Universiteti Politeknik i Tiranës

Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës

Departamenti i Arkitekturës

LËNDA: Projektim Abjental.2018-2019

WORKSHOP: SISTEMET PASIVE DIELLORE DHE DETAJIMI I TYRE.

 Emërtimi i sistemit : Barra Costantini

 Lloji i sistemit : Sistem pasiv me përfitim indirekt

 Përshkrim i shkurtër (Përkufizim i sistemit):

"Barra-Costantini" është nje sistem i karakterizuar nga përdorimi i mureve specifike termike të
vendosura brenda hapësirave të banuara per te siguruar furnizimin e ajrit të nxehtë.

Është një sistem diellor pasiv që përdor ajrin si një lëng për transferimin e nxehtësisë dhe bazohet në
parimin e konveksionit natyror (Izard, 1982). Sistemi përbën një avancim të sistemit Trombe-Michel, i
cili zgjidh të gjitha çështjet kritike, si për përmirësimin e performancës për ngrohjen e dhomave ashtu
edhe për lejimin e ftohjes së njëjtë. Në fakt, Orazio A. Barra, duke analizuar çështjet kritike më poshtë
të sistemit Trombe-Michel, jo vetëm që i zgjidh ato, por gjithashtu zgjeron në mënyrë të
konsiderueshme performancën e tyre, duke krijuar një nga sistemet diellore më performuese pasive.

Funksioni i trefishtë i absorbuesit, akumulatorit dhe transmetuesit të nxehtësisë që i atribuohet murit

të jugut të sistemit Trombe-Michel ndonjëherë sjell vështirësi serioze kryesisht të përmbledhura në tri
pika: 1. Muri i nxehtë në jug shkakton dëme të konsiderueshme termike nga jashtë gjatë ditës dhe të l
gjatë natës, përveç izolimit të vështirë dhe të shtrenjtë gjate natës; 2. termocirkulimi dhe energjia e
dhënë nga muri në habitate ndikojnë vetëm në zonat e habitatit afër murit të jugut, duke e bërë të
pamundur të ajrimin ne hapesira të dyfishta ose të trefishta; 3. Eksporti i nxehtësisë nga muri (duke
rezultuar në zbritjen e energjisë në dispozicion për fillimin e konvekcionit natyror) dhe thjeshtësia e
fluid-dinamikës së profilit të rrugës e bën fenomenin e konvekcionit natyror të ulët, gjë që çon në verë
të moderuar të ventilimit; megjithatë, meqenëse ajri i nxehtë futet drejtpërdrejt në mjedis, ekziston
rreziku i mbinxehjes edhe në kushtet e dimrit në natyrë me mbeturinat e energjisë, të cilat në raste të
tilla domosdoshmërisht duhet të refuzohen duke hapur dritaret (Barra, 1981). Sistemi i "Barra-
Costantinit", prototipi i parë i një sistemi diellor pasiv me mbledhësit diellor të aplikuar në fasadë, lind
nga studimi për të kapërcyer këto vështirësi.

Ai përbëhet nga komponente të veçanta teknike-arkitektonike me funksionimin e kolektorëve diellorë,

të përkulur dhe të integruar me murin e jashtëm të ndërtesës më të ekspozuar ndaj sasisë së diellit.
Rrezatimi i grumbulluar diellor grumbullohet nga kolektori dhe konvertohet në energji termike, si dhe
shpërndahet më pas në mjedis në formën e flukseve të ajrit të nxehtë dhe pjesërisht duke ri-ngrohur
Universiteti Politeknik i Tiranës
Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës
Departamenti i Arkitekturës

me një masë termike specifike të integruar në dysheme, të aftë për të thithur dhe ri-rrezatuar një
pjesë të nxehtësisë të zhytur nga rrjedhat e nxehta të ajrit.

