RUSA DERS NOTLARI

Hazrlayan

Yrd. Do. Dr. Oktay BERBER

 DERS 1: RUS DL ALFABES

Rus dili alfabesi 33 harften oluur. Bunlarn 10 adeti nl (5i sert nl, 5 yumuak
nl olmak zere); 21 adeti nsz (15i hem sert hem yumuak nsz, 3 sert nsz, 3 de
yumuak nsz olmak zere); 2 adeti de ses karl olmayan iaretten oluur.

Rus dili alfabesinin matbu kullanm ile el yazs kullanm arasnda baz harflerde
farkllk bulunmaktadr. Ancak dersimiz kapsamnda ele alacamz rnekler matbu metin
olduundan el yazs harfleri burada gsterilmeyecek ve kullanlmayacaktr.

Rus dili alfabesindeki byk ve kk harfler ile ses karlklar aadaki gibidir:

Byk Harf Kk Harf Ses Karl Harfin Tr

a sert nl
b nsz
ve (f) nsz
ge nsz
de nsz
ye (e) (ie) (i) yumuak nl
yo yumuak nl
je nsz
ze nsz
i yumuak nl
ye nsz
ka nsz
el nsz
em nsz
en nsz
o (a) sert nl
pe nsz
er nsz
es nsz
te nsz
u sert nl
ef nsz
ha nsz
ts nsz
e () nsz
e nsz
a nsz
tvyordiy znak sertletirme kendinden nceki harfi sert
iareti okutur
y () sert nl
myagkiy znak yumuatma kendinden nceki harfi yumuak
iareti okutur
e sert nl
yu yumuak nl
ya (i) yumuak nl

1
 Tabloda grlecei zere Rus dili alfabesindeki baz harfler Trkedeki
karlklarndan farkldr. Baz harflerin de ses karlklar parantez ierisinde birden fazla
ekilde gsterilmitir. Bu farkllk kimi zaman o harfin kelime ierisindeki konumundan
(bata-ortada-sonda), kimi zaman da vurgulu okunutan kaynaklanmaktadr. Hangi kelimenin
ne zaman nasl okunacan bilmek zamanla ve alkanlk kazandka mmkn olacaktr.

rnek Okumalar

Rus dili alfabesi tablosunda baz harflerin okunular ksmnda birden fazla okunu
verilmiti. Basl metinlerde kimi zaman harfler zerinde iareti kullanlr. te bu (vurgu)
iareti o harfin nasl okunmas gerektiini gstermektedir. Baz harfler vurgu iareti varken
farkl, bu iaret yokken farkl okunabilmektedir. Vurgu iareti bir kelimede yalnzca bir yerde
olabilir. Ayn kelimede birden fazla kullanlmaz. El yazsnda vurgu iareti ok fazla
kullanlmamaktadr.

: bu okunuu: eta (onun zerinde vurgu iareti

olmadnda a eklinde okunur.)
: pencere okunuu: akno
: erkekler iin o zamiri okunuu: on
o : kadnlar iin o zamiri okunuu: ana
: su okunuu: vada
: renci okunuu: studient (e harfi vurgulu olduundan ie
sesi verdi.)
: defter okunuu: titrad (Vurgu a harfinde olduundan e
harfi bir ncekinde olduu gibi ie sesi vermemi, i sesi vermitir.)
: kat okunuu: bumaga (lk a vurgulu olduundan
uzun, ikinci a vurgusuz olduundan ksa okunmaldr.)
: tkenmez kalem okunuu: ruka (Vurgu iareti y harfi zerinde
olduundan uzun okunmaldr.)
: dev okunuu: zadaniye (vurgu iareti a zerinde
olduundan a uzun okunur. e harfi kelimenin sonunda olduundan ye eklinde
okunur.)
: ikinci okunuu: ftaroy ( eklinde yazlan ve ve diye
okunan harften hemen sonra bir sesli harf gelmediinden ve kendisinden
hemen sonta sert sessiz bir harf geldiinden f eklinde okundu.)
: ne okunuu: to (Bir nceki rnekte olduu gibi
harfi kendisinden sonra sesli harf almadndan ve sert sessiz geldiinden
eklinde okundu.)
: on okunuu: dievit (Burada eklinde yazlan ve ya
diye okunmas gereken harf, hecenin ortasnda kaldndan ve vurgu ilk
hecede olduundan i eklinde okundu. Kelime sonunda iareti olduundan
harfi d gibi okunur.)
: sen okunuu: ty ( harfi kelime sonunda
olduundan y eklinde okunur. Kelime ortasnda yer aldnda eklinde
okunmaktadr.)

