Professional Documents
Culture Documents
Esp LM
Esp LM
DEPARTMENT OF EDUCATION
Region IV-A CALABARZON
Division of Laguna
Kagamitan ng
mag-aaral
EDUKASYON SA
PAGPAPAKATAO 5
1
YUNIT I
Pananagutang Pansarili at
Mabuting Kasapi ng Pamilya
2
Edukasyon sa Pagpapakatao
Kagamitan ng Mag-aaral
Aralin I- Magiging Mapanuri Ako
Unang Markahan
3
Isagawa Natin: Day 2
Gawain I
Isulat sa mga kahon ang mga balitang iyong napakinggan sa radio, nabasa sa pahayagan, o
internet. Ikategorya ito sa Magandang Balita o Mapanghamong Balita. Gawin ito sa kuwaderno.
Sagutin ang mga tanong sa ibaba at kumpletuhin ang pangungusap na nasa loob ng kahon.
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
1. Ano-ano ang mga balitang tumatak sa iyong isipan noong nagdaang araw na masasabi
mong Magandang Balita o Mapaghamong Balita?
2. Paano mo nasabi na ang mga ito ay magandang balita o kaya ay mapaghamong balita?
Kung ang mga balita ay tungkol sa mga negatibong bagay, ang gagawin ko
ay _____________________________________________________________
dahil naniniwala ako na _____________________________________________
Gawain II
4
Mini Presscon
Gawain III
Pagtatanghal
5
Ngayon alam mo na ang pagiging mapanuri sa impormasyong narinig sa radio, nabasa
sa pahayagan, o internet. Narito ang dart board, saang numero mo mailalagay ang iyong sarili
sa pagiging mapanuri? Lagyan ng puso ang napiling numero. Gamitin ang inihandang larawan
ng guro.
1-5 Hindi nasuri nang maayos ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa
pahayagan, o internet.
6-10 Medyo nasuri ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa pahayagan, o
internet.
11-15 Nasuri ang mga balita na narinig sa radio, nabasa sa pahayagan, o internet.
16-20 Nasuri nang buong puso at pag-iisip ang mga balita na narinig sa radio, nabasa
sa pahayagan, o internet.
Tandaan Natin:
Bawat tao ay may kani-kaniyang pananaw ay opinion sa balitang naririnig sa
radio, nababasa sa pahayagan o internet. Ang pagiging mapanuri sa narinig o
nababasa ay nagpapakita lamang ng masusing pag-iisip.
Mapanuri ako
Mapanuri ako sa aking pinakikinggan
Balita ma o sabi-sabi lamang
O anumang pinag-uusapan
Dapat kong suriin at pahalagahan
6
Upang maayos ang tunay na balitaan
Halimbawa:
_______________________________
Lagda ng Mag-aaral
Subukin Natin: Day 5
Lagyan ng tsek (/) ang bilang na tumutugon sa mapanuring pag-iisip batay sa
balitang napakinggan radyo, nabasa sa pahayagan, o internet at ekis (x) kung hindi mo
ito nabigayn ng mapanuring pag-iisip. Gawin ito sa iyong sagutang papel.
____________ 1. Naipaliliwanag ko nang maayos at may kumpletong detalye ang balita ukol sa
lindol.
____________ 2. Nababasa ko ang isang balitang tungkol sa ekonomiya ng Pilipinas
7
____________ 3. Naikokompara ko ang tama at mali sa aking nabasa sa pahayagan o internet.
____________ 4. Naiisa-isa ko ang mga tuntunin sa pakikinig sa radyo.
____________ 5. Naisagawa ko ang sunud-sunod na pamantayan sa pagbabasa ng balita.
Aralin 2
Isang malaking bahagi ng ating buhay ang paggamit ng ibat-ibang pinagkukunan ng mga
impormasyon: dyaryo, magasin, radio, telebisyon, pelikula at internet/computer. Isa ring malaking
bahagi ang ginagampanan ng mga ito, lalot higit ang computer para sa pagtuturo sa mga mag-
aaral ng ika-21 siglo. Ito ang mga pangunahin nating pinagkukunan ng ibat-ibang kaalaman at
impormasyong kinakailangan sa ating pang-araw-araw na pamumuhay.Paano kayo bilang mag-
aaral gumamit/gumagamit ng nasabing pinagkukunang impormasyon?
ALAMIN NATIN
8
Ang radyo at telebisyon palagi nating pakinggan.
9
1. Tungkol saan ang tulang inyong binasa?
3. Anu-ano ang mga buting dulot ng mga ito sa atin? Di-mabuting dulot?
5. Itala ang iyong mga napanood sa telebisyon, pelikula at internet. Paano ito nakaaapekto sa
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Isulat sa mga kahon ang mga balitang iyong napakinggan sa radyo at telebisyon o nabasa
10
Tanong:
1. Anu- ano ang mga balitang napanood, napakinggan at nabasa ang masasabi mong
Gawain 2
2. Isulat ang mga programang madalas ninyong panoorin sa telebisyon o mga di-malilimutang
pelikula.
3. Masusi itong pag-aralan at isulat kung anong aral (positibong epekto) at Hamon (Masama o
Negatibong epekto).
1.
2.
3.
4.
5.
4. Ang bawat pangkat ay bibigyan ng limang (5) minute para punuan ang mga kolum at tatlong
11
ISAPUSO NATIN
Kategorya:
Tanong:
bahagi ng media? Suriin ang sarili batay sa lebel o antas na kinalalagayn. Ipaliwanag.
TANDAAN NATIN
telebisyon at internet o kompyuter sapagkat napapagaan nito ang ating buhay, lalot higit
Sa pamamagitan ng mga ito napapadali ang ating mga Gawain at natutututo rin ang mga
Malaki ang epekto ng media sa atin. Subalit hindi lahat ng ating nababasa at napapanood
pinapanood at pinupuntahang sites sa internet, dahil marami rin sa mga ito ay nagdudulot ng
12
karahasan at kalaswaan na maaring makapinsala sa ating sarili at pamilya. Masasabi nating
kaalaman at edukasyon. Ngunit dapat din nating pakaisipin na nararapat lamang na gamitin
natin ito nang tama. Huwag nating hayaan na abusuhin ang ating sarili ng teknolohiya na
maaring makapagdulot sa atin ng negatibong epekto kapag hindi ginamit sa tamang paraan.
Maging mapanuri at mapagsiyasat sa mga bagay na nakagugulo dala ng mga ito para na rin
ISABUHAY NATIN
1. Muling basahin ang Tandaan Natin nang may pang-unawa. Ipaliwanag ang ilang
2. Tumayo ang bawat mag-aaral, itaas ang kanang kamay at sabay-sabay na bigkasin ang
Ibat-ibang media at ilang makabagong teknolohiya upang hindi ito magdulot ng masamang
epekto sa aking sarili, lalot higit sa aking pamilya. Ilalayo ko ang aking mga mata sa tukso
modelo ako sa tamang paggamit ng mga impormasyong ito upang maitaguyod ang
_________________________
Lagda
SUBUKIN NATIN
13
Lagyan ng salitang NAKABUBUTI ang mga gawaing nagpapakita ng magandang dulot ng
paggamit ng media at internet. HINDI NAKABUBUTI naman kung ito ay nakasasama. Isulat
_______ 4. Napipili ang mga pelikula at programang hatid ay kaalaman at aral sa buhay.
Itong paunlarin.
ang araling ito, maaari ka nang tumungo sa susunod na aralin. Galingan mo pa!
Aralin 3
Alamin Natin
Ano ang maaring mangyari kapag di tayo marunong makinig sa hinaing ng iba?
Alamat ng Keyboard
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang grupo ng mga
numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang mapaunlad ang kanilang
pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, dapat tayo naman ang mamuno sa ating bayan!, upang
magkaroon ng pagbabago at mas mapa-unlad natin ang ating bayan! Lagi na tayong alipin dito!
Dahil dito, naglunsad ng pag-aaklas ang mga grupo ng mga Letra laban sa pamumuno ng mga
numero, Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila. Dahil sa ginawang ito
ng mga grupo ng Letra nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw ang pamumuhay nila noon
hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na pinag-aayos ng Inang Diwata ang
14
dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-ayos. Sa galit ng mga Inang Diwata, sinumpa
niya ang mga numero at letra na maging keyboard sa ibang dimension. Sa makabagong panahon
at henerasyon ngayon ang keyboard ay ginagamit sa paaralan, establisyemento at marami pang
iba.
Isagawa Natin
Gawain 1
Panuto: Pumalakpak ng tatlo kung tamang saloobin sa pag-aaral ang ipinahihiwatig at tatlong
padyak kung hindi.
Gawain 2
15
Mula sa mga nakaraang gawain, pagnilayan kung ano ang tumimo sa inyong mga puso.
Isulat ito sa inyong reflection booklet. Gamitin ang sumusunod na tanong bilang gabay:
Tandaan Natin
Ang edukasyon ang nagiging daan tungo sa isang matagumpay na hinaharap ng isang
bansa. Kung wala nito, at kung ang mga mamamayan ng isang lipunan ay hindi magkakaroon ng
isang matibay at matatag na pundasyon ng edukasyon, magiging mahirap para sa kanila na
abutin ang pag-unlad. Marapat lamang na maintindihan na ang edukasyon ay siyang magdadala
sa kanila sa kanilang mga inaasam na mga mithiin. Maipapakita ng isang mag-aaral ang kanyang
kawilihin at positibong saloobin sa pag-aaral sa pamamagitan ng pakikinig sa talakayan, pakiki-
isa sa mga gawaing pampaaralan, at kusang loob na pagpasok sa paaralan. Sa tulong ng mga
nabanggit na katangian mas magiging masaya at kanais-nais ang mga mangyayari sa paaralan.
Ang edukasyon ay kailangan ng ating mga kabataan sapagkat ito ang kanilang magiging
sandata sa buhay sa kanilang kinabukasan. Ang kanilang kabataan ang siyang estado kung saan
nila hinahasa ang kanilang mga kaisipan at damdamin sa mga bagay na kailangan nila sa
kanilang pagtanda. Ang edukasyon ay mahalaga sapagkat ito ang nagiging daan sa isang tao
upang magkaroon ng mga kaalaman tungkol sa kanyang buhay, pagkatao at komunidad na
ginagalawan. Ito ang naghuhubog ng mga kaisipan tungo sa isang matagumpay na mundo na
kailangan ng bawat isa upang lubusang mapakinabangan ang daigdig at malaman ang mga
layunin nito.
Isabuhay Natin
16
Subukin Natin
Aralin 4
Ano ang nais mo paglaki mo? Ikaw ba ay isang batang nangangarap na maging isang
matagumpay na tao balang araw, may malaking bahay at sariling sasakyan at nalilibot ang ibat-
ibang bahagi ng mundo?
Alamin Natin
17
Suriin ang ipinahahayag ng mga nasa larawan.
Mga tanong:
b. Ikaw bilang isang bata, aling larawan ang nais mong maging ikaw?
CROSSROADS
Sagutan ang tanong na nasa loob ng kahon. Isulat ang iyong sagot sa kahon ng INITIAL
na kaalaman.
18
Paggawa ng proyekto
Pagtuturo sa iba
INITIAL NA KAALAMAN
Takdang Aralin
BAITANG-BAITANG
19
Iguhit ang larawan ng isang keyboard.
