Punë laboratori

Puna 1:Vleresimi I gabimeve ne matje dhe perpunimi I rezultateve te matjeve.

Puna 5:Percaktimi I nxitimit te renies se lire g me anen e lavjerresit fizik.
Puna 6:Percaktimi I koeficientit te ferkimit te prehjes.
 EKSPERIMENTI I PARË:

 RRAFSHI I PJERRËT:

Figura.

•Mjetet e nevojshme për kryerjen e eksperimentit:

Rrafsh i pjerrët (një dërrasë e ngritur nga njëri skaj mbi një platformë) me një vizore të
shkallëzuar për të matur gjatësinë l.
Një sferë metalike.

•Përshkrimi i punës:
Ngrihet rrafshi në një lartësi të caktuar ,në një kënd θ të panjohur.Më pas lëshohet sfera në
largësi të ndryshme përgjatë rrafshit,përkatësisht 0.8m;0.7m;0.6m;0.5m;0.4m;0.3m dhe matet
koha që i duhet sferës për të arritur në fund të rrafshit të pjerrët.Merren përkatësisht nga 4
matje për secilën largësi të hedhur,për të gjetur pastaj një vlerë mesatare që të jetë sa më afër
vlerës reale.Matja e kohës bëhet me kronometër elektronik i cili mat me saktësi deri në dy
shifra sinjifikative.

•Formulat që përdoren në këtë eksperiment janë:

Fr at2 a t2
a= S=v 0 + v=v 0 t+at S= v=at
m 2 2

Dy të fundit përdoren në këtë eksperiment pasi sfera nuk ka shpejtësi fillestare.

Nga matjet e bëra kemi këto rezultate :

Pjerrësia e parë:

Rruga 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4

S (m)
Koha 2.71 2.57 2.19 2.04 1.91

2.59 2.25 2.30 1.97 1.77

t (s)
2.34 2.45 2.35 1.84 1.84

2.55 2.66 2.08 2.18 1.83

2.56 2.56 2.24 2.11 1.78

Llogaritja e rezultateve:

t 1 +t 2+ t 3 +t 4 +t 5 2.71+2.59+2.34 +2.55+2.56 12.75

Per s=0.8m : t mes= 5
=
5
=
5
=2.55 s

t 1 +t 2+t 3 +t 4 +t 5 2.57 +2.25+2.45+2.66+2.56 12.49

= =2.49 s
Per s=0.7m : t mes= 5 = 5 5

t 1 +t 2+t 3 +t 4 +t 5 2.19+ 2.30+2.35+2.08+2.24 11.16

= =2.23 s
Per s=0.6m : t mes= 5 = 5 5

t 1 +t 2+t 3 +t 4 +t 5 2.04 +1.97+1.84+ 2.18+2.11 10.14

= =2.02 s
Per s=0.5m : t mes= 5 = 5 5

t 1 +t 2+t 3 +t 4 +t 5 1.91+1.77+ 1.84+1.83+1.78 9.13

= =1.82 s
Per s=0.4m : t mes= 5 = 5 5

Llogaritja e gabimit në matje:

Për s=0.8 :
Gabimi absolut:
 |t mes−t 1|+|t mes−t 2|+|t mes−t 3|+|t mes −t 4|+|t mes−t 5|
∆ t= =
5

|2.55−2.71|+|2.55−2.59|+|2.55−2.34|+|2.55−2.55|+|2.55−2.56|
5 =

0.16+0.04+ 0.21+ 0+0.01 0.42

5 = 5 =0.084 Pra gabimi absolut është 0.0375.

