Parandalimi I hipo dhe hiper glikemis te femijet

Prof: Punoi:
Besarta Pelaj Ardian Kryeziu
Diabeti është një sëmundje që duhet të merret me seriozitet në çdo moshë. Diabeti tek fëmijët
dhe më të rinjtë, ndryshe njihet edhe si “Diabeti Mellitus tip 1”. Karakteristika kryesore e diabetit
është prania e nivelit të lartë të sheqerit në gjak (glicemia). Po nuk u trajtua, ose po mos të
arrihet me anë të trajtimit normalizimi i nivelit të sheqerit, kjo sëmundje mund të bëhet fatale.
Sa më shumë kohe të rri sheqeri i lartë në gjak, aq më shumë dëmton enët e gjakut dhe nervat,
kjo sjell ndërlikime, për të cilat do të flasim në mënyrë të detajuar në vijim. Shfaqja e
ndërlikimeve përkeqëson në mënyrë të ndjeshme cilësinë e jetës, duke rrezikuar deri në pasoja
fatale për jetën.
Duke qenë se e vetmja mënyrë për të shmangur ndërlikimet e diabetit është kontrolli i mirë i
glicemisë, këta fëmijë duhet të përballen çdo ditë me një regjim të kontrolluar të ushqimit dhe të
terapisë që duhet të kryejnë. Në mosha të reja është më e vështirë të kenë të njëjtën disiplinë që
mund të ketë një i rritur, për këtë puna për arritjen e rezultateve të mira në trajtim me këtë
grupmoshë është akoma më e vështirë.

2
 Faktoret
Ka disa faktorë që luajnë rol të rëndësishëm në shfaqjen e
sëmundjes. Ndryshe nga diabeti mellitus i të rriturve, ku
mbipesha, mungesa e aktivitet fizik, familjariteti luajnë një rol
të rëndësishëm, tek të rinjtë është ndryshe. Diabeti i tyre lidhet
me dëmtimin e pankreasit (organ që shërben për mbajtjen në
normë të sheqerit) nga vetë sistemi mbrojtës i trupit, i cili
normalisht na mbron nga infeksionet, nga bakteret e viruset.
Shpesh janë pikërisht faktorët mjedisorë, si stresi dhe
infeksionet që shkaktojnë këtë “çoroditje” të sistemit tone
mbrojtës, i cili më pas gabimisht sulmon pankreasin.

3
SIMPTOMAT
Është e rëndësishme që çdokush njeh
simptomat e Diabetit të të miturve ose
diabetit tip 1, për të patur mundësi të
parandalojnë sa më herët të jetë e mundur
diabetin koma. Simptomat janë:
Etje e rritur dhe urinim i shpeshtë
Uri e shpeshtë dhe e tepërt
Humbje në peshë
Lodhje
Irritim dhe sjellje e pazakontë
Pamje e dëmtuar (shikim jo i qartë)
Për vajzat infeksion i shpeshtë genital
Diabeti shkaktohet nga predispozicion gjenetik. Ai
shkaktohet nga një gen i trashëguar nga fëmijët, i cili
manifestohet në një stad të jetës. Kjo mund të
ndodhë pas një infeksioni viral dhe nuk është për
shkak të dietës së fëmijës apo konsumit të
ëmbëlsirave. Sigurisht që disa faktorë siç janë mjedisi
apo egzistenca e obezitetit mund ta përshpejtojnë,
por nuk është për shkak të tyre. Në fakt, proceset
biologjike dhe antitrupat në gjakun e fëmijës që
veprojnë kundër qelizave të pankreasit, kanë nisur
shumë më herët sesa shfaqja e sëmundjes.
4
5
× Fatkeqësisht Tipi 1 i diabetit Mellitus është ende i pakurueshëm. Por mund të trajtohet
efektivisht duke përdorur sasi të duhura të insulinës kombinuar me dietën e duhur.
Procesi kërkon që prindërit dhe fëmijët të jenë të trainiuar mirë, në mënyrë që të dinë
në detaje si të ushqehen fëmijët. Mos mendo se fëmija nuk do të jetë në gjendje të
konsumojë një ëmbëlsirë apo ndonjë ushqim tjetër të pasur në karbohidrate. Thjesht ju
duhet të mësoni të numëroni gramët e karbohidrateve dhe të rregulloni dozën e
insulinës. E njëjta gjë është e vlefshme edhe për ushqimet snack që mund të
konsumohen në një festë, apo dhe për frutat që gjithashtu përmbajnë karbohidrate. Pa
dyshim që trajtimi i diabetit tek fëmijët është një sfidë, përderisa fëmija nuk mund të
kuptojë lehtë nevojën për matjen e nivelit të glukozës në gjak apo marrjen e insulinës.
Kështu në praktikë fëmijët mund të jenë të irrituar, të kenë frikë apo të jenë dhe më
pak bashkëpunues. Kështu sfida e parë është të arrijmë bashkëpunimin e fëmijës dhe
pastaj trajtimi bëhet më i lehtë.

6
Llojet e zakonshme të diabetit tek femijet
• Dëmtimi i qelizave
• Qelizat në pankreas duke çuar në një lirim të zakonisht çon në një
tipi 1 janë të dëmtuara ulur të insulinës. mungesë totale
e prodhimit të insulinës.