20
Isagawa
Natin
Gawain 1
Noong unang panahon sa mga mundo ng letra at numero, naghahari ang grupo ng mga
numero. Sila ang nagpapatupad ng mga batas, namumuno upang mapaunlad ang kanilang
pamumuhay. Sabi ng grupo ng mga letra, dapat tayo naman ang mamuno sa ating bayan upang
magkaroon ng pagbabago at mas mapaunlad natin ang ating bayan! Lagi na tayong alipin dito!
Dahil dito, naglunsad ng pag-aaklas ang mga grupo ng mga letra laban sa pamumuno ng mga
numero. Nagkaroon ng digmaan at nagkasira-sira ang pamumuhay nila. Dahil sa ginawang ito
ng mga grupo ng Letra, nagalit ang Inang Diwata, maayos naman daw ang pamumuhay nila
noon hanggang sa magkaroon ng di pagkakaunawaan. Pilit na pinag-aayos ng Inang Diwata ang
dalawang grupo, ngunit ayaw pa rin nilang mag-ayos. Sa galit ng Inang Diwata, sinumpa niya ang
mga numero at letra na maging keyboard. Pinadala ng Inang Diwata ang Keyboard sa ibang
21
dimension. Sa makabagong panahon at henerasyon ngayon, ang keyboard ay ginagamit sa mga
paaralan, establisyemento at marami pang iba.
BUIIN MO AKO
Mga kagamitan:
Panuto:
Gawain 2
Batay sa ibinigay na Takdang Aralin sa unang araw, talakayin ang kahalagahan ng isang
keyboard sa isang mag-aaral.
22
Lagyan ng markaang mga kasagutan ng bata sa pamamagitan ng pagbilog sa mgamukha
sa karatig na kahon.
BAITANG-BAITANG
23
Ano ang
kahalagahan ng
paggawa ng Takdang
Aralin?
Gawain 3
Round-Robing
Hatiing muli sa naunang apat na grupo ang klase. Bumuo ng bilog ang bawat grupo. Lumapit sa
guro ang 4 na lider ng bawat grupo at kunin ang mga metacards na naglalaman ng mga impormasyon
tungkol sa keyboard. Gamit ang nagawang awtput sa unang Gawain, ituturo ng lider sa kamag-aral na
kasunod niya ang mga impormasyon na nasa
metacards. At pagkatapos ituturo naman ng mag-aaral sa kasunod niyang kamag-aral ang kanyang
natutuhan. Uulitin ito hanggang maturuan ang buong miyembro ng grupo.
Bilang awtput ng grupo, ang huling mag-aaral ay kukuha ng manila paper at pentel pen at isusulat
nito ang kanyang natutuhan at nalaman base sa Gawain.
24
Isapuso Natin
Sq Za
25
3. Nagbigay ng takdang-aralin ang guro na si Bb. Raga tungkol sa pangangalap ng
impormasyon sa malimit na pagbaha sa lugar nina Margo. Kinakailangan nilang
kausapin ang mga taong may kaugnayan dito. Subalit tinatamad si Margo dahil may
usapan sila ng kanyang mga kaibigan na pupunta sa parke .
26
5. Inatasan siya ng kanilang guro na turuan ang isa nilang kaklase na nahihirapang
maintindihan ang isang paksa sa Science. Tumalikod siya at bumulong, Bakit ako
ang magtuturo? Hindi naman ako ang guro.at isa pa itohindi nakikinig tapos
magpapaturokainis..
Tandaan Natin
27
Aralin 5
May mga pagkakataong ikaw ay hindi nagiging tapat sa mga gawaing ginagawa.
Napipilitang magsinungaling dahil sa takot na mapahiya o mapagalitan ng nakakatanda.
Nangyari na ba sa iyo ang ganito?
Alamin Natin
Siya si Honesto, anak nila G. at Gng. Anastacio Castro. SIya ay labimpitong taong
gulang at kasalukuyang nasa ikalimang baitang ng Paaralang Elementarya ng Sala sa bayan ng
Cabuyao. Si Honesto ay kakaiba sa karaniwang mga mag -aaral dahil sa murang edad ay
kinailangan na niyang maghanapbuhay upang makatulong sa gastusin ng pamilya. Buong sipag
niyang tinutulungan ang kanyang mga magulang upang maitaguyod ang pangangailangan nilang
magkakapatid. Tunay na siya ay isang mabait at huwarang anak at kapatid sa para kanyang
pamilya.
28
guro hinggil sa narinig na usapan ng mga bata. At agad na ikinatuwa ang pagiging matapat na
bata ng kanyang mag - aaral.
Alam mo ba Gng. Anacay lubos akong nagagalak sa batang iyan, noong isang
araw ay umalis ako ng maaga sa site na pinaggagawan ng aking bahay. Kinailangan ko kasing
dumalo sa miting pambarangay na ipinatawag ni Kapitan Kiko Alimagno. Ako ay tiwala sa aking
mga trabahador ngunit noong isang araw ay binalikan ko ang mga naganap sa site gamit ang
CCTV Camera na aking inilagay sa hindi kalayuan. Ako ay nabigla sa aking nasaksihan, noong
araw na ako ay dumalo ng miting mga alas - 4:00 hapon. Sa aking pag - alis pala ay agad ding
nag - alisan ang aking mga manggagawa kahit hindi pa oras ng uwian ng bigla akong may narinig
na boses at nagsabing,mga kasama maaga pa po alas - 5:00 ang ating uwian higit kumulang
isang oras pa po bago tayo maaaring umuwi, ang mahinahon na paliwanag ng bata. Aba!, akala
mo kung sino ka kabago - bago mo ganyan ka. paangil na sagot ng isa. Oo nga atsaka wala
naman si Bossm minsan lang naman ito, dugtong pa ng isa. Bahala po kayo basta ako ay uuwi
ng tama sa oras iyong itinakda ng may - ari, mahinahon ngunit malaman na pagpapaliwanag ng
bata.
Wow! tunay na kahanga - hanga naman talaga siya sa kanyang mga kilos at
gawi. Dapat siya ay kinikilala sa flag ceremony upang tularan pa ng mga batang tulad namin.
Eh Maam sino po ba ang batang ito na dapat naming tularan? makulit na pagtatanong ng mga
mag -aaral ni Gng. Anacay. Dito na ipinagmalaki ng guro sa lahat si Honesto isang batang
matapat at dapat iniidolo ng lahat. Dahil dito ay agad sa mungkahi ng kanyang mga mag - aara
ay agad na ipinatawag ni Gng. Anacay ang mga magulang ni Honesto.
4. Magtala ng mga dahilan kung bakit mahalaga ang pagiging matapat sa ibat -
ibang mga gawaing pampaaralan at sa uri ng paggawa.
29
5. Sa iyong palagay, bakit gustong makaharap ng guro ang mga magulang ni
Honesto? Magbigay ng sapat na batayan.
Isagawa Natin
Gawain 1
Ano ang gagawin mo sa sitwasyong inilahad sa ibaba para maipakita ang pagiging
matapat. Ilahad ang iyong magiging damdamin.
1. Bumili ka ng pagkain sa kantina nang mapansin mong sobra ang sukli na ibinigay sa iyo ng
tindera.
2. May dumating na delivery ng materyales sa iyong pinapasukang pabrika. Agad mong tiningnan
ang inventory sheet ng mga inorder ninyong materyales at natuklasan mong may mga sumobrang
materyales na iyo namang kakailangan sa paggawa ng isang proyekto sa paaralan.
3. Si Romy isang working student, pumasok siya sa paaralan na hindi nakapag -aral ng leksyon
at antok na antok pa dahil kinailangan niyang mag - overtime sa kanyang pinapasukan. Biglang
nagbigay ng pagsusulit ang kanyang guro
Gawain 2
30
3. Pumili ng isang karanasan gamit ang graphic organize atr iulat ito sa klase.
Karanasan
Ikalawang
Isapuso Natin Pagpipilian
Gumawa ng Self - Assessment Organizer gamit ang makukualay na papel. Punan ang bawat
kahon ng mga sagot batay sa iyong natutuhan at karanasan.
C. Sinisimulan
Ko
D. Gagawin
B. Kaya Ko
Ko
A. Nalaman Ko
Pangalan E. Natututo
ng Bata Ako
31
Mga Gabay:
Tandaan Natin
Sa pagiging matapat marami kang maaaring matapakang ibang tao lalot higit
iyong may mga baluktot at maling sistema sa buhay. Hindi bale ng mapahiya at mapagalitan ng
mas nakakatanda huwag lang mabalewala ang ugali ng pagiging isang matapat na indibidwal sa
paaralan man o sa paggawa at saan mang dako pa iyan.
Isabuhay Natin
Subukin Natin
______1. Ikaw ay may proyekto na dapat bayaran sa E.P.P. Agad mo itong sinabi sa iyong nanay
pati ang eksaktong halaga ng naturang halaga nito.
32
______2. Nalimutan ni Archie na gawin ang kanyang takdang - aralin sa Math. Biglang nagwasto
ng kuwarderno si Bb. Tan, nang tawagin niya si Archie ay sinabi niyang naiwan niya ang kanyang
takdang - aralin sa bahay.
______4. Si Mang Aldo ay nangungupit ng mga labis na kagamitan mula sa opisina na kanyang
pinagtatrabahuhan at agad na ibinebenta sa labas ang mga kagamitang kanyang nakuha sa mas
mababang halaga.
______5. May malasakit sa mga gawain sa pabrika si Ruby nakatingin man o hindi ang kanyang
amo sa oras ng trabaho.
Ngayon ay alam mo na kung paano maging matapat sa ibat ibang mga gawain.
Pagyamanin mo ito at ipagpatuloyang mabuting gawi. Isa kang huwarang mag aaral na dapat
tularan.
Aralin 6
Alamin Natin
Alam u ba na.......
33
Ay dapat maging mabuti ang simulain.
Isagawa Natin
Gawin 1
Isang proyekto ang gagawin sa inyong paaralan. Itoy isang pagtatanghal upang
kumita ng salaping maitutulong sa mga mahihirap. Magpulong sa isang bahagi ng
inyong silid. Sagutin ang mga tanong sa ibaba.
34
Rubrics
Pamantayan 3 2 1
Pagsusuri Natukoy ng mga Natukoy ng mga Natukoy ng mga
mag-aaral ang mag-aaral ang mag-aaral ang isa
sumusunod: dalawa sa sa sumusunod:
suliranin, tunguhin, sumusunod: suliranin, tunguhin,
at maaaring gawin suliranin, tunguhin, at maaaring gawin
upang at maaaring gawin upang
makapagdesisyon upang makapagdesisyon
nang tama makapagdesisyon nang tama
nang tama
Desisyon Nakapagbigay ng Nakapagbigay ng Nakapagbigay ng
tamang desisyon at tamang desisyon at tamang desisyon
makabuluhang dahil kung bakit ito
dahilan kung bakit ang kanilang napag-
ito ang kanilang pasyahan
napagpasyahan
Ipinakitang Malinaw na Naipakita ang Hindi naipakita ang
Pagpapahalaga naipakita ang pagpapahalagang pagpapahalagang
pagpapahalagang ginamit ng pangkat ginamit ng pangkat
ginamit ng pangkat
Gawain 2
35
Halimbawa:
Ana,
Isapuso Natin
Makilahok
Halina kayo
Sa ting talakayan
36
Upang isipay
Magiging buhay
Pumalakpak 1,2,3
II
Makiplano
Sa talakayan
Pumalakpak 1,2,3
Tandaan Natin
Sa pagpaplano o pagpapasya
37
Isabuhay Natin
Halimbawa:
People Power EDSA Revolution
Kasaysayan ng mga Bayani
Pakikipaglaban ng mga Pilipino sa mga dayuhang mananakop
Subukin Natin
1. mainit na ang sikat ng araw, subalit oras na ng pagpila para sa seremonya sa Watawat
ng Pilipinas
2. kaunti na lamang ang ulam na paghahatian ninyo ng iyong mga kapatid
3. natanggal ang bubong ng inyong bahay at nabasa ang inyong mga kagamitan
Sa ginawa ninyong pagpupulong, lagyan ng ang iyong ginawa. Sipiin ang sagot sa inyong
kwaderno.