2
 DERS 2: KELME TRLER

Rus dilinde eril, diil, ntr olmak zere tip kelime vardr. Dil bilgisi kurallarnn
tamamna yakn bu tip kelime zerine kurgulanmtr. imdi bu kelime trlerine bakalm:

1- (..) (Eril Tr)

Eer kelimenin sonu sessiz harf ile bitiyorsa o kelime byk ounlukla eril trde
kelimedir.

: masa : uzay
: erkek renci : otobs
: ev : fabrika
: erkek arkada : maaza
: hikaye : dergi

Baz eril kelimelerin sonu ise yumuatma iareti ile bitmektedir.

a : szlk : gn

Baz kelimeler ise, anlamsal olarak eril olmay gerektirmektedir. Bu tipte kelimeler
kelime sonundaki harf nedeniyle genellikle diil trler ile kartrlmaktadr.

/ : baba : bykbaba
: erkek evlat : erkek torun
: day, amca : erkek arkada
: erkek karde : kk erkek ocuk

2- (..) (Diil Tr)

Eer kelimenin sonu veya harfleri ile bitiyorsa ve anlamsal olarak eril durum sz
konusu deilse o kelime diil trdr.

: kitap : soyisim
: su : oda
co : kpek : nehir
cy : anta : lke

Baz kelimeler anlamsal olarak diil tr olmay gerektirmektedir.

: teyze\hala : gen kz
: kz karde : bykanne
: kz trun / : anne
op : kz arkada : kz ocuk

Baz diil kelimelerin sonu yumuatma iareti ile bitmektedir. Bu grup eril
kelimelerle kartrlmamaldr. Bu ekilde olan kelimeleri birbirinden ayran bir kural
olmayp, ezberlenmesi gerekmektedir.

a : defter e : kap : gece

3
 3- (..) (Ntr Tr)
Kelimenin sonu veya harflerinden biri ile bitiyorsa o kelime ntr kelimedir.

: mektup : bro
: bira : arap
: pencere : deniz
: kafe : yer : metro

NOT: Kelimenin oul yapm her tre gre farkl ekilde gereklemektedir.
oul kelime tr ilerleyen derslerde gsterilecektir.

ALITIRMALAR

1- Aadaki resimlerin ne olduklarn ve kelimelerin okunuunu yaznz.

4
 DERS 3: AHIS (K) ZAMRLER

Trkede olduu gibi ben, sen, o, biz, siz, onlar ahs zamirlerinin her birinin Rusada
bir karl sz konusudur. Yalnzca o kii zamiri iin eril, diil, ntr durumu sz
konusudur.

ben
sen
/ / o (erkekler iin o zamiri , kadnlar iin o zamiri ,
ntr kelimeler iin o zamiri )
biz
siz
onlar

DERS 4: ? ve ? SORU ZAMRLER BAST SORU CMLELER

Rusada cansz varlklar iin (Ne) soru zamiri, canl varlklar iin (Kim)
soru zamiri kullanlr. ? (Bu kim?) sorusu kiinin mesleini sormak iin de
kullanlabilir.

A: ? (Bu nedir?)
B: . (Bu apkadr.)

A: ? (Bu kim?)
B: . (Bu gazeteci.)

A: , ? (Ltfen bana syler misiniz, bu nedir?)

B: . (Bu gazetedir.)

soru zamiri ahs zamirleri ile birlikte de kullanlabilir.

A: ? (O kim?)
B: . (O erkek rencidir.)

A: ? (Sen kimsin?)
B: . (Ben retim elemanym.)

A: a? (O kim?)
B: . (O kz rencidir.)

Rusa da dz bir cmlenin yalnzca vurgusunu deitirdiinizde basit soru cmlesi

elde edebilirsiniz.

A: ? (Bu aktr m?)

B: , . (Evet bu aktr.)

A: ? (O ev hanm m?)
B: , . (Hayr, o retmen.)

5
 ALITIRMALAR
Aadaki resimde yer alan canl ve cansz nesneleri soru zamirleri ile sorunuz ve
cevaplaynz.

6
 DERS 4: BAST TANIMA CMLELER

Basit cmle yaplar kullanarak tanma metinleri oluturulabilir. Aadaki metinlerde

daha nceki derslerde gstermediimiz baz dilbilgisi kurallar da kullanlmaktadr. Bu
kurallar ilerleyen derslerde aklanacaktr. Buradaki ama kullanabileceiniz basit baz kalp
cmlelerle basit konuma metinlerini kullanabilmenizdir.

