Professional Documents
Culture Documents
Term Paper Filipino
Term Paper Filipino
Masining na Pagpapahayag
Dinamikong Pag-aaral
Pagpapahayag
Isusumite ni:
TALON, KEVIN L.
BS-MLS 1D
Isusumite kay:
Abril, 2019
P a g e 1 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
TALAAN NG NILALAMAN
I. PANIMULA
II. DEPINISYON
III. TALAKAYAN
IV. KONKLUSYON
V. SANGGUNIAN
P a g e 2 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
I. PANIMULA
Pilipino mula sa mga nagdaang panahon. Nagsilbi itong mata ng agila sa pamamagitan ng
lumang wika ay unti-unti nang umiihip sa transisyonal nitong kondisyon. Bagamat nagkaroon
ito’y binhi ng umuunlad na sining ng mga salita. Halimbawa nito ay ang globalisasyon na
mismong kalakalang galyon ang hatid sa nagsusulputang bagong salita. Ang tila barter na
sistema ng pagpapalit saklaw o anyo ng mga wika ay dahil sa impluwensya ng mga bansa sa
Timog Silangang Asya, Asya-Pasipiko, Europeo at Amerika. Ang mga salitang banyaga na
gumapos ng kolonyalismo sa ating lupang tinubuuan ang siyang nagsilbi mismong mitsa ng
panghihiram sa mga ito kayat kalaunay kabilang na sa mga bagong sibol ng wikang Filipino.
paggamit ng mga baong salita ay isang sangkap ng ibayong tampulan sa debate ng mga
P a g e 3 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
mula sa pag-upo ni dating Pangulong Corazon Cojuangco Aquino matapos ang EDSA People
Power Revolution.
Hudikatura ng mga batas, bills at kautusang tagapagpaganap gamit ang wikang Filipino sa
Economic Zone ng Pilipinas. Ang naturang isyu ay nagpapaliwanag na ang istandard na wika
ng globalisasyon.
ay nakatatak ding magkaroon ng saysay bilang isang ganap na linggwahe ng Pilipinas ngunit
Nakatatak sa lipi ng mga Ilokano ang mga pinag-ugatan nitong salita na naging
sambitla sa paraang pasalindila. Ito ang bumabaybay sa natatangi nitong kultura upang
magkaroon ng pagkakaunawaan sa duyan ng mga taga Norte at Ilocandia. Saknong nito ang
Ilokano, Tagalog, Itawes, Ybanag, Bikolano at iba pa ay naging sangkap sa pagbubuo ng mga
P a g e 4 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
buod upang magkatagpo-tagpo sa iisang direksyon. At Diyan naipanganak ang lingua franca
ng Pilipinas-FILIPINO.
kasalukuyan
P a g e 5 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
II. DEPINISYON
Filipino (KWF), upang mapagtakpan ang buktot na pakanang nag-aanyong biyaya ng mga
ganyang anyo iniharap sa atin ang “globalisasyon” na may utopian, ipinangangakong isang
mundong wala nang hangganan. Sinasabing sa mundong wala nang hangganan ay pantay
Para sa isang bansang malaon nang nabalaho sa di-pag-unlad, ang Utopiang pangako
ekonomikong aspeto.
Ang salitang nakabinbin tungkol dito ay patunay na tila nalalagas na ang dahon ng ating
pagkapilipino. Gaya nang conyong salita na isang uri ng balbal na kung saan pinaghahalo ang
P a g e 6 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
Wikang FilipinoFilipino Ingles upang maging sosyal kung pakinggan ay nagiging lansa
sa paggamit ng ating naturang wika. Maiihahambing ito sa mga putaheng inihahain sa hapag
na may halong mga pa-arte upang maging maningning sa mata ng mga bisita. Hindi
Filipino.
islang na salita kung saan iniiba at pinapa-iksi ang ang tamang baybay ng mga salita. Dito
pagbabaybay. Sa kalaunan, kung ito’y wala sa kontrol at pag-aaral ng mga tao upang mapunto
ng mga nakasanayan ng mga mamamayan. Kabilang ditto ay ang wikang nakasanayan. Ayon
kay Mario I. Michaat, Ph.D, mula sa artikulo na “ Ang Klagayan ng Wikang Filipino Sa
Panahon Ngayon”, hindi ngayong dekada lamang sumulpot ang problema ng pambansang wika
o lingua franca. Hindi rin noong panahon nina quezon sa pamahalaang Commonwelath
kalahating siglo ang nakararaan. Isa sa mga salik na siyang nagiging dahilan ng mga samo’t
saring suliranin patungkol sa wika ay ang paglitaw ng mga makabagong salita na nagbubunsod
ng pag-aalburuto ng bawat isa. Kabilang na rito ang paglaganap ng jeje words, beki
language/gay language .