Komponentët kryesorë të sistemit janë: - Izolimi termik në të gjithë sipërfaqen e jashtme të ndërtesës
(shtresë termike), duke përfshirë edhe muret e jugut, të tilla si të përbëjnë një kurth të vërtetë për
energjinë termike që sapo hyn në ndërtesë për transport indirekt nga ajri që vjen nga oxhaqet i cili nuk
gjen rrugë të lehtë.Shtresa termike gjithashtu mundëson marrjen parasysh të masës së tërë të
ndërtesës (magazinimit të shpërndarë) si kapacitetin e nxehtësisë për akumulimin e energjisë, duke
mos detyruar më ndërtimin e masave të mëdha të përqendruara në muret e jugut, si sistemi Trombe-
Michel.

Amortizuesi, i çkyçur nga magazina, përbëhet nga një pllakë e hollë metalike me një kapacitet të
vogël termik të vendosur në hendekun midis xhamit dhe murit të jugut.Futja e këtij absorbuesi në
shteg lejon të dyfishojë sipërfaqen e shkëmbimit të absorbimit të ajrit (pasi që ajri ngjit pjatën në të
dyja anët) dhe, nëse formohet në mënyrë të përshtatshme nga pikëpamja e dinamikës së fluidit,
lehtëson fillimin e turbulencës ajrore në oxhak me rritjen konsekuente të koeficientit të këmbimit
valutor: e gjithë kjo përkthehet në mënyrë makroskopike në nxjerrjen e fortë të nxehtësisë nga ajri i
oxhakut dhe në një efikasitet të mirë të sistemit.

Orientimi i objektit behet mundësisht në drejtim të Lindje-Perendim me sipërfaqe xhami të ekspozuara

në Jug dhe zvogëlim i hapjeve në Veri. Forma, në vend të planit katror klasik preferohet një zgjatje
përgjatë boshtit Lindje- Perendim. Sipërfaqet e qelqit realizohen me gjeresi me te madhe në jug, me
ekranet e veçanta të lëvizshme për të ulur kontributet e rrezatimit diellor veror. Muret masive
sherbejne si një inerci termike që lejon akumulimin dhe lëshimin e nxehtësisë në kohë të ndryshme
gjatë ciklit dite-nate.Ne figuren e meposhtme shohim a) Murin Trombe dhe b) Sistemin Barra-
Costantin.

 Gjeografia e aplikimit të sistemit:

Sistemi është zbatuar në disa raste, por me anë të shembullit përmendim shkurtimisht dy aplikacione
të ndryshme: e para përfshin përdorimin përcaktues të oxhakut diellor në gjendje ekstreme siç është
shkretëtira e Saharasë në Egjipt; e dyta në një kompleks banimi në Marostica në Itali. Projekti synon
të marrë disa qëllime. Ai përbëhet nga: - strehimi pasiv pasqyrues i energjisë diellore; - termoventilimi
diellor pasiv i stallave të derrave; - Tharës i misrit me ndihmën e diellit. Një bashkim i tillë është një
koncept i ri, i cili lejon avantazhe dhe kursime të dukshme, duke minimizuar rrugën e energjisë.
Sistemi pasiv i përdorur është sistemi i eksperimentuar dhe i njohur me Barra, në këtë rast plotësohet
nga një absorbues diellor me performancë të lartë (Coppersun). Një veçori shumë interesante e
projektit është fleksibiliteti i evidentuar i sistemit diellor pasiv të përdorur, i besueshëm për strehim si
për qëllime bujqësore dhe të tjera, me rregullime të lehta (Barra, Dizajni konceptual).