A: ! (Merhaba)
B: ! (Merhaba)
A: . ? (Benim adm Klaus. Ya sizin adnz
nedir?)
B: . (Benim adm Pyotr vanovi)
A: . (ok memnun oldum)
B: . (Ben de)

Yukardaki rnekte basit bir tanma metni verilmitir. Bu metinde nc satrda

kullanlan cmlesinin evirisini Benim adm Klaus eklinde verdik.
Ancak daha sonraki derslerimizde de gstereceimiz zere, bu cmle kelime kelime
evrildiinde aslnda Bana Klaus derler eklinde olacaktr. Dolaysyla
yani sizin adnz ne eklinde kullandmz cmle de aslnda kelime kelime evrilir ise size
nasl hitap edilir eklinde olacaktr. Cmlenin bu ekilde anlam vermesi Rusann Trkeden
farkl dil yaps nedeniyledir.

Aadaki metin ise yukardakine gre daha samimi iki kii arasnda gemektedir.

A: ! (Selam)
B: ! (Selam)
A: . ? (Benim adm rina. Ya senin adn
nedir)
B: . (Benim adm Yura)

ALITIRMALAR
Aadaki metni arkadanzla karlkl diyalog eklinde okuyunuz.
A: !
B: !
A: , ?
B: .
A: .

7
 Aadaki metni arkadanzla karlkl diyalog eklinde okuyunuz.
A: , ?
B: ! , ?
A: . .
B: .

Aadaki metindeki boluklar doldurunuz.

A: !
B: ! ................ .
A: ............... .

A: !
B: , ............... , ................ ?
A: ........... .
A: .
B: .

A: , ................ ?
B: ! ............... . ............... ?
A: . ............... .
B: .

Arkadanz ile birlikte yukardakilere benzer bir konuma metni oluturunuz.

A: .
B: .
A: .
B: .
A: .
B: .
A: .
B: .

8
 DERS 5: SAHPLK ZAMRLER

Rusada sahiplik zamirleri, Trkede olduu gibi, benim, senin, onun, bizim, sizin,
onlarn eklinde kullanlmaktadr. Ancak Ders 2 bal altnda sylediimiz zere,
kelimenin tr dil bilgisi kurallarnn temelini oluturmaktadr. Buna gre, sahip olunan
nesnenin tr eril, diil, ntr, oul kelime grubundan hangisi ise sahiplik zamiri de o
formatta kullanlmaktadr. Bir baka ifadeyle sahiplik zamiri kullanrken nitelenen kelime
(yani sahip olunan nesne) hangi trde ise, sahiplik zamiri de o trde kullanlmak zorundadr.
Dolaysyla sahiplik zamirlerine gemeden ncelikle Ders 2 konusunu tekrar etmenizi
neririz.
Sahiplik zamirlerini aada liste halinde veriyoruz. Bu tabloda oul sahiplik
zamirleri de verilmitir. Ancak henz kelimenin oul yapm konusu ilenmediinden rnek
verilmeyecektir.
Zamir Eril (M.p.) Diil (..) Ntr (..) oul (.)
sahiplik zamiri + eril kelime sahiplik zamiri + diil kelime sahiplik zamiri + ntr kelime sahiplik zamiri + oul kelime

(ben) (benim) (benim) (benim) (benim)

(sen) (senin) (senin) (senin) (senin)
/ (o) / (onun) / (onun) / (onun) /
(biz) (bizim) (bizim) (bizim) (bizim)
(siz) (sizin) (sizin) (sizin) (sizin)
(onlar) (onlarn) (onlarn) (onlarn) (onlarn)

Eer nesne eril ise, sahiplik zamiri de eril formda olmaldr.

Eer nesne diil ise sahiplik zamiri de diil formda olmaldr.

Eer nesne ntr ise sahiplik zamiri de ntr formatta olmaldr.

9
 ALITIRMALAR
Aadaki kelimeleri uygun sahiplik zamirleri ile eletiriniz.
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .

Aadaki sorular sahiplik zamirlerini kullanarak cevaplaynz.

?
.. ()
?
... ()
?
()
?
.. ()
?
.. ()
?
.. ()
?
.. ()
?
.. ()
?
.. ()

10
 DERS 6: KELMENN OULU

Ders 1de sylediimiz zere Rus dilinde dilbilgisi kurallarnn byk ounluu
kelimenin trn gre belirlenmitir. Kelimenin oul yapm da yine o kelimenin eril, diil,
ntr olma durumu ile ilgilidir. Aada srasyla eril, diil, ntr kelimelerin oul yapm ekli
aktarlacak ve oul kelimenin sahiplik zamiri ile kullanm rneklendirilecektir.

Eril kelimelerin birka ekilde oul yapm sz konusudur:

1- Eril kelimenin sonu , , , , , , sessiz harfleri ile bitiyorsa, kelimenin
sonuna eklenir.

2- Yukardaki yedi harf dnda kelimenin sonu nsz harf ile bitiyorsa, kelimenin
sonuna eklenerek oul yaplr.

