BARAYTI NG WIKA

Ang wika ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng bawat lugar. Ito rin ay isang
simbolismo tungo sa pagkakakilanlan ng bawat indibidwal. Sa pamamagitan ng
wika, ay nailalabas o napapahayag natin ang ating mga emosyon at saloobin,
masaya man o malungkot. Ginagawa natin ito sa pamamaraan ng pagsusulat,
pakikipagtalastasan at iba pa.

Ang ating wika ay may iba’t-ibang barayti. Ito ay sanhi ng pagkakaiba ng uri ng
lipunan na ating ginagalawan, heograpiya, antas ng edukasyon, okupasyon, edad
at kasarian at uri ng pangkat etniko na ating kinabibilangan. Dahil sa
pagkakaroon ng heterogenous na wika tayo ay nagkaroon ng iba’t-ibang
baryasyon nito, at dito nag-ugat ang mga variety ng wika, ayon sa pagkakaiba ng
mga indibidwal.

Heterogenous na Wika
× Wikang iba-iba ayon sa lugar, grupo, at pangangailangan ng paggamit
nito. Nagkakaroon ng maraming baryasyon na wika.Ang naging batayan ng
mga linggwistiko para magkaroon ng heterogeneous na wika ay ang mga
masususing pag-aaral at pananaliksik tungkol sa sosyolohikal at
linggwistika. Ito ay ang mga uri ng wikang karaniwang ginagamit sa
pakikipag-ugnayan sa pang-araw-araw na buhay.

Homogeneous na Wika
nagsasabing ang wikang “pormal” ay iba sa “naimbentong” wika.
Ang Homogeneous ay pagkakatulad ng mga salita, ngunit dahil sa paraan ng
pagbabaybay at intonasyon o aksent sa pagbibigkas ito ay nagkakaroon ng ibang
kahulugan.

HALIMBAWA NG
BARAYTI/VARAY
TI
 Idyolek – bawat indibidwal ay may sariling istilo ng pamamahayag at pananalita na naiiba sa
bawat isa. Gaya ng pagkakaroon ng personal na paggamit ng wika na nagsisilbing simbolismo o
tatak ng kanilang pagkatao. Ito ay mga salitang namumukod tangi at yunik.
Mga halimbawa ng Idyolek:
“Magandang Gabi Bayan” ni Noli de Castro
“Hindi ka namin tatantanan” ni Mike Enriquez
“Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio
“Hoy Gising!” ni Ted Failon
“Ang buhay ay weather weather lang” ni Kim Atienza
“I shall return” ni Douglas MacArthur

Dayalek – Ito ay varayti ng wika na nalililkha ng dimensiyong heograpiko.

Ito ang salitang gamit ng mga tao ayon sa partikular na rehiyon o lalawigan
na kanilang kinabibilangan. Tayo ay may iba’t-ibang uri
ng wikang panrehiyon na kung tawagin ay wikain. Meron tatlong uri ng
Dayalek:
 Dayalek na heograpiko (batay sa espasyo)
 Dayalek na Tempora (batay sa panahon)
 Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
Mga halimbawa ng Dayalek:
Tagalog = Bakit?
Batangas = Bakit ga?
Bataan = Baki ah?
Ilocos = Bakit ngay?
Pangasinan = Bakit ei?
Tagalog = Nalilito ako
Bisaya = Nalilibog ako

Sosyolek – na minsan ay tinatawag na “Sosyalek” Ito ay pansamantalang

barayti lamang. Ito ay uri ng wika na ginagamit ng isang partikular na
grupo. Ang mga salitang ito ay may kinalaman sa katayuang sosyo
ekonomiko at kasarian ng indibidwal na gumagamit ng mga naturang salita.
Mga halimbawa ng Sosyolek:
 Repapips, ala na ako datung eh (Pare, wala na akong pera)
 Oh my God! It’s so mainit naman dito. (Naku, ang init naman dito!)
 Wa facelak girlash mo (walang mukha o itsura ang gelpren mo o kaya
ay pangit ng gelpren mo)
 Sige ka, jujumbagin kita! (sige ka, bubugbugin kita!)
 May amats na ako ‘tol (may tama na ako kaibigan/kapatid o kaya ay
lasing na ako kaibigan/kapatid)

