1.

sport i ekonomija
-trendovi odnosa ekonomije i sporta bi trebali biti predstavljeni kroz:

Takmiarski sport
Rekreacione sportske aktivnosti
Podruje edukacije i nauke
Kineziterapiju i sport za invalide

1.1. sport i ekonomija u uslovima tranzicije

Sport- razliite motorike aktivnosti varijabilnog i dinamikog karaktera u kojima se na specifian
nain dolazi do potpunog izraaja sportaeve sposobnosti, osobine i znanja u treningu.
Prema definiciji i nivou sport- vrhunski(selektivni) i masovni(neselektivni).
U podruju sporta-sustavi- profesionalni sport, amaterski, rekreacijski, kolski i sport osoba s
invaliditetom.
Sportove dijelimo na 2 grupe:

Grupne- spadaju svi sportovi koji se izvode grupno, gdje najvee mjesto zauzimaju sportske
igre (nogomet, koarka..a i splavarenje, potezanje konopca..)
Samostalne- spadaju svi sportovi gdje se pojedinac sam zalae za svoje uspjehe (tenis, golf,
ah, karate, judo, atletika, gimnastika..)

Sport moe biti:

Takmiarskog kataktera- sportai nastupaju na takmienjima u elji za postizanjem

vrhunskih rezultata
Slobodni/ amaterski karakter- kada se sportai bave sportom iz njima poznatog razloga, a to
su najee zdravstveni razlozi.

EKONOMIJA
-Kao nauka bavi se razotkrivanjem, analizom i produbljivanjem saznanja o ekonomskim
zakonitostima i pojavama u drutvenoj proizvodnjisa stanovita analize odnosa proizvodnje, odnosno
racionalnost upotrebe ogranienih resursa i neogranienih ljudskih potreba
Kao nauna disciplina sastoji se iz:

Makroekonomije- prouava privredu u cjelini, nacionalni dohodak, opi nivo cijena,

nezaposlenost, inflaciju
Mikroekonomija- izuava ponaanje pojedninanih privrednih subjekata.

Prouavanje dijela i cjelina je glavni kriterij po kojem se mikroenergija razdvaja od makroekonomije.

Jedan od kljuni zadataka ekonomije- da odgovori na 3 pitanja-ta, kako i za koga.
TRANZICIJA
-je pojam kojim se oznaavaju tkz. Tranzicijske zemlje, zemlje koje su u prijelazu iz komandne
privrede u tritu, tj. iz socijalizma u kapitalizam.

1.2. takmiarski sport

Trendovi koji su ovdje obraeni manifestiraju se kroz:

Privlaenjem veih masa ljudi

Snanije ppovezivanje (takmiarskog) sporta i gospodarstva
Otvaranjem novih radnih mjesta u sportu
Stvaranjem novi naina promocije
Koritenje imida vrhunskih sportaa u promotivne svrhe
Unaprjeivanje prodaje integriranjem trita
Trend povezivanja medija
Trend javne prisutnosti sportskih kompanija na sekundarnim tritima
Trend prisutnosti sportskih klubova na sekundarnim tritima
Opi trend globalizacije
Trend plaanja sportaa na temelju ostvarenih uinaka

1.3. rekreacione sportske aktivnosti

Javljaju se razvojni trendovi sportske rekreacije koji su vrsto povezani ekonomskim
kategorijama kroz:

Socioloko- ekonomski moment sporta od pojma klasa do pojma masa

Aktivno i samovoljno sudjelovanje u sportsko- rekreacijskim aktivnostima
Brzi razvoj sportske rekreacije
Ekspanzija trita
Proirenje ponude usluga i sadraja
Uspostavljanje novih proizvodnih linija
Novi razvojni oblici sportske rekreacije i ekstremnih sportova

2. pojam i definicija menadmenta

Predstavlja odreenu naunu disciplinu, ali se isto tako odnosi i na sam proces menadmenta, kao i na
menadere, nositelje menadmentnih funkcija.
Definira se kao:

Proces
Nauka, disciplina ili vjetina
Profesija
Karijera i zanimanje

Menadment- skup aktivnosti koje ukljuuju planiranje i odluivanje, organizovanje, voenje i

kontrolu, usmjerene na ljudske, finansijske, materijalne i informacijske izvore organizacije radi
ostvarivanja organizacijskih ciljeva na efikasan i djelotvoran nain.
Lat. Manus-ruka i otuda menadment esto oznaava i rukovoenje

Pod pojmom menaderstvo podrazumjevaju:

Sustav rukovoenja privredom u kome vlasika- poduzetnika, sve vie zamjenjuje organizaotr
i nadzornik procesa proizvodnje ili druge privredne djelatnosti
Pojavu organizovanja javnih manifestacija, pozorinih, glazbenih priredaba
Pojava se u oznaenom smislu proiruje na sve oblasti djelatnosti

Imajui u vidu razne autore, menadment je:

Koordinacija svih resursa kroz proces planiranja, organiziranja rukovoenja, kontrole da bi se

ostvarili utvreni ciljevi
Proces koji obavlja jedna ili vie osoba da bi koordinirala aktivnosti drugih ljudi radi
postizanja rezultata koji se mogu ostvariti djelovanjem samo jedne osobe.
Proces koji predstavlja simplifikaciju funkcija menadmenta i ostavruje se preko optimalnog
odnosa u strukturi i dinamici poslovanja, pa se stoga ne moe locirati u 1 ili vie kategoriji
nekih od menaderskih funkcija
Proces koordinacija i usmjeravanja svih organizovanih resursa, radi ostvarivanja definiranih
ciljeva, a koji je univerzalan

Menadment u sportu-obezbjeuje funkcioniranje cjelokupnog sustava sportske organizacije,

odnosno upravljanje sustava selekcije talenata, obezbjeuje struni rad i stvara ope uslove za
pripremanje sportaa za najvia dostignua, stvara pretpostavke za organiziranje sportskih takmienja,
obezbjeuje materijalna i finansijska sredstva i komunikaciju sa sportskom javnou.
Efikasnost menadmenta jedne sportske organizacije mjerit e se i u odnosu na iskoritenost i ostalih
resursa, proisteklih iz imida kluba i njegovih sportaa.
Cilj i zadatak sportskog menadmenta- poveati sportsku produktivnost, podrazumjevajui sve
humane aspekte stvaranja novih ljudskih vrijednosti. Suptilnost pronalaenja mjere izmeu
produktivnosti i humanizacije u sportu, znai i ostvarivanje ope sportskih i menaderskih ciljeva.
MENADMENT U BOSANSKO- HERCEGOVAKOM SPORTU
Sport je sloena drutvena djelatnost koja u BiH obuhvaa:

Tjelesnu i zdravstvenu kulturu djece i omladine

Takmiarski sport (trening i takmienja sportaa)
Sportsku rekreaciju graana
Kineziterapiju i sport invalida

Tzk djece i omladine obuhvaa sportsko- rekreacijske aktivnosti djece: predkolskog uzrasta,
osnovnokolskog, srednjokolskog, te studenata.
Pregled ustrojstva BiH sporta- BiH olimpijski odbor nacionalni sportski savez sportski savez i
zajednice sportskih udruenja i saveza opine zajednice sportskih udruenja gradova i opina.
Upravno tijelo koje je prisutno gotovo kod svih sportskih organizacija je skuptina koju ine izabrani
predstavnici. Skuptina upravlja nacionalnim i kantonalnim sportskim savezima, zajednicom sportskih
udruenja i saveza kantona, te savezima gradova.
Osim skuptine, klubovi i drutva imaju svoje organe upravljanja kao to su: upravni odbor, nadzorni
odbor,izvrni odbor i dr. to je regulirano posebnim normativnim aktima.

U ulozi menadera u sportu preovladavaju gotovo svi profili strunjaka u profesionalnom/

volonterskom odnosu.
3. poslovanje u sportu
3.1. analiza i izvori finansiranja u sportu
U aritu drutvenog marketinga su drutvene djelatnosti, ali i djelatnosti dobrotvornih organizacija i
drutava, politiki stranaka i pokreta, vjerskih institucija itd.
3.2. sustav finansiranja u sportu
U svakom podruju sporta postoje interesi koji su od posebnog znaaja za dravu i drutvo u cjelini, a
koji se oavezno finansiraju iz budeta.
Finansiranje iz prorauna je esto nunost i preteito izvor finansiranja.
S takvom postavkom, proraunske korisnike mogue je definirati kao javne/ privatne organizacije,
preduzea, klubove ili udruenja koje koriste dravna sredstva za svoje djelovanje tj. poslovanje.
Proraunske korisnike je mogue klasificirati u 2 grupe.
I grupa obuhvaa korisnike koji se finansiraju direktno iz prorauna.
To mogu biti:

Razliite sportske priredbe (takmienja, izlobe i sl.) od posebnog dravnog interesa

