ขัตติยพันธกรณี

นางสาว สุภวรรณ จิ๋วประดิษฐกุล ชั้นมัธยมปที่ 5/9 เลขที่ 4

นางสาว เจนิสา จิรพงษธนาเวช ชั้นมัธยมปที่ 5/9 เลขที่ 6
นาย ศุภวิชญ ลวนโกศล ชั้นมัธยมปที่ 5/9 เลขที่ 10
นาย ณัฐภูมิ นิลวัชรมณี ชั้นมัธยมปที่ 5/9 เลขที่ 11
1. เนื้อเรื่องยอ

2
“
- เกิดขึ้นในป ร.ศ. 112
-
-
ฝรั่งเศสตองการจะยึดพื้นที่ จึงเขามาลอมประเทศไทย
ทําใหพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาฯ ไมสบายพระทัยอยางมาก
- พระองคไดพระราชนิพนธบทโคลงที่กลาวถึงความทุขและความเจ็บปวดของ
พระองคเพื่ออําลา
- สมเด็จกรมพระยาดํารงฯ หลังจากนั้นสมเด็จกรมพระยาดํารงฯ ไดนิพนธ
บทประพันธถวายตอบทันที
3
โครงเรื่อง

◈ พระมหากษัตริยของประเทศไทยมีความรูสึกทอแทกับการปกปองประเทศ

เนื่องจากถูกฝรั่งเศสรุกราน ทําใหทานไมอยากมีชีวิตอยูตอ ทานจึงเขียน

บทกลอนเพื่ออําลาญาติพี่นองและคนสนิท ซึ่งคนสนิทของทานไดเขียน
บทกลอนตอบกลับมาเพื่อแสดงความจงรักภักดี และใหกําลังใจทาน

4
ตัวละคร

5
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว

- เหตุอันเปนขอผูกมัดของกษัตริย

- ฝรั่งเศสคุกคาม

- ประชวรและหมดกําลังพระทัย

6
ตัวอยางบทประพันธ

“เจ็บนานหนักอกผู บริรักษปวงเฮย
คิดใครลาลาญหัก ปลดเปลื้อง
ความเหนื่อยแหงสูจัก พลันสราง
ตูจักสูภพเบื้อง หนานั้นพลันเขษม”

7
สมเด็จพระยาดํารงราชานุภาพ

- คนสนิทของพระบาทสมเด็จพระ

จุลจอมเกลาเจาอยูหัว

- จงรักภักดีตอกษัตริย

8
ตัวอยางบทประพันธ

“เปรียบตัวเหมือนอยางมา ที่เปนพาหนยาน
ผูกเครื่องบังเหียนอาน ประจําหนาพลับพลาชัย
คอยพระประทับอาสน กระหยับบาทจะพาไคล
ตามแตพระทัยไท ธ จะชักไปซายขวา”

9
ฉากทองเรื่อง
ขัตติยพันธกรณีเปนบทพระราชนิพนธในชวงกรุงรัตนโกสินทรขณะเกิด
เหตุการณวิกฤตการณ ร.ศ. ๑๑๒ ซึ่งเปนเหตุการณที่ทวีปยุโรปเกิดการปฏิวัติ
อุตสาหกรรมและไดเกิดการลาอาณานิคม ฝรั่งเศสตองการที่จะยึดประเทศราช
ของไทย ไดแก กัมพูชา และ ลาว ฝรั่งเศสไดทําการกระทําหลายอยางที่เรียกรอง
สิทธิจากไทย เชน การนําเรือรบไปปดอาวไทยและการนําเรือปน ๒ ลํา มาทอด
สมอหนาสถานทูตฝรั่งเศสหลังจากเหตุกาณยุทธนาวีที่ปากนํ้า

10
บทเจรจาหรือรําพึงรําพัน
ประชวรนานหนักอกขา ทั้งหลาย ยิ่งแล
ทุกทิวาวัน บ วาย คิดแก
สิ่งใดซึ่งจักมลาย พระโรค เร็วแฮ
สุดยากเทาใดแม มาท มวยควรแสวงฯ

จากบทขางตนสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดํารงราชานุภาพ ไดแสดงความหวงใยตอ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว เปนอยางมาก ในบทนั้นยังรวมไปถึงความเปนหวงที่
ประชาชนมีตอ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว อีกดวย รวมไปถึงขอความอวยพรให
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว นั้นหายจากพระประชวรอีกดวย
สมเด็จพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดํารงราชานุภาพทรงงพระราชนิพนธกลอนขึ้นมาเพื่อ
เปนการถวายกําลังพระทัยแกพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว

11
แกนเรื่องหรือสารัตถะของเรื่อง

ขัตติยพันธกรณีในบทพระราชนิพนธจะจะแสดงถึงความรักที่พระมหาพากษัตริยมีใหตอชาติ
ในสวนของสมเด็จพระเจาบรมวงเธอกรมพระยาดํารงราชานุภาพนั้นจะมีเนื้อหาเปนการให
กําลังพระทัยแดพระบาท สมเด็จพระจุลจอมเกลาเจาอยูหัว และตอบเปนการถวายพระพรและ
แสดงถึงความจงรักภักดีที่มีตอพระมหากษัตริยและประเทศชาติ

