Fuqia e tregut: Bashkimi mund të krijojë ose rrisë fuqinë e tregut, si në kuptimin e eleminimit të konkurencës edhe

në kuptimin të qënurit në gjendje për të abuzuar me atë pozicion. Prandaj, firmat që bashkohen nuk kanë nevojë
të jenë konkurente për të krijuar fuqi tregu. Bashkimet vertikale përshembull mund të çojnë deri në mbylljen e
kompanive të konkurentëve të tjerë si në pjesën e sipërme të zinxhirit tregtar edhe në pjesën e poshtëme. Pjesa e
sipërme e zinxhirit tregtar ka të bëjë me tregun e inputeve të një produkti. Pjesa e poshtëme e zixhirit tragtar është
tregu për një produkt që përdor inputin(et) e pjesës së sipërme të zinxhirit tregtar. Bashkimet ‘diagonale’ mund të
shkaktojnë rritje të çmimeve. Konkurenca eleminohet disi por jo në masën që të mbesë pak ose aspak presion
konkurues. krijimi i situatave kolektivisht dominante:Ne kemi vënë re më parë se mund të ekzistojë një situate në
të cilën të gjitha firmat e kuptojnë që një rritje e çmimit do të ishte e leverdishme për të gjithë. Situatë në të cilën
ka një numër të vogël firmash, pra një nëngrup i tyre do të jetë një gjendje të rrisë çmimet, por vetën në kushtin e
mungesës së konkurencës nga kompanitë jashtë nëngrupit.

Kostot e transaksionit shfaqen edhe brenda firmave. Niveli i kompleksitetit të aktiveve ëdhe frekuenca jane
përcaktuesit e kostove të transaksionit. Në rast se frekuenca e transaksioneve me të njëjtin partner është shumë e
lartë atehere vlen qe transaksioni te perfshihet ne firme. Katër kushtet institucionale që influencojnë zgjedhjen e
structures qeverisëse: regjimi i ligjit të kontratave- karakteri implicit i kontratave të punësimit nënkupton se jo çdo
gjë përcaktohet me detaje paraprakisht (ex ante), të drejtat e pronësisë; Nëse të drejtat e pronësisë mbrohen në
mënyrë më efiçente nga kontrollet administrative (monitorim, çmime të karrierës dhe penalitete) se sa nga
transaksionet e tregut; efektet e reputacionit Si rezultat i reputacionit të manaxherëve, nëse reputacioni është
pozitiv redukton kostot e monitorimit; Risku-Për shkak së një hierarki është e pajisur më mirë se tregu për të
menaxhuar riskun.

Popersosmerite e tregut:Popersosmeria e tregut eshte kur tregu nuk korrespondon me supozime themelore te
modelit standart te konkurences perfekte pra jane kryer ineficenca.Ne tregjet reale ju mund te hasni disa lloje te
popersosmerise se tregut duke shkaktuar humbje te eficences ne nje shkalle me te vogel apo me te madhe.Disa
popersosmeri tregu jane: Informacioni jo perfekt.Informacioni ne kete rast shperndahet ne menyre te pa
barabarte midis aktoreve te ndryshem ose njohurite mund te jene joperfekte kjo haset kur disa aktore kane me
shume njohuri se te tjeret dhe i perdorin per avantazhet e tyre.Fuqia e tregut eshte aftesia e nje shitesi te vetem
ose nje grupi shitesish per te vendosur cmime mbi nivelin e kostove marxhinale.Llojet e tregut qe perfshijne
fuqine e tregut jane monopoli,oligopoli dhe konkurenca monopoliste.Ekstrenaliteti eshte nje efekt ekonomik
anesore i pashkaktuar nga tregu dhe si pasoje nuk reflektohet ne cmim.Efektet mund te jene poz ose neg.Ato
shkaktojne mosperputhje midis kostove dhe perfitimeve private dhe shoqerore pra nuk arrihet rezultat eficent.Te
mirat e pastra publike:Ne kete rast tregu nuk eshte me ne gjendje te kordinoje kerkesen dhe oferten sepse cdo
furnizues potencial eshte i vetedishem per faktin se ne momentin qe nje prod ekziston ai nuk mund te perjashtoje
te tjeret qe nuk kane paguar per te.(paoerjashtueshmeri). Monopoli natyror: shkaktohet nga karakteristika te
vecanta te procesit te prodhimit teknologjik e prodhimit redukton vazhdimisht kostot mesatare.Shkalla eficences
se prodhimit krahasuar me kerkesen totale ne treg nuk lejon 2 ose me shume firma ne treg duke shkaktuar
monopol natyror.

