ВТОР ДЕЛ: Благородното дело на отец Јосиф и сестра Еврозија Алоати

д-р Христо Драгов
БЛАГОРОДНОТО ДЕЛО
НА
ОТЕЦ ЈОСИФ АЛОАТИ
И НА
СЕСТРА ЕВРОЗИЈА АЛОАТИ
+++ ВТОР ДЕЛ +++

Превод од бугарски на македонски јазик:

сестра Татјана Атанасова
Лектор: проф. д-р Јадранка Владова
Рецензент: доц. д-р Виолета Мартиновска

Јазична редакција: Катица Трајковска Абјаниќ
Дизајн: Антон Јаковски

Компјутерска обработка: Драган Георгиевски
Портрети: сестра Маргарита Јорданова
CIP – Каталогизација во публикација

Национална и универзитетска бибилиотека „Св. Климент
Охридски”, Скопје
271.021:282(497.7)
262.1:929(497.7)Алоати, Е.
262.1:929(497.7)Алоати, Ј.
ДРАГОВ, Христо
Благородното дело на отец Јосиф Алоати и на сестра
Еврозија Алоати / Христо Драгов; превод од бугарски на
македонски јазик сестра Татјана Атанасова. – Скопје : Сестри
евхаристинки, 2016. – 452 стр. : илустр. ; 21 см
Вовед за македонскиот превод / Лазар Лазаров: стр. 7-8. –

Предговор кон македонското издание / Татјана Атанасова: стр. 11-
14. - Регистар
ISBN 978-9989-57-516-7
а) Алоати, Еврозија, сестра (1859-1920) – Биографии б) Алоати,
Јосиф, отец (1857-1933) – Биографии в) Монаштво – Католичка
црква – Македонија
COBISS.MK – ID 69404682
2
Земјоделска колонија Свети Исидор
Кога Основачите го купиле чифлигот, освен селаните

чифлигџии, имало во него и многу работници од околните
села Богданци, Стојаково, Побрегово и од турските села
Волован, Амзали и Краштали, кои ја обработувале земјата, а
половината ја давале на манастирот. Кога настанале бурни
времиња, полека сите се повлекле. Големото земјиште за
ниви останало необработено и приходите на чифлигот
понекогаш не ги покривале големите расходи и даноци.
Затоа Основачите, по советот на нивниот брат отец
Мелхиор, ја основале – земјоделската колонија.
Во 1903 година тие изградиле еднокатна зграда со пет

соби и кон крајот на октомври истата година пристигнале од
Кукуш првите деца: Кирил Куков, Костадин Кеклешов,
Христо Динев, Трајко Каравасилев, Јордан Темелков и
Георги Еснафчето. Потоа бројот се зголемил на 18 луѓе.
Директор на колонијата бил Франческо Алоати. Имало и
еден надзорник кој секогаш работел со нив. Момчињата се
воспитувале во христијански дух. Учеле агрономија, ја
обработувале земјата и имале вечерно училиште. Учеле и
црковно пеење, бидејќи тие биле хористи во парохиската
црква. Нивен предавач бил господин Атанас Грамашенов од
Ениџе–Вардарско, некогашен воспитаник во Зејтинлик.
Подоцна, кога Франческо Алоати и Грамашенов заминале во
Паљурци ги заменил отец Трифун Јорганџиев, кој бил и
капелан на сестрите во Паљурци.
3
Целта на Основачите при отворањето на оваа колонија

била да ги воспитуваат момчињата во христијански дух и да
подготват добри земјоделски семејства, за да го населат
Паљурци, за да има кој да ја обработува земјата. Момчињата
добивале храна бесплатно, облека, стан, образование и
воспитание. Освен тоа, за својот труд секој месец добивале и
парична награда, како основа за добри оценки, кои ги имале
за поведението и трудот. Овие парични награди им се
депонирале на чување и им се давале кога си заминувале.
Колонијата била посветена под покровителство на

свети Исидор – земјоделецот1.
Патрониот празник го празнувале на 15 мај со голема

прослава, а се празнувал како собор во селото. Имале и
знаме, на кое бил претставен ликот на нивниот небесен
покровител во мигот на молитва, додека ангелите му ја
орале нивата. Имале и химна посветена на истиот светец.
Колонијата започнала да се развива добро и ветувала

да ги оствари мечтите на Основачите.
Во октомври 1907 година сестрата Основачка го

отворила првото семејно огниште. Таа го оженила првиот
член од колонијата Манол Стоилов за една од штитеничките
на сиропиталиштето – Велика Димова. Им подариле куќа,
нива и еден чифлиг волови, плус чеиз за двајцата.
1
Овој светец – селанец бил толку набожен што ниту еден ден не
пропуштил да оди на света Литургија. А Бог за награда му ги испраќал
своите ангели за време на Литургијата да ја ораат неговата нива.
4
Не поминале ниту три месеца од венчавката на оваа

среќна двојка, несреќата почукнала на врата: злосторничката
рака го уништува животот на младиот маж. На 18 јануари
1908 година Манол отишол да го придружува отец Јосиф до
Гевгелија. На враќање бил убиен.
Каква тага за Основачите, да го пречекаат легнат во

колата и целиот потопен во крв оној што претходниот ден го
испратиле полн со радост.
Цел месец по ред се служеле свети литургии за

упокоение на неговата душа.
Полициската власт ја повикала сестра Основачка да

поднесе тужба, но таа одговорила:
– Не, јас сум христијанка и католик. Јас им простувам

на тие кои го убиле и не сакам некој да им напакости. Ова е
одмазда на светците!
Во 1912 година се отворило второто семејно огниште.

Христо Динев се оженил за една набожна девојка од селото.
Тие живееле неколку години среќно, а Бог ја благословил
нивната љубов подарувајќи им едно момченце. Но, повикан
да се бори под бојното знаме, Динев, како и стотици
незнајни војници, ги оставил своите коски на бојното поле.
Третото момче од колонијата било однесено во 1913

година од Грците заедно со бугарските војници заробени на
островот Трикери, а потоа фрлено во морето.
Сите останати момчиња биле живи и се справувале со

тешкотиите на животот. Колонијата била затворена во 1916
5
година за време на Првата светска војна, кога сестрите

конечно го напуштиле Паљурци.
6
Евхаристински дом на Девa Марија Утешителка во село

Пирава
Оваа куќа е отворена во 1905 година. Првите сестри

биле: Магдалина, Елисавета и Надежда. Целото село било
католичко. Населението се занимавало со земјоделие. Имало
двајца свештеници и учител. Црквата била нова, изградена
од отец Јосиф.
Сестрите живееле бесплатно, во една мала куќа која

припаѓала на семејството Кафадарови. Имале само една соба
која им служела за сè: како спална, трпезарија, кујна,
приемна, дневна и како црквичка. Секоја вечер требало да си
го подготвуваат креветот за спиење на рогозини, а наутро ги
собирале. Во материјална смисла овие сестри најлошо
стоеле, но морално биле најзадоволни. Овде духовната
жетва била најобилна. Имало многу деца во селото, сите
оделе кај нив, а селаните многу ги сакале. Секоја учебна
година селаните оделе сами да ги земат сестрите од
Паљурци на свој трошок и секој распуст ги придружувале
назад.
Света Богородица Утешителка, под чие

покровителство била посветена куќата, со мајчинска грижа
бдеела врз нив.
Уште во првата година голема несреќа им се случила

на сестрите. На деветти јануари 1906 година, во
приквечерината околу 18 часот слушнале често пукање од
револвери и голема мешаница. Одвај успеале добро да ги
затворат своите врати кога слушнале човечки чекори што се
7
качувале по надворешната дрвена скала и чукнале на

нивната врата. Сестрите не отвориле, туку почнале силно да
се молат на Дева Марија. Еве што се случило: една банда
Турци и Грци забележале неколку луѓе од селото, меѓу кои и
газдатa на куќата на сестрите, Петар Кафадаров сакале оваа
ноќ да ги убијат. Злосторниците почнале да пукаат во
соседниот дуќан. Луѓето се разбегале, но паднале како жртва
седум луѓе, меѓу кои и Петар. Еден куршум му го пробил
черепот и мозокот му истекол од главата. Каков страв, каков
ужас доживеало целото село, а особено сестрите. Плачење,
викање цела ноќ... Три дена убиените останале непогребани
во црквата, додека не пристигнала судската власт од Солун
за да го констатира настанот.
Во тоа време сестрата Основачка лежела болна во

Солунската болница поради скршената нога. Каква болка
било за неа да знае дека нејзините ќерки преживеале таква
опасност, а таа да не може да ги утеши! Тогаш таа ја
замолила сестра Елисавета Пучи и сестра Августина да одат
во куќата наместо неа. Двете чесни сестри ги посетиле
сестрите, ги охрабриле, но не можеле да престојуваат долго
време, туку уште истиот ден се вратиле назад за Солун.
Поминало многу време додека да се врати мирот во селото.
Света Богородица ги чувала своите ќерки.
Со престојувањето на сестрите во селото, тоа брзо

напреднало во културна смисла. Селаните од своја страна им
го олеснувале животот на сестрите, подарувајќи им храна.
Куќата во Пирава била затворена по завршувањето на
учебната 1913 година, бидејќи селото останало под српска
власт.
8
Евхаристински дом на свети Винко во село Стојаково
Село Стојаково некогаш целото било католичко –

околу триста куќи – но потоа католиците станале
малцинство во споредба со православните, така што тие го
зазеле храмот света Недела, а католиците останале без
црква. Како првите христијани и тие почнале да се собираат
за молитва, света Литургија во куќата на свештеникот, поп
Дино. Овде честопати отец Јосиф му проповедал на тоа
добро население, предавал катехизис и исповедал за
големите празници. Поминале многу години во оваа
состојба, ама и за католиците дошло подобро време.
Во 1906 година пред Велигден, отец Емил Казо,

началник на мисијата во Зејтинлик, купил голема куќа, во
која имало еден голем салон, кој бил приспособен за црква.
Направиле иконостас, олтар, столови и друго што било
потребно. За свештеник бил ракоположен отец Никола
Костадинчев, добродушен духовник, воспитаник од
Зејтинлик. Сестрата ги испратила двете сестри – Маргарита
Ујунџиева и Светла Георгиева да го украсат олтарот и да го
подготват потребното за Велигден црквата се отворила.
Народот почнал со ентузијазам да се собира во Божјиот
храм. По неколку седмици, сестрите се вратиле, но одвреме-
навреме го посетувале селото.
Куќата на сестрите била отворена две години подоцна,

т.е. во сепрември 1908 година. Тогаш во Стојаково биле
9
испратени сестрите: Петрина Костадинова, Надежда

Николова и Марина Иванова.
Веднаш околу сестрите се собрале околу 60-70 деца и

училиштето се отворило. Сестра Петрина била света душа и
ја имала дарбата да ги привлекува срцата на децата. Оваа
куќа ѝ дала на монашката заедница две ценети звања: сестра
Магдалина Донова, која починала во цутот на својата
младост како свети Лудовик Гонзага и сестра Меланија
Мицева, месна началничка во санаториумот на Х. Иванов.
Во Стојаково царувал најдобар дух меѓу децата.
По блажената смрт на сестра Петрина Костанарова, таа

била заменета со сестра Стефанија Маркова, која со љубов
го продолжила делото на својата претходничка.
Куќата во Стојаково е затворена во текот на 1915

година.
10
Мисија на сестрите низ селата
Сестрите Евахристинки во училиштата следеа една

иста програма, наложена од главната куќа. Предавале од 8
до 11 и 30 часот наутро и од 14–16 часот попладне. Во
Гевгелија и Богданци училиштето било до трети клас, какви
беа во она време и егзархиските училишта по градовите.
Повеќе од повозрасните девојчиња го посетувале попладне
само за да учат везење.
Во неделите и во празничните денови сите училишни

деца се собираа во дворот на сестрите и заедно одеа на света
Литургија. Попладне повторно доаѓаа за катехизис, набожни
песни, благослов и мала прошетка.
Училиштата на сестрите насекаде беа бесплатни.

Надвор од училишните занимања, во слободните часови
сестрите ги посетуваа болните и семејствата кои имаа некоја
потреба. Восхитувачки беше да се гледа како сите сестри се
натпреваруваа да ги уредат училиштето, куќата и црквата.
Многу од православните доаѓаа во католичките цркви

само заради тишината, редот и чистотата која таму се
одржуваше.
За распустот сите сестри се враќаа во главната куќа за

духовните вежби, за да ги освежат своите сили. А во
почетокот на септември си го земаа својот багаж и се
упатуваа во своите назначени места, полни со жар и со
предаденост кон својата служба. Таква беше мисијата на
сестрите низ селата, Бог го благословуваше нивниот труд.
11
Ако војните не го спречија, ќе израснеше едно цело

поколение со добри христијански луѓе. Но! Немавме среќа
да го видиме ова. Сепак, се надеваме дека безброј души на
небото ќе ги благословуваат сестрите Евхаристинки, а
особено нивните почитувани Основачи за нивното
благородно дело кое им го отвори рајот.
Црквата Дева Марија Утешителка во Паљурци
Еден месец по отворањето на домот, во село Стојаково,

една мала прослава во Паљурци ги израдувала Основачите
на монашката заедница. Во 1908 година сестра Еврозија се
заветувала на Света Богородица да изгради црквичка во
близината на манастирот Могила, наречена Чуката, молејќи
ја Божјата Мајка да го спаси населението од маларичната
треска што владеела. Црквичката била изградена со помош
на добротвори. Била зографисана од Емилија, снаата на
Основачите. Сестрата на Емилија, Амалија, ја насликала
иконата Дева Марија Утешителка според истата икона која
се наоѓала во Торино, со истото име.
Црквата била посветена свечено на 12 октомври 1908

година од владиката Епифан Шанов, во концелебрација со
отците Јосиф Алоати, Иван Николов, Ангел Јанев и други
свештеници, меѓу кои и директорот на католичката
семинарија во Зејтинлик отец Емил Казо, кој подарил голема
сума пари за црквата.
12
Сестрите од блиските села Богданци и Стојаково

присуствувале на свеченоста со своите ученички, наредени
уште во Богданци и Стојаково во процесија пеејќи набожни
песни за време на целото патување.
По Литургијата, владиката го прочитал чинот за

посветување на Дева Марија Утешителка на село Паљурци,
на цела Македонија, а особено на македонскиот народ.
Иконата го носела следниот натпис:
Богородице Девице, утехо христијанска, покриј нè и

зачувај и спаси нè нас што се надеваме во Тебе!
Посветување на Пресвета Дева Марија
Премила наша Мајко Богородице што сакаше да имаш

една црквичка во ова селце наречено Паљурци под убавиот
назив: Богородица Утешителка, погледни го од оваа Чука, со
милостиво око, македонскиот народ и благослови го од
Твојот висок престол.
Секогаш биди нивна утеха и единствена нивна надеж

после Бог. Биди им на едните небесна светлина за да им ја
откриваш вистинската вера. Биди им на другите водителка,
за да ги воведеш во Христовото стадо, од кое се оддалечија
оставајќи го вистинскиот Пастир.
Биди сила за оние кои веќе ѝ припаѓаат на Католичката

црква, за да бидат постојани во неа сè до смртта,
исполнувајќи ги добро своите должности.
13
Биди совет за младоста, сила за староста, помош за

здравите, лек за болните, богатство за сиромашните, милост
за богатите, заштита за слабите, покрив на христијаните. Со
еден збор мајка на сите.
Ти, Мајко, утешувај нè сите, исполнувајќи ја желбата

на секој од нас, што денес Те повикуваме за наша
Утешителка Мајка. Особено, Ти се молиме да го утешиш
нашиот Голем Пастир и отец Пиј X – Делегатот на
Апостолскиот стол во Цариград – епископот наш Епифаниј,
апостолски намесник во Македонија – нашите свештеници,
особено мисионерите од монашката заедница, мисијата – на
сестрите Евхаристинки и Милосрдните сестри со децата и
девојките, најпосле сите македонски католици, а најмногу
селаните на ова село, кои особено ги сакаш. Да, утешувај ги
сите, Богородице Дево, излевајќи над нив во изобилство
благодати и добрини и биди покровителка над нив, за да
можат добро да живеат како верни чеда на Бога, Твои и на
светата Католичка црква. И така успешно да пристигнат до
небесното пристаниште, каде што Ти, која си Рајска врата,
ќе им ги отвориш вечните живеалишта.
Затоа, пресвета наша Мајко, денес сите телесно и

душевно собрани до Тебе, свечено Ти се посветуваме
себеси, градовите, селата, куќите, децата, роднините и
нашите пријатели, Тебе.
Биди, Мајко, сопственичка на нашите тела, души, срца

и сè што поседуваме, за да му ги принесеш како мили жртви
на Бог Отецот, кој нè создал, на Синот Божји кој нè откупил
и на Светиот Дух, Кој нè посветува со својата благодат. Ти,
14
која си ќерка на Отецот, Мајка на Синот и Невеста на

Светиот Дух, дај ни преку Твоето покровителство да Го
сакаме Бога со сето свое срце и својот ближен како себеси. И
потоа, откако ќе нè утешиш и заштитиш овде на земјата, дај
ни да долетаме до Бога и да бидеме вечно со Отецот и
Светиот Дух, Твојот љубезен Син и со Тебе, о великодушна,
о милостива, о блага, Девице Маријо!
Амин !
Во село Паљурци 12/25 октомври 1908 година
Недостоен слуга
+ Епифаниј Шанов
Епископ ливијски,
Апостолски намесник на католиците во Македонија
Тринаесетта глава
Радости и таги за време на двете Балкански војни
Последниот дом на сестрите Евхаристинки, основан во

Македонија бил оној во селото Долни Тодорак. По една
среќна случајност, сестра Доминикија Прочкова има
зачувано белешки за овој дом и тоа ни дава можност да го
опишеме. Го изнесуваме подробно описот, зашто ни дава
целосна слика за чувствата кои во себе ги носеле сестрите
15
Македонки, па и туѓинките, за славната победа на војската и

ја изразува тагата за неуспесите. Тие чувства биле исти не
само во селото Долни Тодорак, туку и во другите, каде што
имало сестри Евхаристинки.
Опис на селото Долни Тодорак
Сестра Доминикија го опишува ова село на следниот

начин: Наоѓајќи се распространето по стрмнините на
планината Карадаг, селото Долни Тодорак има прекрасна
панорама. Тоа имаше околу триста куќи со 1500 жители. Со
своите двокатни куќи, мали дуќани и со камења поплочени
улици, селото имаше изглед на мало гратче. Во околината,
по височината, имаше куќи овде-онде, убави, нови, кои
личеа на мали вили и на селото му даваа уште поубав
изглед. Неколку чешми, со изобилна планинска вода го
напојуваа. Поради чистиот и свеж воздух селото беше
излетничко место, но селаните не сакаа да имаат туѓинци, за
да не им пренесуваат заразни болести.
На исток од селото се зеленееја долините на Карадаг,

во чиешто подножје струеше убавата чешма „Пупајца”,
саканото место на младите. Малку на север гордо се
издигаше највисокиот врв на Карадаг – Љулка, обраснат со
грмушки и украсен со разновидни цвеќиња: јаглика,
темјанушки, кокичиња и други.
16
Друго убаво катче беше месноста наречена Џаглану,

каде што вековните плачливи врби се наведнуваа над
студените изворчиња.
Кога бугарските војници, во 1913 година беа во селото,

еден од нив вака се изрази: „Ако неговото височество цар
Фердинанд го видеше овој прекрасен македонски крај,
навистина би го купил за своја сопственост бидејќи е голем
љубител на природата”.
Вечниот дом
Меѓутоа, мене многу ми се допаѓаше едно место на

југозапад. Тоа беше Вечниот дом или гробиштата. Високи
сенчести дрвја го покриваа ова место на спокојство и како да
им шепотеа на умрените: Спијте во мир. А безбројни бели
кринови, израснати по гробовите, ја распрскуваа својата
миризба и ја асоцираа мистичната кринова долина, каде се
шета Вљубениот во чистите души, Исус (Пес.2,1).
Соседни места на Долни Тодорак беа: на југоисток –

Горни Тодорак, наречен уште и Чифлигот, беше на
растојание одвај 15–20 минути пат – католичко село со убава
црква и училиште. Од кои причини, не знам, но селаните од
Долни Тодорак со непријателство гледаа на нив и ги
нарекуваа Чифлигарите, иако имаа роднински врски со нив.
На запад беше убавото Рајаново, големо турско село,

но имаше и малку христијани-католици. На север беше
17
селото Планица. Овде беа православни. На исток се наоѓаше

село Лелово, скриено во пазувите на планината Круша. Ова
село целото беше католичко. Исто така беше католичко и
селото Долни Тодорак, со исклучок на две-три куќи
протестанти. Жителите беа големи патриоти, отворени и
интелигентни луѓе.
Набожноста на населението
Нивна главна дејност беше тутунопроизводството, а

многумина од нив зимата ја минуваа во Драма и Кавала, во
тутуновите складови. Долнотодорчани посебно се одликуваа
со својата набожност. Црквата секогаш беше полна со народ,
само што имаше еден лош обичај, останат уште од грчко
време – да излегуваат веднаш по Оче наш, пред да заврши
Литургијата.
Отците Лазаристи, на чело со нашиот Основач отец

Јосиф, два пати држеа духовни вежби за време на 1908 и
1910 година. А добрите резултати од тие духовни вежби беа
една вистинска награда за посветените апостоли.
18
Сестрите во Долни Тодорак
Во текот на 1911 година селаните посакаа да им се

испратат сестри. Сестра Основачка, придружена од сестра
Стефанија Маркова, го посети селото, за да види во какви
услови ќе бидат сестрите.
Беше договорено да се реновира старото училиште,

подигајќи и втор кат за живеење на сестрите, а првиот да
остане за училиште. Работите малку задоцнија, но сепак за
време на октомври сè беше подготвено. Пред Митровден,
сестрите Магдалина Костадинчева, Марија Непорочна
Попова и јас, пристигнавме во селото. Патувањето беше
многу интересно. На 22 октомври утрото, во сабота во 8
часот, си го натоваривме багажот на четири коња, седнавме
врз багажот и тргнавме за Алексово, каде требаше да
застанеме и да се сретнеме со тодорчани. Нè придружуваа
двајца мажи, но никој точно не го знаеше патот, а тргнавме
во името Господово, како што кажуваше нашата Основачка,
која нè испрати со насолзени очи. Таа секогаш плачеше кога
се разделуваше со своите духовни ќерки. Нè упатуваа од
едно село до друго. Сонцето беше во своето заоѓање, а ние
тукушто влеговме во една густа, непроодна шума.
Сретнавме неколку минувачи и ги прашавме: „Чичковци,
далеку ли е Алексово?”
Несигурно патување
19
– Далеку е, многу далеку. Ако сте тргнале за таму нема

да стигнете, ќе треба да преноќевате во Гола – мало место во
близина на св. Килиндир, кое одвај се забележува во
далечината. Нè фати страв. Почнавме силно да ѝ се молиме
на света Богородица да ни помогне. Поради козјите патеки,
коњите се разделија во различни насоки и се губеа низ
планините. Ние се оддалечувавме едни од други сè повеќе,
така што ниту се гледавме, ниту се слушавме. Сè поголем
страв нè обземаше. Една малку ќе седеше врз коњот после
друга се префрлуваше на коњот. Многу сме им благодарни
што не дозволија да се удриме од камењата.
Најпосле стигнавме до селото Гола. Ни кажаа дека

Мурарци е блиску, а до него и Алексово: – Малку е доцна,
но вечерва ќе стигнете.
Ни се врати храброста и навистина, околу 20 часот

вечерта, по 12 часа патување, стигнавме во Алексово. Беше
убава есенска ноќ. Ѕвездите блескаа на небото, но немаше
месечина. Учителката на селото, наша воспитаничка, многу
љубезно и срдечно нè дочека и нè одведе во куќата на
свештеникот Илија Стојчев, каде нè очекуваа. Таму ја
поминавме ноќта, а утротото отидовме в црква.
Овде беше навистина утешително. Целото село беше

католичко. Црквата беше полна со народ – мажи, жени и
деца. Децата од училиштето ја пееја Литургијата. Црквата,
нова голема зграда, со галерии околу неа, послани со
квадратни бели и сиви плочки. Иконите, свеќниците,
одеждите – беше ново, чисто и убаво. Од сите цркви што бев
ги видела во Македонија, оваа беше најубавата. Само едно
20
недостигаше – еден горлив проповедник, кој ќе го сее

Божјото слово во душата на овие едноставни, но
богобојазливи селани.
Околу ручек дојдоа тројца луѓе од Долни Тодорак, за

да нè одведат во своето село и нашите водачи се вратија
назад. Алексовчани нè испратија со најубави желби и тие
што поскоро да имаат сестри. Ќе беше така, ако војните не
нè спречија...
Најпосле во селото Долни Тодорак
Најпосле, за четири часа, пристигнавме во Долни

Тодорак. Жителите на селото нè чекаа пред црквата. Среќата
и радоста беа испишани врз лицата на сите. Ја посетивме
црквата: стара градба, изградена уште пред сто години.
Однадвор изгледаше како проста куќичка и одвај се
забележуваше. Намерно ја изградиле така, од претпазливост,
бидејќи Турците не им давале одобрение да се гради црква
во селото. Се влегуваше низ една темна скала во подземјето,
како да влегуваш во катакомби. Внатре беше висока, како
што обично се црквите, но темна. Убаво зографисана,
послана со камени плочи. Само олтарот беше во жална
состојба. Имаше најмалку дваесет покривки од басма,
ставени една врз друга и покриени со прашина и восок. Нема
да зборувам, бидејќи прва работа ни беше да се погрижиме
за чистотата и уредувањето на Божјиот Дом.
21
Потоа нè поканија во куќата на поп Дионисиј, каде се

одморивме и ја поминавме ноќта. Изутрина, по светата
Литургија, си ја подготвивме куќата многу брзо. Целата
наша покуќнина се состоеше од една маса, четири стола и од
неколку кујнски прибори. Си пославме три сламеници врз
штиците и тоа беше сè. Си ја средивме и црквичката.
Почеток со учење занаети
Вториот ден веднаш ги прибравме децата, затоа што

веќе беше доцна. Ги разделивме и почнаа со учење занаети.
Имавме околу 120 деца.
Нашите впечатоци од ова село беа одлични. Го

најдовме ова село подготвено во духовен однос од добриот
учител, господин Георги Капсаров, воспитаник на
Зејтинлик, сегашен свештеник во Гевгелија. Децата ги знаеја
сите секојдневни молитви: Оче наш, Богородице Дево,
Верувам, Делата на верата, надежта и љубовта, молитвите
пред и по јадење, пред и по учење. За време на четирите
поста, поминуваше по еден мисионер за света исповед и
сите оделе на света Причест. Тој ден имаа распуст. Слава на
оние кои знаат да ги подготват патиштата Господови!
Обилна жетва
22
Овде жетвата беше обилна. Освен со училишната

работа бевме многу зафатени во неделите и празниците.
Сестра Магдалина ги собираше жените околу нивните
религиски обврски, обично се собираа од 60–70 жени. Ниту
клупите, ниту собата не ги собираше, па се натпреваруваа да
си заземат место. А старите бабички седнуваа на земјата
поблиску до сестрата за да ја слушаат подобро. Навистина
беше воодушевувачки да ги гледаш овие кутри женички
како ги учат молитвите.
– Сестро, слушни ме сега да ти ја кажам молитвата.
И почнуваа: Верувам во Бог, Семоќниот Отец... И кога

можеа да го искажат без грешка тоа беше вистинска среќа за
нив. Ги собиравме и девојчињата за катехизис. Селаните го
имаа овој лош обичај: да ги свршуваат девојчињата и
момчињата уште на 14-15 години. Тие поминуваа
посвршени по 5-6 години. А еднаш свршени, веќе се срамеа
да доаѓаат на катехизис. Исто така и свршениците не им
дозволуваа. Многу настојувавме да се прекине овој лош
обичај. Со време тоа сигурно ќе исчезне. По катехизисот и
светата Бројаница, денот завршуваше со благослов со света
Причест во парохиската црква, која беше до нашата врата, и
ако дозволуваше времето, со децата одевме на мала
прошетка.
Целото внимание на селаните беше свртено кон

сестрите. Што правеа тие, тоа беше совршено, што ќе им
кажевме на децата во училиштето, до вечерта се знаеше во
целото село. Немаше потреба од звучници, зашто децата
многу добро ја извршуваа оваа служба. Кога почнавме да им
23
зборуваме за историјата на Дева Марија Лурдска, во селото

веќе не се зборуваше за друго, освен за Лурд.
Така минуваше времето незабележливо во полезни

работи за душата, додека не ја објавија Балканската војна,
претходничката на сите други војни.
Војните расипаа сè
Како што е познато, војната беше објавена на 5

октомври 1912 година. Куририте почнаа да разнесуваат
вести. Наскоро се разбра дека Бугарите напредуваат. Додека
тие пристигнаа, што ли не доживеавме? Еве го страшното
прашање: - Зарем Турците нема да нè исколат? Секој ден се
очекуваше некое изненадување, а тоа набргу и се случи.
Беше 15 октомври – понеделник, околу 10 часот

наутро. Двајца турски стражари се појавија пред
училишната порта. Сестра Магдалина ги праша што сакаат.
– Имаме заповед од кајмакамот веднаш да ве одведеме

во Кукуш – тие одговорија и додадоа: – Ајде, нема време за
губење.
Ги распуштивме децата. За миг сите се прибраа во

своите куќи. Жив човек не остана надвор. Само турските
стражари почнаа да шетаат низ селото. Ги фатија сите
повидни селани, ги врзаа и ги однесоа во еден скриен двор.
Почнаа жестоко да ги тепаат. Пискотниците на несреќните
се слушаа надалеку. На брза рака се подготвивме за пат,
24
цели растреперени, што ли ќе ни направат овие стражари.

Свештеникот ја прибра светата Причест во парохијата, ја
заклучивме вратата и заминавме. Турците му дозволија и на
свештеникот да дојде со нас. Поминавме точно пред куќата,
каде уште продолжуваа да ги тепаат несреќниците.
Од далеку се слушаше звукот на камшикот и жалните

викања на жртвите. Кутрите селани, кога видоа дека нас нè
изведуваат, помислија дека сега веднаш ќе го исколат
населението и ќе го запалат селото како што навистина било
испланирано. Но, небесните ангели, можеби поради
молитвите на невините деца, го заштитија селото.
Пристигнавме во село Рајаново приквечер. Нè распрашуваа
што сме и од каде сме. Потоа ни рекоа дека нè викаат во
Кукуш и дека оваа вечер треба да сме таму.
– Но, ќе треба да почекате додека ви најдеме коњи,

зашто моментално немаме на располагање.
Долго чекавме. Поминаа два часа, кои ни се сторија

подолги од два дена. Селото беше глуво. Дел од селаните се
плашеа од Турците, други од Бугарите.
Животна опасност
Најпосле најдоа четири многу слаби коњи. Се качивме

и тргнавме. Подоцна дознавме од каква голема несреќа нè
избавил Господ. Кога бевме близу до селото Грамада, некои
курири од четите ги забележале стражарите кои нè
25
придружуваа и сакаа да ги убијат. Еден од нив се сетил и

рекол: – Што правиме? Ако наместо нив ги убиеме сестрите,
тоа е грев, а тие се наши сестри.
И така ништо не се случи. Стигнавме во Кукуш многу

доцна. Веднаш нè однесоа кај полицискиот началник.
Изгледаше дека тој ништо не знаел, бидејќи многу се зачуди,
кога нè виде и нè праша зошто нè довеле во градот. Потоа
нервозно го зеде телефонот, за да зборува со кајмакамот, но
тој не му се јави. Трипати се обиде да зборува и тоа сè
понервозно. Не доби никаков одговор. Тогаш, му нареди на
еден од стражарите да нè одведе кај претставникот на
владиката.
Кога стигнавме веќе беше темно. Дворот беше полн со

војници. Околу половина час чекавме меѓу војниците... Не
знам зошто. Тогаш си помислив на Исус, кога се наоѓал во
дворот на Кајафа меѓу војниците. Сепак, со нас не си
поигруваа како со Него.
Најпосле, со голем страв, придружени од еден стражар

и еден свештеник, отидовме во Епископијата. Отец Димитар
Капсаров, претставник на владиката, нè прими многу
љубезно и се зачуди зошто толку сме задоцниле. Потоа го
замоли војникот да нè одведе кај сестрите, придружувајќи нè
тој лично. Страшна ноќ! Темница... Немаше ниту една
светилка по улиците... ниту пак во некоја куќа. Мртва
тишина... Кога дојдовме до плоштадот кај сестрите,
неочекувано слушнавме еден глас: - Застанете! Беше
караулот. Стражарот даде некаков знак и отиде кај него да се
разбере. По пет минути бевме кај сестрите. Кога ни ја
26
отворија вратата, ми се стори дека влегуваме во небото,

сестрите нè очекуваа со нетрпение и најљубезно нè прибраа.
Отец Димитар веднаш се врати назад заедно со стражарот.
Вратите се затворија и ние се успокоивме. Сега сè ни стана
јасно.
Отец Емил Казо, началник на Зејтинлик, дознал за

намерата на Турците целото христијанско население да го
заколат и сите села да ги изгорат. Затоа напишал на сестрите
во Кукуш и на кајмакамот да нареди да нè доведат во градот.
Му благодариме на Бога што бдееше над нас преку нашето
началство. Следниот ден дознавме дека уште по нашето
излегување од селото, биле затворени сите повидни лица од
Долни Тодорак и од целата околија.
Турците бегаат
Меѓутоа, бугарската војска брзо напредуваше. Околу

22 октомври Турците почнаа да бегаат. Целото Кукушко
поле беше покриено со турски бегалци, кои заминуваа за
Солун. Страшни денови на несигурност! Се радувавме што
нашите се наближуваат, но дали ќе ја имаме среќата да ги
дочекаме и како ќе го преземат градот? Што ќе стане со
населението, со затворениците? Тоа се страшните прашања
кои дење и ноќе нè плашат.
Началничката сестра Пако со две други сестри

Французинки отидоа да преговараат кај управителството за
многу од затворениците. Беа сослушани. На 24 октомври,
27
пред властите да отстапат, ги ослободија сите затвореници

на никого ниту влакно не му падна од главата. Еден ден
градот остана под управа на четата која влезе како
претходница.
Бугарските војски доаѓаат
На ден Митровден, бугарските војски влегоа свечено

во Кукуш. Ниту една пушка не пукна. Прва влезе
коњаницата. Целиот народ беше на улица да ги дочека.
Перото не може да ја опише оваа слика. Генералите и
офицерите со сабји, издигнати горе во воздухот го образуваа
знакот на крстот и викаа: – Ви ја честитаме слободата!
Девојките и жените ги пречекаа со букети од бели и црвени
хризантеми и ги украсуваа нивните коњи со цвеќиња.
Народот беше пијан од радост... Сите ликуваа... Сите ги
поздравуваа хероите и си ја честитаа едни на други
слободата... Но, таа беше толку кратка!
Во управителскиот дом ги пречекаа првите луѓе на

градот и им принесоа леб и сол. Уште истиот ден дојдоа да
го посетат институтот на сестрите и беа многу задоволни од
приемот.
Море од бугарска војска
28
Вечерта пристигна и пешадијата. Како да беше море од

војска... Градот беше преполн. Од сите страни навлегуваа...
Други, пак, цели полкови, се насочуваа право за Солун.
Сестрите веднаш се понудија да ги преврзуваат лесно
ранетите војници да им дадат заштита на изморените и
ранетите.
По десет дена пристигнаа кнезовите Борис и Кирил.

Сега градот беше во кулминацијата на својата радост.
Нашата не беше помала. Отидовме право во црквата, за да
Му благодариме на Бога, зашто нè избави од толку несреќи
и му подари слобода на нашиот толку страдален народ.
Уште десетина дена престојувавме во Кукуш, бидејќи

добрата сестра Пако, како и нејзините мили сестри, не нè
оставија да заминеме додека не се расчисти ситуацијата. Со
задоволство се согласивме на оваа покана. Толку беа мили
со нас, што се чувствувавме како да сме дома. Најпосле, на
осми ноември повторно си заминавме за Долни Тодорак.
Селаните нè дочекаа како првпат да доаѓаме. Се зафативме
со нашите обични занимања, радувајќи се на народната
слобода. Ах, тоа била само една илузија, еден фантом кој
исчезна за миг...
Околу Велигден, црни облаци на политичкиот

хоризонт почнаа да го најавуваат страшниот ураган на
меѓусојузничката војна. Сите кои беа способни за оружје беа
одведени, под борбеното знаме. Селото онеме, останаа само
жените, старците и децата. Жалоста почна да се забележува
по лицата на сите. Започнаа чести судири меѓу Грците и
Србите. Додека најпосле дојде фаталниот ден 17 јуни 1913
29
година. Оружјето злокобно загрме, но за жал, не против

полумесечината туку брат против брат. Немам намера да ја
опишувам оваа грозна братоубиствена војна, која многумина
ја опишале, а уште повеќе ја преживеале на кои уште им е
свежа во сеќавањата.
Ќе спомнам уште неколку случки, кои ние ги

преживеавме, како пример на идните наши сестри, дека Бог
и во најтешките времиња не ги остава своите избраници и
дека тогаш особено се доближува до нив со својата
татковска добрина.
Бог секогаш ги заштитува своите избраници
Штом Грците започнаа да го напаѓаат Кукуш,

населението се разбега. Бегалци, толпа народ, почнаа да
пристигнуваат во Долни Тодорак, па селото се наполни.
Нашата куќа не остана празна и училиштето беше преполно.
Од лоши полоши гласови се слушаа:
– Грците напредуваат... Бугарите се повлекуваат...
Во Кукуш паѓаа гранати, се слушаа пукотници. Цела

ноќ рефлектори ја осветлуваа околината. Стравот, тагата,
неизвесноста кои ги доживеавме, не можат да се опишат.
Следниот ден – уште полошо. Нови бегалци, уште повеќе
исплашени, доаѓаат и викаат:
– Бегајте, зашто нема спас. Грците навлегоа во Кукуш.

Колат, палат, целиот град е во пламен.
30
Страшна паника нè обзеде сите...
– Еднаш бевме тепани од Турците, сега нема да чекаме

и Грците да нè тепаат – викаа исплашено селаните и почнаа
да бегаат.
Ах, тоа што го кажаа бегалците беше вистина. Грците

влегле и го запалиле градот и целата околија. Само Горни и
Долни Тодорак, беа исклучок. До нив огнот не стигна. Отец
Мишел, мисионер во Кукуш, веднаш ја предупредил грчката
управа, дека во Долни Тодорак има сестри и ја замолил
власта да му дозволи да дојде во селото. Придружен од
двајца војници тој нè посети, носејќи ни две вреќи брашно и
други продукти. Грчките војници не ни направија зло,
додека малку се смирија ја чуваа нашата куќа со стража.
Доживеавме страшни мигови, особено кога Грци и Турци
доаѓаа да го претресуваат селото. Слава на Бога што
останавме само со стравот.
Друга несреќа
Господ нè избави и од друга несреќа. Во црквичката

постојано гореа свеќи, а една сестра секогаш беше на
молитва пред светата Причест. Во еден момент, кога немаше
никого, една свеќа од топлината се свиткала и паднала.
Пердето, олтарот и сè беше в пламен. Чад почна да излегува
од прозорците. Ние занесени од бегалците, ништо не
31
забележавме. Кога наеднаш однадвор слушаме како викаат:

– Оган, оган, куќата на сестрите гори!
Стражарот исплашен избега на спротивната страна.

Луѓе влегоа да видат што се случува и да го изгаснат
пожарот. За среќа, го изгаснаа уште пред да се зафати
куќата. Грчките војници помислија дека огнот намерно е
запален заради нив и со голема мака, по многу голем
претрес се уверија дека немаше ништо злонамерно.
Така Бог нè избави и од оваа несреќа. Поминавме уште

3-4 месеци меѓу стравот и надежта. Мисионерите од Кукуш
нè посетуваа одвреме-навреме за духовна и материјална
помош. Многу им должиме за нивната пожртвуваност, а Бог
нека им врати стократно!
Владиката Епифан Шанов во село Долни Тодорак
На Крстовден дојде да ги посети селаните и владиката

Епифан Шанов.
Тој служеше света Литургија и проповедаше.
На излегување од црквата веднаш беше фатен и

одведен со конвој во Кукуш.
Со доаѓањето на есента, селото се наполни со грчка

војска. Кога видовме дека повеќе не може да се живее во
32
селото, го предупредивме началството и веднаш бевме

повикани во Паљурци. Багажот го оставивме кај едно
семејство, надевајќи се дека ќе се вратиме во подобри
денови, кои за жал, сè уште не се дојдени. Селаните со болка
во срцето нè испраќаа, а солзите ни се мешаа.
– Вие ни бевте кандилцето во селото – ни велеа

кутрите луѓе, а сега селото пак ни остана во мрак.
Отпатувавме за Кукуш со скршено срце од болка.