Asocijacije, klubovi, udruenja/ drutva s programima od posebnog dravnog interesa
Izvanredno financiranje sportske infrastruktura
Razliiti izvanredni rashodi u domeni sporta

II grupa obuhvaa svo ono redovno finansiranje iz prorauna koje se planira po redovnom postupku i
to u 2 nivoa:

Dravni proraun
Proraun lokalnih samouprava

Oba nivoa mogu obuhvaati sportske klubove, udruenja, drutva i asocijacije, prriredbe, edukaciju u
sportu.. dok se na dravnom nivou finansiraju jo i olimpijski odbori i preko njih nacionalni odbori.
3.3. neprofitni organizacije
-obuhvaaju privatne/ javne organizacije iji su temeljni ciljevi usmjereni k uincima socijalnohumanistiki prihvatljivih ciljeva, a ne ostvarivanju profita.
Postoji vie vrsta koje se razlikuju po podruju u kojem djeluju, poput obrazovnih organizacija,
kulturnih, religijskih, socijalnih kao to su usluni klubovi , zatitne organizacije kao trgovake
komore i sindikati.

3.4. sustav slobodnog trita

-implicira djelovanje sportskih organizacija po zakonitostima i principima poslovanja na slobodnom

tritu
PODUZETNICI U SPORTU
Kao aktivni/ pasivni sudionici, sve vei broj ljudi u sportskim aktivnostima i djelatnostima izgrauju
trita (potencijalno za plasman roba i usluga, ali i trita radne snage) kao uslov (profitabilnog)
poduzetnitva, ime se ostvaruje jedinstveni aspekt sporta koji redovito privlai poduzetnike i
potroae.
EKSTERNO FINANSIRANJE
Svaki poslovni subjekt nekog gospodarstva svoje poslovne aktivnosti odnosno poslovanja finansira iz
vlastitih tekuih prihoda, tj. interno. Uz vlastita novana sredstva koriste se i vanjski- tui, eksterni
izvori finansiranja.
Pribavljanje vanjskih izvora finansiranja odvija se djelovanjem vie/ manje sloenog finansijskog
mehanizma, koji se uobiajeno zove finansijski sustav (ukupnost nositelja ponudei potranje,
novanih sredstava, finansijskih oblika- instrumenata u kojima su utjelovljena novana potraivanja
raznovrsnih finansijskih institucija i tokova kruenja novanih sredstava koji integriraju pravnim
normama i regulacijom, omoguavaju trgovanje novcem i novanim vikovimma, odreujui pri
tome cijene finansijskim proizvodima.)
Osnovna svrha finansijskog sustava- prikupljanje i transfer svih dostupnih finansijskih sredstava od
onih subjekata kojima su ta finan. Sredstva viak i prenijeti ih oid odreenim trinim uslivima onima
kojima su ista (finan. Sred.) potrebna za investicije i/ ili potronju.
DIREKTNO FINANSIRANJE
-Izravni finan. Odnos investitora vjerovnika i dunika uz posredovanje ugl ne bankarskih finansijskih
institucija koje samo pomau u plasiranju vrijednosnica ne mjenjajui njihove karakteristike u 2.
Oblik, a na temelju kojih se i ostvaruje vjerovniko- duniki odnos.
NEVIDLJIVI PRIHODI SPORTA
-sve one donacije i prihodi sporta koij nisu evidentirani u poslovnim knjigama organizacija u
djelatnosti sporta.
Oblici prihoda:

Donacije koje nisu direktne ve indirektne

Prihodi organizacija/ kompanija izvan djelatnosti sporta na temelju publiciteta koji sport prua
Siva ekonomiju u djelatnosti sporta
Ostali nevidljivi prihodi

Donacije koje nisu direktne ve indirektne podrazumjevaju plaanje donacija samom davaocu usluga/
isporuiocu proizvoda.

3.5. trite sporta

3 segmenta koja povezuju sport i globalno trite:

Sprecifino trite vrhunskog sporta, na kojemu se kao roba pojavljuje profesionalno

djelovanje vrhunskih sportaa
Specifino trite na kojemu se stvaraju uslovi za odravanje spektakla
Specifino trite u okviru kojega se sport koristi kao podloga za ekonomsku uspjenost

Sva 3 segmenta se nalaze na globalnom tritu, ali ive pod uslovima koji odreuju pojedine
nacionalne sredine, shodno pojedinom sportu.
Uslovi za odravanje sportskih spektakala odreuju se prema:

Brojnost gledalaca
Ukupnost okruenja u kojima se spktakli odravaju
Specifini odnos prema pojedinom sportu
Kvalitetu samog spektakla