Në parim, kontratat mund të kuptohen si nevojë e palëve për të siguruar veten e tyre kundrejt risqeve.
Kontratat mund të lidhen edhe për transaksionet periodike dhe jo peroidike. Kontratat jo periodike
(spot) përfshijnë shkëmbimin e menjëhershëm të të drejtave të pronësisë, pra palët pajtohen
menjëherë me marrëveshjet (e pashkruara) dhe marrëdhënia kontraktuale mbaron menjëherë pas
kryrjes së transaksionit. Kontratat periodike janë më të komplikuar, sepse marrëveshja do të
përmbushet në një peiudhë të caktuar kohore në të ardhmen, duke rritur riskun e mos zbatimit.

Tregu spot eshte nje treg i perber nga bleres dhe shites mardhenia e te cileve konsiston ne nje
shkembim te vetem.Produktet dorezohen ne momentin e pageses.Tregjet spot karakterizohe nga pro
homogjene dhe dhe nga pavarsia e te gjithe paleve dhe cmimet reagojne menjeher nda ndryshimeve ne
disponueshmerine e prod.
disi por jo në masën që të mbesë pak ose aspak presion konkurues. krijimi i situatave kolektivisht dominante:Ne
kemi vënë re më parë se mund të ekzistojë një situate në të cilën të gjitha firmat e kuptojnë që një rritje e çmimit
do të ishte e leverdishme për të gjithë. Situatë në të cilën ka një numër të vogël firmash, pra një nëngrup i tyre do
të jetë një gjendje të rrisë çmimet, por vetën në kushtin e mungesës së konkurencës nga kompanitë jashtë
nëngrupit.

Kostot e transaksionit shfaqen edhe brenda firmave. Niveli i kompleksitetit të aktiveve ëdhe frekuenca jane
përcaktuesit e kostove të transaksionit. Në rast se frekuenca e transaksioneve me të njëjtin partner është shumë e
lartë atehere vlen qe transaksioni te perfshihet ne firme. Katër kushtet institucionale që influencojnë zgjedhjen e
structures qeverisëse: regjimi i ligjit të kontratave- karakteri implicit i kontratave të punësimit nënkupton se jo çdo
gjë përcaktohet me detaje paraprakisht (ex ante), të drejtat e pronësisë; Nëse të drejtat e pronësisë mbrohen në
mënyrë më efiçente nga kontrollet administrative (monitorim, çmime të karrierës dhe penalitete) se sa nga
transaksionet e tregut; efektet e reputacionit Si rezultat i reputacionit të manaxherëve, nëse reputacioni është
pozitiv redukton kostot e monitorimit; Risku-Për shkak së një hierarki është e pajisur më mirë se tregu për të
menaxhuar riskun.

Popersosmerite e tregut:Popersosmeria e tregut eshte kur tregu nuk korrespondon me supozime themelore te
modelit standart te konkurences perfekte pra jane kryer ineficenca.Ne tregjet reale ju mund te hasni disa lloje te
popersosmerise se tregut duke shkaktuar humbje te eficences ne nje shkalle me te vogel apo me te madhe.Disa
popersosmeri tregu jane: Informacioni jo perfekt.Informacioni ne kete rast shperndahet ne menyre te pa
barabarte midis aktoreve te ndryshem ose njohurite mund te jene joperfekte kjo haset kur disa aktore kane me
shume njohuri se te tjeret dhe i perdorin per avantazhet e tyre.Fuqia e tregut eshte aftesia e nje shitesi te vetem
ose nje grupi shitesish per te vendosur cmime mbi nivelin e kostove marxhinale.Llojet e tregut qe perfshijne
fuqine e tregut jane monopoli,oligopoli dhe konkurenca monopoliste.Ekstrenaliteti eshte nje efekt ekonomik
anesore i pashkaktuar nga tregu dhe si pasoje nuk reflektohet ne cmim.Efektet mund te jene poz ose neg.Ato
shkaktojne mosperputhje midis kostove dhe perfitimeve private dhe shoqerore pra nuk arrihet rezultat eficent.Te
mirat e pastra publike:Ne kete rast tregu nuk eshte me ne gjendje te kordinoje kerkesen dhe oferten sepse cdo
furnizues potencial eshte i vetedishem per faktin se ne momentin qe nje prod ekziston ai nuk mund te perjashtoje
te tjeret qe nuk kane paguar per te.(paoerjashtueshmeri). Monopoli natyror: shkaktohet nga karakteristika te
vecanta te procesit te prodhimit teknologjik e prodhimit redukton vazhdimisht kostot mesatare.Shkalla eficences
se prodhimit krahasuar me kerkesen totale ne treg nuk lejon 2 ose me shume firma ne treg duke shkaktuar
monopol natyror.