Овде-онде се гледаа уште непогребаните тела на бугарските
војници. Златното жито, кое беше останато цело од огнот,
гниеше на нивите од есенските дождови.
Во разурнатиот Кукуш
Пристигнавме во Кукуш. Каква жална глетка! Овој

убав град беше претворен во пепел. Само куќата на сестрите
и црквата свети Ѓорѓи беа поштедени од страшниот оган.
Ми се чинеше дека крвта на нашите паднати браќа сè уште
чади од земјата... По четири месеци уште мирисаше на
изгорени човечки меса и коски. Колку ли беа несреќните
луѓе, изгорени живи! Одвај можеа да се препознаат! Со
голем ризик се провревме во куќата на една од нашите
сестри и го најдовме нејзиниот стар татко изгорен додека си
жнеел. Во куќата на една друга сестра ја најдовме изгорена
нејзината баба. Тоа се последиците од војната. Боже чувај нè
од повторни несреќи!
33
Поминавме една недела кај сестрите. Тие беа многу

зафатени со бегалците кои ги имаше околу триста души и
постојано ги испраќаа во Бугарија. На крајот се разделивме
со овие мили сестри, со кои нè врзуваа толку радосни и
тажни спомени. Солзите ни течеа во оплакување на нашиот
мил и несреќен народ.
Така изгасна оваа евхаристиска светилка, одвај две

години откако беше запалена. Сега селаните од Долни
Тодорак се населени во Бугарија во село Куклен –
Асеноградско продолжувајќи да бидат набожни и примерни
католици.
На 20 октомври ние пристигнавме во Паљурци. Милата

Основачка повторно нè прегрна во своите прегратки... Таа
сакаше да дознае сè за преживеаните несреќи. Ѝ раскажавме
сè и таа му се заблагодари со сето срце на Бога, зашто нè
заштитувал сето време.
Под закрила на Бога
А еве што преживеале сестрите во Паљурци за време

на овие бурни времиња, кои ги опиша сестра Доминикија
Прочкова. Следниот опис на сестра Филомена Танева ќе ни
даде јасна претстава за ова.
– Точно во најголемата горештина, во најсилната

работа, кога нивите се лулееа од златното жито, пламна
сатанскиот оган на војната. Топовите грмеа. Вести од лоши
34
– полоши почнаа да се слушаат. Грците настапуваат...

Луѓето бегаат... Кукуш веќе окупиран од непријателот...
Целиот град и целата околија во пламен... Житото станало
пепел...
Бидејќи Паљурци е многу далеку од Кукуш, уште се

сомневавме дали сето ова е вистина... Но фактите наскоро ја
потврдија вистината. Кон крајот на месец јуни, по три часот
попладне, слушнавме страшни гласови во манастирот и
неволно исчекувавме да дознаеме што се случува. Многу
бегалци кои исплашено викаа:
– Бугарската војска се повлекува. Грците се веќе во

Гевгелија, а во селото сè е под нож и оган.
При отстапувањето еден бугарски генерал рекол:
– Бегајте во манастирот! Таму ќе најдете спас.
Голи, гладни, кој како се нашол на полето или во

куќите, луѓето бегаа во манастирот. За два дена се прибраа
околу 1000 луѓе. Манастирот беше преполн. Собите,
ходниците, дворовите, сè... За да одиме во црквата требаше
да ги туркаме луѓето. Нашата добра Мајка ги гледаше со
голема добрина. Тие луѓе требаше да се хранат. Седум мажи
деноноќно месеа леб, а сестрата Основачка со сестрите
Стефанија и Марта низ еден прозорец им раздаваа по едно
парче леб.
Житото во амбарот како чудо се размножуваше. Така

поминаа петнаесет дена. Бугарите продолжуваа да
отстапуваат. Ранети војници носеа во манастирот, зашто
35
бугарскиот Црвен крст веќе беше отишол. Се прибраа

петнаесет ранети. Сестрата Основачка, заедно со сестра
Евгенија и сестра Стефанија им служеа со најголема братска
љубов, чесно да го исполнат својот свет долг кон
татковината.
Љубовта на сестра Еврозија кон Македонија
Војската постојано минуваше... Војниците изморени,

испотени, разочарани.. Трчавме да ги видиме последен пат...
сестрите и некои жени им носеа полни кошници со плодови:
јаболка, круши и друго за да ја изгаснат жедта. Еден од
офицерите извика:
– Што прави овој народ тука? Ајде со нас. Овде е

опасно.
При овие зборови, речиси сиот народ тргна со војската.

Ние трепериме од страв, а истовремено се надеваме на Бога,
дека Тој нема да нè остави зашто ние сме Негови чеда.
Околу полноќ, отстапи последниот полк што доаѓаше од
Дојран и помина точно пред вратата на манастирот. Народот
пиштеше и викаше... Останатите, со исклучок на 5-6 мажи и
околу 20 жени, тргна со војниците. Војската минуваше цели
три часа... беше последната... Срцата ни се кинеа од мака и
ужас, а нашата добра Мајка и нејзината помошничка плачеа
повеќе од нас и велеа: – Иако не сме Македонки, го
засакавме овој народ повеќе од нашиот. Ако кажаа дека
Италија е поробена, немаше да жалам толку, колку што
36
жалам сега. По повлекувањето на бугарската војска, Грците

ги окупираа селата Богданци, Стојаково и други од левиот
брег на Вардар. Но, во Паљурци сè уште никој не беше
стигнал.
Еден Јуда
Еден од бегалците прибран во манастирот, иако јадеше

од лебот од рацете на наштата Основачка, одлучил да ја игра
улогата на Јуда и им кажал на Грците:
– Побрзајте да одите во Паљурци, бидејќи манастирот

е полн со комити. Таму е и Аргир.
Нашата Основачка, дознавајќи ја опасноста, и самата

беше исплашена да ја извести грчката власт, дека има
засолнето луѓе во манастирот. Тие одговориле:
– Веќе е многу доцна... Војската тргна и ќе добиете

покана.
Уште истиот ден, на 1 јули 1913 година Грците

пристигнаа и веднаш го окупираа манастирот. На секоја
врата и прозорец имаше по еден вооружен војник од глава
до петици, за да не излезе некој од куќата. Многу од
бегалците своите пари ги доверија кај сестрите, да им ги
чуваат. Имаше едно семејство кое беше дало триста турски
златни лири. Сè исчезна без трага. Парите и багажот го
прибраа, а по собите фрлаа куршуми, за да кажат дека се од
комитите. Еден војник дури забил една сабја во багажот,
37
небаре е од комитите. Бидејќи и ние постојано

претресувавме сè, по војниците, Господ не дозволи ништо да
најдат. Сабјата беше најдена од една сестра и бидејќи не
знаеше што да прави ја фрли во еден канал. Истото го
правевме и со куршумите кои Грците намерно ги оставија по
собите. Еден војник го загледа добриот парохиски
свештеник, Отец Трпче Јорганџиев и извика:
– Еве еден комита.
Војниците како дивјаци се нафрлија врз него. Отец

Јосиф Алоати се фрли на помош на својот собрат. Тој беше
отстранет од војниците со бајонет и беше принуден да гледа
ужасна глетка. Нашиот добар свештеник беше врзан, тепан и
покриен со рани од главата до петиците и пиштеше од
болки. Отец Јосиф ги молеше повеќепати да не му прават
зло. Дојде и неговиот ред. Го прашуваат: – Каде е Аргир?
– Не е во манастирот.
– Лажете.
Отец Јосиф удира три пати во својот молитвеник:
– Ви се колнам дека Аргир не е во манастирот.
– Ќе ве убиеме.
– Не се плашам од луѓето, само од Бога!
– Ви давам рок од дваесет минути и ако не ми

одговорите – смрт!
38
– Не чекајте и по дваесет минути ќе ви ја кажам

вистината, зошто за вистината сакам да умрам.
Аргир не беше во село Паљурци, но селаните овде беа

малтретирани и тепани. Девојките и жените беа врзани,
тепани и фрлани под нозете на коњите. Едно 8 – 9 годишно
дете беше врзано за едно дрво пред очите на селаните и
своите родители.
Бандата со двајцата офицери, продолжуваше да го

ограбува манастирот. Сестра Еврозија се обрати кон еден од
офицерите:
– Ние повеќе не можеме да престојуваме со вашата

банда. Како што се гледа имате намера овде да ноќевате. Ве
држам за одговорни за сè што може да му се случи на
манастирот. Јас со сестрите, сирачињата и бегалците ќе одам
во Гевгелија и ќе се вратиме овде кога ќе се смири. Дотогаш
вие сте одговорни за мојот манастир.
Потпрен на ѕидот, офицерот им кажа на своите

другари:
– Католичкиве излегоа поголеми ѓаволи од нас.
Откако се наситија од грабежи и тепање, трубата

засвири. Ги прибраа ранетите војници, мажите, отец Јосиф
Алоати и отец Трпче и тргнаа за Гевгелија. Отец Трпче не
можел да стигне дотаму и останал на патот.
39
Го видовте ли денес пеколот?
Кога стивна сè, нашата Мајка нè прибра крај себе и нè

праша: – Дали го видовте денес пеколот? Ѓаволите таму го
прават истото што денес ни го направија Грците. Навистина
личеа на ѓаволи, особено кога влегуваа во црквата и со
бајонетите го туркаа светиот Олтар. Го кренаа пердето на
Светото хранилиште. Се смееја со висок глас, зборуваа и ги
гледаа сестрите кои се молеа во црквата. Откако завршија да
се потсмеваат со олтарот излегоа надвор и ги бакнуваа
иконите на манастирот.
Многу мила беше сестра Вера Костадинчева – сега

покојна – која се молеше сето време во црквата. Кога не
гледаше што се случува надвор, се свртуваше спокојно кон
сестрите и ги прашуваше:
– Дали започнаа да колат? И го чекаше својот ред.

Чистите души така ја чекаат смртта!
Откако си заминаа, сестра Основачка даде знак, сите

останати бегалци, сестри и сирачиња да се прибереме во
црквата, за да Му благодариме на Бога, бидејќи нè избави од
поголеми несреќи, кои можеа да станат. Но, Бог нè сочува!
Тој ден никој не побара храна. Толку бевме исплашени

и изморени. Нашата Мајка ни понуди да јадеме, но никој не
сакаше ни уста да отвори. Страшната слика постојано ни
беше пред очите, а уште повеќе маката: што ли ќе стане со
нашиот Основач – oтец Јосиф и со другите наши мили
затвореници?
40
Ноќта настапи. Ги измоливме своите вечерни молитви

и отидовме да спиеме. Но, кој има храброст да легне?
Нашата Мајка ни порача да си легнеме облечени, обуени,
готови за бегање. Ние помладите, задремавме, но постарите
особено нашата Мајка, не можеа.
Невидлива сила ги оттурнува напаѓачите
Истиот ден се случи нешто интересно. Бидејќи беше

жетва, многу од бегалците, за да не седат без работа, ја
замолија сестра Основачка да ги испрати да ги жнеат
манастирските ниви. Бидејќи се плашеа да одат сами, таа
испрати со нив две сестри и некои од поголемите деца. Еве
што раскажуваа: – Војниците, кои доаѓаа во селото, наместо
да одат по патот, минуваа низ нивите и неколкупати се
обидоа да дојдат кај нас. Кога го видовме тоа, почнавме да
се молиме на Света Богородица и да ја молиме Бројаницата.
Кога се приближија на неколку метра, се лизнаа и паднаа.
Вторите пак се обидоа, но и тие кога дојдоа на истото место
и тие паднаа, истото беше и со третите... Така беа принудени
да се вратат назад, а ние веќе бевме спокојни.
Самите војници ја раскажувале оваа случка во селото и

кажувале: – Кој знае зошто ли не можевме да одиме кај овие
жетвари? Како некоја невидлива сила да нè турка.
Селаните потоа раскажуваа дека ова го слушнале од

војниците. Нема сомневање, дека света Богородица ги
зачувала. Следниот ден, Грците повторно дојдоа во селото,
41
но не влегоа во манастирот. Повторно ги фатија селаните, ги

врзаа и ги тепаа. Плачењето и викањето на жените и децата
се слушаше дури во манастирот. Откога ги натепаа и
ограбија си отидоа. Потоа, кога си заминаа, наидовме на
двајца полумртви до нашата надворешна порта. Едниот
беше учителот од село Сехово, а другиот еден селанец.
Војниците, минувајќи покрај нив мислејќи дека се мртви се
задоволиле само да ги клоцнат и да им кажат –„вулгарос”.
Нашата Мајка ги прибра во куќата и долго ги лечеше. По
нивното оздравување, учителот се врати во својата куќа,
благодарен за помошта која ја доби.
По заминувањето на Грците, сестра Еврозија ги праша

сестрите дали некоја се чувствува доволно храбра да оди во
Гевгелија да дознае нешто за отец Јосиф, отец Трпче и за
другите заробеници. Доблесната сестра Анастасија веднаш
се понуди. Нејзиниот пример беше следен и од сестра
Стефанија и така двете, придружени од една возрасна жена,
се упатија кон Гевгелија. Навратиле во село Стојаково, за да
го видат отец Трпче, прибран од една жена која му ги
лекувала раните. Потоа го продолжиле својот пат за
Гевгелија и отишле право во затворот. Не им дозволиле да
влезат кај отец Јосиф, уверувајќи ги дека наскоро ќе биде
слободен. За останатите не им дале никаков одговор.
Сестрите се вратиле во манастирот. По неколку дена се
врати и отец Јосиф, придружен од отец Жил Левек и еден
собрат, кој следниот ден си замина за Солун.
42
Нова опасност
На дваесет и втори јули уште една непријатна случка

нè вознемири. Едно од момчињата на машкото
сиропиталиште отиде утрото по дрва во гората. Собирајќи
дрва, слушнало слаб глас како од под земјата. Митко во
почетокот се исплашил. Кој ли е ова? Непознатиот се јавил:
– Момче, не плаши се.
Од грмушката излегол еден слаб и парталав бугарски

војник. Тој го прашал: – Од каде си момче?
– Тука, од селото.
– Има ли грчки војници во селото?
– Вчера и завчера имаше многу, но денес уште не се

дојдени.
– Момче, те молам, кажи им на твоите господари да

бидат добри, да ми испратат алишта да се преслечам и да
можам на некој начин да се вратам во Бугарија.
Митко се вратил и го раскажал случајот. На почетокот

нашата Мајка не се согласуваше, бидејќи се плашеше да не
навлече некоја непријатност на манастирот. Но, по
настојувањата на сестра Евгенија Симитчиева и на некои
постари сестри, се согласи да му се испрати храна и облека
за пресоблекување за да си замине во Бугарија. Ние,
помладите сестри ништо не знаевме, но забележавме дека
сестрите нешто си шепотат. Една донесе облека, друга
храна. Се чудиме што се случува. Тајната брзо се откри.
43
Отидовме да ручаме, а потоа влеговме во црквата за

благодарност, според нашите правила. На излегување
слушаме пискотници. Митко бил фатен од грчките војници
кои немилосрдно го тепале. Кога тој му ја носел облеката на
војникот, Грците го забележале и почнале да пукаат кон
него. Тој застанал, целиот растреперен, пред себе ја видел
смртта. Војниците пукале кон него, го фатиле и го прашале
каде оди и за кого е храната. Момчето ништо не одговорило
за да не го предаде војникот, туку замолило само да го
однесат кај началничката во манастирот.
Еден војник се втурна во нашата Мајка за да ја

прободе, но сестра Еврозија излезе наспроти, му ја фати
раката и рече:
– Што правите? Јас сум виновната. Убијте ме мене.

Ако има вина во тоа што сме му помагале на еден
несреќник, за тоа јас сум виновна.
Војникот застана и праша:
– Зошто постапувате така?
Сестра Основачка му одговори:
– Го послушав гласот на срцето, а не на разумот.
По долго распрашување, Митко заедно со војниците

отидоа да го бараат бугарскиот војник и по еден час се
вратија со него во дворот. Го прашаа:
– Кој си ти и зошто се криеш во гората? Да не си

комита?
44
– Не, јас сум бугарски војник. Си ја загубив четата,

бидејќи бев ранет во ногата и многу денови талкам низ
гората.
– Со што се хранеше досега? Никој ли не ти носеше

храна досега?
– Не, никој. Јас се хранев од млекото на една коза, која

пасеше во гората и со трња.
Бидејќи не му веруваа дека е бугарски војник, тој си ја

извади личната карта: беше од село Лозенец – Софиско.
Потоа Грците, сестрите и војникот ги одведоа во село
Богданци за да ги судат. Бугарскиот војник бил прогласен за
заробеник, а сестрите ги ослободија благодарение на
застапништвото на добри луѓе од местото.
По оваа случка, Грците повеќе не нè вознемируваа, но

слава на Бога што наскоро стигна примирјето, па тие се
повлекоа. Паљурци остана под српска власт”.
Четиринаесетта глава
Страдањата за време на светската војна
По Букурешкиот мировен договор, потпишан на 28

јули 1913 година, Македонија во својот голем дел беше
поделена меѓу Грција, Србија и Бугарија. Границата мина
сред Дојранското Езеро и достигнуваше на југ од градот
45
Гевгелија. Оваа граница се покажа крајно неповолна за

монашката заедница на сестрите Евхаристинки.
Сестра Еврозија во едно писмо до своите домашни,

пишува: – За десет месеци имавме пет различни власти:
турска, сојузничка, српска, бугарска – само за три дена,
грчка – шест недели и повторно српска!
Поголемиот дел од домовите на монашката заедница

останаа на српска територија, и тоа токму куќите во
Паљурци, Богданци, Стојаково, Гевгелија и Пирава. Солун,
главниот центар на монашката заедница останал под грчка
власт. Исто така и евхристинскиот дом во село Долни
Тодорак, на растојание од околу 25 км североисточно од
град Кукуш, бил отсечен од Паљурци. Овие услови многу го
отежнале развојот на монашката заедница. Отец Јосиф, кој
обично живеел во Солун и често ги посетувал
евхаристинските домови, требало да го смени методот на
својата пастирска дејност и постојано да се насели во
Паљурци.
Традиционалната политика на Србите
Штом Србите се населиле во новите македонски

области, почнале да ја спроведуваат својата традиционална
политика кон Македонците: тие побрзале сите да ги
направат Срби. Мнозинството од сестрите Евхаристинки
биле Македонки. Како што видовме, не само Основачите на
монашката заедница – отец Јосиф и сестра Еврозија, туку и
сите отци Лазаристи, кои служеле во епархијата, како и
46
нивните началници имале големи симпатии кон

македонскиот народ и работеле со голема љубов за нивно
духовно будење.
По завршувањето на духовните вежби, на Успение

Богородично 15/28 август 1913 година Основачите почнале
да размислуваат за понатамошниот живот на монашката
заедница. Тие пред сè се грижеле за домовите, кои биле
останати под српска власт, бидејќи нивните врски необично
отежнале поради новата политичка граница.
Опустошувањата предизвикани по домовите од
меѓусојузничката војна, биле големи. Средствата биле
исцрпени, а нови не можеле да се добијат од никаде. При
сето ова, сестра Еврозија, имајќи полна вера во Божјата
промисла, веднаш се фатила за работа. Таа повторно сакала
да ги отвори училиштата во Гевгелија, Стојаково, Паљурци
и во Богданци. Но, не успеала да го стори тоа во учебната
1913/14 година.
Српската власт се покажала, во почетокот,

потолерантна од грчката. На молбата на сестра Еврозија да
бидат отворени училиштата за учебната 1914/15 година
гевгелискиот управник одговорил позитивно, поставувајќи
еден услов: во училиштата да се предава, како главен јазик,
српскиот. Истиот управител предложил, сите сестри кои
предавале во училиштата, да завршат еден тримесечен курс
по српска историја и српски јазик. Сестрите го прифатиле
овој услов и кон крајот на септември училиштата биле
отворени. Наскоро Србите ја покажале својата вистинска
природа: тие забраниле да се зборува и да се учи
македонскиот јазик. Требало да бидат сокриени сите книги
47
што биле таму и да бидат заменети со српски. Биле заменети

и македонските песни. За да ги контролираат подобро овие
мерки, Србите испратиле своја учителка во центарот на
монашката заедница – во Паљурци.
Тукушто биле поминати неколку недели од отварањето

на училиштата, небаре властите се покајале за дадената
дозвола, издаваат повторно наредба да се затворат
училиштата во Богданци и во Стојаково. Останале отворени
до крајот на годината само оние во Паљурци и во Гевгелија.
Објавувањето на светската војна
Така се одвиваа работите до 1914 година, кога избувна

Првата светска војна. Бугарија ја објави својата неутралност,
а Србите влегоа во војна со Австријците и со Германците.
Настанатата состојба не беше добра за развојот на
монашката заедница на сестрите Евхаристинки. На 1/18
октомври 1915 година и Бугарија се замеша во војната.
Потоа, англиско-француските војници, кои беа истоварени
во Солун, добија заповед да влезат во Македонија – кон
Струмица и крај Вардар за Скопје, за да им помогнат на
Србите.
Напуштање на саканото Паљурци
48
На 6 октомври 1915 година, понеделник, точно за

време на ручекот, на сестрата началничка ѝ соопштиле дека
еден курир од околиската управа донел едно важно писмо.
Таа отишла и по десет минути се вратила бледа и многу
замислена. Се гледало дека е нешто сериозно. Таа дочекала
сестрите да го завршат ручекот, а потоа на своето семејство
му рекла: – Сестри, има наредба од околискиот началник, во
рок од три часа, да се испразни селото и манастирот. По три
часа, ако се најде жив човек, ќе биде застрелан.
Потоа рече: – Да го примиме од Бога ова ново

искушение и секоја брзо да се подготви за пат.
Ниту еден остар збор или мрморење не чувме од

нејзината уста против власта – раскажува сестра
Доминикија. Таа ни даде уште други совети, а по јадењето
отидовме да благодариме во црквата, сите се зафативме за
работа. Секоја си го зеде својот мал багаж од облека и она
што е најпотребно за службата. Прибираме, прибираме сè на
истото место, што да земеме, а што да оставиме? Како што
се случува некогаш на сон. Но, сега ова беше страшна
вистина!
Околу 14 часот почнавме да се собираме во дворот за

тргнување. По последното посетување на нашата црква, отец
Јосиф ја зеде светата Причест и прв тргна со коњот за
Гевгелија. Ние бевме натоварени на две-три коли со
поголемиот багаж и со помалите деца.
Сестрата Основачка, бидејќи беше со слабо здравје,

нерасположена се качи на коњот, а сите други сестри и деца,
49
со сестра Агнија, секој со својот багаж, тргнавме пеш.

Имавме околу 15 км пат. На излегување од големата порта
сите се свртевме да фрлиме последен поглед на таа мила
куќа, молејќи му се на свети Јосиф да нè чува. Сестра Агнија
и многу сестри се расплакаа, а сестра Основачка со чувство
и длабока душевна болка рече:
– Никогаш нашата куќа не ми изгледаше толку убава

како во овој момент, кога требаше да ја напуштиме.
Вратата ја заклучивме и големото духовно семејство
тргна. Кој можеше, одеше побрзо, други побавно и така, со
мака, се разделивме на мали групи.
По нас одеа момчињата од земјоделската колонија и го

тераа добитокот. Одиме со скршени срца од болка, но во
добро расположение благодарение на нашата духовна Мајка,
која во најтешките мигови на животот знаеше да го зачува
мирот, спокојството и братската љубов. Одвреме – навреме
паѓаше дури и некоја шега, зашто една си ги заборавила
чевлите и тргнала со влечки, друга престилката, третата не
знам што... Нашата духовна Мајка со своето небесно
спокојство кое се одразуваше на нејзиното лице, нè гледаше
од коњот.
Каде поминувавме, истата слика насекаде. Жив човек

не се среќаваше. Селата беа напуштени. Ние бевме
последните... Само овде-онде се движеа некои англиски
војници, кои јадеа сурови тикви од некоја градина или пак
некои Французи, кои гонеа кокошки. Околу мостот на
реката Вардар, почнавме да се среќаваме со селани од
другите села. На целата оваа бркотница се додаде и
50
пристигнувањето на возот. Пругата се затвори, а друг пат

немаше. Сирената на возот засвири, коњот на сестра
Основачка се исплаши, скокна и ја фрли на земјата. Таа си го
удри левото колено. Овој удар, кој во почетокот помина
незабележано, стана причина за нејзината долга и тешка
болест, која го покоси нејзиниот живот.
Пристигнување во Гевгелија
Во Гевгелија пристигнавме вечерта во 18 часот. Куќата

на сестрите не нè собираше, но за онаа ноќ се собравме како
можевме.
Колку непријатности, немаштија, страв претрпевме во

овие два месеца под ураганот на топовските татнежи и
авионските бомби, само еден Бог знае! Во оваа несигурна и
опасна ситуација нашите Основачи беа жив пример на
трпеливост, заемно поднесување и потчинување на Божјата
волја, јавно изразена преку случките на денот.
Сестрата Основачка отиде за помош кај француските

воени власти, за да ни дозволат барем еднаш или двапати во
неделата да може некој да оди во Паљурци по храна,
особено од градините со зеленчук и нивите со жито. Тие не
само што ни дозволија, туку беа толку љубезни ни ги дадоа
и нивните коњи и луѓе, за да нè придружуваат, и така,
повторно Божјата промисла ни помогна. Неколку од
сестрите почнаа да работат во болниците, каде што
бесплатно им помагаа на ранетите војници, а други се
51
занимаваа со кутрите жени кои им ги переа алиштата на

војниците.
Пеколна ноќ спроти 29 ноември 1915 година
Меѓутоа, бугарската и германската војска постојано

напреднуваа, а сојузничките отстапуваа. Особено кај
Криволак и Демир Капија, сојузничките беа сосема
поразени. Нема да ја заборавам пеколната ноќ спроти 29
ноември, кога сојузничките војски отстапија конечно од
српската територија. Уште во текот на денот се гледаа
војници како обиколуваа покрај големите згради, а околу 23
часот во ноќта почнаа да експлодираат бомби; куќите се
тресеа како од најсилен земјотрес; стаклата се кршеа.
Наеднаш целиот град светна од оган. Фабриката за свила,
тутунските складови, некои училишта – сè наеднаш пламна.
Но, најстрашниот миг беше во два часот по полноќ; тогаш,
по заминувањето на последниот воз за Солун, изгрмеа
последните бомби, кои ги растурија мостовите на реката
Вардар и железничката пруга. Тоа адско тресење беше толку
силно, што сите кои седевме, бидејќи никој не лежеше,
паднавме. Смртта беше неизбежна. Сестра Агнија прва, а по
неа сите истрчавме во домашната црквичка, барем да
умреме пред светата Причест. Колку дела на покајување
направивме во овој страшен миг! По овие бомби сè се смири
и настана тишина, но тоа не нè успокојуваше, зошто не
знаевме што се случува и сè уште очекувавме нешто.
52
Целата ноќ ја поминавме во бдеење. Утрото веќе

немаше ниту еден сојузнички војник и околу 17 часот во
квечерината навлегуваа победоносните бугарски војски.
Тогаш жалоста ни се претвори во радост. Мислевме дека
нашите војски ќе ги прогонуваат сојузничките дури до
Солун, но кога видовме дека останавме на борбената линија,
тоа многу не нè успокои.
Воената власт даде наредба сите да се вратат во своите

домови. На 6–18 декември отец Јосиф и отец Трпче
повторно први заминаа за Паљурци: по нив и момчињата од
земјоделската колонија и го одведоа добитокот. Исто така
заминаа и неколку сестри, за да проверат што останало во
куќата. Нашата духовна Мајка со нетрпение очекуваше
новости. И тие набргу пристигнаа: куќата не била уништена;
во неа се населиле бугарските војници и штабот на третата
Тракиска дивизија, ама сè било расфрлено и ограбено од
напаѓачот.
По неколку дена заминаа децата и уште неколку

сестри, а последната група се врати на 15–27 декември,
точно за да ја започнеме деветдневната молитва за Божиќ.
Бев во последната група сестри, со која беше и нашата

мила Мајка и сестра Агнија. Сакав многу да сум блиску до
нив, за да ги набљудувам, во овие тажни минути и да се
восхитувам од нивните добродетели.
Сестрата Основачка, како вистинска Мајка, бдееше над

нас и сакаше да бидеме поблизу до неа.
53
Точно кога бевме на брегот на Вардар, се слушна

татнеж во возухот од една цела ескадрила на непријателски
авиони и почна да фрла бомби. Една експлодира недалеку од
нас. Сите, по заповед на војниците, седнавме на земја, за да
запре движењето, а нашата Мајка инстиктивно зеде да ги
покрива со фустанот сите оние кои беа поблиску до неа,
како што квачката ги собира своите пилиња под своите
крила, мислејќи дека со тоа ќе нè спаси. Тоа ми направи
толку длабок впечаток, што си реков во себе: „Гледај колку
нè сака; се заборава себеси, за да нè спаси нас”.
По повлекувањето на авионите, движењето повторно

почна. Населението се натрупа на брегот од реката.
Војниците со претпазливост им помагаа на луѓето да минаат
низ еден дрвен мост – широк околу еден метар. Требаше да
минуваме еден по еден со својот багаж, повеќе не можеше да
се носи. Тоа беше вистинско страшилиште.
Пристигнавме дома живи и здрави. Времето беше

прекрасно. Но што најдовме? Куќата беше претворена во
вистинско буниште. Многу кревети и душеци беа откорнати.
Алиштата и книгите – сè беше расфрлано. Складовите
испразнети, кокошките, зајаците – исчезнати, а ние јадевме
само каша од брашно; но барем бевме здрави, а за нашата
Мајка, која беше болна, немаше ниту едно јајце. Почнавме
повторно да ја прибираме покуќнината. Војниците ни го
ослободија поголемиот дел од куќата. Офицерот од штабот
остана во делот за гости; зафатија и една голема соба за
канцеларија, а останатиот дел ни го ослободија.
54
Во таа положба ја пречекавме 1916 година и Божиќ. На

полноќната Литургија присуствуваа и офицерите од штабот:
полковник Ристо Чаракчиев, капетан Здравко Георгиев,
поручник Александар Јанулов, поручник Стојков и некои
други. Денот го поминавме спокојно, немаше пукање.
Вечерта истите присуствуваа на честитката за именденот на
отец Јосиф. Го поздравија најсрдечно, како да беа пријатели
од многу одамна. Децата испеаа неколку песни, составени од
самиот отец Јосиф за победоносните војски и песните многу
им се допаднаа. Така помина, во весело расположение, овој
последен Божиќ.
По празниците воените дејства повторно започнаа.

Војната беше во своето разгорување. Кон крајот на
февруари, пристигнаа многу германски војници; повеќе не
можеше да се живее. Самите воени власти ја советуваа
сестрата Основачка да нè повлече од борбената линија.
Започнаа гранати да паѓаат врз селото. Еден ден, околу

40 непријателски авиони летаа над Паљурци и пиштеа
бомби, но за среќа, Божјата промисла бдееше врз нас, и
никој не настрада.
Во тоа време манастирот беше почестен со посетите на

видни лица: Престолонаследникот, кнез Борис Трновски,
кнезот Кирил Преславски, германскиот престолонаследник и
разни други германски кнезови, бугарски и германски
генерали, меѓу кои и генерал Фон Макензен и др.
55
На пат за Скопје
Најпосле беше донесена одлука сестрите и сирачињата

да бидат пренесени на посигурно место. Затоа сестра
Еврозија, придружена од сестра Магдалина, замина за
Скопје, кај главниот гувернатор во Македонија, генерал
Рачо Петров, за да се посоветуваат за положбата на
манастирот. Генералот ги примил сестрите мошне љубезно и
ги посоветувал да се преселат во Скопје, истовремено
определувајќи им една двокатна куќа до самото
гувернаторство, покрај брегот на реката Вардар.
Определен бил датумот 7 април 1916 г. – Благовец,

како ден на тргнувањето. Истиот ден, откако сестрите и
штитеничките присуствуваа на последната Литургија во
Паљурци, започнаа да се подготвуваат за заминување. По
кусо време дворот на сиропиталиштето се наполни со воени
коли – околу 80. Сестрите, штитеничките и багажот биле
сместени во колите кои тргнале до железничката станица
Удово.
Во Паљурци останале само пет сестри; потоа кај нив

отишле и три сестри од Гевгелија. По тој повод, сестра
Доминикија раскажува дека во оние денови на тревога често
се зборувало за напуштање на Паљурци. Сестра Еврозија
постојано била распрашувана што ќе се прави, ако има
потреба да се бега. Таа со голема вера во промислата Божја
одговорила: „Кога Бог ќе сака да го напуштиме Паљурци,
Тој ќе ни испрати многу коли...” Нејзините зборови во
целост се исполниле.
56
– Кога видовме во дворот толку коли – продолжува да

раскажува споменатата сестра – ние си ги спомнавме
зборовите на нашата Основачка кои беа еден вид пророчки
зборови. Сестрите и сирачињата беа сместени во колите,
така што во секоја кола имаше по неколку штитенички и по
една сестра. Јас бев во истата кола со сестра Основачка, отец
Јосиф и сестра Агнија и можев лично да се убедам, колку
длабока беше нејзината вера во промислата.
Колите беа растоварени на железничката станица

Удово, од каде сестрите, штитеничките и багажот биле
качени на возот. На 8 април 1916 г. во 6 часот изутрина
возот застана на скопската железничка станица. Во
почетокот сестрите и штитеничките страдале од голема
немаштија: на сам ден Велигден тие за ручек имале само
јачменова чорба.
Цели две недели сестра Еврозија ги употребувала сите

свои сили, за да ја осигури барем исхраната на сестрите и
штитеничките, но сè било напразно.
Најпосле таа ги собрала сестрите ѝ им рекла:
– Мои мили сестри, треба да се вратам кај нашите

други сестри во Паљурци.
– Како ќе нè оставите така сами? – ја прашале сестрите

сите во еден глас, сите вознемирени.
– Направив сè, што можев, но без успех, – одговорила

сестра Еврозија. Ќе видите, дека штом ќе заминам, Бог ќе ви
57
испрати сè, за што имате потреба. Ќе разберете, дека Тој

нема потреба од мене.
Божјата промисла помага...
Сестра Еврозија за своја заменичка ја оставила сестра

Агнија и заминала. Уште следниот ден по нејзиното
заминување, на вратата зачукал еден офицер кој побарал да
ја види началничката. Го однеле кај сестра Агнија, го
прашале што сака.
– Јас сум поручникот Консулов. Испратен сум од

генерал гувернаторот, за да ве прашам, дали имате потреба
од нешто и со што можеме да ви помогнеме.
– Немаме леб, одговорила сестра Агнија, тоа засега ни

е најпотребното.
– Добро, одговорил бугарскиот офицер, ќе му дадам

извештај на господинот генерал...
Уште следниот ден, истиот поручник повторно се јавил

кај сестра Агнија и соопштувајќи ѝ дека гувернаторот во
Македонија дал наредба секој ден да се испраќа на
монашката заедница бесплатно брашно за 56 лица.
Навистина, лебот на сестрите бил осигурен, но човекот

има уште и други потреби на оваа земја... Затоа сестрите
биле принудени да работат без одмор, везејќи и продавајќи
им го везот на германските и бугарските војници. Освен тоа,
58
сестрите почнале да дават приватни часови кои потоа се

претвориле во редовни курсеви. На тој начин тие почнале да
ги задоволуваат најважните потреби на монашката заедница.
Во Скопје сестрите и штитеничките претрпеле многу

незгоди. Навистина, куќата во која живееле била удобна за
неколку семејства, но таа била мошне тесна за 56 луѓе.
Освен тоа, тие немале двор, а тоа било многу тешко, особено
за штитеничките. Сите спиеле на сламеници, наредени на
таваните; многуте дрвеници не им давале спокоен сон, летно
време, горештината била неподнеслива преку ноќта, а преку
зимата студот бил мошне силен, тие услови се одразиле
лошо врз сестрите и штитеничките. Во текот само на една
година четири сестри и осум штитенички биле жртви на
болести; починала и самата заменичка на началничката,
сестра Агнија.
Бугарските власти во Скопје сториле сè за да ја олеснат

положбата на монашката заедница. Сиропиталиштето на
Евхаристинките било единствената добротворна установа во
Скопје. Властите им предложиле на сестрите три турски
куќи на десниот брег од реката Вардар. Куќите биле
оддалечени една од друга, биле мошне тешки и неудобни за
редовниот монашки живот. Освен тоа општинскиот совет
одобрил бесплатни лекови за сиропиталиштето, а доктор
Гарабет, градски лекар, со голема грижа ги услужувал
сестрите. Болните сирачиња биле сместени во болницата.
Доктор Каракашев, кој тогаш бил на служба во Скопје,
пројавил голема пожртвуваност и им помагал во работата на
сиропиталиштето, при што излечил многу штитенички и
сестри, меѓу кои и самата началничка, сестра Еврозија. Исто
59
така, сестрите зачувале одлични спомени од сега покојниот

доктор Никола Иванов, кој цели две години доставувал дрва
за сиропиталиштето и наредил нивниот леб да се пече во
воените фурни.
Особено мили спомени зачувале сестрите

Евхаристинки од посетата на царот, тогашниот
престолонаследник, Борис Трновски. Во текот на месец мај
1917 година на пат кон македонскиот фронт, тој навратил во
Скопје. Бил пречекан најљубезно од сестрите и од
штитеничките на сестрите Евхаристинки,
престолонаследникот бил трогнат од пречекот и обрнал
особено внимание на штитеничките од сиропиталиштето.
Малата Надежда, петгодишно сираче, му подарила букет
природно цвеќе, кој кнезот го примил со љубезност и го
погалил девојчето по главата. Потоа тој ги поздравил двете
присутни сестри и ги прашал дали се тие истите кои ги
видел во Паљурци и по каков повод се наоѓаат во Скопје.
Сестрите ги дале потребните објаснувања, тогаш
престолонаследникот се обратил кон генерал Тошев, новиот
гувернатор во Македонија и се интересирал околу помошта
за сирачињата го прашал какви грижи се вложуваат за
издршката на сирачињата. Тогаш кнезот Борис наредил на
сиропиталиштето да му се доставуваат освен леб и други
продукти, како месо, грав, шеќер, сол и друго.
Бидејќи условите за живот се подобриле,

сиропиталиштето започнало нормално да функционира. На
местото на починатите штитенички биле примени нови и
наскоро нивниот број уште повеќе се зголемил.
Сиропиталиштето станало познато во цела Македонија и
60
видни граѓани му помагале, секој колку можел. Така, одело

сè до фаталниот датум – 28 септември 1918 година кога
бугарските војници требало да го напуштат Скопје.
Петнаесетта глава
Сестра Еврозија ја губи првата помошничка
Меѓу другите тешкотии кои ги доживеала сестра

Еврозија за време на војната, една од најтешките била тоа
што не можела да води кореспонденција со своите домашни
и со началниците, а особено со отец Лобри, без чиј совет
ништо не правела. Нејзината најчувствителна загуба била
смртта на нејзината прва советничка и асистентка, сестра
Марија Агнија Исусова.
Сестра Магдалина Костадинчева раскажува: – Толку

многу се сакаа и се разбираа сестра Еврозија и сестра
Агнија, што беа едно срце и една душа. Беше месец март
1917 година. Сестра Основачка лежеше болна неколку
месеци и одеше од лошо кон полошо. Сестра Агнија
постојано беше до нејзиниот кревет и правеше сè што е
можно за да го спаси нејзиниот драгоцен живот за нас. Кога
виде дека ништо не помага, сестра Агнија реши да се понуди
себеси како жртва за да го спаси животот на нашата мила
Основачка. Таа започна деветдневна молитва кон малата
света Тереза и Го молеше Бога да ја прими нејзината жртва.
Се случи така што Господ ја прими нејзината предложена
61
жртва. Кон крајот на февруари, не многу долго по

започнувањето на деветдневната молитва, сестра Агнија се
разболе од тешка пневмонија. Болеста толку бргу се развила,
што сестрата почувствувала дека се наближува нејзиниот
крај. Уште пред да се разболи, сестра Агнија еден ден ѝ
кажала на началничката: – Вие ќе оздравите, а јас ќе умрам.
Така се разбравме со Бога.
62
сестра Марија Агнија Исусова
63
Кога одевме да ја посетиме, таа нè гледаше со

сочувствителен поглед, како да сакаше да ни каже дека
наближува нејзиниот крај. Најпосле Бог ја прими нејзината
жртва, на 6 март ѝ беше лошо. Беше деветиот ден од
нејзината болест. Околу 11 часот, ние, две сестри отидовме
да го повикаме отец Јосиф, кој живееше во католичкиот
парохиски дом во Скопје. Отец Јосиф веднаш дојде и ја
утеши болната со благослов и Елеопомазание на болните од
светата црква. Пред крајот на светиот обред, сестра Агнија
фрли последен мил поглед кон Основачката, го притисна
крстот и му ја предаде својата чиста душа на Бога... Беше 2
часот по полноќ, седми март, среда...
Уште во ноќта се пренесе жалната вест и сите

почнавме да плачеме. Изутрината сите блиски и познати
веќе знаеја за жалната вест. Се редеа познати и почитувачи
да се поклонат пред посмртните останки.
Погребот се изврши истиот ден, во 16 и 30 часот. Кога

го кренаа телото од нејзината соба, сестра Основачка отиде
во црквичката пред светата Причест, од очите ѝ бликаа
обилни солзи... Никогаш не сме ја виделе да плаче толку
многу. Од нејзината уста се слушаа само овие зборови:
– Fiat! Fiat! – Да биде Твојата волја Господи!
Погребната поворка помина низ улицата Царица

Елеонора и излезе на булеварот Фердинанд.
По патот, многумина од љубопитство прашуваа каков е

овој погреб, зошто сите присутни плачат... Кога поворката
помина покрај куќата на гувернаторот на бугарската воена
64
инспекција, генерал Тошев од балконот ја следеше

поворката и се заинтересира да дознае што се случило.
Следниот ден тој го изрази своето сочувство. Изгледаше
дека по оваа тешка загуба, сестра Основачка уште повеќе ѝ
сè препушти на молитвата. Во сè се гледаше дека таа само
бараше утеха во Бога. Основачката сакаше да ни зборува за
добродетелта на сестра Агнија и често кажуваше: – Сестра
Агнија, иако имаше избувлив карактер, ми се чини дека
беше најмилата душа на Бога во нашата монашка заедница,
зашто по секое нејзино избувнување, таа се смируваше
длабоко пред Бога и правеше големи напори за да се
поправи. Отец Јосиф со голема љубов ја напиша нејзината
биографија, а ѝ ја подари за именденот на сестра Основачка.
Таа беше многу задоволна, ни рече дека овој подарок ѝ бил
најмилиот.
Сестра Агнија не нè заборави и по својата смрт. Од

небото таа чудесно ни помагаше. Долго време, секоја среда –
денот на нејзината смрт, таа се појавуваше, испраќајќи ни по
некоја благодат.
Биографија
Ема Канети – тоа е крстното име на сестра Агнија – се

родила во 1863 година во градот Бреша, во Италија, од
набожни родители. При крштевањето го добила името Ема
кое многу не ѝ се допаѓало, зашто имала прочитано дека
некоја Ема била предадена целосно на сатаната. Но, потоа
65
научила дека тоа име го носела и една света девица чиј

празник се празнува на први мај.
На тригодишна возраст Ема ја загубила мајка си.

