞْ«‪» ،‬ﻗَﺎﻝَ«‪» ،‬ﻗَﻠَﻢ« ﻭ »ﻣِﻦْ«‪.‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺩﺭ אﯾﻦ ﻣﯿﺎﻥ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪאی אﺯ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﯿﺪא ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺭﻭی ﻫﻢ ﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻠﯽ אﻓﺎﺩﻩ ﻛﻨﻨﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻭאﻗﻊ ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ אﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ אﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﻭאژﻩ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ אﺭﺗﺒﺎﻁאﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻠﯽ ﺭא ﺑﻪ‬
‫ﺫﻫﻦ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻼﻡ‪ :‬ﺩﺭ ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ אﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ אﺻﻄﻼﺡ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪאی ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﻣﻌﻨﺎی ﻛـﺎﻣﻠﯽ אﺯ ﺁﻥ ﺑﻔﻬﻤـﺪ؛‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬אﻟﻤﺆﻣﻦُ ﻛَﯿﱢﺲٌ«‪» ٢،‬אَﻟﺼﱠﻠَﻮﺓُ ﻋَﻤُﻮﺩُ אﻟﺪّﯾﻦ«‪ ٣‬ﻭ »ﻗﺮﺃﺕُ ﻛﺘﺎﺏَ אﻟﻨﱠﺤْﻮِ«؛‪ ٤‬ﯾﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﺩﯾﮕﺮی אﺯ אﯾﻦ ﺩﺳﺖ ﻛـﻪ אﻥ ﺷـﺎﺀ אﷲ‬
‫ﺩﺭ ﺩﺭﻭﺱ ﻧﺤﻮ ﺑﺎ אﻧﻮאﻉ ﻭ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪٢‬‬
‫ﺑﺎ אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ אﺯ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺖ‪ ،‬ﺻﻮﺕ‪ ،‬ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ )ﻛﻠﻤﻪ(‪ ،‬ﻣﻬﻤﻞ ﻭ ﻛﻼﻡ )ﺟﻤﻠﻪ( ﺭא ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻝ ﺯﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻼﻡ )ﺟﻤﻠﻪ(‬ ‫ﻟﻔﻆ ﻣﻬﻤﻞ‬ ‫ﻟﻔﻆ ﻣﺴﺘﻌﻤﻞ‬ ‫ﺻﻮﺕ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺗَﻜَﻠﱠ َﻢ‬
‫ﺻَﻬِﯿﻞٌ )ﺷﯿﻬﮥ אﺳﺐ(‬
‫אﻟﺤَﺴَﺪُ ﻣَﺬﻣُﻮﻡٌ‬
‫ﻣُﻨْﺬُ‬
‫ﺇﺱّ )ﺻﺪאﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮאی‬
‫ﺭאﻧﺪﻥ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺭﻭﺩ‪(.‬‬
‫ﺿَﻮْﺕٌ‬
‫ﺑﻐﺪאﺩ‬
‫ﺧَﺮِﯾﺮُ אﻟﻤِﯿﺎﻩ )ﺷﺮﺷﺮ ﺁﺏ(‬
‫ﻋﺒﺪאﷲ‬
‫ﻧَﻨْﺼَﺮِﻑُ‬

‫אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺳﻪ ﻧﻮﻉ אﺳﺖ‪ :‬אﺳﻢ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ‪.‬‬
‫‪١‬ـ אﺳﻢ‪ :‬ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠّﯽ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺑﺮ ﺫאﺕ ﯾﺎ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ אﯾﻨﻜﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺭא‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ٥،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻋَﻠﻲ‪ ،‬ﺩَﺟَﺎﺟَﺔٌ‪ ،‬ﺣَﺠَﺮٌ ﻭ ﻋَﻘﻞٌ؛ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮ ﺫאﺕ אﻧﺴﺎﻥ‪ ،‬ﺣﯿﻮאﻥ ﻭ ﺷﯽﺀ ﻭ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺮ ﯾﻚ ﻣﻌﻨﺎی אﻧﺘﺰאﻋﯽ ﻭ‬
‫ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ـ ﻓﻌﻞ‪ :‬ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺭﺩ ﻭ ﺑﺮ אﻧﺠﺎﻡ ﺩאﺩﻥ ﻛﺎﺭی‪ ،‬ﻭﻗﻮﻉ ﻋﻤﻠﯽ ﯾﺎ ﻃﻠﺐ אﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭی ﻭ ﺩאﺷﺘﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺩﺭ‬
‫ﯾﻜﯽ אﺯ ﺯﻣﺎﻧﻬﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺎﻝ ﯾﺎ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﺪ؛‪ ٦‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻛَﺘَﺐَ«‪» ،‬ﯾَﻨْﺼُﺮُ«‪» ،‬ﺳَﯿَﺴْﺘَﺤْﺴِﻦُ« ﻭ »אِﺫْﻫَﺐْ«؛ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺮ‬
‫אﻧﺠﺎﻡ ﺩאﺩﻥ ﻛﺎﺭی ﺩﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻭﻗﻮﻉ ﻋﻤﻠﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺎﻝ‪ ،‬ﺩאﺷﺘﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﻭ ﻃﻠﺐ אﻧﺠﺎﻡ ﻛﺎﺭی‪ ،‬ﺩﻻﻟﺖ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٣‬ـ ﺣﺮﻑ‪ :‬ﻛﻠﻤﻪאی אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩی ﺧﻮﺩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﻧﺪאﺭﺩ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺭא ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮאی ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﯾﺎ‬
