FILIPINO REVIEWER Isinangkot ang GOMBURZA pagkat sila ay

secular o maka-Pilipino.
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG EL FILI
PAGLALAKBAY NI RIZAL
NOLI ME TANGERE
o Sinimulan ang El fili sa Laguna noong
o Latin o Mula sa bibliya o Touch Me Not –
Oktubre 1887.
English o Huwag Mo Akong Salingin –
o Revisions noong 1888 sa London.
Tagalog o Alemanya o Nobelang
o Paris, Madrid, Brussels – itinuloy and el fili
Panlipunan (isyung panlipunan,
o Biarritz, France – natapos 4/29/1891 o
pamumuhay, paguugali, sakit ng mga
Gante, Belhika – 9/18/1891 inilimbag,
mamamayan noon)
o Alay sa Inang Bayan (Maria Clara, 9/22/1891 inilathala
nahiwalay si Ibarra at Maria = kawalan o Unang ipinamigay sa
ng Kalayaan ng mga Pilipino) London,
o Maximo Viola aya ng nagpahiram ng Hongkong (sinunog ng mga Espanyol),
Europe.
pera kay Rizal upang ilimbag ang Noli.
MAHAHALAGANG TAO KAY RIZAL
EL FILIBUSTERISMO
o FERDINAND BLUMENTRIT – unang
o Latin o Paghari ng Kasakiman – Tagalog
nakaalam sa pagsulat ni Rizal
o Mula sa kabanata 4 ng Noli Me
o JOSE ALEJANDRO – dormmate sa
Tangere (erehe’t filibustero) o Erehe –
Ghent, kahati sa upa at pagkain. o JOSE
kalaban ang simbahan o Filibustero –
MARIA BASA – pinadalhan ni Rizal ng liham
kalaban ang gobyerno o Inilimbag sa
upang makakuha ng pera sa Messagevies
Ghent, Belgium (Gante, Belhika) dahil doon
Maritimes sa Hongkong. o RODRIGUEZ ARIAS
mayroong murang limbagan.
– nagbigay ng P200
o Nobelang Pampolitikal (pamamahala
(nagkakahalaga ng milyon-milyon) o
ng Espanyol – sibil at simbahan)
VALENTIN VENTURA – binigyan ng unang
o Valentin Ventura ang nagpahiram kay manuskripto ng El Fili.
Rizal ng pera upang ilimbag ang El fili. o
Alay sa GOMBURZA mga martir na pare BAKIT PALIPAT-LIPAT SI RIZAL?
na ginarote. (password ng Katipunan)
o Mura ang paglimbag sa Ghent.
Gomez – tagapamagitan Burgos – may o Umiiwas kay Suzanne Jacoby dahil
taklob ang ulo habang ginagarote; prioridad niya ang El fili.
umiyak dahil bata pa lamang Zamora – o Kapos siya sa pera
may taklob ang ulo habang ginagarote;
nababaliw PINAGUGATAN NG TEMA NG EL FILI

Binitay ang GOMBURZA pagkat kasama raw sila o Pangyayari sa Calamba (nakulong ang
sa aklasan sa Cavite noong 1872. ina at pagkakamkam ng lupa nila) o Leonor
Rivera – hindi nakatuluyan ni Rizal sa pagkat
May prayleng Regular na nagbihis bilang si
ipinaasawa ng Ina sa isang Amerikno, Henry
Burgos. (P.REGULAR – espanyol, P. SEKULAR –
Kipping, at namatay matapos ang kasal. o
Pilipino)
Pagkawala ng pagasa ng Pilipino.
Ikinuwento ito ni Paciano, kapatid ni Rizal, kay
Rizal dahil nandoon siya noong ito ay
nangyari.
 IBA PANG MGA DETALYE
o 44 dapat ang kabanata ngunit dahil sa
kakulangan sap era naging 39 na
lamang.
o Inilimbag sa F.Meyer Van Loo Press
(hulugan) o Inisip ni Rizal na sunugin ito
ngunit nagbigay ng tulong si Ventura noong
Agosto 6, 1891.
MGA TAUHAN
BASILIO magpatayo ng paaralan, akademiya
ng wikang kastila, karunungan, estudyante ng
medisina, kasintahan ni Juli.
SIMOUN himagsikan, dahas, siya si Ibarra na
nagkunwaring mayamang mang-aalahas,
tagapayo ng Kapitan heneral (nakilala sa
Cuba at sumama pabalik ng PH), mahaba ang
buhok, naka sombrero at salamin.
ISAGANI estudyanteng makata, kasintahan ni
Paulita Gomez.
KABESANG TALES am ani Juli at Carolino,
magsasakang naging tulisan.
TANDANG SELO am ani kabesang tales,
umampon kay Basilio sa Noli.
PLACIDO PENITENTE probinsyanong
estudyante na nag-aaral sa Maynila.
JULI anak ni kabesang tales, kasintahan ni
Basilio.
PAULITA GOMEZ mayaman, kasintahan ni
Isagani.
DON CUSTODIO tagapagpasiya sa usaping
akademiya ng wikang kastila.
GINOONG PASTA tagapayo ng mga prayle sa
suliraning legal, playsafe sa mga desisyon.
BEN ZAYB manunulat ng pahayagan, fake
news.
PADRE CAMMORA kura ng Tiyani, may
pagnanasa kay Juli.
PADRE FERNANDEZ dominikanong propesor.
PADRE SALVI pransiskanong pari, may pagtingin
kay Maria Clara.
PADRE SIBYLA dominikanong vice-rector ng UST.
PADRE FLORENTINO amain ni Isagani, paring
Pilipino, kumupkop kay isagani matapos
mamatay ang kaniyang magulang.
PADRE IRENE nagudyok kay kapitan tiago
upang malulong sa apyan.
JUANITO PELAEZ estudyanteng kabilang sa
kilalang angkang may dugong kastila, nais
niyang mapangasawa si Paulita.
MACARAIG mayamang estudyanteng
sumusuporta sa akademiya.
SANDOVAL estudyanteng kastila na kapanalig
ng mga magaaral sa usaping akademiya.
PECSON kabilang sa mga estudyanteng
nagsusulong para sa akademiya.
TADEC kabilang sa mga estudyanteng
nagsusulong para sa akademiya.
CAROLINO anak ni kabesang tales (nawawala),
guwardiya sibil.
MR. LEEDS amerikanong nagtanghal sa perya.
DONYA VICTORINA pilipinong nagpapanggap
na European, tiyahin ni
Paulita.
QUIROGA negosyanteng tsino.
MATAAS NA KAWANI kanalig ng mga Indio,
Espanyol.
KAPITAN BASILIO kapitan ng san diego,
KABESANG ANDENG in ani Placido
HERMANA BALI naghimok kay Juli upang
humingi ng tulong kay Padre Camorra.
HERMANA PENCHANG mayaman at
madasaling amo ni Juli.