Palagi Di ko ginagawa
38
ARALIN 7
ALAMIN NATIN
Batang Mapanaliksik
Ang pagbabasa ay komunikasyon, gaya ng panonood sa telebisyon at pakikinig sa radio.
Itoy isang uri ng pakikipagtalastasan.
Ang mga kabutihang dulot ng mga aklat at iba pang mga babasahin ay ang sumusunod.
1. Nagbibigay ng impormasyon sa loob at labas ng bansa.
39
2. Nagbibigay ng impormasyon sa pagbabadya ng mga sakuna o kalamidad na
maaaring dumating sa bansa.
3. Nagbibigay ng ibat-ibang kuro-kuro o palagay ng mga kilalang manunulat tungkol sa
pang araw-araw na kalagayan ng ekonomiya ng bansa.
4. Nagbibigay ng kaalaman tungkol sa kultura at tradisyon ng bansa.
Ang mga aklat , media ay nagpapalawak n gating kaalaman. Pinagyayaman at pinalalawak
din nito an gating karanasan.
Sanggunian :
Uliran 5, ph 52
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Punan ang loob ng hugis ng iyong nabasa sa aklat o pahayagan, napakinggan sa radio, at
napanood sa TV o internet. Paano nakaapekto ang mga ito sa iyong kaisipan at damdamin?
Gawin ito sa iyong kuwaderno.
40
41
GAWAIN 2
ISAPUSO NATIN
Ano ang nasa isip mo nang pinagsama-sama ang iyong karanasan sa napanood mong
balita (Video Clip). Itala ang mga ito sa kahon A, B, C, D. Sa loob naman ng puso, itala ang
kabutihang dulot ng iyong napanood sa video clip na pumukaw sa iyong damdamin. Gawin ito
sa bond paper.
http://www.rappler.com/nation/politics/elections/2016/live-updates-philippines-presidential-
elections
A.
B.
C.
D.
42
TANDAAN NATIN
43
SUBUKIN NATIN
A. Isulat ang Tama o Mali sa bawat patlang. Ilagay ang sagot sa sagutang papel.
____________1. Ang pagbabasa ng aklat, pahayagan at iba pang mga babasahin ay mabuting libang
Libangan.
____________ 2. Hindi uunlad ang isipan kapag lagging nagbabasa.
___________ _3. Nakatutulong sa kaligtasan ang pagbabasa ng pahayagan at pakikinig sa radio.
____________ 4. Nakabubuti sa mag-aaral ang maging mapanaliksik.
___________ _5. Ugaliin ang pagbabasa lalot wala ka naming ginagawa.
B. Basahin ang sumusunod na mga sitwasyon. Sagutan ng buong husay ayon sa iyong
pagkaunawa.
1. Ang nakababata mong kapatid ay walang hilig sa pagbabasa. Anong mga hakbang ang
iyong isasagawa upang maging hilig niya ang pagbabasa?
2. Muli, ang iyong kapatid ay kukuha ng board exam. Hindi siya pumasa sa unang
pagsusulit. Nagbigay siya ng sapat na panahon sa pagsasaliksik mula sa pahayagan,
aklat at internet para sa darating na eksamen. Sa palagay mo ba ay papasa sa ngayon
ang iyong kapatid? Bakit at pangatwiranan.
44
Aralin 9
Alam mo ba na.......
45
Sa totoo lang di dapat manloko
Gawain 1
1. Mayroon kang isang kaibigan na may ugaling hindi marunong magsauli ng hiniram na
gamit.Paano mo tutulungang iwasto ang kanyang pag-uugali?
2. Mahalaga saiyo ang pangako.Isang araw ay hiniling mo sa isang kaibigan na
ipagpaalam ka sa iyong guro sapagkat di ka makakapasok sa paaralan.Nangako siya na
gagawin ito.Pag pasok mo ng Lunes ay nagulat ka sapagkat pinagsabihan ka ng inyong
guro dahil sa iyong pagliban.Ano ang iyong gagawin sa pagkukulang ng iyong kaibigan?
3. Napapansin mo ng ilan sa inyong mga kapitbahay ay laging nagsusugal at hindi pansin
ang pag-aalaga ng mga anak.Ikaw ay nasa ikalimang baiting lamang ngayon.Paano mo
sasabihin sa kanila ang iyong obserbasyon?
46
Gawain 2
1. Piliin sa bawat puso ang mga gawaing may kaugnayan sa katapatan.Sipiin at kulayan ito
ng pula sa inyong kuwaderno
nangongopy
a
asal pagsulat
ng takdang
aralin
Pagtupad sa pagsunod
pagtulong
gawain sa utos
Pagsasabi
ng totoo Pag- awit
pag aaral
47
2. Paano ninyo maipakikita ang inyong lakas,katatagan, o tibay ng loob sa harap ng
maraming tao?
3. Basahin at talakayin ang Tandaan Natin
Tandaan Natin
Halimbawa;
PALATUNTUNAN
Pambungad na Panalangin
Pambansang Awit
Mensahe ng Punongguro
48
Mga Natatanging Bilang
A.
B.
C.
Pangwakas na Pananalita
Pangwakas na Panalangin
49
4. Hindi ako nahihiyang ipakita na magaling ako sa anumang
bagay kaya ayokong pinipintasan ang akong mga ginagawa.
Binabati kita! Handa ka na sa susunod na aralin dahil nasa iyo na ang katatagan upang
labanan ang mga pagsubok sa pag-aaral.
ARALIN 10
ALAMIN NATIN
50
Ang paggawa nang matapat
Ay pagsasama ng maluwat
Hindi pansin ang paglipas ng oras
Laging nasa isip ang paggawa nang tapat.
Pag-usapan Natin
1.Anong kabutihang-asal ang nakapaloob sa tula?
2.Bakit mahalaga ang pagiging matapat sa paggawa?Ipaliwanag ang dahilan.
3.Bakit mahalaga sa buhay ng tao ang paggawa?ipaliwanag.
4.kung ikaw ang tinutukoy ng tula susundin mo ba ito?Bakit
5.Kung makakakita ka ng isang taong hindi tapat sa kanyang ginagawa,anong gagawin mo?
ISAGAWA NATIN
Gawain 1
Matapat Di-Matapat
51
Sagutin ang sumusunod at kompletuhin ang salita na nasa loob ng kahon.gawin ito sa iyong
kwaderno.
1. k
2. G
Nakatakdang Proyekto.
3. P
Gawain 2
1. Dahil alam na ninyo ang matapat na paggawa batay sa mga tinalakay at pinag-aralan natin
kaya na ninyong magplano ng isang pagtatanghal o gumawa ng isang palabas na maipakita
ang inyong,mga natatanging kakayahan sa pagganap.
Lutasin natin
1. Araw ng sabado. Naglilinis ng kanal at kapaligiran ang inyong kapitbahay. Ano ang dapat
mong gawin?
2. Inatasan ng iyong guro ang inyong pangkat na magtanim ng mga halaman sa likod ng inyong
paaralan. Ngunit ang iyong kamag-aaral ay nag lalaro lamang. Ano ang dapat mong gawin?
Gawain 3
Pagtatanghal
3.Pansinin natin ang ikalawang pangkat na nagtanghal tama ba ang kanilang ginawa? Paano
Patunayan.
52
4.Paano naman ang ginawa ng ikatlong pangkat,nagampanan ba nila ng maayos ang kanilang
bahagi?
Isapuso Natin
Ngayon alam mo na ang pagiging matapat sa paggawa.Narito ang talaan ng puntos o score,
saang numero mo ilalagay ang iyong sarili sa pagiging tapat.Gumawa ng star o puso idikit sa
katapat nito.
Tandaan Natin
Akrestika
53
Isabuhay Natin
Muling bigkasin nang may lakas,sigla,at damdamin ang tula sa alamin natinMatapat na
Paggawa
_______________________
Lagda ng Mag-aaral
SUBUKIN NATIN
Iguhit ang kung wasto ang isinasaad ng pangungusap at ang kung di wasto.
Ilagay ang sagot sa sagutang papel.
____4. Gagawain ko lamang ang aking proyekto kung nakatingin ang aking guro.
54
YUNIT II
Pakikipagkapwa - Tao
55
Aralin 11
Alamin
Natin
1. Tulungan nating maging handa sina Carlo at Carla sa mga sakuna at kalamidad. Ayusin
ang mga letra sa loob ng kahon para makabuo ng salita. Isulat ang iyong sagot sa
sagutang papel.
a.Dollin
b. Ahab
c. Goyba
d. Ugson
e. Namitsu
f. Lidesland
56
2. Basahin ang kwento na pinamagatang Tumulong sa Kpawa at sagutin ang mga
sumusunod na tanong.
Tumulong sa Kapwa!
Ang pagtulong sa kapwa, lalo na kapag may sakuna o kalamidad ay likas sa mga Pilipino.
Itoy kaasalang Pilipino na minana pa natin sa ating mga ninuno na dapat gawin at pagyamanin.
Hindi natin maiiwasan ang magalit sa kapitbahay o kanayon kung minsan. Ngunit kapag
may sunog, baha o anumang pangyayaring nanganganib ang kanilang kaligtasan, hindi natin
matiis na silay di tulungan at damayan. Naghahandog tayo ng damit, pagkain, at mga gamit sa
nasalanata ng kalamidad.
a. Ibahagi sa mga kabarangay ang anunsyo sa radio kung may parating na bagyo
b. Itawag sa malapit na himpilan ng pulisya kapag may nasaksihan kang krimen, nakawan,
at iba pang malubhang pangyayari.
c. Tumawag ng saklolo kapag may emergency na nagaganap.
1. Anong damdamin ang nararapat maghari sa ating puso para sa ating kapwa?
2. Bakit nararapat magmalasakit tayo sa isat isa?
3. Paano mo ipinakikita ang iyong malasakit sa iyong kapwa?
4. Sino ang dapat nating gawing huwaran ng pagmamalasakit at pagtulong sa kapwa?
5. Ikaw ba ay may malasakit sa iyong kapwa?
6. Paano mo ipinakikita ang pagmamalasakit sa kapwa?
57
Isagawa Natin
Gawain 1
Fact or Bluff: Lagyan ng / kung fact ang isinasaad ng pangungusap at X kung bluff. Ilagay ang
sagot sa sagutang papel.
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Magpagawa ng isang dula-dulaan kung saan ipakikita ang pagbibigay ng kayang tulong para sa
biktima ng kalamidad.
Pangkat 1- Bagyo
Pangkat 2- Baha
Pangkat 3- Sunog
Pangkat 4- Lindol
Isapuso Natin
58
Sa hugis pusong papel na ibibigay ng guro, isulat ang mga salitang angkop para mabuo
ang ide
__________________________ ay
mahalaga upang makapagligtas ng
buhay ng ibang tao.
