‫‪.‬‬ ‫ئی المی‪ ...‬ان ت ئی‬ ‫پەی مەک نی قی ە‪...

‬ڕۆش ی ی گشتی‬
‫‪.‬‬ ‫اإلسالمی ‪...‬الع م االی‬ ‫‪...‬ال ف الع م‬ ‫رس ل ال‬
‫‪.science and belief... Qibla message...general culture and Islamist‬‬
‫ئەک نتی فەی و‬
‫‪https://www.facebook.com/PayameQibla0‬‬
‫پەی ی فەی و‬
‫‪https://www.facebook.com/PayameQibla1/‬‬
‫تویتەر‬
‫‪https://twitter.com/PayameQibla‬‬
‫ئی ت گ ا‬
‫‪https://www.instagram.com/payameqibla1/‬‬
‫یوتیو‬
‫‪https://www.youtube.com/channel/UCrXv9_Z8wyhcstQ0tILVHyQ?view_as=subscri‬‬
‫‪ber‬‬

‫قی ە‪...‬بەردە امە لە باڵ ک نە ەی بەرهەمەک نی‪ ،‬گەر خ ای گە رە مۆڵە بدا گشت‬
‫پەی مەک نی قی ە لە سێتێکی ت ی ەتدا ە بەن ی قی ە ە بەچ پ دەگەیەن ێت‪ ،‬هەرچەند ت‬
‫ۆربەرهەمی ت یش بە‬ ‫ئێ تە کۆمەڵێك کتێب ن می کەی بەن ی ن سەرە ە چ پک ا ە‬
‫ردب نە ە کۆک دنە ەی گشت بەرهەمەک نی ت‬ ‫ئەلکت ۆنی‪ ،‬بەاڵ د ای پێداچ نە ە‬
‫دەسپێ درێت‪.‬‬ ‫نە ەک نی ت ی داه ت‬ ‫هەم ی پێکە ە بەدەستی خ ێ ەرا‬

‫‪1‬‬
 ‫م مۆست حەسە پێ وێ ی‪:‬‬

‫م نگ‬ ‫لە ڕۆژئ ا د کە حەرامە لە شە‬ ‫بەجێ د هێڵن ڕ‬ ‫ئە پی انەی خێزانەک نی‬
‫یت ب ێ ە‬

‫ئ م د ک دنی‪ :‬قی ە‬

‫پێشەکی ئ م د ک ر‪:‬‬

‫امی شێوێ ێت‬ ‫بە بەر‬ ‫ۆر لە ڕاستیەک‬ ‫بەهۆی سو ی ت کە کەسی مەرامی ت ی ەتە‬
‫پشتگوێ‬ ‫پەر ی ڕ شی بەبەر ا ک ێت‪ ،‬هەندێ ج ریش بەبێ گوێدانە م فی بەران ەر‬
‫ۆرج ریش بە ستەمیش ک ێت‪.‬‬ ‫خ ێت هەر‬

‫ک ا‬ ‫پیشەیەکی کۆنی م ۆڤ یەتیە کە بۆ مەرامی جۆرا جۆر هەر لە مێژ‬ ‫کۆچک‬

‫اڵت ندا‪ ،‬بەاڵ بەهۆی‬ ‫هەربۆیە بی ین ستو ر ڕێ وم یی ت ی ەتی خۆشی هەیە لە گشت‬
‫پشتگوێ خ ێت‪ ،‬ئێ ە بە‬ ‫ۆرێك لە ڕاستیەک‬ ‫ۆخی جۆرا جۆر هەندێك ج ر ن لەب ر‬
‫انی ڕ ی شەرعی ئە کۆچک ن نەی کە لە کۆت یی سە ی ڕابور‬ ‫ئیشی خۆم ن‬
‫اڵتەکەم نی گ تە ب ەی ە ڕ ‪،‬‬ ‫ی ر یە گەن نی‬ ‫سەر ت یی سە ی ت‬
‫اڵت نی ن‬ ‫بگو رێ ن لە‬ ‫بەرچ ڕ نیەکی شەرعی هەت ی س ییش کە چۆ ژی‬
‫الیەن نەی کە م فی‬ ‫ئی المیدا چ ی لە چ بێت لە اه تو ا‪ ،‬لەگەڵ ڕ چ ک نی ئە کە‬
‫کە ێتە سەریە ‪.‬‬

‫د ك تە یەكێ‬ ‫بێدادی هەڵدێت ڕ‬ ‫لەت سی ستە‬ ‫ئە م س ڵ نەی لە اڵتی خۆیە‬

‫نە بۆ هەمیشەیی‬ ‫لە اڵتە رۆژئ اییەك ‪ ،‬د بێ بەنی ی ك تی لە ێ ب ێ ێتە‬

‫ر ی فی ی ئی المی بەین بی ین ۆر ج ر گۆڕانک ری‬ ‫د ستپێك‪ :‬گەر بێت سەرن ێکی‬

‫شوێن‪ ،‬بۆ ن ونە ئی می ش فعی ڕ ح ەتی خوای لێ بێت لە‬ ‫بەسەر ا ه تو بەپێی ک‬
‫بۆ یەکێ انی ری لەسەر ئی ال‬ ‫فەتوایەکی ت ‪ ،‬ئەمە‬ ‫لە می‬ ‫عێ اق فەتوایەکی هەبو‬
‫بەچەند ه شتی جۆرا جۆر!‬ ‫ندی بک‬ ‫لە انەیە ن‬ ‫نەبێت ئ س نی یە لێ تێگەشت ی‬
‫نەمێ ێ‪ ،‬بەڵکو ئە‬ ‫بەاڵ لە ڕاستیدا خوای گە ر نەیوی تو هیچ بۆش یە بۆ م ۆڤەک‬
‫کە بی ی خۆی نی تێدا بەک ر ب ێ ن‪ ،‬هەرچەند خوای گە ر پێوی تی بە‬ ‫مەج لەی پێدا‬
‫ا ی لێ هێ‬ ‫جواڵنی م ۆڤەک‬ ‫هە ڵەی ئێ ە نی یە بەڵکو بۆ ی ت چێژ لە ژی‬
‫‪2‬‬
 ‫بی ین ۆرێك تێیدا سەرنەکە تو‬ ‫چۆ‬ ‫بەشێکە لە ت قیک نە ک ‪ ،‬هەر‬ ‫ئەمە‬
‫تەف ی اتی جۆرا جۆری بۆ ک ! لەن ئە انەشدا کۆمەڵە کەس نێك لەگەڵ ئە کێش ەکێش ە ا‬
‫لە تێکی ت ی ەتیشی لێ رگ تو سەر ڕای ئە ی کە‬ ‫ت‬ ‫ئەسپی خۆی‬
‫توانیم بڵێم لە سەر مە ا لە‬ ‫لە ت قیک نە کە ا‪ ،‬هەرچەند ت ڕا یە‬ ‫بو‬ ‫سەرکە تو‬
‫ا‬ ‫بی ێت هەربۆیە ن چ ر بین کە بەر‬ ‫ڕ انگەی فی ە ئە پێشکە ت ە کەمت‬
‫ا هیچ لە ئەرکی ئە‬ ‫ان ا ‪ ،‬ئەڵ ە من لێ‬ ‫بگەڕێی ە بۆ سەر ئە فی نەی کە پێشت‬
‫چۆ‬ ‫‪ ،‬بەاڵ هەر‬ ‫ک‬ ‫سوپ سن ک ری خۆی‬ ‫ش یەنی ڕێ‬ ‫فەقی نە کە ن کە‬
‫ی ت لە ڕ انگە ئە‬ ‫ۆر ج ر فی ی ئی المی گۆڕانی بەسەر ا ه تو‬ ‫ت‬ ‫لەسەر ت‬
‫ای ئە فەقی ە بەڕێ انە‬ ‫گ ێ‪ ،‬بی ین لەگەڵ ئە هەمو گۆڕانەی کە‬ ‫پ سی رانە سەرچ‬
‫بی یو هیچ فی ێکی ت موستەقیل بو بێت‬ ‫ه تو کە بەن ب نگن بە چوار مە هەبەکە‪ ،‬نەم‬
‫ای ئە ا ‪ ،‬بەاڵ فی ەک نی لەگەڵ‬ ‫ئە ا ‪ ،‬هەرچەند فەقی ی ت ی ۆریش بو بن‬
‫ا یت‬ ‫بو ‪ ،‬بەاڵ ئە ی لێ‬ ‫ئە یش بەهۆی هۆک ری جۆرا جۆر‬ ‫خۆی ندا ڕۆشتو‬
‫ێ ە ئ را بۆچونی‬ ‫هەمو ئە شت نەی کە ت‬ ‫مەبەستە بو کۆمەڵێك ر ست ب وایە‬
‫ع خەڵك تێی بڕ ان یە‪ ،‬بەاڵ لەبەر نەبو نی ئە‬ ‫ئی‬ ‫بەهێ ی لەسەر بو ت ایە بەشێو یە‬
‫پەن بۆ ان یەکی ت ی ەتی ب ەین بۆ پ سی ر‬ ‫ۆر ج ر ن چ ر ک‬ ‫عە سەر میە ئێ ە م ن‬ ‫ئی‬
‫فەتوایەکی ت ی ەتی نی یە لەب ر ی نە ‪،‬‬ ‫لێی لە ئە پ سی رانەی کە ه تو نەتە ئ را‬ ‫ک‬
‫لە‬ ‫ئێ ە‬ ‫بۆ بک‬ ‫کە پەن ی بۆ ب ێت تە فی ی هەمو ک ا ار ک ن‬ ‫ان‬ ‫ئە‬
‫‪ .‬ۆر پ سی رێك هەیە کە ۆرێك لە ج ریەی کور ی لە ئە ر پ‬ ‫گێژا ب ێ ێتە ر‬
‫اڵت نی ن ئی المی پێو ی ن ڵێ ێ هەر کەسە شتێکی رب ر ی ڵێ‪ ،‬هەر‬ ‫ئەمەریک‬
‫لە ڵەک ن ندا م مۆست ی بەڕێ‬ ‫ید‬ ‫بو ئ راستەی کەس یەتی ۆر بەڕێ‬ ‫بۆیە پێم ب‬
‫کتۆر حەسە پێ وێ ی بکەین بە ئومێدی ئە ی هەمو ئە پ سی رانەم بۆ بڕ ێ ێتە ‪،‬‬
‫ێڵ نەبین بە ای اڵمەک نی ندا‪ .‬لە ک تە ا کە ئە‬ ‫ک ری لەسەر بکەین چیت‬ ‫ئێ ە‬
‫قە ری خوای گە ر ابو م مۆست لە‬ ‫ئ راستەی م مۆست ی خۆشە ی ت ک‬ ‫پ سی رانەم‬
‫کە م مۆست‬ ‫شێو ئە ک تە‬ ‫سەفەری کور ست بو ‪ ،‬ۆر سەرق ڵ بو ‪ ،‬هەر بە هەم‬
‫شێو ی بەڕێ ی سەرق ڵ بو ‪ ،‬کە‬ ‫بەهەم‬ ‫اڵمەک نی بۆ ن ر ی ە م یش لە کور ست بو‬
‫کە تە‬ ‫هەمو ئەم نە بو هۆی ئە ی کە ر نگ باڵ بک ێتە ‪ ،‬گەرن هەر ۆر‬
‫بو‬ ‫خۆ‬ ‫ک نی هەمو ئە شت نە ئە یە کە پێ‬ ‫هۆی ب‬ ‫بەر ستی بەڕێ ت‬
‫ۆر پێو ی نەن ڵێ ین بە ئومێدی ئە ی کە هەمو‬ ‫لەک تی خۆیدا بک ێت‬ ‫ا کرک‬ ‫بەر‬
‫نەچ ە ر ‪ ،‬ئە پ سی رانەی کە هەڵ‬ ‫لە چوارچێو ی کە پەر ر گ ر ای‬ ‫کرکن‬