Kabanata 1: Sa Kubyerta
“sic itur ad astra”
Ganito ang landas ng mga Bituin
 Isang umaga ng Disyembre, dumadaan sa
Pasig ang Bapor Tabo lulan ang mga
pasahero patungong Laguna:
- Mabigat, bilog at halos hugis tabo ang
bapor na pinagmulan ng pangalan nito,
marusing ang kabila ng pagkukunwaring
maputi, ngunit maharlika at kapita-
kapitagan dahil sa kabagalan. Isang
tagumpay laban sa kaunlaran- isang bapor
na hindi naman ganap na bapor; isang
organismong hindi nagbabago; hindi buo
ngunit hindi mapasusubalian; at kapag nais
magpakitang umuunlad, buong kasiyahan
nang ipinagmamalaki ang isang pahid ng
pintura.
- Mahahalintuad sa Estado sapagkat may
hirarkiya ang mga pasahero: Mga intsik at
indio sa ibaba kasama ng mga kalakal at
mga empleado ng pamahalaan, prayle at
mga mahahalagang tao sa kubyerta.
- Kapitan ng Barko: dating marino na
pumalaot na sa mga malalaking dagat,
bagamat matanda siya ay magiliw at
ngayon para bang nag-aalaga na lamang
ng bapor na sumpungin, matigas ang ulo at
tamad pa.
- Donya Victorina – tanging babaeng
nakaupo sa piling ng mga Europeo. Nilait
lang Tabo dahil sa kabagalan ng takbo nito
at sinabing mas mabuti pa sana kung wala
na lang mga Indiong nabuhay sa mundo,
hindi alintana na ang mga timonero at ang
99 porsiyento ng mga sakay nito ay mga
Pilipino na tulad niya rin (kung tatanggalin
ang makapal na kolorete sa mukha at
mayayabang na damit.) Nandito siya
sapagkat may nakapag sabi na nasa
Laguna ang kanyang asawang si Don
Tiburcio de Espadana at nais niya itong
akiting umuwi sa kanila sa pamamagitan ng
kanyang bagong kulot na buhok.
Mga Nasa Kubyerta:
 Tatlong Fraile –uurong daw ang buong
mundo kapag dumating ang araw na
pumunta sila sa kanan.
 Don Custodio – payapang natutulog at
nasisiyahan sa kanyang mga proyekto.
 Ben Zayb (anagrama ng Ibanez) – isang
manunulat na naniniwalang nag-iisip ang
Maynila sapagkat siya ay nag-iisip.
 Simoun – ipinalalagay na tagapayo at
tagabulong ng lahat ng kilos ng Kapitan
Heneral.
Ang Pagtatalo:
Nakikipagtalo si Padre Camorra (prayle
na mukhang artilyero) kay Ben Zayb at
sinasabi ang proyekto ng isang prayle sa
Puente Del Capricho na hindi natuloy
sapagkat sinabi ng mga alagad ng
siyensya na hindi ito ligtas sa sakuna.
Kulang daw ito sa tibay at mapanganib.
 Sumabat si Donya Victorina at sinabi na
hindi tulay ang mga problema kundi wala
kasing mabuting lawa ditto sa Pilipinas,
 Agad na sumagot si Simoun at sinabing
madali lang ang solusyon sa problema nila:
Humukay ng isang tuwid na kanal mukla sa
luwasan hanggang hulo ng ilog, na
magdaraan sa Maynila. Ang ibig sabihin
nito ay gagawa ng bagong ilog at
sasarhan ang matandang ilog.
Makakatipid ng lupa, iikli ang paglalakbay,
at mapipigil ang pagtubo ng mga balaho.
Sumagot naman si Don Custodio – sino
ang gagawa? Kakailanganin ng
malaking pera diyan sa proyektong iyan.
Simoun: ang mga preso at salarin ang
magtatrabaho at kung kulang pa, lahat
ay magtatrabaho at imbes na
labinlimang araw lang ang Polo, gawin
itong hanggang apat na buwan at
pagbaunin na rin ng pagkain ang mga
manggagawa.
Don Custodio: Natakot at baka raw
maghimagsik ang mga tao sa ganyang
uri ng panukala.
 Simoun: Sa ganitong paraan lamang
maisasakatuparan ang malaking
proyekto nang maliit ang puhunan. Hindi
naman daw nag himagsik ang mga
mamamayan ng Ehipto na gumawa ng
mga Piramide tulad ng mga taong
gumawa ng Koliseo sa Roma.
- Nagpatama pa ito kay Padre Salvi: Ano ang
silbi ng mga prayle sa bansa kung hindi nila
kayang pigilin ang mga rebolusyon?
Don Custodio: Mag-alaga na lang daw
ng mga pato na kakain sa mga maliliit na
suso sa ilalim ng lawa para lumalim ito ng
walang gumagawa.
Donya Victorina: Nandiri sa mangyayari
kapag nangyari ang panukala ni Don
Custodio sapagkat dadami ang mga
pato na magbubunga ng balot
Kabanata 2: Sa Ilalim ng Kubyerta
Basilio – nakatatanda at nakasuot ng itim,
estudyante ng Medisina, at kinikilala sa
kaniyang mabuting panggagamot at
kahanga-hangang pag-aalaga sa may-
sakit.
- dito tinawag ni basilio na Eminensya Negra
Isagani – higit na mataas, higit na malusog
bagamat mas nakababata kay Basilio. Isa
ito sa mga makakata kung hindi man
mambebersong lumitaw sa taong iyon sa
Ateneo, may kakaibang ugali,
Siya ang klerigo na tiyuhin ni Isagani
karaniwang ayaw makipag-usap, at
malimit sumpungin at hindi kumikibo.
- Kinakausap si Basilio ni Kapitan Basilio
tungkol sa kalagayan ni Kapitan Tiago.
Malubha na kasi si Kapitan Tiago sa opyo at
dagdag pa nilang pinag usapan ang
tungkol sa Academia de Castellano kung
saan puro balakid ang mga naitanong ni
Kapitan Basilio
Paano makukumbinsi na pahintulutan:
Niregaluhan si Padre Irene ng isang pares
na mga kastanyo para tumulong sa
pagkumbinsi.
Pondo? Magbibigay ng isang real ang
bawat mag-aaral
Propesor? Mga Filipino ang kalahati at
mga Peninsular ang kalahati
Lugar? Ibinigay ni Makaraig ang isa sa
mga bahay niya upang gawing paaralan
Dito nalaman na si Don Tiburcio ay
nagtatago pala sa bahay ng Tiyuhin ni
Isagani na si Padre Florentino.
Pakikipag-usap ni Simoun:
Inalok niyang uminom ang dalawa ng
serbesa sapagkat sabi nga ni Padre
Camorra ay mabuting uminom nito,
ngunit tumanggi si Isagani at Basilio.
