BIZNESI NDERKOMBETAR DHE GLOBALIZIMI

Qellimi i Biznesit Ndrkombtar

Krijimi i tregut global.
Mnyren e deprtimit n treg nepermjet eksportit, importit,
investimeve, licensimit, aleancave strategjike, etj).
Zgjidhjen e problematikave te tjera brenda firms, si ajo e strategjise,
organizimit, fitimit, aktiviteteve, kapitalit te burimeve njerezore, etj.
Arsyet e angazhimit t firmave n biznesin ndrkombtar
Te zgjerojn shitjet apo tregun
Te gjejn burime dhe teknologji
Te diversifikojn burimet pr shitjet dhe furnizimet
Globalizimi
Globalizimi i referohet tendencave drejt nj ekonomie globale m t
integruar dhe t ndrvarur, Ekonomit botrore po lvizin nga sistemet
relativisht t izoluara n treg dhe investime n ekonomi t hapura ku
barrierat n treg dhe investime po zvoglohen; Distanca po zvoglohet si
rezultat i zhvillimeve n teknologji; Kultura po njsohet; dhe ekonomit
nacionale jan duke u shkrir n ekonomi t ndrvarura dhe integruara,
duke krijuar kshtu nj sistem unik global.
Globalizimi I biznesit sjell mundesi dhe rreziqe te reja ndaj qeverive, firmave
dhe individeve. Sfida lidhet me konkurrencen e suksesshme ne tregun
global, ne gjendjen ashtu si ai eshte sot dhe ashtu sic zhvillohet neser.
Globalizimi I biznesit eshte krijimi I nje pasurie ne funksion te shteteve dhe
individeve ne mbare boten.
Globalizimi ka aftesine te ndihmoje industrialistet e ardhshem te
ndryshojne damken e shteteve te tyre nga ne zhvillim ne te
zhvilluar
Cilat jane Problemet e Globalizimit?

Rrit pasurine e korporatave dhe investitoreve ne kurriz te te varferve

Nuk lehteson borxhin masiv te shteteve ne zhvillim
Ndot mjedisin, territorin, ambjentin e nje vendi
Shkakton terrorizmin
Krijon protesta nga punonjesit per shfrytezimin e tyre
Rrit procesin e eksportimit te puneve

 Rritet ndryshimi I vlerave te moralit, I parimeve tregtare boterore.

Faktort nxits t globalizimit jane:
Zvoglimi i barrierave n qarkullimin e lir t mallrave, shrbimeve dhe
kapitalit GATT/WTO: 8 raunde negociatash
Ulja e tarifave n produkte industriale,shrbime, dhe produkte bujqsore;
zvoglimi i subvencioneve n prod. bujqsore, zvoglimi i barrierave n
investime (veanrisht cross-border), dhe limitimi i shfrytezimit t ligjit
antidamping.
Ndryshimet teknologjike, sidomos n teknologji komunikimi, prpunim
informatash, dhe teknologji transporti;
lmplikimet ne prodhimin global:
U ulen shpenzimet transportet, shperndarja gjeografike e prodhimit u be
me ekonomike; inovacionet teknologjike (te perfolura me lart), shpenzimet
reale te informacioneve, gje qe mundesoi krijimin dhe menaxhimin e lehte
te sistemeve prodhuese te shperndara gjeografikisht.
lmplikimet ne tregun global:
inovacionet teknologjike, rrjete komunikuese globale te lira (psh. www),
tregje globale elektronike, shpenzimet transportet, kosto me te ulta per
transportin e produkteve/sherbimeve, duke lehtesuar krijimin e tregjeve
globale.
Debati per Globalizimin
Kundr:
Vendimi i barrierave ne tregti / investime shkakton humbjen e vendeve te
punes ne sektorin prodhues ne vendet e avancuara;
Vendosja e barrierave ne treg / investme u mundeson kompanive te
zhvendosin aktivitetet ne vende me kosto me te ulet (sidomos paga me te
ulta). Keto kompani eksportojne vende pune duke rritur papunesine dhe ulur
standardin jetesor.
Pr:
Tregtia e lire (liberalizimi i tregtise) do t'u mundesoje shteteve te
specializohen ne prodhimin produkteve dhe sherbimeve ne te cilat kane