3- Eril kelimenin sonu harfi ile bitiyorsa, harfi drlr ve eklenir.

4- Eril kelimenin sonu nsz+ eklinde ise, harfi der, eklenir.

5- Baz eril kelimelerin oulu yukarda yazl kurallar erevesinde yaplmaz. Bu

kelimelerin oulu kendine zg olup, bu ekilde bilinmesi gerekmektedir.

11
 Diil kelimelerin birka ekilde oul yapm sz konusudur.
1- Diil kelimenin son harfi a ve adan bir nceki harf , , , , , , harflerinden
biri ise a harfi der, eklenir.

2- Sonu a harfi ile biten diil kelimelerdeki a harfi der, yerine eklenerek oul
yaplr.

3- Sonu harfi ilen diil kelimelerde harfi der, eklenir.

4- Diil kelimenin sonu nsz + eklinde ise, harfi der, eklenir.

Ntr kelimelerin iki ekilde oul yapm sz konusudur.

1- Sonu o harfi ile biten ntr kelimede o harfi der a eklenir. Eer den o harfi
vurgulu ise, vurgu nceki heceye kayar.
o

2- Sonu e harfi ile biyen ntr kelimelerde e harfi der, eklenir.

Baz kelimeler ise trne baklmakszn kurald ekilde oul yaplmaktadr. ok

kullanlan birka kelime aada verilmitir.

12
 Baz kelimeler srekli oul formda kullanlr. Sk kullanlanlar aada verilmitir.

Baz kelimeler ise srekli tekil formda kullanlr, oul yaplmazlar. Bu kelimelerin
bazlar yap olarak oul durum arz ederken, kimileri de saylamayan kelimelerdir.
Sk kullanlanlar aada verilmitir.
: insanlk : genlik
: yallk : i amar
: ayakkab : klk kyafet
: altn : demir
: et : un
: patates : havu
: kap kaak : mobilya
: eker : pirin
: soan : ak
: salk : seyirci, kitle

ALITIRMALAR
Aadaki kelimeleri oul yapnz.

13
 DERS 7: KMN SORUSU ( - - - )

Rusada eril, diil, ntr, oul grubu kelimeler ile ilgili olarak nesnelerin kime ait
olduunu sorarken kullanlan drt soru zarf sz konusudur. Hangi soru zarfnn
kullanlacan bilmek iin kime ait olduu sorulacak olan nesnenin trn bilmek
gerekmektedir.
Kimin soru zamiri ile ilgili olarak ska yaplan yanllk, nesnenin ait olduu kiinin
erkek veya kadn olmas ile ilgilidir. Bu kimin? eklinde aktarlan cmlede soru zamiri
sorulan nesnenin trne gre belirlenmeli, o nesneye sahip olan kiinin erkek veya kadn
olmas dikkate alnmamaldr. rneklerde durum daha iyi anlalacaktr.
Bu kimin? sorusuna verilen cevaplarda da DERS 5te aktarlan sahiplik zamirleri
ile cevap verilmektedir. Hatrlanaca zere yine eril, diil, ntr, oul sahiplik zamirleri sz
konusu idi. Kimin sorusu iin nasl ki nesnenin trne baklarak uygun soru zamiri
kullanlyor ise, cevapta da yine nesnenin trne gre sahiplik zamiri kullanlmaldr.
Nesnenin ait olduu kiinin erkek veya kadn olmasna baklmaz!
Eril kelimeler iin kimin soru zamiri kelimesidir.
? (Bu kurunkalem kimin?)
. (Bu benim kurunkalemim.)
.
.
.
.
.
.

Diil kelimeler iin kimin soru zamiri kelimesidir.

? (Bu kimin arabas?)
. (Bu benim arabam.)
.
.
.
.
.
.

Ntr kelimeler iin kimin soru zamiri kelimesidir.

? (Bu ceket kimin?)
. (Bu benim ceketim.)
.
.
.
.
.
.

14
 oul kelimeler iin soru zamiri kelimesidir.
? (Bu/bunlar kimin kzlar?)
. (Bu/bunlar benim kzlarm.)
.
.
.
.
.
.

ALITIRMALAR
Aadaki kelimelerin her birini uygun soru zamirleri ile sorunuz ve her
yazdnz soruya sahiplik zamirlerini kullanarak cevap veriniz.

15
 DERS 8: RUSA FL EKMLER (Geni Zaman/imdiki Zaman)

Rusa dil bilgisi kurallar ierisinde fiil ekimi en nemli konulardan biridir. nceki
konularda olduu gibi fiil ekimlerinde de mastar haldeki fiilin yapsna gre deiiklik
gsteren ekimleri mevcuttur. Bu aamada en ok kullanlan ve derslerimizde ska karmza
kacak fiil trlerinin ekimi ilenecektir.