Sumagot si Basilio na kung tubig na lang
siguro ang iniinom ni Padre Camorra ay
titigil ang mga usap-usapan tungkol sa
kanya. Ang sagot naman ni Isagani ay:
“napakatamis ng tubig at naiinom,
bagaman lumulunod sa alak at serbesa at
pumapatay sa apoy. Nagiging singaw
kapag pinainitan; kapag naligalig,
nagiging karagatan na minsan nang
pumuksa sa sangkatauhan at yumanig sa
dibdib ng mundo!”
o tagapayong Capuchino/ Eminensya Gris -
--si Simoun ng Kapitan Heneral
Si PADRE FLORENTINO:
Mabuting kaibigan ng kanyang ina ang
arsobispo kaya ipinangakong magiging
saserdote ito. Sa gulang na 25, inorden
siya nang arsobispo at noong namatay
ang kanyang ina, iniwan sa kanya ang
lahat ng kayamanan nito. Ilang linggo
bago ang kanyang unang misa,
nagpakasal sa iba ang kanyang mahal at
dahil dito ay inilubog niya ang kanyang
sarili sa kanyang parokya, at itinalaga sa
sarili ang tungkulin sa kanyang mga
nasasakupan. Nang maganap ang
pangyayari noong 1872, iniwan niya ang
kanyang parokya at nagretiro. Inampon
 niya ang kanyang pamangkin na si
Isagani (na sabi ng iba ay anak niya sa
dating katipan nagn mabalo ito at ang
ibang naka aalam naman ay nagsabing:
anak daw ito ng isa niyang pinsan sa
Maynila.
Kabanata 3: Mga Alamat
Ich weiss nich was sol les bedeuten
Dass ich so traurig bin!
“Hindi ko batid ang kahulugan kaya lubha
kong ikinalulumbay”
MGA ALAMAT:
1. Donya Geronima – dati siyang kasintahan
ng isang estudyante na nangakong
magpapakasal sa kanya. Matagal siyang
naghintay ngunit nakalimot ito kaya naman
siya ay tumaba nang lubusan. Isang araw
nakatanggap na lamang siya ng balita na
arsobispo nap ala ang dating kasintahan at
nang puntahan niya ito upang tuparin ang
dating pangako, ngunit sa huli ay imposible
na itong mangyari kaya naman nag-utos na
lamang ang arsobispo na gumawa ng
kweba para kay donya Jeronima. Sa
sobrang katabaan daw nito, kailangan
pang tumagilid para makapasok ito sa
kweba at naging bantog din siyang
engkantada, sapagkat may ugali daw itong
maghagis sa ilog ng mga pinggan at
kubyertos na pilak.
2. Buwaya na naging bato – nanalangin kay
San Nicolas ang isang Tsino noong tumaob
ang bangka niya at nasa aktong
sasagpangin ng mga buwaya.
3. Alamat ng Malapad na Bato
4. Ang pagkamatay ni Ibarra
Kabanata 4: Kabesang Tales
 Naninirahan sila dati sa pusod ng gubat. Si
Tandang Selo, Telesforo –kanyang asawa
at 3 anak. Isang araw hinawan nila ang
gubat sa may hangganan ng bayan
sapagkat akala nila’y wala naman itong
may-ari at sa pangyayaring ito namatay
ang kanyang asawa at panganay na anak
dahil sa matinding lagnat. Noong umpisa
walang pumapansin sa kanila nguning
nang aani na sila sa unang pagkakataon,
isang korporasyong relihiyoso na may-ari
ng mga lupain sa karatig-bayan ang
umangkin sa kanilang taniman at iginiit na
sakop ito ng hangganan nila. Bagama’t
hindi ito binawi kina Tales, pinagbayad
naman sila ng taunang buwis na 20 o 30
piso.
 Pumayag sila at nagbayad hanggang sa
tumaas ng tumaas ang singil at ginawa
siyang Kabesa o taga kolekta ng buwis.
Dahil dito naglugi siya ng malaki sapagkat
pag may mga hindi nagbabayad, siya din
ang nagpupuno dito galing sa kanyang
sariling bulsa. Isinali sa Itinaas ang upa sa
dalawandaang piso at dito na tumutol si
Tales. Sinabi niya na hanggang walang
nakakapaghukay at nakakapag araro sa
lupa niya ng dugo at nawalan ng asawa at
anak, hindi niya ito ibibigay.
 sinampahan niya ito ng asunto at inubos
ang pera sa pag arkila ng mga abogado.
Hindi na nakapag aral si Juli sa Maynila at
hindi rin natubos si Tano sa hukbo ng pag
ka gwardiya sibil. Sa kahuli hulihan,
nakidnap si Tales at humingi ang mga
tulisan ng limangdaang piso kapalit ng
kanyang paglaya. Ibinenta nila Juli at
tandang Selo ang lahat ng kagamitan nila
ngunit kulang parin kaya namasukan si Juli
kay Hermana Bali upang punan ang 250
Piso na kulang.

Kabanata 5: Noche Buena ng Isang
Kutsero
Sinong – ang kutsero ni Basilio na kinulata
ng mga guwardiya SIbil sapagkat naiwan
niya ang kanyang sedula.
Mga Santo sa Prusisyon:
- Matusalem
- Gaspar, Baltazar, Melchor
- San Jose
- Birheng nakasuot ng Divina Pastora
Kabanata 6: Si Basilio
Madilim ang gabi at si Basilio ay patuloy
na naglalakad tungo sa kadiliman,
makalipas ang kalahating oras sumapit
siya sa isang batis kung saan may
nakatindig na tila punso sa kabilang
pampang nito at isang maitim at walang
hugis na bunton na mistulang isang
bundok sa kadiliman. Tumawid si Basilio
tungo rito sapagkat sa tabi ng gumuhong
pader ay ang isang puntod na sadyang
banal para kay Basilio –ang puntod ng
kanyang ina.
13 taon na ang nakalipas nang mamatay
ang kanyang ina sa gitna ng matinding
pagdaralita. Sugatan at iika-ika itong
nakarating sa pook na ito sa
paghahabulan nila. Hibang at tigib sa
takot, dito ito binawian ng buhay at may
dumating na lalaking nag-utos na lamang
kay Basilio na kumuha ng mga
panggatong. Sumunod siya at nagbalik,
at nakita niya na may isa pang di kilalang
lalaki na nasa tabi ng bangkay ng nauna.
Tinulungan siya nitong magparikit ng apoy
na pagsusunugan nila ng bangkay ng di
kilalang lalaking namatay, at humukay sa
libingan ng kanyang ina. Matapos ay
inabutan siya ng salapi at inutusang
tumakas.
History ni Basilio:
Nilisan niya ang lugar na ito at
nagtungong Maynila upang magpaalipin
sa mga mayayaman upang sabay nito ay
makapag-aral. Nakipagsapalaran siya sa
pagpunta hindi alintana ang gutom.
Dumating siya sa Maynila na nanlilimahid
at may sakit—nagbahay bahay siya
upang ialok ang kanyng paglilingkod
ngunit walang tumatanggap sa kaniya
dahil nga naman isa itong paslit na
probinsyanong may sakit na wala man
lang alam ni isang salitang Espanyol.
Nawalan siya ng pagasa at ilang ulit
siyang natuksong magpasagasa na lang
sa mga karwaheng dumadaan. Isang
araw, nakita niya ang karwahe nina
Kapitan Tiago at Tiya Isabel at dahil sa
malungkot si Kapitan Tiago sa
pagkakapasok ni Maria Clara sa
Beateryo, tinanggap siya bilang utusan,
walang upa ngunit makapag-aaral siya
kailanman niya gustuhin sa San Juan de
Letran.
