Mga teorya sa pagkatuto ng wika
isip.
Teoryang napapaloob:
Teoryang Behaviouist (F. Skinner)
Teoryang Innmateness (Noam Chomsky)
Teoryang Kognitibo (Jean Piaget)
Teoryang Interaksyon (Jerome Bruner)
Teoryang Behaviourist (F. Skinner)
Natutunan ng bata ang iba't ibang gawain
kapag patuloy o lagi nilang ginagawaang mga
bagay/gawaing ito.
Teoryang Innateness (Noam Chomsky)
Ang kanyang kagustuhang matutunan ang
wika ay napapalawig ng pakikinig sa mga
pahayag nga kausap, kaya, ang kanyang utak
ay gumagana sa pagbibigay ng kahulugan ng
kanyang sinabi.
Teoryang Kognitibo (Jean Piaget)
Ang wika ay isang aspekto sa intelektwal
debelopment/pag-unlad ng bata.
Kailangang maintindihan ng bata ang
konsepto bago niya makuha ang partikular na
salita/wika na magpapaliwanag tungkol sa
konseptong gusto niyang buuin.
Teoryang Interaksyon (Jerome Bruner)
Ang teoryang ito ay nagpapakita ng
interaksyong nagaganap sa pagitan ng bata
at ng kanyang tagapag-alaga.
Ang mga napapakinggan salita o
pahayag(input) mula sa tagapag-alaga ay
nagagaya ng bata.
Ang Wika sa Pagkatuto
Sa murang edad, kakikitaan na siya ng
pagnanais na magsalita, kahit pautal-utal pa
ang pagbanggit niya sa may letra, may mga
tunog nang namumutawi sa kanyang mga
labi.
Habang lumalaki at nagkaka-edad ang bata,
natuto siya ng maraming salita dahil na rin sa
kanyang pakikisalamuha sa iba.
Kung siya'y maging propesyonal, mas
malawak na ang kanyang kaalaman,
karanasan at mas malalim na siyang mag-
Sa wikang angkin niya nagagawa ang lahat --
nakapagpapahayag siya pasulat man o
pasalita, nakikipagpalitan ng kuro, tumatalino,
gumaganap ng tungkulin, nakikipag-ugnayan
at nagkikipagkapwa-tao.
Pag-iyak (crying)
uha (unang tinig ng sanggol)
Kuwing(cooing)
parang "gargling" at "mewing" patinig lamang
(vowel-like).
Babling(babbling)
pag-usal ng pantig magkahalong patinig at
katinig.
Intonasyon (intonation)
nakakakikilala ng kombinasyong tunog-letra at
intonasyon sa mga napapakinggan.
Isang Salita (holophrastic stage)
isang salita ang nabubuo
Dalawang salita (two-word uttrances)
dalawang salitang pinagsama
Salita (word infections)
nakakabuo na ng mga salita.
Tanong(question)
nagtatanong na ang bata; kailangan niya ng
tugon
Debelopment/Isteyjes sa Pagkatuto ng
Wika
Para kina George A. Miller at Patricia M.
Gildea sa How Children Learn Words (1987),
labintatlong salita ang natutunan ng bata
bawa't araw at limang libong salita bawa't
taon.
Habang nabubuhay ang tao, patuloy ang
kanyang pakikibaka sa takbo ng buhay.
Mangyari pa, wika ang instrumento sa
pakikipagtalastasan.