Në parim, kontratat mund të kuptohen si nevojë e palëve për të siguruar veten e tyre kundrejt risqeve.
Kontratat mund të lidhen edhe për transaksionet periodike dhe jo peroidike. Kontratat jo periodike
(spot) përfshijnë shkëmbimin e menjëhershëm të të drejtave të pronësisë, pra palët pajtohen
menjëherë me marrëveshjet (e pashkruara) dhe marrëdhënia kontraktuale mbaron menjëherë pas
kryrjes së transaksionit. Kontratat periodike janë më të komplikuar, sepse marrëveshja do të
përmbushet në një peiudhë të caktuar kohore në të ardhmen, duke rritur riskun e mos zbatimit.

Tregu spot eshte nje treg i perber nga bleres dhe shites mardhenia e te cileve konsiston ne nje
shkembim te vetem.Produktet dorezohen ne momentin e pageses.Tregjet spot karakterizohe nga pro
homogjene dhe dhe nga pavarsia e te gjithe paleve dhe cmimet reagojne menjeher nda ndryshimeve ne
disponueshmerine e prod.

Sipermarresit institucional:Sipërmarrësit që duan të fillojnë nje aktivitet te ri shpesh duhet të përballen me

barrierat institucionale ekzistuese. Sipërmarrësit që ndihmojnë në themelimin e institucioneve të tregut quhen
sipërmarrës institucional. Ata mund të zhvillojnë një strukturë të re qeverisëse (si përshembull një lloj kontratë të
re, ose një rrjet të ri) në mënyrë që të kapërcejnë kufizimet e tilla institucionale. Çdo sipërmarrës ka katër strategji
të mundshme për të ndryshuar rregullat. ai mund të bëjë një fushatë të hapur për ndryshime në institucionet
dominuese, dukë përdor median, ose duke marrë pjesë në forume publike apo konferenca. Ai mund të lobojë në
mënyrë private për një ndryshim të rregullave. Ai mund të argumentoje se është përjashtuar nga rregullat
ekzistuese sepse është një rast i veçantë. Ai mund të fillojë biznesin e tij duke mos i respektuar rregullat ekzistuese.
Roli i sipermarresve Sipërmarrësit vigjilent janë forca drejtuese.Sipërmarrja është veprim njerëzor në një botë të
pasigurtë, apo një përgjigje institucionale ndaj problemit të pasigurisë. Guximi, imagjinata dhe shtysa janë burimët
kryesore. Një sipërmarrës e mirë është gjithmonë vigjilent ndaj mundësive të tregut.Injoranca e panjohur është një
njohuri e pazbuluar më parë.Fitimet/humbjet që gjenerohen nga aktivitetet sipërmarrëse janë shpërblimet për
zbulimin e mundësive të tregut. Inovacion gradual-inovacion që përshtatet me tregun dhe ofron pasiguri të
ulët.Inovacioni radikal-zbulimin e diçkaje me vlerë që nuk njihej më parë. Sipërmarrja është e rrënjosur në
institucionet shoqërore. Konteksti social i aktiviteteve sipërmarrëse influencon nivelin e tyre në
shoqëri.Institucionet formale, si për shembull institucionet financiare dhe të drejtat e pronësisë, janë gjithashtu
shumë të rëndësishme për aktivitetin sipërmarrës.