Mastar halindeki fiil (yani zamire gre ekimsiz hali veya szlkte yer ald
ekliyle) birden fazla heceli ise ve fiilin son harfi - veya - eklinde
ise, bu fiillerin byk bir ounluunun ben, sen, o, biz, siz, onlar ahs
zamirlerine gre ekimini yaparken;
1- Fiilin sonundaki harfleri atlr,
2- ahs zamirlerine gre aadaki ekler eklenir.

: okumak : gezmek


/ /

Mastar halindeki fiil (yani zamire gre ekimsiz hali veya szlkte yer ald
ekliyle) birden fazla heceli ise ve fiilin son harfi - veya - eklinde
ise, bu fiillerin byk bir ounluunun ben, sen, o, biz, siz, onlar ahs
zamirlerine gre ekimini yaparken;
1- Fiilin sonundaki veya harfleri atlr,
2- ahs zamirlerine gre aadaki ekler eklenir.

: konumak : izlemek, seyretmek

/ /

16
 Baz fiillerin yukarda verilen iki yap dnda farkl ekimleri sz konusudur. Bu
aamada bu iki yapnn bilinmesi yeterli olacaktr. Ancak ok sk kullanlan ve
yukardaki iki yapya uymayan birka fiilin ekimi aadaki gibi yaplmaktadr.

: yaamak : imek


/ /

: yemek yemek : ark sylemek

/ /

Baz fiillerin yaps yukarda verilen rneklere uyduu halde ekimlerinde

farkllk sz konusudur. Bu grupta en sk kullanlanlardan ikisi (sevmek)
ve (istemek) fiilidir.
: sevmek : istemek


/ /

DKKAT: Gezmeyi seviyorum renmeyi istiyorum gibi bir eylemi yapmay

sevmek eklinde veya eylemi yapmay istemek eklinde fiili
kullanlrken, cmlenin znesine gre yalnzca ve fiili ekimlenir,
veya fiilinden sonra kullanlacak fiil mastar halde braklr, kesinlikle
ekimlenmez!
. .
. .

17
 / . / .
. .
. .
. .

ALITIRMALAR

Aadaki mastar haldeki fiillerin anlamlarn bulunuz ve ahs zamirlerine gre

ekimleyiniz.

18
 Aadaki Rusa metinde parantez ierisinde verilen fiilleri uygun ekilde
ekimleyerek boluklara yerletiriniz.

Aadaki Rusa metinde parantez ierisinde verilen fiilleri uygun ekilde

ekimleyerek boluklara yerletiriniz ve metnin Trke anlamn yaznz.

. . .. () .
() . () -.
.. () . .. () .
. . .
- . (): . () ?
- () . ().
- .. () -?
- , .. () -.
- , . () ?
- .. () .
- , () ?
- , . () .
- .. () ?
- .. (). , .. () .

19
 DERS 9: SIFATLAR ve SORULARI

Rus dilinde eril, diil, ntr olmak zere tip kelime olduundan ve dilbilgisi
kurallarnn bu tip zerinden uygulandn daha nce sylemitik. Rus dilinde sfatlar
konusu da yine kelimenin tr ile dorudan ilgili bir durumdur. Yani nesne hangi trde ise o
nesnenin zelliini belirtecek olan sfat da nesnenin trne dntrlerek kullanlr. Bir
nesnenin sra, renk, biim gibi herhangi bir zelliini belirtecek olan sfatlar iin
sylenebilecek bir baka genel geer ifade ise, szlklerde sfatlarn byk ounluunun eril
format ile yer alddr.

Sfatlarn sonundaki yer alan ve kelimedeki vurgu yeri ile kelime trlerine gre
deien eklerin birka kullanm mevcuttur. Aada sfatlar ile ilgili kurallar tablo
halinde verilmitir. Ancak bu kurallarn aadaki gibi ezberlenmesi karkla yol
aacaktr. Bunun yerine ska kullanarak sfatn hangi ekle kullanlacann
renilmesi daha doru olacaktr:

Kelimenin Soru Vurgu son Vurgu son Son hecede , , Son hecede , Son hecede , Son hecede ,
tr: Zarf: hecede deilse: hecede ise: harfleri varsa , harfleri , , harfleri , ,
ve vurgu son varsa ve vurgu varsa ve vurgu harfleri varsa
hecede deilse: son hecede ise: son hecede ve vurgu son
deilse: hecede ise:
Eril



Diil X



Ntr X



oul X

Renkler de bir nesneyi nitelediklerinden sfatlar gibi nesnenin trne dntrlerek

kullanlmaldrlar. Renkler aadaki gibidir:
: beyaz : ak mavi, gkyz mavisi
: siyah : koyu mavi
: gri : yeil
: kahverengi : mor
: krmz, kzl : altn sars
: sar : gm
: turuncu : pembe

20
 ALITIRMALAR
Aadaki metni okuyunuz ve sfatlarn kullanln inceleyiniz.

. .
. .
.
: , , .
, :
, . .