‫ﺟﻤﻼﺕ ﺑﻪ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ אﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎ ﭘﯿﺪא ﻣﯽﻛﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻛﹷ‪ ،‬ﺑﹻ‪ ،‬ﻣِﻦْ‪ ،‬ﻟِـ‪ ،‬ﺃﻥﱠ‪ ،‬ﻟَﻦْ ﻭ ﻟَﻮْ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺩﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﻌﺮﯾﻒ אﺳﻢ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﺧﯿﻞ אﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .١‬ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻞ؛‬
‫‪ .٢‬ﺯﻣﺎﻥ‪.‬‬
‫אﮔﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﻫﻢ ﺩﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻌﻞ אﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺣَﺴُﻦَ‪ ،‬ﮐَﺮُﻡَ‪ ،‬ﺻَﻠﱠﯽ ﻭ אِﺳﺘَﺮﺣَﻢَ؛ ﺣﺎﻝ‬
‫אﮔﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ אﺳﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﮐِﺘﺎﺏٌ‪ ،‬ﻋَﻠِﻲﱞ‪ ،‬ﻓَﺮَﺱٌ‪ ،‬ﺑَﯿﺖٌ ﻭ ﻣِﻨﻀَﺪَﺓٌ ﻭ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻔﯿﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺮﻑ ﺧﻮאﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺇﻟَﯽ‪ ،‬ﻓِﻲ‪ ،‬ﻋَﻠَﯽ‪ ،‬ﺑﹻ ﻭ ﺃﻥْ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺩﻗﯿﻖ ﻣﻌﺎﻧﯽ ﻭאژﻩﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ אﺳﻢ אﺯ ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ ﻛﻤﻚ ﻣﯽﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ אﯾﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺮאی ﺗﺸﺨﯿﺺ‬
‫אﺳﻢ ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ אﺯ ﯾﻜﺪﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﯾﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮאﻥ ﺗﺎ ﺣﺪّ ﺯﯾﺎﺩی‪ ،‬ﻧﻮﻉ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺭא ﺑﺪﻭﻥ ﺩאﻧﺴﺘﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﻧﯽ ﺁﻧﻬﺎ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺩאﺩ‪ .‬אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﯿﻚ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ‪:‬‬
‫אﻟﻒ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ‬
‫‪4‬‬
 ‫‪١‬ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﻋﻼﻣﺖ ﺟﺮّ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﺫَﻫَﺒﺖُ ﺇﻟَﯽ ﺑَﯿﺖِ ﻋَﻠِﻲﱟ« ﻭ »ﺳَﺎﻓَﺮﺕُ ﺇﻟَﯽ אﻟﺒَﺼﺮَﺓِ«؛‬
‫‪٢‬ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﺗﻨﻮﯾﻦ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻛَﺘَﺐَ ﺣَﺴَﻦٌ ﺭِﺳَﺎﻟَﺔً ﺇﻟَﯽ ﺃﺧِﯿﻪِ«؛‬
‫‪٣‬ـ ﭘﺬﯾﺮﺵ ﺣﺮﻑ ﻧﺪא؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﯾَﺎ ﻓَﺎﻃِﻤَﺔُ! אِﺳْﺘَﻤِﻌِﻲ ﺟَﯿﱢﺪאً ﺇﻟَﯽ אﻷﻧﺒَﺎﺀِ«؛‬
‫‪٤‬ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ אﻟﻒ ﻭ ﻻﻡ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﺟَﺎﺀَ אﻷُﺳﺘَﺎﺫُ«؛‬
‫‪٥‬ـ ﺻﺤّﺖ ﺧﺒﺮ ﺩאﺩﻥ אﺯ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﺃﺣﻤَﺪُ ﺟَﺎﺋِﻊٌ«‪»،‬ﺫَﻫَﺐَ אﻟﻄّﺎﻟِﺐُ« ﻭ »ﻗُﺮِﺉَ אﻟِﻜﺘَﺎﺏُ«؛‬
‫‪٦‬ـ ﻣﺜﻨّﯽ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﺟَﺎﺀَ אﻟﻄﱠﺎﻟِﺒﺎﻥِ« ﻭ»ﺃﻟْﻘَﺖِ אﻷُﺳﺘﺎﺫَﺓُ ﻣﺤُﺎﺿَﺮَﺓً‪ ٧‬ﺟَﯿﱢﺪَﺓً ﻓِﻲ ﻛِﻠَﺎ אﻟﺼﱠﻔﱠﯿْﻦِ«؛‬
‫‪٧‬ـ ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﯾَﻨْﺠَﺢُ אﻟﻄﱡﻼﺏُ אﻟﻤُﺠْﺘَﻬِﺪُﻭﻥَ«؛‬
‫‪٨‬ـ ﺻﻔﺖ ﻭאﻗﻊ ﺷﺪﻥ؛‪ ٨‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻫَﺆُﻻﺀِ ﻃُﻠﱠﺎﺏٌ ﻓﺎﺋِﺰُﻭﻥَ« ﻭ »ﺭَﺃَﯾْﺖُ אﻟﻄّﻠَﺒَﺔَ אﻟﻨﱠﺎﺟِﺤِﯿﻦَ«؛‬
‫‪٩‬ـ ﻣﺼﻐّﺮ ﺷﺪﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﯾَﺎ ﺑُﻨَﻲﱠ! ﺃﻗِﻢِ אﻟﺼﱠﻼﺓَ«؛‬
‫‪١٠‬ـ ﻣﻀﺎﻑ ﻭאﻗﻊ ﺷﺪﻥ؛‪ ٩‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻫَﻞْ ﻋِﻨْﺪَכَ ﻛِﺘَﺎﺏُ אﻟﺼﱠﺮْﻑِ؟«‬
‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪٣‬‬
‫ﺩﺭ ﺁﯾﺎﺕ ﻭ ﺭﻭאﯾﺎﺕ ﺯﯾﺮ ‪ ،‬אﺳﻤﻬﺎ ﻭ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺁﻥ ﺭא ﺩﺭ ﺟﺪﻭﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪١٠‬‬
‫‪﴿ .١‬אَﻟْﻤَﺎﻝُ ﻭَאﻟْﺒَﻨُﻮﻥَ ﺯِﯾﻨَﺔُ אﻟْﺤَﯿﺎﺓِ אْﻟﺪﱡﻧْﯿَﺎ ﻭَאْﻟﺒَﺎﻗِﯿَﺎﺕُ אﻟْﺼﱠﺎﻟِﺤَﺎﺕُ ﺧَﯿْﺮٌ ﻋِﻨْﺪَ ﺭَﺑﱢﻚَ ﺛَﻮَאﺑﺎً ﻭَﺧَﯿْﺮٌ ﺃ َﻣﻼً‪﴾.‬‬
‫‪١١‬‬
