Edukata e Kërkimit Të Dijes PDF

2 | Edukata e krkimit t dijes Shejh Muhamed ibn Salih el-Uthejmin
Prkufizimi i dijes
Me emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit, Mshirplotit
Falnderimet qofshin vetm pr Allahun. Paqja dhe shptimet qofshin mbi t

drguarin Muhamed, mbi familjen e tij, si dhe mbi t gjith pasuesit e tij deri n
Ditn e Gjykimit.
Nga ana gjuhsore dija sht e kundrta e injorancs. Dija sht kuptimi i nj gjje
n mnyr t vendosur, ashtu sikurse ajo sht.
Nga ana terminologjike disa dijetar kan thn se ajo sht njohje, e kundrta e
injorancs. Ndrsa disa dijetar te tjer kan thn se dija sht m e qart se njohja.
E rndsishme pr ne sht dija e sheriatit islam. Me kt sht pr qllim dijen q

Allahu i ka zbritur t Drguari t Tij -salallahu alejhi ue selem- si sqarim dhe
udhzim. Dija, e cila ka falnderimin dhe lartsimin sht dija e shpalljes, dija e
zbritur vetm prej Allahut.
Profeti -salallahu alejhi ue selem- ka thn: "Atij q Allahu i dshiron t mirn e

bn t kuptoj n fe". [Buhariu]
Gjithashtu, Profeti -salallahu alejhi ue selem- ka thn: "Vrtet, profett nuk kan
trashguar dinar e drhem, por kan trashguar dije. Kush e merr at ka
marr nj mirsi t madhe". [Ebu Daudi dhe Tirmidhiu]
Ajo q trashguan profett sht dija e sheriatit dhe nuk trashguan dije tjetr ve
saj. Ata nuk trashguan pr njerzit dije teknologjike dhe ato q lidhen me to.
Profeti -salallahu alejhi ue selem- kur erdhi n Medine i gjeti njerzit q po

pjalmonin hurma, kur pa lodhjen e tyre u tha: Nuk sht e nevojshme pr kt. Ata
e lan pjalmimin, por hurmat u prishen. M pas i Drguari i Allahut -salallahu alejhi
ue selem- u tha: "Ju jeni m t ditur pr shtjet e dynjas suaj". [Muslimi]
Po t ishte kjo dija q duhej vlersuar, do t ishte i Drguari i Allahut -salallahu

alejhi ue selem- q do tu a msonte njerzve, sepse ai sht q dallohet me dije dhe
pun.
Dija e sheriatit sht ajo e cila ka falnderimin dhe lartsimin pr vepruesin e saj,
por kjo nuk na bn neve q t mohojm dobit e dijeve t tjera, kur ato ndihmojn
n bindjen ndaj Allahut, t fes s Tij dhe kur robrit e Allahut bjn dobi me t. Kjo
sht e mir, pasi msimi i ksaj dije nganjher mund t bhet edhe e
domosdoshme. Allahu i Lartsuar thot: "Dhe bni gati kundr tyre gjith fuqit
q keni, bashk me kalorin (dhe me mjetet e sotme m t prkryera pr
luft)" [Enfal, 60]
Shum prej dijetarve kan prmendur, se msimi i dijeve t tjera sht farz kifaje,
pasi njerzit i kan m se t nevojshme ent pr gatim e pirje, apo shtjet e tjera q
u bjn dobi. Nse nuk gjendet ndonj q ti prodhoj kto, ather msimi i ktyre
dijeve bhet farz kifaje. Pr kt ka debate midis dijetarve, por ajo q sht e
rndsishme sht dija e sheriatit, e cila sht kuptimi i Kuranit dhe Sunetit, ndrsa
tjetr ve saj ose sht mjet pr t mir, ose pr t keq. Gjykimi pr t sht n baz
t mjetit pr tek ajo.
Dobit e dijes
Me t vrtet Allahu ka falnderuar dijen dhe dijetart, si dhe ka nxitur njerzit pr
tek kjo dije. Dija sht puna m e mir dhe m i miri adhurim, ajo sht nj lloj
xhihadi n rrugn e Allahut. Feja e Allahut ngrihet n dy shtje: dija dhe argumenti,
lufta dhe shtiza.
Nuk mund t ngrihet feja e Allahut pa kto t dyja s bashku. Njra m parsore se
tjetra. I Drguari i Allahut -salallahu alejhi ue selem- nuk ndryshonte ndaj nj
populli, derisa i prcillte atyre thirrjen pr tek Allahu. Dija i paraprin lufts.
Allahu i Lartsuar ka thn: "A sht ai i cili sht i nnshtruari i Allahut, i cili
bie n sexhde e qndron n falje gjat orve t nats duke pasur frik Jetn e
Pastajme dhe duke shpresuar pr Mshirn e Zotit t tij (si ai q mohon e nuk
beson)?" [Zumer, 9]
Ai q ngrihet natn bn sexhde dhe shpreson n mshirn e Allahut nuk sht i

barabart me at q shfaq mendjemadhsi n bindjen ndaj Allahut, sepse vepra e tij
q di sht me dije. Allahu thot: "Thuaj: A jan ata q din, njsoj me ata q nuk
din? Jan vetm njerzit e brumosur me mendje t shndosh t cilt me t
vrtet do t prkujtojn (e do t marrin msim nga Fjalt dhe Shenjat e
Allahut) ". [Zumer, 9]
Nuk sht i barabart ai q di me at q nuk di, sikurse nuk sht i barabarte i gjalli
me t vdekurin, ose ai q shikon me at q nuk shikon, apo ai q dgjon me at q
nuk dgjon. Dija sht drita, ku njeriu udhzohet me t dhe del nga errsira n drit.
Me t Allahu ngre cilindo prej krijess s Tij, si edhe thot: "Q Allahu ti
lartsoj ata q besojn dhe ata t cilve u sht dhn dija n grada t larta"
[Muxhadele, 11]
Dijetart meritojn falnderimin, sa her q prmenden, njerzit i falnderojn ata.

Kjo sht nj ngritje pr ta n dynja, kurse n ahiret ata do t ngrihen n baz t
thirrjes pr tek Allahu dhe punve q kan kryer.
Adhuruesi i vrtet sht ai, i cili adhuron Allahun me dije dhe i qartsohet e vrteta.
Kjo sht rruga e t Drguarit t Allahut -salallahu alejhi ue selem-: "Thuaj: (O
Muhamed) Kjo sht Udha ime; un ju ftoj drejt Allahut (Njsimit t Tij) me
dije t sigurt. Un dhe kushdo q m ndjek mua (duhet t ftojn n Islam).
Lavdi i qoft Allahut dhe un nuk jam prej mushrikve (politeistve, paganve,
idhujtarve ose do fe tjetr q mohon Njsin e Allahut, ose adhuron t tjer
prkrah e n vend t Allahut)." [Jusuf, 108]
Njeriu, i cili pastron vetveten e tij e di mir q kjo sht prej sheriatit dhe nuk sht
si ai i cili pastrohet, sepse shikon prindrit e tij q pastrohen. Padyshim ai q
pastrohet e di q sht urdhri i Allahut dhe vepra e Profetit -salallahu alejhi ue
selem-, ndrsa tjetri e vepron, pasi sht e zakonshme pr t.
Kur marrim abdes a e ndjejm se i bindemi Allahut n fjaln e Tij: "O ju q keni
besuar! Kur doni t kryeni faljen, lani fytyrat tuaja dhe duart tuaja deri n
brryla, kaloni duart e lagura mbi kokat tuaja, lani edhe kmbt deri n
nyje" [Maide, 6]
A e sjellim ndrmend kt ajet si bindje e urdhrit t Allahut dhe ndjekjes s t

Drguarit t Tij -salallahu alejhi ue selem- gjat marrjes s abdesit? Padyshim se
adhurimet duhet t jen n bindje t urdhrit t Allahut dhe ndjekjen e t Drguarit
t Tij, sepse n kt mnyr vrtetohet sinqeriteti. Prej kushteve t saktsimit t
veprs sht: sinqeriteti dhe ndjekja e Profetit -salallahu alejhi ue selem-.
Me kto t dyja vrtetohet dshmia se nuk ka t adhuruar tjetr ve Allahut dhe se

Muhamedi sht i Drguari i Tij.
Njeriu e adhuron Zotin e tij me dije, e lidh zemrn e tij me adhurimin dhe e ndrion
zemrn e tij me t, duke e ditur se ajo sht adhurim dhe jo zakon.
Dobit m t rndsishme t dijes

1. Dija sht trashgimi e profetve. Profett paqja dhe bekimi i Allahut qoft mbi
ta! nuk kan trashguar dinar e as drhem, por kan trashguar dije. Kush e merr
at ka marr nj mirsi t madhe.
2. Dija sht e prhershme, kurse paraja sht e prkohshme. Ebu Hurejra

knaqsia e Allahut qoft me t! ka qen nj prej fukarenjve n mesin e sahabve,
rrzohej prej uris si ti binte t fikt. Ai kujtohet sot me dobin e madhe q kan
sjell hadithet e tij. Kjo tregon se dija sht e prhershme dhe paraja sht e
prkohshme. Nxnsi i dijes duhet t kapet pas dijes. N nj hadith se i Drguari i
Allahut -alejhi selam- ka thn: "Kur robi i Allahut ndrron jet, i ndrpriten t gjitha
punt, prve tri gjrave: sadakaja e rrjedhshme, dija me t ciln bhet dobi, djali
punmir, i cili lutet pr baban e tij." [Muslimi]
3. Dija nuk e lodh personin n ruajtje, sepse Allahu kur e furnizon robin me dije,
dihet se vendi i saj sht n zemr dhe nuk ka nevoj pr kasaforta apo elsa, pasi
ajo (dija) ruhet n zemr dhe n t njjtn koh, me lejen e Allahut t ruan prej do
vshtirsie. Dija t ruan ndrsa paran e ruan, e vendos at n arka t mbyllura dhe
prsri nuk ndihesh i sigurt pr t.
4. Njeriu duhet q t vazhdoj krkimin e dijes, n mnyr q t jet prej

dshmuesve t s vrtets.
Allahu thot: "Allahu dshmon se La Ilahe il-la Huue (nuk ka t adhuruar tjetr
me t drejt prve Atij); (dshmojn) edhe engjjt, edhe ata q kan mend e
q din. Ai e mban Krijimin e Tij n Drejtsi t plot. La Ilahe il-la Huue
(askush nuk ka t drejt, nuk meriton e nuk duhet t adhurohet prve Atij), i
Gjithfuqishmi, m i Urti Gjithgjykues." [Ali Imran, 18]
Allahu nuk thot: "t zott e pasuris", por thot: "ata q kan mend e q
din". T mjafton ty, krkues i dijes, krenaria pr t dshmuar se nuk ka t
adhuruar tjetr me t drejt prve Allahut, me engjjt, t cilt dshmojn n
njsimin e Allahut.
5. Dijetart cilsohen si udhheqs, pr t cilt Allahu ka urdhruar q tu bindemi

dhe thot: "O ju q keni besuar! Binduni Allahut dhe binduni t Drguarit
(Muhamedit) dhe atyre prej jush t cilt jan n drejtimin dhe udhheqjen
tuaj..." [Nisa, 59]
Fjala "udhheqs" prfshin drejtues, udhheqs, dijetar, nxns dije. Jan

prgjegjsit t dijes n qartsimin e sheriatit dhe thirrjen e njerzve n t, kurse
prgjegjsia e drejtuesve sht zbatimi i sheriatit dhe detyrimi i njerzve me t.
6. Dijetart jan ata t cilt gjenden gjithmon n zbatimin e urdhrave t Allahut deri
n Ditn e Gjykimit. Muauije -knaqsia e Allahut qoft me t!- thot: Dgjova t
Drguarin e Allahut t thot: Atij q Allahu i do t mirn i jep t kuptoj n fe.
Un jam ndarsi Allahu sht Dhnsi. Do t ket prej ktij umeti q nuk do ti
largohen urdhrave t Allahut dhe nuk do t dmtohen prej kundrshtuesve
deri sa t vij urdhri i Allahut." [Buhariu]
Imam Ahmedi pr kt grup ka thn: "Nse nuk jan dijetart e hadithit,

ather nuk e di se kush jan ata.
Kadi Ajad Allahu e mshiroft! thot: "Imam Ahmedi ka pr qllim dijetart e

sunetit dhe kush beson n rrugn e dijetarve t hadithit."
7. I Drguari i Allahut -alejhi selam- nuk lakmonte n begatin e ndonjrit q Allahu

ia jepte, me prjashtim t dy begative:
a) n krkimin e dijes dhe t punuarit me t;
b) te tregtari, i cili e vuri pasurin e tij n shrbim t Islamit.
Transmetohet nga Abdullah bin Mesudi knaqsia e Allahut qoft me t! tha se i

Drguari i Allahut -alejhi selam- ka thn: " Zilia sht vetm n dy gjra. Personit
q All-llahu i ka dhn pasuri dhe e shpenzon at n mirsi, si dhe personit q
Allahu i ka dhn dituri, gjykon me t dhe mson t tjert me t." [Buhariu]
8. Transmetohet nga e Ebu Musa el Eshari knaqsia e Allahut qoft me t! se

Profeti -alejhi selam- ka thn: "Shembulli q Allahu m drgoi me dije dhe
udhzim sht si shembulli i shiut q bie n tok ku nj pjes e mir e saj e
pranon shiun dhe mbijn mbi t bim t shumta. Ka prej saj q thahet e mban
ujin dhe Allahu me t iu jep dobi njerzve, t cilt pin, ujisin, mbjellin. Pjesa
tjetr nuk e mban ujin dhe as nuk mbin bim. Kjo sht si shembulli i atij q
kupton fen e Allahut dhe i bn dobi ajo me t ciln Allahu m drgoi, mson
pr vete dhe mson t tjert dhe shembulli i atij q nuk ngre kokn me kt,
nuk e pranon udhzimin e Allahut me t cilin u drgova." [Buhariu]
9. Dija sht rruga pr n xhenet. Ebu Hurejra knaqsia e Allahut qoft me t!