Aadaki sorular metne gre cevaplaynz.

1- ?

2- ?

3- ?

4- ?

5- ?

6- ?

7- ?

8- ?

9- ?

10- ?

Yaadnz ehir ile ilgili benzer ekilde bir metin yaznz. Yazdnz metne dair
sorular oluturunuz ve cevap veriniz.

21
 DERS 10: SAYILAR

25 ( ) 20 () 5 ()
74 ( ) 70 () 4 ()
169 ( ) 100 () 60 () 9 ()

ALITIRMALAR

Aada verilen saylarn okunularn yaznz.

345 :
56 :
478 :
94 :
289 :
567:
1985 :
221:
1970 :

22
 Aadaki ilemleri boluklar doldurarak yapnz.

1. : + =

2. : - =

3. : + =

4. : - =

5. : + =

6. : - =

7. : + =

8. : - =

23
 DERS 11: MKTAR ve SAAT ()

Rus dilinde herhangi bir eyin miktarn sorarken kelimesi

kullanlmaktadr. Dikkat edilmesi gereken en nemli kural, herhangi bir eyin miktarn
belirten ifade ile kullanlacak olan (ruble) (dolar) gibi kelimelerin miktara gre
farkl ekimlenmesidir:

Miktar belirten say 1 veya sonu 1 ile bitiyorsa (11 hari) , ifadesi
aynen kullanlr (1, 21, 31, ., 101, 301, 1001 gibi):
? (St ne kadar?)
() 41 .

Miktar belirten say 2,3,4 veya sonu 2,3,4 ile bitiyorsa , a eklinde
kullanlr (2,3,4,52,64,103,194 gibi):
?
24 .

Miktar belirten say ve saynn sonu 5 ve daha bykse , (5, 6, 7,

8, 9, 10,11,12 . 20, 26, 30, 100, 1000 gibi):
?
150 .

ALITIRMALAR

Aadaki boluklara , , kelimelerinden uygun olanlar yaznz.

1. ? 120 ........... .
2. ? 1 1500 ........... .
3. ? 450 ........... .
4. ? 34 ........... .
5. ? 199 ........... .
6. ? 72 ........... .
7. ? 631 ........... .
8. -? 253 ........... .
9. ? 114 ........... .
10. ? 3001 ........... .
11. ? 8599 ........... .
12. ? 50 ........... .
13. ? 300 ........... .
14. ? 1800 ........... .
15. ? 61 ........... .

24
 Aadaki boluklara parantez ierisinde yazl olan kelimelerin rakamsal
karlklarn yaznz.

1. () .
2. ( ) .
3. ( ) .
4. , ( ) .
5. , ( ) .
6. , ( ) .
7. , , ( ) ,
? , .
8. ( ) .
9. ( ) ,
( ) .
10. (
) , ( ) .

? (Saat ka ?)
Miktar ifadelerinde olduu gibi saat ifadelerinde de rakamsal deere gre (saat)
ve (dakika) kelimelerinde deiiklikler olmaktadr.

Eer saat 1 veya 21 eklinde rakamsal bir ifade ise ; eer dakika 1 veya sonu
21, 31, 41, 51 ile biten bir rakamsal ifade ise a kelimesi kullanlr.

?
(O) . (1:21)

Eer saat 2, 3, 4 veya 22, 23, 24 eklinde rakamsal bir ifade ise a; eer dakika
2, 3, 4 veya sonu 2,3,4 ile biten (12 hari) rakamsal ifade ise kelimesi
kullanlr.
?
. (2:32)

Eer saat 5ve 5ten 20ye kadar bir saat ifadesi ise ; dakika 5 ve 5 ile 20
aras veya sonu 5 ile biten bir ifade ise kelimesi kullanlr.
?
. (12:36)

25
 ALITIRMALAR

Aadaki boluklar ve kelimelerinin uygun format ile doldurunuz.

1. 11 3 .. .
2. 17 ........... 15 ........... .
3. 9 ........... , 3 ........... 12 ........... .
4. 6 ........... 27 ........... . .
5. ? 19 ........... 30 ........... .
6. , ? 16 ........... 45 ........... .
7. ? 23 ........... 12 ........... .
8. ? , 2 ........... .
9. 22 ........... ? .
10. ? 1 ........... 30 ........... .

Aadaki zaman ifadelerini cmle olarak yaznz.

