You are on page 1of 2

‫رهبري در نهج البلغه‬

‫مژگان اميريان زاده‬


‫مهدي محمدي‬

‫چكيده‬
‫ديدگاههاي دانشمندان غربهي درقبال رههبري‪ ،‬ديدگاههي اسهت كهه براسهاس آن فردي كهه عنوان رههبر‬
‫گروه را دارد بههه دليههل ويژگيهاي خاص‪ ،‬توانايههي نفوذ در ديدگاهههها‪ ،‬نگرشههها‪ ،‬انتظارات و اهداف ديگههر‬ ‫بازگشت به صفحه اول سايت‬
‫افراد يها گروههها را دارد و نتيجهه ايهن نفوذ نيهز تحقهق اهداف سهازمان و يها اهداف گروههي اسهت‪ .‬در‬ ‫سازمان مديريت صنعتي‬
‫مقابهل‪ ،‬ديدگاه امام علي(ع) نسهبت بهه رههبري‪ ،‬ديدگاههي مردم محور اسهت كهه اگهر نفوذي و فرمانهي‬ ‫در اين شماره مى خوانيد‪:‬‬
‫وجود دارد درجهههت اهداف زيردسههتان و رفاه عامههه مردم اسههت و اگههر رهههبر بههه دنبال تحقههق اهداف‬ ‫سر مقاله‬
‫سهازمان و مجموعهه خاص خود اسهت‪ ،‬ايهن اهداف چيزي جهز رضايهت مردم نيسهت و اينجاسهت كهه امام‬ ‫با تحول كيفي در منابع انساني همراه‬
‫علي (ع) رههههههههههبري را وظيفهههههههههه اي سهههههههههنگين و مسهههههههههئوليتي دشوار مهههههههههي دانهههههههههد‪.‬‬ ‫شويم‬
‫ميز گرد‬
‫ايهن مقاله سهعي بر آن دارد كهه باديدگاههي تطهبيقي بهه مقايسهه ديدگاههاي انديشمندان مديريهت و امام‬ ‫تحولت بازاربورس‬
‫علي(ع)‪ ،‬درمورد تعاريف‪ ،‬ويژگيها‪ ،‬شرايط و مهارتهاي رهبر در رفتار با زيردستان و فرادستان بپردازد‪.‬‬ ‫و چالشهاي دوران گذار‬
‫مقالت‬
‫مقايسببببببببببببببه رهبببببببببببببببري از ديدگاه دانشمندان غربببببببببببببببي و امام علي(ع)‬ ‫نوين سازي صنايع كوچك در ايران‬
‫جرج تري (‪ )1960‬از رههبري بهه عنوان عمهل اثرگذاري بر افراد نام مهي برد كهه موجهب ايجاد شوق و‬ ‫هوشمندي رقابتي‬
‫علقههههههههههههههههههه در آنان براي تحقههههههههههههههههههق اهداف گروهههههههههههههههههههي مههههههههههههههههههي گردد‪.‬‬
‫سيستم هاي اطلعات تجاري‬
‫رهبري در نهج البلغه‬
‫سههاعتچي (‪ )1375‬معتقههد اسههت كههه رهههبري فراگرد نفوذ در زيردسههتان اسههت كههه تلش وكوشههش‬
‫داوطلبانههههههه و مشتاقانههههههه آنان را درجهههههههت تحقههههههق اهداف سههههههازمان برمههههههي انگيزانههههههد‪.‬‬ ‫درباره انحراف ازمسيرمديريت‬
‫آسيب شناسي پروژه هاي برنامه‌ريزي‬
‫«ا ستونر و وانكل» (‪ )1985‬نيز رهبري را به عنوان يكي از وظايف مدير‪ ،‬فرايند تاثيرگذاري و هدايت‬ ‫فناوري اطلعات‬
‫فعاليتهاي مربوط بهههههههههههههه كار اعضاي گروههههههههههههههها تعريهههههههههههههف مهههههههههههههي كننهههههههههههههد‪.‬‬ ‫منافع وهزينه هاي وفاداري مشتري‬
‫انديشه هاي وارن بنيس بخش نخست‬
‫شرمرهورن و ديگران (‪ )1997‬رهبري را موردي خاص از تاثير شخصي فرد بر يك گروه يا يك شخص‬ ‫ضرورت تغييردرسازمانهاي موفق‬
‫مههههي دانههههد كههههه آنان را وادار مههههي سههههازد كههههه آنچههههه رهههههبر مههههي خواهههههد انجام دهنههههد‪.‬‬ ‫گزارش ويژه‬