Ipinakita nina Miller at Gildea ang hakbang sa
pagkatuto ng bata ng wika sa pamamagitan
ng mga sumusunod na hakbang/isteyjes:
Kompleks na Pangungusap (Complex
Constructions)
nakakabubuo ng mg parirala, pangungusap at balabal - alampay
simpleng talataan. Mix-mix na lenggwahe
a. pagsasama ng Ingles at Tagalog sa
Matyur na Pananlita (Speech) pangungusap
nakakapagsasalita ng mga pangungusap, Hb: Uuwi na me.
kinukunsidera ang gramar, istruktura ng b. Pagsasama ng dalawa o higit pang salita
pangungusap at mga panuntunan ng wikang upang makabuo ng salita
ginamit. Hb: brunch - breakfast at lunch
Mga salita/ekspresyong na nalikha/lumitaw
Paglikha ng Salita dahil sa mga pangyayri o pangailangan ng
Kapag extensibo/malawak ang angking panahon
bokabularyo ng isang tao, nakaktulong ito sa Hb:
ekspresyon o pagpapahayag niya. crush ng bayan - iniidolo ng marami.
gupit-bente - murang gupit kaya, di ayos o
Maugnaying Filipino pangit.
Mga salita ito na nalilikha ng mga tao, red alert - nakahanda sa mga nagbabantang
partikular ng mga dalubwika at purista upang pangyayari.
kunin ang dalisay ma kahulugan ng salita. lipo - pag-oopera upang sipsipin ang taba sa
loob ng katawan.
Hb: blitzkrieg - intensibong paggamit ng puwersa
Kapnayan - Kemistri sa panahon ng giyera.
Kimnayan - Physics Eupemismo
hatinig - telepono Paggamit ng malumanay na salita sa halip na
saksisid - sasakyang sumisisid maanghang, may tonong sekswal at pangit sa
salipawpaw - eroplano panlasa/pandinig.

Jargon Hb:
Mga salitang partikular lamang o identifayd sa sa halip na punerarya - himlayan (slumber
isang grupo o sa mga tao na nasa parehong room)
propesyon. sa halip na iskwater - informal settler;
relocatee
Sa IT sa halip na bobo - mahina ang ulo
byte - sukat ng karakter sa kompyuter. sa halip na matakaw - masarap kumain
blog - mga pino-post na salita/mensahe sa Eponims
internet Ito ang mga salitang nalikha mula sa ngalan
megabyte - mas malaking sukat ng karakter ng isang tao.
sa kompyuter.
Hb:
Pagpapalit ng mga Arkayk(Archaic) na salita Celsius(Anders Celsius)
Mga salitang gamit sa nakaraang panahon na Marxism(Karl Marxism)
kung gagamitin sa panahong kasalukuyan ay Aphrodisac(Aphrodite)
totoong luma na at papag-isipin ang Napoleonic(Napoleon)
mambabasa o tagakinig sa kahulugan ng mga Salitang Nanganganak ng salita
slitang ito lalo't di kilala ang salita. Ang isang punong salita ay napaparami at
nanganganak.
Hb:
Dati Ngayo Hb:
sartin - gamit bilang tasa na yari sa lata,kaya aral, nag-aaral, nag-aral, mag-aral, magsi-
di nababasag. aral, mangag-aral, mag-aaral, mangagsipag-
tampipi - maleta aral, aralan, silid-aralan, aaralin, aral nang
aral.
Paggamit ng Numero
May mga ibig sabihin/kahulugan ang numero
kapasg ginamit na pasalita/pasulat sa
pagpapahayag.

Hb:
0 - sero; wala; bilog
7 - palakol; tsismis, GMA 7
75 - matanda
9 - lucky no./swerte
Paglikha ng Balbal
Mga salita na nalikha ng kabataan na parang
bula na dumating at kagyat ding nawawala
(ang iba) pagkalipas ng ilang panahon.

Hb:
djowa/jowa - asawa
gorabels - papunta na
nosibalasi - sino ba sila?
Pagtatambal ng salita
Tambalang ganap - pinagtambal na salita na
nagkaroon ng panibagong kahulugan.
Hb: anak at araw (anak-araw) - tao na
maputing-maputi ang kulay
Tambalang di-ganap - pinagsamang salita na
hindi nagbago ang kahulugan.
Hb:
anak at dalita - mahirap
Paggamit ng jejemon at mga shortend na
ispeling
Ito'y isang paraang pagpapamulagat sa tao at
nagwawasak o tumaliwas s nakagisnang
leksikon at balarila.
