Специалност “Английска филология”

ПУ “Паисий Хилендарски”

Латинска морфология
Глаголна система 
(спрежение на глаголите в 
страдателен залог, нелични 
глаголни форми, неправилни 
глаголи)
д‐р Й. Сиракова
СУ “Св. Климент Охридски”
Катедра по класическа филология
 Образуване на времената в 
страдателен залог
сегашна основа
Praesens +
Imperfectum темпорално-модална морфема
Futurum I +
лични окончания

описателно образуване
Perfectum (participium perfecti passivi
Plusquamperfectum + форми на
Futurum II спомагателния глагол
sum)
2
 Лични окончания за 
страдателен залог
singularis pluralis

1. ‐ or, ‐ r 1. ‐ mur

2. – ris/re PASSIVUM 2. ‐ mini
3. ‐ tur 3. ‐ ntur

3
 Времена от сегашната 
основа

Praesens, Imperfectum, Futurum Primum

4
 Indicativus praesenti passivi
І, ІІ и ІV спрежение
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis
*amor -or (1 л.)
-ris (2 л.)
ІV спрежение
І спрежение
ІІ спрежение monē‐
amā‐
audī‐ ---
-tur (3 л.)
pluralis

-mur (1 л.)

-mini (2 л.)
‐u‐ -ntur (3 л.)
съединителна гласна
5
 Indicativus praesenti passivi
ІІІ спрежение
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis
-or (1 л.)
‐ě‐ -ris (2 л.)
ІІІ спрежение ag‐ ---
‐ĭ‐ -tur (3 л.)
pluralis
‐ĭ‐ -mur (1 л.)

‐ĭ‐ -mini (2 л.)

‐u‐ -ntur (3 л.)

6
 Правилни глаголи.
Времена от сегашната основа. Passivum

Indicativus
I. amāre II. monēre III. ag?re III. verba -io IV. audīre
основа: основа: основа: cap?re основа: audī-
amā- monē- ag- основа: cap?-
Praesens сегашна основа + лични окончания
amor moneor agor capior audior
amāris/re monēris/re ageris/re caperis/re audīris/re
amātur monētur agitur capitur audītur
amāmur monēmur agimur capimur audīmur
amāmini monēmini agimini capimini audimini
amantur monentur aguntur capiuntur audiuntur
N.B. При III спрежение между окончанието и основата се
поставя съединителна гласна -i- пред t, m, -e- пред r и -u- пред
nt. 7
 Indicativus imperfecti passivi
І и ІІ спрежение
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis
-r (1 л.)
-ris (2 л.)
І спрежение
ІІ спрежение monē‐
amā‐ -bā-
-tur (3 л.)
pluralis

-mur (1 л.)

-mini (2 л.)

-ntur (3 л.)

8
 Indicativus imperfecti passivi
ІІІ и ІV спрежение
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis
-r (1 л.)
-ris (2 л.)
ІІІ спрежение
ІV спрежение audī‐
ag‐ -ēbā- -tur (3 л.)
pluralis

-mur (1 л.)

-mini (2 л.)

-ntur (3 л.)

9
 Правилни глаголи.
Времена от сегашната основа. Passivum

Indicativus
Imperfectum сегашна основа + I, II -bā- III, IV -ēbā- + лични
окончания; бях обичан
amābar monēbar agēbar capiēbar audiēbar
amabāris monebāris agebāris capiebāris audiebāris
amabātur monebātur agebātur capiebātur audiebātur
amabāmur monebāmur agebāmur capiebāmur audiebāmur
amabamini monebamini agebamini capiebamini audiebamini
amabantur monebantur agebantur capiebantur audiebantur

10
 Indicativus futuri primi passivi
І и ІІ спрежение
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis
-o (1 л.)
‐ě‐ -ris (2 л.)
І спрежение
ІІ спрежение monē‐
amā‐ -b-
‐ĭ‐ -tur (3 л.)
pluralis
‐ĭ‐ -mur (1 л.)