‫حضور صنايع در شهرها؛بايدها و نبايدها‬
‫با نگاهي به نمونه تعاريف ارائه شده رهبري توسط دانشمندان مديريت‪ ،‬چند مفهوم كليدي جلب توجه‬
‫گزارشهاى داخلى‬
‫مههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههي كنههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههد‪:‬‬
‫ارزيابي متوازن‬
‫‪ - 1‬در رههههههههههههبري‪ ،‬نفوذ و تاثيرگذاري بر افراد نقهههههههههههش عمده اي بازي مهههههههههههي كنهههههههههههد؛‬ ‫رشد سرمايه گذاري در بخش صنعت و‬
‫‪ - 2‬در رههههههبري‪ ،‬تعييهههههن هدف يههههها اهداف مشترك پيهههههش نياز ديگهههههر فعاليتهاي رههههههبر اسهههههت؛‬ ‫معدن‬
‫‪ - 3‬در رهههبري تعامههل گروهههي و فردي رهههبر يهها ديگههر اعضهها امري حياتههي محسههوب مههي شود‪.‬‬
‫كوتاه و خواندنى‬
‫بايد توجه داشت كه رهبري يك خاصيت ناشي از اقهههدامات طبيعي است‪ .‬هيچ كس نمي تواند فارغ از‬ ‫مديريت تحول‬
‫وجود گروه‪ ،‬خود را رههبر بدانهد‪ .‬رههبري عبارت از كوششهي اسهت كهه فرد در ميان گروه از خود ظاههر‬ ‫رهاورد مديريت‬
‫مهي سهازد‪ .‬گروه و رههبري لزم و ملزوم يكديگرنهد و هيچكدام بدون وجود ديگري حاصهل نمهي شود‪.‬‬ ‫فناوري و فرهنگ‬
‫نظام الكترونيك انتقال منابع‬
‫گروه بايهد داراي رههبري باشهد‪ .‬در بيهن گروه بايهد وحدت و يگانگهي حكمفرمها باشهد وال گروه چيزي جهز‬ ‫راههاي تسريع در اجراي طرحهاي‬
‫مجموعهه اي از افراد نخواهدبود‪ .‬يههك نفههر ههم بايههد علقهه اسهاسي و عميههق براي ايجاد روح جمعههي و‬ ‫عمراني‬
‫هماهنگ ساختن اقدامات افراد عضو گروه داشته باشد رهبري يك امر حياتي است كه براي بقاي گروه‬
‫روى خط اينترنت‬
‫بايههههههههههههد از جانههههههههههههب يههههههههههههك نفههههههههههههر نمودار شود (طوسههههههههههههي‪ ،1370 ،‬ص ‪.)24‬‬
‫نگاهي به يك كتاب‬
‫امههههههههها در قرآن كريهههههههههم آيهههههههههه هشتهههههههههم سهههههههههوره رعهههههههههد آمده اسهههههههههت كهههههههههه‪:‬‬
‫بكل قوم هاد يعني براي هر ملتي راهنمايي و رهبري ضروري است‪ .‬امام علي (ع) در خطبه شقشقيه‬ ‫معرفى كتاب‬
‫درمورد حقيقت حكومت و رهبري و علت پذيرش حكومت توسط خود مي فرمايد‪ :‬آري به حق آن كس‬ ‫روي جلد‬
‫كه دانه را در ميان توده خاك سرشكافت‪ ،‬و به قدرتش جان از باطن جنين به جهان بتافت‪ ،‬اگر حضور‬
‫حاضران و برپاشدن حجههت بهها اعلم وجود ناصههران نبود‪ ،‬و چنانچههه خداونههد بر دانشمندان ربانههي آگاه‬
‫پيمانههي سههخت نگرفتههه بود كههه در برابر پرخوري سههتمگر و گرسههنگي سههتم رسههيده‪ ،‬هيههچ آرام و قرار‬
‫نگيههههرند‪ ،‬بي تأمل ريسمان مهار حكومت را بر گردنش مي انداختم و بي گمان خوب دريافته ايد كه‬
‫ايهن دنياي شمها نزد مهن بهي ارج تهر از آبهي اسهت كههههههه بزي وقهت عطسهه از بينهي مهي پرانهد (جعفري‪،‬‬
‫‪.)1372‬‬