Pumasok siya sa unang taon ng pag-aaral
ng Latin kahit na gusgustin at bihis dukha;
pagkakita ng kanyang mga guro sa
kanyang ayos, nilayuan na siya pati ng
kanyang mga kaklase. Sa loob ng walong
buwan ng pag-aaral, tangging ang
pangalan niya lamang sa listahan ang
masasabing palatandaan na parte siya
ng klase sapagkat ni minsay ay hindi ito
tinawag o tinanong ng guro. Pag darating
ang pasko at babalik sa Sandiego si
Kapitan Tiago, sinasama siya at doon niya
sinasabi sa puntod ng kaniyang ina ang
mga hinanakit niya at problema.
Nagsikap siya at isinaulo ang lahat ng
mga aralin kahit na hindi niya
naiintindihan ito. Pumapasok kse noon
ang mga bata sa kolehiyo hindi upang
matuto kundi upang matapos ang kurso.
At kung maisaulo nila ang mga aklat,
wala nang maaari pang hingin kaya’t
nakapapasa sa pagtatapos ng taon.
Sa pamamagitan ng pagsagot na wala
man lang iniwang kuwit, nagtamo siya ng
marking aprobado sa labis na
pagkamangha ng mga tagasulit. Sa
ikalawang taon niya, dahil nanalo ng
malaki ang manok ni Kapitan Tiago na
ipinalaga sa kanya ay binigyan siya nito
ng malaking pabuya na agad naman
niyang ibinili ng sapatos at sombrerong
fieltro.
Nabago ng bahagya ang kanyang palad
pagtuntong niya sa ikatlong taon; Naging
gurop niya ang isang dominikong
masayahin, palabiro at mapagpatawa sa
mga mag-aaral, may katamaran
sapagkat sa ilang kinalulugdang mga
mag-aaral niya ipinauubaya ang mga
aralin. Isang araw napag tripan siya ng
guro (sapagkat sa isip nito ay may pagka-
kulangkulang si Basilio kaya’t tinangka
niyang patunayan ito as pamamagitan
ng pagtatanong dito tungkol sa aralin).
Ang problema nga lang nasagot ito ni
basilio nang walang pagkakamali kaya
binansagan siyang loro ng guro, at
nagbigay pa ng patawa sa klase at
nagtanong pa ulit kay Basilio upang
patunayan na maaliw nga sila. Mabuti na
lamang at marunong na noon si Basilio ng
Kastila kaya’t sumagot ito na hayag ang
hangaring hindi magpapaphalakhak sa
kahit sino. Dahil dito, hindi na siya tinawag
pang muli.
Noong ikaapat na niyang taon, naipasa
parin niya ang Latin kahit na natukso itong
isuko na ang pag-aaral May isang guro
doon na itinuturing bilang pantas,
dakilang makata, at may maunlad na
pagkukuro. Isang araw na kasamang
namamasyal ang mga mag-aaral,
napaaway ito sa ilang kadete na
humantong sa isang labo labo at
hamunan. Sa pagkakataong ito, sinabi ng
guro na ang mga sasali sa sagupaan sa
darating na linggo na iyon ay bibigyan
niya ng mga matataas na marka, at
napatanggi si Basilio sa isa sa mga
labanan na iyon. Dahil dito at sa kanyang
pagsisikap nagtamo siya ng grading
sobresaliente na may kasama pang
medalya noong taong din yon. Sa
nakitang ito, inudyukan siya ni Kapitan
Tiago na lumipat sa Ateneo Municipal na
nasa tugatog ng katanyagan noon.
Tinapos niya ang kanyang Batsilyer sa
gitnan ng kasiyahan ng kanyang mga
propesor, ipinagmalaki sya ng mga ito at
inanyayahan pang daanin sa isang
pagsusulit si basilio ng mga huradong
Dominiko.
Noong una nais siyang maging abogado
ni kapitan Tiago ngunit mahabang
salaysayin pa ito bago ito maging
abogado at pagkatiwalaan ng mga
kliente dito sa Pilipinas kaya naman
pumayag na itong mag medisina si Basilio
sapagkat naisip niya na nakakapagtistis
na si basilio ng mga bangkay kaya’t
magagamit ito sa lason na ilalagay sa tari
ng kanyang panabong na manok (dugo
ng Intsik na namatay sa sipili).
Ipinagpatuloy ni Basilio ang kanyang pag-
aaral at sa ikatlong taon ay
nakapanggagamot na, kaya naman
kumikita na siya ng sapat upang
makapagbihis ng marangal at upang
makapag-impok ng kahit papaano.
Huling taon na niya ngayon at dalawang
buwan na lang ay magiging ganap na
doctor na siya. Pakakasalan niya si Juli at
siya rin ang magbibigay ng speech sa
kanyang graduation.
Kabanata 7: Si Simoun
Malapit sa puntod na pinanggalingan ni
Basilio may nakita siyang di kakilalang
lalaki sa malayo at yun ay si Simoun.
Naghuhukay ang alahero, walang suot na
salaming asul kaya naman nagbago ang
anyo nito. Kinilabutan si Basilio dahil alam
niyang ito rin ang di kilalang lalaki na
humukay ng paglilibingan ng kanyang ina
labintatlong taon na ang nakalipas, higit
na matanda nga lamang ngayon, may
puti na ang buhok, maybigote at balbas
ngunit iyon parin ang mga mata nito at
ang mapanglaw na mukha.
Naisip niya na samakatuwid na ang
namatay o naglaho na tagapagmana ng
lupaing ito ay walang iba kundi ang
alaherong si Simoun—napagtagpi-tagpi
na ni Basilio na si Simoun nga si Crisostomo
Ibarra.
Nilapitan niya ito at tinanong kung may
matutulong siya. Sa pagkagitla ni Simoun,
tinanong niya si basilio kung alam ba niya
kung sino siya at sumagot si Basilio na isa
 raw siya sa mga taong itinuturing niyang
banal sapagkat 13 years ago tumulong ito
sa kanya sa paglilibing ng kanyang ina.
Sumagot si Simoun na taglay ni Basilio ang
lihim na maaaring makasira sa kanyang
mga balak.
History of Simoun:
Siya nga ang may sakit at kalunos-lunos na
nagtungo rito 13 years ang nakalipas
upang mag-ukol ng huling
pagpapahalaga sa isang dakilang
kaluluwa na maringal na yumakap sa
kamatayan alangalang sa kanya. Sinawi
ng isang pusakal na sistema, naglagalag
si Simoun sa iba’t ibang parteng mundo
upang magpayaman at maisakatuparan
ang kanyang mga balak. Nagbalik siya
upang wakasan ang sistemang ito sa
pamamagitan ng lalong pagpapadali sa
pagkabulok nito.
Kabanata 8: Masayang Pasko
Napipi si Tandang Selo dahil sa
masalimuot na sinapit ng kanyang
pamilya.
Kabanata 9: Si Pilato
àNaipatalo ang kaso ng asundo na
isinampa ni Tales.