.Teoria e agjensise tregon dallimin midis paleve qe caktojne nje detyre dhe delegon nje pjese te fuqise
vendimarrese dhe pales qe ka pergjegjsine per te kryer detyren me mundesine per te marre vendime.Pala qe
komisionon detyren quhet principal dhe pala qe e merr persiper quhet agjent.Teoria e agjensise trajton ceshtjen
sesi te perfshijme stimujt e duhur me kontrate ne menyre qe te parandalojme kete sjellje oportuniste dhe te
arrijme ne rezultat eficent.Shembull:Klientet e nje restoranti zakonisht preferojen te paguajne nje cmim fiks te
njohur per ushqimin ne vend te klienteve qe duan te marrin kete produkt ne te njejten kohe.

Kontrata implicite dhe mekanizma vetë-zbatues dhe vete rregullues. Kontrata implicite është një
insititucion informal i pa zbatueshëm ligjërisht dhe për shkak të normave të themeluara të sjelljes
Kontrata është hartuar në mënyrë të atillë që shkelja e marrëveshjes sjell kosto aq të larta saqë njerëzit
në mënyrë spontante do ta shmangin mosrespektimin e saj. Termat kontrata implicite dhe mekanizma
vetë-zbatues përdoren shpesh si sinonime të njëra tjetrës. Kërcënimi i humbjes së reputacionit. Kthimi
me të njëjtën monedhë. Mashtrimi i partnerit tuaj të biznesit mund ta bëjë atë të kundërpërgjigjet më të
njëjtën mënyrë. Përfshirja e palëve të treta për të zgjidhur mosmarrëveshjet dhe për të vlerësuar
performancën. Prania e angazhimeve (të përbashkëta). Nëse palët kontraktuese kanë investuar tek njëri
tjetri në mënyra të ndryshme, kjo sjell efekte të krijimit të marrëdhënieve. Garancia (pengu) si një
angazhim i besueshëm (Williamson, 1983). Unifikimi i palëve. Furubotn and Richter (1998, p. 163) e
quajnë këtë mbase ‘formën më të fortë të mbrojtjes nga oportunizmi pasveprues’ (ex-post). Nëse palët
në një kontratë vendosin të bashkohen (integrimi vertikal apo horizontal
Institucionet formale i percaktojme si rregulla publike te sjelljes te hartuara nga nje autoritet publik me pushtet
legjislativ dhe zbatohen nga autoritetet publike me pushtet ekzekutiv dhe gjyqsor qe ka te drejten dhe fuqine per
te penalizuar nje individ ose organizate per shkeljen e rregullave.Nje shembull jane ligjet dhe rregullat qeveritare
qe synojne realizimin e objektivave specifike te politikave. Institucionet jo formale i percaktojme si rregulla private
te sjelljes qe jane zhvilluar gradualisht dhe spontanisht dhe nuk kane nevoje per ndonje zbatim ligjor sepse
rregullat jane te sanksionuara nga vete palet sepse eshte ne interesin e paleve te respektojne rregullat e
marrveshjes se tyre.Shqiperia ka kaluar nje periudhe tranzicioni pra nga ekonomi e centralizuar ne nje ekonomi te
lire te tregut.Ne kete rast institucionet formale jane me te rendesishme.Duhej te nenshkruhej nje legjislacion i
pershtatshem per tu zhvilluar ekonomia e lire e tregut.Ne kete menyre ekonomia do te liberalizohej dhe nuk do te
kishte kufizime.Duhej te miratoheshin ligje per cmimet,tregtine,privatizimin e tokave etj.