Покојната оставила уште едно дете, одвај на едногодишна
возраст кое подоцна починало. Малата Ема ја одгледала
нејзината баба, која ги исполнувала сите каприци на малото
девојче изградувајќи разгален карактер. Заради тоа, Ема
подоцна морала да прави големи напори за да го корегира
нејзиниот карактер. Но, од својата мајка малото сираче ја
наследило длабоката набожност. Уште на седумгодишна
возраст, Ема Канети се исповедува на големите празници, а
на 12-годишна возраст ја примила за првпат Светата
Причест.
Таткото на Ема бил артист и малку време му

останувало да се занимава со својата ќерка, затоа ја дал кај
чесните сестри на воспитување. Го избрал манастирот на
Милосрдните сестри во Торино. Таму малата Ема била
доверена на грижите на сестра Виченца Пучи, која со својата
нежност настојувала да ја замени нејзината покојна мајка.
Новата ученичка останала во пансионот до завршувањето и
добивање диплома за учителка. Меѓутоа, баба ѝ починала.
Татко ѝ останал единственото лице на кое таа му ја
посветила целата своја нежност. За несреќа тој набргу се
разболел и по осумдневна тешка болест му ја предал душата
на Бога, окрепен со светите тајни.
Младата Ема останала сама на светот, но не заборавила

дека на небото има друга мајка, Небесната Царица. Таа
упатила топла молитва кон Божјата Мајка и ветила дека ќе
66
стане чесна сестра и дека ќе ја прими облеката на сестрите

Кармелитанки, привилегираните ќерки на Дева Марија.
Ема ѝ напишала писмо на љубената сестра Виченца

Пучи и ја замолила да се застапи за неа пред сестрите
Кармелитанки во градот Монкалиери, јужно од Торино.
Сестра Пучи ги направила потребните постапки и било
одговорено од началничката на Кармелитанките дека Ема
требала лично да оди во манастирот. Навистина,
придружена од сестра Пучи, таа пристигнала во
Монкалиери. Таа била физички многу слаба, па
началничката откажала да ја прими.
Додека Ема престојувала во Торино, нажалена дека ја

одбиле Кармелитанките, сестра Виченца добила писмо од
својата родена сестра, Елисавета Пучи, началничката на
Милосрдните сестри во Солун. Таа сакала да ѝ се испратат
две учителки – едната по рачна работа, а другата по
италијански јазик. Сестра Виченца во тоа писмо го видела
прстот Божји. Таа ја повикала Ема и сугерирала да го
прифати предлогот и да оди во Солун. Ема го примила ова,
ама не без двоумење. Сестра Виченца нашла и втора
учителка, госпоѓица Маргарита Лукано, која потоа станала
сестра во Монашката заедница на Сионските дами во
Цариград.
Заминување за Солун
67
На 27 февруари 1885 година Ема и Маргарита се

качиле на параходот во Џенова и заминале за Солун. На
параходот Ема го напишала својот дневник и го испратила
на својата сакана учителка, сестра Виченца Пучи. Таа ја
искажувала својата тага, зашто ја напушта својата мила
Италија и толку сакани лица, особено сестрата Виченца.
Параходот пристигнал во солунското пристаниште на 5 март
вечерта.
Нејзините први впечатоци од исламизираниот град не

биле најпријатни. – Пристигнав во Солун – пишува таа на
сестра Виченца. Ах, колку би сакала да бидам далеку од
него илјади и илјади милји!... Ах, сестра Виченца, зошто
дојдов во Турција?... Зошто ја напуштив убавата Италија и
толкуте мили лица таму? Како? – Ќе ме прашате – можеби
се каеш? Но, не си разумна! Нека... сочувствувајте со мене,
зашто би требало да бидам од камен, за да не чувствувам
ништо.
Сестра Елисавета Пучи, која наскоро била назначена за

началничка на Милосрдните Сестри во Солун, ги дочекала
љубезно двете нови учителки. Ема и Маргарита започнале со
работата која им била зададена. По две години, Маргарита
заминала за Цариград, каде пристапила во Монашката
заедница на Сионските дами. Ема, која била задолжена да
предава италијански, требала да го земе и предметот на
Маргарита – предавање на рачната работа. Младата
учителка брзо се спријателила со сестра Елисавета Пучи и ја
засакала како своја мајка.
68
На 13 февруари 1888 година во Солун пристигнала

идната Основачка на Монашката заедница на сестрите
Евхаристинки.
Еврозија и Ема станале најблиски пријателки. Штом

дознала за намерите на отец Јосиф и сестра Еврозија за
основање монашка заедница на Евхаристинките, по
советувањето со својот исповедник, отец Деноа, Ема
предложила да биде една од првите другарки на Еврозија.
Иако имале силна желба, таа не можела да стане
Евхаристинка на 21 април 1889 година кога била основана
Монашката заедница: бидејќи била учителка, требало да го
почека крајот на учебната година. По завршувањето на
учебната година била слободна и можела да го оствари
својот идеал – да пристапи во новооснованата монашка
заедница. Во тоа време, сестра Елисавета Пучи била
задолжена од отец Лобри да биде привремена началничка на
сестрите Евхаристинки. Таа ја примила Ема како кандидатка
и треба да работи на својот карактер, за да отстрани некои
грубости од него. На 15 август Ема веќе ја облекла облеката
на послушничка.
Следната година, на 15/27 август, таа ја примила

ангелската облека, ги дала монашките завети и го добила
името сестра Марија Агнија Исусова. Сега веќе таа активно
се зафатила со работата околу организирањето на новата
монашка заедница. Таа била назначена за учителка на
послушничките и помошничка на началничката, сестра
Марија Христина Исусова.
69
Околу Божиќ 1889 година, сестра Пучи на новата

монашка заедница и доверила осум македонски девојчиња
на воспитување. На сестра Ема било наредено да го
раководи образованието и воспитанието на новите ученички.
Во 1901 година кога бил отворен Евхаристинскиот дом

во Гевгелија, сестра Агнија со послушничките и со неколку
сестри биле сместени таму. Во текот на 1902 година
новицијатот се преместил во Паљурци.
Започнала Балканската војна која ја дезорганизирала

Монашката заедница на сестрите Евхаристинки. На 7 април
1916 година сестра Агнија со послушничките, сирачињата и
со голем дел од сестрите, придружени од отец Јосиф и
сестра Еврозија, заминала за Скопје, каде и починала. Таа
оставила најдобри спомени кај чесните сестри кои ја
познавале. Една од нив раскажува:
- Сестра Агнија ми остави длабок впечаток со својата

пожртвуваност, особено во однос на храната. На млади
години, нејзиниот слаб карактер се пројавувал и во однос на
храната, која морало да биде избрана по нејзин вкус, а тој
бил многу каприциозен.
Во Солун, пред да пристапи во монашката заедница на

Евхаристинките, таа беше пребирлива во однос на храната,
но потоа не се забележуваше што е вкусно или невкусно и
многу често, особено во сабота, во чест на Дева Марија се
лишуваше од десертот и никогаш не ги пробуваше првите
плодови кои се ставаа на масата.
70
Дваесет и осум години Евхаристинка
Сестра Агнија живеела дваесет и осум години во

монашката заедница на сестрите Евхаристинки. Оние кои ја
познаваа, раскажуваат дека нејзината душа била вистинска
градина од христијански добродетели. Послушничките кои
таа ги воспитала по патот на монашкото совршенство ги
паметат нејзините возвишени поуки. – Монашкиот живот
често спомнувала сестра Агнија – се состои во носењето на
крстот и трновиот венец и одењето по патот на Господа...
Но, да не мислите дека во манастирскиот живот има само
страдања... Не, не! Во тоа засолниште на совршениот живот
се наоѓаат утехата, радоста и мирот. Монашките заедници не
се нарекуваат напразно земјен рај, зашто во нив се чувствува
добротата на Оној, кој вели: – Дојдете кај мене, моето бреме
е слатко...
Не, во домот на добриот Бог целата година е празник...

и како да не биде така? Овде сите живееме со Бога, Му се
потчинуваме Нему, се одмораме во Него, а пред сè
чувствуваме дека сме сакани од Него.
Последните години од својот живот, сестра Агнија

често мислела за смртта. На 21 јануари 1908 година на
празникот на нејзината небесна покровителка, света Агнија,
таа со свој ракопис ја напишала следната белешка: – Колку
чудна идеја! Колку тажни мисли за еден празник! Како некој
глас да ми вели: мисли на смртта. Времето брзо лета...
Смртта доаѓа... Еве веќе две од нашите сестри заминаа во
вечноста! Мисли на смртта, душо моја и нема да бидеш
71
горделива и полна со самата себе... Мисли често за смртта и

тогаш полесно ќе се разделиш од сите и од сè... Мисли
секогаш на смртта и тогаш нема да те интересира љубовта
или презирот на созданијата... Мисли често за смртта, така
ќе ја чувствуваш желбата да се соединиш со твојот Бог и со
Небесениот Младоженец... Мисли за смртта, нема да бидеш
завидлива и себична... Мисли често за смртта, ќе се
насладуваш на мирот, мир во себеси и ближниот... Мисли за
смртта и ќе го завршиш својот живот така како што го
завршиле и светците. Да се молиме на Бога една за друга, за
да ни ја подари благодатта да умреме во Неговата света
љубов. Празникот на света Агнија се празнува на 21 јануари
1908 година.
Во 1909 година, за време на духовните вежби, сестра

Агнија побарала неколку совети од својот исповедник, отец
Деноа. Духовникот писмено ѝ одговорил:
– Што да ѝ кажам на милата сестра Агнија, по повод

овие свети духовни вежби, освен тоа дека треба да му остане
верна на Господа до смртта, на местото каде што Тој ја
постави пред 20 години... Исус секогаш ја сакал нашата
сестра Агнија. Тој ја избрал и подготвил за делото на
сестрите Евхаристинки: Спасението и обраќањето на
Истокот преку светата Евхаристија... Останете на тоа место
со почит и страдање... Храбро, можеби, плодовите од
вашиот труд и борба нема да ги видите, но ќе ги видите од
небото и вечно ќе го благословувате денот кога сте станале
Евхаристиника... По овој одговор сестра Агнија повеќе не се
двоумела и со сето срце се зафатила со исполнувањето на
својата програма: да се жртвува и да се ослободи од сè што е
72
земско, за да може да летне слободно во небото, во

прегратките на Бога.
Шеснаесетта глава
Нови тревоги за сестрите Евхаристинки
Повлекувањето на бугарската војска од Скопје ги

ставило во тревоги сестрите Евхаристинки и нивните
штитенички. Македонското население во градот се
подготвувало да бега, секој во рацете си го носел својот
багаж и се упатувал кон железничката станица. Во оваа
вознемирена состојба, првата мисла на сестра Еврозија ѝ
била да го пренесе сиропиталиштето во Софија, но по совет
на некои бугарски генерали, кои сочувствувале со
монашката заедница, било одлучено сестрите да останат во
Скопје, додека се среди ситуацијата. Тие ги снабдиле со
храна за подолго време.
Италијанскиот граѓанин, господин Арналдо Мортен, ја

предложил својата убава куќа во центарот на градот за
вселување на сестрите. Овој предлог бил примен со
благодарност и сестрите со штитеничките се сместиле во
удобната куќа.
73
Сојузничките војски во Скопје
Неколку дена потоа, Скопје било окупирано од

сојузничките војски. Англичани, Французи и Италијани се
натпреварувале кој повеќе да ја услужи монашката заедница
со храна, облека, чаршави и друго. Но, Бог им испратил на
сестрите нова тешкотија: се појавил таканаречениот
шпански грип кој покосил многу животи. Евхаристинките
исто така не биле поштедени од тој камшик и дале две жртви
– починале две сестри. Најголемата мака, меѓутоа била
болеста на Основачката, сестра Еврозија.
Уште при ненадејното преместување на Монашката

заедница од Паљурци во Гевгелија, во 1915 година таа си го
повредила коленото при паѓањето од коњот. Тој удар бил
фатален за почитуваната Евхаристинка. Потоа на удреното
место се развила туберкулоза во коските и состојбата се
влошувала секој ден. За време на војната сестра Еврозија
често заболувала. Ногата ѝ била во гипс, но тоа помагало
само привремено. Кон крајот на 1918 година положбата ѝ
станала уште поопасна за време на едно патување до Солун.
Откако се вратила, таа легнала болна. Нејзините духовни
ќерки ги вложиле сите свои напори за да ѝ помогнат. Освен
лекарската помош, која ѝ била дадена најдобро, сестрите и
штитеничките постојано се молеле на Бога за скапоценото
здравје на Основачката. Биле направени многу деветдневни
молитви на Пресвета Богородица Утешителка, на света
Тереза на Детето Исус, како и на многу други светци, но Бог
овојпат не ја услишал нивната молитва. По советот на
лекарите и на своето началство, сестра Еврозија заминала на
74
16 јули 1919 година за својот роден град Торино, оставајќи

ги неутешни своите духовни чеда.
Како што ќе видиме понатаму, откако поминала цели

18 месеци во болницата свети Иван на 26 декември 1920
година сестра Марија Христина Исусова ја предала на Бога
својата чиста душа.
Положбата на сестрите е неиздржлива
По заминувањето на началничката, положбата на

сестрите во Скопје станала неподнослива: српските власти
им правеле разни непријатности и го затвориле нивното
училиште. Србите не можеле да ги трпат сестрите
Евхаристинки кои биле Македонки и католички.
Отец Јосиф заминува во Торино за да ја извести својата

сестра за создадената ситуација и за пренесувањето на
Монашката заедница во Софија. Светиот Отец Папа
Бенедикт петнаесети, не само што го дал потребното
одобрение, туку дал и определена сума пари за купување на
една скромна куќа во Софија. Откако го решил ова прашање,
отец Јосиф заминал директно за Софија.
Сестрите и штитеничките требало да останат во Скопје

до конечното разрешување на прашањето за нивното
преместување во Софија, Бугарија.
Српската власт, направила сè за да го направи нивниот

живот неподнослив. Пред сè, тие биле истерани од куќата
75
под изговор дека таа им е потребна за банка. На 15 август

1920 година багажот на сестрите бил исфрлен во дворот.
Положбата на монашката заедница била депримирачка.
Сестрите немале никакви известувања од Отец Јосиф, кој со
две сестри бил во Софија, за да бара куќа за Евхаристинките.
По советот на парохискиот свештеник на католиците

во Скопје, отец Задрима, било решено да се испратат во
Солун три сестри со штитеничките, бидејќи се мислело дека
од македонскиот главен град тие би можеле полесно да
заминат во Софија. И, навистина, уште истиот ден им бил
обезбеден групен пасош, па три сестри и сирачињата
заминале во Солун. Останатите десет сестри во Скопје
поминале денови исполнети со тревоги, затоа што Србите не
ги сакале во градот, а истовремено не сакале да им дозволат
да заминат за Софија.
Штитеничките во Солун
Штитеничките, придружени од трите сестри,

пристигнале во Солун, но со тоа не завршиле нивните маки.
Српската власт, откако им дала пасош, се сетила дека не
требало да им дозволи да го напуштат Скопје. Тие му
телеграфирале на српскиот конзул во Солун да ја
предупреди грчката власт таму да ги задржи штитеничките и
да не им дозволи да заминат за Бугарија. Отец Мишел,
Лазарист, со голема пожртвуваност се потрудил да ја
осигури прехраната на сирачињата, а неговиот собрат, отец
76
Брунети, се зафатил да преговара со власта, за да се

определи судбината на кутрите девојчиња.
За среќа, го поседуваме извештајот на отец Брунети, во

кој се опишани најподробно сите перипетии на борбата што
тој ја водел за кутрите сирачиња. Колективниот пасош бил
издаден на 14 август 1920 година – со број 1016. Тој бил
визиран од грчкиот конзул во Скопје, под број 3241/3092.
Пасошот бил издаден групно за 26 штитенички. Сите
пристигнале добро во Солун, освен четири од повозрасните,
кои уште во Гевгелија се одделиле и си заминале кај своите
роднини.
Како последица од постапките на српскиот конзул во

Солун, штитеничките не добиле дозвола да заминат за
Софија и биле сместени во семинаријата на Зејтинлик.
Францускиот конзул, под чие покровителство дотогаш била
Монашката заедница, им навестил дека повеќе не може да се
занимава со нив.
77
Штитеничките во тешка положба
На 6 април 1921 година, отец Бонети пристигнал во

Гевгелија, за да ги собере документите за идентитетот на
штитеничките. Се предлагале две решенија на прашањето:
ако власта им ги врати на сестрите нивните одземени
домови, штитеничките да се сместат во Гевгелија. Но,
Србите не сакале да дозволат католичко училиште во овој
граничен град. Вториот предлог предвидувал да се замоли
Апостолскиот нунциј во Белград штитеничките и
Евхаристинките да ги всели во некои католички
сиропиталишта во Југославија. Но и тоа одобрение не било
прифатливо за српската власт, која едноставно сакала да
располага со свој надзор над штитеничките.
Отец Бонети се вратил во Солун. Кога отишол кај

гувернаторот, тој таму го нашол српскиот конзул, кој
настојувал штитеничките да се вратат во Гевгелија.
Гувернаторот ја дал својата согласност само децата со грчко
државјанство да останат во Солун. Меѓутоа, отец Брунети
побарал инструкции од нунцијатурата, а српскиот конзул
преземал мерки пред својот француски и италијански колега
во Солун да се вратат штитеничките во Гевгелија. Тој барал
од нунцијатурата во Белград да издејствува од српската
управа штитеничките да се упатат во Софија, каде веќе била
сместена Монашката заедница. Ако тоа е неприменливо,
сиропиталиштето да им се предаде на сестрите во Гевгелија
или, пак, децата да се остават на располагање на
Апостолскиот нунциј во Белград, за да бидат сместени во
католичките сиропиталишта низ Југославија. Најпосле, отец
78
Брунети предложил сите штитенички да се остават во

Солун. Во случај ниту еден од овие предлози да не биде
прифатен, несреќните девојчиња да се вратат кај нивните
роднини.
Додека отец Брунети ги правел сите овие постапки,

српскиот конзул го наредил своето. Кон крајот на септември
1921 година еден грчки стражар се појавил во Зејтинлик и
им врачил на сестрите една писмена заповед од српскиот
конзул, во рок од два дена штитеничките да бидат однесени
во Битола и да им се предадат на српската власт. Штом
дознале за оваа жестока заповед, штитеничките паднале во
плач. Сестрите почувствувале бескрајна мака пред
неопходноста да се разделат со овие деца за кои се грижеле
како вистински мајки. Српскиот конзул не им дозволил на
сестрите да одат со штитеничките. Со голема мака отец
Мишел успеал да му дозволат барем тој да ги придружува
незаштитените девојчиња.
Тажна разделба
На 29 септември 1921 година рано изутрина се појавил

еден стражар за да ги придружи штитеничките до Битола. Со
многу солзи сестрите се разделија со милите деца, за кои
толку се грижеа. Не помалку беа натажени и штитеничките
при оваа тажна разделба.
Во Солун останале само пет штитенички, бидејќи биле

грчки државјани. Кон крајот на октомври истата година, тие
79
биле сместени во сиропиталишето на Милосрдните сестри

во Кукуш.
По заминувањето на штитеничките, сестрите во Солун

се подготвувале да одат во Софија кај Евхаристинките кои
пристигнале во бугарскиот главен град на 28 август 1920
година. Меѓутоа, чашата на страдањето сè уште не била
испразнета.
На 21 ноември 1921 година сестра Христина

Костанарова, истоштена од малтретирањата на
штитеничките, му го предала духот на Бога во Солун, по
тридневно боледување. Сестрите дознале, дека на 18
ноември истата година друга Евхаристинка од Солун, сестра
Онорина, починала во Торино, својот роден град, каде
отишла да се лекува, по советот на лекарите.
Само една од солунските Евхаристинки, сестра Марта

Костанарова, по илјада непријатности, (не помалку од 30
пати таа одела по својот пасош) можела да пристигне во
Софија на 16 февруари 1922 година патувајќи преку
Цариград.
И така, првата куќа која сестрите Евхаристинки ја

отвориле во Солун пред околу 30 години била затворена на
таков болен начин.
Седумнаесетта глава
80
По патот на Голгота
На 18 јануари 1919 година отец Лобри ѝ го напишал од

Цариград на сестра Еврозија следново:
– Нашите сакани ќерки, сестрите Евхаристинки, во

едно писмо го искажуваат своето неспокојство за Вашето
здравје. Во иста смисла ми пишува и сестра Августина. Јас
му се молам на Бога со сето срце да Ве зачува за монашката
заедница, зашто сè уште сте потребна. Од Ваша страна,
кажете Му на Господа дека ќе ги примите страдањата и
тешкотиите, ако е таква Неговата Волја, да Ве зачува на
земјата во своја служба. Од друга страна, јас знам, дека ако
чувствувате дека силите Ве напуштат, Вашата интимна
желба ќе биде Вашата душа да одлета кон Бога. Понатаму
отец Лобри ја советува сестра Еврозија, да избере една
сестра која ќе ја замени во случај на смрт.
Сестра Еврозија одговорила, а нејзиното писмо било

добиено од отец Лобри на 19 март, празникот на свети Јосиф
според латински обред. Началничката на сестрите ја
прележала шпанската треска во најтешка форма. За среќа
немало потреба да ги преземе мерките кои ѝ ги препорачал
отец Лобри.
Но, сестра Еврозија не страдала само од шпанската

треска. Едно друго писмо на нејзиниот брат Мелхиор ни
зборува јасно за нејзината друга болест.
81
Мистериозната болест на коленото
На 13 март 1919 година, отец Мелхиор му напишал

долго писмо од Торино на отец Јосиф, во кое искажал
големи грижи за здравјето на сестра Еврозија.
– Се надевам – вели отец Мелхиор – дека сега нашата

сакана Еврозија е оздравена од шпанската треска, но дали
оздравува и нејзината нога? Претпоставувам, дека во
почетокот на март лекарот ѝ го извадил гипсот кој го носи
веќе четири месеци. Но дали ѝ помогна ова тешко лекување?
Дали може веќе да оди без туѓа помош и без бастун? Таа
мистериозна болест на коленото, која бараше такви
гипсирања, не ми се допаѓа. Би сакал да дознаам, какво е
мислењето на лекарите во Солун и Скопје кои ја лекуваа
нашата мила сестра. Јас видов и посетив други болни,
осудени да ја држат својата нога во гипс поради туберкулоза
во коската. Да не е нашата премила болна од истата болест?
Тој сака да му ја каже целата вистина и му пишува на отец
Јосиф, дека, придружен од неколку други дами – роднини,
служел Литургија во Валсаличе, на гробот на дон Боско за
целосно оздравување на сестра Еврозија и за успех на
нејзиното дело.
Изгледа дека отец Јосиф и сестра Еврозија го

успокоиле својот брат, бидејќи отец Мелхиор напишал две
писма, со датум од 31 мај и од 4 јули од Аоста, град во
северна Италија, без да се вознемирува за здравјето на
сестра Еврозија.
82
Но, состојбата на Основачката, всушност не била толку

охрабрувачка. И наспроти сите грижи и вниманието на
лекарите и сестрите, болеста напредувала. Единствената
надеж била да ја смени климата.
На 1 јули 1919 година сестра Еврозија заминува за

Солун, придружена од сестра Евгенија Симитчиева.
Сестрите ја испратиле до железничката станица, ја носеле на
раце со жално претчувство дека повеќе нема да ја видат и
сите плачеле, а таа ги голтала своите солзи и ги уверувала
дека наскоро ќе се врати. Возот се задржал во Гевгелија
повеќе од еден час, така што и тамошните сестри можеле да
ја видат за последен пат.
На 8 јули 1919 година пишува од Солун до своите

ќерки:
Едно проштално писмо
– Сестрите кои ќе ви го врачат сегашното писмо, ќе ви

пренесат новости за мене. Лекарот одлучи дека треба да
одам на чист воздух во родниот крај. Ќе заминам во најскоро
време, ќе ме придружува сестра Луиза Гандилио.
Продолжете да се молите за мене Господ ќе ве услиши. Но,
не треба да заборавиме дека кон молитвите треба да
додадеме и жртви: да ги поднесуваме благородно големите и
малите крстови кои Бог ни ги испраќа секојдневно. Секој
крст е полн со заслуги. Ние треба да ги искористиме добро
кога нема да мрмориме и воопшто нема да пројавуваме
83
незадоволство. Маките да ги примиме со радост, како сите

ценети дарови на нашиот Небесен Младоженец...
– Збогум, премили сестри, се надевам дека наскоро ќе

се видиме и по моето враќање да бидам доволно здрава, за
да работиме пак заедно. Но, треба да знаеме дека ако сакаме
Господ да нè утеши и ние сме должни да Го утешуваме со
нашето поведение. Ах, колку благодати ќе ни даде
Преслаткото Срце Исусово, ако направиме сè од наша
страна за да бидеме покорни и кротки, какви што сака Тој да
бидеме! Ве оставам за кусо време, но нема да бидете без
началничка, зашто Безгрешната Дева ќе биде секој ден сè
повеќе ваша добра Мајка и началничка. Кога во вечерниот
испит на совеста, ќе се уверите дека преку денот сте
работеле за вашата добра Мајка да биде задоволна, тогаш
одлучете следниот ден да ја задоволите уште повеќе. Ако,
пак, во испитот на совеста најдете дека има нешто кое нема
да ѝ биде пријатно на вашата Мајка, тогаш со голема
смиреност и доверба, без да се обесхрабрувате, ветете дека
ќе бидете добри. Јас сум уверена дека ако правите така со
помош на добрата Мајка Марија, ќе бидете зацврстени во
своето звање и на добар пат за Небото, каде ќе се
насладуваме засекогаш од плодовите на нашите маки и
жртви.
Ова биле последните убедувања на духовната Мајка до

нејзините ќерки, пред да го напушти Солун.
Заминувањето за Торино
84
На 9 јули, истата година, таа му пишува на отец Јосиф:
– Ќе заминам за Торино. Се надевам, дека по неколку

месеци ќе се вратам здрава...Се чини дека таму нашите
работи сè повеќе се комплицираат, но верувам дека моето
одење во овој момент за Италија е сакано од Промислата
Божја... Навистина, сестра Еврозија заминала за Торино.
Отец Мелхиор, кој поминал три месеца во градот

Аоста кај болниот владика, монсињор Тасо, немал можност
да ја пречека својата сестра во Торино, каде што таа
пристигнала на 26 јули, сабота, околу пладне. Таа на
железничката станица била пречекана од својот брат
Франческо и од својата сестра Наталија. Сестра Еврозија
била ставена на фотелја со тркала и качена на автомобил.
Брзо пристигнале во куќата на Франческо, каде си легнала.
По неколку дена кои ги минала во целосен одмор,

сестра Еврозија била одведена во болницата Свети Иван,
каде ја прегледал доктор Форнака кој констатирал мошне
тешка состојба и со многу сериозни последици од
туберкулозата во коските на коленото. Тој изјавил дека нема
надеж, затоа што зглобовите под коленото биле разјадени.
Тој ѝ препишал инјекции, но само за да ги смират болките.
Доктор Форнака болната му ја доверил на еден свој

колега, кој ја подложил на еден посебен третман и лекување.
Иако бил чуден методот на лекување, отец Мелхиор

признава дека тоа донело подобрување и подобра надеж за
во иднина. Сестра Еврозија започнала да оди полека,
зглобовите под коленото се засилиле, мускулите на болното
85
место се здебелиле, подуеноста на коленото значително

спаднала. Од друга страна, таа почувствувала болки во
стомакот и голема истоштеност. Лекарот го предвидел сето
ова и изјавил дека диетата влијаела благопријатно. Куќата на
Франческо била многу удобна за тој вид лекување.
Франческо, Емилија и Марија, нивната ќерка, најдобро се
грижеле за болната. Наталија и Ернеста многу често ја
посетувале.
Со дозвола на кардиналот – архиепископ во Торино,

отец Мелхиор служел двапати Литургија во собата на сестра
Еврозија, но за да може да продолжи да служи требало да
има специјално одобрение од Светата столица. Kуќата на
Франческо била многу далеку од манастирот каде живеел
отец Мелхиор. Дон Галиони, капетан на блиската вила
„Анџелика”, четирипати во неделата, т.е. во недела, вторник,
четврток и сабота ѝ носел на болната света Причест, така
што таа имала полна духовна утеха.
– Еврозија би оздравела уште побрзо – пишува отец

Мелхиор – ако освен телесното лекување би добивала добри
вести од своето многубројно семејство, зашто физички таа е
тука, но со своето срце и душа, како добра мајка, таа е во
Скопје, во Гевгелија и во Софија, од каде што постојано
очекува вести. За жал, тие известувања многу задоцнија.
Пред 15 дена таа доби долго писмо од сестрите во Софија,
на коешто нареди да се одговори. Таа му напиша и на
владиката, молејќи го да побара во Бугарија една или повеќе
куќи за сместување на целото нејзино духовно семејство.
Одговорот уште не беше добиен. Понатаму отец Мелхиор
соопштува дека на неговата адреса пристигнале писма од
86
сестрите од Гевгелија, од сестра Августина во Солун, а исто

и од Скопје. Тие писма ја утешиле, а истовремено и ја
натажиле мајката. Таа била возбудена заради љубовта која ја
добивала од духовните ќерки, но страдала поради нивните
големи маки. Сепак, имала голема надеж и вера во Божјата
Промисла.
Сестра Еврозија оди во Савона
Здравјето на сестра Еврозија малку се подобрило во

Торино во првите три месеци од нејзиното престојување
таму. Со доаѓањето на есента, нејзината состојба се
променила. Куќата на Франческо била удобна за летен
одмор, но во октомври настапиле влажните есенски денови и
непријатните ветрови. Болната почнала да се чувствува
полошо. Лекарите препорачале да оди на море. По една
среќна случајност, за сестра Еврозија се заинтересирала една
набожна дама, госпоѓа Фера, која поседувала вила во
Савона.
На 27 октомври 1919 година, придружена од сестра

Луиза Гандилио и од Наталија, сестра Еврозија пристигнала
во Савона и се сместила во вилата на улица Саредо број 1.
Морската клима уште во првите денови ја покажала својата
благодат, а болната се поткрепила со слатката надеж за брзо
оздравување. Вилата имала убава тераса, мошне убава за
сончање, градината била прекрасна. Духовните потреби на
сестра Еврозија исто биле задоволени во вилата: таа можела
87
секој ден да присуствува на светата Литургија и да се

причестува.
Животворното срце на ривиерата ѝ сугерирало на

сестра Еврозија и на нејзините блиски идејата да повика во
Савона неколку сестри Евхаристинки, за да живеаат во
вилата како во вистински манастир. Набожната госпоѓа
Фера ѝ ја одобрила идејата и ја ветила својата целосна
поддршка. Исто така и отец Мелхиор, кој постојано ѝ давал
совети на сестра си за нејзиното големо дело, бил
приврзаник на идејата за основање на еден дом на сестрите
Евхаристинки во Италија. Тој мислел дека младите
Евхаристинки би можеле во Италија да се подготват
подобро за својата набожна и родољубива мисија во
Македонија. Освен тоа, отец Мелхиор мислел дека сестра
Еврозија нема да може да оздрави порано до крајот на 1920
година и затоа би било добро да ѝ се испратат сестри.
Отец Мелхиор го известил отец Јосиф за оваа замисла,

овој му одговорил дека нема ништо против заминувањето
но, пред да тргнат сестрите, би било добро да му се помоли
на дон Боско да направи чудо и да оздрави Еврозија, т.е. да
може да се врати во својата избрана втора татковина
Македонија, наместо сестрите да одат кај неа.
Отец Мелхиор ми соопштува дека физички било

неможно сестра Еврозија да се помоли на гробот на дон
Боско. Само тој на 13 ноември, по повод својот роденден,
сакал да служи света Литургија на гробот на дон Боско, како
и Наталија, Ернеста, Емилија, Марија и други роднини кои
сакале да присуствуваат на Литургијата и да се причестат за
88
оздравување на сестра Еврозија. Тој сакал да ѝ напише и неа

тој ден да ја однесат во црквичката и да се причести, каде за
своето здравје ќе се помоли на дон Боско. Било можно, Бог
да направи чудо за да го прослави својот слуга.
Всушност, отец Јосиф не го одобрувал заминувањето

на сестрите, а и многу пречки и услови не дозволиле ова да
се реализира. Сестра Еврозија не знаела ништо за пречките
кои се појавиле и затоа очекувала да ги види своите сакани
сестри. На 19 ноември 1919 година таа им пишува од Савона
на сестрите Евхаристинки во Скопје:
– Како сте мили мои? Дали се готови тие што треба

веќе да дојдат кај мене? Ги чекам повеќе од три недели. Сè е
готово: куќа, кревети, сламеници. Но кога ќе дојдат? Си
имаме убава црквичка каде Исус има милост да престојува,
секој ден имаме света Литургија. Како што гледате, ништо
не ми недостига, освен вие. Често Исус е напуштен во
Светото хранилиште, бидејќи ние сме многу малку на број.
Но кога ќе дојдат и другите, нема да го оставиме да биде
сам. Со сето срце се присоединувам кон вас за да го барам
чудото веднаш да оздравам, но изгледа дека Господ сака да
оздравувам полека, полека, со чекор на мравка. Сепак, сè
надевам, дека молитвите кои се упатуваат за мене, ќе
донесат големи благодати. За ова да Му благодариме на
Бога. Верувам навистина дека Господ ја сака од сите нас
жртвата да бидеме религиозни и дека тоа ќе биде во наша
полза, за славата Божја. Да вршиме сè и да поднесуваме сè
со предаденост, за да нè награди Бог...
89
Пишете ми поскоро за да ми соопштите кога тргнувате.

Што станува со вас? Одговорете ми зашто ме интересира сè,
дури и најситните работи. Моите мисли и моето срце
секогаш се со вас. Сакам да ве видам сите и овде да ве
прегрнам. Но, гледам и чувствувам дека Божјата волја е
поинаква: „таа секогаш нека се исполнува”.
Во едно писмо од 1 декември 1919 година, датирано од

Торино, отец Мелхиор соопштува дека на 30 ноември
вечерта се вратил од Савона каде престојувал три дена, за да
ја види сестра си. Здравјето многу бавно ѝ се подобрувало,
таа постојано имала потреба од сонце, но и во Савона
сончевите денови започнале да стануваат ретки. Болната
имала апетит, варењето на храната било нормално, спиела
спокојно, но ја измачувала слабата треска, која била
постојана. Таа чекала со големо нетрпение да пристигнат
осумте сестри Евхаристинки.
Од 2 ноември сестра Еврозија била опслужувана од

една сестра Назаренка, испратена од Торино од нејзината
началничка, по молба на отец Мелхиор. Таа сестра во
Савона била кусо време, додека пристигнат сестрите
Евхаристинки. Сестра Луиза не била во состојба да ги
задоволи сите потреби на болната.
Отец Мелхиор уште соопштува, дека сестра Еврозија

поголем дел од времето го минувала во кревет, кога било
добро времето излегувала на сонце на терасата или седела до
прозорецот. За неа биле критични месеците декември и
јануари, зашто во текот на февруари во Савона е пролет.
90
На 22 декемви 1919 година сестра Еврозија му пишува

на отец Јосиф: – По твоето последно писмо во кое го
очекуваше чудото на моето оздравување, помислив дека
штом дознаеш дека не е таква Божјата волја, ќе ми напишеш
неколку редови за замислата да ми ги испратиш сестрите во
Савона. Претпоставував дека штом ќе ја дознаеш Божјата
волја, ќе ми ги испратиш сестрите. Но тоа не се случи, мили
Јосифе. Ако има причини што те тераат да си против овие
замисли, кажи ми ги и јас нема да се спротивставувам, зашто
сакам да ја исполнам Божјата волја, која ја примам каква и
да е. Моите причини за доаѓањето на сестрите, главно се
две: мислам дека ќе биде добро и овде да имаме една куќа за
да можеме полесно да се насочуваме таму, каде ќе му биде
угодно на Бога. Покрај тоа, јас сакам да живеам во заедница
за да им бидам полезна на сестрите. Провидението овде ни
даде дом и осветлување, црквичка со света Причест,
секојдневна Литургија. Мислам дека ова е Божјата волја,
толку повеќе зашто отец Лобри ми дозволи да отворам дом
во Савона. Навистина овде не можеме да останеме повеќе од
две години, но за тоа време Промислата ќе нè упати.
Одлуката е во твои раце. Одговори ми позитивно или
негативно. Јас не сакам ништо друго, освен да ја исполнувам
Божјата волја. Човечки гледано, чувствувам дека нема да
живеам уште многу. Иако лекарот ме уверува дека ќе
оздравам, искрено да кажам, сега не се чувствувам подобро
отколку што бев кога го напуштив Скопје. Вистина е дека
кога пристигнав во Торино, бев многу полошо и по шест
недели се подобри мојата состојба, но студот настапи и ми
пречи. Ми кажуваат дека напролет ќе бидам подобро. Засега
би било доволно да не оди на полошо. Живеам со надеж, а
91
ако Господ ми ја даде милоста да оздравам, ќе биде добро...

Наближува твојот именден. Што можам да ти посакам освен
тоа што го посакувам за себеси: да успееме да станеме
светци. Ах, да, ако станеме светци, ќе ги имаме сите добра...
Бодрење за време на тешката болест
Отец Јосиф со натажено срце ѝ соопштил на својата

сакана сестра дека овој план не се остварил и ја охрабрил
трпеливо да ја поднесе и оваа тешкотија.
Ние ќе видиме во следното писмо до сестрите какво

било нејзиното душевно расположение во тој случај.
– Многу е непријатно – пишуваа таа – полека да се

оздравува, бавно како желка. Би била сепак задоволна, ако
болеста одеше кон подобрување, иако малку. Но, понекогаш
одам и наназад, здравјето се влошува. Откако сум овде, имав
двапати криза од по 15 дена, лежам во креветот и
чувствувам болки во коленото. Сега сум малку подобро.
Станувам од креветот секој ден по малку. Штом ќе се
почувствувам подобро, ќе заминам за Торино. Веќе нема
кого да чекам, а климата за овој месец не знам дали ќе ми
годи. Само знам, дека кога сум тука, им создавам
непријатности на своите најблиски роднини. Сестрата
Назаренка требаше да се врати во својата заедница, зашто ја
избраа за асистентка на главната началничка. Наталија не
сакаше да ме остави сама со сестра Луиза и дојде овде
ненадејно, но кутрата е со разделено срце, зашто ја остави
92
сама Ернеста. Бог ми даде малку сила и сите ќе тргнеме за

Торино, оставајќи ја оваа благословена Савона, каде дојдов
со толку златна надеж и каде сè беше претворено во чад.
Сигурно таква била волјата Божја за моето добро и за
доброто на мојата мила монашка заедница, мојата најголема
желба сега е да дојдам побрзо кај вас, но кога ќе ни се даде,
вам и мене оваа утеха!
Истото писмо е дополнето на седми февруари. Сестра

Еврозија пишува, дека повторно имала криза. На шести
февруари добила писмо од сестра Марија Костанарова и две
писма од штитеничките. Таа се заблагодарува за молитвите
на сестрите и на штитеничките. И во Италија многу се
молеле за нејзиното оздравување, но Господ уште не ги
услишал молитвите.
– Меѓутоа, да не се разочаруваме, – пишува сестра

Еврозија – зашто Бог ја испробува нашата постојаност, а
можеби ни подготвува и некоја голема утеха. Храбро,
впрочем и со бескрајна доверба во Бога. Многу се радувам,
зашто малите често се причестуваат. Се надевам дека ќе
бидат многу добри. Ах, да! Да се причестуваме често, имаме
толку голема потреба од Исуса.
– Но, пред сè, големи и мали, достојно да се

причестуваме, нашиот живот има потреба од постојана
подготовка за светата Причест.
Во текот на половина ден да Му благодариме на

Божествениот Гостин, кој милуваше да дојде во нашето
срце, а од другата половина да правиме чести дела на верата,
93
љубовта и желба достојно да го примиме Исус следниот ден.

Со тоа ќе избегнеме многу недостатоци и секогаш ќе
живееме во Божјата присутност.
– Продолжете да се молите за мене, и јас го правам

истото за вас секој ден и ве доверувам на Пресветото и
Преслатко Срце Исусово. Настојувајте и вие да бидете добро
сместени во тоа свето засолниште. „Бидете достојни ќерки
на вашата добра началничка, Безгрешната Марија и сè ќе
оди кон добро”.
Осумнаесетта глава
Жртва на самопрегор
Престојувањето во Савона, како што видовме од

писмото на сестра Еврозија, многу не придонесе за
нејзиното здравје. Еве зошто била донесена одлука таа да се
врати повторно во Торино.
На 24 февруари болната веќе била во Торино и

сместена во болницата Сансалварио. Таа не можела да биде
однесена на гробот на дон Боско, како што сакал отец Јосиф,
зашто нејзината состојба била многу влошена. Во 5 и 30
часот четири носачи ја кренале на носилка од вилата и со
количка била однесена на железничката станица. Таа била
сместена во едно купе од втора класа и сместена да седне,
при што од двете страни ја придружувале Наталија и сестра
94
Луиза. Возот пристигнал во Торино во 10 часот и 15 минути.

