Professional Documents
Culture Documents
T H U K I Z A K N A
K A L T E N G
S U A K
:
:
:
:
Tv. Hangboi
Pastor Thangno
Tv. Hangbo
Upa Langhaulian
:
:
:
:
Upa Soizalam
Pastor T. Muankhup
Upa Soizalam
Lia Ngaikhandim
: K. Thangchinkham
: Thuamkai
: Upa T. Upa N. Chinkhanpau
: Nengkhojam
MA (ENGLISH) SANGTAKIN ZO
e-mail: thetangnuamtimes@gmail.com
T A N G N U A M
` 20/-
Kolhapur, Maharasthra ah
a sangampa Ds Mang veh a
hoh Cing Suan Vung@CS,
Saimual veng date? september ni in vangkhua damtak-
SHILLONG APAN
T
(L) L. KHAM ZA LAL INNKUANTE
Pa (L) Kham Za Lal ahihleh Hausa venga Pu Tuan
Za Kap nau pa ahi. A zi Ngakboi (ZEO) tawh gil a
gah goutan Tg. Zam Khen Thang (Boxer, Mary Kom
Academy, Imphal) leh Lia Cing Lian Mang (Graduate,
St.Edmunds, Shillong) nei uhi. April 9, 2010 in Pa Lalpu
in a innkuanpihte leh akhopihte hong nutsiat santa hi.
Tulel in Headquarter veng ah khosa ua Tangnuam ah
inn a neihloh uh hangin Pu Songchinkhup te inn tawh
opposite cet ah innmun lian petmah nei uhi.
Ki Tangnuam sak mahmah leh khua iit mahmah uh hi.
A Hong tung ding dt 26th sept.2016 apan in electoral roll tawh kisai bawl ding tuamtuam neiten bawlsak thei ding hi. Bawl thei dingte:
1. Correction: Min diklo/kum diklo bawl theih
ding.(Min dik proof na ding in Aadhaar card
zat theih. Kum/age proof na in X certficate/
Aadhaar/driving licence xerox copy zat theih)
2. Transfer: Transfer bawl ut ten tenna lui apan
transfer na concern SDO/BDO a pat transfer
certificate lak masak ngai ding ahi.
3. New Addition: Age proof certificate pawimawh
ding hi.
4. Voter list a min omsa innkuanten innkuan min
list kimtak leh date of birth tawh gel khawm in
submit ding ahi. (Vote nei nailo te min zong
kim tak in a pan/tel ding ahi).
Hih hun ki pel ma in a kisam document teng
kim tak a Kaikhawm/ngaihsun a, a ni leh hun kipia ah
hong pai ding in ka hong zasak hi. A theilo te kihilh
sawn ciat Ni.
Ani : 26th Sept 2016 (Monday)
Ahun : 9:00am - 12:00 Noon
Amun : V/A House
Tulaitak leitungah Football player minthang penpen nih Lionel Messi leh
Cristiano Ronaldo, a siam zaw ding gen kak hak mahmah leh Tangnuam Pa Tualzalem s/o (L) T. Gindong tu-in Kashmir veng lamah innfootball fans te ki debate na topic gige khat zong hi gige ahi . Hiah asiam zo Tawtak, Laiveng, Black and lam thak Sawm in kisa lellel chigen ding i hi kei a , a sum muh dan kikum zo ni maw...
Kumkhat a loh zah : MESSI $77million ||| RONALDO - $ 82million.
INDIA SUMIN ENNI AW LE :
white hun laipek apat Laiveng, hthu kiza hi. Alui sang in a thak
khukpi kiangah khosa a aom in nuam zaw tham ding hi.
BAWL DIK NA
The Tangnuam Times a thu kisuah teng Editorial Board-te ngaihdan hikim veklou hi.
Editorial
Siangthona
History book te a i sim khak kum zabi ?? hunlai
pawlin Indus Valley Civilisation (Harrapan Civilisation) kici ana om hi. Thil lui sui pawl (archaeologist) ten a suikhiat dan un hih hunlai in a teengten
SIANGTHOUNA ana thupi bawl mahmah uh
hi, ci uh hi. Bangci bangin kithei hiam icih leh a
khopi mun khenkhat khat ah Great Bath(kisilna)
cih bang nei uh hi. Innsung a Bathroom apan,
Latrine apan tui niinte pipe a hoihtaka zawl khia
in khopi pua lam ah zawl khia thei uh hi. Drainage system(nullah) hoihtak aneihna uh kilang hi.