Ang pagbibigay ng
________________ ay mahalaga
para makapagligtas ng buhay ng iba
mula sa ____________.
59
Mithiin Para sa Kaligtasan
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Tandaan Natin
Ang pagiging bukas-palad ay pagbibigay kung ano ang mayroon ka nang bukasl sa
kalooban.
Isabuhay Natin
Bawat pangkat ay bibigyan ng sitwasyon. Isulat kung ano ang maaari mong magawa
bilang katugunan sa bawat sitwasyon.
Pangkat 1- May bagyong sumalanta sa inyong lugar at bumaha sa inyong paligid. Tanging
bahay lamang ninyo ang naiwang nakatayo sapagkat itoy matatag. Ilan sa inyong mga
kapitbahay ay nangawasak ang mga tahanan. Ano ang iyong gagawin?
60
Pangkat 2- Namatay ang ama ng iyong kamag-aral. Paano mo maipapadama ang iyong
pagtulong sa naiwang pamilya?
Pangkat 3- Papauwi ka na galing sa paaralan. Nakita mong hirap na hirap ang isang
matanda sa pagtawid sa kalsada. Ano ang iyong gagawin?
Pangkat 4- Maraming tao ang nasalanta ng bagyong si Bising. Anu-ano ang maaari mong
gawin?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________.
_____________________________
Lagda ng Mag-aaral
Petsa: _______________________
61
Subukin Natin
Pagsusuring pansarili.Lagyan ng kaukulang / ang mga sawi sa ibaba kung itoy ginagawa
palagi, paminsan-minsan,, at di-kailanman. Sipiin ang sagot sa kwaderno.
Binabati kita dahil natapos mo ang aralin nang matagumpay. Ipagpatuloy mo ang pagbibigay ng
kayang tulong sa nangangailangan at ikaw ay kalulugdan ng Diyos.
62
LEARNERS MATERIAL
ARALIN 12
Ang pagmamahal sa kapwa ay isang kaugalian ng mga Pilipino. Tayong mga Pilipino ay
kilala sa pagiging hospitable (matulungin sa kapwa). Katibayan nga ay ang pagbibigay natin ng
impormasyon sa kinauukulan ng mga hindi magandang pangyayari sa ating kapaligiran na nasaksihan ng
mamamayan. Ano man ang kahihinatnan ng ating pagmamalasakit ay hindi na natin binibigyang pansin
bagkus ang nasa isip natin ay ang makatulong. At ito ay isang bagay na nakalulugod sa Panginoong
ating sinasampalatayanan.
ALAMIN NATIN
63
ISAGAWA NATIN
GAWAIN I
1. SURIIN ANG MGA LARAWAN
Mga sitwasyon
na nararapat
ipagbigay-alam
sa kinauukulan
GAWAIN 2
65
5. Pabubunutin ang bata ng larawan upang siyang makasagot sa tanong nito.
6. Ang bawat kasagutan ay magkakaroon ng puntos. Ang pinakamaraming puntos ay siyang
mananalo.
ISAPUSO NATIN
1. Batay sa video na ating napanood at mga larawang nakita maaari nating ipadama sa
pamamagitan ng Pangkatang Gawain an gating pagmamalasakit sa kapwa.
Pangkat I - tula
Pangkat II - rhyme
Pangkat III - skit
Pangkat IV - awit
Pangkat V - pagbabalita
TANDAAN NATIN
Tulad na lamang ng nakita ninyo sa video at sa mga larawan, mga batang binubully,
sinasaktan, pinagtatrabaho, hindi pinag-aaral at iba pang karahasan.
Ngunit ito ay isang maka Diyos na Gawain, ang ipaabot sa kinauukulan ang mga alam
nating karahasan kahit alam nating may masasaktan o magagalit sa atin. Ang mahalaga ay malinis ang
ating kunsensya dahil alam nating natupad natin ang ating misyon sa buhay. Ayaw man nating gawin ang
makialam pero kailangan dahil ayon sa bibliya, kapwa natin ating pananagutan.
ISABUHAY NATIN
66
KINAUUKULAN
ARAW PANGYAYARI (Guro, Magulang,
Bgy. Opisyal/Pulis
LUNES
MARTES
MIYERKOLES
HUWEBES
BIYERNES
SUBUKIN NATIN
Unahan tayo at mananalo ako Sa pamamagitan ng laro ay mag-uunahan ang mga bata na
isulat ang kanilang natutunan sa bituin na nasa tsart tungkol sa mga pangyayari na ipinagbigay-alam sa
kinauukulan. Tatawag muli ng 2 grupo upang mag-unahan sa pagsagot.
Mga sitwasyon
na nararapat
Ipagbigay-alam
sa kinauukulan
Batiin ang mga bata sa kanilang pakikiisa at pagbibigay ng karagdagang kaalaman sa araling
natutunan.
67
EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Kagamitan ng Mag-aaaral
Ikalawang Markahan- Aralin 13 -Week 3
Aralin 13
Ang paggalang sa mga katutubo at dayuhan ay isang pagpapatunay n gating pagiging mabuting
mamayang Pilipino. Taglayin natin ito at lahing isapuso.
Alamin natin
Inay. sasama po ako bukas sa palengke wika ni Andrea. Hay naku anak
wag na, alam mo naman napakasigip sa palengke dahil maraming tao , sagot ni Aling
Rosa.
68
muli ang mga katutubo na sumasayaw sa parke. Inay ayun po sila, sumasayaw po
sabi ko kanina isa yan sa nakaugalian at tradisyon na nila, marapat lang na igalang natin
ito, wika ni Aling Rosa. Salamat po Inay, ngayon po ay naiintindihan ko na po na dapat
igalang ang kaugalian ng mga katutubo o dayuhan sa ating saan mang lugar dahil ito po ay
isa sa kanilang kaugalian na hindi natin maaaring pakialamanan o baguhin. Sasabihin ko din
po yun sa aking mga kamag-aral, sabi bi Andrea
Nagulat si Aling Rosa at Andrea sa anunsiyo ng isang lalaki dahil ang kanila
palang ipinagdiriwang ay ang promosyon sa kompanyang pinagtatrabahuhan ng
kanyang tatay. Masayang-masasaya sila.
1. Sino-sino ang bumubuo ng Pamilya Reyes sa kwento? Ibigay ang kanilang mga
pangalan.
4. Kailangan ba natin pagtawanan ang ibang tao kung may kakaiba man sa kanilang
kilo, hitsura at gawain? Bakit?
8. Kung ikaw si Andrea, ano ang gagawin mo sa mga bisita ninyong dayuhan? At
ano ang mararamdaman mo kung nakakita ka ng mga katutubo?
69
Isagawa natin
Gawain 1
A B
C D
70
Gawain 2
Makilahok sa iyong pangkat. Tumulong upang magawa o mabuo ang gawain ng bawat
pangkat. Maghanda para sa pagtatanghal o pagbabahagi.
Pamantayan 3 2 3
71
Isapuso natin
4. Huwag pansinin ang mga anak ng inyong bisita dahil hindi mo maintindihan \
ang kanilang lingguwahe.
Tandaan natin
Ang paggalang sa kapwa at pagtrato na nais nating gawin sa atin ng ibang tao ay
napakahalaga. Sabi nga, kung ano ang nais mong gawin sa iyo ay siya ring gagawin mo sa iyong
kapuwa-tao. Ito ay hindi lamang naipapakita sa salita kundi sa kilos at gawa.
Matuto tayong magbigay-halaga sa mga dayuhan at mga katutubo, dahil khit sino
pa man sila kaisa natin sila. Nararapat lamang na tayo ay matutong gumalang sa bawat isa.
72
Isabuhay natin
Subukin natin
______1. May sumasayaw na katutubo sa parke, uuwi na dapat ang ate mo pero
tumigil muna siya at masayang nanood sa ginagawa ng mga katutubo at
nagbigay ng konting tulong.
73
______3. May dayuhan na nagtatanong ng direksyon sa mga kabataang
nakatambay sa harapan ng tindahan ni Aling Mameng, pinagtawanan
lamang nila ito at hindi sinabi ang tamang direksyon.
______5. Lagi na lang tinutukso ng iba mong mga kaklase ang hitsura ni Rollen.
Dahil siya ay anak ng Negro.
Binabati kita! Luboa mong naunawaan ang napag-aralan natin tungkol sa kahalagahan ng
pagiging magalang sa mga dayuhan at mga katutubo. Maari ka ng tumuloy sa susunod na
aralin.
Aralin 14
Ano ang marapat na gawin sa mga pagkakataong sumalungat ang iyong ideya / opinyon
sa pananaw ng ibang tao?
Alamin Natin
Basahin at gawin.
1. Kumuha ng isang makulay na papel at itupi ito nang sampu na parang pamaypay.
2. Kapag narinig ang musika, ipapasa ang iyong papel. Isulat ang iyong pangalan sa unang
tupi.
74
3. Kapag huminto ang musika, susulatan mo ang isang tupi ng papel na hawak mo ng iyong
opinyon o ideya tungkol sa may ari ng papel.
4. Ipapasang muli ang papel kapag tumugtog ang musika at uulitin ang proseso nang siyam
na beses hanggang masulatan ang bawat tiklop ng papel.
5. Kapag natapos ang musika, kokolektahin ng guro ang mga papel upang ibigay sa may ari
nito.
Basahin ang isinulat ng iyong mga kaklase. Gamit ang bondpaper, gumuit ng
dalawang kahon at isulat kung paano ka inilarawan ng iyong mga kaklase.
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
1. Saan mas maraming naisulat na opinyon ang iyong mga kaklase? Sa iyong palagay,
bakit ganoon ang nagging opinyon nila sa iyo?
2. Ano ang naramdaman mo nang mabasa mo ang hindi magagandang opinyon sa iyo ng
mga kaklase mo?
Isagawa Natin
Gawain 1
Isang umaga habang nagbabasa ng dyaryo si Gng. Anacay ay napansin niya ang headline
nito tungkol sa usapin ng K 12 Porgram. Dahil dito ay napagpasyahan niyang ipasok ito sa kanyang
leksyon.
Sa pagsisimula ng kanyang klase ay hiningi inaalam niya ang opinyon ng mga mag aaral
hinggil sa K 12 Program at mula dito ay hinati niya ang mga bata sa dalawang grupo lahat ng pabor sa K
12 ay ang mga PRO at ang mga hindi pabor naman ay mga ANTI. Sa pagsisimula ng debate ang lahat
75
ay naging aktibo bawat isa may sinasbi. At para pormal na pasimulan ang debate nagbigay ng ilang
pamantayan ang guro para maging maganda at maayos ang takbo ng gawain.
Gng. Anacay: Ngayon ang lahat ay nandito upang pagtibayin ang ibat ibang opinyon ng mga mag aaral
tungkol sa maugong na usapin ng K 12 Program. Atin ng pasimulaan ang DEBATIHAN 2016: ALIN ANG
MAS MABISA SA SISTEMA NG EDUKASYON, K 12 O TRADISYUNAL? IKAW KABATAAN SAAN KA?