На станицата ја пречекале отец Мелхиор и сестра Пучи.
Таму била ставена на носилка и однесена во болница.
Времето било одлично, така што болната не страдала, но
исто така не почувствувала ни подобрување. Коленото ѝ
било повеќе отечено, а таа не можела да станува. Сепак,
сестра Еврозија била задоволна што се вратила во Торино,
бидејќи таму била како во своја средина. Таа веќе немала
илузии дека наскоро ќе оздрави, признала дека сега ѝ било
полошо отколку во Савона, но била решена целосно да се
предаде на Божјата волја.
Предадена целосно во рацете Божји
– Денес ја посетивме заедно со Наталија – му пишува

отец Мелхиор на отец Јосиф – го прочитав и твоето писмо.
И кажавме да се моли за своето оздравување, но таа ни
одговори: Многумина се молат за моето оздравување, ако
Бог ги послуша ќе им бидам многу благодарна, но јас не
чувствувам потреба да се жалам за ова, предадена сум
целосно во рацете Божји, нека го направи тоа што е подобро
за мене и за моите кутри сирачиња. Исто така ги
посоветувала сестрите секој ден да ги повторуваат зборовите
на Пресветата Богородица: Еве, слугинка сум на Господа,
нека ми биде според волјата Твоја.
На истиот датум, 25 март, отец Мелхиор му пишува на

својот брат, отец Јосиф и му соопштува дека болната била
добро сместена во болницата на Милосрдните сестри, но
95
немало никаква надеж не само за нејзиното целосно

оздравување, туку и за подобрувањето на нејзиното здравје.
Лекарите одлучиле повторно да ѝ ја стават ногата во гипс за
да може одвреме - навреме да станува од кревет. Инаку,
неподвижноста можела да ѝ го повреди стомакот и тоа да ја
забрза несреќата.
– Гледаш – вели отец Мелхиор – дека вестите не се

добри. Сè е бескорисно, треба да се приготвиме да ја видиме
одлетана на небо. Лекувањето има цел само малку да ѝ го
продолжи животот. Таа не ја знае вистинската положба или,
пак, крие дека ја знае. Болеста го разјадува нејзиното тело,
но умот ѝ е бистар. Окото ѝ е остроумно, јазикот лесен, а
стомакот добро ја вари храната што ја јаде. Умот и нејзиното
срце постојано се таму – кај сестрите и штитеничките. Таа е
нежна мајка која се грижи за своите ќерки, страда поради
далечината и копнее по нивните писма... Не е потребно да ѝ
соопштувате само добри или неважни новости, а да ги
премолчувате непријатностите. Нејзината душа е навикната
да страда и таа повеќе сака да ѝ се соопштува сè, како што
е...
На шести април отец Мелхиор му пишува на отец

Јосиф:
– Нашата мила сестра и натаму е во лоша состојба.

Нејзиното колено не само што ја принудува да биде
неподвижна, туку ѝ создава и големи болки... И со
отсечувањето на ногата на нашата мила болна нема да ѝ се
спаси животот.
96
– Таа како ангел им дава поуки на сите кои ѝ се

доближуваат, бидејќи херојски ја поднесува својата болест...
Верувам дека кога ќе ѝ кажеме дека дојде времето да ѝ ги
дадеме, за последен пат, Светите Тајни, таа нема да се
исплаши, туку ќе биде задоволна дека настапува крајот на
нејзините големи старадања...
Отец Мелхиор му пишува на својот брат дека го

благословил Бога, зашто отец Јосиф се спротивставил на
испраќањето на осумте сестри кај сестра Еврозија во Савона.
Таа сама веќе не настојувала, откако дознала дека отец
Јосиф имал спротивно мислење.
На деветти април, сестра Луиза им пишува на сестрите

од името на сестра Еврозија, која чекала новости за сестрите
Онорина и Софија. Таа многу се интересирала за
Евхаристинките во Гевгелија и сакала фотографии од
штитеничките. На 11 април отец Мелхиор им соопштува
дека пред четири дена ѝ ставиле тегови на болната нога на
сестра Еврозија, но требало да ги симнат, бидејќи болките
биле неподносливи. По молба на отец Мелхиор – да му се
моли на дон Боско, за да направи чудо сестра Еврозија
одговорила дека не сака никакво чудо, туку да се исполни
Божјата волја. Сепак, таа би се согласила да ја однесат на
гробот на тој светец.
Се бара закрила од дон Боско
97
Било одлучено на 21 април сестра Еврозија да биде

однесена на гробот на дон Боско, за да побара негово
застапништво за своето оздравување. Но поради штрајкот на
транспортните работници не било можно да се пренесе
болната. Сепак, на истиот датум отец Мелхиор служел
Литургија на гробот од дон Боско. Присуствувала сестра
Луиза, заедно со многу роднини на болната. Навистина чудо
не се случило, но сестра Еврозија почувствувала
подобрување во ногата.
На 4 мај Наталија ѝ пишува на сестра Магдалина,

кажува дека сестра Еврозија многу се радувала за
оздравувањето на сестра Онорина, но многу жалела затоа
што сестра Доминикија сè уште не се чувствувала добро и
напишала рецепт за практичен начин на лекување.
– Само еден Бог знае – вели Наталија – какви жртви

прави милата Еврозија, како се чувствувала одделена од
своите сакани сестри, но таа знае дека евхаристискиот Исус
ќе води сметка за тоа и дека тоа долго и болно страдање ќе
привлече благодати и благослов врз милите сестри и
штитенички...
На 21 мај 1920 година отец Јосиф пристигнал во

Торино да ја види последен пат сестра си. Тој решил да
служи света Литургија во базиликата на Света Богородица
Помошничка, за да го помоли дон Боско да се застапи за
оздравувањето на сестра Еврозија.
Тој служел неколку пати света Литургија во нејзината

соба и ја причестил. Тоа било голема утеха не само за
98
милата болна, туку и за нејзиниот брат. За тоа време тие

разговарале за многу важни прашања во врска со состојбата
на монашката заедница. Од таму отец Јосиф заминал за Рим,
за што ќе зборуваме понатаму. Од Рим тој заминал за Софија
преку Цариград.
На 13 септември отец Мелхиор му пишува на отец

Јосиф:
– Нашата мила сестра гасне полека, полека. Можеби не

е далеку денот, во кој нејзината прекрасна душа, очистена и
збогатена со толку заслуги, ќе одлета во небесната
татковина. Таа одлично ја сфаќа својата положба, знае дека
не може да живее уште долго време, дека би била доволно и
една криза, за да ѝ го одземе животот. Спокојно ја гледа
смртта која наближува, а понекогаш дури и ја посакува. Оној
ден ми ги искажа желбите околу својот погреб со особено
спокојство.
Ми рече дека многу години го молела Бога да биде кон

неа милостив како кон добриот разбојник и кога ќе дојде
денот да ѝ каже: Уште денес ќе бидеш со мене во рајот. Таа
се надева дека Бог ќе ѝ ја даде благодатта маките на
чистилиштето да ги претрпи во овој свет. Наспроти тоа, таа
се чувствува како мајка на многубројно семејство и многу
страда зашто е оддалечена од него... Со задоволство дознала
дека сестрите Евхаристинки веќе имаат свој дом во Софија.
Болната мајка се грижи за своите ќерки
99
На први октомври отец Мелхиор ѝ пишува на сестра

Магдалина дека сестра Еврозија била многу загрижена кога
дознала дека во Софија сестрите привремено се сместиле во
некој хотел. Таа сакала да ѝ напишат опширно писмо со
излагања на сите подробности за патувањето, како и опис на
купената куќа во Софија. Таа сакала со духот да се пренесе
кај своите ќерки. Штом дознала дека сестрите веќе имаат
свој дом во Софија, сестра Еврозија почувствувала силна
желба да оздрави, за да може да замине кај нив. Цела недела
немала температура, а тоа му давало надеж на отец
Мелхиор.
– Сестра Еврозија ја продолжува својата жртва на

целосно себесогорување – пишува на 30 октомври отец
Мелхиор до сестрите Онорина и Марта во Солун – нејзината
слабост секој ден станува сè поголема, телото ѝ е коски и
кожа, гласот ѝ е многу слаб, но умот ѝ е бистар. Оној ден ми
рече: Веќе не можам да зборувам многу со луѓето, но
поминувам слатки часови во разговор со Бога, кој ме
разбира и без зборови... Многу се израдувала кога дознала
дека нејзините духовни ќерки се вселиле во сопствениот дом
во Софија. Сакала да летне, за да ги види. Понекогаш се
шегувала со своите блиски и велела дека Бог ѝ определил да
го мине чистилиштето на овој свет. Таа многу се израдувала
за добиеното темелно писмо од сестра Онорина за
патувањето од Скопје до Солун.
На 27 ноември отец Мелхиор ѝ пишува на сестра

Марта:
100
– Нашата мила болна е во мошне лоша состојба.

Можеби ќе го започне декември, но многу се плашам, дека
нема да го заврши. Плодот е веќе готов за берба, нејзината
скапоцена круна е веќе готова на Небото. Божествениот
Младоженец ѝ го подготвува свечениот пречек во Рајот...
Таа сето ова го разбра, но смртта не ја плаши, зашто е
уверена дека ќе завршат нејзините маки и ќе започне вечната
среќа...
Пред некој ден таа се почувствува подобро и ми рече:
– Јас немам никакви заслуги, ама јас сум свршеница

Христова и сè Негово е мое. Јас сум облечена во скапоцена
наметка на Неговите заслуги и Неговата Крв. Со таа наметка
нема да одам во чистилиштето, туку во Рајот... Кога ја
прашале дали времето ѝ минува бавно кога не спие,
одговорила:
– Времето лета кога не спијам. Јас си зборувам со

Исус, му ги спомнувам моите ќерки – една по една. Би
сакала да одам кај нив, за да умрам во нивните раце, но Тој
не го сака тоа. Од Рајот ќе ги видам сите и ќе се молам за
нив.
– Другпат ми рече – продолжува отец Мелхиор – дека

Евхаристинката треба да биде како светилник кој гори од
љубов, дека свршениците не треба да имаат друга волја
освен онаа на Божествениот Младоженец и треба да ја
сакаат Света Богородица како своја Мајка...
101
Сестра Еврозија била веќе толку слаба што не можела

да зборува. Таа ја предвидувала својата брза смрт и се
грижела како ќе се врати сестра Луиза сама во Македонија.
Последните денови на сестра Еврозија
На 8 декември 1920 година отец Мелхиор му пишува

на својот брат, отец Јосиф, дека добил некои документи.
– Но – продолжува тој – денес не сакам да ти зборувам

за такви работи, освен за нашата премила сестра. Од пред
неколку дена наваму таа е мошне лошо. Оној ден мислев
дека е умесно да ѝ позборувам за Елеопомазанието на
болните, таа ми одговори со немоќен глас дека многу сакала
да го прими, дека не се плаши од смртта, дека не
предвидувала дека таа е толку блиска, но сепак сакала да ја
прими оваа тајна. Се согласивме таа да ја прими тајната на 7
декември. Кога се подготвив да излезам и веќе бев до
вратата, таа ме повика кај себе и ми рече: Ви препорачувам
да не ме испраќате толку брзо во Рајот. Јас ѝ одговорив да
биде спокојна, дека ќе го извршиме сите својот долг кон неа,
ќе се молиме за нејзиното спасение. Ако пак молитвите не се
потребни за нејзината душа, тие можат да бидат полезни за
други.
Вчера отец Червија отиде да ја исповеда, а бидејќи ја

виде во подобра состојба, не ѝ зборуваше за
Елеопомазанието. Тој ѝ рече дека денес – на празникот на
Безгрешното Зачнување на Пресветата Богородица, ќе
102
служам света Литургија во нејзината соба. Истиот ден

попладне отидов кај неа за да ја известам за Литургијата. По
тој повод таа ми рече дека мојот предлог, од 6 декември за
Елеопомазанието ѝ дал сили добро да ја мине ноќта. Таа би
сакала да ја прими Светата Причест по Елеопомазанието.
– Денес изутрина отидов кај болната и служев света

Литургија, по што ги причестив Еврозија, Наталија и сестра
Луиза. Потоа пристигна отец Чеврија, кој го изврши
Елеопомазанието на нашата мила сестра и ѝ го даде
папскиот благослов, во присуство на асистентката на
Милосрдните сестри и на неколку други сестри и госпоѓи.
Милата Еврозија ја прими последната тајна во целосна
присебност и му благодари на Бога за дарот на верата што и
самата смрт ја прави слатка. Таа е задоволна и јас исто така,
зашто се надевам дека тајната Елеопомазание ќе ѝ го
подобри здравјето. Да се надеваме Бог да ми даде утеха, јас
да ја придружувам кога ќе оди кај своите ќерки. Но ако Бог
одлучил да ѝ ја земе душата во Рајот, сега ќе бидам спокоен
зашто ги доби сите тајни. Пред тоа се плашев дека една
ненадејна криза може да го доведе непредвидено крајот и јас
да останам со грижа на совеста, зашто не сум ѝ го дал
Елеопомазанието.
Пред некое време Еврозија изрази желба посмртните

останки да не ѝ бидат однесени за опелото во црквата на Сан
Салварио, бидејќи и таа е ќерка на свети Винко и сака тие да
се опеат во црквичката на сестрите. Вчера визитаторката на
Милосрдните сестри ја посетила Еврозија за да ѝ го честита
празникот на Безгрешното Зачнување. Еврозија го
искористила случајот за да ѝ ја каже својата желба и било
103
одговорено дека тоа може да се направи, ако се согласи

директорот на сестрите, отец Даме. Сестрата асистентка ова
ми го кажа изутрината. Јас го најдов отец Даме, кој ми рече
дека желбата на нашата сестра може да се исполни. На 19
декември 1920 година отец Мелхиор му пишува на отец
Јосиф: – Вчера, околу 13 часот, Еврозија падна во многу
тешка криза која нè исплаши и помисливме дека дошол
последниот час. Веднаш ме повикаа. Дојде и Наталија.
Милата беше во многу тешка состојба и нè замоли по
телефон да го повикаме Франческо. Тој дојде по неколку
минути. Настрана ја измоливме молитвата за лица во
агонија. Со многу изнемоштен глас Еврозија нè замоли да ѝ
простиме за лошите примери кои можеби ни ги дала и за
маките кои ни ги сторила. Таа се предаде на нашите
молитви.
Кажете им да станат светици
Ја прашав што ќе каже за своите ќерки.
„Кажете им да станат светици, да се сакаат, да ми

простат за лошите примери кои можеби сум им ги дала, да
се молат за мене. Ги благословувам сите, а од Рајот секогаш
ќе се молам за нив”.
– Од тој момент – продолжува отец Мелхиор – јас веќе
не ја оставив. Спиев и се хранев во Сансалварио. Постојано
сум над нејзината глава. Таа уште е жива, но човечки
погледнато, долго не може да живее. Многу е ослабната,
умот ѝ е сочуван чист, но често губи свест и веќе нема
104
сили... Кога ќе ја изгуби свеста, ако не беше ‘рчењето, човек

би помислил дека е мртва. Таа можеше да испушти душа
секој миг и многу сакаше да умре, зашто беше сигурна дека
тој час ќе биде најубавиот во нејзиниот живот. Денес ѝ
кажав дека Бог може да ѝ ги оздрави градите за да може да
живее уште 10-15 години и да оди во Софија, каде јас ќе ја
придружувам. Таа ми одговори дека нема сопствена волја и
го сака само тоа што е волја на Господа...
На дваесет и осми декември во едно поопширно писмо

отец Мелхиор дава повеќе подробности за последните
денови на сестра Еврозија.
– Од 17 декември – пишува тој – иако имаше зачувано

полна свест, животот ѝ беше бавна смрт. Таа немаше сила да
направи ниту најмало движење освен со рацете. Не можеше
да зборува, само даваше знаци со рацете кога имаше потреба
од нешто. Добрата сестра Валентина ја гледаше ноќе, а
сестра Луиза дење. Не ја оставија ниту еден миг сама. Јас ја
посетував секој ден, бидејќи се плашев дека може да
издивне без агонија. Наталија, Ернеста, Марија и Емилија
исто ја посетуваа секој ден и долго остануваа кај неа.
Франческо исто одеше да ја види секој ден. Двете сестри и
двете болничарки се натпреваруваа да ја услужат болната.
Визитаторката, асистентката и сестра Пучи ја посетуваа.
Капеланот секој ден ѝ носеше света Причест, а секоја вечер
одеше да ја благослови. Исповедникот, отец Червија, често
ја гледаше. Со еден збор, дури ни кралица не би
предизвикала поголеми физички и духовни грижи. Јас ѝ
ветив дека на Раѓањето Христово – Божиќ ќе ги служам
трите свети литургии во нејзината соба. Таа многу се
105
израдува, но во квечерината требаше да ѝ кажам дека моите

литургии беа неопходни во нашиот манастир. Таа се помири
и ми даде знак дека го разбрала тоа.
Отец Мелхиор сакал да служи света Литургија во

собата на болната барем на 27 декември, по повод 40-
годишнината од полагањето на неговите завети. Сестра
Еврозија дала наредба олтарот да се приготви кај нејзината
перница. Таа горела од нетрпение да се раздени 27 декември.
Света смрт
– Но – продолжува отец Мелхиор – 27 декември не

настапи за милата Еврозија, нејзиниот живот изгасна
половина час пред полноќ спроти тој датум. Уште во 23
часот, сестра Валентина забележала дека кашлицата се
заканувала да ја задуши. Таа ѕвонела и се јавила дежурната
сестра. Двете сестри малку ѝ ја кренале главата на Еврозија,
за да може полесно да дише. Таа можела да ги каже само
зборовите: Лошо ми е – што ѝ биле последни. Нашата сестра
Луиза и дежурната милосрдна сестра го повикале капеланот,
а сестра Валентина ја потсетила да ги обнови своите завети.
Пристигнал капеланот, кој успеал да го даде последниот
благослов и да ги прочита молитвите за тие кои умираат.
Многупати покојната изјавувала дека сакала Господ да ѝ
каже: „Денес ќе бидеш со мене во Рајот”. Затоа сакала да
умре малку пред полноќ, зашто ако умре изутрина, кога ќе ѝ
106
ги кажи овие зборови, Бог можел да ја остави неколку часа

во Чистилиштето. Ако умрела пред полноќ, тоа „денес” би ѝ
се претворило во „веднаш”. Јас и другите ѝ рековме дека во
вечноста нема време, но таа одговори: – Добро, во вечноста
нема време, но јас додека сум жива живеам во времето. Ако
умрам малку пред полноќ, Мојот Божествен Младоженец ќе
ми каже: денес, т.е. веднаш дојди со мене во рајот.
– Светоста на целиот нејзин живот, нејзината необична

предаденост кон Божјата волја за време на нејзината долга
болест – вели отец Мелхиор – ни даваат искрено да се
надеваме дека Бог навистина ѝ рекол: Дојди веднаш со мене
во Рајот. Не треба да престанеме да се молиме за неа,
бидејќи, ако за неа молитвите веќе не се потребни тие нема
да бидат напразни.
– Бидејќи веќе немало сомневање дека смртта

настапила – продолжува отец Мелхиор – трите сестри ја
облекле во монашката облека. Во пет часот на 27 декември,
беше понеделник, сестрата визитаторка ми соопшти со
писмо за смртта на Еврозија. Во пет часот и триесет минути
бев пред олтарот и ја служев првата света Литургија за
нејзината душа. Истото утро наредив 14 свештеници да
служат свети литургии за упокоение на нејзината душа.
Потоа телеграфски му соопштив на Франческо и отидов кај
Наталија. Потоа пристигнав во Сансалварио, каде го најдов
подготвениот олтар, но јас веќе ја служев својата Литургија.
Во текот на целиот ден, понеделник 27 декември,
посмртните останки на Еврозија беа посетени од многу лица,
кои ја молеа светата Бројаница во собата.
107
Сестра Еврозија на смртна постела
– Истиот ден попладне, отец Червија, помогнат од

капеланот дон Фазано, ги фотографира посмртните останки.
Преку ноќта спроти 28 декември пред ковчегот бдееја
нашите сестри Луиза, Августина, главната началничка на
Назаренките и една послушничка.
108
Погребот
– Денес изутрина во 7 часот, ковчегот со посмртните

остатоци беше внесен во предворјето на црквата на
Милосрдните сестри, како што сакаше за време на животот.
Половина час потоа, отец Червија, началникот на
Лазаристите, во концелебрација со отците Расело и Масимо,
служеја света Литургија за упокоение на нејзината душа.
Присуствуваа сите клерици – студенти и многубројни
сестри. Сите држеа запалени свеќи. Јас служев на
споредниот олтар. По службата, ковчегот беше внесен во
собата за покојници, каде околу 9 часот беше отворен и ги
видов, последен пат, милите безживотни црти на Еврозија.
Потоа капакот на ковчегот беше спуштен.
Во 14 часот и 30 минути многубројните роднини,

пријатели и познати беа собрани во дворот на болницата. По
петнаесет минути дојде погребалната кола на која беше
ставен ковчегот, тргнавме кон гробиштата. Повеќе од еден
час продолжи церемонијата, придружена од постојани
молитви. Сестра Луиза, неутешна, одеше до самата погребна
кола опкружена од Милосрдните сестри со запалени свеќи.
Зад нив одев јас со уште тројца свештеници, а по нас многу
народ, меѓу кои беа Маргарита, Наталија, Ернеста, Емилија,
Марија и Франческо. На крајот од траурната поворка одеа
две сестри од монашката заедница на Утешението и четири
милосрдни сестри заедно со сестра Пучи. Во црквата на
гробиштата беше измолено опелото и ковчегот беше
поставен во нашата нова гробница, во нишата под број 16.
Тука посмртните останки ќе чекаат подобри времиња, кога
109
ќе можат да бидат пренесени кај нејзнините ќерки

Евхаристинки, затоа над металниот ковчег стои само крст со
тој скромен натпис: Еврозија Алоати, 1920 година.
Помиреноста на отец Јосиф
На 3 јануари 1921 година отец Јосиф му пишува на

отец Лобри: – Големата жртва која Бог ја сакаше од нас се
изврши: мојата мила сестра ја предаде на Бога својата
прекрасна душа на 26 декември во 23 часот и 30 минути
ноќта. Таа се родила за небото на вториот ден од Раѓањето
Христово, нејзиниот Небесен Младоженец. Страдањата ѝ
завршија во оваа долина на солзите, таа е веќе на небесата,
вселена на вечниот живот. Навистина заслужува да ѝ
завидуваме. Немам зборови за да Му благодарам достојно на
Господа кој ми даде сила и храброст да ја поднесам со
смиреност оваа голема жртва. Да биде прославен Бог во
вечни векови! Вие ми посакавте Бог да ми даде света
смелост за да исполнам сè што бара благодатта од мене. Јас
со доверба ја повикувам нашата добра сестра, која е наша
небесна покровителка, да се моли за мене, за нашите сестри
и за сите наши деца. Да измоли особено да бидам послушно
орудие во рацете на Промислата Божја за вистинското добро
на мојата и на другите души.
На 1 јануари била служена света Литургија за

упокоение во црквата свети Фрањо во Софија за душата на
Еврозија. Присуствувале голем број верници. Католичките
110
верници, владиците Миров и Пеев ги изразиле своите

сочувства до отец Јосиф и до сестрите.
Отец Лобри напишал писмо до сестрите, откако дознал

за смртта на сестра Еврозија: – Ова е голема загуба за вас,
зашто загубивте една неспоредлива мајка која ве сакаше
повеќе отколу што би можеле да претпоставите. Таа ве
напушти за да оди на Небото. Мило ми е да ви кажам дека
таа ќе биде кај вас, иако е кај Бога. Приватно вие можете да
ѝ се молите и да го барате нејзиното застапништво, зашто
таа е моќна пред Бога. Таа ќе ве закрилува и ќе ви измоли
секакви благодати и благослови. Особено нејзиниот спомен
нека живее меѓу вас... Вие ја гледавте како го вежбаше
трпението, смиреноста, братољубието, скромноста. Правете
го и вие истото... Ќе ви препорачам особено секоја од вас да
си запише што знае за светиот живот на вашата Мајка, за
нејзините примери, нејзините зборови, нејзините
добродетели, нејзините поуки и препораки. Мојата желба е
да се напише животот на вашата Основачка, за да го имате
тој ценет спомен за неа. Ви препорачувам да напишете што
знаете за неа. Тоа ќе биде важно за нејзината биографија...
Отец Мелхиор му пишува на својот брат, писмо со

датум од 25 јануари 1921 година, и соопштува дека по повод
30 дена од смртта на Еврозија служел света Литургија за
упокоение.
Службата била служена во црквата на Лазаристите од

протојерејот на Ревилјаско и била изведена во
концелебрација со отците Мелхиор и Червија. Во средина на
црквата била издигната погребална кола. На 25 јануари, во
111
десет часот храмот бил преполн. Особено оставале впечаток

членовите на здружението на молителки во црквата Тело
Христово, во кое членувала Еврозија во својата младост. На
крајот од Литургијата протојерејот одржал проповед и
истакнал дека по секоја веројатност, Еврозија веќе нема
потреба од молитвите на живите, но сепак, би било добро да
се молиме за неа, бидејќи неизвесни се Божјите одлуки.
Свештеникот ја изнел биографијата на покојната и завршил
со антифонот од службата на света Агнеса: – Еве, го гледам
тоа што го сакав; го држам тоа на кое се надевав да го
примам. Соединета сум на Небото со Оној, кого на земјата
го сакав со сето срце.
Деветнаесетта глава
Христијанските добродетели на сестра Еврозија
Во некрологот, издаден во Торино за сестра Еврозија,

меѓу другото се вели:
„Осумнаесет месеци одвоена од телото, но соединета

со духот на својата мила монашка заедница, таа ја исполни
како доброволна жртва на целосно изгорување, на
себесогорување гаснејќи тивко во бакнежот на Господа...”
Има многубројни сведоштва дека овие изрази не се

должат само на раскошниот стил, својствен за некролозите.
112
Отец Фрањо Ксавериј Лобри, визитаторот на отците

Лазаристи, во едно писмо напишано на 28 декември 1920
година, два дена по смртта на сестра Еврозија, го пишува
следното за неа:
Една прекрасна душа одлета на небото
– Таа беше една прекрасна душа која одлета на

небото... Јас ја видов, кога пристигна во Солун, во февруари
1888 година и оттогаш не престанав да го следам нејзиниот
живот во Македонија, целиот проткаен со многу труд и
пожртвуваност. Таа многу се трудеше, многу страдаше,
беше образец на многу добродетели, секогаш ја
исполнуваше Божјата волја со необична сила на духот.
Примерите кои ги даваше во текот на целиот свој живот, со
едно неспоредливо богатство за нејзините ќерки, сестрите
Евхаристинки, чија монашка заедница ја основа низ
тешкотии, и покрај кои сепак се сочува со својата вера, со
својата преданост и со целосната доверба во рацете на
Божјата Промисла. Уверен сум, дека таа ќе го продолжи во
небото тоа што го започна на земјата кога добива за своето
дело благодати и благослов Божји преку своето
застапништво. Иако се молам за нејзината душа, јас сум
целосно сигурен дека таа веќе е во небото.
Отец Емил Казо, ректор на католичката семинарија во

Зејтинлик во Солун и вонреден исповедник на сестрите
Евхаристинки, во аналите на отците Лазаристи го дава
следното сведоштво за сестра Еврозија:
113
– Таа имаше возвишен ум, со големи доблести,

херојско самопожртвување...
Кристално чиста совест
Значајните зборови на отец Лобри не се кажани без

внатрешно убедување. Поседуваме неколку десетици писма
кои љубениот Божји слуга ги напишал до сестра Еврозија,
почнувајќи од 1890 година, па сè до нејзината смрт. Од овие
писма се гледа, дека началничката на сестрите Евхаристинки
го сметала отец Лобри за свој духовен раководител и му ја
отворила сета своја душа. Од одговорите на отец Лобри се
гледа дека совеста на Еврозија била чиста како кристал.
Во беседата произнесена на 26 јануари 1921 година по

повод еден месец од смртта на сестра Еврозија, протојерејот
на Ревилјаско изјавил:
– Можеби покојната има потреба од нашите молитви...

Но, ако треба искрено да ја искажам мојата мисла, кога
служев Литургија за упокоение за неа, сега и во други
услови, наместо да се молам за неа, чувствував несовладлива
желба да ѝ се молам нејзе и да го барам нејзиното
застапништво, како од светица во рајот. Колку прекрасна
душа беше Еврозија! Ретко во мојот живот сум среќавал
толку совршени души, без недостатоци и празнини, такво
злато без примеси, таква душа украсена со многу
добродетели и во толку висок степен. Колку необична вера
имаше таа – таква, што можеше планини да помести! Каква
114
ангелска чистота, каква непорочност, каква скромност, каква

добрина и благост, каков дух на послушност, каква нежност
во карактерот; секогаш спокојна и насмеана! Колкаво
богатство на добродетели! Во нејзината душа блескаше
особено една двојна љубов, извор на нејзините големи
добродетели: пламената љубов кон Исуса во пресветата
Причест и мошне нежната предаденост кон Пресвета
Богородица...
По овие сведоштва на лицата кои не се врзани со

роднински врски, секој ќе разбере дека не се претерани
зборовите на отец Мелхиор, братот на покојната, напишани
во едно писмо на истиот ден први јануари 1921 година до
сестрите Евхаристинки.
– Безбројни жртви – вели отец Мелхиор – направи таа

со исполнето срце, за да одговори на своето необично звање,
нејзината исклучителна предаденост на Божјата волја,
особено за време на својата долга и тешка болест, нејзината
жива вера, нејзината силна предаденост за спасението на
душите, точното исполнување на братската љубов што ја
пројавуваше кон сите, кога се однесуваше да се утеши
натажениот, да му се помогне на немоќниот, да се поткрепи
сиромашниот. Ненарушеното трпение со кое ги поднесе
последните страдања, нејзината света смрт – сето ова ни
дава надеж дека нејзината душа директно одлета во Рајот и
дека сега ѝ се радува на заслужената Божја награда.
Нејзиното гесло беше: „Го сакам она што Бог го посакува”.
И тоа гесло ѝ даде сила да го напушти семејството кон кое
беше толку многу приврзана, за да направи скок во мракот,
да отиде во Солун, за да основа нова монашка заедница за
115
Македонките. Човечки кажано, овој чекор беше

неблагоразумен, но таа дејствуваше разумно, зашто долги
години го чувствуваше звањето кон монашкиот живот...
Отец Јосиф Алоати, неразделен другар на покојната во

траење на 30-годишната работа во монашката заедница на
сестрите Евхаристинки, сигурно најдобро ја познавал
својата сестра од сите. Според тоа, најдобро од сите други
тој можеше да ги потврди добродетелите на големата
покојница. За среќа, тој го направил тоа: го напишал
животот на сестра Еврозија, истакнувајќи ги нејзините
добродетели. Овој труд е искористен за пишување на
сегашната книга.
Богословските добродетели – вера, надеж и љубов –

биле развиени во срцето на Еврозија уште во нејзиното
детство, зашто имала среќа да има вистински набожна мајка.
Нормално е, бидејќи сиот свој живот го посветила во

монашката заедница на сестрите Евхаристинки, која ја
водела триесет години, сестра Еврозија своите добродетели
да ги пројави особено во монашката заедница.
Верата прави чуда
Сестра Еврозија имала посебна доверба во Божјата

Промисла. Сестра Небесна Мусева ни раскажува една многу
интересна случка од нејзиното детство.
116
Еве што вели таа: – Нашата Мајка имаше толку силна

вера и надеж во Божјата Промисла, што Бог понекогаш ѝ
помагаше на чудесен начин. Еве еден податок кој го
покажува ова јасно:
– Во 1907 година реколтата настрада од поројните

дождови кои врнеа и житото одвај стигна до месец ноември.
Спроти празникот Свети Никола, нашата Мајка влезе во
просторијата за учење и рече: Сакам да видам дали нашите
девојчиња знаат добро да се молат. Утре е свети Никола
кого го нарекуваат Чудотворец. Значи да видиме дали
можете да побарате од него едно чудо од Бога. Оваа година,
реколтата беше слаба, житото одвај стигна досега.
Последното го однесоа на воденица и брашното ќе го
донесат дури по осум дена. Порачав жито од блиските села,
но ќе го добиеме дури по еден месец. Дотогаш со што ќе се
храниме? Му кажав на слугата добро да го измете амбарот и
потоа ќе чекаме од Божјата Промисла. Но, затоа пак треба
добро да се молите.
Изминаа осум дни, по нив уште две - три недели, а од

житото ни трага, ни глас. Но, еден ден, фурнаџијата се
појави пред сестрата началничка и кажа: Сестро каква е оваа
работа. Помина цел месец од кога го изметов амбарот
последен пат, а житото како да извира од пукнатините на
штиците и сè се наоѓа. Ќе однесам уште два товара на
воденица – четири вреќи – а еве веќе третпат носам откако
Ви кажав дека жито веќе нема. А таа со насмевка му рече:
Зарем не си задоволен? Еве како нашите девојчиња знаат да
се молат.
117
Речиси два месеца, Божјата Промисла нè хранеше на

овој чудесен начин. Потоа, сестра Еврозија замина за Солун.
Таму најде еден добротвор кој подари извесна сума пари со
која можеше да купи брашно од мелницата Алатини, колку
што ѝ беше потребно за целата година, до новата реколта.
На оваа среќна случка на Божјето милосрдие, многу од
сестрите се сведоци. Толку длабоко се запечати ова во
нашиот детски ум, што текот на годините не е во состојба да
го избрише.
– И во колку други услови, Бог ни го пројавуваше

своето татковско Провидение, благодарение на верата и
надежта на нашата Мајка. Особено за време на војната, Бог
како да не носеше во своите раце. Таа света Промисла се
појавува и до денес во нашата куќа.
За нејзината непоколеблива вера во Промислата, сестра

Евгенија се произнесува вака: – Во сите свои страдања и
тешкотии нашата началничка наоѓаше поткрепа и утеха
единствено во Божјата Промисла. За време на светската
војна таа се појави како пример на трпение и смелост.
Никогаш од нејзината уста не излезе збор на
обезхрабрување... Сета помош, која од разни страни ја
добивавме за институтот, беше плод на довербата на сестра
началничка кон Промислата.
Сестра Филомена го потврдува тоа со следниот

податок: – Една од најголемите добродетели на нашата
началничка беше нејзината вера во Бога, која правеше
речиси чуда. Тоа особено го констатиравме за време на
војната. Никогаш не се најдовме во состојба да го немаме
118
насушниот леб. Бидејќи нашата мајка нè охрабруваше и ни

кажуваше дека Бог ќе ни дојде напомош во мигот кога ќе
биде крајно потребно.
И навистина, Бог ни даваше храна во манастирот во

најголемата наша потреба. Еден ден ненадејно нè посетија
три госпоѓи. Едната ни подари месо, втората цело јагне, а
третата пари. Таа помош ни дојде во време на голема
потреба.
Сестра Доминикија Прочкова раскажуваше: – По

војната во 1918 година, сестра Основачка беше болна. Во
почетокот на месец ноември дојде од Солун сестра
Августина, големата пријателка на македонскиот народ и на
нашата монашка заедница, да ја посети. Таа нè препорача кај
Американскиот Црвен Крст што пристигнал во Скопје.
Тогаш почнавме да добиваме голема помош. Секоја недела
пристигнуваа полни камиони со разни продукти: брашно,
ориз, месо, големи буриња со маст, шеќер, сапун, шиени
алишта, ќебиња, штофови и друго... Нашата Мајка плачеше
од возбуда и велеше: Како да немам вера и надеж во Бога?
Тој ми ја одзеде ногата, за да не можам да работам, а сам ја
зеде грижата да нè храни и облекува. О, навистина Тој е
добар! За малите лишувања што ги претрпевме, колку
великодушно нè наградува!
Нејзината молитва за време на војната беше:
„Господи, дај им на моите мили сестри здравје, леб и

добар дух”.
119
Надеж во Бога
Надежта во Бога, била еднаква на нејзината вера во

Неговата Света Промисла. Ќе изнесеме само неколку случки
како доказ за ова.
Сестра Филомена раскажува: – Кога бев уште мала,

нашата Мајка ни раскажуваше една случка од нејзниот
живот, за да ни ја истакне надежта, што треба да ја имаме во
Бога и во силата на Крстот. Тоа ми направи таков силен
впечаток, што го паметам како да сум го слушнала денес.
– Било за време на првите години, кога се преместиле

од Солун во Паљурци, т.е. околу 1895/96 година. Две
дечиња имале проблем со очите и бидејќи болеста била
многу сериозна, таа ги однела во Солун во француската
болница. Тргнале многу рано наутро, бидејќи патувале со
кола и низ страшни и опасни патишта. Во ова време
крстосувале многу разбојници и за друго не се зборувало
насекаде, освен за разбојништва, убиства и друго. Ги
поминале Калиново, Михалево и други села и стигнале до
село Алажалар – Солунско, најопасното место. Требало да се
помине еден опасен завој, таму каде што токму се случувале
најчестите кражби и убиства. Овде нашата Мајка забележала
две фигури што се шетале во долината и како да чекале
некого. – Брзо слези – му рекла таа на слугата – собери ми
неколку камења и не плаши се – Бог e со нас.
Слугата веднаш ја исполнил нејзината наредба. Во тоа

време таа ги наведнала главите на двете девојченца врз
своите колена и ги прекрила со својата престилка, потоа си
120
го зела крстот од Бројаницата во рацете, а тој врз нејзините

гради блескал како вистинско оружје. Двата разбојника ги
набљудувале сите нејзини движења. Потоа легнале едниот
од едната страна на патот, а другиот од другата. Се сокриле
зад големите камења и само очите им светкале. Стискајќи го
својот крст и молејќи се, сестра Основачка стигнала до
фаталното место. Колата поминала точно покрај
разбојниците. Но, што се случило? Тие ја оставиле сосема
слободно да помине, без да ѝ направат нешто. Од
спротивната страна доаѓал еден трговец, кој се враќал од
Солун. Сестра Еврозија сакала да го предупреди за
опасностите, но не можела ниту да викне, ниту да му даде
знак, зашто тие ја следеле со поглед. По неколку дена
дознала дека тој трговец бил убиен од истите разбојници.
Сите вознемирени ја слушавме оваа драматична случка

и Му благодаревме на Бога, зашто ја избавил нашата Мајка
од очигледната смрт.
Бог ја заштитувал при многу слични несреќи. Затоа

нејзината надеж во Него била бескрајна. Таа често кажувала:
Кога се оди рамно, не се истакнува нашата надеж, но штом
се појават необични случаи, треба да покажеме на дело дека
се надеваме во Бога. Најголема навреда за Бога е да гледа
една душа која не му се доверува и не се надева во Него.
При овие зборови очите ќе ѝ се наполнеле со солзи, бидејќи
го преживувала тоа што го кажувала. Таа се чувствувала во
рацете на Бога како во прегратките на својот мил татко.
– Нема да ја заборавам следната епизода – раскажува

сестра Доминикија – во месец сепрември 1918 година, при
121
повлекувањето на бугарската војска од Скопје, ја

напуштивме турската куќа, каде што живеевме една година
и се преместивме во внатрешноста на градот, во куќата на
господин Мортен. Само што го пренесовме багажот и сè
беше нафрлано едно врз друго. Вечерта ја измоливме својата
молитва, седнати врз багажот. Црквичка сè уште немавме
направено. По молитвата зедов да го читам размислувањето
за утрешниот ден. Какво совпаѓање! Тоа беше Евангелието
од свети Марко 4,36 за бурата во морето! „Коработ е туркан
од брановите среде морето, а Исус спие кај кормилото на
перница. Учениците го будат, викаат: Учителе, зарем не ти е
грижа дека ќе загинеме? А Исус се разбудил и им рекол:
Маловерни!” Потоа им заповеда на ветерот и на морето и
настапува тишина.
По прочитаниот текст Основачката ни рече:
– Мили сестри, не можеше порано да ни се погоди ова

убаво размислување. Секој збор зачувајте го во вашето срце.
Коработ на нашата мала монашка заедница е туркан од
бурите на војната, но Исус е на кормилото. Да не заборавиме
дека сè што се случува, освен гревот, е дозволено од Бога.
Тој е со нас и го раководи нашиот кораб. Да имаме надеж и
доверба во Него. Ни се чини дека Тој спие, но не е така:
Исус нè набљудува и кога ќе дозволи, кога ќе дојде неговиот
час, Тој ќе ѝ заповеда на бурата и сè ќе се смири.
Љубовта кон Бога
122
Сестра Еврозија, и покрај својата надворешна

спокојност имала пламена душа. Таа го сакала Бога со сето
срце и можела да му каже, заедно со света Тереза на Детето
Исус: Ништо не Му откажав на Бога.
Таа раскажувала дека од младоста ја привлекувале

контемплативните монашки заедници и со задоволство би ја
следела својата сестра Христина, која пристапила кај
Сакраментинките. Но, Бог од неа посакал друго: нејзината
љубов кон него требало да се пројави со дела, како што
пишува нејзиниот духовен раководител, отец Лобри: Вие
треба да Го сакате Бога работејќи со народот активно.
Нејзината љубов била активна и широкограда. – Сакав да
влезам во една стара и добро уредена монашка заедница –
изјавила таа – каде дисциплината е добро зачувана, но Бог го
посака спротивното: да основам нова и да ја средувам.
Оваа широкограда љубов таа им ја препорачувала и на

своите ќерки. – Кога бев кандидатка во Гевгелија, во 1908
година – раскажува сестра Доминикија – дојде да нè посети
нашата Мајка. Имаше една сестра која имаше проблем со
очите, беше многу разочарана, седеше во еден агол од собата
и плачеше.
Нашата Мајка ѝ се доближи и рече: Мила сестро, треба

да му се предадете на Бога и да не се разочарувате. Господ
сака да Му служите со добро срце. Кажете Му: Господи, ако
ги сакаш моите очи, еве Ти ги давам. Ако ги сакаш моите
раце, земи ги. Земи ги и моите нозе – твои се. Ако го сакаш
моето здравје и него ти го давам. Што сакаш Ти, земи. Ако
ние Му се предадеме на Бога и Тој ќе биде штедар со нас.
123
Оваа лекција на нашата Мајка ја запаметив и за себе.