Profeti -alejhi selam- thot: "Kush merr rrugn pr t krkuar dijen, Allahu ia
lehtson atij me t rrugn pr n xhenet". [Muslimi]
10. Ajo q vjen n hadithin e Muaujijes knaqsia e Allahut qoft me t! i cili ka

thn se i Drguari i Allahut -alejhi selam- tha: "Atij q Allahu i do t mirn i jep t
kuptoj n fe"; d.m.th: e bn at t ditur n fen e Allahut. Me diturin n fe nuk ka
pr qllim dijen e gjykimit t veprimeve t veanta t dijetarve t fikhut, por
qllimi i tij sht dija e njsimit, bazat e fes dhe ajo far lidhet me sheriatin. Edhe
sikur t mos jet n tekstin e Kuranit dhe Sunetit, ky hadith n dobi t dijes do t
ishte i plot pr nxitjen e nxnsit t dijes pr sheriatin dhe t kuptuarit t tij.
11. Dija sht drit ku robi ndriohet me t. Ai me an t asaj arrin t njoh se si t
adhuroj Allahu, se si t trajtoj robrit e Tij dhe ecja e tij do t jet me dije dhe
njohuri.
12. Dijetari sht drita me t ciln udhzohen njerzit n shtjet e fes dhe t
dynjas. "Pr kt sht historia e nj personi nga beni israilet i cili kishte
vrar 99 njerz. Ai pyeti pr m t diturin n tok dhe shkoi tek nj adhurues
dhe e pyeti at: A ka pr at pendim? Adhuruesi e zmadhoi shtjen dhe tha:
Jo. Personi e vret at dhe plotsoi 100. M pas shkoi te nj i ditur dhe e pyeti
at: A ka pendim pr at? Ai tha: Nuk ka penges midis tij dhe pendimit. M
pas e drejton pr n qytetin ku njerzit e tij ishin punmir dhe n rrug e kap
vdekja... " [Buhariu]
Shiko ndryshimin midis dijetarit dhe injorantit.
13. Allahu i ngre dijetart si n dynja ashtu dhe n ahiret. N ahiret Ai do ti lartsoj
ata n baz t punve apo thirrjes q kan kryer n rrugn e Allahut, kurse n dynja
i ngre midis njerzve pr at q vepruan. Allahu thot: "Allahu ti lartsoj ata q
besojn dhe ata t cilve u sht dhn dija n grada t larta." [Muxhadele, 11]
Gjykimi pr krkimin e dijes

Krkimi i dijes s sheriatit sht farz kifaje, nse e kryejn at nj pjes e
mjaftueshme dhe pr t tjert sht sunet. Mund t jet pr njerzit dhe farz ajn
(detyr) si kriter pr njohjen e adhurimit dhe veprimin e tij, ose sjelljen q krkon
kryerjen e saj. Pr kt arsye njeriu e ka t domosdoshme t njoh se si t adhuroj
Allahun me kto adhurime dhe si t kryej kto sjellje. Krkuesi i dijes duhet t
ndjej n vetveten e tij se po kryen kt farz nga ku do t marr shprblimin pr
kryerjen e ktij obligimi e bashk me t dhe dijen.
Nuk ka dyshim se krkimi i dijes sht prej punve t mira, si lufta n rrugn e
Allahut, posarisht n kohn ton pr shkak se:
1. Bidati ka filluar t shfaqi t keqn e tij dhe t prhapet dhe t shtohet n

kolektivin mysliman.
2. T shtohet injoranca dhe njerzit t japin mendime n fe pa pasur dije.
3. Debatimet e shumta n shtjet ku pr dijetart jan t qarta, por vijn pa pasur

dije dhe krkojn t debatojn.
Duke u nisur nga kjo ne e kemi t domosdoshme kthimin te dijetart, pasi kan
dijen, kan njohurit pr fen e Allahut dhe kan urtsin pr orientimin e njerzve.
Shum prej njerzve sot marrin dijen teorike n shum shtje dhe nuk i intereson
prmirsimi i krijess apo edukimi i tyre. Nse ata do t japin mendime kshtu e
ashtu kjo do t jet nj mjet pr tek nj e keqe e madhe q Allahu e di se sa do t
zgjas.
Edukata e krkimit t dijes (pjesa e par)

Pr nxnsin e dijes ka nj sr edukatash t cilat konsiderohen baz pr t. Prej
ktyre prmendim:
1.Sinqeriteti me zemr tek Allahu i Lartsuar
Qllimi pr krkimin e dijes duhet t jet pr Allahun dhe pr t mirat e bots tjetr.
Sepse Allahu sht nxits pr krkimin e saj. Allahu thot: "Dije pra, se padyshim,
La ilahe il Allah (Nuk ka t adhuruar tjetr t merituar pos Allahut), dhe krko
falje pr gjynahun tnd". [Muhamed, 19]
Falnderimi q Allahu u bn n Kuran dijetarve sht i njohur. Dhe at q Allahu e

falnderon apo e urdhron bhet adhurim.
Ather sinqeriteti duhet t jet pr Allahun dhe qllimi pr krkimin e dijes t jet
pr Allahun. Nse dikush pr marrjen e dijes s sheriatit ka si qllim t marr
diplomn pr t arritur post, Profeti -alejhi selam- ka thn: Kush merr dije dhe
krkon me t fytyrn e Allahut dhe nuk e merr at vetm me qllim q t zr
nj post (pozit ) n dynja, ai nuk do t ndjej shijen e xhenetit n Ditn e
Gjykimit [E ka nxjerr Imam Ahmedi (2/338), Ebu Daudi, Ibn Maxheh, El Hakim n
Mustedrak (1/160), Ibn Ebi Shejbeh n "El Musanef". El Hakim ka thn: "Ky hadith sht i
sakt dhe zinxhiri i transmetuesve t tij jan t besueshm"].
Pra, ky sht nj krcnim i ashpr
Nse nxnsi i dijes thot se un e dua diplomn jo me qllim prfitimi n dynja,

sepse kshtu sht ndrtuar sistemi, atij i thuhet: Kur qllimi i tij pr t marr
diplomn sht pr shkak t dobis s krijess n msimdhnien dhe administrim
etj., ky qllim sht i shndosh dhe nuk e dmton asnj gj, sepse ai sht qllimi i
vrtet.
Prmendm sinqeritetin n fillim t edukats s nxnsit t dijes, sepse sinqeriteti

sht baza dhe n krkimin e dijes duhet t ket pr qllim bindje ndaj urdhrit t
Allahut, pasi Allahu urdhroi pr dije dhe tha: "Dije pra, se padyshim, La ilahe il
Allah (Nuk ka t adhuruar tjetr t merituar pos Allahut), dhe krko falje pr
gjynahun tnd".[Muhamed, 19]. Kur mson je n ndjekje t urdhrit t Allahut.
2.Largimi i injorancs nga vetvetja dhe ndaj t tjerve
Nxnsi i dijes n krkimin e dijes duhet t ket pr qllim largimin e injorancs nga
vetvetja e tij dhe e t tjerve, sepse origjina e njeriut sht injoranca. Allahu thot:
"Dhe Allahu ju ka nxjerr nga mitrat e nnave tuaja duke mos ditur (ju) asgj.
Ai ju dha edhe dgjimin, shikimin dhe zemrn q t mund t falnderoni
(At)." [Nahl, 78]
Realiteti dshmon pr kt, pasi me kt qllim arrin frikn e Allahut. " Vrtet ata
q i friksohen m shum Allahut nga robrit e Tij, jan dijetart" [Fatir, 28]
Ki si qllim n vetveten tnde largimin e injorancs, sepse injoranca sht n

origjinn tnde kur mson dhe bhesh prej dijetarve largohet prej teje injoranca,
po ashtu ki si qllim q t largosh injorancn prej popullit, gj e cila bhet me dije
dhe me mjete t ndryshme e ku ata t ken dobi me dijen tnde, Profeti thot:
"Komunikoni prej meje edhe nj ajet". [E ka nxjerr Buhariu (Kitabul Enbija).]
Ti nse do t msosh nj person dhe ai do t msoj nj person tjetr, ty t jepet

shprblimi i dy personave edhe nse nj i tret merr dije ty t jepet shprblimi i tre
personave e kshtu me radh. Imam Ahmedi ka thn: "Nuk i vlen dija atij q nuk ka
qllimin e sakt". Than: Si sht kjo? Tha: "T ket si qllim largimin e injorancs
nga vetvetja e tij dhe nga t tjert", sepse origjina tek ata sht injoranca, si sht
edhe te ty. Kur ti mson, me qllim pr t larguar injorancn nga ky popull, do t
jesh si ata t cilt luftojn n rrug t Allahut dhe prhapin fen e Allahut.
3. Mbrojtja e sheriatit
Gjat krkimit t dijes duhet t kihet si qllim mbrojtja e sheriatit, sepse librat nuk
jan n gjendje ta mbrojn sheriatin dhe ata t cilt e mbrojn at (sheriatin) jan
njohsit dhe vepruesit e tij (sheriatit). Nse nj person i bidatit vjen n bibliotek, e
cila sht e mbushur plot me librat e sheriatit, flet pr bidatin nuk besoj se ndonj
prej librave do ti prgjigjet atij, por kur ai flet pr bidatin para nj t dituri, ky i
fundit do ti prgjigjet atij dhe do ta prgnjeshtroj fjaln e tij me fjaln e Allahut
dhe t Drguarit t Tij (me Kuranin dhe Sunetin).
Nxnsi i dijes n krkimin e dijes duhet t ket si qllim mbrojtjen e sheriatit, pasi
mbrojtja e tij bhet vetm prej njohsve t tij, si arma. Po t kemi nj magazin t
mbushur plot me arm a do t munden kto arm t lshojn fishekt e tyre mbi
armikun pa patur burra, t cilt i prdorin ato, natyrisht q jo; kshtu sht edhe
dija.
Bidati rinovohet. Ka patur bidat q ka ndodhur n koht e para dhe nuk ka qen n
libra dhe ai q mund t mbrohet prej tij sht vetm nxnsi i dijes. Njerzit e kan
m se t domosdoshme nevojn pr dijetart me qllim q tu prgjigjen kurtheve t
bidatinjve dhe gjith armiqve t Allahut, gj e cila arrihet me dijen e sheriatit t
marr nga Kurani dhe Suneti.
4. Zemrgjersia n shtjet e mospajtueshme
Gjoksi i tij, n shtjet e mospajtueshme, ku burimi i tyre sht ixhtihadi (prpjekja),

duhet t jet i hapur, sepse shtjet e mospajtuara midis dijetarve ose jan n ato
shtje ku nuk ka vend pr ixhtihad (prpjekje), jan shtje t qart dhe askujt nuk
i lejohet arsyetimi pr kundrshtimin e saj, ose aty ku ka vend pr ixhtihad
(prpjekje) dhe ka arsyetim pr at q kundrshton ato. Nuk duhet t jet thnia
jote argument ndaj atij q t kundrshton, sepse nse ne pranojm kt do t themi
t kundrtn, thnia e tij sht argument mbi ty.
Me kt krkoj at ku nuk ka vend pr mendim nga ku njeriu krkon mospajtim.

Kush kundrshton rrugn e selefve (t parve) si n shtjet e acides, nuk ka kush
q e pranon, kurse shtjet e tjera, t cilat kan vend pr mendim, nuk duhet t
merret kundrshtimi si nj demaskim ndaj t tjerve dhe shkak pr armiqsi dhe
urrejtje.
Sahabt knaqsia e Allahut qoft me ta! nuk pajtoheshin n shum shtje. Pr

kt kush dshiron le ti kthehet gjurmve t transmetuara q vijn pr ta dhe do t
gjej mospajtime n shtje t shumta. Ato jan m t mdha se shtjet, t cilat
njerzit sot i kan marr zakon pr mospajtim, saq kto i prdorin si grupime, ku
thon se un jam me kt e at person, sikur shtja t jet e njjt me at t partive,
por kjo sht e gabuar.
P.sh.: duke u nisur nga kjo dikush t thot: Nse ngrihesh prej rukuje mos e vr
dorn e djatht mbi t majt, por shtriji ato posht, nse nuk e bn ti je bidati
(shpiks n fe).
Fjala bidati (shpiks n fe) n kt shtje nuk sht e thjesht, gj e cila krijon te
tjetri urrejtje. Kjo shtje sht e gjer ose i vendos duart ose i shtrin ato. Imam
Ahmedi Allahu e mshiroft! sht n at midis vendosjes s dors s djatht mbi
t majtn dhe shtrirjes s tyre, por cili sht suneti n kt shtje ?
Sunet sht t vendossh dorn e djatht mbi t majtn kur ngrihesh prej rukuje
ashtu si vendosen kur je drejt n kmb. Argument sht ajo q trasmeton Buhariu,
e cila vjen nga Sehl bin Sad ku thot: "Njerzit urdhroheshin q n namaz t
vendosnin dorn e djatht mbi kyin e dors s majt".[E ka nxjerr Buhariu
(Kitabu Sifatu es salat)].
Shiko! A krkohet kjo kur kryen sexhden? Apo krkohet kur kryen rukun? Apo kur
je ulur? Jo, ajo krkohet kur je n kmb (drejt), e cila prfshin qndrimin n kmb
si para rukuje ashtu dhe pas saj.
Kt mospajtim midis dijetarve nuk duhet ta marrim si shkak grindjeje dhe

konflikti, sepse dokush prej nesh e do hakun (t vrtetn), dhe dokush prej nesh
vepron sipas ixhtihadit (prpjekjes) q bn. Kur qenka kshtu, nuk lejohet q ajo, e
cila sht midis dijetarve, t merret si shkak pr ndarje dhe armiqsi, sepse
dijetart kan patur mospajtime t tilla edhe n kohn e Profetit.
Nxnsit e dijes e kan t domosdoshme q t jen si nj dor e vetme dhe t mos i

kthejn kto mospajtime shkak pr ndarje dhe urrejtje.
Kur e kundrshton shokun tnd me argumentin q ke dhe ai t kundrshton ty me

argumentin q ai ka duhet ta vendosni vetveten n nj rrug t vetme dhe duke e
shtuar dashurin midis jush.
Prgzohen t gjith ata q kan drejtim t duhur dhe i afrojn shtjet me

argumente duke e ndrtuar dijen e tyre me Librin e Allahut dhe sunetin e Profetit.
Kjo sht e mir, pasi hap dyert e dijes mbi nj rrug t sakt, e cila largon ndarjen
n grupe dhe urrejtjen. Allahu i sht drejtuar t Drguarit t Tij: "Vrtet ata q e
ndajn fen e tyre dhe shprndahen n sekte e grupe (t fardolloj qofshin),
ti (o Muhamed) nuk ke aspak t bsh me ta. Puna e tyre sht vetm me
Allahun i Cili pas ksaj do tu tregoj atyre far ata vepronin." [En'am, 159]
Ata t cilt krkojn t ndahen n parti (grupe) nuk do tu pranohet, sepse partia e
Allahut sht nj. Mospajtimi n kuptim nuk duhet t kthehet n urrejtje ndaj
njerzve ku ndonjri t cenoj nderin e vllait t vet.
Nxnsit e dijes duhet t jen vllezr midis njri-tjetrit edhe nse nuk pajtohen n
disa nnshtje ku secili duhet t thrras tjetrin me qetsi dhe dialog, duke krkuar
me t Fytyrn e Allahut dhe arritje n dije. N kt mnyr bashkohen zemrat, inati,
ashprsia q gjendet te disa njerz largohet, pasi kto t ojn n konflikte dhe
armiqsi ku, padyshim, me kto do t knaqen armiqt e muslimanve. Konflikti n
popull sht m i madh se dmi. Allahu thot: "Binduni edhe Allahut, edhe t
Drguarit t Tij, mos u kundrshtoni (me njri-tjetrin) q t mos humbni
kurajn dhe t mos ju ln fuqit dhe jini t duruar e t qet. Vrtet q Allahu
sht me t duruarit. [Enfal, 46]
Sahabt midis njri-tjetrit n t tilla shtje kishin mospajtim, por ishin si nj zemr
e vetme, n dashuri dhe harmoni me njri-tjetrin.
Kur dikush t kundrshton me argumentin q ka, ai sht dakord me ty pr tek e

vrteta, sepse t dy krkoni t vrtetn dhe padyshim qllimi n arritjen pr tek e
vrteta, duke u bazuar n argumente, sht i njjt. Kur t kundrshton me
argument q ka, ku sht kundrshti?
N kt mnyr populli mbetet n nj rrug t vetme edhe nse nuk pajtohen n

disa shtje q vjen argumenti. Kush sht inati dhe mendjemadh pas shfaqjes s
vrtets nuk ka dyshim se ai do t trajtohet ashtu si e meriton.
5.T punuarit me dije
Krkuesi i dijes duhet q t punoj me dijen e acides (besimit), fikhut

(jurisprudencs), moralit, edukats dhe sjelljes, sepse puna sht fryti dhe rezultati i
dijes. Shembulli i atij q mban dijen sht sikur shembulli i atij q mban armn, e
cila mund t jet pr t ose ndaj tij.
Pr kt i Drguari i Allahut paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! thot:

"Kurani sht argument pr ty ose mbi ty" [E ka nxjerr Muslimi (Kapitulli i Abdesit)].
sht pr ty kur punon me t dhe sht mbi ty kur nuk punon me t. Kshtu sht
edhe puna, e cila saktsohet nga Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t!
n vrtetimin e lajmit dhe ndjekjes s ligjeve. Kur vjen nj lajm prej Allahut dhe t
Drguarit t Tij vrtetojeni dhe pranojeni at e mos thuaj: si ? pse? pasi kjo sht
jasht rrugs s besimtarit.
Allahu thot: "Kur Allahu dhe i Drguari i Tij kan vendosur pr nj shtje,
nuk i takon asnj besimtari dhe asnj besimtareje q n vendimin e tyre t
bjn ndonj zgjidhje tjetr. Dhe kushdo q nuk i bindet Allahut dhe t
Drguarit t Tij, padyshim q ka humbur n gabim t qart." Ahzab, 36.
Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! u fliste shokve pr shum shtje,
t cilat ishin t panjohura dhe t pakuptueshme pr ata. Ata i pranonin ato dhe nuk
thoshin: si? pse? E kundrta ndodh me ata t cilt erdhn m pas prej ktij populli.
Kur dikujt i thuhet nj thnie prej thnieve t Profetit paqja dhe bekimi i Allahut
qoft me t! mendja e tij lkundet duke gjetur si prgjigje ndaj fjals s Profetit
paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! dshirat, me t ciln krkohet
kundrshtimi dhe jo kshillimi. Ajo q ndodh midis tij dhe pranimit e bn at t
kundrshtoj at q ka ardhur nga Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t!
Si shembull pr kt sht fjala e Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! , i

cili ka thn: Allahu zbret n qiellin e dynjas n nj t tretn e fundit t nats
dhe thot: Kush m lutet i prgjigjem atij, kush me krkon i jap atij, kush
krkon falje e fal at. [E ka nxjerr Buhariu (Kitabu et Tehexhud) dhe Muslimi (Kitabu
Salatu el Musafirin)].
Ky hadith sht shum i njohur dhe asnj nga shokt e Profetit paqja dhe bekimi i
Allahut qoft me t! nuk ka thn: O i Drguari i Allahut, si zbret Allahu? A lviz Ai
prej Arshit apo jo ? E t tjera t ngjashme me to.
Sot gjen disa njerz, t cilt flasin pr kto duke thn: Si sht Allahu mbi Arsh dhe
zbret n qiellin e dynjas? E t tjera t ngjashme me to, prej dshirave q gjejn.
Nse do ta pranonin kt hadith do t thoshin: Allahu qndron mbi Arsh, zbret si t
doj. Pr t larguar kt dyshim nuk do t luhateshin n at q ka njoftuar Profeti
pr Allahun.
sht e domosdoshme pr ne q shtjet e fshehta q na ka njoftuar i Drguari i

Allahut paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! duhet ti pranojm ashtu sikurse
kan ardhur pa i kundrshtuar sipas mendjeve tona.
Besimtari hadithet e tilla duhet ti pranoj dhe t thot: T vrtetn ka thn Allahu
dhe i Drguari i Tij. Allahu thot: "I Drguari (Muhamedi) beson n far i sht
zbritur atij nga Zoti i tij." [Bekareh, 285]
Besimi i pastr duhet t ndrtohet me librin e Allahut dhe sunetin e t Drguarit t

Tij. Njeriu duhet ta dij se logjika nuk ka vend n t. Prsosmria e Allahut, e cila ka
ardhur n kt libr, dshmohet nga logjika. Kur logjika nuk arrin ta perceptoj se
far sht e domosdoshme tek Allahu prej prsosshmris, por arrin t perceptoj
se Allahu ka pohuar pr t gjitha cilsit e plota dhe padyshim ai duhet t punoj me
kt dije, me t ciln Allahu e mirsoi n aspektin e besimit.
Ndrsa n aspektin e adhurimit. Shum prej nesh e din se adhurimi ndrtohet mbi
bazn e dy shtjeve kryesore:
1. Sinqeriteti tek Allahu.
2. Ndjekja e t Drguarit paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! .
Njeriu duhet ta ndrtoj adhurimin e tij mbi at q ka sjell Allahu dhe i Drguari i
Tij. Ai nuk duhet t shpik (t sjell t reja) n fen e Allahut, gj t cilat nuk jan as
n origjinn e adhurimeve, as n cilsin e tyre. Patjetr adhurimi duhet t pohohet
n sheriat (ligj) n prbrje, n vendin e tij, n kohn e tij dhe n shkakun e tij.
Nse ndokush verifikon ndonj prej shkaqeve pr adhurim dhe e adhuron Allahun
me to pa patur argument, ajo i refuzohet, sepse ai duhet ta verifikoj se ky shkak
sht i ktij adhurimi. Nse ndokush vjen n adhurime me ndonj gj q nuk ka

ardhur sheriati, ajo i refuzohet atij nga vet sheriati. Patjetr duhet t dihet se
adhurimi ndrtohet me ato q na ka sjell sheriati, sepse Allahu adhurohet vetm
me ato q Ai na ka njoftuar. Dijetart kan thn se origjina n adhurim sht
nxjerrja e argumentit q e ligjron. E argumentojn me fjaln e Allahut: Apo kan
ata shok e t barabart me Allahun (zota t rrem t tyre) t cilt kan
themeluar e prcaktuar pr ta ndonj fe t ciln nuk e ka urdhruar e
prcaktuar Allahu?... [Shura, 21]
Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! n hadithin e Aishes knaqsia e

Allahut qoft me t! thot: Kush kryen nj vepr e cila nuk sht n pajtim me
shtjen ton, ajo i refuzuar. [E ka nxjerr Muslimi (Kitabul Ekdije)].
Edhe sikur t jesh i sinqert dhe t duash t arrish tek Allahu me nj mnyr jo t
lejuar, ajo do t refuzohet, sepse rruga e zgjedhur sht e till. Dhe nse krkohet t
shkohet pr tek Allahu me nj rrug q Allahu nuk e ka prcaktuar si t till, ajo do
ti refuzohet.
Ather pr nxnsin e dijes sht e domosdoshme q t jet nj adhurues, ashtu si

e mson sheriati pa shtuar dhe pa paksuar prej tij. Nuk duhet t thuhet se me
shtjen t ciln dua t adhuroj gjen qetsin vetvetja ime, zemra ime e me t m
hapet gjoksi, kjo derisa ta peshoj me peshoren e sheriatit dhe nse e dshmon
Kurani dhe Suneti ajo pranohet, n t kundrtn puna e tij e keqe ia zbukuron.
Allahu thot: A sht ai pra, t cilit e keqja e veprave t veta i duket sikur sht
e mir, saq ai e quan at t mir (njsoj me at q sht i udhzuar drejt)?
Vrtet q Allahu humb at q Ai do dhe udhzon at q Ai do, kshtu q mos e
shkatrro veten n pikllim pr ta. Vrtet q Allahu sht i Gjithditur pr
gjithka q ata veprojn! [Fatir, 8]
Gjithashtu, ai duhet t jet veprues me dijen e tij n moral, n sjellje, n sheriat e t

thrras do krijes me vrtetsi dhe dashurin e mir ndaj do besimtari. I
drguari i Allahut paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! thot: "Nuk do t
besoj ndonjri prej jush derisa t doj pr vllan e tij at q dshiron pr
veten". [E ka nxjerr Buhariu (Kitabul Iman) dhe Muslimi (Kitabul Iman)].
Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! thot: "Kush dshiron t

largohet prej zjarrit dhe t hyj n xhenet kur ti vij vdekja, beson Allahun
dhe Ditn e Gjykimit, t dshiroj pr njerzit at q dshiron pr vete." [E ka
nxjerr Muslimi (Kitabul Imara)].
Shum prej njerzve kan xhelozi dhe dashuri pr t mirn, por nuk punojn me
njerzit me moralin e tyre, sa q dhe n daua shfaqin ashprsi, gj e cila bie n
kundrshtim me moralin q Allahu na ka urdhruar. Duhet t dim se morali m i

mir sht ai q na afron tek Allahu.
Njerzit m t lart dhe m t afrt t Profetit paqja dhe bekimi i Allahut qoft me
t! jan ata t cilt e kan moralin e mir. Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft
me t! thot: "M t dashur dhe m t afrt prej jush tek un n Ditn e
Kiametit jan ata q kan moralin e mir. M t urryer dhe m t largtit tek
un Ditn e Kiametit jan llafazant, zgjatsit e fjalve dhe mendjemdhenjt".
[E ka nxjerr Tirmidhiu (Kitabu el Biru ues sileh), Imam Ahmedi me tekst t prafrt, Begaviu n
"Sherhus Suneh" dhe Hejthemi n "Mexhma ez Zevaid", dhe ka thn (ky i fundit): "Kt hadith e
ka nxjerr Ahmedi dhe Taberani, dhe transmetuesit e Ahmedit jan burra t hadithit t sakt."]
6.Thirrja pr tek Allahu dhe durueshmria gjat krkimit t dijes
Nxnsi i dijes duhet t thrras pr tek Allahu me dijen e tij, n xhami, n mexhlis,
n treg, n do shkas apo rast. Allahu kur i dha Profetit -alejhi selam- profetsin ai
nuk ndenji n shtpin e tij, por thrriste njerzit.
Nxnsit e dijes nuk duhet t kthehen si kopje librash, por duhet t jen si dijetar
veprues.
Nxnsi i dijes duhet t bj durim gjat krkimit t dijes, nuk duhet t shkputet
nga ajo pr asnj ast dhe as nuk duhet t humbas shpresn, por t vazhdoj
krkimin e saj sipas mundsis q i jepet. Nse e kap mrzitja ai dobsohet e derisa
largohet, por kur qndron n krkimin e saj, ai merr shprblimin e durimtarit nga
nj pamje dhe rezultatin n pamjen tjetr.
Allahu i thot Profetit t Tij: "Kto jan njoftime t gajbit (t s fshehts, t s

panjohurs) t cilat Ne ti shpallim ty (O Muhamed), (t ciln) as ti dhe as
populli yt nuk e dinte para ksaj (shpalljes), kshtu q qetsohu, (se)
padyshim fundi (i mir) sht pr Muttekunt (t prkushtuarit n Besimin e
Pastr Islam)." [Hud, 49]
7.Urtsia e nxnsit t dijes
Nxnsi i dijes duhet t dallohet, cilsohet me urtsin e tij. Allahu thot: "Ai i
dhuron Hikmah (urtsin, Pejgamberin) atij q Ai dshiron, dhe atij t cilit i
sht dhn Hikmeti, vrtet q i sht dhuruar mirsi e madhe..." [Bekare, 269]
Kt urtsi nxnsi i dijes duhet ta ushqej te t tjert me moralin dhe thirrjen e tij si
dhe duke i folur njerzve sipas gjendjes s tyre. Nse do t arrihet kjo, ather kemi
arritur nj mirsi t madhe.
Allahu thot: " dhe atij t cilit i sht dhn Hikmeti, vrtet q i sht dhuruar
mirsi e madhe..." [Bekare, 269]
I urti: sht ai i cili i vendos gjrat n vendin e duhur, pasi i urt sht marr nga El-
Ihkam (prpikri, saktsi ) e cila sht zotrim.
Zotrimi i nj gjje sht vendosja e tij n vendin e duhur. Nxnsi i dijes duhet t
jet i prpikt n thirrjen e tij.
Allahu prmend shkallt e thirrjes, i cili thot: "Ftoji (njerzit o Muhamed) n

Udhn e Zotit tnd me urtsi dhe me thirrje t ndershme dhe t bukur dhe
bisedo me ta n mnyrn m t mir" [Nahl, 125]
Gjithashtu, Allahu prmend si shkall t katrt diskutimin me ithtart e librit (ifutt

dhe krishtert) dhe thot: "Dhe mos diskuto me popujt e Librave t Par (me
jehudit dhe t krishtert), prve se n nj mnyr q sht m e mir (me
fjal e pun t mira, me mirsjellje duke i ftuar ata n Islam me Vargjet e Tij),
prjashtuar ata q bjn padrejtsi..." [Ankebut, 46]
Nxnsi i dijes duhet t zgjedh si mjete t thirrjes at q sht m afr pranimit.
Shembull pr kt sht thirrja e Profetit -alejhi selam- kur malsori urinoi n xhami
sahabt u ngritn pr ta goditur, por i Drguari i Allahut -alejhi selam- i ndaloi ata.
Pasi e pastruan urinn i Drguari i Allahut -alejhi selam- i tha malsorit: "N xhami
nuk pranohen gjra t tilla si: urina dhe ndytsit, por n t prmendet Allahu,
falet namazi, lexohet Kurani " [Buhariu dhe Muslimi]
Kjo urtsi i hapi gjoksin malsorit, e bri at t bindet dhe t thot: "O Zot, m
mshiro mua dhe Muhamedin e mos mshiro me ne tjetrknd ".
Histori tjetr sht nga Muauije Bin el Hakm es Selemi, i cili ka thn: Falesha me
t Drguarin e Allahut -alejhi selam-, nj person teshtiu e i thash: Allahu t
mshiroft. Njerzit me shikimin e tyre dukeshin sikur po m flakritnin dhe
u thash se far ka q shikoni nga un ? Filluan t godasin me duart mbi
kofsht e tyre, e kuptova ata krkonin q t heshtja. Kur Profeti -alejhi selam-
mbaroi namazin, nuk kam par msues m t mir se ai. Vallahi nuk urreu,
nuk m goditi e nuk m shau, por m tha: N namaz nuk pranohen fjalt e
njerzve, ai sht tesbih, tekbir dhe lexim Kurani." [Muslimi ]
Prej ksaj nxjerrim se thirrja pr tek Allahu duhet t jet me urtsi, ashtu si ka
urdhruar Allahu.
Shembull tjetr sht se Profeti -alejhi selam- ka par nj person ku n dorn e tij
mbante unaz floriri, dihet qart se unaza e floririt pr burrat sht e ndaluar,
Profeti -alejhi selam- ia heq atij nga dora dhe ia hedh at dhe tha: "Nse ndonjri
prej jush do t mbshtetet n nj shkdi zjarri, le t vendosi at (unazn e
floririt) n dorn e tij". [Muslimi]
E kur Profeti -alejhi selam- u largua, personit i than t merrte unazn dhe bj dobi
me t. Ai tha: Vallahi, nuk e marr unazn q m hodhi Profeti.
Thirrsi n rrugn e Allahut e ka t domosdoshme q shtjet ti vendosi n vendin e

vet dhe njerzit t mos i vendosi n nj kategori. Po t mendojm n at q shum
prej thirrsve ndodhen sot do t gjejm, disa prej tyre t prfshir n xhelozi saq
njerzit largohen prej thirrjes s tij. Nse gjen dik q vepron vepr t ndaluar dhe e
prhap at me forc e ashprsi i thuhet: A nuk i friksohesh Allahut? e t ngjashme
me kto. derisa ai largohet prej tij. Kjo gj nuk sht e mir sepse shfaq t
kundrtn. Shejhu Islam Ibn Tejmija Allahu e mshiroft! ka thn se i sht thn
imam Shafiut Allahu e mshiroft!: mendon pr njerzit e fjalve
(filozoft)? Ai tha: "Gjykimi im pr njerzit e fjalve (filozoft) sht t
goditen me shkopinj dhe shapka". Thuhet se ky sht shprblimi pr at q l
librin e Allahut dhe sunetin e Profetit -alejhi selam-.
Shejhul Islam ka thn: Njeriu kur i shikon ata thot se e meritojn at q ka

thn Shafiu. Kur i shikon ata me syrin e caktimit lkundja dhe shejtani i ka
pushtuar. Duhet t tregoj keqardhje dhe mshir si dhe t falnderoj
Allahun q nuk sht n sprovn e tyre. Atyre u sht dhn inteligjenca por
nuk u sht dhn dlirsia, u sht dhn t kuptuarit, por nuk u sht dhn
dituria, u sht dhn t dgjuarit, t shikuarit, zemra, por ato nuk i bjn
dobi.
Nxnsi i dijes duhet ta shikoj mkatarin me syrin e ligjit dhe me syrin e caktimit.
Me syrin e ligjit d.m.th.: t mos marrim tek Allahu fajin e fajtorit. Allahu pr
imoralistin dhe imoralisten thot: "Gruaja dhe burri fajtor pr marrdhnie t
paligjshme jasht martese, fshikullohen secili prej tyre me njqind kamxhik.
N zbatimin e dispozitave t Allahut mos u tregoni zemrbut ndaj atyre
dyve," [Nur, 2]
Ti shikojm ata me syrin e caktimit duke i mshiruar e treguar keqardhje, si dhe t

sillemi me ta n mnyrn m t mir, me qllim largimin e s keqes ku ata kan
rn. Kjo sht prej gjurmve t nxnsit t dijes, e kundrta sht te injoranti, i cili
ka xhelozi por nuk ka dije. Nxnsi i dijes si thirrs tek Allahu duhet t prdor
urtsin n thirrje.
8. Nxnsi i dijes duhet t jet i duruar n msime