‫حضور حاضران‪ ،‬برپها شدن حجهت بها اعلم وجود ناصهران و پيمان خداونهد بها دانشمندان ربانهي آگاه سهه‬
‫عاملي هسهتند كهه امام علي (ع) بهه عنوان عوامهل پذيرش رههبري بيان مهي كنهد‪ .‬درايهن ديدگاه اثري از‬
‫قدرت طلبههي‪ ،‬خودبينههي و كسههب امتياز نيسههت‪ .‬درحقيقههت ازنظههر امام علي (ع) رهههبري جههز پذيرش‬
‫مسهئوليتي سهنگين بهه عنوان وظيفهه حتمهي دانشمندان ربانهي آگاه نيسهت درحالي كهه حقيقهت حكومهت‬
‫ورهبري مطابق با جمله‪ :‬وللفيتم دنياكم هذه ازهد عندي من عفطه عنز يعني بي ارزش تر از آب بيني‬
‫بهز اسهت كهه امام بها بيان ايهن جمله درحقيقهت قصهد دارد هرگونهه برداشتهي را كهه رههبري و حكومهت را‬
‫امتياز رهههبر براي اسههتثمار زيهههههردستان و بههه كار گماردن آنههها بههه نفههع خود مههي دانههد‪ ،‬نفههي كنههد‪.‬‬
‫ايشههههان همچنيهن در خطبهه ‪ 5‬نههج البلغهه مهي فرمايهد‪ :‬مردم امواج فتنهه و آشوب را بها كشتيهاي نجات‬
‫بشكافيهد و بهه پيهش رويهد‪ ،‬از راه نازيدن بهه تبار و تقرات كناره گيريهد‪ ،‬و تاجهاي باليدن بهه يكديگهر را بر‬
‫زميهههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههن بكوبيهههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههد‪.‬‬

‫رسهتگار آن كسهي اسهت كهه بها دسهت و بالي بهه قيام برخاسهت يها تسهليم شهد و خود را از آشوب رهها‬
‫سههههاخت‪ .‬ايههههن حكومههههت آبههههي اسههههت گنديده‪ ،‬و لقمههههه اي كههههه گلوي خورنده اش را مههههي گيرد‪.‬‬

‫آن كس كه ميوه را پيش از رسيدن بچيند همچون كسي است كه در زمين ديگري به كشت و زراعت‬
‫پردازد (جعفري‪ 1373 ،‬ص ‪.)40‬‬
‫امام علي (ع) در اينجا ابتدا حقيقت حكومت را با تشبيه آن به آبي گنديده و لقمه اي كه گلوگير نشان‬
‫مهي دههد‪ .‬بيان آب گنديده و لقمهه گلوگيهر نهه تنهها نشان مهي دههد كهه حكومهت از جنبهه مقامهي و امتيازي‬
‫آن مثبهت نيسهت بلكههه بهه دليهل وجود مسهئوليت سهنگين درقبال پذيرش زمان حكومهت درقبال ملت و‬
‫عدم شايستگي‪ ،‬لقمه اي گلوگير براي زمامدار و به دليل امكان ايجاد غرور وغفرت در زمامداري مانند‬
‫باتلقهههههههي حاكهههههههم و رههههههههبر را بهههههههه درون خود مهههههههي كشهههههههد و هلك مهههههههي كنهههههههد‪.‬‬