perparesi krahasuese; Kur nje ekonomi i perkushtohet liberalizimit te

tregtise, me siguri se do te kete dislokim te aktivitetit ekonomik qe nuk do
t'i pergjigjet sicilit sektor te ekonomise mirepo ekonomia ne teresi do te
perfitoje.
Globalizimi Politikat e Punes Ambienti
Kundr:
Zhvendosjes se aktivitetit ekonomik ne vendet me kosto te ulet te
prodhimit behet me qellim te perfitimit nga mungesa / (mos zbatimin) e
ligjit per te mbrojtur punetoret si dhe ambientin. Aplikimi i standardeve
strikte te punes dhe ruajtja a ambientit rrit koston e firmes.
Pr:
Mbrojtjen e punetoreve dhe ambientit ne raport te drejte me zhvillimin
ekonomik te nje vendi Ndikimin pozitiv ne rritjen ekonomike te nje vendi
Zhvillimin ekonomik te nje vendi dhe per zbatimin e rregullave ne vendin e
punes dhe mbrojtjen e ambientit Tregtia e lire ndikon ne mbrojtje me te
madhe te punetoreve si dhe ndotje me te vogel te ambientit.
Rritje te Protestave

Protestat anti globaliste tregojne:

Ndryshim midis firmave te medha dhe publikut
Ndryshim ne homogjenizimin kulturor
Ndryshime mbi te drejtat e njeriut
Ndryshime ne mjedis

Termi Globalizim
Globalizimi ka te beje me rritjen e qarkullimit te mallrave, sherbimeve,
punes, teknologjise dhe kapitalit ne te gjithe boten. Ritmi I tij eshte
pershpejtuar me zhvillimin e teknologjive te reja, qe u lehtesojne njerezve
levizjen, komunikimin dhe kryerjen e biznesit nderkombetar.
Globalizimi I Tregjeve dhe Produkteve
Globalizimi ka te beje me prirjen e firmave per te perdorur te mira dhe
sherbime nga vende te ndryshme per te perfituar nga diferencat ne
kosto dhe ne cilesine e faktoreve te prodhimit.

 Bota ekonomike po leviz drejt situates ku ekonomite po shkrihen ne nje

sistem te ndervarur ekonomik global.
Globalizimi i tregjeve ka te beje me shkrirjen e tregjeve historikisht te
ndare ne nje treg te fuqishem global.
Globalizimi e produkteve universal ne tere boten si:
nafta,drithi,microprocesor,avionat tregtare etj

Cilat jane elementet qe pershpejtojn procesin e globalizimit?

Politika
Teknologjia
Tregu (market)
Kosto (Cost)
Konkurrenca

POLITIKA
Ekziston nj trend i gjith pranuar drejt unifikimit dhe socializimit t
shoqris.
Ekzistojn shume organizata botrore t cilat gjithnj e me tepr
bashkpunojn dhe integrohen.
Reduktimi permanent i barrierave pr tregti dhe investime sa m t
mdha n vendet tjera.
Privatizimi i shum kompanive n vendet post komuniste
TEKNOLOGJIA:
Prparsit e teknologjive e reja t komunikimit kan kontribuar n
rritjen e qarkullimit t ideve dhe te informatave duke i eliminuar
barrierat e kufijve nderkombetare.
N m shum vende t mund t prodhohenprodhime t ndryshme
(gjysfinale) pr trealizuar nj prodhim final n vend krejt tjetr.
Interneti sot ju mundson edhe kompanive t vogla q t konkurrojn
globalisht n tregun nderkombetare
Video konferencat ju mundsojn shitsve q ti tregojn prodhimet e
veta te blersit potencial n gjith botn pa pasur nevoj q t
udhtohet
Kompanit mund t mbajn mbledhje edhe kur menaxherrt nuk
ndodhen n t njjtin vend.

