14.5.2019.

BALDRIDŽOVA I EUROPSKA
NAGRADA ZA KVALITET
STUDENTI:
KERIM KOVAĆ
IRFAN IMAMOVIĆ

ZNAČAJ UVOĐENJA NAGRADA ZA KVALITET

• Tokom kasnih 70-ih i ranih 80-ih do izražaja dolazi strateška važnost kvalitete stoga mnoge
zemlje pokreću programe za priznavanje napora spram kvalitete i izvrsnosti
• Te inicijative slijede raniji primjer Japana koji je već 1951. godine, uvođenjem Demingove
nagrade, počeo odavati priznanja praksama kvalitete.
• Organizacije koje su željele primijeniti strategiju izvrsnosti ubrzo su shvatile kako programi
nagrađivanja ne predstavljaju tek sredstvo odavanja priznanja, već nude najbolje modele za
implementaciju strategija izvrsnosti, samo-procjenu vlastitih performansi, benchmarking i
u konačnici, unapređenje performansi.
 14.5.2019.

• Nagrade za kvalitetu nastale su kao poticaj unapređivanja upravljanja kvalitetom i

poboljšanja rezultata poslovanja kao posljedice upravljanja kvalitetom
• Organizacije, kako iz javnog tako i iz privatnog sektora, kontinuirano koriste kriterije
nagrada za kvalitetu, kao što su japanska Demingova nagrada, američka Malcolm Baldrige
National Quality Award te europska European Foundation for Quality Menagment's
Excellence Award, kako bi izvršile samo-procjenu te izmjerile vlastite potencijale i napredak
u poboljšanju.
• Svaki od nagradnih kriterija nudi okvir standardiziranih stavki spram kojih organizacije
mogu mjeriti svoje performanse. Standardiziranost omogućuje usporedbu organizacija i
identifikaciju najboljih u klasi.
• Osvojiti neku od ovih nagrada prestižan je događaj, no sudionicic kao najkorisniji aspekt
često navode sam proces ocjenjivanja.

BALDRIDŽOVA NAGRADA

• Nakon japanskog prodora na američko tržište krajem sedamdesetih i početkom

osamdesetih godina održana je 1982. godine konferencija o neophodnosti povećanja
američke produktivnosti (uz prisustvo i pokroviteljstvo tadašnjeg predsjednika Reagana).
• Jedan od osnovnih zaključaka Centra je bio da se što prije uvede američka nagrada za
kvalitetu prema uzoru na Demingovu nagradu.
• Stoga je Američki Kongres 1987. godine ustanovio Nacionalnu nagradu za kvalitetu
Malcolm Baldrige (The Malcolm Baldrige National Quality Award), kako bi se unapređivalo
praksu boljeg upravljanja kvalitetom i poboljšavanja rezultata kvalitete američke industrije
 14.5.2019.

• Nagrada je dobila ime po Malcolmu Baldrigeu, koji je bio pobornik menadžmenta kvalitete
kao glavnog pokretača prosperiteta i dugoročne gospodarske snage SAD-a.
• Bio je poznat kao čovjek kojemu je uspjelo smanjiti ogromni američki državni proračun za
više od 30% a saveznu administraciju čak za 25%.
• Jedan od razloga što je nagrada dobila ime po njemu bilo je njegovo izuzetno zalaganje u
pripremama za stvaranje odgovarajućeg modela i kriterija buduće nagrade.
• Od 1988. godine pa sve do 1999. godine nagrada je godišnje dodjeljivana u tri kategorije:
proizvodnja, usluge i mala privreda.Od 1999. Godine dodjeljuje se za još dva dodatna
područja: edukaciju i školstvo

OSNOVNI KRITERIJI ZA MBNQA

• Baldrige kriteriji objavljuju se u tri varijante:

• 1. Kriteriji za poslovnu izvrsnost – primjenjivi u proizvodnim, uslužnim i malim organizacijama.
• 2. Kriteriji za poslovnu izvrsnost u obrazovanju – primjenjivi u obrazovnim organizacijama
• 3. Kriteriji za poslovnu izvrsnost u zdravstvu – primjenjivi u zdravstvenim organizacijama.

• MBNQA kriteriji koji se primjenjuju u poslovanju, obrazovanju i zdravstvu se na osnovnim

vrijednostima i konceptima i podijeljeni su u sedam kategorija.
• Svaka kategorija dalje je podijeljena u nekoliko potkategorija i za svaku stavku razmatranja
postoji popis područja koje je potrebno istražiti. Sveukupno ima 18 stavki i 32 područja.
• Sve kategorije zajedno nose 1000 bodova odnosno 100%.
 14.5.2019.

Slika 1.1. Osnovni kriteriji za dobivanje MBNQA

ZNAČAJ MBNQA
• Američka nacionalna nagrada za kvalitetu (MBNQA) imala je i ima isti učinak na američku
privredu kao i Demingova nagrada za kvalitetu na japansku.
• Stvorena je masovna i opća kultura kvalitete kod tvrtki i pojedinaca te se pojavila sveopća i
široka društvena svijest i 27 javna potreba za kvalitetom. Dodatni učinci postignuti su
velikom pomoći američke vlade i masovnošću akcije.
• Baldrigeova nagrada imala je veliki utjecaj na promociju izvrsnosti kako u SAD-u, tako i u
ostalim zemljama svijeta. Mnoge druge, nacionalne i internacionalne, nagrade za kvalitetu
razvile su se upravo na temelju ove nagrade.
• MBNQA kriteriji su dizajnirani tako da pomognu organizacijama u unapređivanju njihove
konkurentnosti na način da se koncentriraju na ispunjavanje dvaju ciljeva: kontinuirano
stvaranje vrijednosti za potrošače i unapređivanje sveukupnih performansi organizacije.
 14.5.2019.