àLaging pinagdadasal ni Hermana
Penchang si Juli at pinag nonobena.
àLumuwas si Basilio ng Maynila para
tubusin si Juli.
Kabanata 10: Kayamanan at Kagustuhan
- Hiniling ni Simoun na makituloy siya kina Tales
upang doon maganap ang bentahan ng
mga alahas niya.
àKapitan Basilio, Sinang, Hermana
Penchang –mga bisita noong gabi na
namimili sa samut saring mga alahas na
ipinapakita ni Simoun.
- Sumulat si Tales: Kinuha niya ang rebolber ni
Simoun at ipinalit ang relikaryo ni Maria
Clara na ibinigay ni Basilio kay Juli. Sumali
na ito sa mga tulisan at namundok
- Dumating ang mga guwardiya sibil at dahil
wala si Tales (Telesforo Juan de Dios) si
Tandang Selo ang dinakip
àKinagabihan, natagpuang patay ang
asenderong fraile at ang bagong
kasama, basag ang bungo at puno ng
lupa ang bibig. Sa bayan naman,
natagpuang patay ang asawa ng
kasama na ginilitan ng leeg at may lupa
rin sa bibig. Sa papel na tabi nito may
pangalang Tales na isinulat sa dugo na
matatagpuan.
Kabanata 11: Los Banos
- Nangangaso ang Kapitan Heneral ngunit
wala namang dumaraang hayop kaya sa
huli ay napilitan itong bumalik sa bahay
upang makapag pahinga at gumawa ng
trabaho.
- naglalaro sila ng baraha, sina Padre Irene,
Padre Sybila at ang kapitan heneral,
nagpapatalo naman ang mga fraile.
- Panukala ukol sa armas: Pahintulutan ang
pagbili ng lahat ng hindi sais milimetrong
armas de salon
àTitser sa Tiani: mareklamo daw ito at
dapat suspendihin. Lahat daw ng hihingi
ng tulong ay sususpendihin sabi ng
kapitan heneral.
- Proyekto ni Don Custodio: magkakaroon ng
mga eskwelahan nang hindi gumagastos
ng isang kusing ang pamahalaan kung
gagamiting mga eskwelahan ang mga
sabungan kahit lamagn Lunes hanggang
Biyernes.
 à Akademiya sa Wikang Kastila: sinabi ni o Sa kubyerta ng Bapor Tabo naroon
Padre Sibyla na isa raw itong rebolusyon ang mga nakatataas sa lipunan:
sa selyadong papel na ipinagtanggol mga mayayaman, mga prayle at
naman ni Padre Fernandez (guro ni mga kastila
Isagani) at ni Padre Irene. Lumabas ang o Ang mga mahihirap ay nasa ilalim
ng kubyerta
mga pangalan nila Makaraig, Isagani at
• Diskriminsayon
Basilio sa usaping ito.
• Kakulangan at Pagkakait ng
- Padre Camorra: Hindi daw dapat matuto Edukasyon
ang mga indio ng Kastila sapagkat pag
marunong na sila makikipagtalo na ito sa KABANATA 2:
kanila. Dapat lamang sa mga Indio ay • Diskriminasyon
• Ang pagkakaroon ng bisyo
sumunod at magbayad. Hindi sila dapat
• Pagtanggi ng pamahalaan na
makialam sa interpretasyon ng kung ano
bigyan ng sapat na edukasyon ang
ang sinasabi ng mga batas at mga libro. kabataan
à Nalaman ni Padre Camorra ang
ginawang pag petisyon ni Juli para sa KABANATA 3
• Donya Geronima
paglaya ni tandang selo at tinulungan ito.
o Maria Clara
o Pilipinas na pinangakuan ng
Kastila ng Kalayaan ngunit
Kabanata 12: Si Placido Penitente sinakop tayo nito
o Katulad ng pagkulong kay
- Mga taga Ateneo – mabibilis lumakad, may
Maria Clara sa beateryo
hawak na aklat at kuwaderno, abala at
• Malapad na Batumbuhay o Batong
iniiisip ang kani-kanilang mga leksyon,
buhay
nakadamit ng parang europeo ang ilan. o Pilipinas noon
• San Nicolas
- Letranista – nakadamit Filipino at higit na o Ang relihiyon ang
kaunti ang dalang aklat nagpasakop sa ating ang
relihiyon rin ang makakapag
- Juanito Pelaez – kaklase ni Placido na anak palaya sa atin
ng isang mestisong Espanyol na
negosyante. Kaibigan ni Padre Camorra at KABANATA 4
kasama nitong nangharana noong • Sexual Abuse
bakasyon. • Korupsyon

- Dumating ang karwahe ni Paulita Gomez,

KABANATA 5
lahat ay natulala at nakatingin at
• Pagka walang pantay-pantay na
namumutla si Isagani.
karapatan at hustisya sa mga
mamamayan
- Tadeo – bagamat lakwatsero at mahilig • Makapangyarihan na inaabuso ang
magpalusot na may sakit o di kaya’y may kanilang posisyon
gagawin para hindi lamang maka pasok sa
klase ay pumapasa at sinasabing mahal ng
mga propesor. KABANATA 6
• Kulang sa suporta ng gobyerno sap
ISYUNG PANLIPUNAN
ag-aaral ng mga kabataan
• Diskriminsayon
KABANATA 1:
• Kahirapan
KABANATA 7
• Pagpapaalipin ng Pilipinas sa wikang
Kastila, pati sa dayuhan
• Ang pag-tanggi sa karapatdapat na
edukasyon
KABANATA 8
• Sobrang pananampalataya sa birhen
at santo
• Kahirapan
KABANATA 9
• Pang-aabuso o panghuhusga sa mga
taong katulad sa pamilya ni Kabesang
Tales na kung saan sila’y naghihirap
dahil sa pinagdadaanan
• Hindi pantay-pantay na pagtrato sa
mayayaman at mahihirap
KABANATA 10
• Agwat sa pamamagitan ng mahihirap
at mayayaman na maaring magdala
ng sama ng loob, himasik at trahedya
KABANATA 11
• isyu tungkol sa Edukasyon
KABANATA 12
• Pagtatrabaho ng maaga at pagtigil sa
pag-aaral upang matustusan ang
pangangailangan ng kanilang pamilya
• Korupsyon
MITOLOHIYANG AFRICA
KAANG
 Kataas-taasang diyos ng daigdig. Nagmula sa
Africa ang mitolohiyang ito, partikularsa pangkat
ng Khoi o San. Nagpapadala rin siya ng
kamatayan at kalamidad bilang parusa sa mga
taong hindi nananampalataya o sumasamba sa
kaniya
BAKUBA
 Ayon sa mitolohiya, ang lahat ng bagay sa
daigdig ay iniluwa ng puting higante na si
Mbombo. Mula sa iniluwa niyang tao na si Woto.
Inasawa ni Woto ang
kapatid na si Labama. Upang iwasan ang
kahihiyan nagpakalayo-layo sila. Habang nasa
disyerto, kumikha ng tunog si Woto na siyang
naging dahilan ng pagtubo ng mga kahoy
hanggang maging kagubatan.