 N kohn e fundit komunikimi me e-mail praktikohet me t madhe

sepse sht m i shpejte se komunikimi me postn, bile edhe m I lir
se sa faksi.
Interneti ndihmon shum edhe n formn B2B t biznesit, rrit
komunikimin n mes t dy bizneseve pa marr parasysh se ku ata
ndodhen gjeografikisht.
Ai ndihmon edhe n krijimin e kompanive join-venture
N vitin 1999 kompanit Ford General Motors dhe Daimler Chrysler
formojn join-venture q tzhvillojn nj strategji t prbashkt pr
tkonkurruar n tregun botror nprmjetprparsive t internetit

TREGU - (MARKET)
Sa m shum q globalizohen kompanit aq m tepr globalizohen
klientet (konsumatort), bota bhet nj treg i madh.
Kompanit kan mundsi m tepr q t zgjedhin prparsit
krahasuese te vendeve t ndryshme
Shpesh edhe ngopja e tregut t mbrendshm I detyron menaxhert t
krkojn tregje alternative.
KOSTO - (COST):
Duke globalizuar prodhimin apo shrbimin sipas mimeve q ofrohen
n vende tndryshme menaxheri bhet efektiv dhe efikas.
Si per shembull:
Nse biznesi krkon shum fuqi puntore, ather do t zhvillohet atje
ku ajo sht m e lir(Kina,India...).
KONKURENCA:
Konkurrenca e forte e brendshme dhe jo lokale i detyron kompanit t
krkojn tregje t jashtme.
Nuk sht njsoj t jesh jo konkurrent n Belgjike dhe t jesh jo
konkurrent n gjith Evropn
Institucionet globale
OBT Organizata Boterore e Tregtise
FMN Fondi Monetar Nderkombetar
BB Banka Boterore

Fondi Monetar Ndrkombtar ( FMN )

Funksioni: mbajtja n vij e sitemit monetar ndrkombtar.
Huadhns i fundit pr qeverit n telashe - last resort).
Banka Botrore ( BB )
Funksioni: zhvillimi ekonomik
Huadhnie pr projektet n infrastruktur.

Organizata boterore e tregtise ( OBT ) - Esht nj organizat ndrkombtare e

cila merret me nxitjen dhe vnien n zbatim t ligjeve dhe rregulloreve tregtare ndrkombtare.
OBT ka autoritetin t administroj dhe mbikqyr marrveshjet e tregtis s lire dhe praktikat
tregtare botrore, si dhe t shqyrtoj dhe rregulloj mosmarrveshjet tregtare midis vendeve
antare.
Teoria e perparesive absolute
Adam Smith (Wealth of Nations, 1776):
Nj vend ka prparsi absolute n prodhimin e nj produkti kur sht
m efiient se do vend tjetr i cili e prodhon t njjtin produkt;
Vendi duhet t eksportoj ato produkte n t cilat ka prparsi
absolute e t importoj ato produkte n prodhimin e t cilave sht m
pak efiient se vendet tjera
SHBA

UK

_________________________________________
Gruri (thas/or)
Plhura (metra/or)

6
4

1
5

SHBA-t prparsi absolute dhe specializohen n prodhimin e grurit;

UK - prparsi absolute dhe specializohet n prodhimin e plhurs;
E para teori e bazuar n tregtin e lir;
Dora e fshehur, e jo qeveria, prcakton at se far importohet dhe
eksportohet;

Kjo teori nuk tregon se far do t ndodh me vendin i cili ka prparsi

absolute n prodhimin e t gjitha produkteve;
Teoria e Prparsive Krahasuese
Rikardo (Principles of Political Economy, 1817):
Nj vend duhet t specializohet n prodhimin e atyre produkteve t
cilat i prodhon me efiiencn m t madhe dhe t importoj ato
produkte n prodhimin e t cilave sht m pak efiient edhe nse kjo
do t thot t blej t mira nga vendet tjera t cilat do t mund ti
prodhonte vet n mnyr me efiente n krahasim me to.
Prparsit krahasuese arrihen bazuar n differencat n nivelin e
produktivitetit; Bazohet n logjikn e tregut t lir;
SHBA