‫‪3‬‬
 ‫ب ر بو تە ج بۆ ئە ی لە‬ ‫ا‬ ‫ۆرێ ە بەر‬ ‫ۆر ج ر لەالیە‬ ‫هەمو ی‬ ‫بژار‬
‫هە ڵی شت گەلێکی ت ی‬ ‫چیت هەر لە ب نەیە ا نەخولێی ە ‪،‬‬ ‫تەنگژ یە بێی ە ر‬
‫خوای گە ر خێ ی ب وسێت اڵمی یە بەیە پ سی ر ک نی‬ ‫م مۆست‬ ‫گ نگ بد ین‪،‬‬
‫ای ە بە شێو یە‪:‬‬

‫‪# # #‬‬

‫ی ت لە‬ ‫اڵت نی ر‬ ‫ئ شک ایە ڕ ندی کور ی لە‬ ‫الی بەڕی ت‬ ‫پ سی ری یەكە ‪- :‬‬
‫چییە بۆی ؟‬ ‫ئە ر پ بەشێو یەکی ئ شک ا بی ێن‪ ،‬ئ مۆژگ ری بەڕێ ت‬

‫ئەسح بی‬ ‫سەال لەسەر گی نی پ كی پێغەم ەر ئ‬ ‫بۆ خو ا سەال‬ ‫سوپ‬ ‫اڵ ‪ :‬پ‬

‫نیشهت‬ ‫لهەخه‬ ‫ربهو‬ ‫م نه نی خۆشە ی هتم بڵهێم‪ :‬كهە‬ ‫ه‬ ‫پێم خۆشە ئە بهەه اڵتیه‬
‫ا‬ ‫لههەبیی نەب تههە ‪ ،‬كەسهه یەتی ئێ ههە بههە ئهه ین نەتە كەم نە یههە‪ ،‬لههەمێژ‬ ‫خههوا خ كەكههەی‬
‫لهە ئ ی ەكهەی‬ ‫بهاڵ بو نەتهە ‪ ،‬ئە انهەی پ رێ گ رییه‬ ‫ۆر كە ئ ار پەر‬ ‫می ەت نی ت‬
‫لەئ ی ەكههەی‬ ‫‪ ،‬بههەاڵ ئە انههەی پ رێ گ رییهه‬ ‫كهه‬ ‫لههە م نەكههەی‬ ‫ك بههێ پ رێ گ ریشههی‬
‫ك‬ ‫هێ شی‬ ‫لە ك تە رۆم نەك‬ ‫نەك بێ م نەكەشی لە ست ا ‪ ..‬بۆن و نە‪ :‬جو ك‬
‫ڵهە لهەن چهو پەراگەنهد ی‬ ‫‪ ،‬قهە ار بو نیه‬ ‫اگی كه‬ ‫اڵتیه‬ ‫سەر خ كیه‬
‫كە تە شه رێ ە ‪ ..‬بهەاڵ‬ ‫‪ ،‬هەرچەند م لێ ی‬ ‫لێ‬ ‫ئ ر ی بن ڕكی‬ ‫نی بو ‪،‬‬ ‫هەمو‬
‫ك ڵ هەری ‪ ،‬هیهوا ار می ەتەكهەی‬ ‫بەئ ی ەكەی نە بهو ههۆی پ راسهت ی مه‬ ‫پەیو ندبو نی‬
‫لهەن می هەت نی رۆژئه ا ا‬ ‫ست بەئ ی ەكەیهە بگه ێ‪ ،‬ته م نەكهەی لە سهت نهە ا‬ ‫ئێ ە‬
‫نەتوێتە ‪.‬‬

‫لە‬ ‫انن م نە ی کور ک ن‬ ‫شەرعی‬ ‫ت چەند بە گون‬ ‫‪ -:‬چۆ‬ ‫پ سی ری د‬

‫بۆ م نە ؟‬ ‫اڵ ‪ ،‬بەبێ س ور ان‬ ‫ی‬ ‫ر‬

‫پ سی ری چ ار ‪ -:‬م نە لەئە ر پ بەشێو یەکی ی ری نەک ا بەبێ هۆ {مەبەست هۆ‬

‫نەخۆشییە} ت چەند ڕ ایە؟‬ ‫خوێ د‬

‫بو بەیە‬ ‫ب‬ ‫پێ‬ ‫لەن یەكدا بو‬ ‫پ سی ر لێك ن ی و‬ ‫اڵ ‪ -:‬لەبەرئە ی ئە‬
‫شههەڕنەكەر‪،‬‬ ‫بەشههە ‪ :‬بەشههێ ی‬ ‫بد ی ههە ‪ :‬اڵت ه نی ن ه ئی ههالمی ب ههە‬ ‫اڵمی ه‬ ‫اڵ‬

‫‪4‬‬
‫اڵتهە‬ ‫سەفەر بۆ ئە‬ ‫نی موسڵ‬ ‫شەڕكەر‪ .‬بەهیچ شێو یە رێ نە را بە ئی‬ ‫بەشێ ی ت ی‬
‫ههەڵگ تو ‪ ..‬بهەاڵ بهۆ سههەفەرك‬ ‫كهە ئه اڵی شهەڕی لهە ژی موسهوڵ ن‬ ‫ن ئی هالمییە ب ه‬
‫هەیە‪..‬‬ ‫رای جی ا ی‬ ‫اڵت نە ا كەلەجەنگ نین بەرام ەر موسوڵ ن ‪ ،‬ان ی‬ ‫م نە لە‬

‫لهێ بهێ‪ -‬رۆیشهتن بهۆ اڵته نی نه ئی هالمی‬ ‫بەشی ۆری ان یه نی ئی هال ‪ -‬ر ح هەتی خوایه‬
‫نەتوانێ ی ەكەی خۆی‬ ‫اڵت نەی موسوڵ‬ ‫اڵت نەی بەحەرا ان ‪ ،‬بەت ی ە ئە‬ ‫م نە لە‬
‫لههە ئ ه ی ی‬ ‫‪ ،‬مەگههەر ئههە كەس ه نەی كههە ڕۆ بههە لیههل بەڵگههە ش ه ر ایی‬ ‫تی ه ئ ش ه اب‬
‫ب ههە ‪ ،‬بتههوانن پههەرچی گوم ه نی ن حههە انی‬ ‫ئی ههالمدا هههەبێ‪ ،‬بتههوانن بههەرگ ی لەئ ی ەكههەی‬
‫بد نە ‪ ،‬لەبەر ئهە لەن حیهەی شهەرعییە ‪ ،‬م نهە لهە اڵت نی نه ئی هالمیدا بهە چەنهد‬ ‫ئ ی ەكەی‬
‫‪:‬‬ ‫مەرجێك نەبێ ر ست نییە‪،‬‬

‫گهههەڕا بهههۆ‬ ‫لهههەتێ ی ئی هههالمی‪،‬‬ ‫ئــ ‪ : -‬پێوی هههتی ب رگههه نی‪ ،‬ب نگهههە ا ‪ ،‬نوێ ەرایهههەتی‬
‫لە م ڵ‬ ‫انی رییە كەلە اڵتی ئی المیدا نەبێت‪ ،‬ی ئەگەر ب ێت بەچ كی بەب شی نەبێت‪ ،‬ی ت‬
‫ر سهتە م نهە لهە‬ ‫ئەش ەن ە ا ‪ ...‬هتد‪ .‬بەهۆی یەكێ لهە شهت نە‬ ‫لە ی دا‬ ‫گی ‪ ،‬ی ت‬
‫اڵت نی ن ئی المی رۆژ ئ ا ا‪..‬‬

‫اڵتێ هی شهەڕكەر نهەبێ لەگهە‬ ‫یهە ێ تیه ب ێ ێتهە‬ ‫اڵتهەی كهە م ۆڤهی موسهوڵ‬ ‫‪ : -‬ئە‬
‫پێشت ب س ا‪..‬‬ ‫موسوڵ ن ندا‪..‬‬

‫بتوانێههت ر ش ه ە‬ ‫اڵتههە ئ ه ا ی ئ ه ی ی تی بێههت‪ ..‬بههەجۆرێ ی ا م ۆڤههی موسههوڵ‬ ‫‪ : -‬ئههە‬

‫بدا ‪..‬‬ ‫ی رییەك نی ئ ی ەكەی ئەن‬

‫اڵتە ا بتوانێ شەریعەتی ی ەكەی فێ ب ێت‪..‬‬ ‫د‪ : -‬لە‬

‫م داڵی ك ‪.‬‬ ‫اڵتە ا پ رێ گ ری لەئ ی ی خۆی ژ‬ ‫ه ‪ : -‬پێی ابێ كە توانێ لە‬

‫اڵتە ا بەنی ی م نە ی ك تی بێهت نهە م نهە ی‬ ‫مەرجێ ی ت یشی ئە یە ئە م نە یەی لە‬