Pro: Magandang umaga po sa inyong lahat. Kami po ang grupo na Pro K 12. Bilang isang mag aaral
mahalaga po sa amin ang magkaroon ng isang magandang pondasyon ng edukasyon at sa aking palagay
ito ay makakamtam ko sa ilalaim ng K 12 Program. Ang programang ito ay isang magandang tugon ng
gobyerno para sa makalumang sistema ng edukasyon ng ating bansa.
Anti: Kami naman po ang Anti K 12. Hindi po ako sang ayon sa tinuran ng aking kamag aral. Bago pa
man umusbong ang programang K 12 ay marami ng mga magagaling na Pilipino ang kinilala sa loob at
labas ng ating bansa. Itoy isang patunay lamang na hindi K 12 ang sagot upang magkaroon ng isang
magandang sistema g edukasyon.
Pro: Ang mga kaganapan na iyan ay noong mga nakakaraang panahon pa. Sa kasalukuyan, hindi na angkop
ang mga istratehiya ng guro sa pagtuturo ng mga leksyon. Iba na ang interes ng mga mag aaral ngayon.
Karamihan sa atin ay umiikot na ang buhay sa modernong teknolohiya at iyan ang binibigyang pansin sa
programa ng K 12. Isang makabagong pamamaraan ng pagtuturo ng guro gamit ang teknolohiya na tiyk
na pupukaw sa interes ng mga mag aaral na isang mahalagang sangkap para sa kanilang pagkatuto.
Anti: Hindi ako sang ayon sa ganyang kaisipan. Para saan pa at may guro. Kya nga sila nandiyan ay para
mag isip ng ibat ibang pamamaraanupang mailahad at maipaunawa ang leksyon sa mga mag aaral.
Isa pa hindi lahat ng guro ay may kasanayan pagdating sa ,odernong teknolohiya. Paano sila
makapagsasagawa ng leksyon kung hindi nila alam ng paggamit ng mga kagamitang multimedia at marami
pang iba.
Pro: Kung ang bata nga nagagawang pag aralan ang mga pagbabagong ito ano pa kaya ang mga guro.
Papaya ba sila na mas magagaling pa ang mga mag aaral kaysa sa kanila. Siyempre hindi, dahil ngayon
bata man o matanda basta ginusto mo magagawa mo. Ayon nga sa kasabihan, Kapag gusto may paraan,
kapag ayaw maraming dahilan. At para sa akin K 12 ang sagot upang makasabay ang mga Pilipino sa
lahat ng mga pagbabagong nagaganap sa mundo. Dapat ay handa at armado tayo ng mga kaalaman upang
tayoy makilal bilang isang 21st Century na mag aaral: matapang, matalino, malikhain at magaling kayang
sumabay sa lahat at ito ay dahil sa K 12 Program.
Anti: Magaling sa iyo na din mismo nanggaling kapag ginusto. Ito ay wala sa mga mag aaral ngayon ang
kagustuhan nilang matuto at mag aral. Kasi kapag ang isang bagay ay iyong ginusto makukuha at
makukua mo ito. Gaya sa pag aaral kung talagang nanaisin ng bata na makatapos tradisyunal man na
programa o K 12 siyay makapagtatapos. Nasa disposisyon at pagtitiyaga ito ng mag aaral.
Gng. Anacay: Matapos ninyong maipahayag ang kanya kanya ninyong mga ideya / opinyon masasabi
kong ang dalawa ng pangkat ay matagumpay na nakabuo at nakapagpahyag ng kanilang mga ideya /
76
opinyon na naayon sa kani kanilang mga pananaw. Ngunit marapat na inyong tandaan Pro man o Anti
yan ay batay sa inyong opinyon dapat ninyong igalang. Muli ang aking pagbati sa inyong lahat.
1. Ano ang iyong reaksiyon sa nabasang seleksiyon? Sa pagpapalitan ng ideya / opinyon ng mga mag
aaral? Ipaliwnag ito.
2. Bakit kaya sa palagay mo ay magkaiba ng ideya / opinyon ng mga bata sa kuwentong binasa?
3. Sa iyong palagay, ano ang pinagbatayan ng mga mag aaral sa kanilang mga opinyon n ibinigay hinggil
sa naturng usapin? Pagtibayin ang iyong sagot.
4. Kung ikaw ang kalahok sa naturang debate, ano ang marapat mong gawin upang maiwasan ang
conflict sa pagitan ng dalawang pangkat?
5. Magtala ng mga paraan upang maipikita mo ang paggalang sa ideya / opinyon ng ibang tao.
Gawain 2
Isapuso Natin
Magpasiya ka!
Magbigay ng pamamaraan kung paano mo maipapakita ang paggalang sa ideya / opinyon ng ibang tao
ayon sa mga sitwasyon sa ibaba
1. Isang araw habang papasok ka ng paaralan ay may nakita kang grupo ng mga raliyista na nanawagan
sa gobyerno upang itaas ang sweldo ng mga ordinaryong manggagawa.
2. Si Kapitan Francisco Alimagno ay nagtatag ng isang ordinansa na naglalayong lahat ng mga alagang
hayop ay hindi na maaaring magpakalat kalat sa buong barangay ng Sala.
3. Sa kasalukuyan ay talamak na ang polusyon saan man dako, bilang pagtugon dito ay ipinagbawal na
sa Lungsod ng Cabuyao ang paggamit ng ibat ibang uri ng plastic gaya ng straw, bag at marami pang
iba.
77
marami pang iba. Alam mo sa sarili mo na ito ay ilan lamang sa mga paborito mong kinakain tuwing
recess.
5. Sa wakas ikaw ay papasok na nang kolehiyo inakala mong matutupad na ang iyong pangarap na
maging guro ngunit biglang nagdesisiyon ang iyong mga magulang na dapat ikaw ay maging inhinyero
dahil wala pa daw inhinyero sa inyong pamilya samantalang ang guro nandiyan ang nanay at ate mo.
Tandaan Natin
Para naman sa ating sarili, mas makabubuti na pakinggan natin ang ideya / opinyon ng
iba upang magamit natin bilang gabay at pamantayan natin sa ating pang araw araw na pamumuhay.
Isabuhay Natin
Magsagawa ng isang debatihan tungkol sa ibibigay na usapin ng guro. Gamitin ang mga
mahahalagang bagay na inyong natutunan sa paggalang ng ideya / opinyon ng ibang tao. Isaalang
alang din ang mga pamantayan ng pakikipagdebatihan.
Subukin Natin
______1. Ni Noel ay masaya na walang pasok, subalit si Tony ay hindi dahil ayon sa kanya ay
mawawalan siya ng matutunan. Ayaw sumang ayon ni Noel dail mahilg siyang maglakwatsa.
Pinabayaan na lamang ni Tony si Noel sa kanyang nais.
______2. Nakakita ang magkaibigang Grace at Marian ng pitaka sa may kantina. Binalak ni Grace
na itago na lamang ang pitaka ngunit hindi pumayag si Marian. Dahil ditto ay magkasamang
ipinagbigay alam ng magkaibigan sa opisina ng Lost and Found ang napulot na pitaka.
______3. Sinabi ni Jose na sila lamang ang mapupunta sa langit kapag namatay, indi pumayag
si Pedro at sinabing sinungaling siya.
______4. Ang mag asawang Lita at Lito ay namimili ng mga kandidato na nais nilang iboto sa
darating na halalan at ditto napagtanto nila na magkaiba pala sila ng mga napipisil na kandidato.
Malugod na tinanggap ng mag asawa ang kanilang mga napagdesisyunan.
78
______5. Ang magkapatid na Jane at Bea ay nanood ng patimpalak sa plaza. Sa kanilang pag
kritiko, sinabi ni Jane na mas magaling ang unang kalahok. Ngunit hindi pumayg si Bea, ayon sa
kanya ay mas magaling ang ikalawang kalahok. Dahil dito ay nagtalo ang magkapatid.
Ngayon ay alam mo na kung paano maging matapat sa ibat ibang mga gawain.
Pagyamanin mo ito at ipagpatuloy ang mabuting gawi. Isa kang huwarang mag aaral na dapat
tularan.
Aralin 15
Alamin Natin
Malasakit
Tubong Cavite ang mag-anak na Micaller. Lubhang napakalayo para sa kanila ang
Kamaynilaan. Apat ang anak nina Aling Ella at Mang Boy. Dalawa na ang naghahanapbuhay
sa apat nilang anak, si Albert at si Kristoffer. Sa Maynila sila namamasukan. Naisip ng mag-
asawa na ipagbili na lamang ang kanilang bahay sa Cavite at sa Maynila na lamang manirahan.
Tumira sila sa isang lugar sa Lungsod ng Quezon. Hindi maganda ang lugar na kinasadlakan
ng mag-anak. Laging may gulo, may sugalan, at madalas na pagtatalo, dahilan upang
magkaroon ng sakitan at minsan pa ay nagiging sanhi ng patayan. Si Ellen, ang bunso sa apat
na magkakapatid at limang taong gulang ang minsang umuwi sa kanilang bahay na puro
79
kalaswaan ang namumutawi sa labi nito, na hindi nman dating naririnig sa kanya noong silay
nasa Cavite pa. Si Jeric, ang pangatlo sa magkakapatid ay minsam namang nahuli ni Aling Ella
na nangungupit ng P50.00 sa kanilang maliit na tindahan, upang kaipalay malaman lamang ni
Aling Ella na itoy ipinangtataya lamang sa sugal.
Hindi maganda ang nangyayaring ito ang naibulong ni Aling Ella sa sarili. Inalam ni
Aling Ella kung ang suliranin ba niya ay suliranin din ba ng ibang ina sa kanilang lugar. At tama
ang kanyang hinuha.
Naging maganda ang bunga para sa lahat ng aksyong ginawa ni Aling Ella.
Isagawa Natin
Gawain 1
80
2. Namamasyal kayo ng nakababatang kapatid mo sa mall. Bigla ninyong naramdaman na
yumayanig ang kapaligiran. Ano ang iyong gagawin?
3. May kapitbahay kang hirap sa buhay. May sakit ang kanyang anak at nangangailangan
ng tulong upang ipambili ng gamot. Ano ang iyong gagawin?
4. Nakita mong hirap ang isang matanda sa pagtawid sa kalsada. Tutulungan mo ba siya?
Bakit
5. Nanghihingi ng tulong sa iyo ang iyong kamag-aaral sa inyong takdang-aralin. Alam
mong tinatamad lamang siya at nais lamang niyang makapangopya ng takdang-aralin.
Tutulungan mo ba siya? Ano ang iyong gagawin?
Gawain 2
A.
B.
81
C.
82
KAGAMITAN NG MAG- AARAL SA EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO 5
Ikalawang Markahan
Aralin 16 Mga Karapatan Mo, Igagalang Ko
ALAMIN NATIN
83
Sagutin ang mga tanong :
ISAGAWA NATIN
GAWAIN 1
Unawain ang bawat sitwasyon. Punan ang Speech Bubble kung paano mo
maipakiktia ang paggalang.
84
Nasa bulwagan kayo ng inyong paaralan, Upang manood ng palatuntunan. Nagtatalumpati ang
inyong punong guro.
GAWAIN 2
Ipangkat ang sariri batay sa kulay na iyong nabunot. Ang kulay pula ang Unang
pangkat, Berde ang kakatawan sa Ikalawang pangkat, Dilaw par sa Ikatlong pangkat at Asul
naman sa Ikaapat na pangkat. Kumuha an glider ng bawat pangkat ng Activity Card. Bashing
mabuti ang nilalaman nito.