Како што ѝ зборуваше на болната сестра, таа сама ни даде
голем пример во боледувањето, кога Господ ѝ ги зеде и
двете нозе.
– Ѝ се жалев – вели сестра Доминикија – зашто ми е

тешко да бидам надвор од главната куќа, а таа ми одговори:
Треба да сме подготвени за Бога да ги поднесеме сите
жртви.
И да те испратат на крајот од светот, треба да си

задоволна. Гледаш, свети Јосиф, за да го спаси Исуса, избега
дури во Египет и беше среќен во далечниот крај, зашто беше
со Исус и со Марија.
Исполнувањето на Божјата волја
Нејзиното гесло беше: „Сакам она, што сака Бог“.
– Ако некој ме убедеше дека нашето дело не е по Божја

волја, јас самата ќе го растурев. Јас сум сигурна дека ја
извршувам Божјата волја – повторуваше таа пред сестрите.
Ако видеше дека некоја сестра е натажена, велеше:
– Зарем не сакаш да ја исполниш Божјата волја? На

Бога треба да му служиме со радост. Тој не сака да има
меланхонични свештеници. Плачете само за вашите гревови.
Инаку во Божјиот дом не треба да има плачење...
124
– По големата војна – раскажува сестра Небесна

Мусева – на 21 април 1919 година монашката заедница
наполни 30 години од нејзиното постоење.
Сестрата Основачка беше во постела. Потпрена со

перници, лежеше спокојно. Почнавме да сожалуваме за сè
што сме изгубиле... за чифлигот и другите куќи. Некои
сестри настојуваа да се вратиме во Паљурци.
Тогаш таа ни рече: Тешкотиите и маките кои управата

на чифлигот ми ги создаде, не би сакала да ѝ ги оставам на
некоја моја наследничка. Ако Бог сака да се вратиме, ќе ја
покаже волјата. Но, зошто се разочарувате?
И потоа, со еден остроумен поглед, како да

проникнуваше во иднината, таа ни ги кажа следните
зборови: Јас гледам една убава куќа која Бог ќе ни ја даде во
Софија. Јас нема да ја изградам, Бог ќе ја изгради. Сите куќи
што јас ги изградив, Тој ми ги растури. Сега веќе нема да
градам нова.
Еве и некои од нејзните поуки: „Во секој настан треба

да Го гледаме Исус и Неговата Света Волја; со ова средство,
нема ништо да ни изгледа тешко по патот на животот”.
– Господ за мене го сака ова добро или оваа

тешкотија... Нека биде Неговата Пресвета Волја. Јас сум
должна да го примам она што Тој ми го испраќа.
Во сè да се сообразуваме со Пресветата Божја Волја.

Во тоа се состои светоста на една христијанска душа.
125
Мили сестри, знаете дека нашиот Небесен Младоженец

толку многу ги сака предадените души кои ја исполнуваат
Неговата Волја, па понекогаш е принуден Тој да ја
исполнува нивната волја.
Сестра Еврозија ги примени и на дело своите поуки.
Таа со херојство ја исполни Божјата Волја за време на

сиот свој живот – изјавува сестра Маргарита – но мене ми
направи најголем впечаток кога умре сестра Агнија,
нејзината асистентка. Оваа разделба ѝ беше толку многу
болна и често ги повторуваше само овие зборови:
– Fiat, fiat! Боже нека биде волјата Твоја!
Дваесетта глава
Сестра Еврозија како чесна сестра и началничка
Сестра Еврозија била огледало на монашките

добродетели: девственост, сиромаштво, потчинетост и
братољубивост.
Искреност
Сестра Марија Костанарова, која одблизу ја познавала

сестра Еврозија, изјавува: – Нашата началничка беше една
прекрасна душа. Сето она што го кажуваше и го извршуваше
126
беше свето и невино. Нејзиното држење, нејзиното

достоинство, вдахнуваше почит и восхит. Многумина ја
нарекуваа земна светица. Нејзината искреност сјаеше во
целата нејзина личност. За време на војната, кога во нашата
куќа живееа војници, таа бдееше над нас, како вистински
ангел-чувар. Ни препорачуваше да ѝ се молиме многу на
света Богородица со оваа молитва: – О, моја Господарко и
Мајко моја, спомни си дека сум твоја, чувај ме како твоја
сопственост.
Сиромаштво
Што се однесува на непоседувањето, т.е. на

доброволното сиромаштво, сите сестри кои ја познаваа,
изјавуваат дека ја практикувала оваа добродетел до
совршенство. Облеката која други ќе ја фрлеа, таа
продолжуваше да ја употребува велејќи: Ние сме свршеници
на Исуса, кој бил сиромав. Би било многу нечесно за една
свршеница да сака да биде богата, кога Младоженецот е
сиромав.
Иако беше Основачка и началничка – продолжува

истата сестра – ѝ припаѓаше сè што поседуваше монашката
заедница, таа во ништо не се разликуваше од другите сестри.
Спиеше во заедничката спална, се хранеше како и другите и
не сакаше ништо посебно, кога здравјето ѝ дозволуваше.
Фустанот и превезот ѝ беа износени и на многу места
закрпени. Шалот што го носеше низ дома, кој сè уште го
127
чуваме за спомен, е закрпен неколкупати. Но, тоа не значи

дека не беше педантна кон себе. Таа блескаше од чистота.
Еден ден една сестра имаше потреба од фуста. Нашата

Мајка немаше во моментот платно да ѝ даде да сошие. Затоа
таа си ја слече својата нова и ја даде на сестрата, а за себе ја
посака мојата стара.
Кошулите ѝ беа од најгрубо платно и кога сакавме да

ги замениме со други од помеко платно, таа, за да ја прикрие
својата добродетел, дискретно велеше дека повеќе ги сака
потврдите платна, зошто не сака да се изнежнува.
– Нашата началничка – вели сестра Маргарита

Ујунџиева – многу настојуваше за облеката на
сиропиталиштето и беше жив пример за тоа. Честопати
кажуваше: За сиромасите го бидува ова и она, а зошто да не
го бидува и за мене? И во своите поуки често им ги
спомнуваше зборовите на свети Винко: Гледајте добро да им
служите на сиромасите, бидејќи тие се нашите господари.
Кога им служиме добро ним, Му служиме на самиот Бог.
А сестра Матрона Рутова додава: – Кога по војната, ни

подаруваа од Американскиот Црвен Крст сè во изобилие,
сестра Еврозија многу настојуваше да не се злоупотребува и
да се зачува духот на сиромаштвото. Таа кажуваше: – Досега
бевме материјално сиромашни, зашто немавме богатства.
Сега, пак, треба со духот да сме сиромаси. Внимавајте, мили
сестри, бидејќи од сиромаштво не згаснала ниту една
монашка заедница, но од изобилството на богатства згаснале
многу такви. А кога ги гледаше камионите полни со храна и
128
продукти, таа плачеше и викаше: – Се плашам од

изобилието на земните добра, бидејќи обично тоа станува
причина за многу гревови против светото сиромаштво, што
сме Му го ветиле на Бога.
– Понекогаш ни велеше: „Повеќе жалам за еден денар,

потрошен напразно, отколку за 100.000 денари дадени за она
што треба”.
– Со херојска трпеливост ги поднесуваше последиците

од сиромаштвото. Колку пати останувала речиси без
никакви средства, но никому не кажуваше ништо за тие да
не страдаат и да не се разочаруват сестрите... Зошто да се
обеспокојуваат, да се вознемируваат другите?
Сестрите забележале дека нивната началничка ја

практикувала примерно и послушноста.
– Ме восхитуваше послушноста на сестра Еврозија

кога требаше да донесе важна одлука – вели сестра Надежда
Николова. – Таа го напушташе Паљурци и одеше во Солун
за да се посоветува со своите началници. Тогаш таа не
водеше сметка за тоа дали времето е добро или лошо, кога
кажуваше: сега по секоја цена треба да одам во Солун.
Простодушност
– Можам да изјавам – вели сестра Доминикија – ако

успеав да ја проценам нашата мила Мајка Основачка за
добродетелта на простодушноста, која е една од основните
129
добродетели на нашата монашка заедница, беше една од

нејзините карактеристични особини. Окото на нејзината
душа беше само во Бога.
– Само Бог! Само Бог! – често кажуваше таа. Иако не

ја познавала малата света Тереза, нејзината наука е блиска
со онаа на кармелитската светица, што се однесува до
малиот пат на духовното детство. Во неа преовладуваше
духот на бескрајна надеж во Бога, како во добар татко. Ние
сме деца на Бога, ние сме во неговите раце – повторуваше
таа во своите поуки и често ни го даваше за пример малото
дете во скутот на мајката или на таткото. И во најголемите
опасности, таа не се разочаруваше, не се вознемируваше,
туку секогаш беше спокојна и весела. Се разбира, тоа беше
голема духовна сила која таа ја црпеше од својата длабока
надеж во Бога, од својата вера во Промислата и од својата
целосна предаденост во рацете на Бога, исто како што
малото дете спие спокојно во рацете на својот татко.
Благоразумност и мудрост
Благоразумноста била зацврстена кон добродетелта на

нејзината детска простодушност. Да ја слушнеме повторно
истата сестра: Ѝ се восхитував и сè уште ѝ се восхитувам на
благоразумноста и мудроста на нашата Мајка. Никогаш од
нејзината уста не излегуваше празен или навредлив збор.
Таа умееше да прикрие сè што не требаше да биде
сопственост на сите. Сестрите имаа целосна доверба во неа,
без да се плашат, дека дури и половина збор ќе излезе
130
надвор пред другите. Оваа особина на началничката ја

правеше неоценлива. Ретко можат да се најдат толку
благоразумни души. Со нејзината благоразумност таа го
чуваше мирот во домот.
– Таа имаше смисла да управува со душите, без да ги

навредува или да ги разочарува. Беше предвидлива и
остроумна.
– Колку беше умна во давањето совети, толку беше

подготвена и да ги прима, – вели сестра Доминикија:
Во 1918 година кога бугарските војски го напуштија

Скопје.имаше пет-шест сестри кои беа веќе исплашени од
Србите и од Грците кои сакаа, по секоја цена, да дојдат во
Софија заедно со населението што бегаше. Нашата духовна
Мајка цел ден одеше низ градот да бара совети од високите
управници. Кога се врати, беше толку изморена, што не
можеше да стои на нозе. Попладнето рече: Мили сестри,
направив сè што ми диктираше благоразумноста. Се молев,
барав совети од најмудрите воени старешини и еве што ми
рекоа високите офицери: „Сестро, паметно би било да си
останете тука. Каде ќе одите со толку народ? Во Софија сега
ќе биде страшна бркотница, каде ќе се приберете? Ние ќе ве
обезбедиме со храна, за да не настрадате тука, а при
навлегувањето на сојузничките војски, нема од што да се
плашите, бидејќи вие сте Италијанка. По расчистувањето на
состојбата ќе видите што треба да правите”. И јас мислам
овој совет е многу паметен и одлучив пред Бога да останеме
во Скопје. Но, ќе се преместиме во внатрешноста на градот,
за посигурно.
131
– Некои од сестрите побараа дозвола да дојдат во

Софија. Таа се покажа како милостива Мајка и им го
дозволи тоа. Ги обезбеди со храна и средства и ги испрати со
препорака до нејзини познати. Така дојдоа првите сестри во
Софија.
Смиреност и кроткост
Сестра Еврозија умешно би можела да им каже на

своите ќерки, како светиот апостол Павле на првите
христијани: „Бидете мои следбеници, како што сум јас
Христов”. Таа била совршен пример на кроткост и
смиреност. Има доволно докази за тоа.
– Нашата Мајка – вели сестра Евгенија – многупати ни

ги повторуваше зборовите на блажениот отец Ејмар,
Основачот на молителките на светата Причест: „Ние треба
да бидеме ѓубривото за коренот на дрвото на нашата
монашка заедница”.
И овие совети таа прва ги применуваше на дело. Уште

од основањето на нашата мала заедница, таа, иако
Основачка, сакаше да биде наједноставната послушничка
под раководство на сестра Елисавета Пучи, на која ѝ се
потчинуваше со голема љубов и доверба. Ја нарекуваше
своја началничка и не правеше ништо без нејзина
согласност.
132
Без важен повод, таа не сакаше да ја нарекуваат

началничка. Сестра Маргарита Ујунџиева раскажува: – Кога
некој ќе ѝ кажеше: Сестро началничке одговараше со благ
тон: знам дека сум началничка, нема потреба да ми
повторувате. Доволно е да ми кажете: „Сестро”. И навистина
кога зборувавме за неа, сите ја нарекувавме Сестрата, а
обичните луѓе ја нарекуваа Големата сестра.
Друга случка, во која се забележува смиреноста на

сестра Еврозија е следната, изнесена од сестра Марта
Костанарова: – За време на летниот распуст во 1913 година
во Паљурци беше на одмор еден мисионер од монашката
заедница на отците Лазаристи.
Сестра началничка го искористи случајот, го замоли

свештеникот секој ден да им предава на сестрите лекции по
француски јазик. Бев многу трогната кога ја видов нашата
Мајка заедно со нас, како чита и бара објаснување иако
добро знаеше француски.
– Другпат – сестра Марта вели: – се случи следното.

Ѕвончето заѕвони за в црква. Сите се натпреварувавме да
одиме побрзо. Забележав дека по мене оди сестра
началничка. Веднаш застанав, ѝ направив пат да помине, а
таа насмевната ми рече: Ѓубрето оди секогаш напред пред
метлата – и тргна напред. Таа се направи себеси – ѓубре.
Кога зборуваше со некого и се случуваше да не ја

разберат, тоа си го припишуваше себеси, мислејќи дека
добро не се изразила. Тоа според мене, беше една длабока
133
смиреност, зашто таа имаше леснотија во говорот и се

изразуваше секогаш правилно и лесно.
Сестра Еврозија ги учела сестрите, не само лично

секоја од нив да ја вежба смиреноста, туку и целата
монашката заедница да го прави тоа. За Божиќните
празници, еве како ги поучуваше сестрите: – Сум ви
кажувала, мили сестри, дека треба да го следиме магарето
што беше до Исусовите јасли. Денес тоа повторно ви го
повторувам. Колку повеќе го набљудуваме, толку поголема
полза ќе извлечеме за нас. Не чудете се зошто го кажувам
ова: ми се чини дека не само лично, туку и целата наша
монашка заедница треба да го следи. Кај лулката Исусова,
како и во неговата црква има многу задачи за извршување:
службата на ангелите им припаѓа на свештениците.
Службата на Дева Марија и на свети Јосиф е за
контемплативните редови. Службата на волот е за
монашките заедници кои вршат големи работи во црквата, а
за нас сиромашните останува службата на магарето. Да Му
служиме како магарето со смиреност, трпеливост,
простодушност и покорност. Како Витлеемското магаре, да
го стоплиме Исуса со нашата љубов и широкоградост. Да го
пренесуваме Исус насекаде, каде што ќе нè води. Да не се
плашиме од работа, презир и од подигрување. Магарето е
создадено за овие нешта. Доволно е ние да му служиме на
Исуса, заедно со Дева Марија и со свети Јосиф, признавајќи
ја добро нашата ништожност.
– Кој е толку способен да ја опише благата душа на

нашата Мајка? Колку примери ни оставила таа во однос на
134
добродетелта кроткост? – Воскликнува сестра Доминикија

Прочкова и ја раскажува следната случка:
– Во Скопје, исто за време на војната, бевме

преместени во една турска куќа. Беше многу тесно. Тукушто
се сместивме и немавме соба за црквичка, а уште не знаевме
каде се сите предмети потребни за богослужба. Сестрата
сакристанка беше отсутна. Свештеникот веќе беше пред
олтарот, а вино и вода уште немаше ставено. Тој се сврте и
даде знак. Јас, иако не бев сакристанка, истрчав да видам
што сака и набрзина наместо вино ставив зејтин во
шишенцето. Свештеникот зеде да става во светата Чаша и
веднаш сети дека не е вино. Повторно се сврте... Јас одам
веќе вцрвена од мака, што ќе правам сега? Го земам
шишенцето и излегувам надвор, збунета и јадосана, си
мислев што ќе ми каже сега нашата Мајка... Кога се свртев,
ја видов зад мене. Но што мислите, што ми кажа? – Ми го
зеде шишенцето од рацете, спокојно го истури зејтинот и со
тивок глас ми рече: Сега измиј го! Никаква забелешка,
никакво карање, никаква промена на нејзиното лице!
Но, тоа нејзино спокојство и таа благост толку ме

трогнаа, дури и денес, по дваесет години од овој настан,
уште ми е свежо сеќавањето.
– Колку слатко разговараше и со најпростите луѓе од

селата што доаѓаа за лекување – продолжува истата сестра.
Еден ден во собата за гости, една бабичка, кога

зборувала од нежност ја исплукала во лицето, а таа си го
извадила марамчето и се избришала. Надвор се шетал
135
свештеникот, кој ги водел духовните вежби на сестрите. Тој

ја видел оваа сцена низ отворениот прозорец. Кога ја нашол
слободна ја прашал: Што значеше тоа, зошто таа жена Ве
поплука, кога толку спокојно зборувавте?
– Оче – му одговорила сестрата началничка, зашто ѝ

било мило да ме слуша... За да не ме урочи... Свештеникот –
Французин се насмеал на таа бабина наивност, но останал
трогнат од кроткоста на нашата Мајка.
За време на војната дојде еден офицер од фронтот, тој

беше на позиција во нашето село Паљурци, и рече: Сестри,
врз вашата куќа паднаа три гранати. Ние почнавме да
плачеме, таа со најголемо спокојство ни рече: Зошто се
вознемирувате, зарем сме на улица? Бог веќе ни даде куќа.
Господ дал, Господ зел. Да биде благословено Божјето име!
– Меѓу советите – вели сестра Маргарита Ујунџиева – што
дон Боско ѝ ги дал на нашата Мајка Основачка беа и овие:
Сè гледај, малку поправај, многу прикривај. Овие совети таа
многу често им ги повторуваше на сестрите надгледувачки
на децата или на работниците. Внимавајте, велеше. Сè да
гледате, да разберете, многу простувајте, малку казнувајте!
– Сестра Еврозија беше многу мирољубива, ги

поправаше сите неправди, несогласувања, омрази и друго.
Истата сестра ја раскажува следната случка:
– За време на војната две високи воени лица кои

живееја во Паљурци, се скарале и смислувале како да си
напакостат. Еве ги еден ден пред воениот суд, едниот
требаше да биде осуден. Сестра Еврозија ја разбра опасноста
136
и ја употреби сета своја добрина и остроумност за да ги

смири. Дури стана застапничка пред судијата, извинувајќи
ги, дека не се разбирале меѓу себе, затоа работата дошла до
суд. На нејзина молба, судијата им простил и на двајцата.
Обвинетите му се заблагодариле на судијата, но уште повеќе
на нашата началничка зашто ги избавила од казна.
– Дојде да ме посети татко ми – раскажуваше една

послушничка, сега покојна. Кутриот човек, не смееше дури
да прозбори со неа. А таа културно го покани во собата за
гости и со најголем интерес почна да го распрашува за
нашите домашни. Со таква почит го слушаше, како пред неа
да стои некој генерал.
Ова толку ја трогнало сестрата што кажуваше: Вистина

е тоа што го слушав – дека таа е една света душа.
Слични случки раскажуваат и другите сестри кои се

восхитувале на нејзината добрина и смиреност пред
сиромашните луѓе.
Братољубие
Сестра Еврозија своето големо братољубие го црпела

од поуките кои ги дава нашата света Вера.
– Оној кој го сака својот ближен, како себеси,

навистина го сака Бога – им кажуваше таа на сестрите –
бидејќи ближниот го носи во себе Божјиот лик.
137
– Најмалиот збор против нашиот ближен, пред да го

рани неговото срце, Го навредува Христовото срце.
– Затворете ги очите да не ги гледате недостатоците на

вашите сестри. – Мили мои сестри, сакајте се. Од оваа
заемна љубов зависи точното исполнување на светите
Правила. Ова е клучот на религиозниот живот. Тука е целото
совршенство.
– Сакајте се, мили сестри... Можеби ви здодеа да ги

слушате секогаш овие исти зборови – сакајте се, како што се
измориле и учениците на свети Иван. Но, јас ви ги
повторувам, зашто гледам дека имате потреба од нив.
За да објасниме како прва го практикувала

братољубието, ќе ја претставиме како нежна мајка кон
сестрите, кон сираците, кон сиромашните, кон несреќните и
кон душите во Чистилиштето.
Нежна мајка кон сестрите
Еве како ја опишуваат сестрите. – Таа беше Мајка која

мислеше за сè и за секого. Влегуваше во срцата и душите на
своите ќерки. Ги доживуваше нивните маки и страдања.
Бдееше над нив како Ангел Чувар.
– Пред да заспијам – често кажуваше: – слушав дали е

сè тивко и спокојно. Ако не слушнев некоја да кашла и да
офка, си велев: Сè е добро! И тогаш можев да заспијам.
138
– Кога ги испраќаше некаде сестрите, ја доживувала

нивната тага од разделбата. Тие плачеа, а таа уште повеќе.
Првите години, кога назначуваше сестри за селата, сакаше
тоа да им го кажува во црквата, обично по духовните вежби,
за да можат полесно да ја поднесат жртвата на разделбата
или на смената.
– Кога ги испраќаше, им упатуваше илјада пораки,

меѓу кои на прво место овие две: – Исполнувајте ги светите
Правила и бдејте над здравјето на другите. А кога тие си
заминуваа, таа ги следеше со својот ум. Каде ли се сега?
Што ли прават? Како се сместија? И сè друго. Кога некоја ќе
се разболеше сакаше задолжително да биде известена и
веднаш по известувањето се качуваше на коњот и тргнуваше
во селото да ја види болната.
– Еден ден ѝ беше кажано дека трите сестри во село

Богданци биле болни. Таа веднаш тргна, но какво беше
нејзиното чудење и нејзината радост кога пристигна во
селото и ги најде сите здрави и бодри, среќни што можат да
ја прегрнат. Соопштението не било точно. Кога се врати,
сестра Агнија ѝ го изрази своето сожалување, зашто се
измачила непотребно, а таа спокојна, весела ѝ одговори: „О,
јас сум позадоволна што се намачив напразно, отколку да
беа болни...”
– Секоја година сакаше сите да се соберат, за време на

распустот, во Главната куќа. Со каква радост ги дочекуваше!
Тоа беше вистински празник. За тие денови закрепнуваше
духовно, а особено за време на годишните духовни вежби.
Тоа време го користеше, за да поминат сите сестри кај неа,
139
да се запознае подобро со нивниот престој во селата, за

нивните тешкотии и потреби. Во вакви интимни разговори
со своите ќерки, тие можеа слободно да ѝ ги откријат своите
маки, своите желби, дури и своите слабости. Тогаш таа
наоѓаше мајчински зборови за утеха кои ги отстрануваа
тагата и неспокојството.
– Сакаше сестрите да се весели и правеше сè што е

можно за животот да им биде пријатен. Земаше учество во
сите шеги, а повеќето од нив таа самата ги правеше. Знаеше
безброј весели анегдоти и така природно ги раскажуваше
што времето за одмор го поминувавме весело и без
здодевност ја слушавме. Од нејзината уста не излегуваше
непотребен или навредлив збор. Имаше пријатен разговор,
дарба за убав говор. Од нејзините мудри совети би можело
да се направи вистинско раководство за духовен живот. Таа
имаше умна глава, здраво расудување, па и добро срце.
Трепереше за здравјето на сите. Често ги посетуваше
болните сестри и деца. Нејзиниот прв и последен збор на
денот беше да биде запознаена со нивната состојба.
Кога имаше тешко болни сестри и деца или луѓе на
умирање, таа сакаше да биде присутна до нивниот последен
здив, за да им олесни. Само за време на смртта на сестра
Августина Заова, која почина во Скопје, не можеше да
присуствува, зашто и самата беше болна. Со болка во срцето
кажуваше: „Колку ми е тешко што не можам да бидам крај
нејзиниот кревет”. Ги молеше постарите сестри да ја заменат
во таа ситуација.
– Заедно со неа бевме болни во Скопје – раскажува

сестра Доминикија – но јас станував, а таа лежеше
неподвижна во својот кревет. Одев секој ден да ја посетувам
140
ако случајно пропуштев ден да не одам, веднаш ме

прашуваше: Зошто не дојде вчера? Нели знаеш дека сакам да
те видам. Јас не можам да дојдам кај тебе, но ти доаѓај кај
мене. Ако ѝ се поплачев дека не можам да спијам, дека
чувствувам болки, таа ми кажуваше насмевната: „Затоа сме
болни. Моли се на Бога за тебе и за мене, да бидеме добри и
свети болни”.
– И во самата своја болест повеќе се интересираше за

нас, отколку за себе. И ако сакаше да оздрави, тоа беше само
поради нас, за нашето најголемо добро.
– Нашата Мајка братољубието го практикуваше на

натприроден начин. Би можела да се заколнам дека не
паметам никогаш да сум слушнала да каже лош збор за
некого, било за сестрите или за надворешните луѓе, било за
пријатели или непријатели. Знаеше како да ги извинува
грешките да ги прикрива со превезот на братољубието. Кога
делото беше јавно, таа ја извинуваше намерата или
спомнуваше некое добро својство на тоа лице за да го
намали лошото мислење.
На пример: еден ден зборувавме за лицето кое правеше

пречки во развојот на монашката заедница. Иако тоа беше
факт, нашата Мајка рече: Да, но тоа лице ми има помогнато
во толку и толку случаи… И почна да ги набројува. Другпат
се зборуваше за едно семејство. Една од сестрите спомна
некои недостатоци на членовите од тоа семејство, а таа
кажа: Вистина е тоа што го кажуваш, ама каква сплотеност
има во таа куќа!
141
Истото се случуваше и кога се зборуваше за грешките

на некоја сестра: секогаш наоѓаше начин да ја покрие
лошата страна. Затоа сестрите беа спокојни дека таму каде
што беше Сестра Основачка нема да се каже ништо лошо за
нив. Исто како што се кажуваше за света Тереза Авилска
дека таму каде што била Тереза, сите биле спокојни.
Односот кон сираците
– Децата, а најмногу сираците имаа едно посебно место

во нејзиното благородно срце – продолжува споменатата
сестра. Нема да ја заборавам фаталната 1913 година, кога
Паљурци се преполни со бегалци. Таа најголемо внимание
им посветуваше на децата и ги хранеше како што се хранат
сопствените рожби.
Таа исто ги примаше децата и во најголемата

немаштија. За време на споменатата 1913 година, таа го
зголеми бројот на сираците за 10-12 деца.
Во 1916 година, кога веќе си го подготвивме багажот

за Скопје, прими едно мало четиригодишно сираче од
војната. Кога се наоѓаше во немаштија, обично земаше едно
сираче и велеше: „За него Бог ќе ни помогне”. Ако случајно
дојдеше некое сираче на празник, а уште повеќе на
нејзиниот именден, никогаш не го враќаше: „Тоа е подарок
од Небото”.
142
Односот кон сиромашните
Сестра Меланија Топузова раскажува голем впечаток ѝ

направил кога слушнала во своето детство кога еден селанец
рекол: – Знам дека во Паљурци има една светица и дека Бог
не трпи заради неа. Јас ја поздравувам кога ја среќавам на
патот. Зашто знам дека е светица. Целото население ја сака и
почитува. Во салонот за прием често имаше многу болни,
сиромашни, несреќни луѓе. Од сите села доаѓаа луѓе кај неа
за помош. Некој прашуваше: Каде е големата докторка?
Други: Каде е таа што толку многу ги сака сиромашните?
Каде е нашата мајка за која толку многу се зборува: сакаме
да ја видиме. Некои чувствуваа голема почит и не се
осмелуваа да излезат пред неа.
При купувањето на чифлигот им ги прости на селаните

сите нивни долгови, кои ги имаа кон поранешниот господар.
На селаните од чифлигот и на сите болни од околните села,
без разлика дали се Турци или христијани, им делеше без
пари лекови. Кога ѝ ги даваа парите, не ги земаше, туку
велеше: „За Бога, за Алах”.
Беше многу внимателна, болните во селото да не

умираат без светите Тајни. Благодарение на нејзините грижи
сите болни за кои таа се грижеше, умираа христијански.
На девојчињата за време на некоја опасност им даваше

засолниште и се грижеше за нив. Таа велеше: милостиња не
значи да даваш само леб. Еднаш едно прекрасно девојче од
кукушките села беше прогонувано од еден Турчин кој
сакаше да се ожени за него. Кутрото девојче беше побегнало
143
во Солун, а оттаму го испратија за Паљурци. Сестрата

Основачка го прими со милостиво срце и го чуваше неколку
месеци додека не се омажи за еден добар христијанин.
Другпат, за да ѝ ја зачува честа на една свршеница, ја прибра
неколку месеци, додека да се венча.
Кога даваше милостина, ако беше можно, никој да не

дознае, беше многу задоволна. Многу ги сакаше
сиромашните. Беше многу среќна кога за нејзиниот именден
сестрите ѝ подаруваа алишта коишто можеше да ги дава на
сиромашните селани.
Нејзиниот именден беше станат како сенароден

празник. Толпа народ доаѓаше да ѝ честита од целата
околија и од селата. Со луѓето од повисоката класа и со
обичните беше еднакво љубезна. Никого не одбегнуваше.
Христијанска одмазда
Сестра Еврозија ги сакала и своите непријатели, што ја

прогонувале и ѝ нанесувале непријатности.
– Познавам еден човек – сведочи сестра Филомена –

кој ја прогонуваше нашата началничка. Се случи така што
овој човек, селанец од околината, беше затворен од Турците,
кои жестоко го тепаа.
Кога дозна сестра Еврозија за ова, ја замоли власта да

го ослободи несреќникот, па го пуштија. Началничката
посака и да го лекува.
144
Кога имаше караници во селото, таа беше ангел-

смирувач. Немаше потреба од полиција или судница. Штом
работата ќе дојдеше до неа, прашањето се разрешуваше на
најмирен начин.
Предаденост кон душите во Чистилиштето
Братољубието на сестра Еврозија било насочено кон

сите што страдаат. Тоа се протегало и над кутрите души во
Чистилиштето. Тие во лицето на сестра Еврозија имале една
примерна молителка. Сестра Марија Костанарова се сеќава
на еден случај, раскажуван од самата Основачка:
– Кога сестра Еврозија била уште во својот дом, една

нејзина братучетка се разболела и нејзината болест била
толку сложена што лекарите донеле одлука да ѝ ја исечат
ногата. Сите многу се исплашиле за состојбата на младото
девојче. Но, на Еврозија ѝ дошла на ум една среќна мисла:
Да се обратиме до душите во Чистилиштето. Тие за себе се
беспомошни, но за нас можат да сторат многу пред Бога.
Оваа своја мисла ја искажала пред сите свои другарки

и пријателки, кои со задоволство ја примиле. Им ветиле на
кутрите души да измолат за нив 500 бројаници кои си ги
поделиле. Девојчето веќе било оздравено и отишло со нив во
црква за да присуствува на светата Литургија и да се
причести за своите мили добротвори, душите во
чистилиштето. На излегување од црквата, сите отишле кај
парохискиот свештеник за да му кажат што се случило и
145
девојчето било со нив, без да има потреба од ничија помош.

Свештеникот кога видел, со радост извикал: О, чудо од
христијанско братољубие! Така им се помага и на живите и
на умрените. Госпоѓиците не ги заборавиле своите
добротвори. Во знак на благодарност, тие измолиле уште
толку бројаници. Оваа нејзина преданост кон кутрите души
во Чистилиштето, сестра Еврозија ја пренела и на своите
ќерки – Евхаристинки.
Кога го направиле водоводот во Паљурци, таа ги

советувала сите сестри и девојчиња, да се молат за душите
во Чистилиштето. – Секогаш кога полните вода – кажувала –
кажете си по една мала молитва за душите во Чистилиштето,
бидејќи тие со своите молитви ни најдоа средства за водата.
– Мили сестри – кажувала во своите поуки – тие свети

души премногу страдаат во огнената темница, во која ништо
не можат да сторат, да си помогнат, само чекаат со своето
трпение помош од нас. Често да се молиме за нив и да не ги
заборавиме. Особено да мислиме за оние кои се повеќе
заборавени. Сè што правиме за нив, еден ден ќе ни го
возвратат во изобилство. За нас е многу полезно да си го
приготвиме патот за небото преку овие добри пријатели. Да
им помогнеме најмногу на тие души кои во својот земјен
живот многу ја сакале светата Причест. Ние можеме на
различни начини да им помагаме на тие души, но најмногу
заслуги има во светата Литургија и во милосрдните дела.
Молитва и работа
146
Правилата на сестрите Евхаристинки задолжуваат:

Животот на Евхристинките треба да биде олицетворение на
животот на двете сестри: Марија и Марта. Како Марија ќе
седат до нозете Исусови, а како Марта ќе Му служат. Тоа
значи – контемплативност и активност или со други зборови
кажано: „Молитва и работа”.
– Нашата добра Основачка – продолжува сестра Марта

– беше модел на света Евхаристинка. Таа беше душа која
живее од духот на молитвата.
Честопати, претставувајќи си ја нашата Мајка во

различни случки од нејзиниот живот, сум се прашувала:
дали беше постојано пред Божјето присуство и дали за неа
би можело да се каже тоа што се кажувало за многу свети
души дека одвај петнаесет минути поминувале, а да не
мислат на Бога. Од нејзината уста не се сеќавам да сум го
слушнала ова, но делата на нејзиниот живот доволно го
потврдуваа. Таа прибраност, тоа душевно спокојство кое
зрачеше од целата нејзина надворешност и во најкритичните
моменти што ги преживеа, тие големи страдања што ги
поднесе со толку необично христијанско херојство – сето
тоа не можеше да биде ништо друго, освен плод на
нејзиното внатрешно соединување со Бога, на нејзината
жива вера и надеж во Него и на нејзиното постојано
живеење пред Божјата присутност. Пред луѓето беше полна
со достоинство, пред Бога беше мало дете со својот татко.
Еден ден, уште за време на животот на нашата

Основачка, ми падна в раце една белешка, напишана од
сестра Августина Заова. Таа изгледаше вака: Денес, по
147
благословот со светата Причест, излеговме во дворот за да

се прошетаме. Нашата Мајка, насмеана рече: Знаете ли за
што му се молиме на Исуса? – Сите чекавме да слушнеме
нешто големо, а таа ни рече: Го молам да ми покаже како да
ја направиме канализацијата. Сите почнавме да се смееме од
срце и таа заедно со нас. Но – додава сестрата – тоа ми
направи длабок впечаток, бидејќи разбрав колку нашата
Мајка беше во синовска блискост со Бога.
– Таа живееше пред Божјата присутност – кажува

истата сестра – и се трудеше да ни го сугерира тоа и нам,
така што во своите поуки многу често тоа ни го
повторуваше.
Еден ден бев многу натажена. Отидов кај неа за да ја

искажам својата тага, а таа со своето карактерно спокојство
ми кажа: Зошто тагуваш? Зарем не знаеш дека Бог е овде
присутен и дека секогаш е кај тебе? Сè што се случува –
добро или лошо, се случува по Божјата волја.
– Нашата началничка беше толку прибрана и

концентрирана во молитвата што му покажуваше набожност
секому што ја видел – вели една друга сестра. Во таквите
моменти не забележуваше други, ако некој ѝ се доближеше
или ако ја бараше. Еден ден, по Литургијата, ние бевме на
појадок. Таа, затоа што ја болеше ногата, својот појадок го
очекуваше во својата соба. Требаше нешто да ја прашам, но
беше толку занесена во Бога, небаре Го слушаше како ѝ
зборува. Не се осмелив да ѝ прозборам, туку чекав таа да ме
праша. Како нешто да влезе во мојата душа од нејзината
148
топлина кон Бога. Таа постојано работеше во Божјата

присутност.
Нашите свети правила нè советуваат никогаш да не

седиме со скрстени раце и да ја избегнуваме мрзливоста која
е мајка на сите пороци. Нашата Мајка беше пример за нас и
во ова. Она малку слободно време што ѝ остануваше по
исполнувањето на нејзините големи должности, таа го
искористуваше во предавање лекции, шиење на црковни
одежди или, пак, во везење и плетење. Нејзините раце ги
обезбедуваа со чорапи момчињата од земјоделската
колонија. Кога беше помлада, одеше дури да помага и во
кујната. Научила и да преде. Каква мила слика
претставуваше да ја гледаме со фурка во рацете! Ни се
чинеше дека ја гледаме света Богородица во својата
назаретска куќа како преде, а со неа Детето Исус. Сето ова
го правеше со толкава прибраност и дух на молитва, како да
Го гледаше пред себе Бога. Лицето, како и нејзината мисла,
беа секогаш свртени кон црквата, кон Бога.
– Еден ден бевме на размислување во црквата. Предмет

на размислување беше небото. Беше летно време и време на
духовните вежби. Наеднаш се крена силна бура што
најавуваше пороен дожд. Во дворот се сушеше пченка.
Штом започна да грми, таа ни даде знак да излеземе, а потоа
во клисарницата ни рече: Откако размислувавме за небото,
сега ќе работиме да го освоиме. И брзо сите почнавме да ја
собираме пченката.
Сестра Луиза Гандилио, која имала среќа да биде

негувателка на својата мила Основачка, еве што раскажува:
149
Кога таа немаше посетители, своето време го минуваше во

молитва. Никогаш не ја пропушташе молитвата, опремена за
секој час дури и ноќе, но бидејќи малку спиеше, секој час ја
палеше електричната ламба за да го види часовникот.
Бидејќи беше прибрана во Бога, сè што не ѝ зборуваше за
Него, ѝ се чинеше суетно и ништожно.
Таа не сакаше и не го бараше тоа што е вонредно и

необично во пројавената набожност, како видение и друго,
туку само внатрешното единство на нејзината душа во Бога.
– Не сакам да кревам шум и да ги заморувам другите –
велеше таа – сакајќи со тоа да потцрта колку многу сакала да
помине незабележана нејзината топла набожност.
– Сакам сите да сме светци, иако нема да нè ставаат на

иконостасот – повторуваше таа честопати.
– За време на нејзината болест – продолжува сестра

Луиза – честопати дежурната сестра во ноќта ја наоѓаше во
молитва. Насмевната и малку на шега, началничката ѝ
кажуваше: – Мојата молитва, мила сестро, е како онаа на
свети Иван Евангелистот, кога се потпирал врз Исусовото
Срце на Тајната вечера. Од кога сум болна обично се
чувствувам како да сум заспала врз Срцето на мојот мил
Младоженец Исус. Само една длабоко набожна душа може
да живее така.
Евхаристиска душа
150
Бог ја приготвил сестра Еврозија уште од млади

години за нејзиниот евхаристиски повик– да стане
Основачка на една евхаристиска заедница. Од најрана
возраст, од душата ѝ бликаше љубов кон светата Причест.
Тоа го изјавила нејзината сестра Наталија која имала сродна
душа:
– Во нејзината душа бликаше двојна љубов, како што

вели таа, извор и поткрепа на големите добродетели:
пламена љубов кон светата Причест и нежна љубов кон Дева
Марија. Со нив беше задоена уште во скутот на својата мајка
и колку повеќе растеше, толку повеќе спознаваше дека само
Исус и Марија имаат право над нејзиното срце и така
нејзината љубов кон нив растеше уште повеќе.
Сестра Магдалина Костадинчева ни го раскажува

следниот случај, во кој се гледа нејзината љубов спрема
светата Причест: – Уште во првата година од основањето на
монашката заедница, една ноќ во месец август, избувнал
страшен пожар во Солун и го исплашил целиот град. Уште
при првите сигнали – знак за пожар – солунските граѓани
станале на нозе и почнале да бегаат надвор од градот.
Паниката била ужасна. Началничката на Милосрдните
сестри, мала група од сестрите Евхаристинки, ја испратила
сестра Тереза со една кола за да можат побрзо да излезат од
опасноста.
– Што ќе направиме со светата Причест? – прашала

нашата Мајка. Сестра Тереза веднаш одговорила: Јас ќе
останам да ја чувам, а вие сите излезете.
151
– О, јас ќе останам да Ве придружувам – додала

началничката – и двете ќе бидеме почесна стража на нашиот
евхаристиски Исус. Другите сестри исто така го посакале
ова, дури предложиле услуга, за да може сестрата Основачка
да излезе, а една од нив да остане. Меѓутоа, таа никому не
му ја отстапила оваа одговорна должност. И така, сите други
излегле надвор од градот, а двете храбри сестри останале
крај светата Причест.
Во едно писмо до нејзините домашни, сестра

Основачка им ја опишува истата случка и вели: најспокојни
во онаа ужасна ноќ, мислам, бевме сестра Тереза и јас. О,
како се чувствував близу до Исуса и како му се доверував!
Пожарот почна да гасне, опасноста помина. Утрото кога
моите мили сестри се вратија дома, топло ме прегрнаа, како
цела година да не сме се виделе.
Сестра Марта изјавува: – Сестра Основачка особено се

грижеше да ни всади љубов кон пресветата Причест.
Кога зборуваше за евхаристискиот Исус, лицето ѝ се

преобразуваше. По причестувањето таа беше како
преобразена. Кога коленичеше за обожување на Пресветата
Тајна, ми се чинеше дека гледам некој херувим. Колку и да
имаше работа, секогаш наоѓаше време да наврати во
црквичката за обожување на Исус.
– Многу сакаше да работи за евхаристискиот Исус.