‫هەمیشەیی‪ ،‬اتە‪ :‬ك تێ مەبەستەكەی جێ بەجێ بهو ‪ ،‬یه موشه ی ەكەی نهەم بگەڕێتهە ‪ ،‬چون هە‬
‫لە اڵتی ئی المییە بۆ اڵتی ن ئی المی‪ ،‬ئەمە‬ ‫ئەگەر نی ی ئە ی نەبێت بێتە كۆچ‬
‫بەئ شه ا ژی اخهوا ی شههەرعە كەپێوی هتە لهە اڵتی نه ئی هالمییە كهۆچ بههۆ اڵتهی ئی ههالمی‬
‫‪.‬‬ ‫ب‬

‫‪5‬‬
 ‫اڵتههە ن ئی ههالمییەی ئههە مەرج نههەی تی ه بێتههە ی تههوانێ تی ه ب ێ ێتههە ‪ ..‬ن ه حەرامههە‪،‬‬ ‫ئههە‬
‫قهە سهەریح نەی بهەر نی م نهە لهە اڵت نی ن ئی هالمیدا بهە حهەرا‬ ‫گون هی گ ‪ .‬لەبەر ئە‬
‫ا نێن‪.)1(.‬‬

‫نهد ی لهە اڵتهی ن موسهوڵ ن ندا‬ ‫ایە‪ :‬ئە موسهوڵ نە ر‬ ‫پێی‬ ‫لەگەڵ ئە شدا هەندێ لە ان ی‬
‫اڵتههە ا عی ه تی‬ ‫لههە‬ ‫بههدا ‪،‬‬ ‫ژی ئەگههەر بتههوانێ بەئ سه نی ر شه ەك نی ئ ی ەكههەی ئههەن‬
‫ر ستە م نە ی بهەپێی ئهە فهەرمو‬ ‫اجب نییە لەسەری لێی ر ب ێ‪،‬‬ ‫خوای خۆی ب‬
‫گێڕێتە ‪ ،‬كە پیه انی سەند كەیشهی مت نهە پێ ه ا ‪ ،‬پێغەم هەر‬ ‫بۆم‬ ‫ر ستەی ئی و حی‬
‫ا كهە كه ف یش‬ ‫هللا ع یە س م رێی بە {فو یك} ا لەن قە مەكەی ب ێ ێتە ‪ ،‬لەگە ئە‬ ‫ص‬
‫قوْ مهك‬ ‫ال وء‪ ،‬ا ْس ْن م ْن أرْ‬ ‫فەرمو ی‪ " :‬ی فدیْك! أقم ال اڵ آ ال ك ‪ ،‬ا ْه‬ ‫بو ‪.‬‬
‫ح ْیهههش شههه ْ"ت‪ )2( " .‬اتهههە‪ :‬ئهههەی فو یهههك نوێژ ك نهههت ب هههە‪ ،‬ا لەخ اپهههە بێ هههە‪ ،‬لهههەن خههه كی‬
‫ا هۆ كههەی فو یههك ك ه ف بههو ‪ ،‬بۆیههە‬ ‫هههەرك تێ ی ههتت‪ .‬لەگههە ئههە‬ ‫قە مەكههەت ب ێ ههەر‬
‫تههوانی‬ ‫ایههە ئەگههەر ئی ه‬ ‫لەمە ه هەبێ هەرسههێ ئی ه می حەنههەفی ش ه فیعی حەن ەلیههدا پێی ه‬
‫اڵتە اجب نییە‪ .‬بەالی ئی می م لیك‬ ‫بەجێ هێشت ی ئە‬ ‫ر ش ەك نی ئ ی ەكەی بەرێو ب‬
‫لە ێ بژی ئە ب شت ‪،‬‬ ‫اج ە‪ ..‬خۆ ئەگەر توانی بڕ اتە اڵتێ ی ئی المییە‬ ‫اهی ییەك نە‬
‫ئهەن‬ ‫پهێ نهە ا ئەگهەر لەشهوێ ی خۆیه تهوانی ر شه ە ئ ی ییهەك‬ ‫بەاڵ ك تێ نەیتوانی رێیه‬
‫ر سهت نییهە ههەر ب ێتهە ر ‪ ،‬چون هە‬ ‫بدا ئی ه می شه فیعی مه ر ی فهەرمو ‪ :‬ئهە‬
‫چۆڵ بێ‪ ،‬اتە‪ :‬موسوڵ نی تیه نه مێ ێ‪ ..‬ئهەمیش كهە ئهە ئ ا ییهەی ههەبێ‬ ‫اڵتەكە لەموسڵ‬
‫ب ههه ‪ ..‬ئهههە‬ ‫تهههوانێ لەئی هههال شههه ر ای‬ ‫بههه ن ئهههە‬ ‫ئەگهههەر كەسههه نێك بی نهههە ێ موسهههوڵ‬
‫"ال ی هف هللا نس ه ال‬ ‫بوارێ ی ف ا انی تی یە‪ ،‬خوایش بەپێی توان تەك یف ك‬ ‫مەسەلەیە‬
‫سع " خوایش ئ گ ار ت ‪..‬‬

‫ی اڵتههدا مێ ێتههە ؟ چون ههە‬ ‫كه ێ بپ سههین‪ :‬ئههە م نە یههە بههۆ چییههە؟ بههۆچی لههە ر‬ ‫ئی ه‬
‫یهە ێ‬ ‫جۆری م نە كەی حەرامی ی حەاڵلییەكەی ی ری ك ؟ ئەگهەر بهۆ كه ر ك سه ییە‬
‫ا ێه‬ ‫‪ ،‬لەهەم ن ت لەگەڵ خهەڵ نێ ی په كی په‬ ‫ك ری لەهەژاری ر گ ر ب‬ ‫خۆی كە‬
‫ته ری جهوانی‬ ‫بەر شهتی بهەر‬ ‫بژی‪ ،‬ی بۆ ئە لهە ێ مێ ێتهە رێ هوێ ی خهەڵ ی ب ه‬
‫م نە ی حەاڵڵە‪..‬‬ ‫سەرن ی خەڵ ی بەر ئی ال راب ێشێ‪ ،‬بێگوم‬

‫‪6‬‬
‫بێ‪ ،‬ی بۆ ك ری بێ شهەرعی هه تو ‪،‬‬ ‫خۆ ئەگەر خوا نەخواستە‪ ،‬بۆشتێ ه تو خواپێی ن خۆ‬
‫خوێشهی‬ ‫ئە نە هەر لە ێ م نهە ی حەرامهە‪ ،‬بهەڵ و لهەن م ڵەكهەی خۆیشهی ‪ ،‬لهەن خه‬
‫‪..‬‬ ‫خوا خەڵ ی لێ ر ن‬

‫چی یە بۆ ئە کەس نەی کە م فی پەن بەری‬ ‫پێش ی رت‬ ‫پ سی ری سێ هە ‪ - :‬ئ مۆژگ ری ی‬

‫نی یە ئە بێ م فی یهە بو تهە م یهەی ڵگ انیهەکی رێژخ یهەنی خهۆی م ڵهە ی ‪ ،‬ت چەنهد خهۆ‬
‫ۆخە لەگەڵ شەرعدا یەکد گ ێتە ؟‬ ‫خ ت ە ئە‬

‫جی ا ‪:‬‬ ‫نییە‪ ،‬حوك ی م نە ی‬ ‫م فی پەن بەریی‬ ‫اڵ ‪ : -‬ئە انەی لە رۆژئ ا‬

‫نییهە‪ ،‬حەرامهە لهە شهە‬ ‫جێ ێشتو ‪ ،‬هیچ ئومێهدێ ی رگ ت یه‬ ‫م ڵی‬ ‫ئـ ‪ : -‬ئە انەی ژ‬
‫م نهههگ یههه ت ب ێ هههە ‪ ،‬بـــەپێی ئـــە شـــ ێ ە ار ی بـــەی ـــەقـــی ع ـــد الـــ ا ری ایـــەتیـــ‬
‫پێوی تی نەهێشت ی مه ڵ م هداڵیش جۆرێ هە لهە‬ ‫پەیدا ك‬ ‫‪:‬ن‬ ‫‪ .)3(.‬ئەگەر گوت‬ ‫ك د‬
‫جی ‪ ..‬چون ە حە ر تی عومەر ئە سەرب انەی كەلەن سوپ ی ئی المدا رۆیشتن بۆ غهە ا‬
‫م نگ ی ت ب ێ ە ‪ .‬ئەی بێ خەڵ ی ته حهوك ی‬ ‫هەبو نەید هێشت لە شە‬ ‫م ڵی‬ ‫ژ‬
‫ر‬ ‫م نگ ی ت لێی‬ ‫بەسەر مێ ییە ئە یە لەشە‬ ‫چۆ بێت‪..‬؟ یەكێ لە م ف نەی ئ ف‬
‫ریوایهەتی‬ ‫نەكە ێتە ‪ ،‬لەبەر ئە شوێ ە ار ی بەی ەقی ع د ال اق لە حە ر تی عومەر‬
‫خهۆی بهۆ‬ ‫بەبێ مێه‬ ‫‪ :‬كە عومەر لەحەف ەی ك ی پ سێ ئەرێ ك م! ت چەند ئ ف‬ ‫ك‬
‫م نگ‪..‬‬ ‫گی ێ؟ ئە یش فەرمو ی‪ :‬چوار ی شە‬

‫سەفەری‬ ‫هەر ه ئی و قو امە لە{موغ ی} لە {شەر كەبی }یشدا فەرمو یەتی‪ :‬ئەگەر مێ‬
‫كهەی‬ ‫كهە مێ‬ ‫كه‬ ‫م نگ بەجێی هێشت لە ا گ ی شەرعی ا ا پێش ە‬ ‫ی لەشە‬ ‫ك‬
‫ئ گ ار ب ەنە ت بگەڕێتە ‪ ،‬ئەگەر بهڕ بی نو یهەكی مهەع ولی نهەبێ بهێ بگەڕێتهە ‪ ..‬بهەاڵ‬
‫م نهگ بهەجێی‬ ‫فەرمو یەتی‪ :‬ئەگەر شهە‬ ‫م نگ ی ری ك‬ ‫ئەح ە ئە ی بە شە‬ ‫ئی‬
‫هێشهههت نەه تهههە ‪ ،‬ن مهههەی بهههۆ نو سههه ێت‪ ،‬ئەگهههەر نەگەڕایهههە حههه كم جیههه ا ی خ تهههە‬
‫بەبێ ئی نی ژنەكەی لە‬ ‫ر ست نییە مێ‬ ‫ا ‪ ..‬كە ابو‬ ‫بەحوك ی خۆی تەاڵقی‬ ‫نێوانی نە‬
‫بهەق ی كه‬ ‫م نگ ی ت لێی ا ب ڕێ‪ ..‬ئەگەر ابڕا ئە ا ژنەكە اخوا ییە پێشه ە‬ ‫شە‬
‫تههەاڵقههی بههدا ‪،‬‬ ‫كههەب ێ ێ بەشههوێ ی بههۆ ئههە ی بێتههە ‪ ،‬ئەگههەر نەه تههە قه ی فههەرم نی پێههد ك‬
‫ئەگەر خۆی تەاڵقی نە ا ئە ا ق ی خۆی تەاڵقەكەی خ ‪.)4(.‬‬