85
Ikatlong pangkat Ikaapat na pangkat
Isadula ang pagpapakita ng Magpamalas ngpaggalang
paggalang kapag may sa karapatan ng ibang tao sa
nagsasalita habang pamamagitan ng TABLEAU
nagkakaroon ng pagpupulong.
ISAPUSO NATIN
TIMBANG - TIMBANGIN
Gamit ang timbangan , ilagay sa kanang bahagi nito ang bilang ng bagay na nagawa mo na
at gingawa hanggang sa kasalukuyan. Ilagay naman sa kaliwa ang mga bagay na hindi mo pa
nagagawa.
86
4. Iginagalang ko ang nagsasalita kahit hindi ko nagugustuhan ang kaniyang sinasabi.
5. Gumagamit ako ng magagalang na salita lalo na sa pakikipag-usap sa matatanda.
TANDAAN NATIN
ISABUHAY NATIN
87
SUBUKIN NATIN
Isalat sa patlang kung Opo o Hindi po, Wala po o Meron po ang mga sumusunod na
pangungusap.
_____2. Mas nakahihigit ba ang karapatan ng mga mayayaman kaysa sa mga mahihirap?
_____4. May karapatan ba ang ibang tao na angkinin ang karapatan ng iba?
88
Edukasyon sa Pagpapakatao
Kagamitan ng Mag-aaral
Aralin 17
Mabuting Kaibigan, Sasamahan ko
Ikalawang Markahan
Mga Tauhan:
-Bong Pagong
-Myong Pagong
-Long Pagong
Tunay ngang sa oaras ng pangangailangan, may taong malalapitan lalo pat kung ikay
pala kaibigan.
Ngunti sa kabila nila, natatangi itong si Bong, isa sa pinakakilalang pagong ng nayon. Siya
ay masayahin ngunit sumpungin, palakaibigan ngunit pili lang at higit sa lahat maparaan ngunit
tamad. Sa kanyang palagay ang lahat ay tama na, na wala na syang ibang kailangan pa- sa
pamilay, kaibigan at mga iba pang nais.
89
Isang araw, Ngok, ngok! Bong Pagong bakit nag-iisa ka? Halika na sumama ka sa may
ilog, manguha tayo ng pagkain wika ni meong. Ngunit ito ay tumanggi. Ngok! Ngok! A siya sige,
may tinatapos pa ako e. susubukan kng sumunod ha, Ngok! sagot ni Bong. Bagamat di naman
ganun kaimportante ang kanyang Gawain, mas pinili parin ni Bong ang magpaiwan. Sa piling ng
mga dahong nananayaw ang hanging bumubulong, ito ay nakakaramdam ng saya. Ngok! Ngok!
Kay ganda ng paligid kay sarp ng ganito wika ni Bong.
Sa kanyang pagmamasid, isa muling grupo ng pagong ang bumati, Kamusta Bong?
Halikat sumama sa may talamps. May bagong tanawin roon, ngok! kanilang wika. A, din a ho,
Kuya Gong Pagong. Sa susunod na lamang. Sagot ni Bong. Sapagkat ganap na kakaiba di
nanghinayang si Bong na makasa ang mga grupo. Ang lahat ng ito ay nalalaman ng kanyang
mga magulang. Sa halos araw-araw nga, lagi itong napapagsabihang makihalubilo. Bagamat
sagot at opo, di parin naisasapuso. Ayon kasi sa kanya, may mga kaibigan naman ako. Masaya
naman ako, kahit nga ilan o kahit pa wala sila ang lagging wika ni Bong Pagong.
Hanggang dumating ang araw ng Pista ng mga Pagong. Dito tampos ang ilang Gawain
na nagdaragdag kaalaman at kakayahan sa mga pagong. May mga laro rin ang ilang paligsahan.
Ngunit karaniwan, saraw ng pista, tulog itong si Bong. Di kasi nya nagugustuhan ang Gawain ng
ilang kaibigan na silatsila rin ang nagpapaligsahan sa ilang laro. Sapagkat sa kanyang palagay
nagsusulot ito ng pag-aaway.
Ngok! Hay, pinagkakatuwaan nila ang kanilang pagtatalo aniya. Sa kanyang paglalakad,
halos lahat ng makaslaubong ay nagsasabing dapat siyang sumali sa paligsahan. Bagamat ang
sagot ay opo, ni di nito maisapuso ang sinasabi. Pag-uwi sa bagay-ganun pa rin. baong, making
ja naman, ngok! ang paligsahan ay may saya. Mas higit pang Masaya kesa sayong pag-iisa
wika ng kanyang ina. At sumagot muli ito ng opo bagamat di totoo. Sa kanyang pagtulog maging
sa panaginip binubuyo itong sumali. Ang kanyang tanong, ano bang mayroon sa paligsahan?
Kailangan ko ba tlagang makipaglaban? Ngok! ngok! Nang dumating ang araw ng paligahan, di
man nito nais, sya ang isinisigaw ng mga tao. Bong Pagong! Bong Pagong! anila. Kaya naman
sumali ito. Sa una puno ito ng kaba. Halos ayaw ng humakbang ng kanyang paa. Ngunit ng tapikin
ng kaibigan, Bong tayu na. mahuhuli na tayo humayu na si Bong.
90
saya at hisit na saya kesa sa pag-iisa. Nang matapos ang paligsahan, bagamat di nanalo, higit
sa pagkapanalo ang dala ni Bong. Simula kasi nun, maging di nya dati kaibigan dumagdag pa sa
kanyang katuwang. Kanya ring napatunayan na tunay nang sa ganitong samahan at paligsahan
may nabubuong pagkakaibigan.
Gawain 1
1. Iguhit ang masayang mukha kung ang katangian ay ang hinahanap mo sa iyong kaibigan
a. Mabait
b. Mapagbigay
c. Matulungin
d. Matapat
e. Magalang
Gawain 2
91
Isapuso Natin- Ikatlong Araw
Pagkatapos sumulat ng mga bata, tumawag ng ilang bata upang ipaliwanag sa klase ang
kanilang mga nagging kasagutan.
92
Araling 18
Ang pagtupad sa mga nakatakda sa iyong mga gawain, proyekto at program ay mahalaga.
Marami sa mga gawaing pampaaralanang nangangailangan ng pakikiisa ng mga mag-aaral
upang magtagumpay. Gawin dapat ito nang may kasiyahat kahusayan at hindi napipilitan, upang
mataas na kalidad ng Gawain ang siyang mangibabaw.
Alamin Natin-
Unang Araw
93
3. Ano aang katangian o asal ang nais ipahiwatig ng tula?
4. Paano mo malilinang ang kakayahan at talentong ipinagkaloob sa iyo ng Diyos?
5. Paano ka nakikiisa sa mga gawaing iniatang/itinakda sa iyo?
Isagawa Natin-
Ikalawang Araw
Gawain 1
1.
2.
3.
4.
5.
Gawain 2
Pangkatin ang inyong klase sa apat. Bawat pangkat ay magpapakita ng palabas kung paano
isinasagawa ang sumusunod na programa/ palatuntunan/ proyekto sa paaralan. Magsagawa ng
pagpaplano sa loob ng limang minute at ipakita ito sa loob ng 3-5 minuto.
94
Pangkat 2 Quiz Bee (sa paraang rap)
Pangkat 3 Paglalaro
Gamitin ang pamantayan sa ibaba upang maipakita nang maayos ang gagawin ninyong palabas.
Pamantayan
Maging mapanuri sa panonood ng palabas ng bawat pangkat sapagkat bawat isa ang magiging
hurado. Bawat isa ay may show-me-board na itataas kung saan nakalagay ang bilang ng bituin.
Isapuso Natin-
Ikatlong Araw
Iguhit ang masayang mukha kung ang pangungusap ay nagpapakita ng pakikiisa sa kapawa bata
at malungkot na mukha naman kung hindi.
________ 3. Pagtulong sa mga gawaing bahay na may ngiti sa mga labi habang ginagawa ito.
95
Tandaan Natin
Marami sa mga gawaing pampaaralan ang nangangailangan ng pakikiisa ng mga bata
upang maging matagumpay ito. Ilan dito ay sa mga paglalaro, paligsahan, pagdiriwang atbp.
Bilang kabahagi at miyembro ng isang grupo o pangkat bawat isa ay may kani-kaniyang
tungkuling dapat gampanan. Mababa man sa tingin ng iba ang tungkuling sa iyo ay napaatang,
gawin ito ng buong puso, may kasiyahan at pakikiisa na hindi naghihintay ng anumang kapalit.
Sa pakikiisa natin sa mga gawaing pampaaralan nararapat nating gawin ito ng bukal sa
ating kalooban at hindi napipilitan lamang. Ang pagpapakita ng tunay na nararamdaman ay
nangangahulugang tapat ka sa iyong sarili gayundn sa iyong kapwa.
Isabuhay Natin-
Ikaapat na Araw
Subukin Natin-
Ikalimang Araw
Isulat ang WASTO kung ang sitwasyon ay nagpapakita nang tamang pagganap at
pakikiisa sa mga programang pampamayanan at DI-WASTO kung hindi. Gawin ito sa inyong
sagutang papel.
_________ 4. Nagsulit si Pedro ng kanyang proyekto na may karumihan dahil kagabi lamang
niya ito nagawa.
96
_________ 5. Buong pamilya nina Mang Cedring ay nagtanim ng mga puno bilang pakikilahok
sa proyekto ng kanilang barangay.
97
YUNIT III
Pagmamahsal sa Bansa at
Pakikibahagi sa Pandaigdigang
Pagkakaisa
98
Aralin 19.2
PAGKAKAROON NG DISIPLINA
Alam mo ba na
Day 1
Alamin Natin
Pagtulong
Ang pagtulong kung nakagawian
Sa kapway laging binibitiwan
Asahan mot may kagantihan
Ang may kapal sa kaitaasan.
99
Day 2
Isagawa Natin
.
Gawain 1
Isulat kung Tama o Mali ang isinasaad ng pangungusap. Ilagay ang sagot sa sagutang
papel.
Gawain 2
Day 3
Isapuso Natin
100
Day 4
Tandaan Natin
Ang ating buhay ay hindi natin sarili. Ibig ng Diyos na ihandog natin ito sa ating kapwa sa
simpleng pagtulong at pagkalinga sa ating kapwa.Maraming paraan ng pagtulong sa ating kapwa,
karaniwan sa mga ito ay ang pagtugon sa kanilang pangangailang sa panahon ng kahirapan.
Huwag nating kaligtaan ang mga pagkakataong kailangan nila ng ating tulong o kalinga. Ngunit
may mga pagkakataon naman na dapat alam natin kung sino yung mga dapat nating tulungan
sapagkat may ilang tao na umaabuso sa tulong na ibinibigay sa kanila ng kanilang kapwa.
Isabuhay Natin
Basahin at tapusin ang mga pangungusap. Isulat ang sagot sa inyong sagutang papel.
Subukin Natin
101
Aralin 19.2
Alamin Natin
Bayanihan
102
Para bagang mga langgam ang mga taong iyan
Isagawa Natin
Gawain 1
Unawain ang bawat sitwasyon. Anong tulong ang kailangan mong ibigay para sa sumusnod
na sitwasyon.