‫در چنين شرايطي كه پاي مكتب و عقيده درميان باشد‪ ،‬يا بايد نيرويي داشت كه با آن نيرو قيام كرد و‬
‫باطهل را از ميان برد و حهق را بهه حاكميهت رسهانيد‪ ،‬يها بهه مصهلحت عموم و براي حفهظ مكتهب كهه هدف‬
‫اصلي است‪ ،‬تسليم شد و خود را به كناري كشيد تا آتش و دود فتنه فروخوابد و حق از ميان باطلها رخ‬
‫نشان دهههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههد (جعفري‪ 1373 ،‬ص ‪.)41‬‬

‫امام علي (ع) درجايهي كهه حكومهت را حهق مسهلم خود مهي دانهد امها بهه دليهل اينكهه‪ ،‬ايهن زمامداري را‬
‫چندان بها ارزش نمهي دانهد كهه مصلحت عموم و اسهلم را فداي آن كنهد تسهليم را اصهلح تهر مهي دانهد‪ .‬در‬
‫اينجا مي توان به اين نكته پي برد كه هدف اصلي امام هدايت امت و مصلحت ايشان است و اگر اين‬
‫مصهههلحت بهههه قيمهههت عدم زمامداري و حكومهههت خود او نيهههز تمام شود بازههههم پذيراي آن خواهدبود‪.‬‬

‫اميرالمومنيهن (ع) امهر حكومهت و سهرپرستي و مسهئوليت اجرايهي را وسهيله اي براي بهه رشهد رسهانيدن‬
‫امت‪ ،‬به اجرا درآوردن حق‪ .‬و گسترانيدن دين مي داند كه اگر به صورت هدف درآيد و ستيزه جويي بر‬
‫سهر آن درگيرد‪ ،‬آبهي مهي شود گنديده و از خاصهيت افتاده و يها لقمهه اي گلوگيهر كهه نهه تنهها تشنگهي و‬
‫گرسهههههههنگي را رفهههههههع نكنهههههههد بلكهههههههه موجهههههههب هلكهههههههت نيهههههههز گردد (جعفري ص ‪.)41‬‬

‫بانگاهههي بههه سههخنان امام علي(ع) مههي توان بههه نكات كليدي و مهههم زيههر در رهههبري دسههت يافههت‪:‬‬

‫‪ - 1‬در رهههبري از ديدگاه امام (ع) نيههز تعامههل گروهههي و فردي رهههبر بهها امههت امري ضروري اسههت؛‬
‫‪ - 2‬نفوذ در زيردستان از ديدگاه امام علي (ع) درجهت به رشد رسانيدن آنها‪ ،‬به اجرا درآوردن حق‪ ،‬و‬
‫گسههههههههترانيدن ديههههههههن و بههههههههه طوركلي هدايههههههههت امههههههههت تحههههههههت رهههههههههبري اسههههههههت‪.‬‬
‫ويژگيهاي رهبببببببببببببببببببر از ديدگاه دانشمندان مديريببببببببببببببببببت و امام علي (ع)‬
‫مطالعهه ويژگيهاي يهك رههبر از يهك سهيرتاريخي تبعيهت كرده اسهت‪ .‬اوليهن شيوه مطالعهه تحهت عنوان‬
‫نظريه رهبري بزرگمرد بر اين عقيده بود كه با مطالعه بسياري از رهبران كارامد مي توان به مجموعه‬
‫كوچكهي از صهفات مشترك براي شناسهايي رههبران بزرگ آينده دسهت يافهت‪ .‬در ايهن نظريهه‪ ،‬صهفات‬
‫جسهماني از قبيهل سهن‪ ،‬قهد‪ ،‬وزن و توان همراه بها زمينهه اجتماعهي (مثل ً تحصهيلت و پايگاه اجتماعهي)‪،‬‬
‫هوش و فهرستي بلندبال از ويژگيهاي شخصيتي (مثل ً حسادت‪ ،‬سلطه گري‪ ،‬استقلل‪ ،‬اعتماد به نفس و‬
‫عينيهت) و خصهوصيات اجتماعهي (مثل ً كشهش و جاذبهه‪ ،‬محبوبيهت و نزاكهت) موردتحقيهق قرار گرفتنهد‪.‬‬