Progetto a Marostica – shembull i realizimit te sistemit Barra Costantini

Ky projekt përbëhet nga katër ndërtesa të veçanta; tre tarraca që përbëjnë 24 banesa në të gjitha,
dhe një bllok shtëpie katër katesh që përmban 16 banesa. Objektivi kryesor ishte ndërtimi i një
strehimi me kosto të ulët, në të cilën mund të inkorporoheshin komponentë inovativ diellor pasiv, me
kosto të pranueshme për skemat e strehimit publik (maksimumi 10% të kostos së përgjithshme). Ajri i
ngrohtë i prodhuar në panelin e ajrit diellor qarkullon lirshëm në tavan e ruajtjes, në dhomat dhe prapa
në pjesën e poshtme të panelit të ajrit nga graviteti. Sistemi furnizon 30% të ngarkesës së ngrohjes
hapësinore neto (Komisioni Evropian, 1987). Duke u nisur nga një panel diellor me ajër të artë, ekipi i
projektuesve dhe prodhuesve ndërtoi një sistem diellor prototip (projekti Salisano), i cili më pas u
prodhua në masë me kosto ligjore (nga Industry Secco, Treviso). Sistemi është modifikuar në mënyrë
Universiteti Politeknik i Tiranës
Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës
Departamenti i Arkitekturës

sezonale dhe të përditshme me dampers . Në Marostica, kontrollet janë të varura nga përdoruesi: një
levë e lidhur me amortizuesit është shtyrë poshtë për operimin e dimrit dhe për operacionin e verës.
Qarkullimi i kthyerve gjatë natës është i penguar nga një damper i filmit plastik, i cili hapet vetvetiu kur
dielli shkëlqen dhe ajri i ngrohtë fillon të rrjedhë. Është e mbyllur kundër një rrjeti nga ajri i ftohtë i
panelit diellor kur dielli nuk shkëlqen (Scudo, 1984).

Konkluzioni:

Puna kërkonte të përcaktojë tiparet e spikatshme të sistemit Barra-Costantini, duke vënë në dukje,
përveç disa të dhënave shkencore, edhe dy aplikacione për shembull. Ajo që ne duam të përcaktojmë
është koncepti origjinal i sistemit (sipas mendimit tonë sistemi diellor pasiv që kryen më energjikisht),
gjithashtu sepse ato kanë qenë, në disa raste, kohët e fundit botuar informacione teknike të pasakta
dhe mashtruese rreth konceptit dhe funksionimit të vetë sistemit.

 Pjesët përbërëse dhe detaj skematik i sistemit:

Komponentët e veçantë të sistemit:

1 - Izolimi termik "Qendra"

2 - kanalizimi i hyrjes
3 - Muri termik
4 - Kolektor ajri diellor
5 - Kanalizimi i nxjerrjes
6- Regjistri i rregullimit të qarkullimit të qarkullimit të ajrit midis kolektorëve dhe
kanaleve të sipërme horizontale në pozicionin e mbyllur.
7- Rregullatori i lëvizshëm i qarkullimit të rrjedhave të ajrit në mes të kanaleve të
shumëfishtë dhe horizontal ose midis kolektorit dhe mjedisit të brendshëm (në rastin
e mureve të murit) në pozitë të mbyllur.

Oxhaqet diellore Bar-Costantini

Muri ngjitur tek kolektori xham është izoluar në drejtimin e brendshem dhe kaviteti ndodhet ne një
element të absorbimit, gjithashtu vendoset dhe një pllake e zeze metalike, e cila nxehet dhe rrit
shpejtësine e ajrit, në mënyrë që ajri i nxehur të hyjë në kanalet e përftuara në ndarjen horizontale,
derisa të hyjë në mjedis, ku ai ulet duke dhënë më shumë nxehtësi dhe kthehet (në mënyrë të
natyrshme ose të detyruar) në hapësirën e brendshme. Siç është përmendur, performancat janë më
të mëdha se një mur Trombe, gjithashtu për shkak se është tejkaluar vargu i ndikimit të drejtpërdrejtë
prej 4-6m, por po kështu edhe kostoja e instalimit. Estetikisht, miratimi i një sistemi të tillë duhet të
trajtohen me kujdes, si në rastin e murit Trombe, duke pasur parasysh rritjen e sipërfaqeve të xhamit
me njolla të vendosura në frontin e elementeve të errëta. Kontrolli i rrjedhës, si zakonisht, ndodh
përmes hapjes dhe mbylljes së valvulave të vogla të portave. Në ndërtimin e objekteve publike të
kohëve të fundit, në përgjithësi në pjesën rezidenciale të periudhës së pasluftës, lartësia e nderkatit
është zvogeluar ndjeshem, duke e bere me te favorshem kete sistem.
Universiteti Politeknik i Tiranës
Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës
Departamenti i Arkitekturës