D.m.th. t vazhdoj me vendosmri dhe pa ndrprerje n krkimin e dijes aq sa t
mundet. T duroj me dijen dhe t mos mrzitet me t, sepse kshtu ai arrin
shprblimin e durimtarve nga njra an, dhe prfundim t mir nga ana tjetr.
Dgjo Fjaln e Allahut drejtuar Pejgamberit t Tij (Paqja dhe bekimet e Allahut
qofshin mbi t!): Kto jan (disa) nga lajmet e fshehta q Ne ti shpallim ty.
Kto nuk i ke ditur as ti, as populli yt para ksaj (shpalljes s Kuranit). Andaj,
duro! Se, vrtet, n fund, fitorja sht e t devotshmve. [Hud, 49].
9.Respektimi i dijetarve dhe vlersimi i tyre
Nxnsit e dijes duhet t respektojn dijetart dhe ti vlersojn ata, t hapin gjokset
e tyre n mospajtimet q ata kan midis tyre e t tjerve ve tyre. Ti prballen ksaj
me shfajsim ndaj atij q ndjek rrug t gabuar. Kjo sht nj pik e rndsishme,
sepse disa njerz ndjekin gabimet e t tjerve, marrin tek ajo at q nuk i prshtatet
t vrtets s tyre duke prishur tek t tjert imazhin e tyre; ky sht gabimi edhe m
i madh.
Prgojimi i nj t thjeshti sht prej gjynaheve t mdha, ndrsa prgojimi i dijetarit

sht edhe m i madh. Prgojimi i dijetarit nuk pakson t keqen e tij ndaj dijetarit,
por sht pr t dhe ndaj asaj q ai ka prej dijes s sheriatit.
Njerzit kur braktisin nj dijetar braktisin dhe fjaln e tij, edhe pse ai thot t
vrtetn dhe udhzon me t. Prgojimi i ktij personi ndaj ktij dijetari prbn nj
rrezikshmri t madhe si dhe nj penges midis njerzve dhe dijes s tij t sheriatit,
e cila prbn nj rrezik t madh.
Kta t rinj, at far ndodh midis dijetarve, duhet ta vshtrojn me nijet (qllim)
t mir, ixhtihad (prpjekje) si dhe t krkojn ndjes n at q kan gabuar.
Nuk ka penges nse flet me ata pr at q ti e sheh gabim, pasi n kt mnyr

qartson se gabimi qndron te dijetart apo tek ata t cilt thon: Ata jan n
gabim.
Jo rrallher njerzit krijojn prshtypjen se fjala e dijetarit sht gabim, por pas
diskutimit gjithka qartsohet mbi t vrtetn. Profeti thot -alejhi selam-: "do bir
i Ademit sht gabimtar, m i miri nga gabimtart sht ai q pendohet ".
[Imam Ahmed etj]
T knaqurit me gabimin e dijetarit si dhe t prhapurit t saj te njerzit krijon

prarje, kjo nuk sht rruga e selefve (t parve).
Gjithashtu, gabimet q gjinden te prijsit nuk duhet t merren si shpifje n gjithka e

duke mos vn n dukje prej t mirave t tyre.
Allahu thot: "O ju q keni besuar! Jini t fort pr Allahun dhe jini dshmitar
t drejt e mos lejoni q armiku dhe urrejtja ndaj t tjerve tju bj q ti
shmangeni drejtsis". [El Maide, 8]
Nnkuptojm se nuk duhet t urrejm nj popull padrejtsisht.
Drejtsia sht e domosdoshme. Nuk i lejohet askujt q gabimet e ndonj drejtuesi,

dijetari apo dikujt tjetr ti prhapi midis njerzve e m pas t hesht pr t mirat e
tij. Kjo nuk sht drejtsi.
Imagjinoje kt n vetveten tnde kur dikush t prhap rrshqitjet, gabimet e tua

dhe t fshij t mirat q ti ke vepruar, padyshim do ta konsideroje si krim t tij ndaj
teje. Kur ti kt gj e shikon n vetveten tnde, ather me kt pamje duhet ta
shikosh edhe te t tjert.
Pr kurimin e gabimit lidhu me at q ti e shikon se ka gabime dhe diskuto me t e

m pas qartso qndrimin tnde.
Shum prej njerzve pas diskutimit jan kthyer tek e sakta. Profeti -alejhi selam-
thot: "Besimtari pr besimtari jan si ndrtesat t lidhura fort me njra
tjetrn". [Buhariu]
Profeti -alejhi selam- thot: "Kush dshiron t largohet prej zjarrit t

xhehenemit dhe t hyj n xhenet kur ti vij vdekja, t besoj Allahun dhe
Ditn e Gjykimit dhe t dshiroj te njerzit at q dshiron pr vetveten".
[Muslimi]
Kjo sht drejtsia dhe iltrsia.
10.T kapurit me Librin e Allahut dhe Sunetin e

Profetit alejhi selam
Pr nxnsin e dijes lind e domosdoshme q t marr dijen nga baza e tij e nuk do t
ket shptim pr t nse ai nuk e fillon me to, t cilat jan:
Kurani
Nxnsi i dijes duhet t kujdeset pr leximin e Kuranit, t msuarit prmendsh, t

kuptuarit si dhe t punuarit me t. Kurani sht litari i fort i Allahut dhe baza e
dijeve.
Seleft tregonin nj kujdes t madh pr Kuranin ku e msonin prmendsh n

moshn shtat vje e ku ndonjri prej tyre e msonte m pak se nj muaj. E gjith
kjo tregon kujdesin e tyre pr Kuranin.
Nxnsi i dijes duhet t prkushtohet n msimin e Kuranit me nj nga njohsit e

mir t tij (Kuranit). L pr t dshiruar te disa nxns dije, t cilt nuk msojn nga
Kurani si dhe ka prej tyre q nuk e kndojn mir. Ky sht defekt i madh pr
krkuesin e dijes. Nxnsi i dijes duhet t prkushtohet n t msuarit e Kuranit
prmendsh, t punuarit me t dhe thirrjen me t duke e kuptuar ashtu si e kan
kuptuar seleft.
Suneti
Kjo sht baza e dyt e sheriatit islam, e cila sht qartsuese e Kuranit. Nxnsi i
dijes duhet t kapet me t dyja dhe t tregoj kujdes pr to. Ai duhet ta prvetsoj
Sunetin, qoft kjo me msimin prmendsh t haditheve apo studimin e zinxhirit t
tij, me qllim q t jet n gjendje t dalloj hadithin e sakt nga ai i dobt. Me kt
prvetsim ai sht nj mbrojts i tij si dhe sht n gjendje ti prgjigjet dyshimeve
t bidatinjve (shpiksave n fe) n Sunet. Kurani dhe Suneti pr nxnsin e dijes jan
si kraht e zogut, nse njra prej tyre thyhet, ai nuk do t mund t fluturoj. Kshtu
dhe nxnsi i dijes nuk duhet ti prkushtohet vetm Sunetit dhe t neglizhoj
Kuranin apo e kundrta, ti prkushtohet vetm Kuranit dhe t neglizhoj Sunetin.
Shum prej nxnsve t dijes i prkushtohen plotsisht Sunetit, shpjegimit t tij,

burrave t tij dhe terminologjis s tij e kur i pyet pr nj ajet kuranor do t gjesh se
ai nuk ka njohuri pr t, gj e cila sht nj gabim i madh. Patjetr Kurani dhe Suneti
jan kraht pr nxnsin e dijes!
Por sht dhe nj e tret e rndsishme pr t
Fjala e dijetarve
Mos neglizho n fjaln e tyre, sepse dija e tyre sht shum m e madhe se sa dije
jote. Ata njohin rregullat, kushtet e sheriatit gj e cila nuk ndodhen te ty. Kur e
saktsojn nj thnie thon: "Nuk e themi at vetm nse dikush e ka thn".
Pr shembull: Shejhul Islam Ibn Tejmia Allahu e mshiroft! tha: Un e them at

n qoft se e kan thn. Ai nuk merr nga mendja e tij.
N baz t ksaj, nxnsi i dijes duhet t kthehet te libri i Allahut, Suneti i t

Drguarit t tij, si dhe t krkoj ndihm te fjala e dijetarve. Kthimi te libri i Allahut
sht me t msuarit, t kuptuarit t tij, si dhe t punuarit me at q ai ka ardhur.
Allahu thot: "(Ky sht) nj Libr (Kuran) gjith bekime e mirsi, t cilin Ne ta
kemi zbritur ty me qllim q ata t mendojn e t thellohen n Vargjet e tij dhe
q njerzit e brumosur me mendje t shndosh t mund t prkujtojn." [Sad,
29]
"...t mendojn e t thellohen n Vargjet e tij..." t menduarit n argumente arrin

n t kuptuarin e plot.
" ...njerzit e brumosur me mendje t shndosh t mund t prkujtojn"
Prkujtimi sht t punuarit me Kuranin.
Kurani ka zbritur me kt urtsi, pikrisht pr kt duhet t kthehemi tek ai pr tu

thelluar dhe e kuptuar at e m pas t zbatojm at q ai ka sjell. N t sht
knaqsia e dynjas dhe i ahiretit (bots tjetr).
Allahu thot: "Pastaj, nse ju vjen te ju (o njerz) udhzim prej Meje, ather
kushdo q ndjek Udhzimin Tim, nuk do t humb e as nuk do t bjer n
mjerim e skamje. Por, kushdo q i kthen shpinn Mesazhit Tim, padyshim q
pr t do t ket jet t vshtir dhe Ne do ta ngrem t verbuar n Ditn e
Ringjalljes." [Ta-Ha, 123-124]
Pr kt nuk do t gjesh ndoknd me gjoks t hapur e me nj qetsi t plot n

zemrn e tij, ve besimtarit edhe nse sht i varfr. Besimtari sht me gjoksin e
hapur me nj qetsi t plot se dokush tjetr.
Allahu thot: "Kushdo q punon t drejtn e t mirn, burr a grua qoft, duke
qen besimtar i vrtet, sigurisht q Ne do ti dhurojm atij jet t mir (n
kt bot duke qen i respektuar e i knaqur dhe furnizim e jetes sipas Ligjit
t Allahut) dhe (n Botn Tjetr) Ne do tua paguajm padyshim atyre
shprblimin sipas veprave t tyre m t mira q ata i kan punuar." [Nahl, 97]
Kush sht jeta e mir?
Jeta e mir sht hapja e gjoksit dhe qetsia e zemrs, edhe sikur njeriu t jet n nj
mjerim t madh. I Drguari i Allahut alejhi selam thot: "shtja e besimtarit
sht interesante, ku do shtje e tij sht e mir, kjo jo pr dik tjetr vetm
pr besimtarin. Kur e kap ndonj e keqe duron e kjo sht e mir pr t, kur e
kap ndonj e mir falnderon e kjo sht emir pr t." [Shnuar nga Muslimi]
Jobesimtarin kur e kap ndonj e keqe nuk bn durim, prkundrazi hidhrohet, i

ngushtohet dynjaja, saq arrin t vras dhe veten. Besimtari bn durim, gjen shijen e
saj, sht i qet, pikrisht prej ksaj sht jeta e tij e mir.
Prmend Allahu "...Ne do ti dhurojm atij jet t mir..." n zemrn e tij dhe n
vetveten e tij.
Disa historian flasin pr jetn e Hafidh bin Haxher Allahu e mshiroft!, i cili n
kohn e tij ka qen kryegjykats n Egjipt. Shkonte n pun me karroc q trhiqesh
me kuaj. Nj dit prej ditsh kalon nj ifut q shiste vaj, dihet ai q shet vaj ka
rrobn t pist. ifuti ndalon karrocn dhe i thot Hafidh bin Haxherit Allahu e
mshiroft!: Profeti juaj thot se dunjaja sht burg pr besimtarin dhe xhenet pr
jobesimtarin. Shnuar nga Muslimi. Ti je gjykats, je n kt karroc e n kt
mirsi, ndrsa un jam n ndshkim, n mjerim. Hafidh bin Haxheri Allahu e
mshiroft! tha: Un jam n mirsi, por me mirsin e xhenetit kjo konsiderohet
burg, kurse n ndshkimin q ti je me ndshkimin e xhehenemit konsiderohet
xhenet. ifuti tha: Dshmoj se nuk e meriton t adhurohet tjetr ve Allahut dhe se
Muhamedi sht i drguari i Tij, pranoi Islamin.
Besimtari n fardo mirsie qoft, sht ai q fiton dynjan dhe ahiretin.