‫‪﴿ .٢‬ﻭﺇﺫَא ﻣَﺴﱠﻜُﻢُ אﻟﻀﱡﺮُ ﻓِﻲ אﻟْﺒَﺤْﺮِ ﺿَﻞﱠ ﻣَﻦْ ﺗَﺪْﻋُﻮﻥَ ﺇﻟﱠﺎ ﺇﯾﱠﺎﻩُ ﻓَﻠَﻤﱠﺎ ﻧَﺠﱠﺎﻫُﻢْ ﺇﻟَﯽ אﻟْﺒَﺮﱢ ﺃﻋْﺮَﺿْﺘُﻢْ ﻭَﻛَﺎﻥَ אﻹﻧْﺴَﺎﻥُ ﻛَﻔُﻮﺭאً‪﴾.‬‬
‫‪١٢‬‬
‫‪ .٣‬אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(‪» :‬ﺇﺿﺎﻋﺔُ אﻟﻔُﺮْﺻَﺔِ ﻏُﺼﱠﺔٌ‪«.‬‬
‫‪١٣‬‬
‫‪ .٤‬אﻹﻣﺎﻡ אﻟﺼﺎﺩﻕ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴّﻼﻡ(‪» :‬אﻟﻌَﺎﻣِﻞُ ﻋَﻠَﯽ ﻏَﯿﺮِ ﺑَﺼِﯿﺮَﺓٍ ﻛﺎﻟﺴﱠﺎﺋِﺮِ ﻋَﻠَﯽ ﻏَﯿﺮِ אﻟﻄﱠﺮِﯾﻖِ ﻻ ﯾَﺰِﯾﺪُﻩُ ﺳُﺮﻋَﺔُ אﻟﺴﱠﯿْﺮِ ﺇﻟّﺎ ﺑُﻌْﺪאً‪«.‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫אﺳﻢ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫אﺳﻢ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫אﺳﻢ‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ‬ ‫אﺳﻢ‬

‫אﻝ‬ ‫אَﻟْﻤَﺎﻝُ‬

‫ﺏ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﻓﻌﻞ‬

‫‪١‬ـ ﻭﻗﻮﻉ ﺗﺎی ﻣﺒﺴﻮﻁ ﻭ ﺳﺎﻛﻦ »ﺕْ« ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺫَﻫَﺒَﺖْ ﻭ ﻓَﺮﱠﺕْ؛‬
‫ﻧَﺼَﺮَ‪ ،‬ﻓَﻬِﻢَ ﻭ‬ ‫‪٢‬ـ ﺳﻪ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪאی ﻛﻪ ﺣﺮﻑ אﻭﻝ ﻭ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ ﻣﻔﺘﻮﺡ ﻭ ﺣﺮﻑ ﻭﺳﻂ ﺁﻥ‪ ،‬ﻣﺘﺤﺮכ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪١٤‬‬
‫ﺣَﺴُﻦَ؛‬
‫‪١٦‬‬ ‫‪١٥‬‬
‫‪٣‬ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﺣﺮﻭﻑ »ﺱَ« ﻭ »ﺳَﻮْﻑَ« ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪﴿ :‬ﺳَﻨُﺮِﯾﻬِﻢْ ﺁﯾﺎﺗِﻨَﺎ ﻓِﻲ אﻵﻓَﺎﻕِ ﻭَﻓِﻲ ﺃﻧْﻔُﺴِﻬِﻢْ﴾ ﻭ ﴿ﻛَﻠﱠﺎ ﺳَﻮْﻑَ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ‪﴾.‬؛‬
‫‪٤‬ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ אﺩﻭאﺕ ﺟﺰﻡ ﺑﺮ ﺁﻥ؛‪ ١٧‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻟَﻢْ ﯾَﺼِﻞْ ﺻَﺪِﯾﻘِﻲ ﺇﻟَﯽ אﻟﻤَﺪﺭِﺳَﺔِ ﺑَﻌﺪُ‪«.‬؛‬

‫‪5‬‬
 ‫‪٥‬ـ אﺗﺼﺎﻝ ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺑﺎﺭﺯ ﻣﺮﻓﻮﻉ ﺑﻪ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻓَﺘَﺤْﺖُ אﻟﻤُﺼْﺤَﻒَ ﻓَﺘَﻠَﻮْﺕُ ﺁﯾﺎﺕٍ ﻣِﻦَ אﻟﻘُﺮْﺁﻥِ אﻟﻜَﺮِﯾﻢِ‪«.‬؛‬
‫‪٦‬ـ אﺗﺼﺎﻝ ﻧﻮﻥ ﺗﺄﻛﯿﺪ ﺛﻘﯿﻠﻪ ﯾﺎ ﺧﻔﯿﻔﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪﴿ :‬ﻟَﺄُﺻَﻠﱢﺒَﻨﱠﻜُﻢْ ﻓِﻲ ﺟُﺬُﻭﻉِ אﻟﻨﱠﺨْﻞِ﴾‪ ١٨‬ﻭ ﴿ﻭﺗَﺎﷲِ ﻟَﺄﻛِِﯿﺪَﻥﱠ ﺃﺻْﻨَﺎﻣَﻜُﻢُ ﺑَﻌْ َﺪ ﺃﻥ ﺗُﻮَﻟﱡﻮא‬
‫‪١٩‬‬
‫ﻣُﺪﺑِﺮﯾﻦَ‪﴾.‬؛‬
‫‪٧‬ـ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻥ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺎﺿﯽ ﻭ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﯾﺎ אﻣﺮ ﻭ ﻧﻬﯽ ﺑﻮﺩﻥ ﺻﯿﻐﮥ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻛَﺘَﺐَ‪ ،‬ﯾَﻜﺘُﺐُ‪ ،‬אُﻛﺘُﺐْ‪ ،‬ﻻ ﺗَﻜﺘُﺐْ؛‬
‫‪٨‬ـ ﻭאﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﺣﺮﻑ »ﻗﺪ« ﺑﺮ ﺁﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻗَﺪْ ﻗَﺎﻣَﺖِ אﻟﺼﱠﻼﺓُ‪.«.‬‬

‫ﺝ( ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺣﺮﻑ‬

‫‪٢٠‬‬
‫‪١‬ـ ﯾﻚ ﯾﺎ ﺩﻭ ﺣﺮﻓﯽ ﺑﻮﺩﻥ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺑﹻ ﻭ ﻓِﻲ؛‬
‫‪٢‬ـ ﻋﺪﻡ ﺻﺤّﺖ ﺧﺒﺮ ﺩאﺩﻥ אﺯ ﺁﻥ ﯾﺎ ﺑﺎ ﺁﻥ‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮאﻧﺪ ﻣﺴﻨﺪ ﯾﺎ ﻣﺴﻨﺪ אﻟﯿﻪ ﻭאﻗﻊ ﺷﻮﺩ؛‬
‫‪٢١‬‬
‫‪٣‬ـ ﻧﺪאﺷﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ ﻭ ﻓﻌﻞ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪٤‬‬
‫אﻟﻒ( ﻣﺘﻦ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ אﻓﻌﺎﻝ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫»ﻣَﺎ ﺃﺫْﮐُﺮُ ﺃﻧّﻲ ﻧَﻈَﺮْﺕُ ﻓـِﻲ ﺷَﻲْﺀٍ ﻣِﻦَ ﺫﻟِﻚَ ]אﻷﺩﺏِ אﻟﻌَﺮَﺑـِﻲﱢ[ ﻟِﺄﺣْﺸُﻮَ ﺑِﻪِ ﺣﺎﻓِ َﻈﺘِﻲ ﺃﻭْ ﺃﺳْﺘَﻌِﯿﻦَ ﺑِﻪِ ﻋَﻠَﯽ ﺗَﻬْﺬِﯾﺐِ ﺑَﯿَﺎﻧـِﻲ ﺃﻭْ ﺗَﻘْﻮِﯾﻢِ‬
‫ﻟِﺴﺎﻧِـﻲ ﺃﻭْ ﺗَﻜﺜِﯿﺮِ ﻣﺎﺩﱠﺓِ ﻋِﻠﻤﻲ ﺑِﺎﻟﻠﱡﻐَﺔِ ﻭَאﻷﺩﺏِ‪ ،‬ﺑَﻞْ ﻛُﻞﱡ ﻣﺎ ﻛﺎﻥَ ﻣِﻦْ ﺃﻣْﺮِﻱ ﺃﻧّﻨـِﻲ ﻛُﻨْﺖُ ﭐﻣْﺮَﺀً ﺃُﺣِﺐﱡ אﻟْﺠَﻤَﺎﻝَ ﻭَ ﺃﻓْﺘَﺘِﻦُ ﺑِﻪِ ﻛُﻠﱠﻤﺎ ﺭَﺃﯾْﺘُﻪُ‬
‫ﻝ ﺃﻭ ﺷَﻮאﻃِﺊِ‬ ‫ﻓِـﻲ ﺻُﻮﺭﺓِ אﻹﻧﺴﺎﻥِ ﺃﻭْ ﻣَﻄْﻠَﻊِ אﻟﺒَﺪْﺭِ ﺃﻭ ﻣَﻐﺮِﺏِ אﻟﺸّﻤﺲِ ﺃﻭ ﻫَﺠْﻌَﺔِ אﻟﻠّﯿْﻞِ ﺃﻭ ﯾَﻘْﻈَﺔِ אﻟﻔﺠﺮِ ﺃﻭ ﻗِﻤَﻢِ אﻟﺠِﺒﺎﻝِ ﺃﻭ ﺳُﻔُﻮﺡِ אﻟﺘﱢﻼ ِ‬
‫אﻷﻧﻬﺎﺭِ ﺃﻭ ﺃﻣﻮאﺝِ אﻟﺒِﺤﺎﺭِ ﺃﻭ ﻧَﻐْﻤَﺔِ אﻟﻐَﻨﺎﺀِ ﺃﻭ ﺭَﻧﱠﺔِ אﻟﺤِﺪאﺀِ ﺃﻭ ﻣُﺠْﺘَﻤَﻊِ אﻷﻃْﯿﺎﺭِ ﺃﻭ ﻣُﻨْﺘَﺜَﺮِ אﻷﺯْﻫﺎﺭِ ﺃﻭ ﺭِﻗﱠﺔِ אﻟْﺤِﺲﱢ ﺃﻭ ﻋُﺬُﻭﺑَﺔِ אﻟﻨﱠﻔﺲِ ﺃﻭ ﺑَﯿْﺖِ‬
‫אﻟﺸﱢﻌْﺮِ ﺃﻭ ﻗِﻄْﻌَﺔِ אﻟﻨﱠﺜْﺮِ ﻓَﻜُﻨْﺖُ ﺃَﻣُﺮﱡ ِﺑﺮَﻭْﺽِ אﻟْﺒَﯿﺎﻥِ ﻣَﺮّאً ﻓَﺈﺫא ﻻﺣَﺖْ ﻟـِﻲ ﺯُﻫْﺮَﺓٌ ﺟﻤﯿﻠﺔٌ ﺑَﯿْﻦَ ﺃﺯْﻫﺎﺭِﻩِ‪ ،‬ﺗَﺘَﺄﻟﱠﻖُ ﻓـﻲ ﻏُﺼْﻦٍ ﺯאﻫِﺮٍ ﺑَﯿْﻦَ ﺃﻏْﺼﺎﻧِﻪِ‬