Кога за празниците се украсуваше црквата, таа секогаш
земаше најактивно учество. Особено сакаше да ја украсува
процесијата на олтарите, каде требаше да застанат со светата
152
Причест. Нејзиното нежно око требаше да види сè, нејзината

рака – сè да фати – и така да се увери дека е добро
подготвено сè за светата Евхаристија. И таа, како отец
Јосиф, многу настојуваше, сестрите по селата да се грижат
со многу љубов за олтарот, за свештеничките одежди, така
што на тој начин евхаристискиот Исус да биде повеќе познат
и сакан од нашите собраќа.
– Секогаш кога отвораше некоја куќа по селата, сакаше

на прво место да се подготви живеалиштето на
евхаристискиот Исус, колку скромно и да беше тоа. Дури за
време на војната, кога за две години подготвувавме три
куќи, никогаш не останавме без светата Причест.
– Во Скопје немавме ниту една соба, соодветна за

црквичка. До еден салон се наоѓаше една мала ќелија,
чијшто прозорец гледаше кон салонот. Сестра Еврозија така
добро го подготви ова мало катче за црквичка што
изгледаше како двојно Свето хранилиште. Во првиот дел се
собраа само олтарот, свештенослужителот и две-три сестри,
а сите други стоевме во салонот. Ги отворавме дрвените
капаци на салонот и така ја слушавме светата Литургија. Се
причестувавме низ прозорецот.
– Еден ден дојдоа да нè посетат неколку милосрдни

сестри. Кога ја видоа нашата скромна црквичка, се трогнаа, а
една од нив се расплака од сочувство.
– О, колку сте среќни – ни рече таа – што Го имате

Исуса меѓу вас. Ние имаме поубава куќа од вашата, но
153
повеќе би сакала да ни биде поскромна и да си имаме света

Причест меѓу нас.
Набожност кон Света Богородица
– Култот кон Евхаристијата и набожноста кон Света

Богородица – вели сестра Марта – одат заедно. Сите души,
вљубени во светата Евхаристија биле почитувачи и на
Пресвета Богородица. Нашата Мајка не правеше исклучок
во тоа. Уште од своите млади години, таа целосно ѝ била
предадена на света Богородица. За тоа сведочи нејзината
сестра Наталија во едно писмо од 14 септември 1921 година.
– Се сеќавам – вели Наталија – таа им даваше голема

важност на празниците во чест на Пресвета Дева Марија. Се
подготвуваше со деветдневни молитви, што ги правевме
заедно. Домашното олтарче во тие денови беше убаво
украсено и коленичевме пред сликата на Божјата Мајка,
читавме набожни лекции, молитви, правевме и секојдневно
причестување. Многу ѝ беше мила набожноста кон светата
Бројаница и многу ја рашируваше давајќи бесплатно
благословени бројаници, кои ѝ ги праќаше една набожна
госпоѓа Андреис од Белгија.
Таа најрано започна меѓу своите да ја шири

набожноста и секој ден во нашата куќа, на нејзина
иницијатива, заедно сите ја кажувавме светата Бројаница.
Потоа, за време на тешкотиите, како за време на болеста на
нашата мила мајка, секогаш со голема надеж приоѓаше кон
154
покровителството на света Богородица, кога ја повикуваше

преку светата Бројаница.
Секоја година со голема љубов ја правеше мајската

набожност, а пред да стане сестра, во 23-тата година, на
празникот Безгрешно Срце Мариино, откако го украси во
својата соба олтарчето на Дева Марија со цвеќиња и свеќи,
на колена ѝ го посвети кринот на својата чистота и го
произнесе својот завет за вечна чистота.
Една од сестрите Евхаристинки раскажува: - Нашата

Мајка беше многу набожна кон Пресвета Богородица и
често ни кажуваше: Дева Марија е првата Евхаристинка,
затоа таа е наша началничка и наш пример. Таа сакаше да
повторува: О Маријо, Мајко Христова, подај ми ја раката, за
да се искачам до небото. – Кога нашата Мајка се разболе и
требаше да замине за Торино, ни рече: Мили ќерки ви ја
оставам за моја заменичка Пресвета Богородица. Правете
така како што правеше таа на земјата. Наутро паднете на
колена пред неа и прашајте ја што да правите. Правете така
и навечер за да ѝ дадете отчет за своите дела.
За себесогорувањето
Добродетелта на себесогорување за сестра Еврозија не

била туѓа. Таа повеќе го сакала внатрешното умирање, тоа
што никој не го гледа и не го забележува, освен Бог.
Еве што кажува сестра Матрона Рутова:
155
– Таа го сакаше жртвувањето, но не тоа, кое се гледа.

Се случуваше да ѝ се однесе на сестра Еврозија некое убаво
цвеќе. Без да го помириса, таа им го даваше на другите
сестри. Кога требаше да помине низ некое место со лош
мирис, нејзиното лице беше спокојно, без природни гримаси
при слична состојба. Таа не правеше избор на храната и го
јадеше тоа што ѝ се принесува.
– Основачката не ја сакаше строгата, намуртена

добродетел, меланхонијата и скрупулите. Одејќи по духот на
римскиот богоугодник, свети Филип Нери и на кроткиот
свети Фрањо Салешки. Таа ја сакаше многу добродетелта и
ја претставуваше како лесна за практикување. Така, на
пример, никогаш немаше да откаже ако ѝ нудеа некој плод,
особено првпат или нешто друго што е пријатно, само за да
им угоди на оние кои ѝ го подаруваа за слава на Бога.
Истрајност во страдањата
– Бог имаше таква волја, како што Тој обично прави со

своите избраници, а уште повеќе со Основачите или
Основачките на религиски монашки заедници на кои им
испраќа морални и физички страдања. Еден бегол поглед врз
нејзиниот живот ќе ни даде барем еден недоволно силен
запис за мачеништвото на оваа света душа.
– Навистина – вели сестра Доминикија – силната желба

на нашата Мајка Основачка беше да умре како маченица. Се
сеќавам како неколкупати слушнав како вели: О колку би
156
сакала да умрам како маченица, но таа е многу голема Божја

благодат која не ја заслужувам. Таа многу го сакаше свети
Стефан Првомаченик само затоа што прв имал чест да ја
пролее својата крв за Спасителот. Бог не ѝ ја даде оваа
благодат, да ја пролее својата крв, но во замена на тоа ја
постави во едно друго мачеништво – во пламенот на
страдањето.
– Таа страдаше многу. Петте години што ги помина во

подготовката за своето звање, биле години на духовна борба,
сомневања, стравови, копнеење. Еве што ни кажува
нејзината сестра Наталија во едно писмо од 14 сепрември
1921 година:
– Многу ѝ беше тешка разделбата со нашата сестра

Христина. По влегувањето на Христина во манастирот,
црквата на Сакраментинките ѝ стана многу мила и цел на
чести посети. Ја гледав како се моли со ангелска жар, а
многу често и како плаче. На излегување еднаш ја прашав:
Зошто овие врели солзи?
– А таа покажуваше незадоволство, затоа што сум ја

забележала како плаче и никогаш не ми одговори на моето
неблагоразумно прашање. Понекогаш ѝ велев: Еврозија,
еден ден и ти ќе ме оставиш и ќе одиш да станеш чесна
сестра. Таа ми одговараше: Можеби, но засега уште не сум
нашла монашка заедница по мој вкус. Ниту една не му
одговара во целост на мојот идеал. Сакам и контемплативен
и активен живот.
157
– Е, добро – ѝ реков – ќе основаш заедница по твој

вкус.
– Не – ми одговори таа – тоа нема да се случи.
– Тогаш остани си дома – ѝ реков – ќе се трудиме

заедно да правиме колку е можно добро во светот и така
нема да ги натажиш со твојата разделба родителите и
нашиот вујко, кои толку те сакаат. Тие ќе ти ги исполнуваат
сите желби, ќе ти го олеснуваат доброто и ќе бидат среќни
да си крај нив. Тогаш таа ќе ме погледнеше насмеана, а
нејзините мили очи се полнеа со солзи. Се доближував да ја
бакнам, но таа не ми возвраќаше. Што се криеше во
нејзиниот ум, во нејзиното срце? Јас не успеав да одгатнам и
често почнував да плачам. Што би правела јас дома сама без
неа... Како би можела да ја заменам... Таа е толку богато
надарена со природни зборови, а јас толку слаба!
Една година пред нејзиното заминување за Солун, кога

дознав за одлуката која ја донела, ја сфатив причината за
нејзините солзи и за нејзиното откажување да ме бакне.
Нејзиното срце ја доживуваше тогаш најстрашната борба.
– Последните шест месеци поминати дома, Еврозија се

трудеше да биде уште пољубезна. Ми зборуваше за
големите тешкотии што ја очекуваа и се чувствуваше
неспособна за едно такво важно дело и ја оставаше својата
волја на Пресветата Божја Волја.
Таа ја почувствува необично тешко разделбата со

семејството, со татковината. Бев сведок на нејзината голема
тага, на нејзините непроспиени ноќи, на необичната смелост,
158
која си ја даваше при збогувањето со родителите и

пријателите. Го паметам последното причестување што го
направивме заедно во црквата Тело Господово. Сакаше уште
еден благослов од својот исповедник, почитуваниот каноник
од Монтичело, но желбата не ѝ беше исполнета, бидејќи тоа
утро беше отсутен. Својот последен појадок го јадеше во
собата со нашите родители. Татко ми беше станат, а мајка
ми не. Зборуваше за своето патување со спокојство...
никаков страв од морето. Велеше: цела сум покриена со
моштите од светците, од што да се плашам?
Дојде мигот на разделбата. Таа клекна на колена, прво

побара благослов од вујко – свештеникот дон Кико, потоа од
мајка ми и татко ми. Никогаш нема да ја заборавам оваа
прекрасна сцена. По добивањето на нивниот благослов,
стана, последен пат нè бакна, нè поздрави без да заплаче,
придружена од нашиот вујко, од мене и многу роднини, се
упати кон станицата, така спокојна... Локомотивата
засвире... Последно стискање на рацете... си го зазеде
местото во купето и збогум... Сите плачевме, но таа солза не
пролеа. Со болка на душата и со насмевка на лицето замина.
Долго време мавташе со своето марамче и нè следеше со
својот поглед, додека возот не исчезна.
– Среќна беше сестра Виченца Пучи, зашто ја

придружи дури до пристаништето Џенова!
– А да се основа една таква монашка заедница во

туѓина, која тоне во незнаење, не беше многу лесна работа.
Колку неспокојства, грижи и жртви за постигнување на оваа
цел!
159
Во едно писмо до отец Вилет, главен економ на отците

Лазаристи, со датум од 21 април 1908 година, испратено од
Паљурци, сестра Еврозија ја искажува својата благодарност
за проштевањето на еден долг и пишува на крајот:
– О, добри Оче! Колку страшна тешкотија! Но, еве

денес, на 21 април нашата монашка заедница наполни 19
години и точно во квечерината на тој ден, Божјата промисла
ми го испраќа ова изненадување и оваа утеха што ми
докажуваат дека нашето дело е дело Божје, бидејќи самиот
Тој се смилува да ми ги исплати долговите.
– О, да биде вечно благословена таа Божја промисла и

сите нејзини соработници, што ми го направија ова
милосрдно дело!
Какви стравови, неспокојства, грижи и тешкотии ѝ

создала управата на чифлигот... Особено во оние бурни
времиња на револуционерното движење во Македонија!
– Колку непроспиени ноќи помина – раскажуваат

сестрите – колку пати бдееше како ангел-чувар над сите нас!
Колку пати ноќе ги обиколуваше спалните на сестрите и
децата за да се увери дека сè е спокојно! А за време на
војните, кој може да ги опише нејзините страдања?
Принудена да го напушти своето мило засолниште,
Паљурци, за да се грижи за насушниот леб за 70 луѓе, да
затвори шест куќи од својата монашка заедница – колку
горчлива мака!
– Одвоена од секакви вести од Италија, кои толку

многу ги сакаше и од кои беше сакана, лишена од мудрите
160
совети на отец Лобри, оддалечена од пријателите на

монашката заедница, а особено од милата сестра Елисавета
Пучи, за поткрепа ѝ остануваше само нејзиниот мил брат,
отец Јосиф и целосно предадената сестра Агнија, пред која
можеше да ја отвори својата натажена душа! Но еве, Бог и
од неа ја лиши!
Не можевме да се начудиме за долгото трпение на

нашата Мајка – никакво поплакување, никакво офкање, за да
ја искаже својата тага.
Архангел Рафаел му кажал на праведниот Тобија: Ти

толку си Му мил на Бога и толку Му угоди, што Бог сака да
те испроба со страдање, а какво страдање му испратил? Исто
така постапи и со нашата Мајка. По сите душевни и морални
маки, по сите лишувања за време на војната, Тој ѝ испрати и
страшна болест која по советот на лекарите и нејзиното
началство ја принуди да се раздели од своето мило духовно
семејство за да оди во Италија. Нејзиното страдалничко тело
беше таму, но нејзиното нежно срце остана кај нејзините
љубени ќерки во Солун, Гевгелија и Софија. Доволно беше
само да ѝ се спомнат сестрите за да ѝ се наполнат очите со
солзи.
Во едно писмо од 4 мај 1920 година Наталија им

пишува на сестрите: Само Бог може да ја измери бескрајната
жртва на нејзината разделба од вас. Но, евхаристискиот
Исус ќе ги процени сите овие маки и ќе ги претвори во
изобилни благодати за вашата мала монашка заедница.
161
Филозофија на страдањето
И во сите овие тешкотии, нејзината доверба во Бога

ниту за миг не се намали, а нејзиното душевно спокојство
беше восхитувачко. Нејзината мила сестра Наталија, која
била сведок на ова, по нејзината смрт го напиша следното
писмо од 27 јули 1921 година:
– Во милата Еврозија јас открив нешто значајно што не

би можела да го наречам поинаку освен со изразот –
филозофија на страдањето. Болна и принудена да допушта
непријатни и некако понижувачки грижи, таа ми велеше: Јас
се сметам за мало девојче, ги затворам очите и го правам тоа
што ме советуваат. Пред да замине во Савона, таа беше
полна со ентузијазам за тој град, но штом пристигна се
увери дека има голема разлика меѓу копнежите и стварноста.
Таа не се вознемируваше за сево ова, туку имаше чудно
спокојство. Ја гледа неможноста да ги има крај себе своите
сестри, што беше нејзин копнеж за да има дом во Италија и
да умре во прегратките на своите ќерки, откако ги сакала и
со нив го започнала новицијатот. Тој дом, според нејзините
копнежи, требало да служи за примање нови звања. Така се
попречи еден нејзин копнеж, но таа сепак е спокојна и
задоволна...
Физичките болки ѝ се наталожуваат, убедена е дека

нема да оздрави, но тоа го крие, иако повеќе сака да умре
отколку да живее. Таа ми го откри сето ова еден ден, кога ѝ
зборував за нејзините големи заслуги кои ги добила пред
Бога.
162
– Еден ден многу страдаше, имаше висока температура

и очите не ги отвораше, па и не одговараше на моите
прашања. Јас се вознемирив. Најпосле, се помрдна и ми
рече: Ах, колку убава беседа им држев на моите сестри. Им
зборував за убавината на страдањето. Ах, колку ми беше
пријатно кога им зборував за страдањето! Потоа малку
замолче, а јас жалев што ја прекинав.
По еден час таа ми рече: Ах, каква сладост има во

страдањето! Употребив сè за да им го докажам тоа на моите
сестри. Страдањето ни е потребно, тоа е едно големо добро.
Потоа повторно замолкна. Сакав да ѝ дадам да вкуси нешто,
но не успеав, зашто таа повторно стана неподвижна. По
некое време, што ми се виде бескрајно, таа повторно се
разбуди и рече: Колку сум задоволна што можам да страдам!
Ах, колку е добар Исус, кој ми дава да учестувам во
Неговиот крст! Ах колку многу добива човек со еден ден
страдања! Ах, да можев да им го напишам ова што го реков
на моите сестри....!
– Кажи ми, ќе го напишам јас.
– Не, беседатa беше многу долга... не можам...
Таа се натажуваше само кога немаше писмо од

сестрите, но брзо се успокојуваше и кажуваше: Нели сме
ќерки на Бога? Да му се довериме Нему.
На крајот, гласот ѝ ослабе таа многу се изморуваше

кога зборуваше. Многумина престанаа да ја посетуваат, за да
не ѝ го зголемат страдањето.
163
– Ова беше голема жртва за неа, зашто зборуваше

многу поучно. Понекогаш кажуваше: – Да знаеш Наталија
колку блажени часови поминувам во разговор со Исус, тоа е
вистинска среќа за мене!
Другпат воскликнуваше: – Јас сум она среќно јагненце

кое лежи врз рамењата на Исуса! Тој ме носи, бидејќи моите
нозе се слаби.
Најпосле таа сакаше да повторува: Добриот Бог

секогаш прави сè добро во мене.
Овие страдања беа последниот оган кој го прочисти

златото на нејзините херојски добродетели. И не е чудо што
таа со такво спокојство и помиреност ја пречека смртта, како
што таа сама се изразуваше. Таа ги минувала часовите што
ја разделувале со смртта во слатки и срдечни разговори со
Исус и со Марија.
– Неколку дена пред својата смрт – продолжува

Наталија – ми се чинеше дека гледав во лицето на мојата
мила сестра една лесна тага. – Што е Еврозија, зошто ми
изгледаш толку тажна? – ја прашав.
– Јас сум тажна? О, сосема не. Спокојна сум и среќна

повеќе од кога и да било. Но, зошто да сум тажна?
Светилникот ми е запален,2 сметките ми се исправни,
куферот ми е готов и само чекам мојот Младоженец да дојде
и да ме одведе на Небото.
2
Овде с. Еврозија мислела на приказната за мудрите и неразумните
девици (Мт. 25:1-12).
164
Изгледало како Младоженецот да доцни, но најпосле,

половина час пред полноќ, во неделата на 26 декември 1920
година дојде да ја земе во својот Небесен дворец избраната
на своето срце.
Овде ќе го покажеме и физичкиот портрет на сестра

Еврозија Алоати. Таа била висока, стројна, со правилни
црти, со долгнавесто и заруменето лице, очи костенливи,
обичен нос, коса и кафеави веѓи. Но, тоа што најмногу
пленело кај неа, биле нејзините очи, задлабочени во Бога и
нејзината слатка насмевка.
Таа беше необично активна и енергична, – изјавуваат

едногласно сестрите кои ја познавале, иако навидум кротка
и спокојна. Во секој миг, што и да преземеше, таа го
пројавуваше својот силен, но умерен карактер и својот
мажествен дух.
– О, добра Мајко, моли се твоите ќерки да бидат твојот

венец на Небото. А засега, измоли за нас од Бога барем дел
од твојата жива вера, цврста надеж, пламена љубов, света
трпеливост, ангелска чистота и необична кроткост, за кои ни
остави толку големи примери.
165
Последната фотографија на с. Еврозија
166
Дваесет и прва глава
Отец Јосиф и Евхаристинките во Софија
Веќе рековме дека на 20 мај 1920 година отец Јосиф

заминал за Торино. Откако ја посетил својата сестра во
болница, тој заминал за Рим, за да поднесе извештај кај
кардиналот Гаспари, тогашен државен секретар на Светата
столица за положбата на сестрите Евхаристинки и да бара
одобрение за нивно преместување во Бугарија. Основачот на
монашката заедница бил примен и од Папата Бенедикт XV,
кој ја одобрил намерата на отец Јосиф и му дал една
значителна сума за олеснување на сместувањето на сестрите
во Софија, изразувајќи желба некои од нив да останат во
Македонија.
Поттикнат и поткрепен од Рим, отец Јосиф го

напуштил вечниот град и преку Бриндизи заминал за
Цариград, а оттаму се упатил за Бугарија. Во турската
престолнина тој го зел за помошник отец Иван Николов и со
него заминале за Софија за да бараат куќа за монашката
заедница.
Тие брзо не нашле соодветна куќа, а во Скопје како

што веќе опишавме, српската власт им правела секакви
167
пречки на сестрите за да ги принуди да ја испразнат куќата

во која живееле.
Сестра Магдалина Костадинчева, назначена за

заменичка началничка, придружена од сестра Онорина,
заминала за Софија за да му даде извештај на отец Јосиф за
неподносливата положба на сестрите во Скопје. Додека биле
во Софија, Србите го исфрлиле во дворот сиот мебел. За ова
биле известени сестрите Магдалина и Онорина и побрзале
да се вратат. Сестра Еврозија им наредила да го продадат
добитокот и покуќнината кои не можеле да се пренесат во
Софија. Црковните одежди и предметите биле дадени на
чување кај отец Задрина, Исусовец, парохиски свештеник на
католиците во Скопје.
Секој може да си замисли, какви тревоги преживувале

во тие денови сестрите во Скопје, лишени и од мудрото
раководство на своите Основачи.
Евхаристинките во Софија
Откако им била уништена покуќнината и добитокот, на

26 август 1920 г., десет сестри, на чело со сестра Магдалина,
тргнале за Бугарија и на дваесет и осми август, на празникот
Успение Богородично, пристигнале во Софија. Сестра
Онорина заминала за Солун, за да ги придружува сестра
Марта Костанарова со послушничките и штитеничките. Во
Македонија, во Гевгелија, останале само четири сестри.
168
Патувањето на десетте сестри од Скопје за Софија не

било розово. Бидејќи имале многу багаж, па за да не се
изгуби во тие матни времиња, сестрите одлучиле да патуваат
со товарен вагон и да ги поднесат сите неудобности околу
тоа. Србите немале јаглен и вода за локомотивата, поради
што железничкиот персонал патем застанувал за да собира
дрва и вода потребни за машината. Српската власт нивниот
вагон го задржала на станицата во Ниш 24 часа и многу
внимателно го пребарале нивниот багаж.
Најпосле вагонот бил закачен за возот и пристигнале

во Софија на 28 август. Меѓутоа и во бугарскиот главен град
не поминале многу добро. Купената куќа за сестрите уште
не била испразнета од нејзиниот некогашен сопственик,
господин Константин Куртев.
169
Домот на Евхаристинките на ул. Врбица бр.6
170
Фотографија од 1926 год.
Поради недостиг на соодветни простории, десетте

сестри биле принудени да се сместат во хотели – Венеција и
Тракија – каде минале цели 15 дена. Најпосле куќата на
улица Врбица била ослободена и сестрите можеле да се
вселат таму кон средината на месец септември 1920 г.
Сестра Еврозија била уште жива, а отец Јосиф ја

известил писмено за сè што се случувало во монашката
заедница. Бил испратен еден план од куќата на сестра
Еврозија, таа кажала дека е мала, но повторно со солзи во
очите ѝ заблагодарила на промислата Божја што по толку
големи маки нејзините ќерки се сместиле во сопствено
живеалиште. Нејзината најголема желба била да дојде и да
умре меѓу нив. Сакала да ја посети и Бугарија. Но, Бог
одлучил поинаку: на 26 декември 1920 г. нејзината душа
одлетала на Небото.
Заменичката на сестра Еврозија
По смртта на Основачката, отец Лобри, во јануари

1921 г. ја назначил за нејзина заменичка сестрата Марија
Магдалина Костадинчева. Ова била последната желба на
покојната сестра Основачка. Запрашана од отците Јосиф и
Мелхиор која сестра сака да ја замени, таа одговорила: Бог
171
ќе ја најде заменичката. Бидејќи отците настојувале, сестра

Еврозија рекла:
– Нека ме замени сестра Магдалина, Бог ќе ѝ помогне!
Сестра Марија Магдалина Костадинчева од село

Стојаково, била воспитаничка на Милосрдните сестри на
свети Винко Паолски во Солун. Таа била една од осумте
девојчиња, кои Основачката ги примила од сестра Елисавета
Пучи за да го основа сиропиталиштето и ги дала своите први
монашки завети на 19 јули 1899 година. Сестра Магдалина
ги отворила куќите на монашката заедница во селото
Богданци, Сехово, Пирава и Долни Тодорак. По смртта на
сестра Агнија, сестра Магдалина била избрана за асистентка
на началничката, а кога началничката се разболела и
заминала за Торино, асистентката во целост ја заменила.
Сестра Еврозија многу ја сакала и почитувала сестра
Магдалина и ја ценела како одлична домаќинка.
Така, во овие тешки времиња, сестра Магдалина го

зела кормилото на монашата заедница. Отец Лобри писмено,
а отец Јосиф усно ја насочувале новата началничка.
Во октомври 1921 г. отец Лобри пристигнал во Софија.

Тоа му била првата посета на монашката заедница по
војната. Откако ги дал потребните наредби, тој назначил
еден совет во состав: директор – отец Јосиф, началничка –
сестра Магдалина, асистентка – сестра Стефанија Маркова и
секретарка – сестра Марта Костанарова. Отец Лобри
престојувал во Софија десет дена и заминал за Цариград.
172
Како што видовме, сираците што ги имале сестрите во

Паљурци биле разделени. Голем дел од нив биле земени и
однесени од српската власт кај нивните родители. Во Софија
сиропиталиштето било обновено. Сестрите започнале да
прибираат нови сираци во Софија, главно деца на бегалци.
Бидејќи куќата била мала да ги собере децата, отец Јосиф
изградил една просторија за нив во дворот. Првото сираче,
примено од сестрите, било Марија Рутова, со монашко име
сестра Марија Макрина Исусова. Кон крајот на годината,
бројот на сирачињата се зголемил на 10–12. Едно од нив
било наименувано Марија Бенедикта, во спомен на големиот
добротвор на монашката заедница, Папата Бенедикт XV.
Така, монашката заедница повторно ја започнала

својата дејност во Софија. Во март 1922 г. од Рим бил
испратен еден вонреден визитатор, отец Бруно Форетич од
монашката заедница на Исусовците. Високата црковна власт
го испратила отец Бруно да ги посети сите места, каде што
живееле сестрите Евхаристинки и да преземе мерки за да им
помогне во секој однос. Тој ги посетил сестрите во Скопје и
во Гевгелија и ги охрабрил. Поминал и преку Солун, а во
Цариград се сретнал и со отец Лобри. На крајот визитаторот
пристигнал и во Софија. Тој пројавил интерес за монашката
заедница и разговарал со сите сестри. Пред отец Јосиф, тој
ги кажал овие утешни зборови: – Ако монашката заедница
на сестрите Евхаристинки не постоеше, ќе требаше сега да
се создаде. Рим нема да остави да се урне оваа монашка
заедница, а ќе ја поддржи како што правеше и досега, зашто
е во духот на црквата да се создаваат месни конгрегации.
173
Отец Бруно посакал да се отвори и семинарија со

источен обред, но оваа желба тогаш не можела да се
оствари.
Отец Јосиф останал бескрајно задоволен од посетата на

отец Бруно и од неговото мислење за монашката заедница.
Двајцата свештеници многу се спријателиле и меѓу нив
завладеала целосна доверба.
Дон Франческо Галони голем добротвор на монашката

заедница
Бог го утеши отец Јосиф уште и со средбата на еден

одличен свештеник – дон Франческо Галони. Во тоа време
тој ја обиколувал Бугарија за да ги бара гробовите на
загинатите италијански војници на бојното поле и заради
пренесувањето на нивните посмртни останки. Дон Галони
пројавил голем интерес кон делото на својот сонародник,
отец Јосиф Алоати. Тој им раскажувал на своите познати
дека токму делото на отец Јосиф му ја сугерирало идејата и
тој да раководи во Бугарија. Како што е познато, подоцна
дон Галони во Бугарија ја основал културната установа
наречена Опера про Ориенте.
Дон Галони како примерен свештеник одлучил да ѝ

излезе во пресрет на монашката заедница на сестрите
Евхаристинки, која во тоа време имала големи тешкотии.
174
Пролетта 1922 г. дон Франческо организирал еден

добротворен комитет, под покровителство на кнегинките
Евдокија и Надежда. Комитетот собрал една сума од 70.000
лева која ја поделил на двете сиропиталишта кои ги носат
имињата на кнегинките.
Ова е првото зрно од низата на безбројните добри дела

кои сестрите Евхаристинки ги добиле од нивните царски
височества кнегинките, а особено од покровителството на
нејзиното царско височество кнегиња Евдокија.
Отец Јосиф примен од Царот Борис III
Отец Јосиф, придружен од сестра Магдалина

Костадинчева, началничка и сестра Стефанија Маркова,
асистентка, имал среќа да биде примен на аудиенција во
дворецот. Во едно писмо, отец Јосиф на следниот начин го
опишува својот впечаток од таа аудиенција: Ни беше кажано
дека во 12 часот ќе го видиме неговото височество царот и
нивните височества кнегинките. Но, во салонот веќе нè
чекаа нивните височества Евдокија и Надежда. Потоа,
откако се поздравивме, седнавме и го започнавме нашиот
пријателски разговор. Се отвори една споредна врата, влезе
неговото височество царот во обична облека. Одвај имавме
време да станеме, а неговото височество седна спроти мене
и го продолживме започнатиот разговор. Со вистинска
радост констатирав дека овде нема никакво преправање,
туку само големо внимание и тактичност. Ние се
чувстувавме слободни и без срам. Сите беа многу задоволни
175
и ни ветија помош и поткрепа. Така, околу еден час траеше

аудиенцијата и времето мина незабележано.
Високо покровителство
Наскоро потоа, кон крајот на јуни истата година

нивните царски височества, кнегињите Евдокија и Надежда
го посетиле малото сиропиталиште на сестрите
Евхаристинки. Оваа прва посета на високите гостинки
оставила спомени кај сите кои имале среќа да бидат сведоци.
Скромноста, љубезноста и восхитот на милите кнегињи биле
трогателни. Тие сестрите ги затрупале со илјада прашања, а
сестрите одговарале радосно. По тој повод штитеничките
приредиле мала забава, во чест на гостинките. При оваа
посета, кнегиња Евдокија имала милост да го прими под
свое покровителство сиропиталиштето кое од тогаш го носи
името Сиропиталиште на кнегиња Евдокија.
Дваесет и втора глава
Првата активност на Евхаристинките во Софија
Сестрите Евхаристинки, охрабрени токму од високото

покровителство, се предале на работа за слава на Бога и за
спасение на душите. Лишени од својата мила Основачка и
далеку од своите први куќи кои со неуморна работа успеале
да ги довршат до видлива благосостојба, полни со
себеоткажување за Бога, нашите чесни сестри требало
176
повторно да се грижат за да ѝ дадат на монашката заедница

цврста основа.
Навистина, тие сметале и на човечката помош, но

нивната главна надеж била во Севишниот. Колку повеќе
страдале од големите лишувања, толку поголема била
нивната надеж во Исус и Марија.
Во тоа време, отец Јосиф решил да му даде

поконкретен израз на убедувањето дека делото на
Евхаристинките било Божје дело. Поттикнат од овие
набожни чувства, тој одлучил Христос да го објави за Цар на
малата монашка заедница на сестрите.
Отец Јосиф работи за Источната Католичка Црква во

Софија
Отец Јосиф не ги ограничил своите грижи во малиот

круг на светата монашка заедница. Тој учествувал и во
напорите за изградба на храм за католиците од источен
обред во Софија и ја почнал процедурата во Рим, испраќајки
до Светиот Отец едно излагање за состојбата на католиците
од источниот обред и ја молел Светата столица да им излезе
во пресрет за најнеопходното во градбата на црквата.
Излагањето е адресирано до кардинал Пиетро Гаспари,
тогашен државен секретар на Светата Столица. Тоа е
испратено од Софија со датум од 23 ноември 1920 година.
177
Отец Јосиф соопштува дека софискиот општински

совет дал дозвола во центарот на градот за место за изградба
на храм. Тој додава дека католиците сакале да си изградат
црква и да ја посветат на свети маченик Климент, Папата
Римски, затоа го избрале и датумот 25 ноември, стар стил за
ден на ставањето на темелите на храмот, така што следната
година, во истиот ден да може црквата да биде осветена.
Затоа отец Јосиф ја моли Неговата Еминенција да му го даде
овој извештај на Светиот Отец и да го замоли за морална и
материјална поддршка за црквата.
Кардинал Гаспари одговорил од Ватикан со датум од

24 декември 1920 г.
– Со големо задоволство – пишува тој – го известив

Превозвишениот Првосвештеник за замислата да се изгради
црква за католиците во Софија и за подареното место,
дадено од тамошниот општински совет. Среќен сум што
можам да Ви одговорам дека Светиот Отец искажа големо
задоволство и посака ова благородно дело да се оствари
колку што е можно поскоро.
– Затоа штом ќе биде готов планот, испратете ни го со

соодветните објаснувања, за да го претставам пред Неговата
Светост, кој ќе биде среќен да ја даде за ова дело својата
помош во границите кои му ги наложуваат условите и
Неговата тешка финансиска положба. Да пројави на овој
начин еден нов доказ за своите татковски чувства кон
католичкото население.
178
Потоа, Неговата Еминенеција му го дава благословот

од Папата – на отец Јосиф, на клерот и на сите верници.
Подоцна Светиот Отец го исполнил своето ветување да

испрати помош, а отец Јосиф блескал од радост кога на 17
септември 1922 г. бил положен камен-темелникот на
црквата, како и на осветувањето на храмот на 28 август 1924
г. на празникот Успение Богородично. Отец Јосиф имал
среќа пред да замине за Италија, да го види и да го поздрави
новиот владика на католиците од источен обред, владиката
Кирил Куртев, ракоположен на 5 декември 1926 г. во Рим.
Добротворната дејност на Евхаристинките
Отец Јосиф ги поттикнал сестрите да ја започнат

својата религиозна добротворна дејност.
Иако имале големи тешкотии, карактеристични за

секое ново дело, сестрите не ја заборавиле својата прва цел
во животот – да дејствуваат за ширење на набожноста кон
Исус Христос во пресветата Причест. За таа цел тие
започнале секоја недела да ги посетуваат семејствата на
протераните, како нив, браќа од Македонија и им ја
објаснувале целта на убавата и постојана набожност
„Царување на Христовото Срце во христијанските
семејства”. За исполнување на оваа мисија биле назначени
две сестри кои работеле со најголема преданост. Плодовите
на оваа дејност не изостанале. Католичките семејства од
источниот обред секој ден станувале сè повеќе предани кон
179
Божјото дело, молителите во црквата се зголемувале од

недела во недела, сè помногубројни станувале лицата од
двата пола, кои со голема набожност ги примале светите
Тајни.
Дејноста на сестрите Евхаристинки не се исцрпувала

само со тоа. Католичките семејства во овие времиња на
општа депресија имале потреба и од грижи за телото.
Поради крајно мизерните услови во кои живееле бегалците,
меѓу нив се зголемиле и болестите. За да им ги намалат
страдањата, по примерот на евангелискиот милостив
Самарјанин, сестрите започнале да ги посетуваат болните по
нивните домови и да им ја даваат својата ценета поткрепа.
Оваа дејност на Евхаристинките била достојно оценета од
католичките семејства кои толку многу ги сакаат храбрите
чесни сестри.
Човекољубивата дејност на сестрите станала позната и

на повеќе места во главниот град. На 6 август 1923 година
раководството на друштвото „Милосрдие” кое го помагало
сиропиталиштето „Кнез Борис Трновски” во Софија, ја
замолило црквата на Евхаристинките да испрати неколку
сестри, на кои ќе им се доверат одговорни должности во
институтот.
Тогаш сиропиталиштето имало 120 штитеници, од кои

80 момчиња. Впрочем, сиропиталиштето „Кнез Борис
Трновски” не им било непознато за сестрите. Пред светската
војна таму работеле четири сестри.
180
Сега повторно штитениците на сиропителиштето „Кнез

Борис Трновски” имале можност да им се радуваат на пет
сестри Евхаристинки. Како штитениците, така и
раководството биле презадоволни од дејноста на сестрите,
но оваа доброволна работа траела само две години и требало
да биде прекината во текот на 1925 година, бидејќи
произлегле недоразбирања меѓу учителскиот персонал, така
што сестрите Евхаристинки си имале определена програма
за дејност, од која не можеле да отстапат, без истовремено
да се одречат од врховната цел која си ја поставуваат како
католички чесни сестри.
Организациски тешкотии на монашката заедница
Меѓутоа, целосно зацврстена, монашката заедница на

сестрите Евхаристинки требало да преживее и
организациски потешкотии. Отците Лазаристи, чиј член бил
и отец Јосиф, ја имаат заслугата што ја основале монашката
заедница на сестрите Евхаристинки, како што изложивме во
претходните глави. Тие отци монашката заедница ја сметале
за свое дело и ја поддржувале во секој однос. Откако
сестрите се преместиле во Софија, а со тоа поминале под
духовно раководство на други лица, отец Лобри
продолжувал да се грижи за духовното раководство на оние
кои, со право, ги сметал за свои духовни ќерки. Тој го
назначил својот собрат, отец Лусиен Прој за духовен
раководител на сестрите и му наложил да им одржува
периодично духовни вежби. Потоа било одлучено отец Прој
181
да доаѓа во Софија еднаш на секое тромесечје. Тоа било

многу полезно за сестрите во духовен и материјален однос, а
отец Јосиф бил мошне задоволен, бидејќи имал другар.
Но, духовната јурисдикција во Бугарија и

непостоењето на манастири за Лазаристите во царството го
направило непријатно продолжувањето на мисијата на отец
Прој во Софија. Точно во тоа време, Светата столица го
извршува организирањето на католиците од источен обред
во Бугарија. Во март 1924 година, неколку дена пред
Благовец, отец Лобри добил писмо од кардиналот – секретар
на Источната конгрегација во Рим, во кое им се соопштува
на отците Лазаристи дека се ослободуваат од грижата за
сестрите Евхаристинки во Софија. Отец Лобри веднаш му ја
соопштил оваа одлука на отец Јосиф, а тој ги известил
сестрите Евхаристинки, кои смирено се потчиниле на
одлуката на духовната врховна власт. Отец Јосиф оваа
одлука ја почувствувал како големо страдање во својот
живот, зашто бил навикнат да работи со поткрепа на отците
Лазаристи, негови собраќа. И овде ја пројавил својата голема
добродетел на христијанското трпение и смирение.
Организирањето на католиците од источен обред
За да се разберат подобро овие услови, треба да се

вратиме наназад и да ја претставиме накусо положбата на
Источно-католичката црква во тоа време. Катастрофалниот
крај на светската војна се одрази многу непријатно и врз
католиците од источен обред. Тие требале да ги напуштат
182
родните огништа во Македонија и Тракија и да побараат

засолниште во слободното царство Бугарија. Нивното прво
настапување било многу тешко. Морале да се упатат на
различни страни низ Бугарија и тоа во мали групи. Во такви
услови, духовното раководство на овие католици станувало
многу тешко поради недостиг од свештеници. Католичките
владици од источен обред, Михаил Петков и Епифан Шанов
исто така требале да ги напуштат своите епархии – Тракија и
Македонија и да го следат своето стадо. Владиката Епифан
Шанов, исцрпен од староста и болеста, како последица на
долгото заточеништво од грчката власт, требало да се
прибере во својот роден град Казанлак. Владиката Михаил
Петков се вратил во Скопје, каде почина во 1921 г.
Светата столица го назначи за духовен началник на

католиците од источен обред во Бугарија архимандритот
Христифор Кондов. Навистина, тој не беше воопшто сакан
од своето стадо, ама Бог не му даде долги години за да може
да ја организира источно-католичката епархија во Бугарија.
Тој почина на 11 април 1924 година.
И така, во моментот кога отец Лобри доби наредба од

Рим да го ослободи отец Прој од должноста да се грижи за
духовниот живот на сестрите Евхаристинки, самата источна
епархија била осиромашена, без духовен началник. Затоа и
раководството на сестрите настрадало до некој степен од
тоа, зашто тие биле ослободени од раководството на отците
Лазаристи. Човечки гледано, монашката заедница била
изложена на најголема опасност.
183
Но, Божјата промисла која ги зачувала и во други

тешки мигови и во тој случај не ги заборави: Светиот Отец
Папа Пиј XI бдееше и врз своите малубројни чеда во
Бугарија од источен обред. За доказ на своите татковски
чувства, тој го испрати во Бугарија своето доверливо лице,
Неговата Еминенција Џузепе Ронкали3, првиот Апостолски
визитатор во Бугарија по ослободувањето.
Монсињор Ронкали пристигнал во Бугарија на 25

април 1925 година. Неговата прва грижа била да се запознае
со верниците кај кои го испратил како свое доверливо лице
Светиот Отец. Неуморно ги крстосуваше католичките села и
ги утешувал верниците кои во него го поздравувале
претставникот на заедничкиот татко. Католичките владици
во Бугарија радосно го дочекале Папскиот претставник.
Западните католици беа целосно организирани во
христијански однос: тие си имаа свои владици и
свештеници, а стадото си беше останало на своето место.
Затоа главните грижи на Апостолскиот визитатор беа

посветени на католиците од источен обред. Пред сè, тој
требаше да го побара лицето кое треба да го препорача за
духовен водач на католиците од источен обред во Бугарија.
Освен тоа, му се налагаше сам да раководи со управата на
источната епархија, лишена во тоа време од владика.
3
Анџело Џузепе Ронкали, подоцна е избран за Папа и го избрал името
Иван XXIII. Прогласен е за блажен на 3.9.2000 година, а за светец на
27.4.2014 година. Неговиот празник се прославува на 11 октомври (заб.
на прев.).
184
Сестрите Евхаристинки многу му должат на Неговата

Еминенција Ронкали. Пристигнал во Софија во мошне
тешки времиња. Почитуваниот Папски Визитатор ги зеде
под свое покровителство и набрзо им го крена духот, а меѓу
другото им држеше и убави духовни беседи. Тој секогаш ги
храбреше сестрите со своите мудри совети и се застапуваше
за нив во потреба. Ги зел при срце и материјалните интереси
на монашката заедница. Неговата Еминеција Ронкали
издејствува, на двапати, од Светиот Отец значителни суми
за изградбата на новата куќа на сестрите на ул. Пирот.
Со еден збор, монсињор Ронкали има незаборавни

впечатоци во срцата на сестрите Евхаристинки. Тој им ја
зацврсти надежта дека монашката заедница ќе се развива и
ќе ја зголеми за славата на Бога и во служба на светата
црква. Да не заборавиме дека патот до славното воскресение
оди преку Калварија. Нема слава без страдање, трпение.
Нема Велигден без Велипеток. Со Христа ќе се весели во
славата на вечното Воскресение само оној, кој со Него го
носеше Крстот. Родени сме за Крстот, не смееме да
проколнуваме, ами секогаш и насекаде да благословуваме,
љубиме.
Дваесет и трета глава
Отец Јосиф во заоѓањето на својот земен живот
Староста во животот може да се спореди со една тажна

есен. Животот во своето заоѓање, придружен од
185
недостатоци, болести, страдања – морални и физички,

празнината што се чувствува околу себе, загубата на мили
лица нанесува длабока душевна тага. Но, во есента
понекогаш се среќаваат и убави, прекрасни денови. Таква е
староста на набожните луѓе кои достојно го поминале својот
живот. Сите страдања врзани со оваа состојба на животот,
служат за усовршување на нивната добродетел, како што
созреваат многу плодови во текот на есента. А слатката
надеж за среќна вечност по овие земни маки е како есенско
сонце кое ги развеселува.
„Најубавиот ден од мојот живот, – му пишува отец