Licensimi dhe franshiza Një licensë përfshin transferimin e të drejtës së pronësisë; përshembull, e drejta
për të përdorur emrin e një marke të caktuar tregtare ose një teknikë të veçantë. Në shkëmbim të
përdorimit të këtyre të drejtave, i licensuari i paguan një tarifë licensuesit. Një kontratë license trajton
çështje si: Emrin e markës tregtare që mbulon licensa; Standardet e cilësisë; Periudhën e licensës; Zona
gjeografike brenda së cilës mund të shiten produktet e licensës; Tarifat minimale që duhen paguar: dhe
Si do të mbyllet marrëveshja në përfundim të licenses Walt Disney u ofron licensa firmave të pavarura
që duan të shesin produkte Disney. Këto firmat duhet të përmbushin të gjitha kushtet dhe kërkesat
specifike Dhënia e licensave është një mënyrë për të përcaktuar dhe mbrojtur të drejtat e pronësisë. Një
franshizë është një formë specifike më kufizuese e licensës. Franshiza është licensimi i konceptit të
biznesit të franshizorit (franchisor) tek zbatuesi (franchisee) – përshembull, blerja e të drejtës për të
përdorur një markë të njohur tregtare, një procedure specifike apo një strategji marketingu. Tarifën që
duhet paguar; Emrin e markës që mbulon; Pasqyrat financiare të audituara të zbatuesit; Një vlerësim të
investimit total të zbatuesit; Marrëveshjet e furnizimit; Kodi i veshjes së punonjësve; Trajnimi që
franshizori do t’i ofrojë zbatuesit dhe punonjësve të tij; Të gjitha asistencat e tjera të rëndësishme si
përshembull planet e marketingut, metodat e biznesit dhe manualet e përdorimit. Dallimi midis licensës
dhe franshizës është se franshizat rregullohet në mënyrë shumë më strikte. Një marrëveshje franshize
mund të përfshijë qindra rregulla (McDonald’s dhe Coca-Cola) Franshizori përfiton sepse kursën kostot e
transaksionit për futjen dhe shfrytëzimin e tregjeve të huaja

Menaxheret: Menaxherët mund të bëhen drejtues të besueshëm që monitorohen në mënyrë

skrupulozë në interes të aksionerëve pasivë. Kjo mund të ketë një efekt negativë mbi iniciativën.
Menaxherët mund të drejtojnë kompaninë për interesat e tyre. Korporata moderne nuk shërben në
menyrë ekskluzive as për interesin invidual të pronarit pasive dhe as për interesin personal të
menaxherit aktivë në kontroll. Aksionerët mund të shihen si principal, dhe drejtuesit e lartë (që
formojnë bordin e drejtorëve dhe drejtojnë firmën) si agjentë. Menaxhimi mund të shihet si principal
(duke vepruar në interes të pronarëve) dhe punonjësit si agjentë.

GDP eshte totali I produkteve dhe sherbimeve qe prodhohen Brenda territorit ten je vendi pavarsishr
nese realizohet me kapital vendas apo te huaj. E ardhur faktoriale per behet nga 5 zera: Te ardhurat e
korporates, Te ardhurat e pronarit, Pagat e puntoreve, Te ardhurat nga renta, Te ardhurat nga interesi

Rregullat e llog GDP: Mbledhja e prod te ndryshem pra GDP perfshin totalin e vleres se mallrave dhe
sherbimeve ne nje njesi te vetme . Mallrat e perdorura GDP perfshijn vleren e produktit dhe te
sherbimeve aktuale ne nje ekonomi. Trajtimi inventarit kur nje firm shton mallrat ne inventor ky
investim llogaritet si nje shpenzim I kryer nga puntoret e firmave. Mallrat e ndermjetem dhe mallrat e
shtuar, shumica e mallrave prodhohen ne nje sere fazash.

Modeli I punes sipas Lewis:Kerkon te shpjegoj faktin se eshte pse pagat ne zonat urbane jane me te
larta se zonat rurale ato sjellin zhvillim sepse gjithmone ka nja levizje te popullsis rurale e cila do te sjell
vetem tepric se punes qe nuk eshte gje tjeter vetem nje element shtese qe ndikon ne mos zhvillimin e
ketyre zonave.Nga grafiku shohim se kemi nje teprice te punes nga Q1 ne Q2 dhe nje zhvendosje te
pikes ekuiliber e1 dhe e2 nderkoh paga urbane nuk ndryshon. Modeli Todaro propozoi nje modifikim te
modelit neoklasik te migrimit ne te cilin cdo potencial I emigrimit nga rurali tek urbani vendos nese
zhvendoset apo jo ne qytet, bazuar ne maksimizimin e te ardhurave dhe pritshmerine e objektivave.