UK

_________________________________________
Gruri (thas/or)
Plhura (metra/or)

6
4

1
2

SHBA - t kan prparsi absolute n prodhimin e t dyja produkteve;

SHBA - t prparsi m t madhe krahasuese dhe specializohen n
prodhimin e grurit (raporti 6:1 krahasuar me 4:2);
UK - ja disavantazh m t vogl krahasues dhe specializohet n prodhimin e
plhurs (raporti 2:4 krahasuar me 1:6).
Fushat kryesore te veprimtarise shteterore ku duhet te
perqendrohen menaxheret;
Embargot dhe sanksionet,
Kontrollet e eksporteve,
Rregullimi i sjelljes se biznesit nderkombetare.
Embargot dhe saksionet,jane terme qe u referohen veprimeve
qeveritare e qe ndikojne ne fluksin e tregtise se lire te mallrave,sherbimeve
apo ideve me teper ne funksion te politikave dhe kundervenieve te
caktuara,se sa per qellim ekonomik.Sanksionet priren drejt masave te
vecanta shtrenguese te pjesshme ,kurse embargot jane me te thella.

Kontrollet e eksporteve,kryesisht kane te bejene me kontrollin per

moslejimin apo shtyrjen e blerjes se mallrave te rendesishme dhe
strategjike nga konkurentet.
Rregullimi i Sjelljes se Biznesit Nderkombetar
Bojkotet (politkat e nje vendi ndaj vendit tjeter)
Ligjet Antitrust (vrojtimi I qeverise - kufizim te konkurrences).
Ligjet kunder mitos dhe korrupsionit
Kuota Importi :
Kufizime ne sasine e te mirave qe importohen ne nje vend.
Kufizimet vullnetare te eksportit
Kuota qe vihen ne tregti nga vendi eksportues, zakonisht me kerkesen
e vendit importues.

Politikat Antidumping
Jane disa llojesh:
Shitje e te mirave ne tregjet e huaja me ulet se sa kostoja e prodhimit.
Shitje e te mirave ne tregjet e huaja nen vleren e ndershme te
tregut.
Rezultati:
Shkarkimi i teprices se produkteve.
Sjellje agresive ndaj konkurenteve.
Stimulon vendosjen e tarifave si kunderpergjigje.
PROTEKSIONIZMI DHE LIBERALIZIMI
Detyrimet doganore dhe kufizimet sasiore n import ose eksport prbjn
ato q shpesh quhen instrumenta t politiks tregtare. Nprmjet zbatimit
t detyrimeve doganore dhe/ose t kufizimeve sasiore n import, do vend
krkon t rregulloj fluksin e mallrave t importuar n tregun e vet duke
rritur n kt treg ofertn e mallrave me mime m pak konkurruese se ato
t mallrave t ofruara nga prodhimi kombtar n tregun e brendshm, gj
q ndikon patjetr edhe n krijimin e mimeve t konsumit n tregun e
brendshm. N kt rast thuhet se ky vend krkon t mbroj prodhimin
kombtar.
N qoft se nj mbrojtje e till bhet e nevojshme apo merr njfar rndsie
pr nj vend, athere kjo nevoj konkretizohet n hartimin e politikave
doganore t ashtuquajtura proteksioniste. Proteksionizmi sht e kundrta
e atij q quhet liberalizm doganor. Ky i fundit, gjithmon n lidhje
me dogann, nnkupton q shkmbimet ndrkombtare t mallrave t
kryhen n kushtet e konkurrencs s lir. Megjithat, edhe brenda nj
politike doganore liberale vendosja e detyrimeve doganore n importin e
mallrave mund t shrbej pr vendosjen e kushteve t drejta t
konkurrencs duke mbrojtur prodhimin vendas nga konkurrenca e
ndrkombtare n rastet kur kjo konkurrenc sht shtrembruar pr arsye
se ndrmarrjet e brendshme jan t detyruara t prballojn kosto shtes
n krahasim me ndrmarrjet e vendosura jasht.
Ndryshimi n kostot e prodhimit mund t kt arsye nga m t ndryshmet.
Mund t kemi t bjm, pr shembull, me nj detaksim (mosvendosje apo

