1. ‘Di baleng magkatirigbak, basta tambak.

Salin sa Filipino: Hindi bale nang magkawalaan ng

hininga, basta’t sama-sama.

Paliwanag: Maaaring sa unang basa ay magkaroon ito ng

ibang pagpapakahulugan base na lang sa kaisipan ng
nagbabasa nito. Kumbaga, mamamatay din lang, mabuti
nang sama-sama. Subalit, kung aanalisahing at
masinsinang pag-iisipan ay para sa akin ay posibleng mas
nangangahulugan ito na mas ayos na ang mamatay
basta’t nasa isang lugar lang, sama-sama’t kapiling ang
bawat isa. Magandang halimbawa dito ay ang mga
tumangging makipagsapalaran sa ibang bansa at piniling
manatili sa Pilipinas kahit na hindi sapat ang kinikita para
maayos na makapamuhay, basta’t ang mahalaga ay
kasama ang pamilya.

2. Natatago an kayamanan, dae an kapobrehan.

Salin sa Filipino: Natatago ang kayamanan, hindi ang

kahirapan.

Paliwanag:Ang ibig sabihin dito ay literal na natatago ang

kayamanan, maaaring sa bangko o sa kwarto ngunit hindi
ang kahirapan. ‘Pagkat ang isang tao na mahirap, ano’t
ano man ang pilit na itago ang kaniyang estado sa buhay
ay lalabas at lalabas din ang mga bakas nito sa kaniyang
ugali, pananamit at hitsura.

3. An dilang matarom kun makalugad hararom.

Salin sa Filipino: Ang dilang matalim kung makasugat ay

malalim.

Paliwanag: Ang nais lang na ipakahulugan nito ay minsan

man ay may kakayahan ang taong walang kontrol sa
kaniyang pagsasalita na makasakit ng damdamin ng iab.
Bagaman dila, natural na walang talim ngunit kayang
humiwa ng damdamin gamit ang salita.
4. Kung kayang gibuhon ninda, edi ipagibo sainda.

Salin sa Filipino: Kung kayang gawin ng iba, edi ipagawa

mo sa kanila.

Paliwanag: Isang kasabihan na maituturing na may bahid

ng kalokohan pero hindi naman otomatikong masasabi
mg wala ng laman. Sarkastiko lang kumbaga. Maaaring
madalas marinig kung nang-aasar o nang-uuyam pero
maaari din naman na ito talaga ang ibig sabihin
ngnagsasalita. Mayroon kasing katangian ang mga Bicolan
na pagiging “madunong”. Hindi ko lang sigurado pero para
sa akin nasa pagitan ito ng pagiging madiskarte at pagiging
kupal. Madiskarte sa paraang alam niya sa sarili niyang
hindi niya kaya kaya’t ipinagawa na lang sa iba, kupal dahil
sa halip na subukan ay inisasa na lang sa taong may
kakayahang gumawa.

5. An helang nabobolong, dae an kagadanan

Salin sa Filipino: Ang sakit ay nalulunasan ngunit hindi ang

kamatayan.

Paliwanag: Ang kasabihang nangangahulugan na hangga’t

may kapabilidad at pagkakataon pang lunasan ang sakit o
isang karamdaman ay dapat na gawin na kaagad sapagkat
kung sa huli’y humantong ito sa kamatayan ay wala ng
paraan para matugunan pa ito.

6. Wara isang ribo kung wara an piso.

Salin sa Filipino: Walang isang libo kung wala ang piso.

Paliwanag: Ang isang libo ay ay hindi masasabing isang

libo kung wala ang piso. Sa medaling sabi, hindi magiging
malaki ang halaga ng isang bagay kung wala ang mga
maliliit na unang bumuo rito. Karaniwang binabanggit
kapag ang isang indibidwal ay hindi pinapahalagahan at
hindi nasisiyahan sa maliit na halaga na nasa kaniya o
natanggap niya.
7. Luway-luway sana basta duon.

Salin sa Filipino: Hinay-hinay lang basta madiin.

Paliwanag: Ito ay parang katumbas sa Ingles ng “slowly

but surely”. Ang ibig sabihin nito ay walang masama
kung mabagal, ang importante’y may kasiguraduhan.
Madalas ko itong marinig dati sa guro ko sa Matematika
noong sekundarya. Sinasambit niya ito kapag
napapansin niyang nagmamadali kami’t
nagpapaunahan sa pagsagot ng math problem na
ibinigay niya. Para kasi sa kaniya, malaki ang tyansang
hindi naming makuha ang tamang sagot at humantong
lang sa pagkakamali kaya’t lagi niyang ipinapaalala na
ayos lang na mabagal ang proseso basta’t siguradong
tama sa dulo.

8. ‘Di baling sadit basta arayo an kupsit.

Salin sa Filipino: Hindi baling maliit basta malayo ang

talsik.

Paliwanag: Hindi maitatangging may konotasyon na

nakapaloob ditto. Oo, medyo may pagkabastos kung
iisipin subalit ang mga gantong uri ng kasabihan ay
tipikal nang maririnig sa mga usapang matatanda sa
kalye, tindahan at maging sa inuman. Samantala,
mapapansin na kapag snabi kasing maliit kaagad-agad
maikakabit natin ang salitang mahina kaya kung
sisipatin nang maigi ay maaari itong managahulugan na
hindi na baling maliit, ang importante ay kayang
makipagsabayan at lagpasan ang impresyon sa kaniya
ng iba.

9. Galyang ngane naulat.

Salin sa Filipino: Galyang nga nahihintay.

Paliwanag: Ang galyang ay isang lamang-ugat gaya ng

kamote, mani at gabi. Ito ay matatagpuan sa ilang parte
ng Luzon tulad ng Quezon Province at Bicol region.
Ngunit hindi katulad ng mga halimbawang nabanggit,
ang galyang ay nangangailangan ng isang taon para
tuluyang maani kaya’t madalas na gawing halimbawa
ng mga nakakatanda sa mga taong nawawalan ng
pasensya sa paghihintay.
10. Para saimo siya baktin; para sako siya birhen.

Salin sa Filipino: Para sa’yo siya’y baboy; para sa akin siya’

birhen

Paliwanag: Ang kasabihan na ito’y binabanggit kapag ang

dalawang tao ay mayroong magkaibang opinion pagdating
sa katangian ng isang babae. Madalas ang nagsasalita nito
ay may paghanga, espesyal na pagtingin o may
nararamdamng pag-ibig tungo sa babae.
 Pamantasan ng Bicol
Kolehiyo ng Edukasyon
Daraga, Albay

Ilang Kasabihan sa
Pilar, Sorsogon
(Panitikan ng Rehiyon)

Inihanda ni:
Nicko Jay O. Mirando
(BSEd – 2 FILIPINO)