P a g e 7 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
GMA Netwok, ang ang mga matatanda ay nahihirapang intindihin ang mga jeje words dahil sa
sari-saring karakter na ginamit upang mabuo ang salita samantalang mabilis naman itong
intindihin ng mga kabataan. Sinubukan din ng nassabing dokumentaryo na alamin ang talas ng
binibigyang pansin ng iba ang pagiging malikhain sa pagsususlat ng mga salita kaysa sa
kahulugan nito. Mawawalang silbi ang kakaibang baybay kung iilan lamang ang nakuunawa
kinagisnan. Hindi masama ang susuong sa dagat ng globalisasyon ng wika ngunit marapat na
P a g e 8 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
III. TALAKAYAN
1. Magtanong-tanong sa mga matatanda ukol sa mga salitang ginamit nila noong kanilang
Sarutsu- lagari
Gurabis- posporo
Kampit- kutsilyo
Tayab- banga
Labig- anahaw
Arimata- buhatin
Taway- tikman
Nasudi- akma
Agpelles- magbihis
P a g e 9 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
Sugi- pulbura
Naisawang- nasabi
Atep- bubong
Nasupra- maalat
Natan-ok- maginhawa
Naemma- mapagmahal
Ikalumbabam- buksan
Abriem- susugatan
Naslag- maliwanag
Naumagen- nawala na
Pegges- pagbalik
Pamuspusan- gustuhin
Bannatiran- ibon
Maidasay- mabibigyan
Nagsaway- nakabibighani
Umasping- makapapantay
Nakaitangpakan- kinalalagyan
Bingiem- ingiti
Marfil- marmol
P a g e 10 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
Pirak- salapi
Maabrut- makuha
Sumken- maalala
Mapusay- mamatay
Agarubos- tutulo
Warakiwakan- ikalat
Asog- pag-iyak
Marigasul- bughaw
Nadangru- mabaho
Kired- madiskarte
P a g e 11 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
2.
A. Maglista ng mga salitang nilikha ng ilang dalubhasa nang nakaraan lamang na lima
pagtuklas ng mga makabagong salita. Ang pinid ng mga salitang ito ay nagsilbing sandalan sa
terminong dagipiking bigkis na ang kahulugan ay ionic bond sa Ingles ay hindi na ginagamit
ngayon bagkus ang mismong Ingles na lamang na termino ang kinikilala ng mga mag-aaral sa
antas sekundarya at terserya. Tumutukoy ang terminong ito sa pagkumpol ng mga atomos kung
tumutukoy naman sa pagbabago mula buhanging himtang (gaseous state) papuntang danuming
himtang (liquid state). Ang Buhanging himtang naman ay pagbabago ng isang solusyon mula
pagtutubig na kaanyuhan.
. Ito ay tumutukoy sa pagbabago mula siksining himtang (solid state) papuntang danuming
P a g e 12 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
himtang (liquid state). Pang-apat ay ang Hidagisik na tumutukoy sa proseso kung saan
nababawasan ang sadagisiking himtang (oxidation state) nang isang sangkap dahil sa
Sa larangan ng medisina, mapupulot dito ang mga panawag sa mga eapoesyalista noong
mga nakaraang taon. Halimbawa nito ang terminong Sirhiyon na ang ibig sabihin ay Sugeon-
Barber. Ang terminong Apotekaryo na pinid ang herbalista at ang Manlilinta na leech-crafter.
Sa panahon ngayon, madami nang naglalabsang bagong mga salita at unti-unti nang
nakakalimutan ang salita ng matatanda. Kung tutuusin, ang mga salita ng mga matatanda ay
orihinal na salitang Pilipino hindin katulad ng mga bagong salita na naglalabasan ngayon.