AFRICA
 Inakala na disyerto
 Kung kaya’t hindi nasakop agad
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG AFRICA-KAUGNAY
SA MITO
 Ang kakulangan sa tubig ay may malaking epekto
sa buhay ng higitsa 300 milyong Africans, humigit
kumulang 75% ng mga Africans ay umaasa sa
tubig bukal bilang kanilang pangunahing
pinagkukunan ng inuming tubig
 Tahanan ang Africa ng iba’t ibang etnisidad,
kultura at wika dahil sa dekolonisasyong
naranasan nila sa Europa noong ika-20 siglo.
 Maraming etnisidad sa Africa
 Hindi rin sila nakatakas sa diskriminasyon,
rasismo, na siyang naging dahilan ng mababang
pagtingin sa kanilang dignidad at karapatang
pantao.
 Higit sa 25% ng lahat ng mga wika ang ginagamit
lamang sa Africa namay higitsa 2,000 mga
kinikilalang mga wikang sinasalita sa kontinente.
ILOG ZAMBEZI
 Ikaapat na pinakamalaking ilog sa Africa
 Ito’y nasasakop ng 6 na bansa
 Matatagpuan rito ang Dam ng Kariba
 Maraming turista ang bumibisita rito upang
makita ang dam at kalikasang nakapalibot sa ilog
 Maraming lugar na protektado sa ilalim ng
Nature Conservation Act
 Ginaganap sa lugar na ito ang iba’t ibang sports
sa tubig kagaya ng rafting, kayaking, river
boarding at jet boating
KARIBA NG DAM
 Sinasabing nakatira ang Diyos ng Ilog na si
Nyaminyami
 Isa sa pinakamalaking dam sa buong mundo sa
taas nitong 128 metro at habang 579 na metro
 Maraming pinagdaanan na kalamidad ang dam
bago tuluyang mabuo noong 1960
AYON KAY FELIX NKULUKUSA
 Ang permanent secretary ng Zambian Ministry of
Finance ang dam ay maaring bumagsak kung
hindi maiaayos ang mahiginang bahagi nito sa
loob ng tatlong taon.
KUNG KAYA’T INAAGAPAN ITO NG DALAWANG
BANSANG NASASAKUPAN NG DAM
 Ang Zambia at Zimbabwe
  Unti-unting isinasaayos at pinatitibay ang higit
kumulang limampung taong gulang na dam
 Aabot kasi sa mahigit 3.5 milyong tao mula sa mg
bansang Zambia, Zimbabwe, Malawi at
Mozambique ang maaring madamay o malagay
sa panganib kung sakaling tuluyang bumigay ang
dam
SI NYAMINYAMI, ANG DIYOS NG ILOG ZAMBEZI
 Isang Mitolohiya mula sa Tribung Tonga ng Africa
TRIBUNG TONGA O BA TONGA
 Pinaniniwalaaan nila hanggang ngayon na ang
ilog Zambezi ay may tinatagong hindi
pangkaraniwang hiwaga
 Sila ang naninirahan sa magkabilang pampang ng
ilog Zambezi
 Pinaniniwalaan rin nila na ang Diyos na si
Nyaminyami ay nagging Mabuti sakanila sa
katunayan noong nakaranas sila ng taggutom
dala ng mahabang tagtuyot sa Africa, ang ilang
bahagi ng kanyang katawan ay iniwan niya para
sa mga mangingisda.
 Ginagalang nila si Nyaminyami dahil naniniwala
silang lahat na prinoprotektahan sila nito laban
sa mga tagalabas.
NYAMINYAMI
 Diyos ng ilog
 Tahimik siyang naninirahan sa loob ng mahabang
panahon sa Lawa ng Kariba karugtong ng ilog
Zambezi kasama ang asawa niya
 Maraming katutubo na raw ang nakakita sakanya
ngunit walang matibay na ebidensya ang
nagpapatunay rito
AYON SA MGA NAKAKITA KAY NYAMINYAMI
 Ang kanyang itsura raw ay may ulo ng isang isda
at katawan ng isang ahas
 Siya’y isang dambuhala sa lapad na halos tatlong
metro at habang hindi nila mahulaan
NOONG 1940S
 Nagbago ang lahat
 Noong mapagtibay ang desisyon ng
pamahalaang ipatayo ang dam ng Kariba
 Ito ay itatayo tabi mismo ng malaking batong
pinaniniwalaang tahanan ni Nyaminyami at
kanyang asawa.
KARIBA
 Nagmula sa pangyayari sa malaking bato noon
na kung saan balibalita ang unang nangisda doon
ay nahigop ng alimpuyo sa tubig at hindi na
nakita.
 Kaya hanggang ngayon patuloy itong tinatawag
na “kariva” o “karinga” – ibigsabin “ANG BITAG”
PUTING INHINYERO AT MANGGAGAWANG
MAGPAPASIMULA SA PAGGAWA NG DAM
 Binalaan sila ng mga tao o mga miyembro ng
tribung Tonga na huwag na nila ituloy ang
paggawa ng dam dahil hindi raw nila
magugustuhan ang maaring gawin ng Diyos na si
Nyaminyami. Ngunit, hindi sila naniniwala at
tinatawanan lang nila ang pagbababala ng mga
tribung Tonga
 Binalaan nila ang mga Tribung Tonga, magsimula
na lumipat sa mas mataas na bahagi ng ilog at
maraming puno ang aalisin upang maumpisahan
ang dam
PEBRERO 15, 1950
 Isang napakalakas na bagyo mula sa Karagatang
Indian ang dumating, hindi ito karaniwang
nangyayari sa lugar halos nagsanhi ito ng
napakalaking baha sa buong lambak ng Zambezi.
Isinawalang bahala ito ng mga puti, hindi nila
batid na ito na ang pahiwatig ng diyos na si
Nyaminyami at ipinagpatuloy pa rin nila ang
kanilang proyekto.
1957
 Patapos na ang dam ng Kariba nang biglang
salubungin nang malaking pagbaha sa
kasyasayan na minsanlamang sa isang libong
taon nangyayari
 Ang mga kagamitan ng mga puti ay
inanodmaging ang mga buhay ng ilan ay nasawi
 Dahil sa delubyong nangyari nagtataka ang mga
tao kung bakit ni isang bangkay ng mga puti ay
hindi lumutang at hindi rin mahanap kung saan
man. Hinala ng tribung Tonga na si Nyaminyami
ang may gawa ng dambuhalang baha.
Kinakailangan raw mag-alay ng isang itim nab
aka para mawala ang galit niya at nang ilabas
niya ang katawan ng mga puti. Ngunit, hindi pa
rin naniwala ang kinatawan ng pamahalaan.
Kaya ang Tribung Tonga na lang ang nagalay ng
 itim nabaka upang maibsan ang galit ni
Nyaminyami. Kinabuksan nawala ang itim na
baka sa halip katawan ng puti ang nakita sa ilog,
ngunit hindi nagpatinag ang pamahalaan at
itinuloy ang kanilang proyektong dam ng Kariba.