Innsung niin akhopte uh dustbin ah hoihtaka koihin, niin paai te hong pai ciangin a niinte uh ana
pe thei zel uh hihtuak hi.
Hih hunlai pek apanin mite in Innsung, khosung sianthou na ding ana hanciam mahmah khin
ta uh hi. kum hi ci zah pai khit nung na ngawn in
LAMKA zaangin kiphawk pha ban nai mahmah
lo hi. Adiakin Lamka kuam a dinga khua upa pen
pawl ahi TANGNUAM khua pen siangthona
lamah kituantual (backward) mahmah lai mawk
hi. Bangzah takin kituan tual hiam cih anuai ah
kikum dih ni :
1) Ekbuk/Latrine : Ekbuk hoih leh hoih lo
tehkak ding hizen zen lo hi hang. Tangnuam khuasung ah Ekbuk nei lo omlo ding in
ka um hi. Nei lo om hi hong kici leh kiheh
ut lai ding hi. Himah leh naupang lam gei
khawng peuhah daileng dinga tu muh ding
om lai mawk hi. A picing sa nangawn zong
om hi. (a mi gen dah ni...) No a ding bek
in zumhuai lo a khosung ading mahmah in
zong zumhuai tun thei gamtatna ahihmanin
kibawlphat dingin hoih mahmah hi.
2) Innsung/Huangsung niin : inn hoih lo,
huangsung kipuah lo khawng dem dek hi zenzen lo I hi. I gennop tak ahih leh i innsung
niin te, ex.mehmalna, nektheih hawng, van
bawm sia, cihte khawng lampi gei khawngah
mi muh dingin pai sese dah ni, tua sangin I
huangsung ah kihal ciat leng i innsung kia
hah hilo in khosung hah zong I suak pah
ding hi. tua banah khosung lampi nawii leh
hoih loh zok mah tawh i huansung khawnga
loupa(grass) i boh khiat te khawng, i nulla
hahna nin te khawng lampi nit sak behbeh
dingin lampi ah paih cih khawng khawlsan
ta ni.
3) Huangvulh ganta : Huangvulh ganta khoi
zo te adem dek ihi zenzen kei a, bangci
leng i siangtho thei zo deh o icih nopna hi.
Innkiangte gan khoi a sa nekpih khak ding
zong hi ngap lo khatin a chek/asung( ek)
kham ngel ta hang ei cih bang khosungah
zak hiauhiau ding tam mahmah hi. Bangci
leh agimnam min a za kei thei deuh deh o
cih khawng ei a gan khoiten i ngaihsut mahmah dinga deihhuai mahmah ding hi.
Picing mahmah ta, ei le ei kikem thei ding a
upa mahmah ta ,i khua akisat kum 70 bang pha
dek venvan zozen ta ihihmanin hih atunga siangthona i gelhte zuih kim sawm leng khantohna
khat hipah ding hi. Siangthou taka tuni zangthei
pah dingin simtute tengteng ikingen pah hi.
Lungdam!!!
Consultant : T. Langsanglian
Asst. Editor : Kham Mung Ngaihte
Jt. Editor : Thangpi Valte
Members : Lianbawi Ngaihte
ZOMITE PU LE PA NGEI NA
Ei zomite, tanga tuana paidan kichian neite ihi. Ngeina (Custom culture ) tawndan leh chiin (practices)
nei a khawsate ihi ua, huai ngeina leh tawndan, chiindan i pu-le-pa ua kipan i luah sawn uh ahi. Hiai i I nasepte ah ilungsim leh hun pia leng bel ahaksa lua ding bang mahmah om loupi. Hihna liluahsawnte uh tulai khristian dan tawh a paikhawm thei om a, a paikhawm theilou pawl leng om hi. I
anpipi toh nasep I zoh louh sah hih dah zo leng.
laisiangthou deihdan tawh kikalhlou i ngeina dan hiaite khawng ahi uh.
~ Lian Tungdim
(a)-Inndongta neih. (Household council)
lou ihihman in haandal nin pu zu tawi inndongta Khukpi lui tui zaw lim eive.....