Gabimi relativ:
Δt 0.084
ε= =0.033
t mes = 2.55 Pra gabimi relative është 0.033*100%=3.3%

Devijimi kuadratik mesatar:

√
2 2 2 2 2
( t mes−t 1 ) + ( t mes−t 2 ) + ( t mes−t 3 ) + ( t mes−t 4 ) + ( t mes −t5 )
σ=
5

√
2 2 2 2 2
( 2.55−2.71 ) + ( 2.55−2.59 ) + ( 2.55−2.34 ) + ( 2.55−2.55 ) + ( 2.55−2.56 )
¿
5

Pra devijimi standart është: σ =0.071

Duke përdorur të njëjtën rrugë dhe të njëjtat formula gjejmë dhe gabimet për gjatësitë e tjera:

S(m) 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4

tmes 2.55 2.49 2.23 2.02 1.82
Gabimi absolut(∆t) 0.084 0.12 0.078 0.1 0.042

Gabimi relative( 3.3% 4.8% 3.4% 4.9% 2.3%

ε¿

Devijimi standart( 0.014 0.019 0.008 0.013 0.002

σ¿
2S
a=
Llogaris nxitimin e sferës me anë të formulës : t2

m
Për S=0.8m : a=2*0.8/2.552=1.6/6.50=0.246 s 2 ; Kështu me rradhë edhe për gjatësitë e

tjera.
Tabela:
 S(m) 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4
m 0.246 0.225 0.241 0.245 0.241
¿
a( s 2

Llogaris gabimin në matje të nxitimit:

a 1+ a 2+ a 3+a 4 +a 5 0.246+0.225+ 0.241+ 0.245+0.241 m
ames = = =0.239 2
5 5 s

0.007+0.014+ 0.002+ 0.006+0.002 0.031

= =0.0062
Gabimi absolut ∆a= 5 5

Δ a 0.0062
ε= = =0.025 pra ε=2.5
Gabimi relativ ames 0.239

Llogaris shpejtësinë me anë të formulës: v =at

S(m) 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4

t(s) 2.55 2.49 2.23 2.02 1.82
m 0.246 0.225 0.241 0.245 0.241
¿
a( s 2

m 0.627 0.56 0.537 0.494 0.438

¿
v( s

Llogaris gabimin në matjen e shpejtësisë:

0.627+0.56+0.537+ 0.494+0.438
=¿
vmes= 5 0.531 m/s

∆vmes=0.253/5=0.0503
0.0503
ε= =0.094=9.4
Gabimi relativ: 0.531

Pjerrësia e dytë:

Rruga 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4

S (m)
Koha 1.77 1.59 1.36 1.24 1.1

1.76 1.62 1.41 1.22 1.18

t (s)

1.73 1.50 1.42 1.31 1.14

 1.78 1.59 1.41 1.28 1.14

1.61 1.51 1.46 1.25 1.12

Me pot ë njëjtat formula veprojmë edhe me të dhënat e marra nga tabela 2 për pjerrësinë e
dytë:

Rruga 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4

S (m)
tmes 1.73 1.56 1.41 1.26 1.13
a(m*s-2) 0.534 0.575 0.603 0.629 0.626
v(m*s-1) 0.923 0.897 0.85 0.792 0.707

Per pjerresine e pare:

 0.7

0.65

0.6

0.55

0.5

0.45

0.4

0.35

1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Ne grafikun me siper paraqitet shpejtesia ne varesi te kohes per pjerresine e

pare.
Ne aksin e abshisave eshte koha,ndersa ne aksin e ordinatave eshte shpejtesia.

0.32

0.3

0.28

0.26

0.24

0.22

0.2
1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Ne grafikun me siper paraqitet nxitimi ne varesi te kohes per pjerresine e pare.

Ne aksin e abshisave eshte koha,ndersa ne aksin e ordinatave eshte nxitimi.
Per pjerresine e dyte:

1.1

1.05

0.95

0.9

0.85

0.8

0.75

0.7

0.65

1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7

Ne grafikun me siper paraqitet shpejtesia ne varesi te kohes per pjerresine e

dyte.
Ne aksin e abshisave eshte koha,ndersa ne aksin e ordinatave eshte shpejtesia.

0.7

0.65

0.6

0.55

0.5

0.45
1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7

Ne grafikun me siper paraqitet nxitimi ne varesi te kohes per pjerresine e dyte.