‫‪7‬‬
‫رنهههەگی ا ‪ ،‬ئومێهههدی‬ ‫لەتەك یهههە لهههە ێ م نەتهههە‬ ‫م ڵیههه‬ ‫‪ : -‬ئهههە كەسههه نەی ژ‬
‫لههە ێ ب وێ ێههت‪،‬‬ ‫ێڵههن م ڵههەك نی‬ ‫‪،‬‬ ‫پههێ‬ ‫نییههە‪ ،‬بههەاڵ رێههی ك رك نی ه‬ ‫رگ ت یشههی‬
‫پ‬ ‫بۆ ئە ی كەمێك پ ر كۆ ب ەنە‬ ‫بد‬ ‫ب شت ین چ ر سەر بۆ ئەم نە ئە یە هە ڵێ ی ب‬
‫ن یهەڵن‬ ‫ا‬ ‫ئهە ا‬ ‫لە اڵتەكەی خۆی نه ك سه ی ب هە ‪ ..‬بهەاڵ ئە انهەی‬ ‫ئە بگەڕێ ە‬
‫بگەڕێ هە بهۆ ئهە ی خۆیه‬ ‫اج هە لەسهەری‬ ‫ك رب هە ‪ ،‬ئهە‬ ‫ب وێ ێت‪ ،‬خۆیشهی‬ ‫م ڵی‬
‫نەفە تێن‪..‬‬ ‫م لی‬

‫رگ ت ههی ڕ گە ن مههەی ئههە ر پی ت ه چەنههد ڕێگههە‬ ‫پ سههی ری پێ ههە ‪ - :‬گههۆڕی ی ڕ گە ن مههە‬
‫ئ ی هیچ مەرجێك هەیە بۆ ئەمە؟‬ ‫پێدرا ؟‬

‫لههە‬ ‫لههێ را ی بههێ فەرمو ی نههە‪ :‬رێ ه ی شههەرعی لههە ب ه ر ی ا هێ ه‬ ‫خوای ه‬ ‫اڵ ‪ : -‬ان ی ه‬
‫ر گە ن مە‪ -‬ی اڵتێ هی ئی هالمی بهۆ اڵتێ هی ن ئی هالمی‪ -‬حهەرام و نی ئهە ك ر یهە‪ ..‬مەگهەر‬
‫ئههە ی لەسههەر می سههە امی ی ت ه تۆرا ب هۆ می ههەتی كههور‬ ‫لەبههەر ن چ ری{ض ه ر }‪،‬‬
‫ئهە ح ڵهەی فەلەسهتی ییەك نی تیه ژی‪ ..‬یه‬ ‫ا‪ ،‬ی ح ڵەتێ ی‬ ‫خەڵ ی عی اق بەگشتی ر ی‬
‫نی خهەڵ ی‬ ‫چهێ بۆب نگێشهە رێ هوێ ی‬ ‫ئە كەسێ ی لێ تو‬ ‫ندییەكی شەرعی‪،‬‬ ‫بەرژ‬
‫بۆ ئی ال ‪..‬‬

‫ك تهە یهەكێ‬ ‫بێهدا ی هەڵهدێت ر‬ ‫ئەگەر ئە موسوڵ نەی لە اڵتی خۆیە لەت سی ستە‬
‫ئهە‬ ‫لە اڵتە رۆژئ اییەك ‪ ،‬بێ بەنی ی ك تی لە ێ ب ێ ێتهە نهە بهۆ هەمیشهەیی‪ ،‬ههەرك‬
‫ئ ی خۆی‪ ،‬خۆ ئەگەر ی تی ر گە ن مهە بگهۆڕێ‬ ‫بێدا ییە نەم بگەڕێتە سەر خ‬ ‫ستە‬
‫پهێش‬ ‫اڵتە ن ئی المییە ربێ ێ‪ ،‬بێ ئە مەرج نەی تی بێتهە ی كهە لهە‬ ‫ر گە ن مەی ئە‬
‫اڵت نەدا مەت سییەكی گە ر ی تی یە‪ ،‬ئەگهەر ن چه ری په ڵی پێهو‬ ‫لە‬ ‫ب س ا ‪ ..‬چون ە م نە‬
‫نهههەنێ رێهههی پهههێ نههه رێ ئهههە ك ر ب ههه ‪ ،‬ن چههه ریش حهههوك ی خهههۆی هەیهههە‪ ..‬ئەگهههەر لەبهههەر‬
‫‪ ،‬ن بێ خهۆی ب تهە نه‬ ‫ندیی لەن ب نی مەف ە ئە ك ر یشی ك‬ ‫بە ست ێ نی بەرژ‬
‫‪..‬‬ ‫مەف ە یەكی گە ر ت‬

‫بە تەن لە ئێ تە‬ ‫سەفەرک دنی ئ ف ت‬ ‫ڕۆشت ە د ر‬ ‫پ سی ری شەشە ‪ - :‬ئیشک د‬

‫اقیعی ئە ر پ دا ت چەند ڕێگە پێدرا ؟‬

‫پهێ‬ ‫بەپی ا سپێ را ‪ ،‬ئ ف ت نیش ك ری ت ی ەتی خۆیه‬ ‫پەیدا ك‬ ‫اڵ ‪ :‬ئەسڵ ئە یە ن‬
‫هۆشه ەندا‬ ‫الی ان یه‬ ‫پهێ گەی ندنهە‪ ،‬ئههە ك ر شهی‬ ‫سهپێ را ‪ ،‬كهە ئهە یش كه ری ئی ه‬

‫‪8‬‬
‫ێتە پێشە كە‬ ‫ر فی ت ی ە‬ ‫ا‬ ‫پێ انی ە‪ ..‬بەاڵ ن چ ری ر‬ ‫حورمە‬ ‫جێی رێ‬
‫بڕ اتە ر ‪ ،‬لە ح ڵەت نهە ا شهەرع ا ای خۆ اپۆشهی ی لهێ‬ ‫ن چ ر بێت بۆ ك رك‬ ‫ئف‬
‫حورمهههەتی پههه رێ را بێ‪،‬‬ ‫بهههێ ئهههە ئ ف تهههە ههههە ڵ بهههدا لەشهههوێ ێ كههه ر ب ههه‬ ‫كهه ‪،‬‬
‫سو ك یەتی پێ نەك ێ‪..‬‬

‫‪ ،‬ئەسههل‬ ‫سههەفەرک نی بههەبێ كەسههێ ی مههەح‬ ‫ی بههۆ اڵتێ ههی تهه‬ ‫بههەاڵ بههۆ رۆیشههت ە ر‬
‫‪":‬‬ ‫ر سههتەی كههە موسه یم ریوایههەتی كه‬ ‫سههەحیح‬ ‫حەرام و نیههەتی‪ ،‬لەبههەر ئههە فههەرمو‬
‫ئ ف تێك ب ڕی بهەخوا رۆژی قی مهە ههەبێ بهۆی حهەاڵڵ نییهە سهەفهەرێ ی یهە رۆژ رێیهی‬
‫بێ ئە ی مەح مێ ی خۆی لەتەكی بێت"(‪.)5‬‬ ‫ب‬

‫سههەفەر‬ ‫‪ " :‬ب ه هههیچ ئ ف تێههك بههەبێ مههەح‬ ‫ی كههەبوخ ری ریوایههەتی ك ه‬ ‫ی ه ئههە فههەرمو‬
‫بههۆ ف هاڵ غههە ا‪،‬‬ ‫كه ا‬ ‫گههوتی‪ :‬ئههەی پێغەم ههەری خههوا ن ه نو‬ ‫نههەك ‪ ..‬پی ێههك هەسههت‬
‫بۆ حە ‪ ،‬فەرمو ی‪ :‬بڕۆ لەتە خێ انەكەت حە ب هە "(‪ )6‬ئهە‬ ‫خێ انەكەیشم رۆیشتۆتە ر‬
‫هللا ع یهە سه م رێهی پهێ نهە ا بەتهەنی بهڕ ا ‪..‬‬ ‫پێغەمەر ص‬ ‫بۆ حە رۆیشتو بە بێ مەح‬
‫كوڕ‪ ،‬م‬ ‫‪:‬ب‬ ‫مەح مەكەیش بێ ی یەكێ لە انە بێت كە بۆ هەمیشە لێی حەرامە‬
‫پی ه ر ‪ ،‬ئەم نههە‬ ‫ر به‬ ‫ب ه ا ا خوش ه ە ا‪،‬هەر ه ه خههە‬ ‫ا ك ههە ا‪،‬‬ ‫خ ه ڵ‪ ،‬كههوڕ‬
‫‪..‬‬ ‫لەشی‬

‫تو شهی فیت هە ب هێ سهەفەرك نی‬ ‫ا كهە ئەگهەر ت سهی ئهە ههەبو ئه ف‬ ‫یەكڕا لهە‬ ‫ان ی‬
‫جیه ا ‪ ،‬هەنههدێك‬ ‫حەرامههە‪ ،‬بههەاڵ ئەگههەر ت سههی تو شه و نی فیت ههە نههەبو رایه‬ ‫بهەبێ مههەح‬
‫هەرچەند ئەمی یش بێ لەفیت ە‪..‬لەبەر قی ئە فەرمو انەی‬ ‫فەرمو ی نە‪ :‬حەرامە بەبێ مەح‬
‫ال بێ ی پیی ‪ ،‬ه رێی ئەمی ی ههەبێ یه‬ ‫ب س ا ‪ ..‬ج ئە ئ ف تە‬ ‫ه تو‬ ‫كە لە ب ر‬
‫ایهە ئەگهەر هه ڕێی‬ ‫پێیه‬ ‫حەرامە‪ ..‬بەال بەشهی ۆری مه لی ی شه فیعییەك‬ ‫نە‪ ..‬هەر پێی‬
‫فتههههوای‬ ‫سههههەفەر ب هههه ‪ ،‬شههههێت ئی ههههو تەی ییههههە‬ ‫ر سههههتە بههههەبێ مههههەح‬ ‫ئههههەمی ی هههههەبو‬
‫بەسەفەری حەجە ‪..‬‬ ‫بە ر ست و نی ا ‪ ،‬بەاڵ ت ی ەتی ك‬