‫ﻭَﻗَﻔْﺖُ ﺃﻣَﺎﻣَﻬﺎ ﻭِﻗْﻔَﺔَ אﻟﻤُﺘَﻌَﺠﱢﺐِ ﺑِﻬﺎ אﻟﺤﺎﻧِـﻲ ﻋَﻠَﯿْﻬﺎ אﻟﻤْﺴْﺘَﻬْﺘَﺮِ ﺑِﺤُﺴْﻦَ ﺗَﻜْﻮِﯾﻨِﻬﺎ ﻭَﺇﺷْﺮאﻕِ ﻣَﻨْﻈَﺮِﻫﺎ ﻣِﻦْ ﺣَﯿْﺚُ ﻻ ﺃﺭﯾﺪُ אﻗْﺘِﻄﺎﻓَﻬﺎ ﺃﻭْ‬
‫‪٢٢‬‬
‫ﺇﺯْﻋﺎﺟَﻬﺎ ﻣِﻦْ ﻣَﻜﺎﻧِﻬﺎ‪ ،‬ﺛُﻢﱠ ﺃَﺗﺮُﻛُﻬﺎ ﺣَﯿْﺚُ ﻫِﻲَ‪«...‬‬

‫ﺏ( ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﺭא ﺑﺎ אﻓﻌﺎﻝ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮ ﻛﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻻ ﺗَﺨﺎﻓِﻲ‪ ،‬ﯾَﻬْﺘِﻔُﻮﻥَ‪ ،‬ﺃﺭْﺳَﺖْ‪ ،‬ﺗَﺤْﺘَﻔِﻞُ‪،‬ﻛﺎﻧُﻮא‪ ،‬ﺟَﺎﺀَ‪ ،‬ﻟَﻦْ ﯾَﺴْﺘَﺴْﻠِﻢَ‪ ،‬ﻣﺎ ﺃﻋْﺪَﺩْﻧﺎ‪ ،‬ﺗَﻤَﺘﱠﻌُﻮא‪ ،‬ﻟَﻢْ ﺗَﺸْﺮِﺑُﻮא‬
‫‪ ............. (١‬אﻟﻄﱠﻌﺎﻡَ ﻓِﻲ אﻟﻘِﺪْﺭِ‪.‬‬
‫‪ ............ (٢‬ﺷَﯿْﺌﺎً ﻣِﻦَ אﻟﻤﺎﺀِ‪.‬‬
‫‪ ............. (٣‬ﻣِﻦَ אﻟﺒَﺤﺮِ ﯾﺎ אﺑْﻨَﺘِﻲ‪.‬‬
‫‪ (٤‬ﺇﺫא ‪..............‬אﻟﺸﱢﺘﺎﺀُ‪ ،‬ﯾَﻠْﺒَﺲُ אﻟﻨّﺎﺱُ ﻣﻼﺑِﺲَ ﺷَﺘَﻮِﯾﱠﺔً ﻟِﻠْﺤِﻔﺎﻅِ ﻋَﻠَﯽ ﺻِﺤﱠﺘِﻬِﻢْ‪.‬‬
‫‪ (٥‬ﻇَﻬَﺮَ אﻹﺳْﻼﻡُ ﻭَאﻟْﻌَﺮَﺏُ ‪..............‬ﺗَﺤْﺖَ ﻧِﯿﺮِ ﺟَﻬْﻠِﻬِﻢْ ﻭَﺣُﺮُﻭﺑِﻬِﻢْ אﻟْﻘَﺒَﻠِﯿﱠﺔِ‪.‬‬
‫‪ (٦‬אِﺟْﻠِﺴُﻮא ﻋَﻠﯽ ﺿِﻔﱠﺔِ אﻟﻨﱠﻬﺮِ ﻭَ‪ .............‬ﺑِﻤَﻨْﻈَﺮِﻩِ אﻟْﺨَﻠﱠﺎﺏِ‪.‬‬
‫‪ ................ (٧‬אﻟﺸﱠﻌْﺐُ אﻟْﻔِﻠَﺴْﻄِﯿﻨِﻰﱡ ﺃﻣﺎﻡَ אﻟﮑِﯿَﺎﻥِ אﻟﺼﱠﻬْﯿُﻮﻧِﻰﱢ אﻟْﻐَﺎﺻِﺐِ‪.‬‬
‫‪ (٨‬ﻭَﺻَ َﻠﺖِ אﻟﺴﱠﻔِﯿﻨَﺔُ אﻟﻔَﺮَﻧْﺴِﯿﱠﺔُ ﺇﻟَﯽ ﺑﻨﺪﺭﻋﺒّﺎﺱ ﻭ‪ .............‬ﻋِﻨْﺪَ אﻟﻤِﯿﻨﺎﺀِ‪.‬‬
‫‪ ............. (٩‬אﻷﻣّﺔُ אﻹﺳْﻼﻣِﯿﱠﺔُ ﺑِﻌِﯿﺪِ אﻟﻐَﺪِﯾﺮِ אﻟﺴﱠﻌِﯿﺪِ‪.‬‬
‫‪٢٣‬‬
‫‪ (١٠‬ﮐﺎﻥَ אﻟﻤْﺘﻈﺎﻫِﺮُﻭﻥَ ﻓِـﻲ ﯾَﻮْﻡِ אﻟْﻘُﺪْﺱِ אﻟْﻌَﺎﻟﻤَِﻲﱢ ‪ ...............‬ﺑِﺸِﻌَﺎﺭَאﺕٍ ﺿِﺪﱠ ﺃﻣْﺮِﯾﮑﺎ ﻭَﺇﺳْﺮَאﺋِﯿﻞَ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫ﺝ( ﺁﯾﺎﺕ ﻭ ﺭﻭאﯾﺎﺕ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ ﺣﺮﻭﻑ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪٢٤‬‬
‫‪﴿ .١‬ﻭَﺇﻥْ ﻣِﻦْ ﺷَﻲْﺀٍ ﺇﻟﱠﺎ ﻋِﻨْﺪَﻧَﺎ ﺧَﺰَאﺋِﻨُﻪُ ﻭَﻣَﺎ ﻧُﻨَﺰﱢﻟُﻪُ ﺇﻟﱠﺎ ﺑِﻘَﺪَﺭٍ ﻣَﻌْﻠُﻮﻡٍ‪﴾.‬‬
‫‪٢٥‬‬
‫‪﴿ .٢‬ﯾُﻨَﺰﱢﻝُ אﻟْﻤَﻠَﺎﺋِﻜَﺔَ ﺑِﺎﻟﺮﱡﻭﺡِ ﻣِﻦْ ﺃﻣْﺮِﻩِ ﻋَﻠَﯽ ﻣَﻦْ ﯾَﺸَﺎﺀُ ﻣِﻦْ ﻋِﺒَﺎﺩِﻩِ ﺃﻥْ ﺃﻧْﺬِﺭُﻭא ﺃﻧﱠﻪُ ﻟَﺎ ﺇﻟَﻪَ ﺇﻟﱠﺎ ﺃﻧَﺎ ﻓَﺎﺗﱠﻘُﻮﻥِ‪﴾.‬‬
‫‪٢٦‬‬
‫‪ .٣‬אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(‪»:‬אَﻟﺤِﻜْﻤَﺔُ ﺿَﺎﻟﱠﺔُ אﻟﻤﺆْﻣِﻦِ ﻓَﺨُﺬِ אﻟﺤِﻜْﻤَﺔَ ﻭَﻟَﻮْ ﻣِﻦْ ﺃﻫْﻞِ אﻟﻨﱢﻔَﺎﻕِ‪«.‬‬
‫‪٢٧‬‬
‫‪ .٤‬אﻹﻣﺎﻡ ﻋﻠﻲﱞ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(‪» :‬ﻋِﻈَﻢُ אﻟﺨﺎﻟِﻖِ ﻋِﻨْﺪَכَ ﯾُﺼَﻐﱢﺮُ אﻟﻤﺨﻠﻮﻕَ ﻓِﻲ ﻋَﯿْﻨَﯿْﻚَ‪«.‬‬

‫ﺩ( ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﺭא ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭘﺮ ﻛﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻋِﻨْﺪَ‪ ،‬ﻓِﻲ‪ ،‬ﺇﻥﱠ‪ ،‬ﻟَﻢْ‪ ،‬ﻣِﻦْ‪ ،‬ﺇﻟَﯽ‪ ،‬ﻟَﻌَﻞﱠ‬
‫‪ .١‬אِﻧْﺘَﺨَﺒْﺖُ ﻋِﺸْﺮِﯾﻦَ ﻭَﺣْﺪَﺓً ﺩِﺭאﺳِﯿﱠﺔً ‪ ....‬ﻫَﺬא אﻟْﻔَﺼْﻞِ אﻟﺪﱢﺭאﺳِﻰﱢ‪.‬‬
‫‪ .٢‬ﻧَﺬْﻫَﺐُ ﻛُﻞﱠ ﺟُﻤُﻌَﺔٍ‪ ....‬אﻟْﺤَﺪِﯾﻘَﺔِ אﻟْﻌﺎﻣﱠﺔِ אﻟﱠﺘِﻲ ﺗَﻘَﻊُ ‪ ....‬ﻣَﻨْﺰِﻟِﻨﺎ‪.‬‬
‫‪.... .٣‬אﻟْﻤُﺠِﺪﱠ ﻧﺎﺟِﺢٌ‪.‬‬
‫‪ .... .٤‬ﺃﺧِﻲ ﯾَﺮْﺟِﻊُ ﻣِﻦَ אﻟﺴﱠﻔَﺮِ‪.‬‬
‫‪٢٨‬‬
‫‪ .٥‬ﺣﺎﻭَﻟْﺖُ אﻟﻘِﯿﺎﻡَ‪ ....‬ﻣَﻜﺎﻧِﻲ ﻟَﻜِﻨﱠﻨِﻲ ‪ ....‬ﺃﺳْﺘَﻄِﻊْ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﭘﺎﯾﺎﻥ אﯾﻦ ﺩﺭﺱ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ אﯾﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩאﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﻣﺸﺎﻫﺪۀ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی אﺳﻢ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ ﺩﺭ ﯾﻚ ﻛﻠﻤﻪ‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮאﻥ ﺣﻜﻢ ﺩאﺩ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬אﺳﻢ ﯾﺎ ﻓﻌﻞ ﯾﺎ ﺣﺮﻑ אﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻋﯿﻦ ﺣﺎﻝ‪ ،‬אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ אﻧﻮאﻉ ﻛﻠﻤﻪ אﺯ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ אﯾﻔﺎ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ .‬אﻟﺒﺘﻪ אﺳﺘﺜﻨﺎﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﺩ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ אﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﻛﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺣﺚ‬
‫ﺁﯾﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺗﺪﺭﯾﺞ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺁﺷﻨﺎ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺮﯾﻦ ‪٥‬‬