Ne aksin e abshisave eshte koha,ndersa ne aksin e ordinatave eshte nxitimi.
 Pune laboratori nr. 6

Percaktimi i koeficientit te ferkimit te prehjes

Teoria e punës:
Gjate rrëshqitjes së trupit të ngurtë mbi një trup tjetër gjithmonë paraqitet një forcë e cila
tenton të pengojë lëvizjen e trupit. Kjo forcë quhet forca e fërkimit dhe është paralele me
planin e rrëshqitjes dhe që ka gjithmonë drejtim të kundërt me zhvendosjen e trupit.

f
Fzbat

Trupi ne fig është në prehje. Mbi të ushtrohet forca e rëndesës P=mg dhe forca normale N. Duke
ushtruar një forcë të jashtme Fzbat tentohet që trupi të terhiqet. Kur kjo forcë nuk e kalon vlerën e
nevojshme për të lëvizur atëherë shfaqet forca e fërkimit të prehjes që ekuilibron këtë forcë
horizontale.
⃗
F ⃗f
zbat + s =0
ose
⃗
F ⃗ ⃗ ⃗
zbat - f s = 0 => F zbat = f s

Vihet re që forca e fërkimit statik nuk është konstante por gjithmonë e barabartë me forcën e ushtruar.
Fërkimi statik rritet në përpjestim të drejtpërdrejtë në lidhje me forcën e ushtruar derisa arrin një vlerë
maksimale që jepet nga formula:
f smax= μs Fn
ku μs quhet koeficient i fërkimit statik. Kur forca e zbatuar e kalon forcën e fërkimit max atëherë trupi
fillon të rrëshqasë, në këtë moment shfaqet forca e fërkimit dinamik e cila përgjithësisht është më e
vogel se forca e fërkimit statik.fd= μd Fn<μs Fn
ku μd eshte koeficienti i ferkimit dinamik. Ne figurë paraqitet nje grafik i forces se ferkimit ushtruar
ne nje trup, ne funksion te forces se zbatuar mbi të.
Koeficienti i ferkimit te prehjes mund te llogaritet edhe me ane te nje rrafshi te pjerret:

mgsinθ

mgcosθ mg

Pak përpara se trupi të fillojë të lëvize mund të themi se:

ΣF = 0 => mgsinθ = f
x s

Ku fërkimi maksimal do të jetë i barabartë me:

fs= μs Fn = μsmgcosθ
dhe nga thjeshtimet do te arrijme ne formulen e meposhtme:
μs= tanθ

Ushtrimi 1: Matja e koreficientit te ferkimit te prehjes me ane te dinamometrit

Eksperimenti ka si qellim te aftesoje studentin te beje dallimin midis ferkimit statik dhe atij
dinamik. Matja e ferkimit behet me ane te nje pajisje te quajtur dinamometer.
Vendosem mbi trup peshat qe na u dhane dhe kryem eksperimentin i cili konsistonte ne
terheqjen e trupit me ane te nje dinamometri derisa trupi te vihej ne livizje. E persertitem
ekspertimentin rreth 5 here dh e vlerat e treguara nga dinamometri ishin vlerat e ferkimit
statik maksimal.
Tabela me të dhënat eksperimentale mesatare:

Pesha [kg] 0.1 0.2 0.3 0.4

Ferkimi statik 0.3 0.6 0.85 1.2
maksimal [N]
Ne grafikun e meposhtem paraqitet grafiku i ferkimit ne varesi te peshes :

1.4

1.2

0.8

0.6

0.4

0.2

0
0.1 0.15 0.2 0.25 0.3 0.35 0.4

Ne boshtin e abshisave paraqitet pesha , ndersa ne boshtin e ordinatave paraqitet ferkimi [N]

Ushtrimi 2: Matja e koeficientit te ferkimit te prehjes me ane te rrafshit te pjerret

Vendosem peshen qe na u dha ne plan. Ndryshuam kendin e planit duke e ngritur ate me
ngadale. Matjet e kendit i realizuam me ane te nje raportori. E realizuam eksperimentin 5
here dhe beme llogaritjen e koeficientit te ferkimitme ane te formules: μs= tanθ
Tabela me të dhënat eksperimentale mesatare:

Kendi θ(o) 36 28 25 23

μs 0.727 0.532 0.466 0.424