Jobesimtari n t keqe sht ai q ka humbur dynjan dhe ahiretin.
Allahu thot: "(Betohem) pr kohn! Me t vrtet q njeriu sht n humbje t

plot, prve atyre q besojn (n Besimin e Pastr Islam, n Nj Zot) dhe
punojn mirsi e drejtsi, edhe q e kshillojn njri-tjetrin pr El-Hak (pr t
vrtetn; urdhrojn pr El-Maruf - q ka urdhruar Allahu dhe ndalojn nga
El-Munker - e keqja q ka ndaluar Allahu), edhe q e kshillojn njri-tjetrin
t jen t durueshm (nga vuajtjet, mundimet, dmtimet q i bien njeriut nga
prpjekja pr shtjen e Allahut, pr t prhapur Fen e Tij t Vrtet t
Besimit t Pastr Islam deri n xhihad)." [Asr, 1-3]
Jobesimtari, i cili ka humbur fen e Allahut, ka humbur t mirat, shijimin e tyre edhe
sikur t ndrtoj n dynja ndrtesa t fortifikuara, t larta, ai n t vrtet do t jet
n xhehenem.
Disa selef (t part tan t mir) thon: "Sikur ta din mbretrit, fmijt e tyre n
at ku ne jemi do t na godisnin me shpatat e tyre".
Besimtart jan, n mirsin e besueshme t Allahut, n caktimin e tij. Kur u vjen

ndonj e keqe durojn e kur u vjen ndonj e mir falnderojn. E kundrta ndodhte
me njerzit e dynjas.
Ata ishin ashtu sikur i cilsoi Allahu: "N qoft se ata marrin hise prej saj, jan t
knaqur, por nse nuk u jepet gj prej saj, kur t shohsh! Jan br si t
trbuar!" [Teube, 58]
Suneti i Profetit alejhi selam sht i qart, i ruajtur midis duarve tona edhe kur
trillonin ndaj t Drguarit t Allahut alejhi selam dijetart e qartsonin Sunetin e
tij. do njeri ka mundsi t arrij tek ajo, qoft me an t librit ose duke pyetur
dijetart.
N qoft se dikush thot se si pranohet ajo q thoni pr kthimin n librin e Allahut

dhe Sunetin e t Drguarit t Tij alejhi selam kur n t njjtn koh gjejm njerz
q ndjekin librat e disa autorve t medhhebeve dhe thon se medhhebi im sht ky,
tjetri po t njjtn gj, e kur i thua se i Drguari i Allahut alejhi selam ka thn
kt..., ai thot se un jam medhheb hanefi, tjetri thot jam medhheb maliki e t
ngjashme me kto.
I themi t gjithve se ne dshmojm se nuk ka q e meriton adhurimin tjetr ve

Allahut dhe Muhamedi sht i Drguari i Tij.
far kuptimi ka dshmia se Muhamedi sht i Drguari i Allahut?
Dijetart, pr kuptimin e saj, kan thn: Bindja n at q ai ka urdhruar,

vrtetimi i asaj q ai ka lajmruar, largimi prej asaj q ka ndaluar dhe t
adhurojm Allahun n baz t asaj q ai na ka sjell. N rast se dikush thot:
Un jam n kt medhheb e at medhheb i themi atij se kjo sht fjala e t
Drguarit t Allahut alejhi selam dhe mos e kundrshto at me thnien e ndokujt.
Imamt e medhhebeve e kan ndaluar imitimin e tyre dhe thon: "Kur t

qartsohet e vrteta sht uaxhib kthimi pr tek ajo".
Kush kundrshton me medhheb filani apo filani i themi se ne dhe ti dshmojm se

Muhamedi sht i Drguari i Allahut, n baz t ksaj duhet t ndjekim vetm t
Drguarin e Allahut alejhi selam.
Ky Suneti, i cili ndodhet n duart tona, sht i qart e i sigurt. Me kt nuk krkohet
t paksohet rndsia q kan librat e fukahave dhe dijetarve. Kthimi n librat e
tyre pr dobi dhe njohjen e rrugve prej t cilave dalin gjykimet dhe argumentet, ku
nxnsi i dijes nuk mund t;i vrtetoj vetm nprmjet kthimit pr tek ato.
Ata t cilt nuk e marrin fen nga dijetart, kan nj rrshqitje t madhe, sepse ata
shikojn me nj shikim m t ngusht nga ajo q duhet t shikojn n t.
P.sh: shkojn n hadithet e Buhariut, ku dihet n to ka hadithe prmbledhse, t

veanta, t pakufizuar, t kufizuar, t abroguar, por ata nuk e kuptojn kt dhe
hyjn n nj humbje t madhe.
11.Verifikimi dhe siguria
Verifikimi sht nj edukat e rndsishme, nxnsi i dijes duhet t cilsohet me t.

Ai duhet t verifikoj lajmin q prcjell si dhe at q nxirret prej ligjeve.
Lajmi para se t prcillet duhet t verifikohet pr saktsin apo jo prej atij q e

prcjell. E kur t saktsohet dhe verifikohet n gjykim, ndoshta sht gjykimi, t cilin
e ke dgjuar, i ndrtuar mbi origjinn, por ti nuk ke njohri pr t. E gjykon si gabim,
kurse n realitet ai nuk sht gabim.
Cili sht ilai n kt rast?
T lidhet me at t cilin i dedikohet lajmi duke i thn atij se prcillet prej teje kjo e
kjo, a sht i sakt? M pas t diskutohet me t ose sht ai n t saktn e ti t
kthehesh tek ajo, ose ti je n t saktn dhe ai duhet t kthehet tek ajo.
Me siguri kuptojm t duruarit, kmbngulje, mos humbjen e shpress, mos mrzitja

dhe mos t merret prej do libri copza apo n do art pjes e m pas t lihen, sepse
kjo e dmton nxnsin e dijes ku ditt i kalojn pa dobi.
Disa nxns pr shembull, lexojn n gramatik her nga libri El Axhrumije p.sh,
her nga libri Katru en Nida, dhe her nga Elfijetu Ibni Malik. Po kshtu edhe n
Terminologjin e Hadithit; her lexojn nga libri En Nuhbe, her nga El Elfije e El
Irakit. Po kshtu n Fikh, her lexojn nga Zadul Mustekni, her nga Umdetul
Ahkam , her nga El Mugni dhe her nga Sherhul Muhedheb. E kshtu me do
libr t do fushe, por n shumicn e rasteve dika e till nuk sjell prfitim n dije.
Edhe nse arrin ndopak dije, ajo dije lidhet me degt dhe jo me bazat, dhe msimi i
degve nj nga nj sht si ai q kap karkaleca nj nga nj. Bazat, qndrueshmria
jan shum t rndsishme, bhu i qndrueshm n librat q lexon apo krkon si
dhe bhu i qndrueshm edhe te shujuht prej t cilve merr. Vendos se te ai do t
marrsh dijen pasi ta vendossh bhu i qndrueshm e mos u b q n do jav apo
muaj t kesh shejh.
Nuk ka problem nse ke shejh n fikh dhe t vazhdosh me t n fikh dhe t kesh
shejh tjetr n akide e kshtu me radh. E rndsishme t vazhdosh e t mos bhesh
si nj person sa her q martohet me nj grua qndron me t disa dit e divorcon
dhe m pas krkon tjetr.
Gjithashtu, verifikimi sht nj shtje shum e rndsishme, sepse prcjellsit

nganjher kan synim t keq. Prcjellin qllimisht imazhin e keq ndaj atij q e ka
sjell. Nganjher ata nuk kan qllim t keq, por e kuptojn t kundrtn e asaj q
krkohet. Pr kt duhet verifikimi. Nse saktsohet me zinxhir ajo q prcillet, vjen
radha e dialogut me personin q prcillet ndaj tij, para se t gjykohet mbi thnien
gabim apo jo gabim, sepse pas dialogut mund t dal se e vrteta sht me at q i
prcillet thnia.
Ajo q prcillet ndaj nj personi kur e sheh gabim duhet t ndjeksh tri rrug:
1. Verifikimi pr saktsin e lajmit
2. Shikimi n saktsin e gjykimit, nse sht i sakt prkrahje dhe mbroje at, n
qoft se sht gabim ndiq rrugn e tret.
3. Lidhu me at q i dedikohet thnia pr t diskutuar me t me qetsi e respekt.
12.Kujdesi pr kuptimin e asaj q ka pr qllim Allahu dhe

i Drguari i Tij alejhi selam
Nj prej shtjeve t rndsishme pr nxnsin e dijes sht shtja e t kuptuarit,

d.m.th: t kuptuarit t qllimit t Allahut dhe t Drguarit t Tij -alejhi selam-.
Shum prej njerzve u sht dhn dija, por nuk u sht dhn t kuptuarit. Nuk
mjafton t msosh librin e Allahut dhe far t lehtsohet prej Sunetit pa e kuptuar
ashtu sikur do Allahu dhe i Drguari i Tij -alejhi selam-.
Shum prej defekteve te njerzit sht se argumentojn me argumente q nuk kan

pr qllim at q do Allahu dhe i Drguari i Tij -alejhi selam- me t ciln shkojn n
humbje.
Gabimi n t kuptuarit sht shum m i rrezikshm se gabimi nga injoranca, sepse

injoranti gabon me injorancn e tij, pasi njihet si i till dhe mson. Fatkeqsi sht
kur ai i cili e kupton gabim dhe mendon n veten e tij se sht dijetar si dhe mendon
se ky sht qllimi i Allahut dhe i t Drguarit t Tij -alejhi selam- .
Le t sjellim disa shembuj qartsues pr rndsin e t kuptuarit.

Shembulli i par:
Ka thn Allahu: "(Kujto) edhe Daudin dhe Sulejmanin kur gjykuan pr rastin e
ars n t ciln dhent e dikujt kishin kullotur natn dhe Ne qem Dshmues
t Gjykimit t tyre. Dhe Ne e bm Sulejmanin ta kuptoj shtjen dhe secilit
prej tyre Ne i dhuruam Hukmin (Gjykimin e drejt, Urtsi dhe Pejgamberi) dhe
Dije (t fes s Allahut) dhe i nnshtruam malet dhe zogjt t lavdrojn
Madhshtin Ton bashk me Daudin. (E t gjitha kto) ishim Ne q i bnim".
[El Enbija, 78-79]
Allahu i Lartsuar e dalloi Sulejmanin nga Daudi n kt shtje me t kuptuarit.

"Dhe Ne e bm Sulejmanin ta kuptoj ... " Kjo nuk do t thot se Daudi ka
mangsi n dije " ... Ne i dhuruam Hukmin (Gjykimin e drejt, Urtsi dhe
Pejgamberi) dhe Dije (t fes s Allahut)..."
N kt ajet kuranor vrehet qart dallimi i Sulejmanit me t kuptuarit, gjithashtu

dhe Daudi dallohet. Allahu thot: "... dhe i nnshtruam malet dhe zogjt t
lavdrojn Madhshtin Ton bashk me Daudin..." Kjo sht e drejta e do
njrit prej tyre.
Allahu i prmend si pjesmarrs n gjykim dhe dije, m pas donjrin prej tyre e
dallon. Kjo tregon rndsin e t kuptuarit, kurse dija nuk sht gjithka.
Shembulli i dyt:
Kemi dy en, nj me uj t nxeht dhe tjetra me uj t ftoht, n nj koh dimri. Vjen

nj person dhe do t lahet prej xhunubit dhe disa njerz i thon se m e mir sht
t prdorsh ujin e ftoht, sepse aty sht sakrifica, sepse i Drguari i Allahut -alejhi
selam- thot: "A doni tju tregoj juve se si Allahu ju fshin juve gabimet dhe ju
ngre n grada? Ata i than: Po, o i Drguari i Allahut. Ai tha: Plotsojeni
abdesin n vshtirsi..." [Shnuar nga Muslimi]
D.m.th. t lash mir gjymtyrt gjat abdesit n ditt e ftohta, dhe q ta bsh kt me
uj t ftoht sht m mir se me uj t ngroht pr tju prshtatur motit, sipas tij.
Pra, ky njeri jep fetva se prdorimi i ujit t ftoht sht m mir dhe solli argument
hadithin e msiprm. A sht gabimi ktu n dije apo n t kuptuar?
Prgjigja: Sigurisht q gabimi ktu sht n t kuptuar, sepse Pejgamberi (Paqja dhe
bekimi i Allahut qofshin mbi t!) ka thn: Marrja mir abdes kur ka mundim dhe
nuk ka thn q t zgjedhsh ujin e ftoht pr t marr abdes. Kuptimi i hadithit
sht: Nuk duhet q njeriun ta ndaloj fakti se uji sht i ftoht nga t marrt mir
abdes.
Prve ksaj themi: A do Allahu lehtsim pr robt e Tij, apo vshtirsim?
Prgjigja sht n Fjaln e Allahut:"...Allahu ju dshiron juve t lehtn dhe Ai nuk

do q ti vshtirsoj gjrat pr ju..." [El Bekare, 185]
Apo thnia e t Drguarit t Allahut -alejhi selam-: "Me t vrtet feja sht e
leht." [Shnuar nga Buhariu]
Nxnsi i dijes duhet ta dij se shtja e t kuptuarit sht nj shtje shum e

rndsishme. Ne duhet ta kuptojm at q ka pr qllim Allahu pr robin e Tij dhe jo
ta vshtirsojm.
Kto edukata, pr nxnsin e dijes, duhet t ndikojn n dijen e tij n mnyr q ai t

jet shembull me punn e tij, nj thirrs i mir dhe prijs n fen e Allahut.
Durimi, siguria i japin drejtimin n fe.
Allahu thot: "Dhe Ne bm nga mesi i tyre prijs duke udhzuar nn Urdhrin
Ton kur qen t duruar dhe gjithnj besuan me vendosmri n Ajetet Tona
(provat, shenjat, shpalljet Tona)". [Sexhde, 24]
Shkaqet ndihmuese pr krkimin e dijes
Shkaqet q ndihmojn n krkimin e dijes jan t shumta, por do t prmendim

vetm disa prej tyre.
S pari: Et-Takua (Frika)
Ajo sht kshilla e Allahut pr t part dhe t fundit prej robrve t Tij.
Allahu thot: "...Ne i kemi kshilluar popujt e Librave t Par (jehudit dhe t
krishtert) prpara jush, e tash edhe ju (o musliman), q t gjith ju t keni
frik Allahun dhe t plotsoni detyrimet ndaj Tij, por n qoft se mohoni,
ather padyshim se t Allahut jan gjith ka n qiej dhe gjith ka n tok
dhe se Allahu kurdoher sht m i Pasuri (i Lir nga do nevoj) dhe i denj
pr t gjitha lavdrimet." [Nisa, 131]
Gjithashtu, ajo sht kshilla e t Drguarit t Allahut -alejhi selam- pr umetin e tij.
Transmetohet nga Ebu Emameh Sadi bin Axhlan el Bahili -knaqsia e Allahut qoft
me t!- t ket thn se e ka dgjuar t Drguarin e Allahut -alejhi selam- t thot n
hutben e haxhit t lamtumirs: "Friksojuni Zotit tuaj, falini pes namazet,
agjroni ramazanin, jepni zekatin e pasuris suaj, binduni prijsve tuaj q Zoti
jua t'ju fus n xhenet". [Tirmidhiu 616. Shejh Albani e ka konsideruar Sahih, n Es Silsiletu
es Sahiha 867].
Kur Pejgamberi drgonte ndonj komandant me grup zbulimi, e porosiste n veanti

pr devotshmri ndaj Allahut n veten e tij dhe q t kishte kujdes muslimant q
kishte me vete.
T part e pastr nuk i kan ndrprer kshillat e tyre, n hutbe, n libra. Umer bin
Hatabi knaqsia e Allahut qoft me t! i ka shkruar djalit t tij Abdullait: "T
kshilloj me frik ndaj Allahut. Kush i friksohet Atij e parandalon at, kush i
huazohet e shprblen at, kush e falnderon ia shton atij".
Umer ibn el Hatab i shkroi birit t tij, Abdullahit: Un t porosis pr

devotshmri ndaj Allahut t Madhruar, sepse kush i ruhet Allahut, Allahu e
ruan at, kush i jep borxh Atij (duke i dhn sadaka t varfrve), Ai e
shprblen at dhe kush e falnderon At, Ai ia shton atij.
Po kshtu Aliu knaqsia e Allahut qoft me t! nj personi i tha: "T kshilloj

me frik ndaj Allahut, patjetr do ta takosh At. Nuk ka mbarim pr ty pa At,
Ai sht Sunduesi i ksaj bote dhe bots tjetr."
Nj prej salihinve (punmirsve) shkroi pr vllan e tij n fe: "...T kshilloj q ti

friksohesh Allahut ... Dije se ti je n shikimin e Tij nuk del prej autoritet t Tij
n autoritetin e dikujt tjetr, as prej sundimit t Tij n sundimin e dikujt
tjetri."
Kuptimi i friks: Robi midis vetes dhe asaj q ai i friksohet vendos parandalimin
prej friks s tij.
Kurse frika e robit ndaj Zotit t tij sht: midis tij dhe Atij q ai i friksohet prej
hidhrimit, poshtrimit duke e parandaluar me vepra bindse ndaj Tij dhe largimi
prej mkateve.
Frika nganjher afrohet me mirsin. Allahu thot: "...por ndihmoni njri-tjetrin

n mirsi e frik ndaj Allahut..." [Maide, 2]
Afrimi me mirsi e bn at vepr urdhruese n t mira, kurse frikn ndaluese prej

t kqijave.
Allahu prmend n librin e Tij se xheneti sht prgatitur pr ata q i friksohen