‫فتوایەكی كتۆر یۆسف قەر ا یم بی ی لەراستیدا بۆ چو نێ ی ت ی ەتهە بەڵگەك نیشهی‬ ‫لە ب ر‬

‫ب ەین‪ ،‬شێت فەرموێ‪:‬‬ ‫اب‬ ‫بەهێ ‪ ،‬بۆ بەر چ ر نی پێم ب شە هەندێ ی لێ‬

‫یه‬ ‫ئی و حەجەر فەرمو یەتی‪ :‬ئە ی كە لە مە بی شه فیعیدا مەشه و ر بەمهەر گیه ا مێه‬
‫فەرموێ‪ :‬یهە ئه ف تی‬ ‫مەح مێك ی كۆمەڵێ ئ ف تی مت نە پێ ا ی لەتەك بێت‪ ،‬لەقە لێ ی‬

‫‪9‬‬
‫لهە { ال هب } ا بهە‬ ‫مت نەشی لەتەك بێت ر ستە‪ .‬لە قهە لێ ی ته ا كەرابی هی ب سهی كه‬
‫تهههوانێ سهههەفەر‬ ‫بەتهههەنی‬ ‫فەرمو یهههەتی‪ :‬ئەگهههەر رێگهههە ئهههەمین بهههو ئههه ف‬ ‫ر سهههتی انههه‬
‫‪.)7(.‬‬ ‫ب‬

‫هەنهدێ لهە ان یه‬ ‫گوت ا ‪ -‬هەر‬ ‫عەم‬ ‫ئە ی كە لەب ر ی سەفەری ئ ف تە بۆ حە‬
‫ی س یە بۆ هەمو سهەفەرێك‪ ،‬چون هە مەبەسهت لهە حوك هە ا‬ ‫فەرمو ی نە‪ -‬پێوی تە ب ێتە رێ‬
‫بههە ئههەمن ئ س یشههی رێگههە كۆمههەڵێ ژن ه نی مت نههە‪ ،‬پی ه انی‬ ‫پ راسههت ی ئ ف تههە‪ ،‬ئههە‬
‫لههەك تی‬ ‫بههەبێ مههەح‬ ‫لەسههەر ر سههت و نی سههەفەری ئ ه ف‬ ‫بەتههەقوا بههە ی ێههت‪ ..‬بەڵگههە‬
‫بو نی كەس نی مت نە پێ ا ا ئەم نەیە‪:‬‬ ‫ئەمی و نی رێگە ب‬

‫‪ -‬خهوا لێهی‬ ‫كە عومهەری كهوڕی خهەتت‬ ‫یەكە ‪ :‬ئە ی بوخ ری لە سەحیحدا ریوایەتی ك‬
‫هللا ع یە س م ا حە ب ە ‪ ،‬عوس نی كوڕی‬ ‫را ی بێ‪ -‬رێی بە خێ انەك نی پێغەم ەر ص‬
‫عەبد ڕڕ ح نی‬ ‫عەبد ڕڕ ح نی كوڕی عە فی لەتەك ن ر ‪ ..‬عومەر عوس‬ ‫عەفس‬
‫هللا ع یە سه م لەسهەر ئهە رێ هە تن‪ .)8(.‬لەگهەڵ‬ ‫كوڕی عە ف خێ انەك نی پێغەم ەر ص‬
‫ن ه ر ایی خههۆی ر نههەبڕی‪..‬‬ ‫ا كەسههێك لههەن ه ڵەك نههدا ئی ه ری ئههە ك ه ر ی نههەك‬ ‫ئههە‬
‫عێ ی سەح بە ا ن ێ‪..‬‬ ‫بە ئی‬ ‫ئەمە‬

‫یههەی بوخ ه ری موس ه یم لههە عههە ی كههوڕی ح تههەمی ت ئییههە ریوایههەتی‬ ‫‪ :‬ئههە فەرمو‬ ‫د‬
‫باڵ بو نە ی ئە ئ ی ە فەرمو یەتی‪ " :‬ن ی ە ئه ف‬ ‫كە لەب ر ی ئ ی د ی ئی ال‬ ‫ك‬
‫كهەی لەتهەك نهەبێ‪،‬‬ ‫ب تە مەك ە مێ‬ ‫رب ێت‪ ،‬ر‬ ‫لەكەژا كەی لە حی {عێ اق}‬
‫اليعی ه مهن‬ ‫لەهیچ شتێ یش نەت سێ جگهە لهە خهوا ‪ ...‬ته كۆت ییەكهەی‪ )9(" .‬یوشهك أ ت ه‬
‫مع ‪ ،‬ال ت ف ال هللا…الت "‪ .‬ئە هە اڵەی پێغەم ەر ص‬ ‫(ب لع اق) تؤ ال یت ال‬ ‫الحی‬
‫ا ‪ ،‬بهەڵ و بەڵگەیهە لەسهەر ر ست و نیشهی‪،‬‬ ‫تەنی بۆ ئە نییە كە ئەمهە ر‬ ‫هللا ع یە س م‬
‫ا گهەری ن چەكهە‬ ‫بێتهە‬ ‫كه ا ‪ ،‬كهە ئی هال بهاڵ‬ ‫تهەع یس به‬ ‫چون ە لهە شهوێ ی مهە‬
‫ئ س یش ب ڵی كێشێ بەسەر خەڵ یدا‪..‬‬ ‫گ ێتە‬

‫نییههههە لەسههههەر مە‬ ‫سهههەفەرك‬ ‫لهههە سههههەر مە ا‬ ‫بڵێهههین‪ :‬سههههەفەرك‬ ‫پێوی هههتە ئههههە‬
‫شت هە را‬ ‫ری بەمەت سی گی ابو ‪ ،‬بوایە بەر ی نشیوی‬ ‫پێشی ەك ندا‪ ،‬كە چوار‬
‫پهێ‬ ‫چەتهە پیه خ ا رێگهەی‬ ‫چۆڵ ب ڕێ ق بی ی ئە بو كهە هەرسهەع تێك‬ ‫بی ب‬
‫بههد ‪ .‬بههەڵ و ئێ ههت سههەفەر بههەهۆی كۆمههەڵێ كەر سههەی‬ ‫ئ اری ه‬ ‫ب ەنههە‬ ‫‪ ،‬ر تی ه‬ ‫بگ ه‬

‫‪10‬‬
‫كەشههتی‪ ،‬ت م ێههل‪ ،‬فڕۆكههە‪،‬‬ ‫پێشه ە تو یە‪ ،‬كههە ع تههە خههەڵ ێ ی ۆر هەڵههد گ ێت‪،‬‬
‫ڵ ی یی مت نەی ی ت‬ ‫ا ك‬ ‫ڕۆنە ر ‪ ،‬ئەمە‬ ‫‪ ،‬كە بەك ر ا‬ ‫پ و‬ ‫پ سی گە ر‬
‫نەمێ ێ‪ ،‬چون ە لەهیچ شوێ ێ بەتەنی ن بێ‪..‬‬ ‫لەسەر ئ ف‬ ‫هەبێت‪ ،‬ت‬

‫كەهەمهو ئهەمن‬ ‫ۆخە ا حە ب‬ ‫لە ب ر‬ ‫لەبەر ئە هیچ حەر جێ ی تی ن بی م كە ئ ف‬

‫ئ س یشێ ی تی بە ی ك ێت‪ ..‬تە فی یش لەخوا یە‪.)10(.‬‬

‫لــە نــەک دنی حــە لەگــەڵ ت انـ دا بــە هــۆی‬ ‫پ ســی ری هەشــتە ‪ - :‬کەمتەرخــەمی ک رد ک ن ـ‬
‫لە شەرعدا؟‬ ‫رگی ا‬ ‫سەفەری ک ردست نە ‪ ،‬ت چەند ئە ع ر‬

‫كههە‬ ‫ا خ ههت ی بههەجێ ێ نی اج ێههك لههە اج تههە گههە ر ك‬ ‫كەمتەرخههەمی لههە‬ ‫اڵ ‪ :‬بێگوم ه‬
‫حهُّ‬ ‫ال‬ ‫پ یەیەكی گە ر ی ئی المە‪ ،‬خوا بە قی ئ یە لەب ر یە فەرمو یەتی‪ّ " :‬لِل ع‬
‫ْال یْت من اسْتط ع لیْە س یال‪ " ...‬آل ع ا ‪ .97/‬اتە‪ :‬ئە ی توانه ی ههەبێ خهوا حهەجی لەسهەر‬
‫كەمتههەر خههە‬ ‫لههە ب ر‬ ‫‪ ...‬شههتێ ی كههە نییههە‪ ،‬پێوی ههتە ئی ه نی موسههوڵ‬ ‫پێوی ههت ك ه‬
‫نههەبێت‪ ..‬بههەاڵ ئ یه ئە انههە ی نههە ێ حەجەكههە نەكههە ‪ ،‬یه لەنێتی نههدا هەیههە حەجەكههە ب ههە ‪ ،‬بههەاڵ‬
‫؟‪.‬‬ ‫رێ ە‬ ‫بۆی‬ ‫هەرك‬

‫ئەگەر ی نە ێ حەجەكە ههەر نەكهە ‪ ،‬ئهە بەههەمو مە ههەبێك گون ه ه ر بن‪ ..‬بهەاڵ ئەگهەر‬
‫بێتههە‬ ‫ب ههوێ‪ ..‬ئههە رای ان یه‬ ‫بههۆ هههەلێك بگههەڕێن كههە بۆیه‬ ‫بههەنی بن حەجەكههە ب ههە‬
‫بەشە ‪:‬‬