Hb:
slr - sorry late reply
beeree - bad vibes
qaqamit - sa halip na gagamit
4nu b4 y4n - ano ba yan?
<3 - puso
Ndi nA aQ sA2mA - Hindi na ako sasama
B.F. Skinner
Teoryang Behaviorist
Ginagaya ng bata ang mga matatanda. Ang
kanilang pagsasalita ay nadedebelop at
umuunlad kung nakukuha ng mga bata ang
kanilang mga gusto at kung sila'y binibigyan
ng rekognasyon at papuri. Natutunan ng bata
ang iba't-ibang gawain kapag patuloy o lahi
nilang ginagawa ang bagay o gawaing ito.
Noam Chomsky
Teoryang Innateness
"nang ipinanganak ang bata, hindi niya batid
ang mga ispesipik tungkol sa wikang Inggles,
mayroon lamang siyanf salita para sa mga
ngalan ng bagay at mga salita para sa mga
gawaing nagpapakita ng kilos"
Jean Piaget
Teoryang Kognitibo
Ang wika ay isang aspeto sa intelektwal
debelopment/pag-unlad ng bata. Kailangang
maintidihan ng bata ang konsepto bago niya
makuha ang partikyular na salita/wika na
magpapaliwanag tungkol sa konseptong
gusto niyang buuin
Jerome Bruner
Teoryang Interaksyon
Ang teoryang ito'y nagpapakita ng
interaksyong nagaganap sa pagitan ng bata
ay ng kanyang tagapangalaga. Ang mga
napakikinggan salita o pahayag mula sa
tagapangalaga ay nagagayaa ng bata
uha
ang unang namutawi sa sanggol ng siya'y
ipinanganak
s,d,r
ang tatlng letrang mahirap bigkas ng mga bta
at maging agn mga matanda man
akronim
ginagamit ang mga letra na angrerepresenta
sa isang salita o tumatayo bilang kapalit ng
isang salita
archaic
mga salitang gamit sa nakaraang panahon na
kung gagamitin sa panahong kasalukuyan ay
totoong luma na at papag-isipin ang
mambabasa o tagapakinig sa kahulugan ng
mga salitang ito lalo't di kilala ang salita
maugnaying fIlipino
ang mga salitang ito na nalikha ng mga tao,
partikyular ng mga dalubwika at purista upang
kunin ang dalisay na kahulugan ng salita.
jargon
mga salitang partikyular lamang o indetifayd
sa isang grupo o sa mga tao na nasa
parehong propesyon na di sinasadya ay
maihihiwalay ang iba dahil ispesipiko lamang
ang ginagamit nito sa partikyualr na grupo o
propesyon
mix-mix
pagsasama in Ingles at Tagalog sa loob ng
parirala o pangungusap
mix-mix
pagsasama ng dalaw o higit pang salita
upang makabuo ng panibagong salita
eupemismo
paggamit ng malumanay na salita sa halip ng
maanghang, may tonng sekswal at pangit sa
panlasa/pandinig
eponims
ito ang mga salita na nalikha mula sa ngalan
ng isang tao. Dala ng salitang nalikha ang
katangian o partikyular na pagkakakilanlan sa
pinaghanguang pangalan
word metamorphism
ang isang punong salita ya nagpaparami at
nanganganak
paglikha ng balbal
mga salita na nalikha ng kabataan na parang
bula na dumating at kagyat ding nawala
pagtatambal
kapag ang dalawang salita ay pinagsama
tambalang ganap
ang tawag kung ang dalawang salitang
pinagtambal ay nagkaroon ng panibagong
kahulugan
tambalang gdi-ganap
ang tawag sa dalawang salitang pinagtambal
na nagkaroon ng di panibagong kahulugan
fluwensi
tuloy-tuloy na pagbasa,makinis nanasasabi
ang mga salita
komprehensyon
ang abilidad na maunawaan, magreflek, at
matuto mula sa teksto
magbigay ng motibasyon sa pagbasa
ito ang apoy na nagpapaalab sa pagnanais
na matuto kailangan ang eksposyur ng bata
sa mga materyal na babasahin, mga aklatan
na punong iba't-ibang kalse ng babasahin,
kukuha ng aknilang interes upang ipagpatuloy
pa ang kanilang pagbasa
Dechant
nahahati sa dalawang uri ang kahuluganng
pagbasa. Una, yong naghahalintulad aa
pagbasa bilang interpretasyon gn mga
karanasan;ikalawa, yung naglilimita sa
definisyon ng pagbasa bilang interpretasyon
ng mga grapikong simbolo.