Јосиф на своето семејство, на 22 јуни 1925 година, ќе биде
денот на мојата смрт, зашто тогаш ќе изгрее за мене зората
на вечниот ден на среќа и љубов кон Бога, Кој никогаш нема
да ми недостига”.
Отец Јосиф имал околу 70 години. Иако имал здрава

телесна конструкција, артериосклерозата започнала да го
разјадува овој здрав организам, а била придружена и од
мали апоплектични удари.
186
Последната фотографија на отец Јосиф
187
Во почетокот на месец април во 1925 година за време

на Великата седмица, кон крајот на светата Литургија тој
добил еден таков силен удар. По причестувањето откако ги
довршил светите дарови паднал на земјата пред светиот
олтар. Сестрите со голем напор го извадиле надвор. По
укажаната прва помош бил префрлен во Климентинската
болница, каде што се лекувал три недели. Најпосле, со
големи грижи и активности здравјето му се подобрило.
Во тоа време во Софија пристигнал Апостолскиот

визитатор, монсињор Ронкали. Една од првите негови
посети била и оваа на набожниот старец отец Јосиф во
болницата. Вниманието на Папскиот делегат длабоко го
трогнала отец Јосиф, а радоста од оваа посета многу
влијаела за неговото побрзо закрепнување на неговото
здравје. На 6 мај тој ја напуштил болницата. Отец Јосиф
минал уште две години во Софија со добро здравје за
неговата возраст, но слухот, очите и паметењето значително
му ослабнувале. Наспроти сè, тој не губел ниту еден момент
од своето време. До денот на неговото заминување за
Италија не го испуштал перото од рака. На друго место ќе
зборуваме за неговите напишани трудови што ќе останат
како скапоцено богатство за сестрите Евхаристинки.
Педесетгодишниот Јубилеј на монашкото звање
188
На 27 септевмври 1927 година двајцата браќа – отец

Јосиф и отец Мелхиор наполниле 50 години од нивното
влегување во монашкиот живот. По овој повод двајцата
сакале заедно да ја прослават оваа годишнина во Киери, во
домот каде што го минале својот новицијат. Отец Јосиф
добил дозвола за неговото заминување во Италија од
началникот на Лазаристите, отец Вердие, а исто и од отец
Лобри. Неговата намера била јубилејот прво да го прослави
во Италија, а потоа во Македонија, но Бог ги променил
нивните планови.
На 22 август 1927 година монсињор Ронкали заминал

на одмор во Италија. Тој бил толку многу љубезен што ги
поканил отец Јосиф и отец Методиј Устичков. Тоа било една
вистинска Божја промисла за отец Јосиф, кој поради својата
старост и болест веќе не можел да патува сам.
Во Милано отец Јосиф бил пречекан од својот брат,

отец Мелхиор, кој го придружил до Торино. Прославата на
50-годишниот јубилеј од посветениот живот на двајцата
браќа била многу свечена. Кога отец Јосиф се подготвувал за
пат за Софија, добил писмо од отец Лобри во кое, меѓу
другото, го советувал да остане во Торино, уште повеќе
затоа што тој добил силен инфаркт. Колку била голема оваа
жртва за отец Јосиф се гледа од следното писмо на отец
Мелхиор до сестрите Евхаристинки:
Торино, 30 септември 1927 година
189
Ви пишувам за да ви се заблагодарам за вашите добри

желби по повод нашиот педесетгодишен Јубилеј, кои ни ги
посакувате, а јас сакам да ви ја нагласам херојската
послушност на вашиот Основач. Пред девет дена тој доби
писмо од отец Лобри, што од свое име и од името на
главниот началник го замоли милиот отец Јосиф да остане
во Торино. А тој, како вистински син на свети Винко, штом
ја дозна волјата на Бога искажана од страна на началството,
не покажа никакво противење или мрморење, веднаш дојде
кај мене ми го прочита писмото и ми рече: нека биде
Божјата волја!
Вчера му напиша писмо на отец Лобри, дека се

согласува да остане во Торино, иако за него ова е многу
голема жртва. Денеска вам ви пишувам за да ве известам
дека отец Јосиф веќе не се враќа во Софија.
Ја чувствува големата жртва, но бидејќи секогаш

живееше со цврста вера, собира сила во своето мошне
чувствително срце и повторува често: По секоја цена, сакам
да ја исполнам Божјата волја. И вие одлучете секогаш да ја
исполнувате Божјата волја, дури ако се потребни и жртви,
бидејќи од верата знаеме дека волјата и желбата на
началниците, како и светите правила, се јасен израз на
Божјата волја. Послушноста е царскиот пат којшто нè води
во рајот. Со оваа добродетел го добиваме Божјиот благослов
и други големи заслуги, ако ја немаме, Бог нè напушта.
Последните години на отец Јосиф во оваа солзна долина
190
По враќањето во Италија, отец Јосиф живееше пет

години и седум месеци. Од извадоците на писмата од отец
Мелхиор до сестрите Евхаристинки ќе добиеме јасна
претстава за неговите последни години од неговиот живот
во оваа солзна долина на земјата.
Торино, 17 октомври 1928 година
По четиринаесет месеци откако ја напуштил Софија,

отец Јосиф многу остарел, но физички изгледал добро.
Секогаш е многу ранобуден, секој ден служи света
Литургија, што трае по еден час. Молете се Бог да му даде
благодат, така да продолжи секој ден, бидејќи светата
Литургија му е единствената утеха.
Во трпезаријата добро се храни, но поради

ослабнувањето на неговиот слух, не може да ги слуша
духовните читања за време на јадењето. За време на одморот
попладне и по вечерата е редовен, не слуша ниту може да
разбере, ниту да се искаже. Собраќата го сакаат, многу го
почитуваат и настојуваат да му помогнат да биде во добро
расположение...
Кога можам го носам малку на прошетка, тоа му е

многу пријатно. По јадењето напладне најмалку еден час се
моли пред светата Причест; за вас, неговите духовни ќерки
секогаш си спомнува, но не може да пишува, бидејќи очите
веќе не му гледаат, користи лупа, а освен тоа, кога зборува
191
не му доаѓаат зборови, а кога пишува, заборава што

започнал...
Кутриот мој брат, тој е во потполна немоќ, но е свесен

за својата состојба и целосно е потчинет на Божјата волја, а
со своите молитви и трпеливост ќе привлече многу
благодати од Бога за делото што го основал. Иако не ви
пишува, тој ве сака вас, неговите духовни ќерки, а кога
добива писмо од Софија, многу се радува и по неколкупати
го чита”.
Торино, 29 август 1929 година
Мојот мил брат и ваш Основач во месец јули многу

ослабе, можеби како последица на силните горештини. Веќе
не може да служи света Литургија. Го однесов во Киери;
таму свежиот воздух ќе го засили. Секој ден ќе може да се
шета низ големата градина на монашката заедница, што ќе
го освежи.
Нашите собраќа го примија со радост, а јас сум

спокоен, бидејќи знам дека таму ќе му биде подобро отколку
во Торино. Секој ден добиваме добри вести за него. Секое
утро во пет и триесет минути еден собрат го носи до олтарот
за да се причести, а потоа останува во црквата да слуша
неколку литургии. Тој е доверен на еден брат, кој е негов
втор ангел-чувар. Тој му ја уредува собата, му помага во
облекувањето, го носи во црквата, трпезаријата, во
192
градината. Но, од друга гледна точка, мојот кутар брат,

човечки гледано, чувствува голема мака, зашто тој е
навикнат на работа, а има наредба да не работи, иако не
може да памети веќе ништо и не може да се изразува, ниту
да слуша и гледа. Верата го држи, а тој често повторува: „Го
сакам она што Бог го посакува”.
Тој е благодарен за сè и за сите!
Старечките недостатоци се засилуваат
18 јануари 1930 година
Последната недела од месец декември, отец Јосиф

почна одеднаш да заслабнува. Засега, нема опасност по
животот, но смртта може да настапи секој момент. Од Киери
го повикав добриот брат Тардини да му помага.
Повеќе од времето го минува в постела и многу малку

станува. Пред неколку месеци ги загуби паметењето и
говорот, но сепак спокоен е и кога ќе му се направи некоја
услуга или ќе му кажеш некој збор, секогаш одговара со
блага насмевка.
Да се надеваме дека Бог ќе му ја даде благодатта

свесно да ги прими светите тајни на Елеопомазанието.
Речиси две години со најголема набожност, ја служеше

светата Литургија, но ја прекина кога виде дека веќе не може
193
да служи и задоволен е што секојдневно се причестува, со

подолги молитви пред светата Причест, кон која секогаш
беше толку многу набожен.
Додека можеше да чита, ги читаше само книги што ја

поддржуваа неговата набожност.
Додека можеше да зборува, ниту еден лош збор не

беше изговорен од неговата уста. Никогаш не покажа тага
или незадоволство. Сега не е веќе во состојба да прави ниту
добро ниту лошо, се надевам дека Бог ќе го награди за
неговите безбројни жртви што ги правел и за страдањето
што сега го мачи и дека по ова долго земно чистилиште, тој
ќе одлета директно на Небото.
30 јануари 1930 година
Ви благодарам за вашите предадени чувства што ги

имате кон мојот брат и вашиот духовен татко.
Новостите за него се следните: тој многу тешко ја мина

ноќта спроти 19 јануари овој месец. Изгледаше како
опасноста да е неизбежна. Затоа, по совет на моите собраќа,
му ги дадовме последните свети Тајни; исповед, света
Причест и Елеопомазание за болните.
Потоа го доби и папскиот благослов. Четири дена беше

во многу тешка состојба, а двајцата браќа не го напуштаа
194
ниту ноќе ниту дење. Сега состојбата на мојот мил брат е

непроменета, но нема никаква надеж за подобрување.
Неочекувано подобрување и ново влошување
Торино 6 мај 1930 година
Чувствувам утеха и сакам да ви соопштам дека вашиот

отец Јосиф е како воскреснат човек. Во месец јануари
подолго време беше меѓу животот и смртта; се чинеше дека
ќе одлета на небото. Лекарот не ни даде никаква надеж, но,
со Божја помош и со голема грижа на собраќата, кои
деноноќно беа над него, неговата состојба се подобри и сега
е речиси таква, каква што беше пред кризата. Добриот брат
Тардини само со него се занимава. Во трпезаријата го носи
петнаесет минути пред другите, за да може со сите да излезе.
Учествува во одморот по јадењето, оди со собраќата за
време на духовното читање и Бројаницата, а потоа учествува
во црквата за време на мајската набожност и благословот.
Така, тој малку време останува сам, ретко, но кажува и

по некој збор. Бидејќи црквата е близу до неговата соба,
честопати по неговата починка оди таму и потпирајќи се на
столовите, прави длабок поклон, а потоа долго време
останува на колена, во прибрана и примерна положба, како
Исус да му зборува на неговото срце, а тој на Исуса. . .
195
Во летото 1931 година, отец Јосиф повторно бил

однесен во Киери; доброто сместување и свежиот воздух му
биле многу поволни. Овде тој останал до својата блажена
смрт. Деновите му поминувале без некои значајни промени.
Отец Мелхиор често го посетувал.
Кон крајот на 1932 година здравствената состојба на

отец Јосиф се влошила. Последните месеци од својот живот
ги минал во бесознание. Но, оваа, можеби навидум очајна
состојба, би требало да биде полна со заслуги на отец Јосиф,
кој секогаш во текот на сиот свој живот сакал да ја
исполнува Божјата волја, колку и да била тешка. А Божјите
тајни за нас секогаш се несфатливи.
Отец Јосиф во вечниот спокој
На 24 март 1933 година отец Мелхиор имал работа во

градот и во манастирот се вратил во 17 часот попладне.
Портирот го дочекал со зборовите дека отец Јосиф се наоѓа
во критична состојба и дека го чекаат во Киери. Уште истата
вечер отец Мелхиор пристигнал таму. По третпат на отец
Јосиф му ги даваат последните свети тајни. По два дена отец
Јосиф слатко заспал во Господа.
На 27 март 1933 година отец Мелхиор им ја соопшува

тажната вест на сестрите Евхаристинки:
– Се случи како што предвидував. Денес рано наутро,

во пет часот, мојот брат ги затвори очите, за да може да ги
196
отвори во Рајот. Тој е среќен, бидејќи со сето свое срце,

уште како млад се посвети во Негова служба, сите негови
способности за да ја прошири насекаде љубовта кон Исуса,
без да ги избегнува и жртвите кои го очекувале. Верувам
дека во овој час тој веќе ужива во вечното блаженство.
„Господи, блажени се оние што си ги одбрал и си ги примил
и сеќавањето на нив вечно да живее”.
Отец Јосиф бил погребан во Киери на 28 март, во

седум часот утрото.
– Нашиот долг кон него ќе го исполниме – им пишува

отец Мелхиор на сестрите – молејќи се за неговата душа, со
надеж дека овие молитви ќе послужат за доброто на другите
души и дека тој од небото ќе се моли за нас, за нашата
мисија што му беше толку мила, за неговите духовни ќерки
– сестрите Евхаристинки и штитеничките...
На четврти април, во парохиската црква на улица

Љуљин број 7, владиката Кирил Куртев служел свечена
света Литургија заедно со сите католички свештеници од
источен обред, за упокоение на неговата душа и панихида за
отец Јосиф. Во десет часот и триесет минути, црквата била
преполна од луѓе. Меѓу другите биле и: Апостолскиот
делегат, монсињор Анџело Ронкали, претставници од
италијанската и од француската амбасада, директорот на
Опера про Ориенте, дон Франческо Галони, како и
претставници од сите католички конгрегации и друштва во
главниот град на Бугарија.
197
По панихидата владиката Кирил Куртев одржал мошне

тажен говор во кој ги опишал животот, добродетелите и
подвизите на Основачот, истакнувајќи дека венецот на
животот и подвизите на отец Јосиф е монашката заедница на
сестрите Евхаристинки која и по смртта на својот Основач
ќе расте и ќе се развива во Исусовата црква и ќе ја исполни
мисијата, со која Бог ги задолжи нивните Основачи.
Најпосле, искажувајќи им сочувство на сестрите и

штитеничките, им посакал успех во нивното дело. Владиката
и сиот народ коленичат пеејќи ја три пати: „Нека му биде
вечен спомен...”
Господи, прими го во Твоето Царство, каде што

гледањето на Твоето лице ги весели сите Твои светци!
198
Дваесет и четврта глава
Добродетелите на отец Јосиф Алоати
Во аналите на отците Лазаристи, во 1933, отец Емил

Казо, кој добро го познавал отец Јосиф, го дава за него
следново сведочење: Може да се каже дека основањето на
монашката заедница за него беше негова најголема грижа во
животот, цел ѝ беше предаден со сето срце, со сета
посветеност, со целата своја предаденост, при што секои 15
дена ги обиколуваше селата, каде што живееја сестрите од
монашката заедница, за да ги исповедува сестрите, да ги
поттикнува, лично да се увери за ситуацијата. Бидејќи тој
беше речиси сам во раководството на сè, а многубројните
патувања требаше да ги извршува на коњ – може да се
замисли, колку голема и тешка работа беше ова за него.
Тој беше мисионер, во целосна смисла на зборот. За да

работи многу години за проширување на радосната вест на
Евангелието низ Македонија, тој се посвети на најтешката
апостолска дејност, што може да си ја зададе еден човек. За
да може да се разбере ова треба да се знае крајната
сиромаштија на тие македонски села: немаше кревети и
требаше да се лежи на рогозини на земјата. Никакви
столови, а требаше да се седи на перница и така седнат да се
храни човек, бидејќи масата не е ништо друго освен една
софра, околу која седат мисионерот и семејството. А
199
јадењето било најпримитивно – обичен црн леб, чинија

зеленчук, почесто грав и тоа е сè4.
Многу години отец Јосиф живеел таков селски живот,

престојувајќи во секое село некое време, за да проповеда,
исповеда, да предава катехизис, да му ги објаснува работите
на месниот свештеник, односно неговите пастирски
должности. Понекогаш живееше во неговиот дом, а другпат
престојуваше еден ден во една, друг ден во друга куќа.
Честопати немал соба за да се повлече сам. Спиел на
рогозината во истата соба со целото семејство, вклучувајќи
ги и магарето и волот. Се хранел од истата чинија, заедно со
сето семејство и живеел сиромашно и скромно како нив...
Подоцна условите малку се подобриле. Но, повеќе од

15 години отец Јосиф живеел како што се живее по
македонските села и треба човек да го познава овој живот за
да разбере какво страдање и саможртвување претставува
ова. Не знам дали друг мисионер живеел похеројски живот
од овој. Толку многу се жртвуваше што за него телото не
постоеше, немаше разлика меѓу добро и лошо јадење. Кога
стануваше од јадењето, не можеше да каже што јадел,
бидејќи не обрнуваше внимание на јадењето... Неговата
набожност се споредуваше со неговата пожртвуваност. Отец
Јосиф беше вистински монах, кој своите духовни вежби ги
правеше осамувајќи се во селото. Деновите ги минуваше во
молитва и читање. Тој беше искусен патен водич во
аскетскиот живот. Апостолската предаденост, строгоста во
4
Да ги следи условите и начинот на живеење на македонскиот селанец –
тоа многу го чинело чувствителниот отец Јосиф, којшто потекнува од
богато семејство и бил навикнат да живее поинаку.
200
животот, жива и нежна набожност, тоа се трите големи

добродетели, кои го упатувале преку целиот негов живот.
„Наспроти овие толку строги добродетели, отец Јосиф

си остана секогаш добар и љубезен. Беше многу весел во
времето за одмор. Ги сакаше шегите, снаодливоста и – да го
кажеме зборот – каламбурот (игра на зборови). Се радуваше
што го знае францускиот јазик бидејќи, велеше тој јазик е
многу попогоден за духовитост од италијанскиот”.
201
Длабоката вера
Сестра Небесна Мусева изјавува: „Не знам точно која

беше негова карактеристична добродетел. Тој ги поседуваше
сите, но ми се чини дека верата беше таа карактеристична
добродетел. Светото Писмо! Со каква почит го читаше!
Личности кои живееле со отец Јосиф кажуваат дека тој
секогаш го читал на колена”.
Еве што раскажува отец Тимотеј Јанев, некогашен

семинарист кај отците Лазаристи во Зејтинлик.
– Сакав да одам кај отец Јосиф. Тропнав на неговата

врата и ми се јави еден слаб глас: Влези! Отворам и го
гледам отец Јосиф на колена пред отворениот прозорец кон
градината, со скрстени раце, со спуштена коса до рамена, со
отворено Свето Евангелие пред него. Ми се стори како
привидение. Беше толку трогателна оваа слика и толку
длабок впечаток ми остави, што уште повеќе го засакав
моето свештеничко звање.
– Чувствителен кон страдањата Христови – кажува

сестра Небесна – Отец Јосиф секоја година на Величетврток,
кога го читаше Евангелието на Литургијата, плачеше, а
особено при молитвата на Исус во Гетсиманската градина:
„Мојата душа е натажена до смрт” (Мт. 26,38) како и на
текстот: „Му се јави Ангел од небото и Го поткрепуваше” –
(Лк. 22,43), а најмногу за спиењето на апостолите и
Петровото тројно одрекување. Секоја година, во
квечерината на Величетврток ние си велевме: „Утре отец
202
Јосиф ќе плаче”. Исто така плачеше и на Крсниот пат, при

средбата на Исуса со Својата Пресвета Мајка”.
– Во својата молитва – продолжува истата сестра –

отец Јосиф беше толку прибран и занесен во Бога, како да
зборуваше со Него лице в лице и како срцето да му го
покажуваше. Зборуваше со Бога како со најинтимен
пријател, понекогаш дури и го слушавме.
– Кога бевме во куќата на улица Врбица, каде

црквичката беше мала, многупати го слушавме како
полугласно се молеше, особено ако заборавеше дека има
луѓе околу него. Она што го мислеше за монашката
заедница, сите свои планови ги изложуваше пред Бога... и
само од Него очекуваше утеха и помош.
– Со таков жар ја служеше светата Литургија, како прв

или последен пат да служеше. Им вдахнуваше набожност на
присутните... Сите црковни служби беа вистинска наслада за
неговата душа. Неговата благодарна молитва по светото
причестување никогаш не беше помалку од еден час и таа
секогаш се молеше на колена. Само во последните неколку
години од својот живот почна да седнува. А кога стоеше на
обожување пред светата Причест, тој беше вистински
серафим. Цел час на колена, со впиен поглед кон Светото
хранилиште, тој се молеше без да се мрдне. Уште кога бевме
деца ова ни оставаше силен впечаток. Кога проповедаше за
светата Причест, лицето му сјаеше, а зборовите како огнени
искри излегуваа од неговата уста.
203
– Со нетрпение го очекувавме да си дојде од Солун за

да ни проповеда и си велевме: отец Јосиф ќе ни ја распали
душата за светата Причест.
Преданост кон Бога
Неговата преданост кон Бога го вдахнувала да си го

претстави Творецот во сè, да го бара насекаде Неговиот
крст. Страдањата, болестите, тагите, за него секогаш биле
како Божја посета.
На 18 јануари 1908 година тој ѝ пишува на мајка си:
– Господ благоволи да нè посети оваа година на сите

начини: со беда, но и со изобилна помош и милостини... со
болести, грижи, страдања од секаков вид, а сега и со смрт.
Во растојание само на 28 дена, загубивме две сестри: на 7
октомври во село Паљурци почина сестра М. Елисавета, а на
4 ноември сестра М. Варвара П. Танева. Два ангела кои од
небото ќе нè закрилуваат.
По војните, неколку сестри починале, а другите се

разболеле. Поради малиот број на Евхаристинки, ова за нив
било големо страдање. Началничката била многу нажалена.
Јас ѝ давам храброст – му пишува отец Јосиф на отец

Лобри, на 17 мај 1921 година, но и мене ова многу ме
натажува и човечки гледано ме тера да мислам: што ли ќе
стане со оваа мала монашка заедница, ако продолжи сè така?
– Можеби наближува нејзиниот крај?
204
– Но Божествениот глас, кој ѝ зборува на мојата душа,

многу јасно ми кажува: Остави ме да правам што сакам!
Зарем не разбра дека сакам да ја возобновам малата монашка
заедница на Евхаристинките? Таа нема да исчезне, бидејќи
ќе си оставам доволно семе, за да проникнат нови корења
кои ќе дадат цветови и плодови во изобилие и јас ќе бидам
прославен од Евхаристинките, зашто тие со љубов ќе
работат за своето спасение и за спасение на ближниот.
Во друго писмо до своите домашни, отец Јосиф
пишува: Кога Бог создава едно дело, никогаш не го напушта,
бидејќи секогаш ќе си најде орудија, едноставни и
послушни, кои ќе го извршуваат тоа негово дело, откако
првите дејци ќе заминат во вечноста.
Надеж во Божјата промисла
Отец Јосиф имал бескрајна надеж во Божјата промисла

и во овој дух тој ги упатувал своите најблиски, а посебно
сестрите Евхаристинки. На 18 декември 1891 година тој им
пишува на своите домашни: „За делото на Евхаристинките
веќе се грижи Божјата промисла, која го создаде, развива и
го поддржува во неговите потреби. Затоа колку помалку има
од нашето, толку повеќе ќе има од Неговото, а каде е
Неговото, нема потреба од нашето, освен ако со нашето
сакаме да го урнеме Неговото. Ова е основата, почетокот на
секоја религиска монашка заедница која сака да постои само
за славата Божја и за спасението на душите”.
205
Отец Јосиф ѝ се доверувал на Промислата не само кога

му било добро, туку дури и тогаш кога Бог му зел сè, како на
праведниот Јов.
На 21 април 1917 година тој запишал во својот

дневник: Денес, сабота 21 април 1917 година, англиско-
француската војска го урна нашето село Паљурци, куќата на
Евхаристинките и црквата на Света Богородица Утешителка.
Останува уште неурната домашната црквичка на сестрите.
Господ дал, Господ зел, да биде благословено Божјето име!
Досега загубивме сè, како праведниот Јов. Веќе немаме ниту
куќа, можеби ќе треба да живееме во шупа... Но, куќата на
Божјата Промисла, на Света Богородица и свети Јосиф уште
постојат... Еве ги нашите моќни покровители!
Љубов кон Светата Евхаристија
Втора добродетел, која особено се истакнувала кај отец

Јосиф, била пламената љубов кон Светата Евхаристија.
– Прво средство кое ќе ни помогне за спасението на

Македонците, како и на целиот Исток ќе биде Светата
Евхаристија – им пишува тој на своите домашни на 20
декември 1890 година. Да настојуваме да биде познат, сакан,
обожуван Исус во Светата Евхаристија. Тој ќе биде центарот
во кој ќе се насочуваат сите христијански срца. Да бидеме
сите соучесници на Исуса во светата Причест, во Неговото
големо дело за спасението на луѓето и така сите ќе бидеме
206
мисионери и ќе доведеме многу души до Боженственото

Срце.
Отец Трифун Јорганџиев, кој живеел 9 години во село

Паљурци како капелан на сестрите Евхаристинки и
парохиски свештеник во селото, имал можност многу
одблизу да ја разбере душата на отец Јосиф. Еве што
изјавува тој: – Една света мисла не се бришеше од неговиот
ум – желбата да види групирани свештеници, со цел да го
просветуваат македонскиот народ во познавање и сакање на
светата Евхаристија – тајната на љубовта.
Можам да кажам без преувеличување дека кога

разговарав со него по ова прашање, го чувствував пламенот
на неговото срце кое гореше од љубов кон Бога и ближниот.
Таа љубов сакаше да ја вклучи во целиот свет, така што сите
души единствено да го сакаат евхаристискиот Исус. Со
воздишки од дното на своето срце, кои беа вистински
молитви, тој кажуваше:
– О, колку би бил среќен кога Бог би имал милост да ја

оствари оваа моја желба, та пред да се преселам во вечноста
да видам барем тројца свештеници Евхаристинци, ревносни
проповедници и апостоли на Светата Евхаристија.
Кога разговараше со мене, се чувствуваше задоволен,

бидејќи можеше да ги искаже своите пламени чувства за
славата и величината на евхаристискиот Исус. Колку пати во
мое присуство тој извикуваше: О Боже! Ти, кој нè повика
нас, Твоите недостојни слуги, да ја основаме оваа мала
монашка заедница на сестрите Евхаристинки и да го
207
воведеме во единствено стадо овој народ, кој толку многу го

сакаш и ние го сакаме, имај милост и подари им, заради
Твојата човекољубивост, достојни пастири – следбеници на
големите светители и свети Василиј Велики, Григориј
Назијанин, Иван Златоуст и Атанасиј Велики. Посветени да
живеат под истиот покрив со евхаристискиот Исус, нека Го
слават и возвеличаат и да им докажат на сите дека Тој е
Живиот леб, Оној кој се симнал од небото и Оној Кого
ангелите и архангелите со трепет сакаат да го видат. Бидејќи
Тој ни даде живот и среќа на земјата и вечна слава на
небото. Со овој копнеж и мечтаење во душата на светиот
идеал, овој Божји слуга живееше без да го види тоа
остварено на дело.
Сестрите Евхаристинки изјавуваат, дека последните

години, кои отец Јосиф ги поминал во Софија, биле
исполнети со маки и страдања, за кои овде е уште рано да се
зборува подробно, но кои отец Јосиф ги поднесувал со
трпение на светец. Тоа се гледа од неговото следно писмо:
13 декември 1921 година
Иако, се навикнав оваа година на семожни страдања и

таги, моето чувствително срце не само што плаче, како што
вели Данте, ами почнува и да се скаменува, зашто гледам
дека сè уште не сум дојден до крајот на страдалниот пат. Но,
за мене е добро тоа што, потпомогнат од Божјата благодат,
можам да го продолжам патот на Голгота, покриен со трње и
208
крв. Во својот мистичен јазик, тој ми зборува за мојот

Спасител кој го изврви пред мене. Тогаш јас, кога ги
забележувам крвавите стапки се расплакувам од љубов кон
Оној, Кој толку многу ме сака... и веднаш моето скаменето
срце се топи како златото во печка и кога ќе се почувствувам
омекнат, влегувам во Исусовото срце, Кое ми дава сила и
живот.
О, колку е среќен оној христијанин кој, воспитан во

верата, надежта и љубовта, во сите тажни случки на
животот, бара спокојство во срцето на својот Божествен
учител, кој за него е утеха и спасение! Сите страдања за него
се свртуваат во богатство на небото. О, колку е среќен оној
христијанин, кој се ослободил од сè, кој чувствува дека
поседува две големи богатства, што никој не може да ги
одземе, а тие се: „Исус и Марија”.
Отец Јосиф во Софија живеел под кирија во една

скромна соба, сосема осамен. Осаменоста и оддалеченоста
од неговите собраќа Лазаристи биле спротивни на неговиот
карактер. Но, ја поднесувал со убедување дека така ја
извршува Божјата волја.
Братски укоруван од отец Мелхиор дека не сака да ја

напушти Софија, отец Јосиф одговара со болка во срцето:
– Драги Мелхиоре, радувај се со својот брат Јосиф,

бидејќи ако останува уште во Софија, со тоа тој ја извршува
волјата на своите началници за вистинското добро на
душите. Верувај дека самотијата не е по моја желба.
Напротив, многу е тежок и неподнослив животот што го
209
живеам овие пет години во Софија. Никогаш не би се

навикнал на таков живот. Отец Лобри ова го знае и само ми
вели да ја исполнам Божјата Волја. Знај дека уште од самиот
почеток Софија е моја Голгота и ако не беше Божјата
помош, не би можел да го направам тоа што го правам,
зашто не само што би се разболел, туку и би се преселил
одамна на другиот свет.
Апостолскиот визитатор на Бугарија, Неговата

Еминенција Ронкали уште при првите средби со отец Јосиф
ја разбрал неговата душа и му ги изразил својата длабока
почит и сочувство. Сега и отец Јосиф се почувствувал
разбран и утешен.
Литературните дела на отец Јосиф
Отец Јосиф бил многу трудољубив. Воопшто не го

губел напразно своето скапоцено време, ниту минута и не се
задоволувал само со својата работа околу монашката
заедница на сестрите Евхаристинки и со својата апостолска
работа во македонските села. Своето слободно време го
искористувал за да пишува книги.
Пред сè, тој го напишал животот на сестра Еврозија,

кој сам го превел на македонски јазик, за поука на сестрите.
Го напишал и животот на сестра Агнија.
Други книги напишани од отец Јосиф или зачувани во

ракопис, се следните:
210
1. Panis vivus (Жив леб) т.е. Исус жртва, храна и

живот на христијанската душа; книгата е во форма на
разговор меѓу душата и Исуса.
2. Via, Veritas et Vita (Пат, Вистина и Живот), т.е.

Христос како раководител на христијанската душа. И оваа
книга е во вид на разговор меѓу душата и Исус.
3. Lux Mundi (Светлина на светот), Исус Христос

како образ на Божествениот учител, моќен во зборови и
дела.
4. Homo Dei (Човек на Бога), размислувања за

свештеникот, слуга на Исус Христос. Содржината на
книгата е следната:
– надворешните својства на свештеникот, кои го прават

полезен и неопходен за човечката заедница;
– внатрешните својства на свештеникот, неговото

формирање како човек, христијанин и свештеник;
– неговите дела да ги храни, раководи и поттикнува

душите.
5. Mese di Maria (Месецот на Пресветата

Богородица). Книгата е печатена на италијански јазик во
Торино.
6. Беседи за сестрите Евхаристинки, размислувања за

секој ден во годината и празниците и духовни вежби – сè во
ракопис.
211
И литературната дејност на отец Јосиф, како што се

гледа од насловите на неговите состави, ја следи истата цел
каква што ја имал и како апостол и мисионер – да придобие
повеќе души за Исуса, кои ќе му бидат венец во Рајот.
Така, целиот живот на овој вреден свештеник, од

влегувањето во монашката заедница на отците Лазаристи до
неговата света смрт, бил вистинска жртва, принесена на
Исус за негово спасение и за спасение на душите.
Дваесет и петта глава
Напредокот на монашката заедница до крајот на 1938

година
Во најтешките времиња на монашката заедница, на

нејзино чело била сестра Магдалина Костадинчева, а тоа
било токму од 1921 – 1927 година. За новата началничка
настапиле напорни години. Таа требало уште за време на
животот на сестра Еврозија да се грижи за пренесувањето на
монашката заедница во Софија, како и за болното затворање
на нашите куќи во Македонија. Во Софија сестра Магдалина
требало да ги совлада новите тешкотии. Во врска со овие
тешкотии, таа двапати одела во Цариград кај отец Лобри,
еднаш во Париз, кај главниот началник на Лазаристите и
еднаш во Рим, кај префектот на Источната Конгрегација.
Сестра Магдалина, во почетокот на 1925 година била
примена од секретарот на Источната Конгрегација, кардинал
Тачи, кој ѝ ги кажал овие утешни зборови: „Рим секогаш се
212
грижел за Вашата монашка заедница и понатаму нема да ја

заборави. Вие сте следбеници на една света душа. Јас добро
ја познавам вашата Основачка, сестра Марија Христина
Исусова. Таа беше светица. Наследете ја во нејзината
смиреност и послушноста кон црквата”.5
За охрабрување и спокојство, кардинал Тачи ѝ

соопштил на сестра Магдалина дека Светиот Отец назначил
за Бугарија еден визитатор, кој ќе се грижи и за монашката
заедница на сестрите Евхаристинки.
5
Неговата Еминенција кардинал Тачи кога бил Апостолски делегат во
Цариград имал можност неколкупати да ја види сестра Еврозија; освен
тоа бил во село Паљурци, во месец октомври 1906 година.
213
Бесплатна кујна за децата бегалци во град Месемврија
По иницијатива на Неговата Еминенција Ронкали и со

средства, пратени од Светиот Отец Папа Пиј XI, три сестри
Евхаристинки, во февруари 1926 година биле испратени од
своето началство во градот Месемврија да отворат бесплатна
кујна за децата - бегалци. Во кујната се хранеле трипати
дневно повеќе од 20 деца. Ја посетила и делегатката на ОН
госпоѓицата Фројдн и госпоѓа А. Љапчева кои биле многу
задоволни. Исто така и населението било задоволно, бидејќи
сестрите Евхаристинки на децата не им давале само храна,
туку и духовна поткрепа во сите христијански вистини. Во
август истата година, трите сестри ја завршиле својата
мисија во Месемврија и се вратиле во Софија.
Евхаристинките како милосрдни сестри во санаториумот

„Доктор Л. Хаџи Иванов”
Во 1925 година, доктор Хаџи Иванов отворил

санаториум во село Књажево – Софиско. По една година тој
испратил молба до Началничката на сестрите Евхаристинки
да му испрати четири сестри за да им помагаат на болните.
На 4 мај 1926 година сестра Магдалина испратила четири
сестри, а по еден месец други две. Сестрите со христијанско
саможртвување се предале во својата служба, олеснувајќи
им ги маките на оние што страдаат.
214
Најпосле, на 1 јуни 1934 година, санаториумот се

преместил во падините на Љуљин спроти село Владаја, каде
што сестрите продолжуваат да работат.
215
Исполнителноста на градската општина
Куќата на улица Врбица број 6 се покажала тесна за

сестрите и за штитеничките, но проширување не можело да
се направи. Затоа сестра Магдалина почнала да бара друго
место. Таа успеала да издејствува од софиската општина да
ѝ дадат 16.800 квадратни метри во реонот Расадник на улица
Пирот. Местото требало да се плати, но по мошне поволни
услови за сестрите. Со царски декрет број 681, издаден во
Евксиноград на 16 октомври 1926 година било донесено
одобрението на софиската општина.
Сега останувало само да се најдат средства за изградба

на новиот дом, но мандатот ѝ поминал, и сестра Магдалина
била ослободена од нејзиното место на 8 април 1927 година.
На овој датум, Неговата Еминенција Анџело Џузепе
Ронкали на нејзино место ја назначил сестра Маргарита
Ујунџиева, одговорна на куќата во градот Гевгелија, но, иако
сите постапки биле направени во Белград југословенските
власти не ѝ дозволиле на сестра Маргарита да дојде во
Бугарија, за да ја прими во Софија својата нова должност.
Сестрите ја очекувале напразно цели две и пол години. За
тоа време таа била заменета од сестра Евгенија Симитчиева.
Детски санаториум во село Марково Бугарија
Во 1928 година, по катастрофалниот земјотрес во

јужна Бугарија, со согласност на монсињор Ронкали, сестра
216
Евгенија испратила три сестри во бугарскиот Црвен Крст за

да ги негуваат децата во привремено отворениот детски
санаториум кај село Марково, Пловдивско, за лекување на
деца заболени од голема кашлица. Во санаториумот во две
смени поминале 150 деца. Тој функционирал 4 месеци. Во
почетокот на учебната година, сестрите се вратиле во
Софија.
Новиот дом на сестрите на улица Пирот
Провидноста бдееше врз делото на сестрите

Евхаристинки и ги згрижи со дом на улица Пирот. На 2 јули
1928 година, по куса молитва, измолена од Иван Бонев,
тогашен парохиски свештеник во Источната католичката
црква во Софија, започнале со копање на темелите на домот.
На 19 август, на празникот Преображение Господово,

Владиката Кирил Куртев го благословил основниот темел на
домот. По тој повод имаше прослава.
Истиот ден во 5 часот, во процесија, напред со знамето

на Македонската католичка лига, од штитеничките на
сиропиталиштето „Кнегиња Евдокија” од месниот источно-
католички клер во одежди, во процесија наредени и со
песни, испеани од штитеничките, владиката Кирил Куртев
пристапи, придружуван од другите, до ископаните темели.
Кон процесијата се придружија Неговата Еминенција

монсињор Анџело Џузепе Ронкали, Апостолскиот
визитатор, владиката Винкенти Пеев, началникот на отците
Капуцини - отец Алберт, директорот на Про Ориенте – дон
217
Франческо Галони, браќата на христијанските училишта на

чело со нивниот директор, сестрите на католички пансион за
девојки „Свети Јосиф”, претставниците на парохиските
католички друштва „Св. Цецилија”, „Св. Антон”, Мариините
девојки и др.
Владиката Кирил Куртев, облечен во црковна одежда,

ги измоли обредните молитви за таа цел и ги испрска
темелите со света вода.
Текстот во темелите на зградата
Тогаш доктор отец Стамов го прочита текстот што

беше ставен во темелите на зградата. Тој гласи:
На 19 август, на празникот Преображение Господово,

лето Господово 1928 година, за време на царувањето на
неговото височество Борис III, цар на Бугарија, под
покровителство на неговата сестра, нејзиното царско
височество кнегиња Евдокија, во присуство на Неговата
Еминенција монсињор Анџело Џузепе Ронкали,
Архиепископ ареополски и Апостолоски визитатор во
Бугарија, претставник на Неговата светост Папа Пиј XI,
Владиката Кирил Куртев, Епископ бриулски, администратор
на католиците од источен обред во Бугарија го благослови и
го положи камен темелникот на тој Дом – институт на
сестрите Евхаристинки, со намена да го шири Христовото
милосрдие и во Негово име – вистинското братољубие и
мир, залог за вистинскиот напредок на бугарските синови.
218
Се потпишаа: Неговата Еминенција монсињор

Ронкали, Владиката Кирил Куртев, сестра Евгенија
Симитчиева, како началничка на монашката заедница, отец
Иван Бонев, отец Стамов, дон Франческо Галони,
архитектите браќа Асен и Борис Черневи и др.
Говорот на Владиката Кирил Куртев
Потоа, владиката Кирил Куртев ги упати следниве

зборови кон Апостолскиот визитатор и кон присутните:
– Поставувајќи го каменот-темелник на овој дом на

сестрите Евхаристинки, определени да ја олеснуваат
материјалната и моралната човечка беда, да ги бришат
солзите на оние кои страдаат, на изнемоштените, слаби
созданија, ние сме среќни, бидејќи сме удостоени со Вашето
присуство, како достоен претставник на Неговата Светост,
нашиот Врховен пастирски началник.
Многумина се, Ваше високо преосвештенство,
виновници за денешната прослава, многумина кои имаат
свој дел во заслугите за започнатото остварување на ова
човекољубиво дело.
219
Домот на сестрите Евхаристинки на ул. Пирот 1934

година - Бугарија
Затекнатиот народ овде го поткрепува и го охрабрува

со својата присутност овој благороден почеток.
Раководителите на изградбата – инженери, архитекти и
работници го даваат својот придонес и умеење. Софиската
општина го даде својот долг за неговото остварување,
подарувајќи го местото по прифатлива цена, што може да се
смета како подарено.
Сестрите Евхаристинки, чие сопствено дело е

новоизградениот дом, кои се причина, предмет и цел на
денешната прослава, давале, даваат и ќе го даваат и
220
понатаму најценетото на човекот – своето срце и душа,

себеси, бидејќи го посветиле сиот свој живот во служба на
ближниот. Тие ги даваат не само своите материјални
сиромашни средства и својот деноноќен труд, своите
телесни и душевни сили, туку ги жртвуваат и сите земни
радости и утехи за целосна и бесповратна предаденост на
делото. Тие не поседуваат никакви земни лични интереси,
ниту чест, ниту пофалба, туку се жртвуваат единствено затоа
што се воодушевени од совршениот идеал на Нашиот
Божествен Спасител – се жртвуваат себеси за доброто на
своите блиски и тоа за напуштените и презрените од
државата, само и само да Му угодат на Бога, од кого
единствено ја очекуваат својата награда во задгробниот
живот. Нема сомневање дека со посебна милост гледа на ова
сиропиталиште и неговата покровителка, кнегињата
Евдокија.
Но, ако ова дело, Ваше високо преосвештенство, може

да се замисли, да се прими и да му се стави денес среќен
почеток, тоа се должи пред сè и најмногу на Вашата
материјална и морална поткрепа, која е истовремено и
поткрепа на Неговата Светост, која особено ги има при срце
институтите од овој вид. Затоа, од името на сите присутни,
најмногу од името на сестрите Евхаристинки и нивните
штитенички, Ве молам да Му ја пренесете на Неговата
Светост нашата најдлабока благодарност, заедно со нашата
синовска почит и предаденост.
221
Говорот на Неговата Еминенција Ронкали
Потоа, Неговата Еминенција монсињор Анџело Џузепе