2:00

5:00

4:30

3:28

8:45

9:55

16:30

18:15

22:22

23:57

19:42

1:11

2:23

26
 DERS 12: SAHPLK BLDREN CMLELER

Ders 5 ve Ders 7de kelimeler zerinden aktarlan sahiplik zamirlerine ek olarak

Rusada sahiplik ifadesi olan baka cmle yaplar mevcuttur. Benim bir .. var gibi anlam
veren bu cmlelerde sahip olunan nesnenin kelime yaps olarak kelimenin tr fark
etmeksizin herhangi bir deiiklik yaplmadan kullanlrken; olumsuz sahiplik yaplarnda
kelimelere trlerine gre ekler gelmektedir.

Sahiplik yaps olan cmlelerde belirli bir kalpsal kullanm sz konusudur.

Olumlu cmlelerde: + sahip olunan nesne (Benim bir var.)
+ sahip olunan nesne (Senin bir ... var.)
+ sahip olunan nesne (Onun bir ... var.)
+ sahip olunan nesne (Onun bir ... var.)
+ sahip olunan nesne (Bizim bir ... var.)
+ sahip olunan nesne (Sizin bir ... var.)
+ sahip olunan nesne (Onlarn bir ... var.)

. (Benim bir erkek arkadam var.)

. (Onlarn bir fikri var.)

Sahiplik bildiren olumsuz cmlelerde; olumlu cmlede kullanlan

kullanlmaz, onun yerine kelimesi kullanlr. Ayrca nesnenin kelime
yapsnda deiiklik olmaktadr (Olumsuzluk bildiren sahiplik cmlelerinde
kelimelere eklenen ekler ile kelimelerin oul yapm iin eklenen ekleri birbirine
kartrmaynz. Bu iki kural bazen birbirine benzemekle birlikte, her durumda
ayn kullanm sz konusu deildir!):

Eril nesnelerin olumsuz sahiplik cmlelerinde;

- Eer eril kelime sessiz harf ile bitiyorsa, olumsuz cmlede kelimenin sonuna a
harfi eklenir.
. (Benim bir erkek arkadam yok.)
- Eer eril kelime harfi ile bitiyorsa, olumsuz cmlede harfi drlr, yerine
harfi getirilir.
. (Onun bir takvimi yok.)

Diil nesnelerin olumsuz sahiplik cmlelerinde;

- Eer diil kelimenin sonu a harfi ile bitiyorsa, olumsuz cmlede a harfi
drlr, harfi eklenir.
. (Senin bir iin yok.)

27
 - Eer diil kelimenin sonu harfi ile bitiyorsa, olumsuz cmlede harfi
drlr, harfi getirilir.
. (Onun bir ailesi yok.)
- Eer diil kelimenin sonu harfi ile bitiyorsa, olumsuz cmlede harfi
drlr, yerine harfi getirilir.
. (Bizim bir defterimiz yok.)

Ntr nesnelerin olumsuz sahiplik cmlelerinde;

- Eer ntr kelimenin sonu e harfi ile bitiyorsa, olumsuz sahiplik cmlesinde e
harfi drlr, harfi getirilir.
. (Bizim denizimiz yok.)
- Eer ntr kelimenin sonu o harfi ile bitiyorsa, olumsuz sahiplik cmlesinde o
harfi drlr, a harfi eklenir.
. (Sizin mektubunuz yok.)

Baz kelimelerin olumsuz sahiplik cmlelerinde zel kullanmlar sz konusudur:

. (Zamanm yok.)
. (Param yok.)
. (Annem yok.)
. (Kzm yok.)

ALITIRMALAR
Parantez ierisinde verilen kelimeleri uygun eklerle boluklara yerletiriniz.

1. ()
2. .. ()
3. ... ()
4. ... ()
5. ()
6. ... ()
7. ()
8. .... ()
9. .... ()
10. .... ()
11. .... ()
12. .. ()
13. ... ()
14. .. ()
15. ... ()

28
 Parantez ierisinde verilen kelimeleri uygun formata dntrerek boluklara yerletiriniz.

.. () .
.... () .
.. () .
... () .
... () .
... () .
. () .
.. () .
. () .
... () .
... () .
() .
. () .
()
. () .

Aadaki sorulara cevap veriniz.

? ..............................................
?..........................................
? .
?
? .
? ...
? ..
? ...
? .
? ..
? .
? ..
? .
? ..
? .
?
? ..
?
? ..
?
? .

29
 ? .
? ..
?
? ..
?
? ...
? .
?
? .
?
? .
? ..
?
? ..
? ...
?
? .
?
? .
? .
? ..
? ..
?
?
? .
? .
? ..
? .
? ..
? .
?