103
Gawain 2
Pangkatang Gawain
O F U L W Q C M Z T P Q
T U L U N G A N G S L R
G T J Y O L T A W A T A
S I R T P I T Y P B T W
K W L S A W T A O Q N A
X T T B I T R M G X M G
Z M V H O N N A I Z T G
T E T X T R T D W O X N
Q U E L D X B T A J I A
K U S A N G L O O B M W
F I D O S Z T G N J F A
S A D G T H L X Z Q H K
Isapuso Natin
Ang mga Pilipino ay likas na matulungin. Itoy kaugaliang kanais-nais. Ano ang dapat mong
gawin sa siwtwasyon.
Nasunugan ang iyong kapitbahay, anong tulong ang maaari mong maibigay para sa
kanila?
104
Tandaan Natin
Ang pagtutulungan o bayanihan kahit kailan di dapat alisin sa puso ninuman. Pagkat itoy
daan tungo sa kaunlaran nang buong sambayanan.
Isabuhay Natin
Ano ang dapat mong gawin sa sitwasyon. Anong tulong ang maibibigay mo?
Subukin Natin
105
Aralin 19.3
Alamin Natin
Sagutin:
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
106
Bumuo ng apat na pangkat sa inyong klase. Maghanda ang bawat pangkat ng dula-dulaang
nagpapakita na kung paano pakikiharapan ang mga panauhing dumarating sa tahanan, paaralan,
pamayanan, at bansa.
Isapuso Natin
Sinasamahan ng batak
107
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
1.
H E
2.
R Y N
3.
A G K
4.
U H N
108
Bisita o mga taong galing sa ibang lugar
Subukin Natin
109
Aralin 20
Alamin Natin
Cariosa
Pag-usapan Natin
Isagawa Natin
110
Isapuso Natin
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Gumawa ng talata ukol sa tanong sa ibaba.
Subukin Natin
111
Aralin 21
Alamin Natin
Isagawa Natin
Isapuso Natin
Isapuso Natin
112
Isabuhay Natin
Narinig mo sa isang talakayan na maraming Pilipino sa ilag lugar ang di
gumagawa ng mabuti. Bilang kabataan, papaano mo maiaangat ang iyong bansa sa mga
balitang ito na di kalugod-lugod sa pagiging Pilipino.
Subukin Natin
113
Aralin 22
Alamin Natin
Siga sa Paaralan
Isang malaking siga ang ginawa sa Ipil Elementary School sa pangunguna ng mga mag-
aaral sa ikalima at ikaanim na baiting. Ito ang kanilang sagot sa kampanya ng paaralan laban sa
paglaganap ng mga babasahin at mga panooring malalaswa. Ang kampanya ay isinagawa sa
pamamagitan ng pagpapadala sa mga klase sa ikaanim at ikalimang baiting ng mga babasahin
na nagtataglay ng malalaswang larawan at lathalain. Ang klaseng nakapagdala ng
pinakamaraming babasahing malaswa ay pinagkalooban ng gantimpalang plake bukod pa sa
parangal na ginanap sa paaralan. Ang kampanya ay tumagal sa loob ng isang buwan. Ang mga
klase sa ikalimang baitang ang nagkamit ng gantimpalang plake, samantalang pinuri rin ang mga
klase sa ikanim na baiting na masigla nilang paglahok sa kampanya.
5. Bilang isang mag-aaral, gagawin din ba ninyo ang ginawa ng mga mag-aaral sa
114
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Pangkatang Gawain
115
Isapuso Natin
Gawain 1
Tandaan Natin
116
Isabuhay Natin
Gawain 1
malalaswang gawain.
_____2. Isumbong sa mga awtoridad ang mga nagtitinda ng mga malalaswang panoorin
at babasahin.
_____4. Hindi dapat lumalahok sa mga kampanya laban sa mga malalaswang panoorin
at babasahin.
sunog sa paaralan.
Subukin Natin
Gawain 1
117
Aralin 23
A. AlaminNatin:
AwitnaKapaligiran
Wala ka bang napapansinsaiyongmgakapaligiran?
Kay dumina ng hangin, patinaangmgailognatin.
Refrain 4: bakit di
natinpagisipanangnangyayarisaatingkapaligiranhindinamasamaangpag-unlad kung
hindinakakasira ng kalikasandaratingangpanahonmgaibong gala ay
walanangmadadapuanmasdanmoangmgapunongdati ay kay
tatagngayo'ynamamataydahilsa 'ting kalokohan
Sagutinangtanong:
1. Anoangmensahe ng awit?
2. Anoangbinigyangdiinsaawitin?
3. Bilangbataanoangiyongmagagawa para sakalikasan?
118
B. IsagawaNatin:
Gawain 1
Sumulat ng isangpangungusapmulasalarawan kung
anoangdapatgawinbilangresponsablengtagapangalaga ng
kapaligiransainyongkuwaderno.
Gawain 2
1. Lumahok sa pangkat na sasabihin ng guro. Pumili ng lider. Bawat pangkat ay ilalaan
sa isang bahagi ng paaralan na dapat bigyan ng pansin ukol sa pagmamalasakit sa
kapaligiran at pakikiisa sa mga programang pangkapaligiran.
2. Gamit ang manila paper, gumawa ng plano kung paano ito mapapaganda. Iguhit ito
ng mangyroon ng plant box, mga nakatanim na halamang gulay o namumulaklak at
mga puno. Maglagay rin ng mga karatula ukol sa kalinisan ng kapaligiran.
3. Pipiliin ng guro ang may pinakamaganda ng plano.
C. IsapusoNatin
119
PANATA PARA SA KAPALIGIRAN
Ako ay nilalang ng Diyoskatulad ng kalikasan. Katungkulankoangpangalagaanangkapaigiran at angkalikasan.
Kasihannawaako ng PoongMaykapal.
TandaanNatin
Angkalikasanangtunaynaatingtahananhindilangangatingbuhaynatinitirhan. Ito ay
dapatlamangpahalagahan, ingatan, at pangalagaan.
Inaasahanangpansarilingdisiplinaupangmagingresponsablengtagapangalaga ng kapaligiran.
Maisalba o maibalikangbuhay ng ilangnaghihingalongbahagi ng kapaligirantulad ng
marurumingilog at mganakakalbongkabundukan. Magingmapanagutan at
mapagmalasakitsakapaligiransapamamagitan ng pakikiisasamgaprogramangpangkapaligiran.
D. IsabuhayNatin
Pangkatang Gawain
120
Pangkat 2- Gumawa ng awitnanagsasaad ng mgapakikiisasamgaprogramangpangkapaligiran.
E. SubukinNatin
2. Tumatakasakosapaglilinis ng
silidaralankapagaraw ng paglilinis ng
akingpangkat.
3. Nakikiisaako at
tumutulongsaprogramangpangkalinisan at
pangkapaligiransaamingpaaralan.
4. Pinupulotkoangmgakalatsapasilyo ng
paaralankahitwalangnaguutossa akin.
5. Pinipitaskoangbulaklaksahalamanan.
ARALIN 24
121
PagmamalasakitsaKapaligiran
Tayo ay nakatirasaisanglupa. Lupana may ibay- ibanglikasnakagandahan at kayamanan.
Angbiyayangitonakaloob ng Diyosnadapatpangalagaan at bantayan, dahilkapagito ay
naubos at pinairalangkasakiman, ay di kailanmanmaibabalik pa. Ikaw, may
malasakitkabasaatingkapaligiran?
Basahinangtula
NARIGILAPAK
1. Buuinangmgatitikupangmakabuo ng salita.
2. Bigyan ng pansinangbawatsalitangnabuo.
3. Ilalahadsaguro at pipiliinangpangkatnanagwagi.
B. IsagawaNatin:
Gawain 1
Tingnanangmgalarawan, angbawatpangkat ay pipili ng larawannapag-uusapan at
ipapaliwanagsaklase.
122
123
Gawain 2
Anoanggagawinsasumusunod nan a sitwasyon? Pangatwirananangsagot.
1, Narinigmongnangangailanganangiyongtiyuhin ng maramingmagagawangpapel at
angsolusyon dun eh magpuputol ng maramingpunoangiyongama. Anoanggagawinmo?
2.Namamasyal kayo sa may lake ng may Makita kangbatanawalangpakundangansapagtatapon
ng basurasa lake. Anoangiyonggagawin?
3. Nakita moa ng iyongnakakabatangkapatidnanagsisipilyonabukasanggripo ng tubig.
Anoanggagawinmo?
C. IsapusoNatin:
124
TandaanNatin:
D. IsabuhayNatin:
Napakahalaga ng pagigingvigilant lalonasamgamaling Gawain, lalonasaikakasira ng
kapaligiran,
125
Pangkatang Gawain:
A. SubukinNatin:
Aralin 25
126
Alamin Natin
Gawain 1
1. I S A I P K I I K -
2. N T A R A P A A K -
3. G A P A G L A N G -
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Tukuyin kung ang mga sumusunod na kaisapan na nasa loob ng kahon ay nagpapakita
ng pakikiisa sa programa ng pamahalaan, paggalang sa karapatang pantao at paggalang sa
ideya o opinyon ng iba. Ilagay ito sa tamang kolum.
127
Pakikiisa sa Programa Paggalang sa Karapatan Paggalang sa Ideya o Opinyon ng
Iba
ng Pamahalaan Pantao
Isagawa Natin
Gawain 1
Pangkatang Gawain
Bumuo ng tatlong pangkat at pumili ng lider. Bawat lider ng pangkat ay bubunot ng isasadula.
Isapuso Natin
Gawain 1
1. Nang yayain mo ang kapatid mong maglinis ay sinagot kang Hindi ako boy scout. Ang
paglilinis ay ginagawa lamang ng boy scout.
2. Nakita mo ang iyong kaklase na nagtapon ng balat ng kendi sa parke kahit may
nakasulat sa karatula na BAWAL MAGTAPON NG BASURA DITO.
128
3. Napansin mong habang nagsasalita ang inyong lider tungkol sa pangkatang gawain ang
ilan sa iyong mga ka grupo ay hindi nakikinig.
4. Titigil sa pag-aaral ang iyong matalik na kaibigan dahil nawalan ng trabaho ang kanyang
mga magulang.
5. Hatinggabi na ngunit malakas paring nagpapatugtog ng radyo ang inyong kapitbahay
Tandaan Natin
129
Aralin 26.1
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
Alamin Natin
Alam mo na ba........
Lungsod ng Marikina
Ang batas na ito ay pinagtitibay upang ang mga mamamatan ay makilahok at mangampanya
sa pagpapatupad ng kalinisan sa ating kapaligiran.
Una, ang bawat paaralang masasakupan ng Barangay Mabuhay ay dapat magdaos ng isang
panayam tungkol sa kampanya ng kalinisan.
130
Ang kautusang batas na ito ay dapat sundin ng lahat ng tao, matanda o bata para sa
kapayapaan at kaayusan ng Barangay Mabuhay.
Isagawa Natin
Gawain 1
Buuin ang talaan sa ibaba. Punan ang puwang ng angkop na mga salita. Isulat ito sa
sagutang papel.
Lungsod ng _________
Barangay _________
Pangalan ________
Tirahan _______
Gulang ________
Kaarawan __________
131
Gawain 2
Pangkatang Gawain
Isapuso Natin
Tandaan Natin
Ang pakikilahok sa mga kilusang pangkalinisan ay para rin sa ikabubuti ng lahat ng mga
mamamayan
132
Isabuhay Natin
Subukin Natin
133
ARALIN 26.5
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
ALAMIN NATIN
Ang bawat isa ay may bahaging dapat gampanan bilang bahagi ng kalikasan.