‫استاگديل (‪ )1950‬با ‪ 120‬مطالعه اي كه بر اين اساس انجام داده است‪ .‬عوامل شخصي زير را براي‬
‫رهههههههههههههههههههههههههههبري بههههههههههههههههههههههههههه دسههههههههههههههههههههههههههت آورده اسههههههههههههههههههههههههههت‪:‬‬
‫توانايههههههههههههههههههههههههي (توانمندي)‪ :‬هوش‪ ،‬هوشياري‪ ،‬صههههههههههههههههههههههههراحت كلم‪ ،‬ابتكار‪ ،‬قضاوت؛‬
‫موفقيهههههههههههههههههههههههت (علمهههههههههههههههههههههههي‪ ،‬اطلعاتهههههههههههههههههههههههي‪ ،‬ورزشهههههههههههههههههههههههي)؛‬
‫مسهههئوليت (قابليهههت اعتماد‪ ،‬ابتكار‪ ،‬پافشاري‪ ،‬پرخاشگري‪ ،‬اعتماد بهههه نفهههس‪ ،‬علقهههه بهههه برتري)؛‬
‫مشاركهههههههههههههت (فعاليهههههههههههههت‪ ،‬اجتماعهههههههههههههي‪ ،‬همكاري‪ ،‬سهههههههههههههازگاري‪ ،‬شوخهههههههههههههي)؛‬
‫منزلت (موقعيهههههههههههههههههههت اجتماعهههههههههههههههههههي ‪ -‬اقتصهههههههههههههههههههادي‪ ،‬معروفيهههههههههههههههههههت)‪.‬‬
‫اسهتاگديل نتيجهه گيري كرد كهه رويكرد خصهوصيات رفتاري ذاتا ً موجهب نتايهج ناچيهز و گمراه كننده بوده‬
‫اسههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههت (سههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههيدعباس زاده‪ 1371 ،‬ص ‪.)86‬‬
‫يوجيهن جنينگهز نيهز چنيهن عقيده دارد كهه‪ :‬پنجاه سهال مطالعهه موفهق نگرديهد يهك ويژگهي شخصهيتي يها‬
‫مجموعهه اي از صهفات را كهه بتوان براي تمايهز رهبهههران بهه كار برد فراههم كنهد‪( .‬علقهه بنهد‪.)1370 ،‬‬
‫اسهتاگديل همچنيهن در تحقيقات خود دريافهت كهه رههبر بايهد باهوش تهر از سهاير افراد گروه باشهد امها‬
‫اختلف هوش رههبر بها سهاير افراد گروه نبايهد چندان زياد باشهد كهه تفاههم مشترك درمورد اهداف نهايهي‬
‫سهههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههازمان را دشوار سهههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههازد‪.‬‬