‐ĭ‐ -mini (2 л.)

‐u‐ -ntur (3 л.)

11
 Indicativus futuri primi passivi
ІІІ и ІV спрежение
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis

-a- -r (1 л.)
-ris (2 л.)
ІІІ спрежение
ІV спрежение audī‐
ag‐ -ē- -tur (3 л.)
pluralis

-mur (1 л.)

-mini (2 л.)

-ntur (3 л.)

12
 Правилни глаголи.
Времена от сегашната основа. Passivum
Indicativus
Futurum I сегашна основа + I, II - b - III, IV - ē - , - a - (1 л.
ед. ч.) + лични окончания; ще съм обичан…
amabor monebor agar capiar audiar
amabеris monebеris agēris capiēris audiēris
amabitur monebitur agētur capiētur audiētur
amabimur monebimur agēmur capiēmur audiēmur
amabimini monebimini agemini capiemini audiemini
amabuntur monebuntur agentur capientur audientur
N.B. При I и II спрежение между окончанието и
характеристиката се поставя съединителна гласна -i-
пред t, m, -e- пред r и -u- пред nt.
13
 Coniunctivus praesentis passivi
І спрежение
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis
-r (1 л.)
-ris (2 л.)
І спрежение am‐ -ē-
-tur (3 л.)
pluralis

-mur (1 л.)

-mini (2 л.)

-ntur (3 л.)

14
 Coniunctivus praesentis passivi
ІІ, ІІІ и ІV спрежение
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis
-r (1 л.)
-ris (2 л.)
ІІІ спрежение
ІІ спрежение
ІV спрежение monē‐
audī‐
ag‐ -ā- -tur (3 л.)
pluralis

-mur (1 л.)

-mini (2 л.)

-ntur (3 л.)

15
 Правилни глаголи.
Времена от сегашната основа. Passivum
Coniunctivus

Praesens сегашна основа + I - ē - II, III, IV - ā - + лични

окончания
amer monear agar capiar audiar
amēris moneāris agāris capiāris audiāris
amētur moneātur agātur capiātur audiātur
amēmur moneāmur agāmur capiāmur audiāmur
amemini moneamini agamini capiamini audiamini
amentur moneantur agantur capiantur audiantur
16
 Coniunctivus imperfecti passivi
сегашна  темпорално‐модална  окончания за 
основа морфема пасив
singularis
-r (1 л.)
-ris (2 л.)
ІV спрежение
ІІІ спрежение
І спрежение monē‐
ІІ спрежение audī‐
amā‐
ag‐ -ĕ- -rē-
-tur (3 л.)
pluralis

-mur (1 л.)

-mini (2 л.)

-ntur (3 л.)

17
 Правилни глаголи.
Времена от сегашната основа. Passivum

Coniunctivus
Imperfectum сегашна основа + - rē - + лични окончания
amarer monerer agerer caperer audirer
amarēris monerēris agerēris caperēris audirēris
amarētur monerētur agerētur caperētur audirētur
amarēmur monerēmur agerēmur caperēmur audirēmur
amaremini moneremini ageremini caperemini audiremini
amarentur monerentur agerentur caperentur audirentur
N.B. В III спрежение между основата и характеристиката се явява съединителната гласна - e.

18
 Правилни глаголи.
Времена от сегашната основа. Passivum

Imperativus

I. II. III. III. IV.

Praesens сегашна основа + лични окончания
2sg. amāre monēre agere capere audīre
2pl. amamini monemini agimini capimini audimini