ITINULOY PA RIN ANG PAGPAPAGAWA NG DAM
 Kahit sinabi na ng mga Tribung Tonga na huwag
na itong ituloy pa dahil hindi nila alam kung ano
pang maaraing gawin ng Diyos na si Nyaminyami
 Ngunit, hindi pa rin naniwala ang mga kawani ng
pamahalaan naniwala sila sa sinasabi ng
eksperto na nangyayari lamang ang ganoong
kalaking baha tuwing isanlibong taon.
DUMATING NANAMAN ANG ISANG TAG-ULAN
 Nagpasiklab muli ng galit si Nyaminyami, mas
matindi at mas malakas kaysa sa unang
dalawang bagyo.
 Sa lakas ng pagbahang naranasan nila halos
nasira ang coffer dam, ang tulay sa pagitan ng
itinayong dam at ng pampam at dam na halos
patapos na.
 Ang ganitong kalakas na pagbaha ay minsan
lamang sa sampung libong taon. Ngunit hindi
naging rason para sa pamahalaan upang itigil ang
dam.
 Ipinagpatuloy ito na sa kasalukuyan ay
pangunahing pinagmumulan ng suplay ng
kuryente para sa mga bansang Zimbabwe at
Zambia
REBULTO NI NYAMINYAMI
 ay matatagpuan sa itaas na bahagi ng ilog
Zambezi na nakatanaw sa kabuuang dam ng
Kariba.
 Hanggang sa kasalukuyan ay dinarayo ng
napakaraming turistang nais maglaro ng isport
na pantubig
SAMANTALA
 Ang Tribung Tonga ay patuloy na naninirahan
samataas na bahagi ng ilog Zambezi. Madalas
silang makaranas ng pagyanig sa paligid na
pinaniniwalaang kagagawan o galit ni ito ni
diyos Nyaminyami, Ang Diyos ng Ilog Zambezi,
NATHANIEL HAWTHORNE
- Isinilang noong Hulyo 4, 1804 sa Salem
Massachusetts.
- 20 taong gulang na siya noong nadagdagan ng W
ang kaniyang apilyedo. (dating Hathorne, naging
Hawthorne)
- Mahiyain, mahilig magbasa at mapag-isa.
- Siya ang nagsulat ng makiling kwentong “Young
Goodman Brown” at ng nobelang “Scarlet
Letter”.
- Nasilayan niya ang iba’t ibang digmaan sa
giyerang sibil na nangyari sa iba’t ibang estado ng
Amerika.
- Siya ang nagsulat ng artikulong “Chiefly about
War” at tulang “My Low and Humble Home”
(Ang Aking Aba at Hamak na Tahanan).
- Namatay siya noong Mayo 19, 1864 pagkatapos
ng mahabang panahon ng pagkakasakit.
- Hindi natapos ang pagsulat niya ng nobelang
“The Dolliver Romance”.
- Hindi ganap na nasiyahan si Hawthorne sa
kaniyang mga akda ngunit itinuring pa din siyang
isa sa mga pinakadakilang Amerikanong
manunulat.
ANG AKING ABA AT HAMAK NA TAHANAN
Iniwan kong aba’t hamak na tahanan
Malayo sa bukid ni ama’t naglakbay
Payapa kong katre wala nang halina
Hudyat ng digmaan ang aking ligawa
Aba’t hamak – payak, simple at munting bahay
Hudyat ng digmaan – simula ng digmaan
Ipinakita sa saknong na ito ang isang binate na gustong
magsundalo paglaki.
Tungo sa larangan ako’y nagsumagsag
Ang natatanaw ko’y imortal na sinag
Puntod ng bayani na masisikatan,
Bunying alaala ng mga pumanaw.
Nagsumagsag – naghingalo
Imortal na sinag – ‘di mamamatay na ilaw
Bunying alaala – magandang alaala
Sinasabi sa saknong na ito na ang mga bayaning
namatay ay hindi malilimutan at sa tuwing tumitingin
siya sa imortal na sinag ay naalala niya ang mga
bayaning ito.
Sa mithii’y kita’ng malayong bituin
Dulot na liwanag di maabot mandin;
At turo ang landas tungo sa buntunan
Ng naghihingalo’t ng mga namatay.
Malayong bituin – pangarap na mahirap abutin
Buntunan – puntod, pile, stack
alexa, brent, tel & keziah
Parang sinasabi dito na yung mga
malalayong pangarap niya alam nyang
merong kapalit.
Nagligpit din ako’t paa’y nananabik,
Lagim na dagundong ng Digma’y sumaltik
Sa gasong tenga ko. Pagyapak saanman,
Kita ko ang berde, luntiang damuhan.
Ako’t paa’y nananabik – kaya niya pa
Dagundong ng Digma’y sumaltik – hudyat ng digmaan
Kita ko ang berde, luntiang damuhan – damuhan,
inosente, peaceful
Sinasabi sa saknong na ito ang pagpapatuloy ng sundalo
sa Gerang hinaharap niya. Mababasa dito kung ano ang
nakikita ng sundalo habang siya’y nasa digmaan.
Pumula sa dugo ng kalaban puksa,
Naglambong usok, Bangis ay umamba;
Narating ko’ng rurok na mithiin; hayun,
Kinasabikan kong tanging bahay, doon—
Pumula sa dugo ng kalaban puksa – kaguluhan
Bangis ay umamba – may galit
Kinasabikan kong tanging bahay – gusto niya ng peace,
gusto niyang maibalik yung dati.
Sa linya na ‘Narating ko’ng rurok na mithiin’ ay sinasabi
na nagawa niya ang layunin na tapusin ang gera. Nang
matapos ang gera, ay naisip ng sundalo ang kaniyang
buhay noong siya’y bata pa at naninirahan ng tahimik
at masaya.
Buhay sa maghapo’y lumilipad lamang
Sa pakpak ng tuwa niyong kabataan.
Huli na, batid kong rurok ng Tagumpay,
Hindi magdudulot ng masayang araw.
Sa pakpak ng tuwa niyong kabataan – gusto niya walang
problema gaya ng isang bata
Hindi magdudulot ng masayang araw – ‘di na siya
masaya
Sa saknong na ito, napagtanto ng sundalo na huli na ang
lahat para talikuran ang pagiging sundalo at huli na ang
lahat para bumalik siya sa tahimik niyang buhay.
KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG ISRAEL
- Ang Israel ay isang bansa sa Kanlurang Asya na
kabilang sa tinatawag na Rehiyon ng
Mediterranean.
- Matatagpuan sa bahaging timog silangan ng
Dagat Mediterranean.
- Kinikilalang Holy Land o Banal na Lupain hindi
lamang ng mga Kristiyano kundi maging ng mga
Hudyo, Muslim, at mga Baha’i. (Tinawag itong
Holy Land dahil hindi lang Christianity ang
relihiyon na mayroon doon).
- Sa Herusalem namuhay at nangaral si Hesus.
Ang marami sa mga parabulang ginamit Niya sa
pangangaral ay sa lugar na ito matatagpuan.
- Ginamit ni Hesus sa kaniyang mga parabula ang
pagpapakasal ng mga binata at dalagang Hudyo
noong unang siglo.