‫گيزلي (‪ )1963‬نيهز بها تحقيقات خود نشان داده اسهت كهه برخهي از ويژگيهاي شخصهيت تها حدودي بها‬
‫رههبري موثهر ارتباط دارند‪ .‬ازجمله ابتكار و توانايهي عمل و اقدام به طور مسهتقل با سطحي سهازماني‬
‫رهبري ارتباط داشته است‪ ،‬يعني هرچه مقام شخص در سازمان بالتر باشد اين ويژگيها موثرترند اما‬
‫به دليل ناخشنودي از شيوه صفات‪ ،‬شيوه اي تازه كه به رفتار رهبر بجاي صفات وي متمركز است‪ ،‬به‬
‫وجود آ مد‪ .‬در ايهن شيوه به جاي حالت دروني يها صفات رههبر بر مشاهدات قا بل اعتماد تاكيهد مهي شهد‬
‫(شكركهههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههههن‪.)1373 ،‬‬
‫يكهي از اظهارنظرهاي مشهور در ايهن شيوه جديهد مربوط بهه مهك گريگور (‪ )1960‬اسهت‪ .‬وي دو سهبك‬
‫عمده مديريهت و رههبري را در رفتهههههار بها زيردسهتان مشخهص كرد كهه نام نظريهه هاي ‪ X‬و ‪ Y‬معروف‬
‫است‪ .‬نظريه ‪ X‬كه معتقد به غيرقابل اعتماد بودن‪ ،‬غيرمسئول بودن و رشدنيافتگي زيردستان بود‪ ،‬به‬
‫رههبري بسهيار آمرانهه و مسهتبدانه وكنترل و سهرپرستي نزديهك اعضها توجهه مهي كرد‪ .‬گرچهه خود مهك‬

You might also like

  • منابع انساني با كيفيت
    منابع انساني با كيفيت
    Document4 pages
    منابع انساني با كيفيت
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD15
    SD15
    Document12 pages
    SD15
    api-3855028
    No ratings yet
  • رمز موفقيت ماتسوشيتا
    رمز موفقيت ماتسوشيتا
    Document4 pages
    رمز موفقيت ماتسوشيتا
    api-3855028
    No ratings yet
  • ملاحظات اخلاقي درعملكرد مديران و نخبگان
    ملاحظات اخلاقي درعملكرد مديران و نخبگان
    Document2 pages
    ملاحظات اخلاقي درعملكرد مديران و نخبگان
    api-3855028
    No ratings yet
  • مديريت ازطريق ارزشها
    مديريت ازطريق ارزشها
    Document2 pages
    مديريت ازطريق ارزشها
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD13
    SD13
    Document8 pages
    SD13
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD11
    SD11
    Document10 pages
    SD11
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD5
    SD5
    Document17 pages
    SD5
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD9
    SD9
    Document10 pages
    SD9
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD8
    SD8
    Document11 pages
    SD8
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD6
    SD6
    Document8 pages
    SD6
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD4
    SD4
    Document8 pages
    SD4
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD7
    SD7
    Document7 pages
    SD7
    api-3855028
    No ratings yet
  • Tarikh 2-8
    Tarikh 2-8
    Document13 pages
    Tarikh 2-8
    api-3855028
    No ratings yet
  • Tarikh 2-5
    Tarikh 2-5
    Document15 pages
    Tarikh 2-5
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD17
    SD17
    Document11 pages
    SD17
    api-3855028
    No ratings yet
  • Man 2-5
    Man 2-5
    Document5 pages
    Man 2-5
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD16
    SD16
    Document11 pages
    SD16
    api-3855028
    No ratings yet
  • Tarikh 2-2
    Tarikh 2-2
    Document19 pages
    Tarikh 2-2
    api-3855028
    No ratings yet
  • Man2 1
    Man2 1
    Document5 pages
    Man2 1
    api-3855028
    No ratings yet
  • Man 2-3
    Man 2-3
    Document4 pages
    Man 2-3
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD2
    SD2
    Document9 pages
    SD2
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD9
    SD9
    Document4 pages
    SD9
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD12
    SD12
    Document9 pages
    SD12
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD13
    SD13
    Document4 pages
    SD13
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD12
    SD12
    Document4 pages
    SD12
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD4
    SD4
    Document5 pages
    SD4
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD5
    SD5
    Document5 pages
    SD5
    api-3855028
    No ratings yet
  • SD1
    SD1
    Document5 pages
    SD1
    api-3855028
    No ratings yet