 Funksionimi i sistemit dhe analiza bioklimatike:

Ngrohja shpërndahet në mjedis përmes futjes së rrjedhave të ajrit të nxehtë që vijnë nga kolektori
përmes hapjeve të bëra në kanalet që rrjedhin brenda ose nën ekstradën e dyshemesë.
Një pjesë e nxehtësisë që rrjedh nga tubat transportohet në strukturat e duhura të ndarjes vertikale
dhe absorbohet nga masat termike.
Masa termike thith dhe ruan nxehtësinë, duke e bërë atë në dispozicion për orët më të ftohta të ditës
(ose gjatë natës).
Sistemi funksionon ne kete menyre: në ditët e dimrit, ajri i nxehtë në panelet diellore ngrihet dhe hyn
në kanalet në tavanin e betonit. Ajri i nxehtë ngroh strukturat e betonit dhe bëhet më i freskët para se
të hyjë në dhomë. Ai përzihet me ajrin e dhomës dhe kthehet në panel përmes hapjes së ulët. Natën,
valvula e pasme mbyllet, duke parandaluar qarkullimin e ajrit të kundërt. Ngrohja e ruajtur gjatë ditës
është e rrezatuar nga tavani në dhomë. Gjatë verës, valvulat e sipërme dhe të poshtme sezonale
zhvendosen manualisht për të freskuar ajrin e nxehtë në ambient. Kolektori është një panel ajror
diellor termo-qarkullues i integruar në fasadën jugore; kjo përbëhet nga një panel i vetëm qelqi, një
hapësirë ajrore, një fletë alumini me ngjyrë të errët, një hapësirë e dytë ajrore e perparme 60 mm.
Sipërfaqja e rrjetit është 16.5 m2 dhe kontributi vjetor i diellit është 100 kWh / m2. Rrjedha e ajrit
është 30m3 / h për metër katror të panelit të ajrit. Dimensionet bazohen në një modul 30 cm të gjerë
dhe një lartësi dyshemeje deri në tavan prej 270 cm; thellësia e kolektorit është 18 cm. Dimensionet
mund të modifikohen lehtë sipas kërkesës.

Në konfigurimin e natës së dimrit kanalet e komunikimit të shtegut të sipërm dhe të brendshëm (të
poshtëm) janë të mbyllura dhe tavani i ngrohtë vepron si një radiator i madh. Konfigurimi ditor gjatë
ditës së verës përfiton nga ventilimi dhe izolimi i murit të jugut, i cili redukton hyrjen e energjisë dhe
kështu zvogëlon ngarkesën e nxehtësisë verore, duke ajrosur dhomat me pjesën e jashtme. Së fundi,
karakteristika e sistemit aktual është konfigurimi i verës dhe natës, në të cilin aktivizohet qarkullimi i
Universiteti Politeknik i Tiranës
Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës
Departamenti i Arkitekturës

kundërt ndërmjet rrugës, kanaleve dhe mjedisit të brendshëm, duke marrë një prishje termike të natës
të strukturës, e cila shfaqet "e ftohtë" në mëngjesin e ardhshëm, duke kundërshtuar kapaciteti termik,
përveç rezistencës termike për shkak të izolimit të përgjithshëm, ndaj mbinxehjes së ambienteve të
brendshme (Lepore, 2016).

 Avantazhe të sistemit.

Ftohja natyrore e ndërteses, në sajë të ventilimit natyror. Teknikat kryesore pasive të përdorura për
ftohje kryesisht përfshijnë përdorimin e kanaleve të ajrit nëntokësor, të oxhaqeve diellore, të një mase
të mirë termike, të ventilimit të shkaktuar, të mbrojtjes nga rrezatimi direkt dhe i sistemeve për
dehumidim ose për avullimi i ujit.