‫انههەخ ێ‪ ،‬هههەر لە ك تههە ا توان ه ی هههەبو‬ ‫ایههە كههە‪ :‬حههە پێوی ههتە‬ ‫پێی ه‬ ‫ج ههو ری ان ی ه‬
‫حههُّ ْال ْیههت مههن‬ ‫خواییههە كههە فههەرموێ‪ّ ” :‬لِل ع ه ال ه‬ ‫بههڕ ا (‪ ،)11‬لەبههەر ئههە فههەرمو‬
‫‪...‬‬ ‫اسْهتط ع ل ْیههە سه یال "(‪ )12‬اتههە‪ :‬ئهە ی توانه ی هههەبێ خههوا حهەجی لەسههەر پێوی ههت كه‬
‫بهۆ ر امەنهدی‬ ‫عهوم‬ ‫ّلِل "(‪ )13‬اتهە‪ :‬حهە‬ ‫هەر ه ئە ئ یەتە ‪ " :‬أت وا ْالحُّ ْالع ْ‬
‫خههوا تههە ا ب ههە ‪ ..‬ئەمههە فەرم نههە فههەرم نیش بههۆ خێ ایههی گورجییههە‪ ،‬هههەر ه لەبههەر ئههە‬
‫هللا ع ْیهههە سههه م‬ ‫كهههە لهههە ئی هههو عەب سهههە ریهههوا كههه ا كهههە پێغەم هههەر صههه‬ ‫یهههە‬ ‫فەرمو‬
‫لهە "(‪ .)14‬اتهە‪ :‬پەلەب هە بهۆ‬ ‫فەرمو یەتی‪ " :‬تع وا ل ْالحُّ فإ أحدك ْم اڵ ی ْدر م یعْه‬
‫‪ ،‬چو كەسهێ لهەئێو نه انێ چهی بهۆ پهێش ێهت‪ ..‬پێشهە ای اهی ییهەك نیش ههەم‬ ‫حە ك‬
‫اخ ت ی حە بەبێ هۆیەكی پەسەند گون هە گوێ نە انە بە‬ ‫رای ج و ری هەیە پێی ایە‬
‫فەرم نی خوا (‪.)15‬‬

‫‪11‬‬
‫مههەر ‪ :‬عههە می تههە ا ی‬ ‫فەرمو ی نههە‪ :‬بههە ا خ ههت ی گون ه ه ر نه بێ بههە‬ ‫بههەاڵ شه فیعییەك‬
‫ا تیه چو نیشهی‬ ‫هەبێ كە لە اهه تو ا چێهت بهۆ حهە ‪ ،‬بهەپێی عه تی ت حەجەكهە ئهەن‬
‫ئە یە كە حە لەس ڵی شەشەمی كۆچیدا فهەر ك ا ‪ ،‬پێغەم هەر‬ ‫ن یك نەبێت(‪ .)16‬بەڵگەشی‬
‫هللا ع یْهە سه م لەر مهە انی سه ڵی هەشهتەمی كۆچیهدا مەك هەی ر گه رك ‪ ،‬لهە س ڵەیشهدا‬ ‫ص‬
‫هللا ع ْیههە س ه م‬ ‫ك ه ‪ ،‬پێغەم ههەر ص ه‬ ‫حههەجی نههەك ‪ ،‬لەس ه ڵی هەشههتەم خههەڵ ی حههەجی‬
‫لەمە ی ههە نیشههتەجێ بههو ‪ ،‬خههۆی خێ انههەك نی بەشههی ۆری ه ڵههەك نی‪ ..‬هههەر ه لەس ه ڵی‬
‫هللا ع یْە سه م ئەبوبهەك ی نه ر ته حهە بەخەڵ ەكهە ب ه ‪،‬‬ ‫نۆیەمی كۆچیشدا پێغەم ەر ص‬
‫ههەبو ‪ ،‬بهە‬ ‫ا كهەتوان ی‬ ‫پێغەم ەر بەشی ۆری ه ڵەك نی لەمە ی ە ا بهو ‪ ،‬لەگهەڵ ئهە‬
‫هللا ع یْهە‬ ‫لەسه ڵی یهەمی كۆچیهدا پێغەمهەر صه‬ ‫جەنگ جی یشە سەرق ڵ نەبو ‪ ..‬پ شه‬
‫اخ ت ی‬ ‫بەڵگەیە لەسەر ئە كە‬ ‫ب ێت‪ ..‬ئەمە‬ ‫كە بەحەجی م ڵ" ایی ن‬ ‫س م حەجی ك‬
‫مەرجههە‪ :‬گون ه هه ربو نی تیهه نییههە‪ .‬ئەمههە رای مح ههدی كههوڕی حەسههەنە لههەن‬ ‫حههە بههە‬
‫م لی یشە‪.)17( .‬‬ ‫حەنەفییەك ندا‪ ،‬رای مەش و ری ئی‬

‫ته بهەر هەڕ شهەی ئهە ئ یەتهە نەكهە ێت كهە خهوا‬ ‫ای نەخ‬ ‫كە بەپێی توان‬ ‫من ا پێ ب شت‬
‫ر بەئی ندارا فهەرموێت‪ " :‬یه أی ه الهبین آم هوا ال ت ْ ه ْم أ ْمهوال ْم ال أ ْ ال كه ْم ع ْهن ه ْكه هللا‬
‫" ال ه ف و ‪ .9‬اتههە‪ :‬ئههەی ئی نههدارا ! ئههەی ئە انههەی‬ ‫مه ْهن ی ْسعههلْ هلههك فِ ل"ههك هههم ْال س ه‬
‫ا‬ ‫نەخ ‪ ..‬ئە انەی‬ ‫ات‬ ‫بەهیالكت ن نەب ‪ ،‬لەی ی خوا‬ ‫‪ ،‬ب م ڵ م داڵت‬ ‫بڕ ات هێ‬
‫ر ر مەند ‪..‬‬ ‫لێ كە تو‬ ‫ی‬ ‫كە‬

‫ت چەند در ستە؟‬ ‫بەن ێکی جی ا‬ ‫ی‬ ‫پ سی ری نۆیە ‪ - :‬ئیش ک د بە ڕ‬

‫ی نی گە ر ی هەیە‪:‬‬ ‫بەر‬ ‫اڵ ‪ :‬ئیش‬

‫انهێ‬ ‫ا كهە بهە بێ ه ر ی‬ ‫ڵە بۆیە ئە پ ر یە بە كەسە‬ ‫یەكەمی ‪ :‬حەرامە‪ ،‬چون ە‬

‫ڵەمەند بهێ‬ ‫بیپ رێ ێ‪ ،‬ن ئە ن یە ێت بە ی رمەتییە‬ ‫یە ێت بە ی رمەتییە لە سواڵ‬
‫‪.‬‬ ‫ئیحتی جی ب‬

‫ا كههە خی نههە بههە‬ ‫بهەڵێن‬ ‫اڵتههە ا پههەی‬ ‫میـ ‪ :‬ئە كەسههە كه تێ بێتههە پەن بهەر لههە‬ ‫د‬
‫پێ ە انهەی شهەرع نهەبێ ژایهەتی‬ ‫اڵتە نەك ‪ ،‬ی س ی ئە ێ نەش ێ ێ‪ ،‬م ا ئە ی س یە‬
‫هللا ع یهههە سههه م فەرمو یهههەتی‪":‬‬ ‫موخ لەفهههەی ر سهههت نییهههە‪ ،‬چون هههە پێغەم هههەر صههه‬ ‫كههه‬

‫‪12‬‬
‫لەسەر مهەرجی خۆیه نن‬ ‫و ع د ش ط م فی أحل‪ " .‬ر ا الط اني‪ .‬اتە‪ :‬موسوڵ ن‬ ‫ال‬
‫‪.‬‬ ‫لە شت نە ا كە خوا حەاڵڵی ك‬

‫ئەگەر بڵێت ك ر كە ی رمەتییەكەی‬ ‫سێ ەمی ‪ :‬ئە بەڵێ ی ا كە رۆی لەگە نەك ‪..‬‬
‫پێیشی ب ان ێ سومعەی خ نەكەی ش ێ ێ‪ ..‬نە هەر خ نەكەی بەتەنی ‪ ،‬بهەڵ و‬ ‫ن نێ‪..‬‬
‫ن شهی ین‬ ‫شه ێ ێ كهە ئهە هەیهەتی‪ ،‬بهەهۆی ئهە ك ر ی ئهە‬ ‫ئیە‬ ‫سومعەی ئە نەتە‬
‫بن‪..‬‬

‫لهێ‬ ‫ك ر كهەی‬ ‫ر سهت نییهە ئەگهەرك ر ب ه‬ ‫ئە ی ئە ی رمەتییە ر گ ێ بەهیچ شێو یە‬
‫لەتههەك ب ه ‪،‬‬ ‫رۆی ه‬ ‫ڵههەتێ ی ن ئی ههالمی ك ه ف‬ ‫كەئەمههە‬ ‫بش ه رێتە ‪ ،‬بههە ن ه ی ئههە‬
‫اڵتهە ‪ ،‬بهێ ئهە شهەر‬ ‫تێ رۆیشهتو یتە ئهە‬ ‫شه‬ ‫چون ە ب ك ف یش بێ تهۆ بهە شهەر‬
‫ش ت نەی خۆ بەجێ بێ ێ ب لەگە ك ف یش بێت‪..‬‬

‫لەیهههە‬ ‫نو سهههن كهههە ئهههە ا لەگهههە ژنهههەك نی‬ ‫رۆ بهههۆ ئهههە سهههەنتەرانە‬ ‫هەنهههدێك ههههە‬
‫حەرامههە بههەهیچ شههێو یە‬ ‫‪ ،‬ئە پ ر یههە‬ ‫ربگه‬ ‫جی بو نەتههە بههۆ ئههە ی ی رمههەتی یه ت‬
‫ر ست نییە رگ ت ی‪ ..‬چون ە بهە فێهڵ گه ی ر گی ێهت‪ ،‬ههەرچیش بهەفێڵ گ ی ه‬
‫هللا ع یهە سه م هەر شهەیەكی‬ ‫‪ ،‬پێغەم هەریش صه‬ ‫پەی ب ێ حەرامە شەرع نەهی لێ‬
‫كە فێڵ گ ی كە ‪..‬‬ ‫گە ر ی لە كەس نە ك‬

‫کــە خێــزا ب ێ ێــت‪ ،‬ت چەنــد در ســتە‬ ‫پ ســی ری د یــە ‪ - :‬ۆرێــك م ـ فی ئــە ی پــێ نــەدرا‬
‫ئ ی ئە پ ر در ستە بۆ ئە‬ ‫ب ێ ێت بەپ ر ؟‬ ‫خێزانی بەکەسێکی ت کە ئە م فەی پێدرا‬
‫بە ک ر ؟‬ ‫ک ب ای کە هەست‬