Multifunksionaliteti eshte njohur dhe pranuar edhe ne nivele nderkombetare nga te gjithe
organizatat(OKB,OCDE) pervec prodhimit te produkteve agroushqimore bujqesia dhe ne pergjithsi
aktiviteti bujqesor ka edhe shume role te tjera si: Mbrojtja e mjedisit , mbrojtja e pasurise natyrore dhe
zhvilli,I I zonave.

Aavantazhet e bujqesise organike: eshte bujqesia qe nuk perdoren pesticide, hormone te rritjes ose
plera kimik. Ajo prodhon mbetje min dhe eshte nje perfitim per shendetin. Sasi te mjaftueshme te azotit
perms perdorimit te bimeve azotofiksuese . Kontrolli per semundjet dhe demtuesit mbeshtetet kryesisht
ne qarkullimin natyror te bimeve. Kujdes ne mjedisin e fermes dhe ruajtjen e flores dhe faunes.
Disavantazhet: Veshtirsit e pozicionimit te prod organike mbetet nje nga pikat e dobeta.
Parimet e zhvillimit rural te qendrueshem: Pika D paraqet rritjen e vazhdueshme eksponenciale.Ne
kete skenar jo vetem nivelet e mireqenies ne kohet e sotme so te ishin te qendrueshmem por eshte
rritja ne mireqenie do te ishte e qendrueshme. Pika C imagjinon nje gjendje ten je perparimi te
vazhdueshem me zvoglimin gradualisht te rrtijes drejt 0. Pika B eshte I ngjashem me ate qe imagjinon
rritjen fillestare te ndjekur nga nje gjendje me perdorim te vazhdushem. Pika A Mohon ekzistencen e
niveleve te qendryeshme te mireqenies per fryme duke sygjeruar qe niveli I vetem I mundshme I
qendrueshem eshte 0. Keto skenare sugjerojne qe jane tre dimensione te rendesishme te ceshtjes
qendrueshmerise. Ekzistenca e nje niveli te mireqenies te qendrueshem pozitiv.Madhesia e nivelit te
fundit te qendrueshem kundrejt niveleve mirqenese te sotme. Sensibileteti I nivelit te ardhshem te
mireqenies ndajveprimeve pra gjeneratave.

Metoda Leader mund te konsiderohet e sukseshme per vendet e BE pasi ajo promovon zhvillimin e
qendrushem ne rajonet rurale te Europes me focus te vecant ne ceshtjet ekonomike sociale dhe
mjediosre. Leader eshte nje teori mesatare ne kuader te politikes per zhvillimin rurale te BE

Ekonomiksi merret me shperndarjen e burimeve.Rregulli I vendimarrjes ekonomike thote se; Nqs

perfitimi marxhinal nga marrja e nje vendimi I kalon kostot marxhinale athere mere kete vendim, Nqs
kosto marxhinale nga marrja e nje vendimi kalon perfitimet athere mos e merr kete vendim.

Kosto opportune e ndermarrjes sin je aktivitet eshte perfitimi humbur prej atij aktiviteti. Kosto
marxhinale eshte kostoja shtese mbi koston qe ju keni marre persiper, per te marr me hsum prej dickaje
duhet te heqim dor prej dickaje.

Kerkesa eshte totali I sasive te kerkuara qe bleresit jane njekohesisht ne gjendje te kerkojne ne nje kohe
te caktuar, te caktuar per P dhe Q te ndryshme kur faktoret e tjer mbeten te pa ndryshuar.

Ligji I kerkeses thote se cmimi dhe sasia e kerkuar kane lidhje te zhdrejt pra me rritje te P ulet QD dhe
me ule te P rritet QD.

Faktoret qe ndikojne te kerkesa jane:1) TR individuale , me rritjen e TR rritet edhe D per mallra. 2)P e
mallrave te tjere, mallrat zevendesohen kur P I mallit ulet, D per mallin P I te cilit nuk ka ndryshur do te
bjere.3)Shtitjet, ndryshimi ne shitje ndikon ne D per mallra. 4) Parashikimet, shpresa se ne te ardhmen
Tr e konsumatorit do te ndryshojne. 5) Bindjet politike, ligjet e shtetit per prodh e produkteve jane te
ndryshme . 6) Bundjet fetare , prod e ndryshme sipas kerkesave fetare.