Një tjetër kontribut i rëndësishëm pasiv që mund të merret nga energjia diellore ka të bëjë me
ndriçimin ditor të një ndërtese, duke shfrytëzuar si rrezet e diellit të drejtpërdrejtë dhe të shpërndarë.
Në mënyrë që të rritet ndriçimi dhe të favorizohet depërtimi i dritës natyrore brenda ndërtesave, tubat
e lehta me pasqyra reflektuese, kapaciteti i shpërndarjes së dritës së materialeve dhe mekanizmat
për ndjekjen e diellit janë shumë të rëndësishme.

Ngrohja e ndërtesës, sidomos në klimat e ftohta, nëpërmjet akumulimit, shpërndarjes dhe ruajtjes së
energjisë diellore termike. Për të arritur këtë qëllim, teknikat kryesore pasive mund të përfshijnë
përdorimin e:

- mureve akumuluese të nxehtësisë (masa termike)

- nje izolimi të shkëlqyer
- sistemeve të ngrohjes së ajrit
- sipërfaqeve të xhamit që ballafaqohen në jug, si serrat që mbështeten në ndërtesë

Ky sistem, lejon avantazhe dhe kursime të dukshme, duke minimizuar rrugën e energjisë. Gjithashtu
ka si avantazh fleksibilitetin e evidentuar te sistemit diellor pasiv të përdorur, i besueshëm për strehim
si për qëllime bujqësore dhe të tjera. Performancat janë më të mëdha se një mur Trombe, gjithashtu
për shkak se është tejkaluar vargu i ndikimit të drejtpërdrejtë prej 4-6m, por po kështu edhe kostoja e
instalimit.

- Fitimi i drejtpërdrejtë: rrezatimi diellor kalon hapësirën e brendshme dhe pastaj ruhet
në masën termike brenda ndërtesës.
- Fitimi i tërthortë: masa e akumulimit në muret e jashtme ruan nxehtësinë dhe e
transferon atë në hapësirën e brendshme
- Fitimi i izoluar: rrezatimi diellor, i mbledhur në një hapësirë të veçantë, transferohet
në një masë akumulimi ose shpërndahet në hapësirën e brendshme

Një tjetër kontribut i rëndësishëm pasiv që mund të merret nga energjia diellore ka të bëjë me
ndriçimin ditor të një ndërtese, duke shfrytëzuar si rrezet e diellit të drejtpërdrejtë dhe të shpërndarë.
Në mënyrë që të rritet ndriçimi dhe të favorizohet depërtimi i dritës natyrore brenda ndërtesave, tubat
e lehta me pasqyra reflektuese, kapaciteti i shpërndarjes së dritës së materialeve dhe mekanizmat
për ndjekjen e diellit janë shumë të rëndësishme. Ndryshimet në temperaturën në hapësirën e
banuar janë më të ulëta se ato të një sistemi të drejtpërdrejtë fitimi. Vonesa në kohë ndërmjet thithjes
së energjisë diellore dhe nxjerrjes në mjedisin e energjisë termike mund të jetë e dobishme për
integrimin e disponueshmërisë së energjisë dhe modeleve të punësimit.Thjeshtësi më e madhe në
përmasat e murit në krahasim me rastin e një sistemi të drejtpërdrejtë fitimi.
Universiteti Politeknik i Tiranës
Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës
Departamenti i Arkitekturës

 Disavantazhe të sistemit.