19
Времена от миналата 
основа

Perfectum, Plusquamperfectum, 
Futurum secundum

20
 Описателно образуване на passivum
• перифразата participium perfecti passivi + sum служи за 
образуване на времената от миналата основа
• participium perfecti passivi е зададено в 3 та основна форма на 
глагола и се разпознава по морфемата си ‐t (us,a,um); ‐s (us,a,um)
• в перифразата на пасивното спрежение миналото страдателно 
причастие има функцията на атрибут на подлога и се съгласува с 
него
• спомагателният глагол sum е винаги в едно от времената от 
сегашната основа:

praesens на sum perfectum passivi

imperfectum на sum plusquamperfectum passivi 

futurum I на sum futurum II passivi 21

 Indicativus perfecti passivi
participium perfecti passivi indicativus praesentis
singularis
sum
monitus, a, um
auditus, a, um
amatus, a, um
actus, a, um es
est
pluralis

sumus
moniti, ae, a
auditi, ae, a
amati, ae, a
acti, ae, a estis
sunt
22
 Правилни глаголи.
Описателно образуване на passivum
Формите за страдателен залог на perfectum, plusquamperfectum,
futurum II се образуват от минало страдателно причастие и формите
на глагола “съм” - participium perfecti passivi + sum
Indicativus
I. II. III. IV.
Perfectum PPP (съгласувано с подлога) + ind.praes. на sum бях обичан
amātus sum monĭtus sum actus sum audītus sum
amātus es monĭtus es actus es audītus es
amātus est monĭtus est actus est audītus est
amāti sumus monĭti sumus acti sumus audīti sumus
amāti estis monĭti estis acti estis audīti estis
amāti sunt monĭti sunt acti sunt audīti sunt
23
 Indicativus plusquamperfecti 
passivi
participium perfecti passivi indicativus imperfecti
singularis
eram
monitus, a, um
auditus, a, um
amatus, a, um
actus, a, um eras
erat
pluralis

erāmus
moniti, ae, a
auditi, ae, a
amati, ae, a
acti, ae, a erātis
erant
24
 Правилни глаголи.
Описателно образуване на passivum

Indicativus

I. II. III. IV.

Plusquamperfectum PPP (съгласувано с подлога) + ind.impf. на sum
amātus eram monĭtus eram actus eram audītus eram
amātus eras monĭtus eras actus eras audītus eras
amātus erat monĭtus erat actus erat audītus erat
amāti eramus monĭti eramus acti eramus audīti eramus
amāti eratis monĭti eratis acti eratis audīti eratis
amāti erant monĭti erant acti erant audīti erant
25
 Indicativus futuri secundi 
passivi
participium perfecti passivi indicativus futuri I
singularis
ero
monitus, a, um
auditus, a, um
amatus, a, um
actus, a, um eris
erit
pluralis

erimus
moniti, ae, a
auditi, ae, a
amati, ae, a
acti, ae, a eritis
erunt
26
 Правилни глаголи.
Описателно образуване на passivum

Indicativus

I. II. III. IV.

Futurum II PPP (съгласувано с подлога) + ind.fut. на sum
amatus ero monitus ero actus ero auditus ero
amatus eris monitus eris actus eris auditus eris
amatus erit monitus erit actus erit auditus erit
amati erimus moniti erimus acti erimus auditi erimus
amati eritis moniti eritis acti eritis auditi eritis
amati erunt moniti erunt acti erunt auditi erunt

27
 Coniunctivus perfecti passivi
participium perfecti passivi coniunctivus praesentis
singularis
sim
monitus, a, um
auditus, a, um
amatus, a, um
actus, a, um sis
sit
pluralis

simus
moniti, ae, a
auditi, ae, a
amati, ae, a
acti, ae, a sitis
sint
28
 Правилни глаголи.
Описателно образуване на passivum