Linis ko
Babalik sayo
Laganap na ang polusyon, ibat ibang uri nito . Nararapat na ang mgatao ay magkaroon ng
kampanya laban dito.
134
ISAGAWA NATIN
Guhitan ng puno ( ) ang paraan ng pagsali sa kampanya laban sa polusyon ang iyong sagot.
Gawain 2
Bawat pangkat ay susulat ng slogan bilang kampanya laban sa polusyon at ipaliwanag ito. Mag-
ulat ang bawat pangkat.
ISAPUSO NATIN
Gawain
Ang kalikasan ay humihingi ng tulong sa akin, tutulungan ko siya. Ang aking gagawin sa
pagsagip ay aking isusulat sa mga balahibo( feathers) ng ibon.
Tandaan Natin
Sa kasalukuyang kalagayan ng polusyon, dapat maging maigting ang kampanya laban ditto. Ang
bawat isa ay dapat na lumahok upang mapangalagaan ang kalikasan at manumbalik ang dating
kalagayan nito.
135
SUBUKIN NATIN
Lagyan ng tsek /kung ang pagkilos ay nagpapakita ng paglahok sa pangangampanya para sa kalikasan at
ekis x kung hindi.
136
ARALIN 27-28 PAGSUNOD SA BATAS
ALAMIN NATIN
Day 1
Ang mga alituntunin ay ang mga kauutusang ipinatupad ng isang grupo o pangkat upang
maging maayos ang takbo ng buhay ng mga tao.
Tanong:
ISAGAWA NATIN
Day 2
BARANGAY: __________________________________________________________
137
BAYAN/ LUNGSOD : ____________________________________________________
______________________
Lagda ng Punung-Barangay
Gumawa ng video clips o short movie tungkol sa pagsunod sa batas. Ipaliwanag ito at ipresent
ito sa klase.
ISABUHAY NATIN
Day 4
Pangkatang Gawain
Kung ikaw ay gagawa ng batas, anong batas ang iyong uunahing gawin at paano ito ipatutupad.
A. Isulat ang SA kung sang-ayon at DSA kung di- sang ayon sa mga sumusunod na
pangungusap.
B. Pagawain ang mga bata ng isang video clips na nagpapakita ng mga paraan ng pagsunod
sa batas.
138
ARALIN 29
KAPAYAPAAN AT KAAYUSAN
Alamin Natin
Day 1
Batay sa larawan, anu- ano ang iyong magagawang tulong sa kanila? Anu ano ang mga
Paraan ng pagtulong?
Isagawa Natin
Day 2
Isulat sa paligid ng puso ang uri ng mga taong nais mong tulungan at sa loob nito ay kung paano
mo sila tutulungan.
139
Isapuso Natin
Day 3
Gumawa ng talata.
Isabuhay Natin
Day 4
Subukin Natin
Day 5
Pangkatang Gawain
Ang ikalawang grupo ay gagawa ng video clips o voice record ukol sa mga paraan ng
pagtulong sa bansa at sa daigdig.
140
YUNIT IV
Pananalig at Pagmamahal sa
Diyos; Paninindigan sa
Kabutihan
141
Aralin 30.3(b)
PAGMAMAHAL SA DIYOS ESPIRITWALIDAD
Alam mo ba na
Alamin Natin
Larawan ng Kabutihan
(awit sa tono ng Paru-parong Bukid)
Tayo ay umawit
Sa poon na mabait
Pagkat itoy larawan
Ng taong mabait
Tumulong sa taong
Sa lungkot nalulong
Upang sa atiy
Matuwa ang poon
Sa kapwa ay tumulong-Uy
Sa lahat ng layon-Uy
Sariliy ingatan sa pakikitugon.
Magbigay ng tugon
Sa lahat ay tumugon
Upang pagsasama ay lalong lumaon.
142
Day 2
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Pamantayan 3 2 1
Pagsusuring ginawa Nasuri ng maayos Nasuri ng maayos Nasuri ang
ang sitwasyon at ang sitwasyon at sitwasyon at
naipakita ang naipakita ang naipakita ang
tamang paraan na dapat gawin dapat gawin
dapat gawin
Pagpapahalaga Natukoy at Natukoy at Natukoy ang
naipaliwanag ang naipaliwanag ang pagpapahalaga na
tamang pagpapahalaga na ipinakita sa dula-
pagpapahalaga na ipinakita sa dula- dulaan
ipinakita sa dula- dulaan
dulaan
Kooperasyon Lahat ng 102 miyembro ng 3 miyembro ng
miyembro ng pangkat ay hindi pangkat o higit pa
pangkat ay nakiisa nakiisa sa gawain ay hindi nakiisa sa
sa gawain gawain
143
Day 3
Isapuso Natin
Tandaan Natin
Day 4
Isabuhay Natin
__________________ _____________________________________________
__________________ _____________________________________________
144
Subukin Natin
.
Palagi Paminsan- Di Kailanman
minsan
1.Sinusunod ang mga kautusan at
paniniwala n gaming simbahan.
2.Tumutulong sa mga gawaing
pansimbahan
3.Sumasamba at sumasali sa gawaing
pansimbahan
4.Lumiliban sa pagsisimba o pagsamba
Aralin 31
EsP5PD-IVe-i - 15
145
Pamamaraan:
2. Basahin at bigyang-diin ang Tandaan Natin. Ipabasa ito sa mga mag-aaral nang
may pang-unawa. Ipaliwanag nang mahusay ang mensahe nito upang lubos na
maisapuso ito ng mga mag-aaral.
2. Ipaproseso ang sagot ng mga mag-aaral gamit ang graphic organizer sa Isabuhay
Natin.
146
_____1. Ang pamiliyang walang problema ay itinuturing na biyaya ng Diyos.
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31
Nararapat lamang na pasalamatan natin ang ating Diyos sa patuloy na paggabay Niya sa
atin sa araw-araw.
Alamin Natin
Panginoon ko, maraming salamat po sa lahat ng mga biyayang walang sawang ibinibigay
ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap ko upang makatulong din
po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
147
Maraming salamat din po sa kalakasan, katalinuhan at kapasyahan. Ito po ang ginagamit
namin sa pagsugba sa mga alon at pagsubok ng buhay.
Amen.
Internet
Isagawa Natin
Gawain 1
148
Sagutin ang sumusunod na tanong batay sa sinuring larawan.
Gawain 2
Sumulat ng mga dahilan na dapat ipagpasalamat ng isang pamilya sa Diyos. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
PANALANGIN
149
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Punan ng sagot ang graphic organizer tungkol sa mga paraan upang maipakita ang ibat-
ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Ibat-ibang paraan ng
pagpapakita ng
pasasalamat sa Diyos.
Subukin Natin
150
_____3.Ang pangangalaga sa anumang may buhay ay pagpapakita ng
pagpapahalaga sa Poong Lumikha
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31 A
Alamin Natin
1. Ano ano ang mga biyayang handog ng Diyos sa mga bgtang katulad
ninyo?
2. Ano ang pinakamahalagang regalong kaloob sa atin ng Diyos?
3. Paano natin pinahahalagahan ang buhay na bigay ng Diyos?
Isagawa Natin
Batay sa awit ano ano ang mga inaasahang ginagawa ng ibat ibang
bahagi ng katawan?
151
Lagyang ng angkop na salita o lipon ng mga saliya ang bawat patlang na
nagpapakita ng pangangalaga sa bawat bahagi ng katawan at ang
kahalagahan nito.Pillin ang sagot sa loon ng kahon
Gawain 2
152
Isabuhay Natin
Gawain 1
Tandaan
Subukin Natin-
Ayusin ang mga letra sa ibaba upang mabuo ang salita o lipon ng
mga salita na nagsasaad ng tamanag pangangalaga sa ating katawan
2. gkaapin gn sotaw
3. mmaaaphngia
4. gaplliigban
153
Aralin 31 B
Alamin Natin
2. Pagtatanong:
2. Kilala mo ba siya?
154
Isagawa Natin
Isapuso Natin
Kautusan ay dapat_____________
Tandaan
155
Isabuhay Natin
Subukin Natin
156
c.Igagalang ang sinabi ng ina at sa sususnod na lamang
magpapabili
Aralin 31.C
Nararapat lamang na pasalamatan natin ang ating Diyos para sa lahat ng biyaya, at patuloy
na paggabay Niya sa atin sa araw-araw.
Alamin Natin
Panginoon ko, maraming salamat po sa lahat ng mga biyayang walang sawang ibinibigay
ninyo sa akin. Pipilitin ko pong gamitin ang mga biyayang natatanggap ko upang makatulong din
po sa ibang kapwa ko nilalang na nangangailangan.
157
Maraming salamat po sa pagkakaroon ng masayang pamilya, mga mapagkakatiwalaang
kaibigan at mga kakilala. Sila po ang dahilan ng aking kasiyahan. Sila po ang nagbibigay sa akin
ng inspirasyon upang mabuhay at maging masaya sa araw-araw.
Amen.
Internet
158
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Sumulat ng mga dahilan na dapat ipagpasalamat ng isang pamilya sa Diyos. Gawin ito sa
iyong kuwaderno.
Isapuso Natin
159
B. Sumulat ng buong pusong pangako sa pagpapakita ng ibat-ibang paraan ng pagpapasalamat
sa Diyos.
PANALANGIN
160
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Punan ng sagot ang graphic organizer tungkol sa mga paraan upang maipakita ang ibat-
ibang paraan ng pasasalamat sa Diyos.
Ibat-ibang paraan ng
pagpapakita ng
pasasalamat sa Diyos.
161
Subukin Natin
_____5. Higit sa lahat ang pag gawa ng mabuti sa kapwa ay dapat ugaliin.
Aralin 31
Alamin Natin
162
A B C D E F G H I J K L M
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
N O P Q R S T U V W X Y Z
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
9 11 9 14 1 12 21 12 21 7 15 4
14 7 4 9 25 15 19 1 14 7
16 1 7 7 1 23 1 14 7
11 1 2 21 20 9 8 1 14
163
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Isapuso Natin
_______________
_____________________________
_____________________________
_______________________________
164
___________________________
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Pangkatang Gawain
Subukin Natin
165
Aralin 31 E
1. Alamin Natin
166
Isagawa Natin
167
Isapuso Natin
Isabuhay Natin
168
Pagpapangkat ng magaaral. Bawat pangkat ay magpapakita ng
role play o maikling dula dulaan na nagpapakita ng
pagpapahalaga sa kapwa.
Pangkat I- Pagtulong sa Matatanda
Pangkat II-Pagtulong sa may Kapansanan
Pangkat III- Pagtulong sa mga Bata
Pangkat IV- Pagtulong sa Barangay
169
Subukin Natin
Aralin 31
Alamin Natin
A B C D E F G H I J K L M
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
N O P Q R S T U V W X Y Z
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
170
9 11 9 14 1 12 21 12 21 7 15 4
14 7 4 9 25 15 19 1 14 7
16 1 7 7 1 23 1 14 7
11 1 2 21 20 9 8 1 14
171
Isagawa Natin
Gawain 1
Gawain 2
Isapuso Natin
_______________
_____________________________
_____________________________
_______________________________
172
___________________________
Tandaan Natin
Isabuhay Natin
Pangkatang Gawain
Subukin Natin
173
Aralin 31 E
174
Isagawa Natin
175
Isapuso Natin
Isabuhay Natin
176