‫ﻣﺘﻦ ﺯﯾﺮ ﺭא ﺑﺨﻮאﻧﯿﺪ ﻭ אﻧﻮאﻉ ﮐﻠﻤﻪ )אﺳﻢ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﻭ ﺣﺮﻑ( ﺭא ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺰﯾﺮﺓ ﻣﻮﺭﯾﺲ‬
‫»ﻫِﻲَ ﺇﺣْﺪَی אﻟْﺠُﺰُﺭِ אﻹﻓْﺮِﯾﻘِﯿﱠﺔِ אﻟْﻮאﻗِﻌﺔِ ﻓِﻲ אﻟْﻤُﺤِﯿﻂِ אﻟْﻬِﻨْﺪِﻱﱢ ﻋَﻠَﯽ ﻣَﻘْﺮُﺑَﺔٍ ﻣِﻦَ ﺟَﺰِﯾﺮَﺓِ »ﻣَﺪَﻏَﺸْﻘَﺮ« ﻭَﻋَﻠَﯽ ﻣَﺪًی ﻏَﯿْﺮِ ﺑَﻌِﯿﺪٍ ﻣِﻦَ ﺟَﺰאﺋِﺮَ‬
‫»ﺳِﯿﺸِﯿﻞ« َﻭﻫِﻲَ ﺟَﺰِﯾﺮَﺓٌ ﻗَﻔْﺮאﺀُ ﺑَﻠْﻘَﻊٌ ﻟَﯿْﺲَ ﺑِﻬَﺎ ﺇﻟّﺎ ﻗَﻠِﯿﻞٌ ﻣِﻦَ אﻟﺴﱡﮑﺎﻥِ אﻟﺴﱡﻮﺩِ ﻣُﺘَﻔَﺮﱢﻗِﯿﻦَ ﻓِﻲ ﺟِﺒَﺎﻟِﻬﺎ ﻭَﻏﺎﺑﺎﺗِﻬﺎ ﯾَﺴْﺘَﻌْﺒِﺪُﻫُﻢْ ﺑِﻀْﻌَﺔُ ﺃﻓْﺮאﺩٍ ﻣِﻦَ‬
‫אﻟﻤﻬﺎﺟِﺮِﯾﻦَ אﻷُﻭﺭُﺑﱢﯿِّﯿﻦَ אﻟﻨّﺎﺯِﻟِﯿﻦَ ﺑَﯿْﻨَﻬُﻢْ ﻭَﯾُﺴَﺨﱢﺮُﻭﻧَﻬُ ْﻢ ﻓِﻲ ﺣِﺮאﺛَﺔِ אﻷﺭْﺽِ ﻭَאﺳْﺘِﻨْﺒَﺎﺗِﻬﺎ ﻭَאﺳْﺘِﺨْﺮאﺝِ ﻣَﻌَﺎﺩِﻧﻬﺎ ﻭَאﺳْﺘِﻨْﺒﺎﻁِ ﺃﻣْﻮאﻟِﻬﺎ ﻭَﺗَﻘْﻠِﯿﻢِ‬
‫‪٢٩‬‬
‫ﺃﺷْﺠﺎﺭِﻫﺎ‪ ،‬ﮐَﻤﺎ ﻫُﻮَ ﺷَﺄْﻥُ אﻟﻤﺴﺘَﻌْﻤِﺮِﯾﻦَ אﻷُﻭﺭُﺑﱢﯿِﱢﯿﻦَ ﻓِﻲ ﺟَﻤِﯿﻊِ אﻷﺻْﻘﺎﻉِ אﻟﱠﺘِﻲ ﯾَﻌِﯿﺸُﻮﻥَ ﻓِﯿﻬﺎ‪«.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ﭘﯽﻧﻮﺷﺘﻬﺎ‬

‫‪ .١‬ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﻫﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻮאﺿﻌﯽ אﺯ ﺩﻫﺎﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺣﺮﻭﻑ ﻫﺠﺎ אﺯ ﺁﻥ ﺟﺎ אﺩא ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺣﻠﻖ‪ ،‬ﻟﺴﺎﻥ ﻭ ﺷﻔﺘﯿﻦ )ﻟﺐﻫﺎ(‪.‬‬
‫‪ .٢‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻣﺆﻣﻦ ﺯﯾﺮכ אﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪ .٣‬ﻭﺳﺎﺋﻞ אﻟﺸﯿﻌﻪ‪ ،‬ﺷﯿﺦ ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺝ‪ ،٤‬ﺹ‪ ،٢٧‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ אﺯ אﻣﺎﻡ ﺑﺎﻗﺮ )ﻋﻠﯿﻪ אﻟﺴﻼﻡ(؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻧﻤﺎﺯ ﺳﺘﻮﻥ ﺩﯾﻦ אﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪ .٤‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻛﺘﺎﺏ ﻧﺤﻮ ﺭא ﺧﻮאﻧﺪﻡ«‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻭ ﻛﻼﻡ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﯾﻜﺴﺎﻧﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺘﻮאﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭא ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﯾﺎ ﻛﻼﻡ‪ ،‬ﺁﻥ ﺗﺮﻛﯿﺐ אﺳﻨﺎﺩی אﺳﺖ ﻛﻪ אﺯ ﺩﻭ ﻛﻠﻤﻪ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﻌﻨﺎی ﻛﺎﻣﻞ )ﻣﻔﯿﺪ( ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺩאﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺭ‪ .‬ک‪ :‬ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ‬
‫ﻭ אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ‪ ،‬ﺹ‪٣٢٦‬ﻭ‪٣٢٧‬؛ אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﯽ אﻟﻐﻼﺋﯿﻨﯽ‪ ،‬ﺝ‪ ،١‬ﺹ‪١٤‬ﻭ‪١٥‬؛ ﺻﺮﻑ ﺳﺎﺩﻩ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺭﺿﺎ ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺹ‪١٨‬؛ ﺯﺑﺎﻥ ﻗﺮﺁﻥ‬
‫)ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ(‪ ،‬ﺣﻤﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪی‪ ،‬ﺹ‪٢٥‬ـ‪٢٣‬؛ ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬אﺣﻤﺪ אﻣﯿﻦ ﺷﯿﺮאﺯی‪ ،‬ﺹ‪٢٣‬ﻭ‪.٢٤‬‬
‫‪ .٥‬אﻻﺳﻢ‪ :‬ﻫﻮ ﻣﺎ ﺩﻝ ّﺑﺬאﺗﻪ ﻋﻠﯽ ﺷﯽﺀ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺃﻭ ﻏﯿﺮ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﯾﻌﺮﻑ ﺑﺎﻟﻌﻘﻞ‪ ،‬ﻭ ﻫﻮ ﻓﯽ אﻟﺤﺎﻟﺘﯿﻦ ﻏﯿﺮ ﻣﻘﺘﺮﻥ ﺑﺰﻣﺎﻥ‪ .‬ﺭ‪.‬ک‪ :‬ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ ﻭ‬
‫אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ‪ ،‬ﺹ‪٥٣‬؛ ﺯﺑﺎﻥ ﻗﺮﺁﻥ )ﻋﻠﻢ ﺻﺮﻑ(‪ ،‬ﺝ‪ ،٢‬ﺹ‪٢٥‬؛ ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺝ‪ ،١‬ﺹ‪٢٤‬؛ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﻭ אﺻﻮﻝ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻭ‬
‫ﺗﺮﮐﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻮאﻧﺴﺎﺭی‪ ،‬ﺹ‪٧‬؛ אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﻪ‪ ،‬ﺝ‪ ،١‬ﺹ‪.٢٣‬‬
‫‪ .٦‬אﻟﻔﻌﻞ‪ :‬ﻛﻠﻤﺔ ﺗﺪﻝّ ﻋﻠﯽ ﺣﺼﻮﻝ ﺷﻲﺀ ﻓﻲ אﻟﺰﻣﺎﻥ אﻟﻤﺎﺿﻲ ﺃﻭ אﻟﺤﺎﺿﺮ ﺃﻭ אﻟﻤﺴﺘﻘﺒﻞ‪ .‬אﻟﺪﺭﻭﺱ אﻟﻌﺮﺑﯿﺔ‪ ،‬ﺝ‪ ،١‬ﺹ‪٢٣‬؛ ﻧﯿﺰ ﺭ‪ .‬ک‪ :‬ﺻﺮﻑ ﺭﻭאﻥ ﺑﺎ ﺣﺪﯾﺚ ﻭ‬
‫ﻗﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺹ‪.٢٤‬‬
‫‪ .٧‬אﻟﻤﺤﺎﺿﺮﺓ‪ :‬ﺳﺨﻨﺮאﻧﯽ‪.‬‬