Ронкали ги кажа следните зборови:
– Каменот кој со благослов Господов сега ќе биде

поставен врз ова големо и толку убаво земјиште кое
софиската општина благородно го подари е еден од првите
споменици, кој ќе се изгради и ќе ја навести победата на
христијанското милосрдие во главниот град на Бугарија.
Овој камен го носи името на Светиот Отец Папа Пиј

XI. Јас сум бескрајно трогнат и се чувствувам високо
почитуван, затоа што сум орудие на папската добротворност
за почетокот на едно дело, кое веќе ги пројавува знаците на
Божјите дела.
Во оваа церемонија сè има свој јазик кој проникнува во

срцата и таму внесува слатка и тивка надеж.
Повеќе зборови не би имал да ви кажам, но многу ми е

мило да ви напоменам дека ако Светиот Отец го даде првиот
камен за изградба на оваа зграда, која треба да биде храм на
милосрдието, Неговиот гест треба да биде сфатен како
поттикнување.
Колку камења уште се потребни за да се изгради оваа

зграда? Тоа не би можел да ви го кажам. Сигурно – илјада и
стотици илјади... Среќен сум да ви соопштам за исполнетото
дарување на еден голем пријател на Бугарија. Тој пријател е
дон Франческо Галони, кој неколкупати подарил значителна
222
сума, кој додаде до првиот камен втор, толку скапоцен колку

што е и папскиот камен. Но, вистинските градители на оваа
зграда и на другите, кои подоцна ќе се изградат, треба да
бидат вистинските синови на Бугарија. Секој кој го има
милосрдието на нашиот Господ Исус Христос во срцето,
овде треба да го донесе својот камен, без оглед на тоа дали
тој е голем или мал.
223
Кнегињата Евдокија, покровителка на

Сиропиталиштето, меѓу штитеничките на сестрите
Евхаристинки.
224
20 август 1937 година
Јас ви посакувам полека, полека сите граѓани на

Софија, да се почувствуваат привлечени од тајната сила која
Божјата благодат би им ја сугерирала со добротворна цел
кон сиромашните, но достојни сестри Евхаристинки.
Посакувам исто така, овој дом, кој започна така

скромно, да стане во иднина едно од најубавите украси во
главниот град, во тоа царство кое толку страдало, но така
зрело за величественоста на човечката и христијанската
цивилизација, кое најблескаво се изразува во слободното
пројавување на љубов, братство и мир.
Изградбата одеше многу бавно, поради недостиг на

средства. Сестрите Евхаристинки го жртвуваа и последниот
лев за богоугодното дело. По десет години од неговото
започнување, тоа до крај не е довршено, така што се работи
со прекини, според тоа како се јавуваат добротворите.
Управувањето на сестра Матрона Н. Ритова
На 8 ноември 1929 година, Неговата Еминенција

монсињор Ронкали ја назначил за главна началничка сестра
Матрона Рутова, која исто така во многу нешта требало да се
справи со многу тешкотии на монашката заедница –
надворешни и внатрешни. Но, со Божја помош и со мудрите
совети на Апостолскиот визитатор, таа ги надминала и ја
225
исполнила својата дадена задача за да тргне делото по еден

нормален пат. За време на нејзиното управување, Светиот
Отец, по повод својот 50-годишен свештенички јубилеј,
испратил една значителна сума со која биле изградени уште
два ката на зградата. Покрај папската помош, многу месни
добротвори помогнале, за да се подготват во целост неколку
соби за живеење.
Така, сестрите заедно со штитеничките, се вселиле во

домот, на 25 ноември 1930 година.
Куќата била посветена под покровителство на свети

Јосиф.6
Сестрите биле среќни да ги споделат неудобностите и

лишувањата на сиромашните жители во тој реон, каде што
Божјата промисла ги испратила да работат за спасението на
душите и за олеснување на човечките неволји. Тие биле
изложувани на студ, дожд, снег кои влегувале низ дупките
на недовршените прозорци и врати. А Бог видливо го чувал
здравјето на сите.
Откако монашката заедница закрепнала и тргнала

напред, Неговата Еминенција монсињор Ронкали ја предал
6
Кога требало да изберат покровители на куќата, едни сакале да биде
посветена на Срце Исусово, други на Безгрешното Зачнување на Дева
Марија, како што била и првата куќа во Солун, при основањето на
монашката заедница, трети сакале да се посвети на Божјата Промисла, а
четврти на Свети Јосиф. Сите сестри верувале дека таква е желбата на
нивната Основачка, бидејќи при нејзиното последно патување за Италија
таа им рекла: „Јас ве напуштам, но на мое место ви ја оставам Света
Богородица да ви биде началничка, а свети Јосиф – ваш домаќин кој ќе
се грижи за вашите потреби”.
226
под раководство на владиката Кирил Куртев, епископ-

администратор на католиците од источниот обред во
Бугарија.
Тоа било извршено на 4 декември 1932 година, на

празникот Воведение Богородично. Владиката Кирил Куртев
пројавил особена благонаклоност кон монашката заедница
на сестрите Евхаристинки како соработнички во Божјето
дело за спасение на душите.
Сестра Небесна Мусева назначена за главна началничка
Сестра Матрона Рутева ја раководела монашката

заедница до 5 јули 1933 година. На овој датум кормилото на
малата монашка заедница го прифатила сестра Небесна
Мусева, а таа управува до денес (се мисли на времето кога е
пишувана оваа книга – заб. на прев.). Нејзиното началство е
означено со многу важни случки за монашката заедница и
сиропиталиштето. Провидението се појавило исполнето во
многу случаи. Благородни добротвори помогнале за многу
големи работи во куќата.
Прва посета на царицата Јоана
227
На 6 јануари 1934 година по повод Раѓањето Христово,

царицата Јоана, придружена од кнегиња Евдокија, првпат го
посетила домот на сестрите. Тешката состојба во која се
наоѓала недовршената куќа многу ги трогнала благородните
срца на високите гости кои дале значителна сума за да се
поправат прозорците и вратите на горниот кат. Оттогаш
наваму неговото височество пројавувала голем интерес кон
скромното дело на сестрите и секоја година за Божиќните
празници, кога ги посетувала главните добротворни
институти, таа не заборавала да ги посети сестрите и
штитеничките од нивното сиропиталиште, наградувајќи ги
секогаш штитеничките со убави подароци.
228
Началничката с. Небесна Мусева, со членовите на

семејството Алоати, февруари 1938 година. Седнати од
лево на десно: с. Небесна Мусева; госпоѓа Емилија,
сопругата на Франческо Алоати; стојат од лево на десно;
Франческо Алоати; господин Бофа, зет на Франческо
229
Алоати; Марија негова ќерка во средина стои сестра

Макрина Т. Рутова.
Развојот на сиропиталиштето
На 29 јануари 1935 година со решение број 341,

софискиот Окружен суд го регистрирал сиропиталиштето
како правно лице. По стапувањето во сила на Законот за
општествено помагање и во согласност со овој закон,
Сојузот за заштита на децата во Бугарија образува свој
отсек. Се основа и софискиот клон на С.З.Д.Б (Сојуз на
здружение на децата бегалци). По силата на тој закон,
должни се во овој сојуз да членуваат сите добротворни
друштва, кои работат за деца до 18-годишна возраст во
градот Софија.
На 13 март 1935 година по заповед на Министерствата

за внатрешни работи и народно здравје, одделот за
„Општествени грижи” со број 193 од 1 октомври 1934
година и сиропиталиштето на сестрите било вклучено кон
софискиот отсек на С.З.Д.Б.
Истата година градската општина им дава 20.000 лева

на сиропиталиштето за поставување под во некои соби и им
довери на сестрите 25 деца, наспроти скромната издршка за
тие штитенички. Министерството за внатрешни работи им
даде за сиропиталишето еднократна помош од 30.000 лева
од фондот за социјална помош. При овие добри услови,
сиропиталиштето се зголеми: бројот на штитеничките се
зголеми на 70.
230
Сестрите се радуваа на довербата на општинските и

другите власти и за разбирањето со нив, со предаденост го
продолжуваа делото на христијанското милосрдие и
добротворност.
231
Отворање на Евхаристинскиот дом во село Покрован

Бугарија
Во 1935 година, на Успение Богородично, се отвори,

под покровителство на Света Богородица, куќа во село
Покрован. Селото се наоѓа во пазувите на Родопите, близу
до турската граница. Во првите две години сестрите живееле
под кирија, но се заинтересирале добротвори кои помогнале
да се изгради еден скромен дом за нив. Сестрите таму ги
исполнуваат делата на христијанското милосрдие во кругот
на можностите, според нивните напишани свети правила.
Евхаристинскиот дом во село Делчево - Бугарија
Во септември 1938 година се отвори друг дом во село

Делчево, под покровителство на свети Винко Паулски. Ова
мало место е новосоздаено од македонските католици од
кукушките села, главно од Алексово и Мурарци. Тие одамна
барале сестри за да им ги воспитуваат децата во религиозен
дух и сега имале среќа да им се исполни желбата.
Високо внимание кон монашката заедница
На 9 февруари 1938 година главната началничка сестра

Небесна Мусева го празнувала својот 25-годишен монашки
јубилеј. По тој повод царот Борис III ја одликува со почесен
232
знак од втор степен за поттикнување на човекољубието.

Почесниот знак лично ѝ бил врачен од царицата, во
приквечерината на јубилејот.
233
Одобрение на Уставот од владиката Кирил Куртев
Во согласност со уредбата на светата црква, Уставот на

монашката заедница беше преработен и пополнет, според
новото Канонско право. Тој беше одобрен од владиката
Кирил Куртев на 8 ноември 1938 година. Уредбата на
Владиката, означена со број 130 ги брои важните дати од
постоењето на монашката заедница, ги истакнува нејзините
заслуги и заклучува:
Откако внимателно го прегледавме Уставот, според тоа

како што бара важноста на прашањето и видовме дека е
усогласен со црковните канони... Ние го одобруваме
канонски и го објавуваме за канонски одобрен сегашниот
Устав на сестрите Евхаристинки.
По 50-годишното основање на малото зрно, по

зборовите на Евангелието, иако во тешки воени и повоени
времиња, се прошири во разгрането дрво, под кое многу
птици, т.е. души ќе се засолнуваат.
Сигурно од своето вечно живеалиште отец Јосиф и

сестра Еврозија го следат и го закрепнуваат делото кое тие
го создале повеќе да се запознае Исус Христос во Светата
Евхаристија, а нивните духовни ќерки – сестрите
Евхаристинки во секое време го чувствуваат нивното
застапништво пред Бога...
234
Составот на монашката заедница кон крајот на ноември

1938 година
Кон крајот на ноември 1938 година составот на

монашката заедница изгледа вака:
Бројот на сестрите – 36, од кои 30 се со завет, 6

послушнички, распоредени во 6 куќи.
По народност сите се Македонки – 35, а само една е

Италијанка.
Централната управа на монашката заедница ја врши

Главниот совет составен на истиот датум од следните чесни
сестри:
1. Сестра Небесна, веќе почината, со крсно име Невена

Поп-Христова Мусева, родена во село Богданци, Гевгелиско
- главна началничка;
2. Сестра Магдалина, веќе почината, со крсно име

Марија Костадинчева, родена во село Стојаково, Гевгелиско
– помошничка;
3. Сестра Матрона, веќе почината, со крсно име

Магдалина Н. Рутова, родена во град Кукуш – прва
советничка;
4. Сестра Луиза, веќе почината, со крсно име Леонилда

Гандилио, родена во град Торино, Италија – втора
советничка;
235
5. Сестра Доминикија, веќе почината, со крсно име

Димитрина Прочкова, родена во село Богданци, Гевгелиско
– секретарка.
236
Монашката заедница на сестрите Евхаристинки денес
Основана на 21 април 1889 година од отец Јосиф и

Еврозија Алоати, Монашката заедница на сестрите
Евхаристинки во Република Македонија, во сегашниот миг
има осумнаесет чесни сестри. Со Божја промисла
востановен на големиот христијански празник Велигден кој
во таа година заедно го прославувале верниците и од
Источната и од Западната црква католиците и
православните, овој монашки ред им припаѓа и на двата
црковни обреда и на Источниот и на Западниот. Денешните
сестри Евхаристинки, исто како и нивните храбри
претходнички, му се дарувале на Бога со неизмерна љубов,
длабока посветеност и исклучителна предаденост.
Под закрила на Света Богородица, длабоко предадени

на Исус во Светата Евхаристија, сестрите Евхаристинки
денес служејќи му на Бога делуваат во енориите во Скопје,
Гевгелија, Струмица, Радово и Нова Маала. Со секогаш
неопходна помош за болните, слабите и напуштените, со
утеха за унесреќените, со мајчинска грижа за најмладите и
верска поука за младите и за сите оние кои копнеат по
верата, тие се секаде каде што нивното присуство е
незаменливо. Сестрите Евхаристинки постојано се со
црквата и во цркавата. Нивните песни во слава на Бога и
нивните молитви за спас на душите секојдневно се
воздигнуваат кон Небото.
Освен во Република Македонија, денес монашка

заедница постои и во Република Бугарија.
237
238
Прилог за лицата и поимите кои се спомнуваат во

книгава
Петар Алоати и Катерина Кико се венчале на 8

април 1856 година. Бог ги дарувал со многубројно
потомство и тоа со синовите: Јосиф, роден на 20 јули 1857
година, Мелхиор, на 13 ноември 1860 година, Франческо, на
5 август 1868 година. Првородената ќерка била Еврозија,
само две години помлада од Јосиф; Христина била родена
на 23 јуни 1844 година, Наталија на 7 декември 1866
година.
Јосиф Алоати е роден на 20 јули 1857 година во

Виластоне, близу Торино - Италија. Бил мисионер, член на
монашката заедница на Лазаристите од 1877 година. Од 30
октомври 1882 година тој работи со апостолска ревност во
Македонија, меѓу македонското население. Тој побарал од
своите началници во Рим дозвола за промена на обредот.
Околу Божиќ 1883 година ја добил потребната дозвола, за да
го прими источниот обред. Во август 1887 година добил
дозвола да ја повика во Солун својата сестра Еврозија. Во
1927 година се вратил конечно во Италија. Починал на 27
март 1933 година во Киери, недалеку од Торино, во домот
каде што го минал својот новицијат.
Марија Христина Исусова – со крсно име Еврозија

Алоати. Родена на 4 мај 1859 г. во градот Виластоне, 20 км
јужно од Торино, на патот за Џенова. На 13 февруари 1888
година пристигнала во Солун. Основачката на монашката
239
заедница на сестрите Евхаристинки. Во јули 1919 се вратила

во Италија на лекување. Починала на 26 декември 1920.
Марија Агнија Исусова – со крстното име Ема

Канети родена во 1863 година во градот Бреша во Италија,
почината на 7 март 1917 во Скопје. Минала 28 години во
монашката заедница на Евхаристинките.
Вера П. Танева. Една од првите три македонски

сестри.
Доминикија – со крсно име Димитрина Прочкова,

родена во село Богданци, кандидатка во Гевгелија во 1908
година
Евгенија Симитчиева, од 8 април 1927 година в.д.

началничка на монашката заедница во Софија.
Елисавета Пучи, во Солун пристигнала во 1880

година кога имала одвај 20 години. Во 1885 година таа била
назначена за началничка на Милосрдните сестри во Солун и
како таква била многу активна како во болницата, така и во
училиштето. Се одликувала со својата набожност кон
Светата Причест. Таа многу ги сакала Македонците и многу
ѝ помогнала на с. Еврозија при основањето на Монашката
заедница на сестрите Евхаристинки.
Елисавета Магдинчина. Една од првите три

македонски сестри.
240
Луиза, со крсно име Леонилда Гандилио, родена во

Торино – Италија.
Магдалина Костадинчева, со крсно име Марија

Костадинчева, родена во село Стојаково, Гевгелиско, била
една од првите сестри во Богданци. Била воспитаничка на
Милосрдните сестри на Свети Винко Паолски во Солун. Таа
била една од осумте девојчиња, кои Основачката ги примила
од сестра Елисавета Пучи за да го основа сиропиталиштето
и ги дала своите први монашки завети на 19 јули 1899
година. Сестра Магдалина ги отворила куќите на монашката
заедница во селото Богданци, Сехово, Пирава и Долни
Тодорак. По смртта на сестра Агнија, сестра Магдалина била
избрана за асистентка на началничката, а кога началничката
се разболела и заминала за Торино, асистентката во целост ја
заменила. Сестра Еврозија многу ја сакала и почитувала
сестра Магдалина и ја ценела како одлична домаќинка. По
смртта на сестра Еврозија, според нејзинита јасна желба,
изразена уште за време на нејзиниот живот, за главна
началничка била назначена сестра Магдалина Костадинчева
од јануари 1921 година до 8 април 1927 година. Тоа биле
најтешките времиња за монашката заедница.
Маргарита Ујунџиева, од 8 април 1927 година

назначена за главна началничка. Тогаш била началничка на
куќата во градот Гевгелија, но, иако сите постапки биле
направени во Белград југословенските власти не ѝ дозволиле
на сестра Маргарита да дојде во Бугарија, за да ја прими во
Софија својата нова должност.
241
Матрона Н. Рутова, со крсно име Магдалина Н.

Рутова, родена во град Кукуш ја раководела монашката
заедница од 8 ноември 1929 година до 5 јули 1933 година.
Во многу нешта требало да се справи со многу тешкотии на
монашката заедница.
Меланија Мицева, месна началничка во санаториумот

на Х. Иванов.
Небесна Мусева од 5 јули 1933 година главна

началничка. Во 1938 година како главна началничка го
празнувала својот 25-годишен монашки јубилеј.
Онорина Казалис. Била дипломирана шивачка.

Починала во Торино, својот роден град, каде отишла да се
лекува, по советот на лекарите.
Петрина Костадинова. Една од првите три

македонски сестри.
Христина Костанарова, на 21 ноември 1921 година

истоштена од малтретирањата околу пречките на
штитеничките, му го предала духот на Бога во Солун, по
тридневно боледување.
Зејтинлик е место околу два километра северозападно

од Солун. Таму отците Лазаристи и Милосрдните сестри
отвориле две добротворни институции и македонско
училиште. Градбата била завршена во 1885 година, имала
величествен изглед – трокатна голема зграда, приспособена
за сите потреби на едно модерно училиште, заобиколено со
242
големи градини. Македонско-католичката училишна зграда

во Зејтинлик постоела 28 години, од 1886 до 1914.
Паљурци, месност меѓу Гевгелија и Дојран. На околу 6

километри северозападно од Дојран. Таму еден турски бег
од Солун располагал со имот од 20 илјади декари
обработлива земја, ливади, пасишта и шуми. Чифлигот имал
население од 14 македонски семејства, кои во 1885 година ја
примиле Католичката вера. Во 1892 година сопственикот
одлучил да го продаде својот имот. Основачите најпрво им
напишале на своите родители, кои им изјавиле дека се
подготвени да им го испратат делот што им следи од
наследството. Тие добиле и од други добротвори и сумата
почнала да се собира. Најголема исполнетост и во овој
случај пројавил нивниот вујко, каноникот дон Франческо
Кико, кој им испратил значајна сума за тоа време сума од 40
илјади златни италијански лири. Отец Јосиф и сестра
Еврозија станале законски наследници на чифлигот
Паљурци. Договорот бил склучен на Успение Богородично,
15 август 1892 година.
243
СОДРЖИНА
Белешка за авторот .....................................Chyba! Záložka není definována.

Вовед за македонскиот превод ..................Chyba! Záložka není definována.
Подвиг достоен за длабока почит .............Chyba! Záložka není definována.
Предговор кон македонското издание ......Chyba! Záložka není definována.
ПРВ ДЕЛ: Основачите............................. Chyba! Záložka není definována.
Прва глава: Детските години на Еврозија АлоатиChyba! Záložka není

definována.
Служење на Бога во семејството ...............Chyba! Záložka není definována.
Еврозија и Јосиф .........................................Chyba! Záložka není definována.
Секогаш заедно ...........................................Chyba! Záložka není definována.
Мечтаењата на двете деца..........................Chyba! Záložka není definována.
Градот на Пресветата Евхаристија............Chyba! Záložka není definována.
Еврозија и Пресветата Причест.................Chyba! Záložka není definována.
Втора глава: Духовната формација на младата Еврозија ......... Chyba!
Záložka není definována.
Во улога на мајка ........................................Chyba! Záložka není definována.
Наталија за својата сестра..........................Chyba! Záložka není definována.
Мариина девојка .........................................Chyba! Záložka není definována.
Меѓу молителките на Пресветата ПричестChyba! Záložka není definována.
Еврозија и Франческо.................................Chyba! Záložka není definována.
Важната мисија ...........................................Chyba! Záložka není definována.
Ангелот чувар .............................................Chyba! Záložka není definována.
По патот на совршенството .......................Chyba! Záložka není definována.
Залагањето на Еврозија ..............................Chyba! Záložka není definována.
Вероучителка ..............................................Chyba! Záložka není definována.
Трета глава: Гласот на Бога ...................Chyba! Záložka není definována.
Ослободена од домашните обврски ..........Chyba! Záložka není definována.
„Заедница само за тебе...” ..........................Chyba! Záložka není definována.
Небесниот младоженец ..............................Chyba! Záložka není definována.
Отец Јосиф раскажува за звањето на ЕврозијаChyba! Záložka není
definována.
Гестот на христијанската мајка .................Chyba! Záložka není definována.
Последната пречка е отстранета................Chyba! Záložka není definována.
Средбата на братот и сестрата...................Chyba! Záložka není definována.
Делото на дон Боско ...................................Chyba! Záložka není definována.
244
Четврта глава: Пророштвото на свети Иван БоскоChyba! Záložka není

definována.
Погребот на дон Боско ...............................Chyba! Záložka není definována.
На пат за Солун...........................................Chyba! Záložka není definována.
Мојата душа Го велича Господа................Chyba! Záložka není definována.
Еврозија во Солун.......................................Chyba! Záložka není definována.
Еврозија во заедницата на Сестрите .........Chyba! Záložka není definována.
Успехот на Еврозија во изучувањето на македонскиот јазик.......... Chyba!
Петта глава: Повикот на Јосиф АлоатиChyba! Záložka není definována.
Излекуван од Лурдска Богородица ...........Chyba! Záložka není definována.
Јосиф одговара на Божјиот повик .............Chyba! Záložka není definována.
Јосиф Лазарист............................................Chyba! Záložka není definována.
Љубовта кон Исуса .....................................Chyba! Záložka není definována.
Вие ќе одите во Солун - Македонија ........Chyba! Záložka není definována.
Делото на отците Лазаристи ......................Chyba! Záložka není definována.
Дејноста на отец Бонети.............................Chyba! Záložka není definována.
Просветното дело на Лазаристите.............Chyba! Záložka není definována.
Шеста глава: Новиот апостол во МакедонијаChyba! Záložka není
definována.
Отец Јосиф го изучува македонскиот јазикChyba! Záložka není
definována.
Венјамин на Исуса ......................................Chyba! Záložka není definována.
Отец Јосиф ги засака Македонците ..........Chyba! Záložka není definována.
Првата проповед на македонски јазик ......Chyba! Záložka není definována.
Обиди за атентат врз владиката.................Chyba! Záložka není definována.
Обиколка низ селата ...................................Chyba! Záložka není definována.
Седма глава: Наложените последици од духовното ропство..... Chyba!
Молбата на кукушани до Папата Пиј IX ..Chyba! Záložka není definována.
Првите чекори на Бугарската православна цркваChyba! Záložka není
definována.
Излагањето на отец Јосиф..........................Chyba! Záložka není definována.
Фаталниот грчки раскол за Македонија ...Chyba! Záložka není definována.
Децата побараа леб и немаше кој да им даде...Chyba! Záložka není
definována.
Македонците се добри и чесни луѓе .........Chyba! Záložka není definována.
Македонците се жедни за просвета...........Chyba! Záložka není definována.
Благодарност од Македонецот ..................Chyba! Záložka není definována.
Потреба за работници во Божјата нива.....Chyba! Záložka není definována.
Неук, но добар свештеник..........................Chyba! Záložka není definována.
245
Бедата на месните цркви ............................Chyba! Záložka není definována.

Осма глава: Отец Јосиф како парохиски свештеник во село
Гавалјанци .................................................Chyba! Záložka není definována.
Сите трчаат кај отец Јосиф ........................Chyba! Záložka není definována.
Беда, Беда.... ................................................Chyba! Záložka není definována.
Епископ Младенов служи во село ЖенскоChyba! Záložka není definována.
Отец Јосиф служи во Карасули .................Chyba! Záložka není definována.
Деветта глава: Отец Јосиф целосно ѝ се посветува
на Македонија ..........................................Chyba! Záložka není definována.
Желба за заеднички живот.........................Chyba! Záložka není definována.
Илјадагодишнината од смртта на свети МетодијChyba! Záložka není
definována.
Отец Јосиф восхитен од источниот обред Chyba! Záložka není definována.
Десетта глава: Отец Јосиф го придружува владиката во
Пастирската обиколка.............................Chyba! Záložka není definována.
Процесија до Епископијата........................Chyba! Záložka není definována.
Владиката во село Пирава..........................Chyba! Záložka není definována.
По две години..............................................Chyba! Záložka není definována.
Во Гевгелија ................................................Chyba! Záložka není definována.
Промените во католичките села ................Chyba! Záložka není definována.
Одобрение за Еврозија ...............................Chyba! Záložka není definována.
Отец Јосиф се грижи за Солун ..................Chyba! Záložka není definována.
Еврозија се подготвува за големото дело .Chyba! Záložka není definována.
Обилната жетва на Божјата нива...............Chyba! Záložka není definována.
Радоста во село Пирава ..............................Chyba! Záložka není definována.
Трњата во духовната градина ....................Chyba! Záložka není definována.
ВТОР ДЕЛ: Монашката заедница на Сестрите ЕвхаристинкиChyba!

Прва глава: Подготовка на големото делоChyba! Záložka není

definována.
Осумте македонски девојчиња ..................Chyba! Záložka není definována.
Еврозија ги посетува католичките села ....Chyba! Záložka není definována.
Првите Евхаристинки се подготвуваат.....Chyba! Záložka není definována.
Големиот добротвор ...................................Chyba! Záložka není definována.
Втора глава: Скромниот почеток на сестрите Евхаристинки .. Chyba!
Евхаристинскиот дом на Безгрешното ЗачнувањеChyba! Záložka není
definována.
Правилникот на Евхаристинките ..............Chyba! Záložka není definována.
246
Сестра Агнија..............................................Chyba! Záložka není definována.

Отец Франциско Ксавериј..........................Chyba! Záložka není definována.
Трета глава: Отворањето на сиропиталиштеChyba! Záložka není
definována.
Сираче подарок од небото .........................Chyba! Záložka není definována.
Знакот на Божјото Провидение .................Chyba! Záložka není definována.
Сиропиталиштето свети Јосиф ..................Chyba! Záložka není definována.
Почитта на отец Фијат Бонети кон делотоChyba! Záložka není definována.
Четврта глава: Чифлигот Паљурци......Chyba! Záložka není definována.
Провидението испраќа средства................Chyba! Záložka není definována.
Купување на имотот ...................................Chyba! Záložka není definována.
Секоја шајка си има своја историја...........Chyba! Záložka není definována.
Петта глава: Отец Јосиф на Меѓународниот евхаристиски конгрес
во Ерусалим ...............................................Chyba! Záložka není definována.
Моите очи го видоа Ерусалим ...................Chyba! Záložka není definována.
Религиозната восхит на отец Јосиф ..........Chyba! Záložka není definována.
Дочекот на Апостолскиот делегат ............Chyba! Záložka není definována.
Нашата радост е на небото.........................Chyba! Záložka není definována.
Блажените часови на отец Јосиф...............Chyba! Záložka není definována.
Шеста глава: Сестра Марија Христина Исусова во Рим ........... Chyba!
Под водство на отците Лазаристи .............Chyba! Záložka není definována.
Подготовка на младото поколение............Chyba! Záložka není definována.
Брзиот одговор на кардинал Ледуховски .Chyba! Záložka není definována.
Приватна аудиенција кај Светиот Отец Папа Лав XIIIChyba! Záložka není
definována.
Грандиозниот јубилеј на Лав XIII .............Chyba! Záložka není definována.
Беатификацијата на петмина маченици....Chyba! Záložka není definována.
Писмото на сестра Еврозија.......................Chyba! Záložka není definována.
Седма глава: За оние што го сакаат Бога...
Сè се претвора во добро ...........................Chyba! Záložka není definována.
Храброста на сестра Еврозија....................Chyba! Záložka není definována.
Грижите на сестра Еврозија.......................Chyba! Záložka není definována.
Основачите го менуваат својот план.........Chyba! Záložka není definována.
Осма глава: Опис на манастирот во ПаљурциChyba! Záložka není
definována.
Одете кај Јосиф ...........................................Chyba! Záložka není definována.
Црквата ........................................................Chyba! Záložka není definována.
Домаќинскиот двор.....................................Chyba! Záložka není definována.
Убавата природа .........................................Chyba! Záložka není definována.
Малата чешма .............................................Chyba! Záložka není definována.
247
Пављурци или Паљурци.............................Chyba! Záložka není definována.

Деветта глава: На работа во село ..........Chyba! Záložka není definována.
Сиропиталиштето како стручно училиштеChyba! Záložka není definována.
Поттик за доблести .....................................Chyba! Záložka není definována.
Тивка ноќ! Света ноќ! ................................Chyba! Záložka není definována.
Крстот Христов ...........................................Chyba! Záložka není definována.
Нежноста на мајката...................................Chyba! Záložka není definována.
Десетта глава: Дон Франческо Кико ....Chyba! Záložka není definována.
Единаесетта глава: Семејството Алоати за монашката заедница на
сестрите Евхаристинки............................Chyba! Záložka není definována.
Смртта на еден праведник .........................Chyba! Záložka není definována.
Сестра Еврозија дознава за жалната вест .Chyba! Záložka není definována.
Франческо во село Паљурци......................Chyba! Záložka není definována.
Марија Алоати ............................................Chyba! Záložka není definována.
Отец Мелхиор Алоати................................Chyba! Záložka není definována.
Христијанската смрт на Катерина АлоатиChyba! Záložka není definována.
Тажната вест во Паљурци ..........................Chyba! Záložka není definována.
Наталија Алоати..........................................Chyba! Záložka není definována.
Дванаесетта глава: Развојот на монашката заедница на сестрите
Евхаристинки............................................Chyba! Záložka není definována.
Отворање на домот во село Богданци.......Chyba! Záložka není definována.
Евхаристински дом на Пресвето Срце Исусово во Гевгелија ......... Chyba!
Мало ателје во Гевгелија............................Chyba! Záložka není definována.
Земјоделска колонија Свети Исидор............................................................1
Евхаристински дом на Девa Марија Утешителка во село Пирава ............7
Евхаристински дом на свети Винко во село Стојаково..............................9
Мисија на сестрите низ селата....................................................................11
Црквата Дева Марија Утешителка во Паљурци........................................12
Посветување на Пресвета Дева Марија .....................................................13
Тринаесетта глава: Радости и таги за време на двете
Балкански војни ........................................................................................15
Опис на селото Долни Тодорак ..................................................................16
Вечниот дом .................................................................................................17
Набожноста на населението........................................................................18
Сестрите во Долни Тодорак........................................................................19
Несигурно патување ....................................................................................19
Најпосле во селото Долни Тодорак............................................................21
Почеток со учење занаети...........................................................................22
Обилна жетва ...............................................................................................22
Војните расипаа сè.......................................................................................24
248
Животна опасност........................................................................................25
Турците бегаат .............................................................................................27
Бугарските војски доаѓаат...........................................................................28
Море од бугарска војска..............................................................................28
Бог секогаш ги заштитува своите избраници............................................30
Друга несреќа ...............................................................................................31
Владиката Епифан Шанов во село Долни Тодорак ..................................32
Во разурнатиот Кукуш ................................................................................33
Под закрила на Бога.....................................................................................34
Љубовта на сестра Еврозија кон Македонија............................................36
Еден Јуда ......................................................................................................37
Го видовте ли денес пеколот?.....................................................................40
Невидлива сила ги оттурнува напаѓачите .................................................41
Нова опасност ..............................................................................................43
Четиринаесетта глава: Страдањата за време на светската војна ....45
Традиционалната политика на Србите ......................................................46
Објавувањето на светската војна................................................................48
Напуштање на саканото Паљурци..............................................................48
Пристигнување во Гевгелија ......................................................................51
Пеколна ноќ спроти 29 ноември 1915 година ...........................................52
На пат за Скопје ...........................................................................................56
Божјата промисла помага............................................................................58
Петнаесетта глава: Сестра Еврозија ја губи првата помошничка ..61
Биографија....................................................................................................65
Заминување за Солун ..................................................................................67
Дваесет и осум години Евхаристинка........................................................71
Шеснаесетта глава: Нови тревоги за сестрите Евхаристинки..........73
Сојузничките војски во Скопје...................................................................74
Положбата на сестрите е неиздржлива ......................................................75
Штитеничките во Солун .............................................................................76
Штитеничките во тешка положба ..............................................................78
Тажна разделба ............................................................................................79
Седумнаесетта глава: По патот на Голгота..........................................81
Мистериозната болест на коленото............................................................82
Едно проштално писмо ...............................................................................83
Заминувањето за Торино.............................................................................84
Сестра Еврозија оди во Савона ..................................................................87
Бодрење за време на тешката болест .........................................................92
Осумнаесетта глава: Жртва на самопрегор .........................................94
Предадена целосно во рацете Божји ..........................................................95
Се бара закрила од дон Боско .....................................................................97
249
Болната мајка се грижи за своите ќерки ....................................................99

Последните денови на сестра Еврозија....................................................102
Кажете им да станат светици....................................................................104
Света смрт ..................................................................................................106
Погребот .....................................................................................................109
Помиреноста на отец Јосиф ......................................................................110
Деветнаесетта глава: Христијанските добродетели на
сестра Еврозија ........................................................................................112
Една прекрасна душа одлета на небото ...................................................113
Кристално чиста совест.............................................................................114
Верата прави чуда......................................................................................116
Надеж во Бога ............................................................................................120
Љубовта кон Бога.......................................................................................122
Исполнувањето на Божјата волја .............................................................124
Дваесетта глава: Сестра Еврозија како чесна сестра
и началничка ............................................................................................126
Искреност ...................................................................................................126
Сиромаштво ...............................................................................................127
Простодушност ..........................................................................................129
Благоразумност и мудрост ........................................................................130
Смиреност и кроткост ...............................................................................132
Братољубие.................................................................................................137
Нежна мајка кон сестрите .........................................................................138
Односот кон сираците ...............................................................................142
Односот кон сиромашните........................................................................143
Христијанска одмазда ...............................................................................144
Предаденост кон душите во Чистилиштето ............................................145
Молитва и работа.......................................................................................146
Евхаристиска душа ....................................................................................150
Набожност кон Света Богородица ...........................................................154
За себесогорувањето..................................................................................155
Истрајност во страдањата .........................................................................156
Филозофија на страдањето .......................................................................162
Дваесет и прва глава:Отец Јосиф и Евхаристинките во Софија ...167
Евхаристинките во Софија........................................................................168
Заменичката на сестра Еврозија ...............................................................171
Дон Франческо Галони голем добротвор на монашката заедница .......174
Отец Јосиф примен од Царот Борис III....................................................175
Високо покровителство.............................................................................176
Дваесет и втора глава: Првата активност на Евхаристинките во
Софија........................................................................................................176
250
Отец Јосиф работи за Источната Католичка Црква во Софија..............177

Добротворната дејност на Евхаристинките.............................................179
Организациски тешкотии на монашката заедница .................................181
Организирањето на католиците од источен обред .................................182
Дваесет и трета глава: Отец Јосиф во заоѓањето на својот земен
живот..........................................................................................................185
Педесетгодишниот Јубилеј на монашкото звање ...................................188
Последните години на отец Јосиф во оваа солзна долина .....................190
Старечките недостатоци се засилуваат....................................................193
Неочекувано подобрување и ново влошување .......................................195
Отец Јосиф во вечниот спокој ..................................................................196
Дваесет и четврта глава: Добродетелите на отец Јосиф Алоати ....199
Длабоката вера ...........................................................................................202
Преданост кон Бога ...................................................................................204
Надеж во Божјата промисла .....................................................................205
Љубов кон Светата Евхаристија...............................................................206
Литературните дела на отец Јосиф...........................................................210
Дваесет и петта глава: Напредокот на монашката заедница до
крајот на 1938 година..............................................................................212
Бесплатна кујна за децата бегалци во град Месемврија.........................214
Евхаристинките како милосрдни сестри во санаториумот „Доктор Л.
Хаџи Иванов” .............................................................................................214
Исполнителноста на градската општина .................................................216
Детски санаториум во село Марково Бугарија .......................................216
Новиот дом на сестрите на улица Пирот .................................................217
Текстот во темелите на зградата ..............................................................218
Говорот на Владиката Кирил Куртев.......................................................219
Говорот на Неговата Еминенција Ронкали..............................................222
Управувањето на сестра Матрона Н. Ритова...........................................225
Сестра Небесна Мусева назначена за главна началничка......................227
Прва посета на царицата Јоана .................................................................227
Развојот на сиропиталиштето ...................................................................230
Отворање на Евхаристинскиот дом во село Покрован Бугарија ...........232
Евхаристинскиот дом во село Делчево - Бугарија..................................232
Високо внимание кон монашката заедница ............................................232
Одобрение на Уставот од владиката Кирил Куртев ...............................234
Составот на монашката заедница кон крајот на ноември 1938 година.235
Монашката заедница на сестрите Евхаристинки денес .........................237
Прилог за лицата и поимите кои се спомнуваат во книгава ..................239
СОДРЖИНА ..............................................................................................244
251
Д-Р ХРИСТО ДРАГОВ
БЛАГОРОДНОТО ДЕЛО НА ОТЕЦ ЈОСИФ
И СЕСТРА ЕВРОЗИЈА АЛОАТИ
Превод на делото:
Добротворното дѣло на Отец Йосифъ Алоати и
на Сестра Еврозия Алоати
нареди д-ръ Хр. Ив. Драговъ
София, Търговска печатница, 1939 г.
Превод од бугарски јазик:
сестра Татјана Атанасова
Тираж:
1000 примероци
252
Печатница:
POLYESTERDAY
Скопје
Издавач:
Сестри Евхаристинки
Скопје
тел. 02/3 21 31 27
e-mail: sestrievharistinkiskopje@gmail.com
253

ВТОР ДЕЛ: Благородното дело на отец Јосиф и сестра Еврозија Алоати

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ВТОР ДЕЛ: Благородното дело на отец Јосиф и сестра Еврозија Алоати

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

д-р Христо Драгов

ОТЕЦ ЈОСИФ АЛОАТИ

СЕСТРА ЕВРОЗИЈА АЛОАТИ

+++ ВТОР ДЕЛ +++

Превод од бугарски на македонски јазик:

Лектор: проф. д-р Јадранка Владова

Рецензент: доц. д-р Виолета Мартиновска

Дизајн: Антон Јаковски

Портрети: сестра Маргарита Јорданова

CIP – Каталогизација во публикација

Вовед за македонскиот превод / Лазар Лазаров: стр. 7-8. –

Земјоделска колонија Свети Исидор

Кога Основачите го купиле чифлигот, освен селаните

Во 1903 година тие изградиле еднокатна зграда со пет

Целта на Основачите при отворањето на оваа колонија

Колонијата била посветена под покровителство на

Патрониот празник го празнувале на 15 мај со голема

Колонијата започнала да се развива добро и ветувала

Во октомври 1907 година сестрата Основачка го

Не поминале ниту три месеца од венчавката на оваа

Каква тага за Основачите, да го пречекаат легнат во

Цел месец по ред се служеле свети литургии за

Полициската власт ја повикала сестра Основачка да

– Не, јас сум христијанка и католик. Јас им простувам

Во 1912 година се отворило второто семејно огниште.

Третото момче од колонијата било однесено во 1913

Сите останати момчиња биле живи и се справувале со

година за време на Првата светска војна, кога сестрите

Евхаристински дом на Девa Марија Утешителка во село

Оваа куќа е отворена во 1905 година. Првите сестри

Сестрите живееле бесплатно, во една мала куќа која

Света Богородица Утешителка, под чие

Уште во првата година голема несреќа им се случила

качувале по надворешната дрвена скала и чукнале на

Во тоа време сестрата Основачка лежела болна во

Со престојувањето на сестрите во селото, тоа брзо

Евхаристински дом на свети Винко во село Стојаково

Село Стојаково некогаш целото било католичко –

Во 1906 година пред Велигден, отец Емил Казо,

Куќата на сестрите била отворена две години подоцна,

испратени сестрите: Петрина Костадинова, Надежда

Веднаш околу сестрите се собрале околу 60-70 деца и

По блажената смрт на сестра Петрина Костанарова, таа

Куќата во Стојаково е затворена во текот на 1915

Мисија на сестрите низ селата

Сестрите Евахристинки во училиштата следеа една

Во неделите и во празничните денови сите училишни

Училиштата на сестрите насекаде беа бесплатни.

Многу од православните доаѓаа во католичките цркви

За распустот сите сестри се враќаа во главната куќа за

Ако војните не го спречија, ќе израснеше едно цело

Црквата Дева Марија Утешителка во Паљурци

Еден месец по отворањето на домот, во село Стојаково,

Црквата била посветена свечено на 12 октомври 1908

Сестрите од блиските села Богданци и Стојаково

По Литургијата, владиката го прочитал чинот за

Богородице Девице, утехо христијанска, покриј нè и

Посветување на Пресвета Дева Марија

Премила наша Мајко Богородице што сакаше да имаш

Секогаш биди нивна утеха и единствена нивна надеж

Биди сила за оние кои веќе ѝ припаѓаат на Католичката

Биди совет за младоста, сила за староста, помош за

Ти, Мајко, утешувај нè сите, исполнувајќи ја желбата

Затоа, пресвета наша Мајко, денес сите телесно и