Weaver C.
ang matagumpay na pagbasa ay nakasalalay
sa mismong pag-unawa sa proseso ng
pagbasa at nagpahintulot na matuto ng
mahuhusay na istraatehiya sa pagbasa
Adams
ang mahusay na pagbasa ay nakadepende
sa masusing pagkilala ng mga letra, salita at
kung paano binabaybay ang mga ito
teoryang iskema
ay nagsasabing ang teksto ay walang
kahulugang taglay sa kanyang sarili. Ito ay
nagbibigay lamang ng direksyon sa
tagapakinig o tagabasa kung paano nila
gagamitin at bubo ng pagpapakahulugan
mula sa kanilang dating alam
teoryang bottom-up
tinatawag rin pagkilala sa salita
teoryang bottom-up
mula sa teksto tungo sa tagabasa ang pag-
unawa
teoryang top-down
sa teoryang ito, ang pag-unawa sa binasa ay
angsisimula sa isip ng mambabasa bialng
ajtibong partisipant sa proseso ng binabasa
na may dati nang alam na nakaimbak sa
kanyang isipan at inrereleyt niya sa mga
bagong kaalamang nakuha mula sa teksto
teoryang top-down
also known as "conceptually driven"
metakognitiv na pagbasa
kailangan may fundamental na kaalaman ang
mambabasa
basehang eksperensyal
katuad ng tinutukoy sa teoryang iskema,
ipinapakita kung paanong ang karunungan ay
naiimbak at nagagamit kapwa sa pagbasa at
pagsulat
perseptwal na impluwensya
may mga perseptong nadedebelop sa tao
kapag nagbabasa at nagsusulat
elementong linggwistiks
may mgaikunukunsiderang mga panununan
sa pagbuo, paggamit ng wika para
mapaghusay ang mga kasanayan saa
pagbasa at asulat
kognitibong komponent
parehong gumagamit ng utak sa
pagproproseso ng binabasa o sinusulat
affectiv domeyn
nagsasalang-alang sa damdamin ang
tagabasa
iskiming
isang mabilis na proseso ng pagbasa na
naghahanap ng klu para mabigyan ang mga
ito ng kahulugan ang binabasa
700 wpm
rate ng iskiming
200-230 wom
normal rate of reading
iskaning
hinahanap natin agad ang mga tala o facts
upang masagutan ang mga espisipikong ga
tanong
interpretasyon
nakakatulong ito upang unawain ang mga
detalye
predikting
nakatutulong ito upang magamit ng
mambabasa ang mga klu. Naggprepredik siya
ng maaring kalabasan ng biansa
anoteyting
nagbibigay ng paliwanag, sinasalungguhitan
ang mga tuwirang sabi, hinahaylayt ang mga
mhahalagang datos na dapat tandaan
pagbabalangkas
isang formal na pamamaraan upang iorganisa
ang mga materyal sa malinis at maayos na
pamamaraan upang matandaan ang mga
ideyang gustong tandaan

malalim na pagbasa
in-depth reading

reflekting
nagrereflek ang tagabasa sa kanyang binasa
lalo't kritikal ito sa mga kumokontra sa
kanyang mga ideya at opinion