МЕНИЦА

Според нашиот закон, меницата служи како платежно средство и инструмент за обезбедување на
плаќањето.Меница претставува хартија од вредност издадена во пропишана форма во која
нејзиниот издавач (трасантот) како безусловна наредба му ја дава на друго лице (трасатот),
во определено време и на определено место да му исплати одреден паричен износ кој што е
означен на меницата, на корисникот на истата(ремиентот) чие име е наведено на самата
меницата.Доколку тоа не го направи лицето кому му е даден тој налог, трасантот се обврзува
самиот да го исплати паричниот износ на меницата...Со користење на меница може да се
обезбедат кредити, потоа прибирање напарични средства, купување на стока, плаќање на услуги
и други обврски.Со развитокот на кредитниот пазар, меницата станува и средство за есконт и
реесконт. Наместо меницата да се наплати по истекот на определен рок на втасаност, имателот на
меницата може да ја продаде или да ја есконтира,односно да ја наплати пред рокот на
втасаноста но со определено намалување наменичниот износ. Еднаш есконтирана меница може
повторно да се есконтира,односново тој случај станува збор за реесконт. Од претходно
наведеното произлегува дека меницата ги има следниве улоги:1.меницата е средство за кредит
(или негово обезбедување)2.меницата е средство за плаЌање3.меницата е средство за есконт.
трговски градови.Меничното право првобитно се развило како обичајно право.Најзначајни
прописи од XIX век:а) Францускиот трговски законик од 1807 година;б) Германската општа уредба
за меница од 1807 година;в) Англискиот закон за меница од 1882 годин. За да се отстранат
тешкотиите околу извршувањето на трговскитеоперации по пат на меница и да се избегнат
споровите Што произлегуваат од различни национални законодавства, уште на крајот на XIX век
се појавила желбата за унификација на меничното право. Тоа довело до општо мислење
заизградба на еден заеднички меничен закон за сите земји,одосно еднообразен закон по кој ќе се
сообрзат сите национални менични законодавства.За таа цел во 1852 год. било основано
Здружението за унификација на меничното право и истата година во Париз бил изложен и првиот
проект на Светскиот меничен закон. Подоцна на ова прашање се занимаваат Здружението на
меѓународното право и Институтот за меународно право.Меѓутоа, први конкретни чекори на овој
план се постигнати тогаш кога поиницијатива на холандската влада во 1910 год. во Хаг бил
изработен пренацрт наединствен меничен закон.Лица во меницата се:Trasant e nalogodavaч ili
izdavaч na menica koj se naznaчuva na liceto na menicata.ТРАСАТe onoj koj vrшi isplata po menicata od
trasantovoto pokritie шto se naoѓa kaj nego.Remitent e fiziчko ili pravno lice naznaчeno vo ispravata na
koe mu se isplatuva iznosot naveden vo menicata, odnosno korisnik na menicata.Imatel na menicata e
lice koe ja poseduva menicata na zakonit naчin.Emitenti na menicata se banki i patniчki agencii
koi izdavaat oddelni vidovi menici.Indosant e nositelot na pravoto na naplata шto vrшi
indosament.Indosator e l i c e n a k o e s e p r e n e s u v a m e n i c a t a . Avalist e lice koe so svojot
potpis na menicata garantira za isplatata na iznosot odreden vo menicata.Akceptant e l i c e ш т о j a
p r i m a m e n i ч n a t a o b v r s k a s o i z j a v a z a n e j z i n o prifaќawe.Intervenient e lice naznaчeno
od trasantot, indosantot ili avalist ot vomenicata, vo sluчaj na potreba istata da ja akceptira ili
plati.Kopist e lice шto puшtilo vo promet prepis na menic a garantirajќi pritoa deka na
donositelot na prepisot ќe mu go predade meniчniot original ili ќe mu ja isplati meniчnata suma.

ТРГУВАЊЕ СО ХАРТИИ ОД ВРЕДНОСТ

Тргувањето со хартији од вредност побарува одреден степен на знаење и целина на неопходни

информации за сите оние кои се одлучиле да инвестираат на овај начин. Прво е потребно да се
запознаете со материјата и основните поими и правилата по кои се извршува ова тргување.
Хартиите од вредност, всушност представуваат дукументи со кои се ветува дека ќе се исплатат
пари, камати, заработка или девиденда. Хартиите од вредност се дефинират како инвестициони
инструменти односно, оние хартии кај кои што постои ризик во вложувањето кој се карактеризира
со заработка. Во оваа група спаѓаат ации, обврзници, опции, и други финансиски деривати, а се
продаваат на организиран пазар на капитал. Истовремено, хартиите од вредност од овие
категории представуваат најзачајни групи на финансиски интрументи со кои се тргува на
финансиските пазари. Во поширока смисла, тргувањето со хартии од вредност опфаќа и
инструменти на кредити и плаќања како што се чекови, меници и сл. Секоја хартија од вредност
мора да биде во пишана форма, да содржи некое граѓанско (најчесто имовинско) право и
остварувањето на тоа право да е поврзано со постоењето на хартии од вредност. За тргување со
хартии од вредност е важно да се знае дека хартите од вредност во современиот промет можат да
се појават како средства на плаќање на кредити, обезбедување на побарувачка на стоковен
промет и слично. Понудата на хартии од вредност на пазарот може да биде примарна и
секундарна. Примарна е првата понуда за продажбата на хартии од вредност која ја прави
издавачот на тие хартии, додека секундарната е јавна понуда, всушност тргување со хартии од
вредност на организиран пазар, која ја прави нејзиниот сопственик. А на организираниот пазар
може да тргуваат само членовите на берзите (брокерско – дилерски друштва и овластени
банки), а сите други лица исклучиво со посредништво на членовите на организираниот
пазар.Тргувањето со хартији од вредност на организираниот пазар подразбира јавна понуда
на хартии од вредност, односно, поврзување на понудата и побарувачката. Тргувањето се одвива
на организиран пазар кој опфаќа берзански и вонберзански пазар, а во склад со одредбите кои ги
пропишуваат надлежните органи. Организацијата и пропишувањата на условите за работење на
берзите, надзорот над работењето на членовите на берзите, како и прием на хартии од вредност и
други финансиски инструменти ги прави организаторот на пазарот. Инаку, спрема споменатите
прописи, предмет на јавна понуда на берза може да бидат следните хартии од вредност – акции
(HOV кои гласат на делот на основниот капитал на акционерското друштво), должнички хартии од
вредност, депозитни потврди (HOV кои ги издаваат банките кои поседуваат странски акции или
обврзници кај банки во странство) и др. Хартиите од вредност се издаваат со објавување на
проспекти за издавање на вредносни хартии и упатување на јавни повици за упис и уплата на
хартии од вредност. Проспект представува пишан јавен документ кој содржи податоци кои на
инвеститорот му овозможува јасен увид во објективна правна и финансиска положба на
издавачитеа на хартиите од вредност, во неговите бизнис можности, како и во правата и
обврските кои произлегуваат од хартиите од вредност на кои проспектот се однесува. Сите
наведени информации од проспектот треба да му помогнат на инвеститорот во донесувањето на
правилни инвестициони одлуки, односно, да му ја олеснат трговијата со хартии од вредност.