‫م فی كەسێ ی‬ ‫‪ ،‬ئەگەر خێ انەكەی بە پ ر ب‬ ‫اڵ ‪ :‬ئە ی م فی پێ نە را خێ انی ب‬

‫ل ە لە م ف پێدرا كە‪ ،‬چون ە ئهە ی‬ ‫ئە ك رێ ی ن ر ایە‬ ‫‪ ،‬بێگوم‬ ‫ب‬ ‫ت ی پێ‬
‫ا ‪..‬‬ ‫بێت‪ ..‬هەر ه ‪ :‬ك رێ ی ن ر ستە چون ە بهە فێهڵ گه ی ك ر كهە ئهەن‬ ‫لێ بێ بە‬
‫ب ر ك رێ ی ن ر ای ك‬ ‫پ ر ی پێ رگ تو‬ ‫كە ئە ك ر ی ك‬ ‫ئە ك ب ایە‬
‫ب انێ جەری هە‬ ‫ڵە پێی‬ ‫‪ ..‬ئەگەر‬ ‫چون ە لەسەر ب ی ەی فێڵ گ ییە ك ر كەی ك‬
‫رێن‪ ..‬لەبەر ئهە ب شهت ین سهی ە ئە یهە كهە ئەگهەر خهۆی رێهی پهێ رابهو‬ ‫ك ێن س ا‬
‫گ تهە الی‬ ‫حورمەتە‬ ‫ن مە بۆ خێ انەكەی ب ێ ێ بەشێو یەكی ر س ی‪ ..‬بەرێ‬ ‫عو‬
‫پ ر ی تێ ن چێ‪..‬‬ ‫نیو ئە ند‬

‫‪13‬‬
‫کڕێن کە ئ شک ایە س ی د چێتە سەر‬ ‫رگ ت ی پ ر ی بەنك بۆ خ ن‬ ‫پ سی ری ی نز هە ‪- :‬‬
‫بەچی شێ یە ڕێگە پێدرا ؟‬
‫اڵ ‪ :‬ب ه ن ی ئی ههالمی ك ه تێ یههە ێ شههتێك بههۆ یههەكێك ب ڕێههت بەسی ههتەمی مورابەحههە م مەڵههە‬
‫انههههەیش فههههەرق‬ ‫كهههه ‪ ،‬بههههەاڵ بهههه ن ی ری ههههە ی بەقههههەر ی سههههو ار م مەڵههههە ك ‪ ،‬ئههههە‬
‫هەیە‪..‬‬ ‫جی ا ییەكی ۆری‬

‫ئە یهە‪:‬‬ ‫بیهت‪ :‬یهەكێ ی‬ ‫شهێو‬ ‫بۆ ن ونە‪ :‬كڕی ی ت م یل ی خه نو لهە رێگهەی ب ن هە بهە‬
‫پێهت ف ۆشهێتە بهە ن خێ هی‬ ‫ب نق خ نو یه ت م ێ ەكهە راسهتە خهۆ بهۆ كڕێهت‪ ،‬پ شه‬
‫بەر ت بە قی تی م نگ نە ی س النە‪ ..‬ئەمە لەشەرع ر ستە پێی گهوت ێ‪ :‬بهەیعي ا ار‪،‬‬
‫كە ‪..‬‬ ‫مورابەحە‪ ،‬ئی ت لە ب ن ە ئی المییەك ن بە ۆری ك ر بە جۆر ی‬

‫ا خۆ بی ڕیهت‪ ،‬یه‬ ‫ئە یە‪ :‬ب نق راستە خۆ بۆ ن كڕێ‪ ،‬بەڵ و پ ر كە بەخۆ‬ ‫می‬
‫ی ڕێ‪ ،‬بەال پێت ن ڵێ ئە ا مهن بهۆ كڕیهت پێهت ف ۆشه ە ‪ ،‬بهەڵ و پێهت‬ ‫لە ك لەتی تۆ‬
‫ئە ند یهە‪ ،‬پێیشهت ڵێهت‪:‬‬ ‫ڵێ‪ :‬ئە پ ر یە بەقەر پێ ایهت سهو ی سه النەی ئە نهد‬
‫كهە ‪ ،‬ههەرك تێ یش‬ ‫مهن ئهە رێژ یهە لەسهەر تهۆ یه‬ ‫ق انُّ{ئێ ت ێ ت} ی ی كه‬ ‫هەرك‬
‫ری ە ی حەرامە ‪..‬‬ ‫كە ‪ ..‬ئەمە پێی گوت ێ‪ :‬سو‬ ‫لەسەر كە‬ ‫كە بو‬

‫كهڕین ف ۆشهت ە پهێ گهوت ێ‪ :‬مع مەلهەی ا‬ ‫انە ئە یهە‪ :‬یەكهەمی‬ ‫جی ا ی نێوا ئە‬
‫ری یە ئە یە كە لە ب ن ە‬ ‫تەنی پ ر انە بەقەر ێ ی ق ان دار‪ ،‬ئەمە‬ ‫هەمیشی‬ ‫ار‪ ..‬هی‬
‫‪ ،‬ری ه سهو ی‬ ‫سو ار ك ندا ك ری پهێ كهە ‪ ..‬خهوایش كهڕین ف ۆشهت ی حهەاڵڵ كه‬
‫‪" .275‬‬ ‫‪ ... ":‬أحل هللا ْال یْع ح ال ب ‪ "...‬ال‬ ‫حەرا ك‬

‫خوا ئ گ ارت‬
‫ال ال ع ی م‬
‫حەسەنی پێ وێ ی‬
‫س ێ نی هەرێ ی كور ست‬
‫‪ 13‬موحەرر مي ‪1430‬‬
‫‪2009 1 10‬‬
‫پەرا ێز ك ‪:‬‬