30
 DERS 13: GEM ZAMAN

Ders 8de geni zaman veya imdiki zaman fiil ekimleri basit ekilde ele alnmt.
Rusada gemite olan bir eylemi anlatabilmek iin cmle ierisinde kullanlan fiil, cmlenin
znesinin eril-diil-ntr-oul olma durumuna gre farkllaan bir format ile kullanlmaktadr.

Mastar haldeki fiilin sonu , , , ekleri ile bitiyor ise, bu fiili gemi
zaman formatna dntrebilmek iin sondaki harfleri atlr; cmlenin znesi
eril ise fiile ; diil ise ; ntr ise ; oul ise harfleri eklenir.
. (imdiki zaman)
. (Gemi zaman)

Cmlenin gemi zaman ifade ettiini anlayabilmemizi kolaylatracak bir takm

ifadeler cmle ierisinde kullanlabilir.
. (Geen yl Rus dili rendin.)
. (Dn televizyon seyrettik.)
A: ?
B: . (Daha nce burada yaamyordum.)
.

ALITIRMALAR

Aadaki fiilleri imdiki/geni zaman ve gemi zaman ile kullanarak cmle

kurunuz.

31
 Aadaki metinde parantez ierisinde verilen kelimeleri uygun formatta kullannz.
Metni Trkeye eviriniz.

32
 DERS 14: SMN EDATLI HAL (-DE HAL)

Nerede? (?) sorusuna verilecek cevaplarda isme de, -da anlam katan /
ve edatlar kullanlmaktadr. Burada temel problem ne zaman / , ne zaman
kullanlaca ile ilgili ortaya kmaktadr. Aada baz kurallar erevesinde bu iki edatn
kullanm ile ilgili bilgiler aktarlmtr.
Rusada -de halinde ismin yaln halinin sonuna yani / ve edatlarndan
hemen sonra gelen kelimenin sonuna -e, -, -, - (tekil); -ax, -x (oul durumda) ekleri
getirilir. Genelde yaln haldeki ismin son harfi kaldrlr ve bu eklerden uygun olan gelir.
Aada / ve edatlarnn kullanmyla bu eklerin kullanm da aktarlacaktr.

/ Edatnn Kullanm
Herhangi bir eyin iinde veya bir mekann iinde bulunma anlam vermek iin
kullanlr.
?
.



Eer bir kurum, kurulutan btn halinde bahsediliyor ise kullanlr.


Eer bir lkede, ehirde, yerleimde, blgede bulunma hali ise kullanlr.


Bir sosyal grubun ierisinde bulunma hali iin kullanlr.

Herhangi birinin giydii bir kyafetin iinde bulunma hali ile kullanlr.

Zaman ifadelerinde kullanlr.
1991 2003
21-
Edatnn Kullanm
Ynleri kelimeleri ile bulunma hali ifadelerinde kullanlr.


Ada, nehir, gl, deniz, da kelimeleri ile bulunma hali ifadelerinde kullanlr.

33

Yzey, sath, kat gibi bir eyin zerinde bulunma ifadelerinde kullanlr.


Kara, deniz, hava ulam vastalar ile bir yere gitmeyi bildirirken kullanlr.


Baz zaman birimlerinde kullanlr.


dilinde yazmak, konumak, anlatmak ifadeleri ile kullanlr.
.

ALITIRMALAR
Sorulara olumsuz yant veriniz.

34
 Sorular yantlaynz.

Aadaki boluklar / ve edatlaryla doldurunuz.

35
 Sadaki kelimeleri kullanarak sorular cevaplaynz.

36
 Aadaki sorular cevplaynz.

37
 Aadaki metni okuyunuz ve Trkeye eviriniz.

38
 Aadaki metni okuyunuz ve Trkeye eviriniz.

39
KAYNAKLAR

A. A. Kksal M. K. Gltekin, Adm Adm Rusa, Kurmay Yay., Ankara, 2006.

L. V. Miller-L.V. Politova-.Ya. Rbakova, Jili-Bli Uebnik 28 Urokob Ruskogo Yazka dlya
Nainayuih, Multilingual Yay., stanbul, 2004.
--------------, Jili-Bli Raboaya Tetrad 28 Urokob Ruskogo Yazka dlya Nainayuih,
Multilingual Yay., stanbul, 2004.
M. N. Anikina, Lestnitsa Uebnik-Kniga po Russkomy Yazku Nainaem zuat Russkiy,
Multilingual Yay., stanbul, 2006.
-------------, Lestnitsa Kniga-Pratikum Nainaem zuat Russkiy, Multilingual Yay., stanbul,
2006.
S. A. Khavronina-A.. Shirochenskaya, Russian in Exercises, Multilingual Yay., stanbul,
2001.
Tekin Gltekin, Her Ynyle Rusa renimi, Alfa Yay., stanbul, 2012.

40