DOBITNICI MBNQA NAGRADE

Evropska nagrada za kvalitet (EFQM)

• EFQM je osnovana 1991. godine kao neprofitna organizacija, od strane 14 multinacionalnih
evropskih kompanija uz podršku Evropske komisije. Cilj osnivanja je da se kreira moderan
menadžerski alat za unapređenje poslovanja evropskih kompanija.
• EFQM model izvrsnosti je alat za merenje sistema na putu poslovne izvrsnosti. Ovaj model je
zasnovan da uočavanju problema i njihovim rešenjima kroz stalne provere. Poboljšanja
organizacija se rukovodi primenom benchmarkinga, odnosno “najboljih u praksi” organizacija koje
su opredeljene za kulturu kvaliteta i procesa samoocenjivanja.
• Model je generički, primenljiv na sve tipove organizacija iz svih sektora, bilo da su velike, srednje ili
male organizacije. Takođe, pisan je jezikom koji je razumljiv svima, bez obzira kojem se tipu ili
sektoru pripadaju. Model se pored privatnog sektora uspješno koristi i u organizacijama javnog
sektora, gde je model prilagođen specifičnostima javnih uprava i nosi naziv CAF model (eng.
Common Assessment Framework).
 14.5.2019.

Slika 2.1 Nivoi izvrsnosti EFQM modela

Nivoi izvrsnosti EFQM

• U okviru EFQM modela poslovne izvrsnosti postoji pet nivoa/stepena izvrsnosti (Slika 2.1). Ovi nivoi izvrsnosti
omogućavaju organizacijama da ostvaruju izvrsnost i da usvoje najbolje prakse.
• Nivoi izvrsnosti EFQM modela su:
- Prvi stepen izvrsnosti jeste predani izvsnosti. Na ovom stepenu organizacija koja se prijavila za nagradu
kvaliteta treba da dokažu da su pristupili sa aktivnostima koje vode do izvrsnosti i da su izveli
samoocenjivanje sistema pomoću kriterijuma modela izvrsnosti EFQM.
- Drugistepen je prepoznati ili priznati u izvrsnosti. Organizacija treba da dokaže da su kriterijumi po EFQM
modelu unapreñuju u periodu od najmanje tri godine i da vrše benčmarking. Pored ovog treba da dokažu i da
bar tri godine vrše sistematična unapređenja i da su izvršili samoocnjivanje bar jedanput. Na ovom stepenu
treba da postignu najmanje 350 bodova.
- Treći stepen je kada organizacija bude izabrana u uži krug za evropsku nagradu za kvalitet. Na ovom stepenu
organizaciji se priznaju uspesi i najveća dostignuća po evropskim kriterijumima. Organizacija na treće
stepenu mora da osvoji najmanje 450 bodova.
- Četvrti stepen je kada organizacija postane dobitnik priznanja u okviru evropske nagrade za kvalitet, a do
poslednjeg petog stepena stiže pobednik i dobitnik evropske nagrade za kvalitet.
 14.5.2019.

Koristi od primjene EFQM modela

• Model daje cjeloviti okvir koji se sistemski bavi pitanjima kvaliteta organizacije i skreće pažnju na uticaje kroz
kriterijume rezultata. Takođe, obezbjeđuje preglednost veze između aktivnosti organizacije i rezultata koji se
postižu, pa je pogodan za korišćenje prilikom planiranja. Model je dovoljno fleksibilan da se može primjeniti na
specifična pitanja u organizaciji (npr. politiku zaštite životne sredine), koja ne zahtjevaju previše resursa.
• Primenom modela organizacija postiže sledeće benefite:
–Kupci koji su zadovoljniji proizvodima i uslugama organizacije, a zadovoljstvo vodi ka lojalnosti kupaca, –Lideri su
uspešniji u upravljanju organizacijom,
–Stvara se zajednički osećaj svrhe,
–Promenama se upravlja konstantno,
–Zaposleni su angažovani i motivisani,
–Bolji protok ideja sa nižih ka višim nivoima hijerarhije,
–Efikasnije i efektivnije korišćenje podataka,
–Inovacije postaju norma i
–Postizanje odličnih rezultata, uključujući i dobre finansijske rezultate.

PITANJA
1. Po kome je MBNQA dobila ime?
•
• Nagrada je dobila ime po Malcolmu Baldrigeu, koji je bio pobornik menadžmenta kvalitete
kao glavnog pokretača prosperiteta i dugoročne gospodarske snage SAD-a.
• Bio je poznat kao čovjek kojemu je uspjelo smanjiti ogromni američki državni proračun za
više od 30% a saveznu administraciju čak za 25%.
• Jedan od razloga što je nagrada dobila ime po njemu bilo je njegovo izuzetno zalaganje u
pripremama za stvaranje odgovarajućeg modela i kriterija buduće nagrade.
•
•
2. Kada i sa kojim ciljem je osnovana EFQM?
• Europska nagrada za kvalitet (EFQM) je osnovana 1991. godine kao neprofitna organizacija,
od strane 14 multinacionalnih evropskih kompanija uz podršku Evropske komisije.
• Cilj osnivanja je da se kreira moderan menadžerski alat za unapređenje poslovanja
evropskih kompanija.