Coniunctivus

I. II. III. IV.

Perfectum PPP (съгласувано с подлога) + coni.praes. на sum
amatus sim monitus sim actus sim auditus sim
amatus sis monitus sis actus sis auditus sis
amatus sit monitus sit actus sit auditus sit
amati simus moniti simus acti simus auditi simus
amati sitis moniti sitis acti sitis auditi sitis
amati sint moniti sint acti sint auditi sint
29
 Coniunctivus plusquamperfecti 
passivi
participium perfecti passivi coniunctivus imperfecti
singularis
essem
monitus, a, um
auditus, a, um
amatus, a, um
actus, a, um esses
esset
pluralis

essēmus
moniti, ae, a
auditi, ae, a
amati, ae, a
acti, ae, a essētis
essent
30
 Правилни глаголи.
Описателно образуване на passivum

Coniunctivus

I. II. III. IV.

Plusquamperfectum PPP (съгласувано с подлога) + coni.impf. на sum
amatus essem monitus essem actus essem auditus essem
amatus esses monitus esses actus esses auditus esses
amatus esset monitus esset actus esset auditus esset
amati essēmus moniti essēmus acti essēmus auditi essēmus
amati essētis moniti essētis acti essētis auditi essētis
amati essent moniti essent acti essent auditi essent

31
 Нелични глаголни форми. 
(Verbum infinitum)
I II III IV
activi -re
Infinitivus praesentis
passivi -ri -i -ri

Participium praesentis activi -nt- -ĕ-nt-

Gerundium -nd- -ĕ-nd-

Gerundivum

Infinitivus perfecti activi -isse

32
 Нелични глаголни форми. 
(Verbum infinitum)
• латинският инфинитив е неизменяема форма, 
която завършва с темпорално‐модалната си 
характеристика, без окончания
• participium (причастията), gerundium
(отглаголното съществително), gerundivum
(отглаголното прилагателно) се скланят като 
прилагателни и получават окончания за падеж и
число, както и за род

Infinitivus praesentis activi et passivi

I II III IV
amā-re monē-re ag-ĕ-re audī-re

amā-ri monē-ri ag-i audī-ri

33
 Participium praesentis activi

I II III IV
m/f/n gen. m/f/n gen. m/f/n gen. m/f/n gen.
amans, amantis monens, monentis agens, agentis audiens, audientis
(обичащ)
Gerundium

amandum monendum agendum audiendum

(обичане)
Gerundivum

amandus (m) monendus (m) agendus (m) audiendus (m)

amanda (f) monenda (f) agenda (f) audienda (f)
amandum (n) monendum (n) agendum (n) audiendum (n)
Infinitivus perfecti activi
amavisse monuisse egisse audivisse
34
В латински съществува форма за 
participium futuri activi, която се 
образува от  PPP + (t/s)ūrus, (t/s)ūra,
(t/s)ūrum:
amatūrus, monitūrus, actūrus, auditūrus;

и форма за infinitivus futuri activi,
образувана от participium futuri activi
+ esse (inf. praes. sum):
amatūrus esse, monitūrus esse, actūrus esse,
auditūrus esse
35
 Неправилни глаголи
sum (съм)

possum (мога)

fio (ставам)

volo (искам), nolo (не искам), malo (предпочитам)

fero (нося)

eo (вървя, отивам)
36
 sum, fui, esse
Времена от сегашната основа
indicativus coniunctivus imperativus infinitivus participium
sum sim
es sis es
praesens est sit esse
sumus simus
estis sitis este
sunt sint
eram essem
eras esses
imperfectum erat esset
eramus essemus
eratis essetis
erant essent
ero
eris esto fore или
futurum I erit futurus, a, um esse futurus, a, um
erimus
eritis estote
erunt sunto
37
 sum, fui, esse
Времена от миналата основа
indicativus coniunctivus infinitivus
fui fuerim
fuisti fueris
perfectum fuit fuerit fuisse
fuimus fuerimus
fuistis fueritis
fuerunt/ere fuerint
fueram fuissem
fueras fuisses
plusquamperfectum fuerat fuisset
fueramus fuissemus
fueratis fuissetis
fuerant fuissent
fuero futurus, a,
fueris um esse/
futurum II fuerit fore
fuerimus
fueritis
38
fuerunt
 possum, potui, posse
indicativus coniunctivus infinitivus participium
possum possim
potes possis
praesens potest possit posse potens, potentis
possum us possim us
potestis possitis
possunt possint
poteram possem
poteras posses
im perfectum poterat posset
poteram us possem us
poteratis possetis
poterant possent
potero
poteris
futurum I poterit
poterim us
poteritis
poterunt
Спряга се като sum, основата pot- става pos- пред -s.
Формите от миналата основа potu- са правилни. 39
 fio, factus sum, fieri
indicativus coniunctivus
praesens imperfectum futurum I praesens imperfectum
fio fiebam fiam fiam fierem
fis fiebas fies fias fieres
fit fiebat fiet fiat fieret
fimus fiebamus fiemus fiamus fieremus
fitis fiebatis fietis fiatis fieretis
fiunt fiebant fient fiant fierent