Një problem i përbashkët për sistemet e drejtpërdrejtë dhe të tërthortë të fitimit është afërsia
e akumulatorit në pjesën e jashtme, gjë që mund të shkaktojë rrjedhje të padëshiruar dhe të
pashmangshme.Një zgjidhje e pjesshme përbëhet nga sisteme të izoluara të fitimit, ku është
nxehtësia
transportuar në akumulatorët e largët (bodrumet, masat, hapësira zvarritjeje, shtretër guri).
Funksioni i trefishtë i absorbuesit, akumulatoritdhetransmetuesittënxehtësisëqë i
atribuohetmurittëjuguttësistemitTrombe-Michel
ndonjëherësjellvështirësiseriozekryesishttëpërmbledhuranë tri pika:
1. Muri i nxehtënë jug shkaktondëmetëkonsiderueshmetermikejashtëgjatëditësdhebrendagjatënatës,
përveçizolimittëvështirëdhetështrenjtëtëlëvizshëmtënatës;
2. termocirkulacionidheenergjia e dhënëngamurindikojnëvetëmnëzonat e hapesiraveafërmurittëjugut,
duke e bërëtëpamundurqarkullimin eajrittëndërtesavetëdyfishtaosetëtrefishta;
3. Eksportimi i nxehtësisëngamuri (duke rezultuarnëzbritjen e energjisënëdispozicionpërinjektimin e
konvekcionitnatyror) dhethjeshtësia e fluid-dinamikëssëprofilittërrugës e bënfenomenin e
konveksionitnatyrortëulët, gjëqëçonnenjeventilimtemoderuarnëverë; megjithatë, meqenëseajri i
nxehtëfutetdrejtpërdrejtnëmjedis, ekzistonrreziku i mbinxehjesedhenëkushtet e dimritnënatyrë me
mbetjet e energjisë, tëcilatnërastetëtilladuhetdomosdoshmërishttërefuzohen duke hapurdritaret
(Barra, 1981). Sistemi i "Barra-Costantini", prototipi i parë i njësistemidiellorpasiv me
mbledhësitdiellortëaplikuarnëfasadë, lindngastudimipërtëkapërcyerkëtovështirësi.
Nje tjeter disavantazh i ketij sistemi eshte kufizimi ne forme, pasi ne vend te nje plani katror klasik,
duhet te perzgjidhet e zgjatur ne orientimin Lindje-Perendim. Gjithashtu edhe fasadat jane te
kufizuara sepse fasada me siperfaqe me te medha xhami duhet te jene te orientuara nga jugu, me
ekranet e e vecanta te levizshme per te ulur kontributet e rrezatimit diellor veror.

 Detaje te sistemit
Universiteti Politeknik i Tiranës
Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës
Departamenti i Arkitekturës

 Foto e maketit.

 REFERNCA

- Barra O.A. (1981) La conversine fototermica dell’energia solare, ETAS Libri, Sonzogno

- Barra O.A., Lepore M., Pugliese-Carratelli E. (1984), An advanced solar-assisted passive technology:
Application and crop drying, UNESCO Meeting on solar drying, Perpignan, 27-30 June 1984

- Barra O.A., Lepore M., Artese G. (1985), Progettazione bioclimatica per il deserto del Sahara, SIES Italian
Training Agency on Renewable Energy Sources, International Meeting on “Renewable energy sources and their
application in developing countries”, XL Fiera del Mediterraneo, Palermo 6-7-8 June 1985

- European Commission (1987) Marostica, Project Monitor Jusse 14

Universiteti Politeknik i Tiranës
Fakulteti i Arkitekturës dhe Urbanistikës
Departamenti i Arkitekturës

- Hastings S. R. (1999) Solar air systems - Built examples, James & James, London

- Izard J.L. (1982) Archi-Bio, Architettura bioclimatica, CLUP, Milano

- Lepore M. (2016) L’Energia dei Sistemi e Componenti Passivi, in Design e Innovazione tecnologica, modelli
d’innovazione per l’impresa e l’ambiente. Gangemi editore, Roma

- Scudo, G. (1984) Camino solare: la progettazione termoedilizia: quaranta alloggi solari passivi a Marostica, in
Modulo, Febbraio 1984, BE-MA Editrice, Milano

Punoi: ...........................
Pranoi: ..........................