(b)-Pu zukholh.
ten awm khawm in misi lamte leh pute lam in
~ Nu Ciinlamniang, Tuibuong
(c)-Pu tawp zukholh.
singpi kidawn khawm hi. NAU MIN PHUAH-Ei Mawk a mawk ngal kitam ta Zen eh...
(d)-Pu zutawi.
zomite i minphuah zia ua kipan a khang kisut thei
~ K.K. Lun, Hausa Veng
(e)-Laang khet zu.
ding khopa paidan hoih nei ihi uhi. Hiai bang a News uh sim nuam sa peuh mah ing ei. Proud
(f)-Nau min phuah dan.
hih theite michitak leh etton taka hi uh. A paidan
to be Tangnuamians
(g)-KIteen dan.
ngeina hiai bang ahi. Tapa upapen tamasa pasal
~ Niangsawm, Bethel Veng
(h)-Sialkhumsa gawh.
ahih leh ta neipa, pianna pa atam ngeingei ding Lungtang zep sangin apua tham zep awl sam
zaw....
(i)-Mounam leh thanam.
ahi. Numei ahihleh zite nu in a phuah ding ahi.
~ Zetli, Kashmir veng
(j)-I zou ngeina a laasak leh laam
Unau pasal nih-leh-thum omte ahihleh a upa uh
Hiai a tung a i gelhte tawm khah in hilhchian ni. (TOUPA) un anau min aphuah teitei ding ahi. Nu- Khuangpu siam mahmah un, zan zong sawt
kei veh o...
INNDONGTA: Hiai inndongta kichi numei khat mei ahihleh amaute kilemna bangbang in aphuak
~ Sianvung, Laiveng
leh pasal a hon kiteen a inn tum, lou tum a hon thei uhi. Numei khangsimna a tellou ahih man un.
suan khiat chiang ua, anuam ahaksa athuakpihtu KITEN DAN-Eimite kitendan in Bible a kalh kei Ihmu dia akuan thei i om ua leh le ahoih alai ve..
~Muanlal@Zapu, Bethel Veng
ding leh a kul leh poimawh dungzui a innsung a na hi. Aziak bel Bible in kiten dan ding bangmah ana
Innlam
ngaihhuai
hun tam mahmah mawk ei...
semtu dia kibawl ahi. Inndongta bawldan atangpi gen tuan kei hi. Bible dan bel ki-khen louh ding
~ Paupu @Tiger
inhiai bang ahi. (1)-Inn neitu (2)-THALLOUH himai hi. (Luka 10.9) SIAL KHUMSA GOH-Hiai
Gunman
te
zong
houpih
zoh
ding zong om
PA- Hiai inn neipa tuh inntekpa pianpih sang- sialkhumsa goh in leng Bible dan bangmah kalh
nawn kei ve uh o...
gam pasal ahihding ahi. Sanggam pasal aneih kei khakna a nei kei hi. Sialkhumsa goh kichi tuh nun~ Giisuan @Avomnu
leh a behbul nai pen amat ding ahi. (3)-THUSA gak in pasal aneih chiang a sa ki-goh chihna ahi.