Atij.
Njeriu duhet ti friksohet Allahut duke ju bindur urdhrave t Tij, t krkoj

shprblimin e Tij dhe shptimin prej ndshkimit.
Allahu thot: "O ju q keni besuar! N qoft se i nnshtroheni Allahut dhe e keni
frik At, ather Ai do tju garantoj juve nj Furkan (parim pr t gjykuar
mes s drejts dhe t gabuars ose makhaxh q ju hap rrug pr t dal nga
do vshtirsi) tju fshij t gjitha gjynahet dhe tju fal ju. Dhe Allahu sht
Zotruesi dhe Dhuruesi i Mirsive t Mdha". Enfal, 29.
Ky ajet ka tre dobi t rndsishme:
Dobia e par: "... Ai do tju garantoj juve nj Furkan ...": do t dalloni me t t

vrtetn nga e kota, dmin nga dobia. Ktu hyn dija dhe Allahu i hap njeriut prej
dijeve ku nuk ia hap tjetrkujt. Me frikn shtohet udhzimi, dija, t msuarit. Imam
Shafiu thot:
U ankova te Ueki pr t msuarin e keq
M drejtoi pr lnien e mkatit
Dhe tha: Dije se Dija sht drit
Drita e Allahut nuk vjen te mkatari
Njeriu sa her q shton dijen, shton njohjen dhe arrin t dalloj t vrtetn nga e
kota, dmin nga dobia. Ktu hyn kuptimi, sepse frika sht shkak pr forcn e t
kuptuarit, kjo arrihet me shtimin e dijes.
Jan dy persona q msojn nj ajet kuranor, njri prej tyre sht n gjendje t
nxjerr prej saj tre dobi, kurse tjetri edhe m shum, kjo sipas t kuptuarit q Allahu
i ka dhn atij.
Frika sht shkak pr shtimin e t kuptuarit. Kjo sht nj mjeshtri q Allahu ia jep
atij q i friksohet dhe me t ai dallohet midis njerzve. Kur shikon nj person e njeh
q sht gnjeshtar apo i sinqert, i mir apo i keq, ndoshta ai gjykon mbi personin
edhe pse nuk e njeh, nuk jeton me t, kjo si shkak i mjeshtris q Allahu i ka
dhn.
Dobia e dyt: "... tju fshij t gjitha gjynahet ..." Fshirja e gjynaheve bhet me
pun t mira. Thot i Drguari i Allahut -alejhi selam- : "Pes namazet, xhumaja
deri n xhuma, ramazani deri n ramazan fshin far ka midis t dyjave,
prve mkateve t mdha". [Muslimi 233].
I Drguari i Allahut -alejhi selam- thot: "Umra deri n umra fshih far jan
midis tyre". [Buhariu 1773, Muslimi 1349].
Frika ndaj Allahut lehtson veprat e mira, me to Allahu fshin gjynahet.
Dobia e tret: " ... dhe tju fal ju ..." ju lehtson pr t krkuar falje dhe pendim.
Kjo sht mirsia e Allahut q i jep robit t Tij.
S dyti: Kmbngulja dhe vazhdueshmria n krkimin e dijes
Nxnsi i dijes duhet t bj prpjekje, durim pr marrjen e dijes si dhe ta ruaj at

pas marrjes. Ajo nuk merret duke ndenjur n rehati, por duhet t krkohen t gjitha
rrugt q t ojn pr te ajo. I Drguari i Allahut -alejhi selam- thot: "Kush merr
rrugn me qllim pr t krkuar dijen Allahu i lehtson atij rrugn pr n
xhenet". [Nxjerrja e tij sht prmendur m par].
Nxnsi i dijes duhet t jet kmbnguls, prpjeks, t qndroj nat t tra dhe t
lr do gj q e shmang dhe e largon prej krkimit t dijes.
Te t part tan ka qen e njohur kmbngulja n krkimin e dijes. Transmetohet

nga Ibn Abasi knaqsia e Allahut qoft me t!, i cili sht pyetur se si e ka marr
dijen dhe ka thn: "Me gjuhn pyetse, me zemrn e shndosh dhe me trup t
palodhur".
sht prcjell gjithashtu nga Ibn Abasi (Allahu qoft i knaqur me t!) se ai ka
thn: Kur msoja se dikush dinte nj hadith, shkoja te dera e shtpis s
tij, dhe ndrsa ai pushonte n kohn e dreks, un shtroja rrobn time dhe
mbshtetesha para ders s tij dhe era m hidhte pluhurin n fytyr. Kur ai
dilte, m thoshte: O biri i xhaxhait t Pejgamberit, far t ka sjell ktu?
Prse nuk drgove diknd t m krkove q t vija? Ndrsa un i thosha: Un
e kam pr detyr q t vij tek ti. Pastaj e pyesja pr hadithin Pra, Ibn Abasi
ishte i thjesht n krkimin e dijes, ndaj Allahu e ngriti at me dijen.
Kshtu duhet t jet nxnsi i dijes, t kmbngul shum n krkimin e dijes.
Transmetohet nga Shafiu Allahu e mshiroft! se imam Ahmedi nj nat e ftoi pr

dark. Hngri Shafiu dhe shkuan pr t fjetur. Shafiu qndroi dhe mendonte q t
nxirrte dobi prej hadithit t t Drguarit t Allahut -alejhi selam-: "O Ebu Umejr,
far bri Negir?". [ Buhariu 6129].
Ebu Umejr nj kishte nj zog t vogl q quhej Negir, kur ngordhi fmija i vogl u
zemrua. I Drguari -alejhi selam- luante me t vegjlit dhe i fliste do njeriu duke iu
prshtatur atij.
Shafiu kaloi tr natn duke nxjerr dobi nga ky hadith. Thuhet se ai ka nxjerr m
shum se nj mij dobi. Kur u thrrit ezani i sabahut Shafiu u ngrit dhe nuk mori
abdes e m pas u largua pr n shtpin e tij. Imam Ahmedi kur e lavdronte i
thoshin: O Ebu Abdullah, si e lavdron ti kt njeri, i cili hngri, piu, fjeti, nuk u ngrit
pr namaz nate dhe namazin e sabahut e fali pa abdes? Imami e pyeti Shafiun dhe ai
tha: Hngra sa e boshatisa enn, sepse nuk kam gjetur ushqim m t mir se
ushqimi i imam Ahmedit. Nuk u ngrita pr namaz nate, sepse dija sht m e mir se
namazi i nats. Nuk mora abdes pr namazin e sabahut, sepse isha me abdes prej
namazit t jacis.
Kmbngulja pr krkimin e dijes sht shum e rndsishme. A jemi kmbnguls
pr kt? Jo. Ata t cilt msojn n shkollat shtetrore kur kthehen prej msimeve
merren me gjra t cilat nuk i ndihmojn pr msimet.
Po sjell nj shembull dhe nuk dshiroj q t ket t till.
Nj nxns n disa lnd jep prgjigje t dobta. Msuesi i thot: Prse? Ai thot:
Humba do shpres pr ta kuptuar kt lnd dhe nuk e msova at, por thjesht
dua ta kem at. Si humbe shpres? Ky sht nj gabim i madh, duhet t
kmbngulet deri sa t arrihet qllimi.
Ka thn shejhu kmbnguls, Abdurrahman es-Sadi Allahu e mshiroft!

prmendet nga Kesai, imam i Kufs n Nahua (gramatik) se ai krkoi njohurit e
Nahuas (gramatiks) dhe nuk e prvetsoi. Nj dit prej ditsh pa nj milingon q
mbante ushqimin e saj e me t po ngjitej n mur. Sa her q ngjitej binte, por ajo
kmbngulte deri sa e ngjiti murin. Kesai tha: Kjo milingon kmbnguli deri sa
arriti qllimin dhe ai kmbnguli deri sa u b imam n Nahua (gramatik).
Nxnsi i dijes nuk duhet t humbas shpresat, sepse ajo mbyll dern e s mirs.
Nuk duhet t jemi pesimist, por t jemi optimist dhe t prgatisim pr veten t
mirat.
S treti: T msuarit prmendsh
Nxnsi i dijes duhet t sigurohet pr at q mson, ose ta ruaj at n gjoks, ose me

shkrime, sepse ai nse nuk do ti kthehet dhe t prsris far ka msuar ajo (dija)
do ti humbas dhe do ta harroj.
Rrugt q t ndihmojn n ruajtjen e dijes dhe saktsin e saj sht q t drejtohet

me t.
Allahu thot: "Ndrsa pr ata q drejtohen, Ai ua shton edhe m udhzimin e

tyre (n t vrtetn) dhe u dhuron atyre prkushtimin (n kt Rrug)".
[Muhamed, 17]
Allahu thot: "Dhe Allahu ua shton udhzimin atyre q ecin drejt ..."[Merjem, 76]
Sa her q njeriu punon me dijen e tij, Allahu i shton t msuarit dhe t kuptuarit
duke e prfshir me thnien: "... Ai ua shton edhe m udhzimin e tyre (n t
vrtetn) ..."
S katrti: Ndjekja e dijetarve
Nxnsi i dijes duhet t krkoj ndihm tek Allahu e m pas te dijetart. T krkojn
ndihmn e tyre pr at q kan shkruar n to, sepse kjo shkurton kohn e leximin. E
kundrta ndodh pr at t cilin ulet te nj dijetar, i cili i sqaron, i shpjegon dhe i
ndrion atij rrugn.
sht e qart se dija nuk merret vetm t shujuht, por ajo merret edhe duke lexuar.
N t shumtn e rasteve ai nse nuk prkushtohet me nj prkushtim t plot nat e
dit dhe nuk i jepet t kuptuarit, do t gaboj shum.
Rruga m e mir sht q dija t merret nga shujuht. Nxnsi i dijes kshillohet q
t mos kap shum shujuh pr nj fush t vetm.
P.sh.: t mos e msoj fikun nga m shum se nj shejh, sepse dijetart ndryshojn n
rrugn e argumentimit, n mendime. Nse e merr dijen e fikhut prej shum
shujuhve, cili do t jet qndrimi yt n shume shtje, sepse ata kan mendime t
ndryshme n to, pa dyshim, do t jesh n luhatje e dyshim. Ti merr nj dijetar pr
fikun, tjetr pr retorikn e kshtu me radh dhe do t kesh nj rehati t plot.
Rrugt e marrjes s dijes

Njeriu kur krkon nj vend patjetr duhet t njoh rrugt t cilat t ojn pr tek ai.
Kur rrugt shtohen, ai krkon t gjej m t afrtn dhe m t shpejtn. sht e
rndsishme pr nxnsin e dijes q ta ndrtoj dijen e tij mbi baza dhe jo mbi
rastsit. Kush nuk siguron bazat i ndalohet mbrritja.
Bazat jan: Dija, shtjet e degzuara si trungu i pems, degt e saj nse nuk do t
jen mir n trung ato do t prishen.
Por far jan bazat?
A jan ato argumente t qarta?

A po rregulla ?
A po t dyja?
Bazat jan argumente t Kuranit dhe Sunetit si dhe rregulla q merren me ndjekje
q dalin prej Kuranit dhe Sunetit.
Kto jan m t rndsishmet pr nxnsin e dijes.
P.sh.: vshtirsia pasohet me t lehtn, kjo sht prej bazave t nxjerra nga Kurani
dhe Suneti.
Nga Kurani, Allahu thot: "... Ai ju ka zgjedhur ju (pr t prhapur Mesazhin e Tij
t Islamit) dhe nuk ka vn mbi ju ndonj mundim n fe...". [Haxh, 78]
Nga Suneti, thnia e t Drguari i Allahut -alejhi selam- pr Umran bin Husejn kur ai
e pyeti pr namazin: "Falu n kmb, nse nuk mundesh ulur, nse nuk
mundesh shtrir". [Shnuar nga Buhariu]
Si dhe thnia tjetr: "Kur t'ju urdhroj ju me nj shtje hajdeni me t sa t

mundeni". [Shnuar nga Buhariu]
Kjo sht baza e nse t vijn nj mij shtje me pamje t ndryshme gjykoji ato mbi
kt baz, n qoft se baza mungon ather shtja do t przihet.
Pr marrjen e dijes ka dy rrug:
1. Ta marr at prej librave t besueshme, t cilat jan shkruar prej dijetarve t

njohur me dijen e tyre si dhe me akiden e tyre t pastr prej bidateve. Marrja e dijes
n barkun e librit e on njeriun n nj qllim t caktuar, por aty ka dy pengesa:
Pengesa e par: Kohzgjatja. Njeriu humbet nj koh t gjat, bn durim dhe

prpjekje pr t arritur te dija, por kjo penges nuk e forcon t shumtn e njerzve,
sepse njeriu humbet kohn pa ndonj dobi si dhe e pushton at prtacia, humbja e
shpress e nuk arrin at q ai ka pr qllim.
Pengesa e dyt: Ai q e merr dijen nga barku i librit n t shumtn e rasteve dija e
tij sht e dobt, pasi ajo nuk ndrtohet mbi rregullat apo bazat. Pikrisht ata t cilt
e marrin dijen n kt mnyr kan gabime t shumta, sepse nuk kan baza ku t
mbshteten dhe t ndrtojn hollsit q jan n Kuran dhe Sunet.
Disa njerz marrin si hadith at q nuk sht prmendur n librat e besueshme t

hadithit si n saktsi edhe n zinxhir. Kjo rrug sht n kundrshtim me bazat e

besueshme te dijetart dhe tek umeti (njerzit). M pas me kt hadith ndrton
akiden e tij ku padyshim kjo sht nj gabim, sepse n Kuran dhe Sunet qarkullojn
hollsira, t cilat duhet t kthehen te bazat e nse ato bien n kundrshtim me bazat
duhet ti lihen.
2. Prej rrugve q t on te dija sht dhe msuesi i besueshm n dijen e tij. Kjo
sht rrug e shpejt dhe e sigurt pr marrjen e dijes, sepse me rrugn e par
nxnsi humbet prej keqkuptimit t tij ose nga dije e mangt ose prej shkaqe t
tjera.
Rruga e dyt ka dialogun, marrje prgjigje me dijetarin, t cilat i hapin nxnsit

dyert e shumta pr t kuptuar dhe t vrtetuar se si t mbroj thniet e sakta dhe ti
prgjigjet thnieve t dobta.
Nxnsi i dijes duhet t filloj me m t rndsishmet me njohurit e shkurtra para

atyre t gjata e duke i ndjekur ato shkall pas shkalle, si dhe t mos kaloj n
shkalln tjetr pa u siguruar tek ajo e para, me qllim q kalimi t jet i shndosh.
Gabime q krkojn kujdes

Disa nga gabimet q kryejn nxnsit e dijes jan:
Zilia: Urrejtja n begatin q Allahu i jep dikujt tjetr dhe nuk krkon largimin e saj
ndaj tjetrit. Si do q t jet kjo krkon largimin apo qndrimin e begatis, ajo sht
zili, sepse ai e urren at.
Shejhul Islam Ibn Tejmia Allahu e mshiroft! ka thn: " Zilia sht urrejtja e
njeriut pr begatin q Allahu i ka dhn dikujt tjetr".
Zilia mund t jet edhe e detyrueshme, si vjen n hadithin: "Kur ke zili mos b
padrejtsi, kur dyshon mos e vrteto". Njeriu kur sheh n zmrn e tij zili ndaj tjetrit
nuk duhet ti bj atij padrejtsi me fjal dhe vepra, sepse ajo sht nj zakon prej
zakoneve t ifutve.
Allahu thot ndaj tyre: "Apo mos kan zili njerzit (Muhamedin alejhi selam dhe
pasuesit e tij) pr far u ka dhuruar atyre Allahu nga Begatit e Tij? Dhe Ne
q m par i kishim dhn familjes s Ibrahimit Librin dhe Hikmetin (Es-
Suneh Frymzim Hyjnor pr ata Pejgamber, i cili nuk sht i shkruar n
form libri) dhe u dhuruam atyre mbretrim madhshtor". [Nisa, 54]
Ziliqari bie n t ndaluara:

1. Urrejtja n caktimin e Allahut. Urrejtja n begatin e Allahut pr dik, sht

urrejtje ndaj caktimit t Allahut, si dhe bie n kundrshtim me gjykimin e Allahut.
2. Zilia ha veprat e mira sikurse zjarri drut, sepse ziliqari n t shumtn e rasteve
bn padrejtsi ndaj atij q Allahu e begaton duke i prmendur atij at q ai urren
dhe largon njerzit prej tij. Kjo sht prej gjynaheve t mdha, e cila rrethohet me t
mira.
3. N zmrn e ziliqarit bie zjarr, e cila e ha at. Ai sa her q shikon begatin e

Allahut te tjetri hidhrohet, i ngushtohet gjoksi, dynjaja si dhe e mbikqyr at (ku
ka zili) sa her q Allahu e begaton at.
4. Me zilin i prngjasohet ifutve. Kush vjen me nj ves prej veseve t jobesimtarit

ai sht prej tyre n kt ves.
I Drguari i Allahut thot: "Kush i prngjason nj populli ai sht prej tyre".