heqje e detyrimeve) ose subvencionim q vendet e tjera i bjn mallrave

q dalin n eksport. Po kshtu mundet q t ballafaqohemi me ndonj
politik dumpingu q mund t praktikojn ndrmarrjet e vendosura jasht,
pr t konkurruar n mnyr t pandershme prodhimin vendas.
Pavarsisht nga arsyet, vihet re se n kto raste, q prmendm m lart,
jemi prpara nj shtrembrimi t lojs s konkurrencs dhe pr kt arsye
vendi importues duke vazhduar t ndjek nj politik liberale n fushn e
shkmbimeve tregtare, sht i detyruar, pikrisht pr hir t rivendosjes s
konkurencs s drejt, t aplikoj detyrime doganore dhe/ose kufizime
sasiore n import, pr t mbrojtur ndrmarrjet e veta. Nuk prjashtohen
edhe rastet kur detyrime doganore dhe/apo kufizime sasiore t vendosen
edhe n eksport, gj q m tepr sesa me rivendosjen e konkurrencs ka
lidhje me mbrojtjen e nevojave lokale t konsumit n raport me nj prodhim
t caktuar.
Marketingu sht - proces i planifikimit dhe zbatimit t koncepteve t
mimit, promocionit dhe distribuimit (shprndarjes) t ideve, produkteve,
mallrave dhe shrbimeve me qllim t krijimit t shkmbimit , i cili plotson
nevojat e individve dhe organizatave.
Marketingu vshtrohet si:
Proces ekonomik
Funksion afarist - biznesi
Disiplin shkencore.
Marketingu si process ekonomik Eshte ndermjetesues qe lidh prodhimin
dhe konsumin duke mundesuar qe produktet dhe sherbimet tu destinohen
konsumatoreve ndersa informacionet rreth nevojave dhe kerkesave tu
shkojne prodhuesve.
Marketingu si funksion afarist ( biznesi ) - Pmbledh t gjitha
aktivitetet q konsistojn n identifikimin, dhe plotsimin e krkesave
t konsumatorve per te realizuar objektivat e organizates. Marketingu
sht koncept afarist apo qndrim i organizatave ndaj rolit t tyre
n ekonomi, q nnkupton orientim pr plotsimin e nevojave t
identifikuara n treg, qoft t konsumatorve, ekonomis apo edhe
mbar shoqris me disa produkte apo shrbime specifike pr t krijuar
profit pr vet ndrmarrjen.

Marketingu si disiplin shkencore - Merret me hulumtimin dhe studimin e

aktiviteteve t cilat mundsojn efektivitet dhe efikasitet t procesit t
shkmbimit dhe lidhjes t atyre q ofrojn produkte apo shrbime n treg
dhe t konsumatorve q kan nevoja dhe krkesa pr to.
Elementet kryesore MIX te marketingut nderkombetar 4-P.
Produkti
Adaptimi produkteve paketimi dhe etiketimi
Prkthim I literatures teknike dhe menaxhimi
Cilesia prodhimit
Licensat dhe kontrata

Cmimi
Perzgjedhja e strategjise tarifore
Analiza e konkurrences
Strukturat e uljes
Management kredit
Termat en shperndarjes
Kostifikimi dhe buxhetimi
Vendi
Shprndarje Ndrkombtare
Kontrolli agjentve dokumentacioni
Eksporti sigurimi cargo - Joint
Siprmarrja dhe filialet.
Promocioni.
Reklamen,
Marrdhniet me publikun dhe promovimin e shitjes,
Marketingu Direkt,
Kontrolli dhe burimet njerezore te shtijeve,
Ekspozita,
Hulumtimi.