PI-Inntekpa sanggam hiam a beh hiam ding ahi. Nidanglai a ipu-ipate sum/dangka chih ana theih LIAPAAL OF THE WEEK
Ajiak bel thubuai, laabuai a om chiang apalai leh nailouh lai ua mou man dia sial ana ki-piak lai
thugentu pen hiding ahih man in, leh miten a ua hong kipan ahi. MOU MAN LEH THAMANiintek pa tawh a na etsan louhna ding chihna ah. Pasal in zi aneih chiangin aman piak ngeingei ding
(4)-THALLOUH THUSA-Thalhlouh thusa tuh ahi. Tulai a i zomi customary law dung zui in sum
inntekpa beh-le-phung ahih ngeingei ding ahi. gentehnan teng 1500 ahi. Thaman Rs;2 tulai in
(5)-THUSA MEI/HAAN ZU TUNG/BEH VAL- khenkhat in teng 10/20 a lapawl bang leng a om
Hiai leng inntek pan a behte laka khat a guan hi. Hiai thaman kichi tawm mahleh poi mawh pet
ding ahi. (6)-VENGTHUSA-Hiai vengthusa kichi mah khat ahi. Thaman i piak theih in tuh i zi, imou
Lamka jaang leh mun khenkhat ah kizang hi. HIai in sihna tuak leleng i innsung akipan vui thei ding
leng inntek in poimawh asak bang a-a guan beh chih na ahi. Huaiziakin si-vui theihna leng kichi
ahi. (7)-(a)-TANUTE-TANUPI-Inntekpa sang- hi. PU-LE-PATE NGEINA A PATHIAN PHAT
gam numei upa pen ahih ding ahi. Sanggam nu- LEH LAAM IN BIBLE A KALH KEI. Zaangta laa,
mei aneih kei leh abehte adeihdeih aguan theih hi. saannem laa tuamtuamte kaih (tune) in Pathian laa
(b)-TANU NAU-Tanu nau leng inntek pa sang- phuak in sa in sa leleng Pathian in zsdahlou ding
gam numei nau zaw ahih ding ahi. Sanggam nu- hi, Laam (cultural dance) leng Patian in zadah lou
mei aneih kei leh a behte aguang thei hi. (c)-TANU hi. I PU-LE-PATE NGEINA BIBLE KHRISTIAN
THUMNA-Hiai leng inntekpan a sanggam numei DAN TAWH KITUAK LOU I ZAT KHAK-INN
a guan ding ahi. Sanggam numei aneih kei leh a SIAN BAWL-Hiai inn sian bawl kichi i pu-le-paten
tung a kigen bang in ahih ding ahi. (d)-TANU ana chiin uh apoi mawh ngaih mahmah khat uh
LINA-Inntek in a sanggam/abehnumei adeih sak ahi. HImahleh hiai pen dawi thil tawh kizui lua
khat, na sep sibawl a kizen zawkna ding etna a- khat ahihman in chiin touhtouh louh din hoih lou
aguan ahi. (8)-ZAWL-Zawl tuh inntek pan a khan hi. INN SIAN BAWL OM ZIA-Mikhat khualzin
gual ngaih khat aguan ahi. (9)-PU- (a) PaPU hiam gamvak hiam hitaleh midang in asihna avatinnkuan khat bawlkhiat/mikhat ahong pian khiak uah khak chiang a misi lamten inn sian ava bawl
peuh leh Pu aom ngeingei ding ahi. Inntekpa pi- uh tuh inn sian bawl kichi hi. Hiai inn sian bawlanna nu nawlamte PaPu ahi. (b)-NAUPANGTE na dia thil kulte ZU/SINGPI, SA LEH SIAMPU
PU-Pu innteknu pianna nute tuh Naupangte pu (priest) ahi. Siampu in phui asam dia mi sihna inn
akichi. PU ZUKHOLH-Hiai pu zukholh kichi i akipan a paikhiak dek chiang un hichi in misi kha
ngeinate lak ua, chiindan kilawmpi khat ahi. I nu (ghost) sam ding uhi. Nu aw/Pa aw/Bawi aw/Upa
nunglamte i pute inn a zu/singpi va awm a U-le- aw hongpai in paita ni, hiai san na mun na mual
Nau samkhawm avadawn chih na ahi. Pu zahna ding hilou nang inn nanglou hilou hi, ei inn, ei lou
etsakna ahi. PU TAWP ZU-Hiai numei te adia poi ah pai ni chi in chihtaktak in misi kha (ghost) sam
mawh lua ahi. Numei in pasal hong neih chiang uhi. Hiai updan-jeek (Superstition) om zia tak tuh
in ahihna a hong mang hi. Eksakna, Naulak nu- midang inn khat a mi ava sih a sihna innsung a
mei khat in Guite pasal in aneih leh Naulak hi- misi kha pen om den dinga, huai kha in a inn neinawn lou in Guite a hong suak hi. Ta bang a hon te bawl genthei hiam om nuam lou ava bawl kha
Min : Niangngaihdon@ Ngaihdon Guite
neih chiang un numei in amah pute zu/singpi va ding, misi kha pen mi inn ah a omden kha ding
Fb
username : Funkykelly Da-Seventeen
kholh hi. Hiai in agen ut pen ahihleh numei pen chih zjiak a inn sian kibawl ahi. Khristian kichi
mi phung mitang va tangta ahih man in, anu naw- ihih. in tuh hiai inn sian bawl pen deihhuai lou School kaina : Blue Star Academy (Class 9)
lamte apute hithei nawn lou in, apasal pute apute hongsuak hi. Aziak bel Bible in Huan a om bang Nungak fel leh fresh thei mahmah khat
hong suakta hi. Huai ziak in numei in pu tawpzu in leivui lei ah akik nawn a, kha bel apepa kiang ahi. Tangnuam khua etlawmsak mahmah
akholh ngeingei ding chih ngei na dan ahi. Hiai ah kik (Ekl 12.7) chi ahiman in, hiai inn sian bawl leh khangthak melhoih rising star a T3 in a
san taka hi numei phung mang a hong kichih kichi pen Pathian gingta loute chin dan hong suak- ciamteh khat ahi.