Fieri служи за пасив на facĕre за времената, образувани от

сегашната основа.
Миналите времена (пасив) са същите като на facĕre: factus sum,
etc... 40
 volo, volui, velle ‐ nolo, nolui, nolle 
‐ malo, malui, malle

Indicativus praesentis Coniunctivus praesentis

volo nolo malo velim nolim malim
vis non vis mavis velis nolis malis
vult non vult mavult velit nolit malit
volumus nolumus malumus velimus nolimus malimus
vultis non vultis mavultis velitis nolitis malitis
volunt nolunt malunt velint nolint malint

41
 Indicativus imperfecti Coniunctivus imperfecti
volebam nolebam malebam vellem nollem mallem
volebas nolebas malebas velles nolles malles
volebat nolebat malebat vellet nollet mallet
volebamus nolebamus malebamus vellemus nollemus mallemus
volebatis nolebatis malebatis velletis nolletis malletis
volebant nolebant malebant vellent nollent mallent
Само nolle се използва в 
imperativus praesentis: noli, 
Indicativus futuri nolite
volam nolam malam Participium praesentis: 
voles noles males volens, nolens, malens
volet nolet malet Времената, образуващи от 
volemus nolemus malemus миналата основа са 
voletis noletis maletis правилни:
volent nolent malent volui, voluisti, ...; 
nolui,..., malui, ...
Тези глаголи нямат 
пасивни форми. 42
 fero, tuli, latus, ferre

ACTIVUM
Indicativus Coniunctivus Imperativus
Praesens Imperfectum Futurum I Praesens Imperfectum Praesens
fero ferebam feram feram ferrem
fers ferebas feres feras ferres fer
fert ferebat feret ferat ferret
ferimus ferebamus feremus feramus ferremus
fertis ferebatis feretis feratis ferretis ferte
ferunt ferebant ferent ferant ferrent

43
 PASSIVUM
Indicativus Coniunctivus Imperativus
Praesens Imperfectum Futurum I Praesens Imperfectum Praesens
feror ferebar ferar ferar ferrer
ferris ferebaris fereris feraris ferreris ferre
fertur ferebatur feretur feratur ferretur
ferimur ferebamur feremur feramur ferremur
fertimini ferebamini feremini feramini ferremini ferrimini
feruntur ferebantur ferentur ferantur ferrentur

Времената, образуващи от миналата основа и 
описателните форми за пасив са правилни:
tuli, ... 
latus, lata, latum sum, ...
44
 eo, ii (ivi), itum, ire

Indicativus Coniunctivus Imperativus

Praesens Imperfectum Futurum I Praesens Imperfectum Praesens
eo ibam ibo eam irem
is ibas ibis eas ires i
it ibat ibit eat iret
imus ibamus ibimus eamus iremus
itis ibatis ibitis eatis iretis ite
eunt ibant ibunt eant irent

Времена, образуващи от миналата основа: ii, isti, iit/it,

iimus, istis, ierunt
Participium praesentis: iens, euntis
Adiectivum verbale: eundum est 45