‫‪14‬‬
 ‫كههە لههەخ كی ن ئی ههالمیدا م نەتههە‬ ‫ئههە ئ یەتههە كههە هههەڕ شههە لههە ئی ندارانههە ك ه‬ ‫( ‪)1‬‬
‫تو شی فیت ە بو ‪ ":‬البین توف هم ْال الئ َ ل ي أ ْنس ْم ق لوا فیم ك ْت ْم قه لوا ك ه م ْتْْ هعسین‬
‫في ااڵرْ ق لوا أل ْم ت ْن أرْ هللا اسع فت ج ا فی ه فِ ل"هك مهِْ اه ْم ج ه م سه ء ْ م هی ا‪،‬‬
‫اڵ ْال ْتْْ عسین من ال ج ال ء ْالو ْلدا ال ی ْتطیعو حی ال ی ْتد س یال‪ ،‬فِ ل"ك ع‬
‫ء‪.99 -97/‬‬ ‫هللا عسوا غسورا" ال‬ ‫هللا أ ْ یعْسو ع ْ ْم ك‬
‫بهن أح هد أبهو حه تم الت ی هي‬ ‫بت تیهب ابهن ب ه ‪ .202 11 :‬مح هد بهن ح ه‬ ‫(‪)2‬صحیح ابن ح ه‬
‫شعیب األرنؤ ط ع ی ‪.‬‬ ‫ال تي‪،‬األح یش مبی بِح‬
‫بْهن ح ْ شه اه ْالعه ْد حهدث سْه عیل بْهن سْهح ق ْال ضه‬ ‫(‪ )3‬أ ْخ ن أبو ع ْد هللا ا ْلح فظ حدث ع‬
‫بْن‬ ‫ع‬ ‫ق ‪:‬خ‬ ‫م لك ع ْن ع ْد هللا بْن ی ار عن ابْن ع‬ ‫حدث ْس عیل بْن أب أ ْی ا‬
‫س حدث‬
‫هبا ال یْهل اسْهو ج ن هە أرق ه أ ْ اڵ‬ ‫رض هللا ع ْە من ال یْل ف ع ا ْم أ ت و ‪ :‬تط‬ ‫ْال ط‬
‫م ْهن ههبا ال ه ی جوان هە‪ .‬ف ه ع ه بْهن ْال طه‬ ‫ح یب أاڵع ە فهوهللا لهوْ اڵ هللا نه أراق هە تحه‬
‫ْج ه ؟ ف ل ْ‬
‫هت‬ ‫ْال ْ أ ع ْهن‬ ‫‪ :‬ك ْم أ ْك م ت ْ‬ ‫رض هللا ع ْ‬ ‫ب ْت ع‬ ‫رض هللا ع ْە لح ْس‬
‫امم ـ َ اڵ یج ِّ ـ‬
‫َ‬ ‫بـ‬ ‫ال ههی‬ ‫‪ ،‬كت ه‬‫‪ :‬سههت أ ْ أرْ بع ه أ ْش ه ا‪ .‬أخ جههە ال ی ههي فههي س ه ە ال ه‬
‫بۆ ئە ی ب انێ لەن ش را چی‬ ‫بَ ْلغ َّز ‪ .29 9 :‬اتە‪ :‬حە ر تی عومەر شە ێك رۆیشتە ر‬
‫رێهژ ی كێشه ‪ ،‬ته ری ی به ڵی‬ ‫یگهو ‪ :‬ئهە شهە‬ ‫هەیە؟ گوێی لێ بو ئ ف تێهك بهە ئه ا‬
‫‪ ،‬خۆشە ی تەكەیشههم لەپههەن م نییههە ته‬ ‫بەسههەر هههەمو الیەكههدا كێشه ‪ ،‬خههە ی لههێ ڕانههد‬
‫ی ری لەتەك ب ە ‪ ،‬سوێ د بەخوا ئەگەر ت سهی خهوا نەبوایهە لەسهەر ئهە جێگەیهە ئهەمال الكهەی‬
‫ب ایە ‪..‬‬
‫ال ی البن قدام ال دسي‪ .140 8 :‬ال غ ي البن قدام ال دسي‪.143 8 :‬‬ ‫(‪ )4‬الش‬
‫" كت ه‬ ‫(‪")5‬اڵ یحههل ال ْم ه أ ا ته ْهؤمن ب ه ّلِل ْالیههوْ اأخ ه أ ْ ت ه ف م ههی‬
‫یههوْ ا اڵ مع ه محْ ه‬
‫الحُّ ب سهس ْال ه ْ أ مهع محْ ه ا ‪ .‬اتهە‪ :‬ئ ف تێهك به ڕی بهەخوا رۆژی قی مهە ههەبێت بهۆی‬
‫سهس‬ ‫الحهُّ به‬ ‫رۆژ رێیهە سهەفەر ب ه ‪ .‬أخ جهە م ه م فهي كته‬ ‫حەاڵڵ نییە بەبێ مەح‬
‫ال أ مع مح ‪.103 4 :‬‬
‫ا ْمه أ ال مع ه محْ ه ‪ ،‬ف ه رجهل ف ه ‪ :‬ی رسهو هللا‬ ‫(‪ ")6‬اڵ ی ْ و رجل ب ْم أ ا‪ ،‬ال ت ف‬
‫ا ْكتت ْههت فههي غ ه ْ كههبا كههبا‪ ،‬خ جههت ا ْم أتههي ح ج ه ‪ ،‬ق ْ‬
‫‪:‬اههههبْ فحههُّ مههع ا ْم أتههك‪ " .‬أخ جههە‬
‫جهت ام أتهە ح جه ‪.1094 3 :‬‬ ‫من اكتتهب فهي جهیش ف‬ ‫ال ی ب‬ ‫ال‬ ‫ر في كت‬ ‫ال‬
‫سس ال أ مع مح ‪.104 4 :‬‬ ‫الحُّ ب‬ ‫م م في كت‬
‫في قـ ل تف ـا امـ أ‬ ‫ال‬ ‫أ ال‬ ‫أ ال ح‬ ‫(‪ )7‬ال ش ر ع د الش فعی اشت اط الز‬
‫الم یـ ام ـ‬ ‫حـده انا كـ‬ ‫في ق ل ن ە الف ابی ي صـححە فـي ال ـت ت ـ ف‬ ‫احد ث‬
‫‪15‬‬
‫ال ـ ل فمـ د فــي ا سـ ر ك ـ استح ـ ە‬ ‫أدـ‬ ‫هــتا ك ــە فــي ال اجــب مــن حــغ أ ع ـ‬
‫ال ی ني ق ل اال أنە خالف ال ص‪ .‬فتح ال ر ‪76 4 :‬‬
‫حهُّ ال ه ء‪ .‬ههبا ن هە‪1761{ :‬‬ ‫ر جه اء ال هید ب‬ ‫ر في أبوا اإلح‬ ‫(‪ )8‬أخ جە ال‬
‫}‪ -‬ق لي أح د بن مح د‪ :‬حدث ب اهیم‪ ،‬عن أبیە‪ ،‬عن جهد ‪ :‬أه ع ه رضهي هللا ع هە أل ا‬
‫ع هد اله ح ن ابهن‬ ‫بهن عسه‬ ‫‪ ،‬ف عش مع ن ع ه‬ ‫ح‬ ‫هللا ع یە س م في آخ ح‬ ‫ال ي ص‬
‫عوف‪.‬‬
‫ال و في اإلسال ‪ .‬هبا ن ە‪ :‬حدث ي‬ ‫ال قب ب ‪ :‬عالم‬ ‫في كت‬ ‫ر‬ ‫(‪ )9‬أخ جە ال‬
‫مح د بن الح م‪ :‬أخ ن ال ْ ‪ :‬أخ ن س ائیل‪ :‬أخ ن سعد الط ئي‪ :‬أخ ن محل بن خ یس ‪ ،‬عن‬
‫لیە الس ق ‪ ،‬ثم أت آخ‬ ‫هللا ع یە س م ه أت رجل فش‬ ‫عد بن ح تم ق ‪ :‬بی أن ع د ال ي ص‬
‫‪( :‬ی عد ‪ ،‬هل رأیت الحی )‪ .‬ق ت‪ :‬لم أره ‪ ،‬قد أن "ت ع ی ‪ ،‬ق ‪( :‬فإ‬ ‫فش قطع ال یل‪ ،‬ف‬
‫ط لت بك الحی ‪ ،‬لت ین اليعی ت تحل من الحی ‪ ،‬حت تطوف ب ل ع ال ت ف أحدا ال هللا –‬
‫ق ت فی بی ي بین نس ي‪ :‬فِین ع ر طيء البین قد سع ا في ال ال – ل"ن ط لت بك حی‬
‫بن ه م ‪ ،‬ل"ن ط لت بك حی ‪،‬‬ ‫بن ه م ؟ ق ‪( :‬ك‬ ‫)‪ .‬ق ت‪ :‬ك‬ ‫لتستحن ك و ك‬
‫ملء كسە من ههب أ فْ ‪ ،‬یط ب من ی ە فال ی د أحدا ی ە م ە‪ ،‬لی ین‬ ‫لت ین ال جل ی‬
‫یت جم لە‪ ،‬فی ولن‪ :‬ألم أبعش لیك رسوال فی غك؟‬ ‫هللا أحدكم یو ی ‪ ،‬لیس بی ە بی ە ت ج‬
‫لدا أفْل ع یك؟ فی و ‪ :‬ب ‪ ،‬فی ي عن ی ی ە فال ی‬ ‫فی و ‪ :‬ب ‪ ،‬ف ی و ‪ :‬ألم أعطك م ال‬
‫هللا ع یە س م‬ ‫عد ‪ :‬س عت ال ي ص‬ ‫ال ج م)‪ .‬ق‬ ‫ال ج م‪ ،‬ی ي عن ی ر فال ی‬
‫طی )‪ .‬ق عد ‪ :‬ف أیت اليعی‬ ‫‪،‬ف‬ ‫‪ ،‬ف ن لم ی د شق ت‬ ‫ی و ‪( :‬ات وا ال ر لو بشق ت‬
‫بن‬ ‫ال ت ف ال هللا‪ ،‬ك ت فی ن افتتح ك و ك‬ ‫حت تطوف ب ل ع‬ ‫ت تحل من ا لحی‬
‫ملء‬ ‫هللا ع یە س م‪( :‬ی‬ ‫أبو ال سم ص‬ ‫م ق‬ ‫ه م ‪ ،‬ل"ن ط لت ب م الحی ‪ ،‬لت‬
‫ال و في اإلسال ‪.‬‬ ‫ال قب ب ‪ :‬عالم‬ ‫كسە)‪ ".‬أخ جە ال ر في كت‬
‫(‪ http://www.moheet.com/show_news.aspx?nid=197808&pg=7 )10‬ال ت‬
‫‪2008‬‬ ‫‪ 22‬ن الحج ‪ 20 – 1429‬دی‬
‫(‪ )11‬فتح ال دی ‪ . 275 2‬ابن ع بدین ‪ ،140 2‬الدسوقي ‪ ،2 2‬كش ف ال ع ‪،377 2‬‬
‫ال غ ي ‪. 242 3‬‬
‫‪. 97‬‬ ‫(‪ )12‬سور آ ع ا‬
‫‪.196‬‬ ‫(‪ )13‬سور ال‬

‫‪16‬‬
‫ال عه رف الع نیه )‬ ‫(‪ )14‬أخ جە أح د (‪ – 314 1‬ط ال ی ی ) الح كم (‪ – 448 1‬ط ائ‬
‫اف هە الهبه ي‪ .‬فهي تع ی هە ع ه م ه د أح هد قه‬ ‫‪ ،‬صهححە‬ ‫ب سظ م ر من حهدیش ابهن ع ه‬
‫شعیب األرن ؤ ط ‪ :‬هبا حدیش ح ن‪.259 28 .‬‬
‫البن ح ‪.273 7 :‬‬ ‫(‪ )15‬ال ح‬
‫وع ‪.104 -103 7‬‬ ‫(‪ )16‬ال‬
‫در ال بق‪.‬‬ ‫(‪ )17‬ال‬

‫م مۆست حەسە لەچەند دێڕێفدا‪:‬‬

‫ن ‪ :‬حەسە پێ وێ ی‬

‫‪ #‬لە ایک بو ی س ڵی ‪ 1949‬پێ وێن س ێ نی‬

‫پەر ر ا لهە ایک بهو ‪ ..‬رچهو ی ان هۆی بەغدایهە‪،‬‬ ‫‪ #‬لەخێ انێکی ئی المدۆستی نیشت‬
‫لەس ڵی ‪1977‬بەك لۆریۆسی لە انی رییە شەرعییەك ندا رگ تو ‪.‬‬

‫‪ #‬لەسههه ڵی ‪ 1986‬ا بهههەهۆی نەڕۆیشهههت ی بهههۆ جەیشهههە شهههەع ی فهههەرم نی الب نهههی لەم مۆسهههت یی‬
‫رچو ‪.‬‬

‫م نگ‬ ‫بەسەرب نی شە‬ ‫م نگ ی ت بێ سەر شوێن ك ێت‪ ،‬پ‬ ‫‪ #‬لەس ڵی ‪ 1987‬ا شە‬
‫رێت بە {بهەن } ا گه ی شهۆڕ‬ ‫نەفەرییەك نی رژێ ی بەع ی سۆشی لی ت‬ ‫لە ی دانە ت‬
‫ن بێ‪..‬‬ ‫هی ی لەسەر ئی پ‬

‫‪ #‬هەر لەكۆت یی س ڵی ‪ 1987‬ا ج رێ ی ت سی وڕ ك نی رژێم ێن بەشهوێ ی ‪ ،‬بهەاڵ بەر سهت‬

‫سه ڵ لەكور سهت نی ئێه ا‬ ‫ن كە ێ‪ ،‬بەم ڵ م دالهە بهەر سه و ر هەڵهدێت‪ ،‬بۆمه ی‬
‫‪..‬‬ ‫مێ ێتە‬

‫ر‬ ‫ا بهە پ ههەی ئی تیه‬ ‫‪ #‬لهە سه ڵی ‪ 1992‬ا بهڕ ا ن مههەی م ج هتێ لههە انی رییهەك نی فههەرمو‬
‫ڵێتە ‪.‬‬ ‫ر‬ ‫ئی المیك ی ئی ال ئ ب‬ ‫گ ێت‪ ،‬بۆ م ی ‪3‬س ڵ لە ان ۆی ئێ تەرن ش‬

‫هەڵگ ی بڕ ان مەی کتۆرایە لە ان تی فەرمو ە ا‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫یەكێ هههە لهههە نو سهههەر ئی هههالمییەك نی كور سهههت ‪ ،‬تههه ئێ هههت ژم ر یهههەكی ۆر نو سهههین‬
‫‪..‬‬ ‫ك‬ ‫رگێڕا ی لەبوار جی جی ك نی رۆش ی ی ئی المیدا پێش ە‬

‫م داڵە‪ :‬سێ کوڕ سێ کچ ‪.‬‬ ‫‪ #‬خێ اندار خ نی شە‬

‫‪18‬‬