Oferta eshte totali I sasive te ofruara qe prodhuesit jane njekohesisht ne gjendje te ofrojne ne nje kohe
dhe treg te caktuar. Per P dhe Q te ndryshme. Kur faktoret e tjere mbeten te pa ndryshuar.

Ligji I ofertes cmimi dhe sasia e ofruar kane lidhje te drejte pra me rritjen te P rritje te QS dhe me ulje te
P kemi ulje te QS. Oferta I referohet total sasish te ofruara.Sasia e ofruar I referohet nje pike ne kurben
AS.

Faktoret qe ndukojne ne oferte jane:1) Cmimi I inputeve, oferta zvoglohet kur P rritet. 2)Teknologjia,
permirsimi teknologjik rritet me ofrimin e produkteve ne treg. 3)Parashikimet, nese prodhusi parashikon
se P I produkteve qe prodhon ai do te rritet athere nje pjese te produkteve per ta shitur me vone dhe
per te fituar me shume. 4)Taksat dhe subencionet , taksat rrisin koston e prodh, fitimi do te zvogloet
oferta do te reduktohet, subencionet ulin koston e prodh, fitimi do te rritet dhe oferta do te rritet.
5) Kushtet klimatike . 6)Kualifikimi I fuqise puntore.

Elasticiteti perfaqson reagushmerine ndaj ndryshimeve te cmimit per nje product. Elasticiteti I kerkeses
tregon reagushmerine ndaj ndryshimit ne % te cmimit me ndryshimin ne % te sasis se kerkuar.Elasticiteti
I ofertes shpreh ndryshimin ne % te cmimit me 0 % ne ndryshim te sasise se ofruar.
Modelet na lejojne ne te studiojme me rigorozitet ceshtjet qe lidhen me njeri tjetrin dhe qe jane te
shkalles se pergjithshme.Kemi dy lloje modelesh:1)Modeli baze pessimist I cili bazuar ne nje teknike qe
njihet si dinamika e sistemeve u ndertua nje model kompjuterik ne shkalle te gjere per te studiuar
rezultatet apo ndodhi te ngjashme ne te ardhmen, ne ekonomine boterore. Tipari me dallues I
dinamikes se sistemeve eshte perdorimi I nyjeve baze per te shpjeguar sjelljen e natyres.2)Modeli baze
ne nje liber 200 vitet e ardhshem nje skenar per ameriken dhe per boten. Ky eshte nje vision optimist
dhe bazohet ne nje pjese me te madhe ne evolucionin e vazhdueshem te progresit teknologjik.

Burimet natyrore I klasifikojme: Sipas gjendjes se tyre dallojme; Rezerva korente percakton si burime qe
njihen qe mund te nxirren me lehtesi me cmime korente.Madhesia e tyre mund te shprehet si numer .
Rezerva potenciale jan te percaktuara me teper si funksion se sa si numer.Sasia e rezervave qe
disponohen me shumice varet nga deshira qe njerzit deshirojne te paguajne per keto burime.Gjendja e
burimit perfaqson gjendjen natyrale te burimeve ne koren e tokes. Sipas jetegjatesise; Burimet e
ezaurueshme te cilat ndahen ne burime te ezaurueshme dhe te riciklueshme ku hyjne burimet e
energjise dhe burimet e ezauruara dhe te rrezikueshme. Ku me tipiket jane mineralet. Burimet e
rinovueshme ku hyjne burimet qe riprodhohen peshqit , pyjet etj.

Ekonomia e prerjes se drurit eshte nje dege e ek burimeve natyrore e cila do te merret me studimin e
kohes me te mire se kur mund te priten keto drure. Vlerat e lendes drutesore gjenden duke shumezuar
monedhen e drurit(vitet) dhe vellimin ne m kub pjestuar me Shumen e norms zbritese te interest.

PBB eshte vlera e tregut e te gjithe te mirave dhe sherbimeve perfundimtare te prodhuara ne nje
ekonomi ne nje periudhe te caktuar kohore. PBB=( cmim x sasi)+(cmim x sasi). PBB mat te ardhurat e
gjithsejcilit ne ekonomi dhe eshte ekuivalente me totalin e shpenzimeve per te mirat dhe sherbimet ne
ekonomi.