Isinapubliko ng rappler.com ang mga umusbong na salita na naging popular o dili kayan
nominado sa taong 2014. Halimbawa nito ang salitang Selfie kung saan tila umusbong ang mga
palasak sa timpla ng mga pinoy ang salitang ito. Katunayan, ang Makati City at Laguna ang
P a g e 13 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
Ang mga ekspresyong milenyal kung saan ito ay higit na makabagong ekpresyon ay
ginagamit ng mga tao. Halimbawa nito ang mga salitang Humuhugot, Ligwak Ganern, Ansabe,
Werpa, Lodi, Petmalu, E di Wow, Ginigigil mo ako at Pak! Ang mga terminong ito ay unti-
unting nauso at natanggap ng mga tao sapagkat isang salik ang globalisasyon. Sa pamamagitan
ng mga social networking sites na nagiging madali na lamang ang pagtuklas at gawing popular
Iba pang mga halimbawa ay mga sumusunod: SKL o share ko lang; SML o share mo
lang; WMP o walang may pake; Advance ka mag-isip ibig sabihin di ka delayed; boundary-
para sa mga sabat nang sabat sa pananalita; Sakit sa eyes/ears o masakit pakinggan/ Makita;
Geh talon una ulo- trip mo/nila,; HAKDOG- pag nag “ha?” ka; Wala na finish na- kapag may
dumating na pa-epal; Aytts-para may maisabi; How true- gaano katotoo?; Kwass- iba pang
Ang balbal o islang ay ang di-pamantayang paggamit ng mga salita sa isang wika ng isang
particular na grupo ng lipunan. Tinatawag din itong salitang kanto o salitang kalye. Ito ang mga
P a g e 14 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
Ang jeprox ay isang salitang balbal na inimbento ni mike Hanopol, isang rakistang mang-
aawit na ang ibig sabihin ay laki sa layaw . Sumikat ang awiting “Laki sa layaw Jeprox” noong
dekada sisenta na kalaunan ay naging tila opisyal na salita na ibig ikahulugan ng balbal na ito.
Baktol naman ang naging pampakintab ng ngipin ng mga nagbibirong tao sapagkat ito ang
ikatylong lebel ng mabahong amoy sa kili-kili. Ang baktol ay pareho ng amoy ng nabubulok
na bayabas. Ito ay dumidikit sa damit at humahalo sa pawis. Magpapaalala ito sa tuwing sale
Sa kabilang banda, ang islang na burnik ay katatawanang bagay. Ito ay taeng sumabit sa
magbawas. Katunayan, ang burnik ay mahirap alisin lalo kung ito’y natuyo. Kaya naman,
ipinapayo ng mga espesyalista na maligo lamang upang maalis ang mga taong mayroon nito.
Hindi rin maikaiila ang salitang balbal na mulmul. Ito ay isang klase ng buhok na nasa
Iba pang mga halimbawa nito ay tumakda sa terminong tsimay- katulong; erpat- tatay;
pagkain; dyogs- parte ng katawan ng babae; wa epek- walang epekto; akech- ako; amats- may
tama; charr- joke; chaka- pangit; dabyana- mataba; fes- mukha; pudra- tatay; mudrabels-
nanay; japorms- porma; malabs- mahal; keribels- kuha mo; masharap- masarap; okray- akto
ng pagbibiro; sinetch itey- sino ito; waley- hindin nakakatawa; kano- mga taong taga
Amerika; emo- emosyonal; chika- sabi; chong- tiyo; kute- kuya/ate; jegs- natatae.
P a g e 15 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
Mula sa mga dayuhang sumakop sa ating bansa ng ilang mga taon, ang kanilang
Isa sa katangian ng wika ay pagiging buhay nito. Nababago ang mga salita,
mamaaring may madagdag at magkaroon ng ibang mga nayo nito. Tulad ng alpabetong
Jodi Sta. Maria at Richard Gomez, matatangtong ang actor na si Richard Gomez ay
binansagang tisoy sapagkat naaaninag sa kanyang katawan ang kulay at kisig. Ang
paggamit ito bilang wika nan ang humiram na bansa. Ang terminon ito ay galling sa
P a g e 16 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
May mga salitang hiram sa Espanyol na naging daan upang maging salitang
sa mga hiram na wika na ginagamit parin bilang prinsipyo nito gaya ng laissez faire ng
P a g e 17 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
IV. KONKLUSYON
panig ng mundo. Ito ang nagiging transportasyon sa paggalugad ng mga iba pang mga
at anggulo. Masasabing ang wika ay sadyang dinamiko o dili kayay nababago dahil ityo
ang nagbibigay bunga sa mgab susunod na henerasyon kung anon ang mga mahaahsang
tumatatak sa kabuuang pagbabago ng mga salita kung saan patuloy na nagbibihis ang
P a g e 18 | 19
Republic of the Philippines
Cagayan State University
Andrews Campus
COLLEGE OF ALLIED HEALTH SCIENCES
Masining na Pagpapahayag
V. SANGGUNIAN
https://www.books.google.com
https://www.academia.edu
https://www.prezi.com
https://www.jw.orgsinaunangeksperto
https://www.academia.edusalitangnabago
https://wwwamazon.comdynamusicilokano
https://www.iloko.tripod.com
https://www.amp-rappler-com.cdn.ampprojectsalita2014
https://www.globalisasyonlasonsawikangfilipino
https://www.scribd.comangwikangfilipino
https://www.youtube.commillenials
https://www.academia.edunijonalynalbayepektong
P a g e 19 | 19