‫‪ .٨‬ﺟﻤﻠﮥ ﻓﻌﻠﯿﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﻤﻜﻦ אﺳﺖ ﺻﻔﺖ )ﻧﻌﺖ( ﻭאﻗﻊ ﺷﻮﺩ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮאﯾﻦ‪ ،‬אﯾﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﺨﺘﺺ אﺳﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .٩‬ﺭ‪ .‬ک‪ :‬ﻣﻮﺳﻮﻋﺔ אﻟﺼﺮﻑ ﻭ אﻟﻨﺤﻮ ﻭ אﻹﻋﺮאﺏ‪ ،‬ﺹ‪ ٥٣‬؛ ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩی‪ ،‬ﺹ‪.١٤‬‬
‫‪ .١٠‬ﻛﻬﻒ‪٤٦/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻣﺎﻝ ﻭ ﭘﺴﺮאﻥ ﺯﯾﻮﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺩﻧﯿﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﻧﯿﻜﯿﻬﺎی ﻣﺎﻧﺪﮔﺎﺭ אﺯ ﻧﻈﺮ ﭘﺎﺩאﺵ ﻧﺰﺩ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺑﻬﺘﺮ ﻭ אﺯ ﻧﻈﺮ אﻣﯿﺪ ]ﻧﯿﺰ[ ﺑﻬﺘﺮ אﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪ .١١‬אﺳﺮאﺀ‪٦٧/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻭ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﯾﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺻﺪﻣﻪאی ﺭﺳﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺭא ﺟﺰ אﻭ ﻣﯽﺧﻮאﻧﯿﺪ ﻧﺎﭘﺪﯾﺪ ]ﻭ ﻓﺮאﻣﻮﺵ[ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ ]ﺧﺪא[ ﺷﻤﺎ ﺭא ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮی ﺧﺸﻜﯽ ﺭﻫﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﺭﻭﯾﮕﺮﺩאﻥ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬ﻭ אﻧﺴﺎﻥ ﻫﻤﻮאﺭﻩ ﻧﺎﺳﭙﺎﺱ אﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪ .١٢‬ﻧﻬﺞ אﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺣﮑﻤﺖ ‪١١٨‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬אﺯ ﺩﺳﺖ ﺩאﺩﻥ ﻓﺮﺻﺖ אﻧﺪﻭﻫﯽ ﮔﻠﻮﮔﯿﺮ אﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪ .١٣‬אﺻﻮﻝ ﻛﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻣﺼﻄﻔﻮی‪ ،‬ﺝ‪ ،١‬ﺹ‪٥٤‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺼﯿﺮﺕ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﯽ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﯿﺮאﻫﻪ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺎﺏ‬
‫ﻛﻨﺪ אﺯ ﻫﺪﻑ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﮔﺮﺩﺩ‪«.‬‬
‫‪ .١٤‬ﻓﺘﺤﮥ ﺁﺧﺮﯾﻦ ﺣﺮﻑِ אﻭّﻟﯿﻦ ﺻﯿﻐﮥ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﯽ ﺑﻨﺎﯾﯽ אﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ אﻋﺮאﺑﯽ‪ ،‬אﺯ אﯾﻦﺭﻭ‪ ،‬אﻣﺜﺎﻝ »ﺣَﺬَﺭَ« ﺩﺭ ﺁﯾﮥ ﻣﺒﺎﺭک ﴿ﯾﺠْﻌَﻠُﻮﻥَ ﺃﺻَﺎﺑِﻌَﻬُﻢْ ﻓِﻲ ﺁﺫَאﻧِﻬِﻢْ ﻣِﻦَ‬
‫אﻟﺼﱠﻮَאﻋِﻖِ ﺣَﺬَﺭَ אﻟﻤَﻮْﺕِ‪) ﴾ ...‬ﺑﻘﺮﻩ‪(١٩/‬؛ )ﺗﺮﺟﻤﻪ‪»:‬אﺯ ]ﻧﻬﯿﺐ[ ﺁﺫﺭﺧﺶ ]ﻭ[ ﺑﯿﻢ ﻣﺮگ‪ ،‬ﺳﺮ אﻧﮕﺸﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﻧﻬﻨﺪ‪ («....‬אﺯ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺧﺎﺭﺝ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺯﯾﺮא »ﺣَﺬَﺭَ« ﻣﺼﺪﺭ אﺳﺖ ﻭ אﺯ אﻧﻮאﻉ אﺳﻢ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ אﺯ ﺟﻨﺒﮥ ﻧﺤﻮی‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮﻝٌ ﻟﻪ )ﻷﺟﻠﻪ( אﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮﺏ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺣﺮﻑ ﺁﺧﺮ ﺁﻥ‬
‫ﻓﺘﺤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ אﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .١٥‬ﻓﺼّﻠﺖ‪٥٣/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﺑﻪ ﺯﻭﺩی ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎی ﺧﻮﺩ ﺭא ﺩﺭ אﻓﻘﻬﺎ]ی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ[ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻟﻬﺎﯾﺸﺎﻥ ﺑﺪﯾﺸﺎﻥ ﺧﻮאﻫﯿﻢ ﻧﻤﻮﺩ‪«.‬‬
‫‪ .١٦‬ﺗﻜﺎﺛﺮ‪٣/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻧﻪ ﭼﻨﯿﻦ אﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻭﺩא ﻛﻪ ﺑﺪאﻧﯿﺪ‪«.‬‬
‫‪ .١٧‬אﺩﻭאﺕ ﺟﺰﻡ‪ ،‬אﺩﻭאﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮ ﻓﻌﻞ ﻭאﺭﺩ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻌﻞ ﺭא ﻣﺠﺰﻭﻡ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪ .‬אﯾﻦ אﺩﻭאﺕ ﻋﺒﺎﺭﺕאﻧﺪ אﺯ‪ :‬ﻟﻢ‪ ،‬ﻟﻤّﺎ‪ ،‬ﻻی ﻧﻬﯽ ﻭ אﺩﻭאﺕ ﺷﺮﻁ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﻬﺎی ﺑﻌﺪ ﺧﻮאﻫﺪ ﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫‪ .١٨‬ﻃﻪ‪٧١/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺭא ﺑﺮ ﺗﻨﻪﻫﺎی ﺩﺭﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﺩאﺭ ﻣﯽﺁﻭﯾﺰﻡ‪«.‬‬