12
การใชภาษา
และวรรณคดี
13
การสรรคํา
. เลือกใช้คาํ ให้เหมาะสมกับเรื องและฐานะของบุคคล 1.2 การเล่นคําสัมผัส
ในเรื อง มีการใชสัมผัสบังคับตาม
“สัตย์ขา้ จงได้สมั ฤทธิดงั มโนหมายขอจงสําเร็ จราชประสงค์ที ฉันทลักษณของคําประพันธเพื่อทําให
ทรงปอง...” กลอนมีความไพเราะมากยิ่งขึ้นโดยมี
จะเห็นได้วา่ มีการใช้คาํ ว่า มโน แทนคําว่า ใจ และ มีการใช้คาํ ทั้ง สัมผัสพยัญชนะและสัมผัสสระเชน
อืนๆเช่น พระจิ ตพระวรกาย ราชประสงค์ทีทรงปอง ซึงเป็ นคํา “คิดใครลาลาญหัก”
ราชาษัพท์เป็ นต้น

14
การสรรคํา
. คําซ้า 1.4 เล่นเสี ยงหนักเบา
มีการย้าความหมายให้หนักแน่นยิง ขึนโดยการใช้คาํ ซ้า มีการใชสัมผัสบังคับตาม
หรื อการใช้เสี ยง เดียวกันในความหมายทีเหมือนกัน ฉันทลักษณของคําประพันธเพื่อทําให
หลายแห่งในบทประพันธ์ กลอนมีความไพเราะมากยิ่งขึ้นโดยมี
ทั้ง สัมผัสพยัญชนะและสัมผัสสระเชน
เช ่น “ละอย ่างละอย ่างพาล”
“คิดใครลาลาญหัก”

15
การเรียบเรียงคํา
- มีการใชการออกเสียงตามธรรมชาติ และเนนการ
เนนคําที่ใชสรางจินตนาภาพเปนหลัก

- เลือกสรรแล้วให้ตอ่ เนืองตามจังหวะ ตามโครงสร้างภาษาและฉั นทลักษณ์

๑.ผิวพอกําลังเรื อ ก็แล่ นรอดไม่ ร้าวราน

หากกรรมจะบันดาล ก็คงล่ มทุกลําไป

๒.ชาวเรื อก็ย่อมรู ้ ฉะนีอยู่ทุกจิตใจ

แต่ ลอยอยู่ตราบใด ต้องจําแก้ดว้ ยแรงระดม
16
การใช้โวหาร
การใช้โวหารในการอุปมาอุปมัย
(ส่วนมากเป็ นโวหารภาพพจน์)

ใดน้าใจข้า อุปมาบังคมทูล
ทุกวันนีอาดูร แต่ทีทรงประชวรนาน
เปรี ยบตัวเหมือนอย่างม้า ทังเป็ นพาหนะยาน
ผูกเครื องบังเหี ยนอาน ประจําหน้าพลับพลาชัย

17
คุณคาดานอื่นๆ

18
ดานอารมณ

ดานคุณธรรม

ดานอื่นๆ
19
ดานอารมณ
1. บุคคลทีอยูใ่ นฐานะทีสูงกว่า ไม่ควรสร้างความลําบากใจให้แก่ผอู ้ ืน โดยเฉพาะผูท้ ีมีฐานะต่าต้อยกว่า
2. คิดหาทางออกไมได จะสบหนาใครก็ร◌ูสึกอาย ไมอยากเสวยยา ขอกมหนาตายไป

คิดใดจะเกี่ยงแก ก็ บ พบซึ่งเงื่อนสาย
สบหนามนุษยอาย จึงจะอุดแลเลยสูญ

20
ดานคุณธรรม
วรรณคดีจะเขียนตามความเปนจริงของชีวิตใหคติสอนใจแกผูอานซึ่งสอดแทรกสภาพของ
สังคม วัฒนธรรมประเพณี ทําใหผูอานมีโลกทัศนเขาใจโลกไดกวางขึ้น ซึ่งการที่วรรณคดีได
มีการแทรกแซงเนื้อหาในยุคสมัยกอนและทําใหคนยุคใหมมีการเขาใจถึงวัฒนธรรมดั้งเดิม
และคุณธรรมที่มีในชวงอดีต เชนกัน

21
ดานสังคม
๑.สะทอนความคิด ความเชื่อของคนไทยในอดีตไดเปนอยางดี ซึ่งทําใหคนไทยในยุคใหมมีค
วามเลื่อมใสในเรื่องความเชื่อของคนไทยใน
ยุคอดีตกาล
๒.ทําใหคนไทยตระหนักถึงบรรพบรุษของชาติเราที่ตองเสียเลือดเสียเนื้อเพื่อแลกกับ
ประเทศชาติบานเมือง

22
ดานวรรณศิลป
ขัตติยพันธกรณีมีการใชฉันทลักษณที่หลากหลายรูปแบบเชน บทพระราชนิพนธที่ทรงใชโคลงสี่สุภาพนํา
และตามดวยอินทรวิเชียรฉันทอีกทั้งมีการเลนสัมผัสนอก-ในรวมถึงการเลนสัมผัสสระ
ดังตัวอยาง

เจ็บนานหนักอกผู บริรักษ ปวงเฮ

คิดใครลาลาญหัก ปลดเปลื้อง
ความเหนื่อยแหงสูจัก พลันสราง
ตูจักสูภพเบื้อง หนานั้นพลันเขษม

23
THANKS!

24