6.

PODRUNA RASLOJENOST LEKSIKA

-razliita je rasprostranjenost leksema opeg leksika
1) fonoloke i morfoloke razlike su rezultat jezinog razvoja unutarjezini razlozi
2) leksike razlike (raslojenost) rezultat i jezinih i izvanjezinih razloga (politiki, drutveni)
-podruna podjela leksema:
1) LOKALIZMI (lat. locum = mjesto) : dubrovaki : -gospar- (samo kod njih)
2) REGIONALIZMI (podruje) podruje manje od dijalekta: utvar - u Slavoniji , a - poret, parhet -
i sl. pos-toji i na vie podruja
DIJALEKTIZMI (gr. dialektikos) podruje jednog narjeja: akavizmi, kajkavizmi, tokavizmi
-i tokavski leksik nije sav standardan, nego ima tokavizama - bjeve (arape)- koji se u
knji.jez. ne koriste
-u standardnom jeziku nalaze se i akavski i kajkavski leksemi:
akavski: klesar, spuva; kajkavski: kukac, tjedan, rubac
7. VREMENSKA RASLOJENOST LEKSIKA
-opi leksik, poznat veini; leksik ograniene uporabe-strunjaci
-aktivni i pasivni leksik:
pristav (upravni slubenik)nestaje sluba u 19. st.
iz aktivnog preli u pasivni leksik
polze - (sada>) = korist

-HISTORIZMI zbog izvanjezinih imbenika preli u pasivni leksik (pristav, barun, kmet - jer vie
ne postoje, a ne zbog jezika); neki se vraaju: domovnica, gimnazija, kotar, kuna, poduzee, upanija
-ARHAIZMI nastali zbog unutarjezinim imbenika
-vrste:
1) zastario leksem: islobroj, horugvazastava
2) dobio drugi sadraj: luka (livada) za brodove i sl., pivo (pie) vrsta pia
3) zbog tvorbe: kraljskikraljevski, ljepostljepota
4) fonemski razlozi: cesarcar, sarcesrce
5) grafijski razlozi:
Ujevi: pjesma Oprotajpisana grafijom iz Marulieva vremena, kao stilsko obiljeje:
Oudi usrid luche nasa mlada plafca
-dio aktivnog i pasivnog leksika (opeg), obostrano prelazi jedan u drugi:

- zastarjelice - nestaju : tetovati (pretrpjeti tezu ) , ferije, fiskultura

- novotvorenice: samoposluivanje, vikendica ako su tvorene na gramatiki pravilan nain i ako su
potrebne, postaju aktivni leksik
- pomodnice: dolevita, kafi
- oivljenice: djelatnik, glede, sveza, bojnik, stoer vraaju se
8. FUNKCION AL N A RAS LOJ E NOS T J E ZIKA
-stilistika prouava funkcionalnu stranu leksema
-vrste stilistike:
fonostilistika prouava funkcije fonetskih, fonolokih i prozodijskih jedinica
morfostilistika prouava funkcije morfolokih jedinica
sintaktostilistika prouava funkcije sintaktikih jedinica
leksikostilistika prouava funkcije leksema
semantostilistika prouava funkcije znaenja i promjene znaenja rijei
Stil - to je izbor nekog pisca izmeu razliitih mogunosti koje postoje u jeziku, za izricanje istoga
sadraja
-vrste stilova: esejistiki
knjievnoumjetniki -ima poetizme u pjesnitvu
- hibridni reportani objektivnog sadraja, ali
podstilovi s dosta individualnih crta
polemiki
publicistiki (novinarski ili urnalistiki)
feljtonski

-znanstveni impersonalan, objektivan

-administrativni (ugovori, rjeenja, molbe, ponude..) ustaljena pravila
-razgovorni : a) kolokvijalizmii spoj standardnog jezika i dijalekta
b) argonizmi koriste ga drutvene skupine iste dobi ili profesije
c) vulgarizmi neprimjereni, nepristojni (gnjida, ljigavac,)