‫‪ .١٩‬אﻧﺒﯿﺎﺀ‪٥٧/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻭ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪא ﻛﻪ ﭘﺲ אﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﭘﺸﺖ ﻛﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﺭﻓﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺑﺘﺎﻧﺘﺎﻥ ﺗﺪﺑﯿﺮی ﺧﻮאﻫﻢ ﻛﺮﺩ‪«.‬‬
‫‪ .٢٠‬אﺳﻢ ﯾﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩאﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﻟﯿﻞ ﺣﺬﻑ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺣﺮﻭﻑ ﺁﻥ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮאﺕ אﻋﻼﻟﯽ‪ ،‬ﯾﻚ ﯾﺎ ﺩﻭ ﺣﺮﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ؛‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪» :‬ﻕِ« ﺩﺭ »ﻭﻗِﻨَﺎ ﻋَﺬَאﺏَ אﻟﻨﱠﺎﺭِ« ﻛﻪ ﻓﻌﻞ אﻣﺮ ﺣﺎﺿﺮ אﺯ ﻣﺼﺪﺭ »ﻭﻗﺎﯾﺔ« אﺳﺖ ﯾﺎ »ﺃﺏ« ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭאﻗﻊ »ﺃﺑﻮ« ﺑﻮﺩﻩ אﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ .٢١‬ﺭ‪ .‬ک‪ :‬ﺻﺮﻑ ﻭ ﻧﺤﻮ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩی‪ ،‬ﺝ‪ ،١‬ﺹ‪١٤‬؛ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺻﺮﻑ‪ ،‬ﻋﺒﺪ אﻟﺮﺳﻮﻝ ﻛﺸﻔﯽ‪ ،‬ﺹ‪.١٨‬‬

‫‪8‬‬
‫‪ .٢٢‬אﻟﻨﻈﺮאﺕ‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻟﻄﻔﯽ אﻟﻤﻨﻔﻠﻮﻃﯽ‪ ،‬ﺝ ‪ ،١‬ﺹ‪٥‬ﻭ‪٦‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﯾﺎﺩ ﻧﺪאﺭﻡ ﻛﻪ ﭼﯿﺰی אﺯ אﺩﺑﯿﺎﺕ ﺧﻮאﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﺎ אﯾﻦ ﻫﺪﻑ ﻛﻪ אﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺭﻫﮕﺬﺭ ﺣﺎﻓﻈﮥ ﺧﻮﺩ ﺭא ﺁﻛﻨﺪﻩ ﻛﻨﻢ ﯾﺎ ﺑﺮאی אﺻﻼﺡ ﺑﯿﺎﻥ ﻭ ﺯﺑﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﯾﺎ אﻓﺰאﯾﺶ ]ﺩאﻣﻨﮥ[ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﻭ אﺩﺑﯿﻢ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺟﻮﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺴﺄﻟﻪ אﯾﻦ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫אﺳﺖ ﻛﻪ ﯾﻜﺴﺮ ﺩﻭﺳﺘﺪאﺭ ﻭ ﺷﯿﻔﺘﮥ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﻮﺩﻩאﻡ؛ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺁﻥ ﺭא ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻛﻨﻢ ]ﭼﻪ[ ﺩﺭ ﭼﻬﺮۀ ﺁﺩﻣﯽ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﻃﻠﻮﻉ ﻣﺎﻩ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﻏﺮﻭﺏ ﺧﻮﺭﺷﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺁﺭאﻣﺶ ﻭ ﺳﻜﻮﺕ ﺷﺐ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﺳﭙﯿﺪﻩﺩﻣﺎﻥ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﻗﻠﮥ ﻛﻮﻫﻬﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﺩאﻣﻨﮥ ﺗﭙﻪﻫﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﺣﻞ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ אﻣﻮאﺝ ﺩﺭﯾﺎﻫﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﻧﻐﻤﮥ ﻣﻮﺳﯿﻘﯽ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻃﻨﯿﻦ ﺁﻭאﺯ ]ﺳﺎﺭﺑﺎﻧﺎﻥ[‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ]ﻫﯿﺎﻫﻮی[ ﺟﻤﻊ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﺷﻜﻮﻓﻪﻫﺎﯾﯽ ﻛﻪ ]ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﻮ[ ﭘﺮאﻛﻨﺪﻩאﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺩﺭ ﺣﺲ ﻭ ﺣﺎﻟﯽ ﻟﻄﯿﻒ ﻭ אﺣﺴﺎﺳﯽ ﺷﯿﺮﯾﻦ‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺩﺭ אﺑﯿﺎﺗﯽ אﺯ ﺷﻌﺮی ﯾﺎ ﺑﺮﯾﺪﻩאی אﺯ ﻧﺜﺮ‪] .‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﺟﺎ[ אﺯ ﺑﻮﺳﺘﺎﻥ ]אﺩﺑﯿﺎﺕ ﻭ[ ﺑﯿﺎﻥ ﮔﺬﺭ ﻣﯽﻛﺮﺩﻡ ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ]אﺯ ﺁﻥ ﻣﯿﺎﻥ[ ﺷﻜﻮﻓﻪאی ﺯﯾﺒﺎ ﻇﻬﻮﺭ ﻣﯽﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺴﺎﺭی ﻗﺸﻨﮓ ﻣﯽﺩﺭﺧﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮאﺑﺮ ﺁﻥ ﺷﮕﻔﺖ ﺯﺩﻩ ﻣﯽאﯾﺴﺘﺎﺩﻡ ﻭ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺧﻢ ﻣﯽﺷﺪﻡ ﻭ אﺯ ﺯﯾﺒﺎﯾﯽ ﺁﻓﺮﯾﻨﺶ ﻭ ﻃﺮאﻭﺕ ﺟﻠﻮۀ ﺁﻥ ﺷﯿﺪא‬
‫ﻣﯽﺷﺪﻡ ]ﭼﻨﺪאﻥ ﻛﻪ[ ﻣﯿﻠﯽ ﺑﻪ ﭼﯿﺪﻥ ﻭ ﺻﺪﻣﻪ ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﭘﯿﺪא ﻧﻤﯽﻛﺮﺩﻡ ﻭ ]אﺯ אﯾﻦﺭﻭ[ ﺁﻥ ﺭא ﺑﻪ ﺣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﻫﺎ ﻣﯽﻛﺮﺩﻡ ‪«...‬‬
‫‪ .٢٣‬אﻟﻬُﺘﺎﻑ‪ :‬ﺷﻌﺎﺭ؛ אﻹﺭﺳﺎﺀ‪ :‬ﻟﻨﮕﺮ אﻧﺪאﺧﺘﻦ؛ אﻻﺣﺘﻔﺎﻝ‪ :‬ﺟﺸﻦ ﮔﺮﻓﺘﻦ؛ אﻻﺳﺘﺴﻼﻡ‪ :‬ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﺪﻥ؛ אﻹﻋﺪאﺩ‪ :‬ﺁﻣﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻥ؛ אﻟ ﱠﺘﻤَﺘﱡﻊ‪ :‬ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺷﺪﻥ‪ ،‬ﻟﺬﺕ‬