theihna. Khangluiten naungek apian chiang in ta hi. Hiai innluah pen in a luah sung teng amah
TUAL hia GAAL chi in kidong pahpah uhi. Pasal a-ahi. Hinapi in mi khenkhat in a innluahtute ua
KIMAWLNA PAITOU LELLEL
ahih chiang in TUAL chi ua, Numei ahih chiang in a sih chiangin INN SIAN kibawlsak ut un tuh inn EBCC BYF ten project sepsuah nanga asai uh
GAAL chi uhi. PUZU TAWI-Hiai pu zutawi kichi lauhman a laklouh ding uh hileh kilawm hi. Huai tournament buaina omlou in lamzang takin
tuh mi a sih chiang a hih ngeina ahi. Misi lamten ziak in siangthou van sapna tangte samte aw dawi Paitou zelzel a, etnuam deuhdeuh in entute
misipa pute kianga zu/singpi a awm uh genna ahi. biakna toh kisai hilou u-le-nau ki-itna toh kisai mittai sak mahmah hi. Tuailai zaitha hatten
Hiai ahihna san uh ahihleh atupa pa uh asih tak a i ngaihnate (custom & culture) ahoih theibang
buannawi chihte phawk phallou phial uh hi.
ziak apute uh tawh kizopna kitanta suak a, a pu uh pen in zui ni Himahleh hiai inn sian bawl pen zaw
Ei khosung a team suak ten hih hoih thei
hinawn lou ding ahih man a pute zahna - na nung dawi/sikha tawh kisai lua ahih man in, kua peuh in
piakna ahi. Hiai nin misi lamten pute aw na tupa khristian ki hi, Pathian thu kazui zchi peuh mah in mahmah uh a, team 4 lakah 3 bek knock out
uh si in mang ung e!! tuni akipan tupa neilousuak tawpsan theileng i Pathian kipak ding in ka um hi. kai ding ua lamet ahi.
hi uh tehchih hilh na-na nuam tuamna ding ua chi Toupa nou leh Dawi nou na dawn khawm thei kei Ei khosunga pan Player to watch:
1. Nanggoulian - Midfield BCD
in van khat pe-peuh pethei uhi. Apu in a deih khat ding uh; Toupa doh kan leh Dawi doh kan ah an
2. Suanthianlal - Midfield BCD
peuh leng ngen thei hi. Hiai GUN MAN akichi hi. na nekhawm thei kei ding uh (I Kor. 10.21) Kei lou
3. Mangsawm
- Midfield CBYF
LAANG KHET ZU-Hiai laang khet zu kichi mi Pathian dang na neih ding uh ahi kei. (Eksodas.
4. Lasmuan
- Striker
CBYF
a sih chiang apu in zu/singpi a awm ahi. Nidan- 20.3) Laibu khawng asim khak te leh theih dandan
glai in mi asih chiang in laang in kitung hi. Hiai a hong kigelh mawk ahi a. Adiklou leng a om kha
5. Thangte
- Striker
BYF A
laang bawltute misipa pu in zu in vak hi. Hiai tuh ding.
6. Joylian
- Goalkeeper BYF A
laangkhet zu kichi ahi. Tulai in laang kitun nawnBy: Lian Tungdim
7. Roger Kapvung - Defender BYF B
Owned, Edited & Published by the Editorial Board & Printed at Lamka Super Printer, Tipaimukh Road