[Shnuar nga Imam Ahmedi]
5. Sidoqoft zilia e tij dhe sado e fuqishme t jet, ajo nuk do mund ta largoj
begatin e Allahut ndaj tjetrit. Kur kjo sht e pamundur e si mund t futet kjo zili n
zmrn e tij?!
6. Zilia sht n kundrshtim me besimin e plot. Profeti -alejhi selam-thot:

"Asnjri prej jush nuk do t jet besimtar deri sa t dshiroj pr vllan e vet
at q dshiron pr veten". [Shnuar nga Buhariu]. E detyroi kt me qllim q ta
urrej largimin e begatis ndaj vllait t tij. E nse nuk e bn kt, ather nuk do
pr vllan tnd at q do pr veten.
7. Zilia e shmang robin pr krkimin t begatis s Allahut. Ziliqari gjithmon i

kushton vmendje begatis q Allahu i jep dikujt tjetr dhe nuk i krkon Allahut prej
begatis s Tij.
Allahu thot: "Dhe mos dshironi ato gjra me t cilat Allahu ka br q disa
prej jush t dallohen nga t tjert. Pr burrat do t ket shprblim pr far
ata kan fituar dhe pr grat do t ket shprblim pr far ato kan fituar
dhe krkoni Allahut nga Begatit e Tij ...". [Nisa, 32]
8. Zilia t on n prbuzje t begatis s Allahut. Ziliqari nuk e sheh veten n

begatin e Allahut, kurse at q ka zili e shikon n begati m t madhe se vetja.
9. Zilia sht vepr e dnueshme. Ziliqari ndjek begatin e Allahut te krijesa n

kolektivin e tij, prpiqet me sa t mundet t jet pengues midis njerzve dhe atij q
ka zili, duke e poshtruar at.
10. Ziliqari t shumtn e rasteve i bn padrejtsi personit q ka zili. Ky merr prej t

mirave t ziliqarit, nse ka, dhe nse jo, ziliqari merr prej t kqijave t tij e m pas
hidhet n zjarr.
Shkurtimisht, zilia sht e dnueshme. Me keqardhje kjo m shum gjendet midis

dijetarve, nxnsve t dijes, gjithashtu edhe midis tregtarve. Ajo midis dijetarve,
nxnsve t dijes sht edhe m e madhe, ndrkoh q kta duhet t jen m larg
zilis dhe m afr moralit t plot.
Ti vlla, kur t shikosh se Allahu i jep dikujt begati, prpiqu q edhe ti t jesh si ai e
mos e urre at, sepse zilia nuk ndryshon gjendjen, por thuaj: O Allah, shtoi atij prej
t mirave t Tua dhe m jep mua m mir se ai!
Dhnia e mendimeve n fe pa dije

Dhnia e mendimit n fe z nj vend t rndsishm. Dhnsi i mendimit prballet
me qartsimin e shtjeve fetare q u przihen njerzve duke i orientuar ata n
rrug t drejt. Kto mendime i nxjerr vetm ai q i posedon.
Njerzit duhet ti friksohen Allahut dhe t flasin vetm me dije. Duhet ta din se t
Allahut jan krijimi dhe shtja. Nuk ka Krijues ve Allahut, Ai sht Rregullatori i
shtjeve t krijess, nuk ka ligj t barabart me ligjin e Allahut, Ai e bn obligim
ndonj gj, Ai e ndalon at, Ai e bn ndonj gj t plqyeshme apo t lejuar.
Allahu e urren at q lejon dhe ndalon sipas epshit dhe dshirs s tij dhe thot:
"Thuaju: M thoni, far t mirash ju ka zbritur juve Allahu! Dhe ju vet i keni
br ato t ligjshme e t paligjshme. Thuaju: A ju ka lejuar Allahu (t bni
kshtu), apo ju shpifni gnjeshtr ndaj Allahut?"
"Dhe far mendojn ata q trillojn gnjeshtra kundr Allahut, pr Ditn e

Kiametit (a mendojn se do t falen)? ". [Junus, 59-60]
Allahu thot: "Por mos thoni n lidhje me at q jua thot goja duke gnjyer:
Kjo sht e ligjshme dhe kjo sht e ndaluar, q t shpifni gnjeshtr ndaj
Allahut, (pasi) me t vrtet ata t cilt shpifin gnjeshtra ndaj Allahut kurr
nuk do t fitojn.
(Ve) nj knaqsi t shpejt e kalimtare do t shijojn, por pr ta do t jet

ndshkim i dhimbshm". [Nahl, 116-117]
sht krim i madh pr nj person kur thot pr nj shtje kjo sht e lejuar, apo e
ndaluar, apo e domosdoshme e n t vrtet nuk e di gjykimin e Allahut pr t. Kjo
nuk sht vetm nj krim, por dhe nj edukat e keqe me Allahun.
O njeri! Ti e di se gjykimi sht te Allahu dhe flet n fen e Allahut dhe sheriatin
(ligjin) e Tij pa dije?!
Allahu e afron thnien pa dije me shirkun (politeizmin), dhe thot: "Thuaj: (Por n
t vrtet) gjrat q i ka ndaluar Zoti im jan El-Fahisha (gjynahet e mdha,
do lloj afrimi me grat jasht martess etj) q kryhen hapur ose fshehur,
gjynahet (e tjera t do lloji), shtypja pa t drejt, vnia shok Allahut n
adhurim, gj pr t ciln Ai nuk ka dhn asnj t drejt e asnj prov, si dhe
prfolja pr Allahun pr gjra pr t cilat ju nuk keni asnj dijeni. [A'raf, 33]
Kta njerz, q i japin mendime n fe njeri-tjetrit pa kurrfar dije duke thn se kjo
sht e ndaluar, kjo e obliguar, ose jo e obliguar -dhe n t vrtet nuk kan asnj
dije pr to- a nuk e din kta se Allahu do ti pyes Ditn e Gjykimit. Kta n qoft se
i lejojn dikujt at q Allahu e ka ndaluar apo ia ndalojn at q Allahu e ka lejuar,
pranojn n vetvete gjynahun e tij e mbi ata bie ajo q ai punon, ku shkak sht ajo
q ata than.
Disa njerz bjn krim tjetr kur shikon nj person q krkon mendim te nj dijetar
ai i thot se nuk sht nevoja t marrsh mendim, sepse kjo shtje sht e qart, kjo
sht e ndaluar, n t vrtet ajo sht e lejuar. Ose i thot se kjo sht e
domosdoshme, n t vrtet ajo nuk sht e till. Ky sht nj krim i tij n sheriatin e
Allahut dhe nj mashtrim pr vllan musliman, sepse jep mendime n fe pa patur
dije.
Nse nj person pyet pr nj rrug prej rrugve t qytetit dhe i thua q ajo sht
ktej, e ti nuk e di, a nuk do ta marrin njerzit kt si mashtrim? Si mund t flassh
pr rrugn e xhenetit dhe ligjin e Allahut pa patur dije pr t?
Disa msues t cilsuar dijetar bien n pozicionin e njerzve t zakonshm, flasin

pr ligjet e Allahut pa dije, i zbukurojn ato, por ata jan njerzit m injorant n
ligjet e Allahut.
Kur flet ndonjri prej tyre thua sikur ti ket zbritur shpallje e nuk mund t shqiptoj
apo t thot se nuk e di. Ai me kt dmton njerzit e zakonshm, sepse njerzit
ndoshta besojn fjaln e tij dhe mashtrohen me t. Ata thniet ia dedikojn Islamit
duke thn se Islami thot kshtu, e shikon kt gj kshtu, por kjo nuk lejohet,
vetm nse thnsi e di se ajo sht prej Islamit. Kjo rrug sht vetm ather kur
njihet libri i Allahut, suneti i Profetit -alejhi selam- ose konsensusi i myslimanve
(ixhma).
Disa njerz me kuraj, pa frik dhe pa patur turp prej Allahut, thon pr at q sht
e ndaluar qartsisht se nuk mendoj t jet e ndaluar. Po kshtu dhe kur sht
obligim i qart thot se nuk mendoj t jet obligim. Kto veprime t ktyre njerzve
jan ose nga padija pr t, ose pr inati, ose pr t sjell dyshime robrve t Allahut
n fen e Tij.
Vllezr! Prej logjiks, besimit, friks s Allahut dhe lartsimit t Tij, personi pr at
q nuk e di duhet t thot: Allahu sht i dijshm, pyet tjetr knd. Kjo sht prej
logjiks s shndosh, sepse njerzit kur shohin qndrimin e tij e besojn at.
Ky e njeh veten e tij dhe e vendos at n vendin q i takon. Gjithashtu, prej besimit t
plot dhe friks ndaj Allahut nuk flitet pr fen e Allahut at q nuk e di.
Ka qen i Drguari i Allahut -alejhi selam- m i ditur prej njerzve n fen e Allahut,
e pyesnin pr at q nuk i kishte zbritur prej shpalljes, priste deri sa ti zbriste
shpallja. Allahu u prgjigjej pr at q pyetej i Drguari i Tij.
Allahu thot: "T pyesin ty (O Muhamed) se sht e lejuar pr ta (pr tu

ushqyer). Thuaj: T lejuara pr ju jan Et-Tajjibat (t gjitha ushqimet e mira
dhe t pastra, t lejuara nga Allahu)..." [Maide, 4]
Allahu thot: "T pyesin ty (O Muhamed) edhe pr Dhulkarnejnin. Thuaju: Un

do tju rrfej dika nga historia e tij." [Kehf, 83]
Allahu thot: "T pyesin ty (O Muhamed) pr Orn (astin e Fundit t ksaj bote
dhe fillimin e Jets s Pasosur): Kur sht prcaktuar koha e tij? Thuaju: Dija
pr t sht Vetm tek Zoti im. Askush nuk ta shpall kohn e tij prve Atij ..."
[A'raf, 187]
Kan qen nga m t mdhenjt e sahabve kur i paraqiteshin shtje dhe nuk e
dinin gjykimin e Allahut pr t, heshtnin.
Ka thn Ibn Mes'udi knaqsia e Allahut qoft me t!: "O njerz! Kush pyetet
pr dije dhe e di at le ta thot. Kush pyetet dhe nuk ka dije le t thot Allahu
sht i dijshm, sepse pr at q nuk e di, sht prej dijes t thuash: Allahu
sht i dijshm".
U pyet Shabiu pr nj shtje dhe tha: Nuk e zotroj. Shokt e tij i than: T
turpruam. Ai tha: Melekt nuk u turpruan kur than: ... Ne nuk dim asgj
m tepr nga na ke msuar Ti " [Bekare, 32]
Ka shembuj t shumt, pr dhnien e mendimeve pa patur dije, prej tyre sht t

smurit kur i ndoten rrobat, nuk mund ti pastroj ato, por i thon: Ti nuk falesh
deri sa ato t pastrohen. Ky sht nj mendim i gabuar dhe i rrem. I smuri, nse
nuk ka mundsi q t pastrohet, falet edhe sikur rrobat apo trupi i tij t jen t
papastr.
Allahu thot: "Kini pra frik Allahun dhe prmbushni detyrimin e Tij sa t
mundeni... " [Tegabun, 16]
I smuri falet sipas mundsis q i jepet. Falet n kmb, nse nuk mundet ulur,
nse nuk mundet shtrir duke prkulur pak kokn dhe nse nuk mundet me sy. N
qoft se sht me mndje t shndosh le t bj nijetin e veprave me zemr dhe ti
thot thniet me gojn e tij. P.sh. t thot: Allahu ekber, m pas t kndoj Fatihan
dhe nj sure, m pas t thot: Allahu ekber dhe ta bj nijet sikur sht n ruku, m
past thot: Semiall-llahu limen hamideh, t bj nijet sikur sht ngritur nga rukuja,
m pas t njjtn gj vepron edhe n veprimet e mbetura. Bn nijet, me zemrn e tij,
pr veprimet q nuk ka mundsi ti kryej dhe nuk duhet ta vonoj namazin nga
koha e vet.
Si shkak i mendimeve t rreme dhe t gabuara, disa musliman, largohen nga kjo
bot pa u falur. Po ta dinin se i smuri falet sipas mundsis q ka do t largoheshin
nga kjo bot me namaz.
N kto shtje dhe n t tjera t ngjashme me to, njerzit e zakonshm duhet t

marrin gjykimin e tyre prej dijetarve, me qllim q ta njohin gjykimin e Allahut dhe
t mos flasin n fen e Allahut pr at q nuk e din.
Mendjemadhsia
I Drguari i Allahut -alejhi selam- e komentoi dhe e qartsoi kt duke thn:
"Mendjemadhsia sht mosmirnjohja e s vrtets dhe prbuzja e njerzve"
[Shnuar nga Muslimi]
Mosmirnjohja e s vrtets sht refuzimi i saj dhe prbuzja e njerzve.
Prej mendjemadhsis sht refuzimi ndaj msuesit tnd, zgjatimet dhe edukata e
keqe me t.
Te disa nxns kur dikush e lajmron me nj gj, e cila nuk ndodhet te ai, ai e prbuz
at dhe nuk e pranon. Kjo sht nj mangsi n t punuarit me dijen.
Thuhet :
Dija sht lufta, pr djalin mendjemadh
Si prroi q lufton me vendin e lart
Djali mendjemadh nuk mund ta marr dijen, sepse dija pr t sht nj luft, si
prroi q lufton me vendin e lart, i cili nuk e l t zr vend, por e zhvendos majtas
e djathtas. Kshtu dhe dija nuk mund t qndroj me mendjemadhsin, nga ky shkak
ajo largohet.
Ashprsia n medhhebet dhe mendimet