‫ﺑﺮﺩﻥ؛ אﻟﻘِﺪﺭ‪ :‬ﺩﯾﮓ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻠﻤﻪ؛ אﻟﺸَﺘَﻮﯾﺔ‪ :‬ﺯﻣﺴﺘﺎﻧﯽ؛ אﻟﺤِﻔﺎﻅ ﻋَﻠَﯽ‪ :‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‪ ،‬ﻣﺮאﻗﺒﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ؛ אﻟﻨِﯿﺮ‪ :‬ﯾﻮﻍ؛ אﻟﻘَﺒَﻠِﯿﺔ‪ :‬ﻗﺒﯿﻠﻪאی؛ אﻟﻀﱢﻔﱠﺔ‪ :‬ﺳﺎﺣﻞ‪ ،‬ﮐﺮאﻧﻪ؛ אﻟﺨَﻠﱠﺎﺏ‪:‬‬
‫ﮔﯿﺮא‪ ،‬ﺩﻟﻔﺮﯾﺐ‪ ،‬ﺩﻟﮑﺶ‪ ،‬ﺟﺬאﺏ‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺩﯾﺪﻧﯽ؛ אﻟﮑِﯿﺎﻥ‪ :‬ﺭژﯾﻢ؛ אﻟﻤﯿﻨﺎﺀ‪ :‬ﺑﻨﺪﺭ؛ אﻟﻤُﺘَﻈﺎﻫِﺮ‪ :‬ﺗﻈﺎﻫﺮ ﮐﻨﻨﺪﻩ؛ ﯾَﻮﻡَ אﻟﻘُﺪﺱِ אﻟﻌَﺎﻟَﻤِﯽّ‪ :‬ﺭﻭﺯ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻗﺪﺱ‪.‬‬
‫‪ .٢٤‬ﺣﺠﺮ‪٢١/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻭ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺁﻧﻜﻪ ﮔﻨﺠﯿﻨﻪﻫﺎی ﺁﻥ ﻧﺰﺩ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭא ﺟﺰ ﺑﻪ אﻧﺪאﺯﻩאی ﻣﻌﯿﻦ ﻓﺮﻭ ﻧﻤﯽﻓﺮﺳﺘﯿﻢ‪«.‬‬
‫‪ .٢٥‬ﻧﺤﻞ‪٢/‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻥ ﺭא ﺑﺎ »ﺭﻭﺡ«‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺲ אﺯ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺨﻮאﻫﺪ ﻧﺎﺯﻝ ﻣﯽﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﯿﻢ ﺩﻫﯿﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺒﻮﺩی ﺟﺰ ﻣﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ אﺯ ﻣﻦ ﭘﺮﻭא ﻛﻨﯿﺪ‪«.‬‬
‫‪ .٢٦‬ﻧﻬﺞ אﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺣﮑﻤﺖ‪٨٠‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﺣﻜﻤﺖ ﮔﻤﺸﺪۀ ﻣﺆﻣﻦ אﺳﺖ‪ .‬ﺣﻜﻤﺖ ﺭא ﻓﺮא ﮔﯿﺮ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ אﺯ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫‪ .٢٧‬ﻫﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺣﮑﻤﺖ ‪١٢٩‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺁﻓﺮﯾﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ אﻧﺪﯾﺸﻪאﺕ‪ ،‬ﺁﻓﺮﯾﺪﻩ ﺭא ﺧﺮﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺎﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﯾﺪﻩאﺕ‪«.‬‬
‫‪ .٢٨‬אﻟﻮَﺣﺪَﺓ אﻟﺪِﺭאﺳِﯿﱠﺔ‪ :‬ﻭאﺣﺪ ﺩﺭﺳﯽ؛ אﻟﻔَﺼﻞ אﻟﺪﱢﺭאﺳِﯽّ‪ :‬ﻧﯿﻤﺴﺎﻝ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ‪ ،‬ﺗﺮﻡ؛ אﻟﺤَﺪِﯾﻘَﺔ אﻟﻌَﺎﻣﱠﺔ‪ :‬ﭘﺎﺭک ﻋﻤﻮﻣﯽ؛ אﻟﻤُﺠِﺪّ‪ :‬ﮐﻮﺷﺎ‪ ،‬ﺗﻼﺷﮕﺮ؛ אﻟﻨﺎﺟِﺢ‪ ،‬ﻣﺆﻓﻖ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻣﯿﺎﺏ‪ ،‬ﭘﯿﺮﻭﺯ؛ אﻟﻤُﺤﺎﻭَﻟَﺔ‪ :‬ﺗﻼﺵ ﻭ ﮐﻮﺷﺶ ﮐﺮﺩﻥ‪.‬‬
‫‪ .٢٩‬אﻟﻔﻀﯿﻠﺔ‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﯽ ﻟﻄﻔﯽ אﻟﻤﻨﻔﻠﻮﻃﯽ‪ ،‬ﺹ‪١٧‬؛ ﺗﺮﺟﻤﻪ‪» :‬ﺟﺰﯾﺮۀ ﻣﻮﺭﯾﺲ ﯾﻜﯽ אﺯ ﺟﺰאﯾﺮ ﺁﻓﺮﯾﻘﺎ אﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ אﻗﯿﺎﻧﻮﺱ ﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﯾﻜﯽ ﺟﺰﯾﺮۀ‬
‫ﻣﺎﺩאﮔﺎﺳﻜﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﻓﺎﺻﻠﻪאی ﻧﻪ ﭼﻨﺪאﻥ ﺩﻭﺭ אﺯ ﺟﺰאﺋﺮ ﺳﯿﺴﯿﻞ‪ ،‬ﻭאﻗﻊ אﺳﺖ‪ .‬אﯾﻦ ﺟﺰﯾﺮﻩ‪ ،‬ﺧﺸﻚ ﻭ ﺑﯽ ﺁﺏ ﻭ ﻋﻠﻒ אﺳﺖ ﻭ ﺟﺰ ﺗﻌﺪאﺩی אﻧﺪک אﺯ ﺳﺎﻛﻨﺎﻥ ﺳﯿﺎﻩ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﻩﻫﺎ ﻭ ﺑﯿﺸﻪﺯאﺭﻫﺎی ﺁﻥ ﭘﺮאﻛﻨﺪﻩאﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﯽ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻧﺪאﺭﺩ‪] .‬ﺑﯿﭽﺎﺭﮔﺎﻧﯽ[ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻋﺪﻩאی ﻣﻬﺎﺟﺮ אﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﻛﻪ ]ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩאﻧﺪ‬
‫ﻭ[ ﺩﺭ ﻣﯿﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺳﻜﻨﯽ ﮔﺰﯾﺪﻩאﻧﺪ אﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ אﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﻛﺎﺭ ﺷﺨﻢ ﺯﺩﻥ ﺯﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻛﺎﺷﺘﻦ ﺑﺬﺭ‪ ،‬אﺳﺘﺨﺮאﺝ ﻣﻌﺎﺩﻥ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺛﺮﻭﺗﻬﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻭ‬
‫ﻫﺮﺱ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺁﻧﺠﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ؛ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ]ﻫﻤﺎﻥ[ ﻋﺎﺩﺕ]ﺩﯾﺮﯾﻨﮥ[ אﺳﺘﻌﻤﺎﺭﮔﺮאﻥ אﺭﻭﭘﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﻬﺎﯾﯽ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬

‫‪9‬‬