Etnolek – Isang uri ng barayti ng wika na nadebelop mula sa salita ng mga etnolonggwistang
grupo. Dahil sa pagkakaroon ng maraming pangkat etniko sumibol ang ibat ibang uri ng
Etnolek. Taglay nito ang mga wikang naging bahagi nang pagkakakilanlan ng bawat pangkat
etniko.
Mga Halimbawa ng Etnolek:
Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng mga ivatan na pantakip sa kanilang ulo
tuwing panahon ng tag-init at tag-ulan
Bulanim – salitang naglalarawan sa pagkahugis buo ng buwan
Laylaydek Sika – Salitang “iniirog kita” ng mga grupo ng Kankanaey ng Mountain
Province
Palangga – iniirog, sinisinta, minamahal
Kalipay – tuwa, ligaya, saya

Ekolek – barayti ng wika na kadalasang ginagamit sa loob ng ating

tahanan. Ito ang mga salitang madalas na namumutawi sa bibig ng mga
bata at mga nakatatanda, malimit itong ginagamit sa pang araw-araw na
pakikipagtalastasan.
Mga Halimbawa ng Ekolek:
 Palikuran – banyo o kubeta
 Silid tulogan o pahingahan – kuwarto
 Pamingganan – lalagyan ng plato
 Pappy – ama/tatay
 Mumsy – nanay/ina

Pidgin – Ito ay barayti ng wika na walang pormal na estraktura. Ito ay

binansagang “nobody’s native language” ng mga dayuhan. Ito ay ginagamit
ng dalawang indibidwal na nag uusap na may dalawa ring magkaibang
wika. Sila ay walang komong wikang ginagamit. Umaasa lamang sila sa
mga “make-shift” na salita o mga pansamantalang wika lamang.
Mga Halimbawa ng Pigdin:
 Ako kita ganda babae. (Nakakita ako ng magandang babae.)
 Kayo bili alak akin. (Kayo na ang bumili ng alak para sa akin.)
 Ako tinda damit maganda. (Ang panindang damit ay maganda.)
 Suki ikaw bili akin ako bigay diskawnt. (Suki, bumili ka na ng paninda
ko. Bibigyan kita ng diskawnt.)
 Ikaw aral mabuti para ikaw kuha taas grado. (Mag-aral ka ng mabuti
upang mataas ang iyong grado.)
Creole – mga barayti ng wika na nadebelop dahil sa mga pinaghalo-
halong salita ng indibidwal, mula sa magkaibang lugar hanggang sa ito ay
naging pangunahing wika ng partikular na lugar. Halimbawa dito ay
pinaghalong salita ng Tagalog at Espanyol (ang Chavacano), halong
Arican at Espanyol (ang Palenquero), at ang halong Portuguese at
Espanyol (ang Annobonese).
Mga Halimbawa ng Creole:
 Mi nombre – Ang pangalan ko
 Di donde lugar to? – Taga saan ka?
 Buenas dias – Magandang umaga
 Buenas tardes – magandang hapon
 Buenas noches – Magandang gabi
Register – minsan sinusulat na “rejister”, ito ay barayti ng wikang
espisyalisadong ginagamit ng isang partikular na domeyn. Ito ay may
tatlong uri ng dimensyon.
a.) Field o larangan – ang layunin at paksa nito ay naayon sa larangan ng
mga taong gumagamit nito.
b.) Mode o Modo – paraan kung paano isinasagawa ang uri ng
komunikasyon.
c.) Tenor – ito ay naayon sa relasyon ng mga nag-uusap.
Mga Halimbawa ng Register:
 Mga salitang jejemon
 Mga salitang binabaliktad
 Mga salitang ginagamit sa teks
 Mga salitang ginagamit ng mga iba’t-ibang propesyon gaya ng mga
doktor
Ang wika ay makapangyarihan, ito ay nagsisilbing tulay tungo sa
pagkakaunawaan at nagbibigay ito ng kapayapaan at katahimikan.

Pero ito rin ay pwedeng magdulot ng polarisasyon o ang pagtanaw ng mga

iba’t-ibang bagay sa magkakasalungat na paraan, na pwedeng lumikha ng
hidwaan dahil sa maling paggamit ng mga salita. Tunay nga na ang wika
ay buhay.
Ipinasa kay: Gng. Cristina Almanon
Ipinasa ni: Lilibeth P. Juanico II