Nxnsi i dijes duhet t largohet nga:
Grupacionet dhe partit sa q e ulin bindjen dhe sinqeritetin n nj grup apo parti t
caktuar. Kjo, padyshim, sht n kundrshtim me rrugn e selefve (t parve tan).
Seleft, punmirt nuk kan qen parti, por partia e tyre ishte nj, e cila prfshihej
nn fjaln e Allahut "... sht Ai (Allahu) q ju ka emruar ju musliman edhe
m par (ata q ishin n Fen e Tij, n Islam si Ibrahimi e ndjeksit e rrugs s
tij) ..." [Haxh, 78]
Nuk ka parti, as ndihmues, as armiqsi, por vetm sipas asaj q sht n Kuran dhe
Sunet.
Ka prej njerzve q grupohen me nj grup t caktuar, zgjedhin rrugn e saj dhe

argumentohet me argumente, t cilat mund jen ndaj tij, mbron tjetr ve saj dhe
humbet do gj t ngjashme me t edhe sikur t jet m afr t vrtets se ajo. Merr
t dyja si fillim. Kush nuk sht me mua sht kundra meje, kjo sht nj fillim i
shmtuar, sepse ka t ndrmjetme midis teje dhe ndaj teje. N qoft se sht ndaj
teje me hak, n t vrtet sht me ty, sepse i Drguari i Allahut -alejhi selam- thot:
"Ndihmoje vllan tnd q bn padrejtsi ose q i sht br padrejtsi". Ndihma
pr t padrejtin sht ta ndalosh at kur bn padrejtsi.
Kur u shfaqn partit te muslimant u shtuan rrugt, u pra umeti, arriti q t

humbasin njri-tjetrin dhe hanin mishin e vllait t tyre t vdekur, i kapi ata
dshtimi, si thot Allahu: "... mos u kundrshtoni (me njri-tjetrin) q t mos
humbni kurajn dhe t mos ju ln fuqit ..." [El Enfal, 46]
Gjejm disa nxns dije te nj shejh prej shujuhve, e ndihmon at n t vrtetn dhe
n t kotn dhe armiqson t tjert t ngjashm me t. E bn t humbur dhe bidati.
Ai e shikon shejhun e tij si dijetar rregullues, kurse t tjer ose injorant, ose
shkatrrues. Ky sht nj gabim i madh, por fjala duhet t merret kur ajo sht e
pajtueshme me Kuranin dhe Sunetin dhe thnien e sahabve knaqsia e Allahut
qoft me ata t gjith!.
Burimi para t qnurit kompetent

Nxnsi i dijes duhet t tregoj kujdes pr burimin para se t flas pr kt, nse ai e
bn kt ka kto argumente pr shtjet:
shtja e par: Admirimi i vetes kur nxjerr dika e bn at q ta shoh veten m t

ditur.
shtja e dyt: Ajo tregon t moskupturit dhe mos njohjen e tij pr shtjet, sepse
kur ai jep burimin ndoshta bie n nj shtje q nuk mund t dal dot prej saj. Kur
shikojn burimin e tij i prgjigjen n shtjet q i qartsojn atij defektin.
shtja e tret: Kur jep burimin para t qnurit kompetent detyrohet t thot ndaj
Allahut at q nuk e di, sepse n t shumtn e rasteve ky sht qllimi i tij.
Atij nuk i bn prshtypje, sa her q pyetet prgjigjet duke shfaqur rrezik n fen e
tij dhe n thnien e tij ndaj Allahut, pa dije.
shtje e katrt: Personi q jep burimin pa qen kompetent n t shumtn e

rasteve nuk e pranon t vrtetn, sepse mendon se po i prulet dikujt edhe nse me
t sht vrteta kjo sht argument se ai nuk sht dijetar.
Mendimi i keq
Nxnsi i dijes duhet t tregoj maturi me qllim t mos mendoj keq pr dik tjetr.
P.sh t'i thot se nuk e vrteton kt vetm syefaqsisht, nuk e bn kt pyetje vetm
pr syefaqe me qllim q ta njohin se sht nxns q kupton.
Hipokritve kur u vinin besimtart me lmosh, nse ajo ishin madhe thoshin se kjo
sht syefaqsi, nse ishte e vogl thoshin: "Allahu nuk ka nevoj pr kt lmosh".
Allahu thot: "Ata t cilt marrin npr goj dhe tallen me besimtar t atill q
japin sadaka me vullnetin e tyre dhe (me) ata t cilt nuk munden q t gjejn
pr t dhn sadaka prvese far kan n dor, Allahu do tua prplas vet
atyre prqeshjen dhe pr ta do t ket dnim t dhimbshm". [Teube, 79]
Mjer pr at q mendon keq ndaj atij q shfaq drejtsi. T menduarit keq nuk ka
dallim midis msuesit tnd ose shokut tnd, por sht detyr t jet mendimi i mir
pr at q shfaq drejtsi. Pr at q nuk shfaq drejtsi nuk ka problem t kihet
mendim t keq pr t, por patjetr duhet t vrtetohet derisa t largohet nga
vetvetja ky iluzion, sepse disa njerz mendojn keq pr tjetrin duke e krijuar kt
me iluzion t rrejshm q nuk ka asnj t vrtet.
sht detyr kur ka mendim t keq pr dik qoft prej nxnsve t dijes apo t tjer,
patjetr duhet par a ka arsye q t on ky mendimi i keq, nse ajo vjen si rezultat i
iluzioneve ather nuk lejohet q t ket mendim t keq pr nj musliman q shfaq
drejtsi.
Thot Allahu: "O ju q keni besuar! Mnjanoni shum dyshime ..." [El Huxhurat,
12]. Nuk thot kini dyshim, sepse disa dyshime kan origjin, kan justifikim. Thot
Allahu: "Vrtet mjaft nga dyshimet prbjn gjynahe..." [El Huxhurat, 12]. Jo
do dyshim, sepse dyshimi q krijon armiqsi, urrejtje pa ndonj arsye padyshim
sht mkat. E njjt sht dhe me dyshimin q nuk ka asnj pik mbshtetje. Nse
ka mbshtetje mbi bazn e argumenteve nuk prbn ndonj problem t kihet
mendim t keq, por njeriu duhet ta vendos veten n vendin e tij duke mos e tepruar
n t me t paqena.
N t tilla gabime duhet t tregohet kujdes, sepse Allahu nxnsin e dijes e ka

ndriuar me dije dhe e ka br shembull sa q Allahu ka ln dijetart q t'u
prgjigjen shtjeve t njerzve kur kan paqartsira dhe thot: "kshtu q
pyetni njerzit e Mesazhit (t Teuratit dhe t Inxhilit) nse nuk e dini ..." [El
Enbija, 7]
Gjithashtu thot: "Kur atyre u vjen rnd ndonj shtje q prek sigurin e
njerzve apo frik, ata e prhapin at (ndr njerz). Sikur tia kishin paraqitur
at (pr shqyrtim) t Drguarit apo njerzve t tjer drejtues t tyre,
shqyrtuesit prkats do ta kishin kuptuar at prej tyre... " [An Nisa, 83]
T'i o nxns i dijes nuk duhet t biesh n shkalln e poshtrimit, por duhet t jesh
aty ku e meriton.
Librat e krkuesit t dijes

Para fillimit t ksaj pjese pr krkuesin e dijes patjetr duhet t qartsojm disa
shtje t rndsishme.
Sjellja me librin, e cila sht:
a) Njohja e temave t tij me qllim q njeriu t prfitoj, sepse ai e ka m se t

nevojshme specifikn, pasi libri mund t jet mashtrim, i pavlefshm ku e krkon

patjetr njohjen e temave t tij.
b) Njohja e nomenklaturs, pasi me t arrin t ruash koh t madhe. Kt gj

veprojn dijetart n hyrjen e librave. Pr shembull: e dim se autori i librit "
Bulugul meram " kur thot: mutefakun alejhi, ka pr qllim q transmetohet prej
Buharit dhe Muslimit. E kundrta ndodh tek autori i librit "El munteka" kur thot:
mutefakun alejhi, ka pr qllim q transmetohet prej Imam Ahmedit, Buhariut dhe
Muslimit. I njjti ndryshim ndodh edhe n librat e Fik'ut. do autor ka
nomenklaturn e tij dhe pr kt ne duhet ta njohim.
c) Njohja e metods dhe e frazave t tij, sepse kur lexon librat e mbushur me dije
nuk ka dyshim se do t hassh me fraza q pr kuptimin e tyre kan nevoj pr
meditim, thellim.
Leximi i librave bhet n dy lloje:
a) Lexim meditimi dhe kuptimi ku njeriu patjetr duhet t mendoj dhe t tregoj
maturi.
b) Lexim eksplorimi, duke par nprmjet ksaj vetm temat e librit dhe far mund
t ket n t prej krkimeve, ku me an t s cils arrin t njihet me gjithprfshirjen
e librit. Rruga e prshtatshme e leximit t librit, meditimit dhe kuptimit t tij sht
dhe krkimi i ndihms te njerzit me dije t pastr. I pari libr q e krkon kt
meditim dhe maturi sht Libri i Allahut, prandaj krkohet durim dhe kmbngulje
dhe nuk ka mirsi m t madhe q i sht dhn njeriut se sa durimi.
Mbledhja e librave
Krkuesi i dijes duhet t mbledh libra duke filluar nga ato q jan m t
rndsishme.
Prqendrimi n librat e rndsishm
Krkuesi i dijes duhet t tregoj kujdes t veant n librat baz duke iu shmangur
botimeve t rejave, sepse disa autor t rinj nuk kan dije t mjaftueshme dhe kur
lexon shkrimet e tyre do t gjesh gjra t prcipta. E prcjellin dika me shprehjet e
tyre me fjali t gjat, e cila bhet lmsh. Patjetr duhet t'i kthehemi librave baz t
selefve, t cilat jan shum her m t mira dhe m t begata se ato q pasojn.
Shumica e librave t atyre q kan ardhur m von kan pak kuptim dhe shum
prbrje. Lexon nj faqe t plot dhe e prmbledh at me nj ose dy rreshta, ndrsa
te librat e selefve gjen lehtsi, mblsi, prmbajtje t leht dhe nuk ka fjal q t
mos ket kuptim. Librat q duhen t kihen parasysh prej krkuesit t dijes jan
librat e Shejhut islam Ibn Tejmije, Ibn El Kajim.
Vlersimi i librave
Librat ndahen n tre pjes:
a) libra t mir;
b) libra t keq;
c) libra q nuk kan as mirsi e as t keqe.
Kujdesu q libraria jote t jet e zbrazur prej librave q nuk kan mirsi. Ka libra t
dmshme q prmbajn mendime dhe rrug t caktuar edhe kto mos i prano n
librarin tnde, sepse librat e bidatit t dmtojn n akide dhe librat e rebelizmit t
dmtojn n menhexhin (rrugn). Largohu prej do libri q sht i dmshm, sepse
librat jan ushqim pr shpirtin si ngrnia dhe pirja pr trupin e nse ushqehesh me
kto libra t dmshm padyshim devijohet prej besimit dhe rrugs s sakt.

Edukata e Kërkimit Të Dijes PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Edukata e Kërkimit Të Dijes PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2 | Edukata e krkimit t dijes Shejh Muhamed ibn Salih el-Uthejmin

3 | Edukata e krkimit t dijes Shejh Muhamed ibn Salih el-Uthejmin

Me emrin e Allahut, t Gjithmshirshmit, Mshirplotit

Falnderimet qofshin vetm pr Allahun. Paqja dhe shptimet qofshin mbi t

E rndsishme pr ne sht dija e sheriatit islam. Me kt sht pr qllim dijen q

Profeti -salallahu alejhi ue selem- ka thn: "Atij q Allahu i dshiron t mirn e

Profeti -salallahu alejhi ue selem- kur erdhi n Medine i gjeti njerzit q po

Po t ishte kjo dija q duhej vlersuar, do t ishte i Drguari i Allahut -salallahu

Ai q ngrihet natn bn sexhde dhe shpreson n mshirn e Allahut nuk sht i

Dijetart meritojn falnderimin, sa her q prmenden, njerzit i falnderojn ata.

A e sjellim ndrmend kt ajet si bindje e urdhrit t Allahut dhe ndjekjes s t

Me kto t dyja vrtetohet dshmia se nuk ka t adhuruar tjetr ve Allahut dhe se

Dobit m t rndsishme t dijes

2. Dija sht e prhershme, kurse paraja sht e prkohshme. Ebu Hurejra

4. Njeriu duhet q t vazhdoj krkimin e dijes, n mnyr q t jet prej

5. Dijetart cilsohen si udhheqs, pr t cilt Allahu ka urdhruar q tu bindemi

Fjala "udhheqs" prfshin drejtues, udhheqs, dijetar, nxns dije. Jan

deri sa t vij urdhri i Allahut." [Buhariu]

Imam Ahmedi pr kt grup ka thn: "Nse nuk jan dijetart e hadithit,

Kadi Ajad Allahu e mshiroft! thot: "Imam Ahmedi ka pr qllim dijetart e

7. I Drguari i Allahut -alejhi selam- nuk lakmonte n begatin e ndonjrit q Allahu

a) n krkimin e dijes dhe t punuarit me t;

b) te tregtari, i cili e vuri pasurin e tij n shrbim t Islamit.

Transmetohet nga Abdullah bin Mesudi knaqsia e Allahut qoft me t! tha se i

8. Transmetohet nga e Ebu Musa el Eshari knaqsia e Allahut qoft me t! se

9. Dija sht rruga pr n xhenet. Ebu Hurejra knaqsia e Allahut qoft me t!

10. Ajo q vjen n hadithin e Muaujijes knaqsia e Allahut qoft me t! i cili ka

Shiko ndryshimin midis dijetarit dhe injorantit.

Gjykimi pr krkimin e dijes

1. Bidati ka filluar t shfaqi t keqn e tij dhe t prhapet dhe t shtohet n

2. T shtohet injoranca dhe njerzit t japin mendime n fe pa pasur dije.

3. Debatimet e shumta n shtjet ku pr dijetart jan t qarta, por vijn pa pasur

Edukata e krkimit t dijes (pjesa e par)

1.Sinqeriteti me zemr tek Allahu i Lartsuar

Falnderimi q Allahu u bn n Kuran dijetarve sht i njohur. Dhe at q Allahu e

Nse nxnsi i dijes thot se un e dua diplomn jo me qllim prfitimi n dynja,

Prmendm sinqeritetin n fillim t edukats s nxnsit t dijes, sepse sinqeriteti

2.Largimi i injorancs nga vetvetja dhe ndaj t tjerve

Ki si qllim n vetveten tnde largimin e injorancs, sepse injoranca sht n

Ti nse do t msosh nj person dhe ai do t msoj nj person tjetr, ty t jepet

4. Zemrgjersia n shtjet e mospajtueshme

Gjoksi i tij, n shtjet e mospajtueshme, ku burimi i tyre sht ixhtihadi (prpjekja),

Me kt krkoj at ku nuk ka vend pr mendim nga ku njeriu krkon mospajtim.

Sahabt knaqsia e Allahut qoft me ta! nuk pajtoheshin n shum shtje. Pr

(Kitabu Sifatu es salat)].

Kt mospajtim midis dijetarve nuk duhet ta marrim si shkak grindjeje dhe

Nxnsit e dijes e kan t domosdoshme q t jen si nj dor e vetme dhe t mos i

Kur e kundrshton shokun tnd me argumentin q ke dhe ai t kundrshton ty me

Prgzohen t gjith ata q kan drejtim t duhur dhe i afrojn shtjet me

Kur dikush t kundrshton me argumentin q ka, ai sht dakord me ty pr tek e

N kt mnyr populli mbetet n nj rrug t vetme edhe nse nuk pajtohen n

5.T punuarit me dije

Krkuesi i dijes duhet q t punoj me dijen e acides (besimit), fikhut

Pr kt i Drguari i Allahut paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! thot:

Si shembull pr kt sht fjala e Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! , i

sht e domosdoshme pr ne q shtjet e fshehta q na ka njoftuar i Drguari i

Besimi i pastr duhet t ndrtohet me librin e Allahut dhe sunetin e t Drguarit t

1. Sinqeriteti tek Allahu.

2. Ndjekja e t Drguarit paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! .

sht i ktij adhurimi. Nse ndokush vjen n adhurime me ndonj gj q nuk ka

Profeti paqja dhe bekimi i Allahut qoft me t! n hadithin e Aishes knaqsia e

Ather pr nxnsin e dijes sht e domosdoshme q t jet nj adhurues, ashtu si

Gjithashtu, ai duhet t jet veprues me dijen e tij n moral, n sjellje, n sheriat e t