- Sa mga Hudyo noong unang siglo, ang kasalan ay
ginaganap sa gabi.
- Bago ang kasal, sinusundo ng binate ang dalaga
at sila’y babalik sa bahay ng binata para
ipagdiwang ang kasal nang ilang araw.
- Tanging ang mga taong nagaabang at may dalang
sulo ang pinapapasok upang maiwasan ang mga
hindi imbitado o gatecrasher.
- Binigyang diin ni Hesus ang kahalagahan ng
kahandaan ng mga mananampalataya sa
Kanyang pagbabalik.
- Kailangang manatiling may langis ang mga
ilawan sapagkat hindi natin alam kung kailan ang
kaniyang muling pagbabalik.
ANG PARABULA NG SAMPUNG DALAGA MGA TAUHAN
- Limang matatalinong dalaga
- Ang mga matitiyagang naghintay sa lalaking
ikakasal kaya nakadalo sa kasayahan at piging.
- Limang hangal na dalaga
- Ang mga hindi nakapaghanda sa pagdating ng
lalaking ikakasal kaya hindi ipinapasok sa
pagdiriwang.
Lalaking ikakasal – Kilala sa bayan, ninais na makadalo
ang lahat ng tao sa kaniyang kasal.
May isang malaking kasalan. Marangya at malaki ang
kasalan. Mahaba ang panahon ng paghahanda.
Nagsimula ito sa pagkakasundo ng binata ng ama at ama
ng dalagang ikakasal, at sinundan ng pagtanggap ng
dalaga sa pagsuyo ng binata.
Pinagusapan naman ang detalye ng kasalan, kung saan,
ano-ano ang mga kailangang paghandaan, kung
magkano ang dote o bigay-kayang ipagkakaloob sa
dalaga.
Matapos ang kasunduan, lumayo muna ang binata upang
maihanda ang kanilang magiging tahanan. Halos isang
taon din ang kanilang pagkakalayo, dito rin nasubok ang
katatagan ng kanilang pag-iibigan.
Sumapit na ang gabing iniintay ng lahat. Unang nagpunta
ang binate sa tahanan ng kaniyang kasintahan upang
siya’y sunduin, at babalik sa tahanan ng binata upang dun
ipagdiwang ang kasal. Sa labas ng tahanan ng binata ay
may sampung dalaga na may daladalang ilawan na
inaasahang maghihintay sa binata. Lima sa kanila’y
matatalino at ang lima’y mangmang.
Natagalan ang lalaking ikakasal at sila’y nakatulog sa
kakahintay.
Mayroong sumigaw sa kalagitnaan ng gabi. Sabi niya
“Paparating na ang lalaking ikakasal! Lumabas na kayo at
maghanda upang salubungin siya!”
Bumangon ang lahat ng dalaga at ihinanda ang kanilang
ilawan. Sinabihan ng mga mangmang ang matatalino na
“Bigyan naman ninyo kami kahit kaonting langis.Malapit
nang mamatay ang aming mga ilawan.
Sumagot ang mga matatalino at sinabing “Pasensiya na.
Ang dala naming langis ay sapat lamang sa aming ilawan.
Hindi ito magkakasya para sa ating lahat. Mabuti pa’y
pumunta muna kayo sa tindahan at bumili ng para sa
inyo.”
o Payak at lantarang paghahambing at
karaniwang ginagamitan ng: (ka)tulad
ng, para ng, waring, anaki’y, kawangis
ng, gaya ng, (ka)sing-, ga-, atbp
o HAL.
o Kasinglaki ng paliparan sa NAIA ang
iyong noo.
o Ang iyong labi ay tila rosas sa pula
 PAGWAWANGIS
o Deretsahang paghahambing at hindi
gumagamit ng mga salita’t parirala na
nabanggit sa pagtutulad
o HAL.
o Ang ama ni David ay leon sa bagsik.
o Ang mga nangangalaga ng kalikasan ay
mga anghel ng kagubatan
 PAGSASATAO
o Pagbibigay-buhay (katangiang pantao)
sa mga bagay na walang buhay sa
pamamagitan ng paggamit ng mga
pananalitang nagsasaad ng kilos.
o HAL.
o Ang buwan ay nagmagandang gabi sa
lahat.
o Tinatawag na ako ng kalikasan

Nang umalis sila’y dumating ang lalaking ikakasal. Silang  PAGMAMALABIS

mga nakahanda ay pumasok na at ang pinto ay isinara. o Eksaherasyon o lampas na
pagpapahayag sa karaniwang
Maya-maya’y dumating ang limang dalaga na umalis at paglalarawan
nagsabi ng “Panginoon, Panginoon papasukin po Ninyo o HAL.
kami!” o Hanggang tainga ang aking ngiti nang
siya’y aking nakilala.
Ang naging sagot ay “Hindi ko kayo nakikilala.” Walang o Nadinig sa buong mundo ang lakas ng
nagawa ang mga hangal na dalaga kundi nanlumo at kanyang sigaw.
pinagsisihan na hindi nila pinaghandaan ang  PANGHIHIMIG
pangyayaring ito. o Paggamit ng mga salitang kung ano ang
tunog ay siyang kahulugan.
Ang kaharian ng langit ay maihahalintulad sa parabulang o HAL.
ito. Kinakailangan nating maging handa o Ngumingiyaw ang pusa sa ibabaw ng
at magbantay, sapagkat hindi natin alam ang araw o ang bubong.
oras ng Kaniyang muling pagpaparito. o Ang alingawngaw ng baril ay gumising
sa aming pamilya kagabi
Hango sa Mateo 25:1-13  PANAWAGAN
o Pagtawag o pakikipag-usap sa mga
TAYUTAY bagay na wala naming kakayahang
 Ito ay isang pampanitikang paraan ng magsalita.
pagpapahayag kung saan ang kahulugan ay o HAL.
hindi tahas o lantaran. o “O tukso, layuan mo ako!”
o “ Pag-ibig, bigyan mo ng kulay ang aking
ILAN SA URI NG TAYUTAY buhay.”
 PAGTUTULAD
alexa, brent, tel & keziah
 PAG-UYAM
o Pahayag na nangungutya sa
pamamagitan ng mga salitang tila
kapuripuri ngunit may bahid ng pang-
iinsulto
o HAL.
o Napakalinis sa ilog na yon walang
isdang nabubuhay.
o Napakalinaw ng mata mo bakit hindi
mo yan makikita.
 PAGPAPALIT-TAWAG
o Isang pansamantalang pagpapalit ng
mga pangalan ng mga bagay na
magkakaugnay.
o HAL.
o Tumanggap siya ng mga palakpak
(papuri) sa kanyang tagumpay.
o Ibinigay sa kanya ang korona (posisyon)
ng pagka-pangulo.
 PAGPAPALIT-SAKLAW
o Pagbanggit ng bahagi bilang pagtukoy
sa kabuuan.
o HAL.
o Itinakwil siya ng buong mundo.
o Ang klase ay kanyang kinopyahan ng
takda.

Goodluck!!!!!!!
alexa, brent, tel & keziah