Insulina nuk përdoret siç

duhet nga trupi, • Mund të ketë një duke u sekretuar nga
tipi 2
kështu që glukoza nuk problem me insulinën pankreasi.
absorbohet.

gestational Diabeti zhvillohet gjatë Diabeti shpesh zgjidh edhe pse këto gra janë
diabet shtatzënisë. pas lindjes, në rritje

por
Prediabetes është një
Niveli i glukozës në gjak jo mjaft të larta për të
Prediabetes faktor rreziku për
është i lartë përmbushur kriteret
diabet në të ardhmen.
për diabetin.

7
Në përgjithësi, fëmijët dhe adoleshentët me diabet tip 1 do shpejt të zhvillojnë disa kombinime të simptomave të
mësipërme, dhe testimi diagnostik duhet të kryhet menjëherë nga një profesionist i kujdesit shëndetësor. Shumë nga
simptomat e tipit 1 diabet janë jo specifike dhe mund të jenë të gabuara si shenja të gjendje të tjera të rënda ose akute
mjekësore (dmth. gripit). në konfirmoni diagnozën e diabetit, glukozën e lartë të gjakut të dokumentohen përmes
përdorimit të njërit prej testeve të përshkruara në faqen 13 në seksionin "Informacion i Përgjithshëm i Diabetit".
Menaxhimi i diabetit të tipit 1 në fëmijë Menaxhimi i diabetit të tipit 1 është kryer më së miri përmes një kombinimi të
monitorimit të glukozës në gjak, përdorimi i insulinës, shmangia e sheqerit të ulët dhe të lartë të gjakut (hipo- dhe
hyperglycemia), terapi ushqyese dhe fizike.
Aktiviteti. Shih Shtojcën # 12 për më shumë informacion mbi kujdesin e fëmijëve dhe adoleshentëve me diabet tip 1 nga
Shoqata Amerikane e Diabetit (ADA). Monitorimi i glukozës në gjak .Monitorimi i glukozës në gjak tregon një person me
diabet shumë glukozë (ose sheqer) është në gjakun e tij / saj. Fëmija ofruesi i kujdesit shëndetësor ose edukatori i
diabetit do të rekomandojë sa shpesh glukoza e gjakut duhet të kontrollohet gjatë gjithë kohës ditë, ndihmoni familjen
dhe fëmijën të kuptojnë se çfarë është një "objektiv" niveli i glukozës në gjak është dhe çfarë hapa duhet të marrë nëse
nivelet janë jashtë e vargut "objektiv".

8
Tabela në vijim ofron disa qëllime
për nivelet e glukozës në gjak bazuar në moshën e fëmijës. Eshte e rëndësishme për të kuptuar se qëllimet
përsecilin fëmijë do të ndryshojnë në varësi të nevojave individuale. Është shumë e rëndësishme për fëmijët që të
kontrollojnë gjakun e tyre nivelet e glukozës dhe të përgjigjen në nivele që janë shumë të larta ose shumë të ulët
sa më shpejt të jetë e mundur. Avantazhet e kontrollit të gjakut nivelet e glukozës në çdo kohë dhe çdo vend
përfshijnë:
• Kontrolli më i mirë i glukozës në gjak për të parandaluar afatgjatë komplikimet e glukozës së lartë të gjakut
dhe akute komplikimet e glukozës së lartë dhe të ulët të gjakut. • Më e sigurt për fëmijët sepse humbet më pak
kohë njohjen e simptomave, duke konfirmuar glukozën e ulët të gjakut dhe marrjen e trajtimit me një sheqer me
veprim të shpejtëburim ndjekur nga një meze të lehtë ose vakt.
• Rritja e pavarësisë në menaxhimin e diabetit kur njehsor i glukozës në gjak është lehtësisht i arritshëm dhe
kontrolle mund të kryhen sipas nevojës.
• Zvogëlon stigmën pasi mbikëqyrja e glukozës në gjak humbet misterin e tij kur trajtohet si një dukuri e rregullt.
• Më pak kohë jashtë klasës apo të mësuarit tjetër mjedise që janë të rëndësishme për një fëmijë
rritjes dhe zhvillimit

9
 Gama e Qëllimit të Glukozës në Gjak (mg / dl)
Mosha e femijeve Para ushqimit Pas ushqimit

Femije te vegjel dhe 100-180 110-200

parashkollor
Mosha e shkollës (6-12 90-180 100-180
vjeç)
Adoleshentët / Të Rinj 90-130 90-150
(13-19 vjet)

Qëllimet duhet të individualizohen bazuar në nevojat e secilit fëmijë. Këto qëllime zbatohen edhe për fëmijët me diabet të tipit 2.

10
Për diabetin tip 1 nuk mund të themi se ka masa që mund ta parandalojnë. J anë
çështje të natyrës imunologjike që akoma mjekësia nuk i kontrollon dot.

Për sa i takon diabetit tip 2, mbetem prapë me ato që thashë më lart. Fëmija
duhet të jetë sa më aktiv, larg pajisjeve elektronike si iPad apo smartphone. Dieta
strikte në përputhje me moshën dhe nevojat ditore të cilat i llogarit mjeku.
Përjashtimi nga dieta i lëngjeve të sheqerosura, ëmbëlsirave dhe produkteve
yndyrore të gatshme. Mos harroni që një çokollatë 100 gramë, përgjithësisht ka
570 kalori. Sikur gjysmë çokollate të hajë fëmija, ka ngrënë rreth 300 kalori.
Ndërsa, për të harxhuar 300 kalori, duhet një aktivitet fizik i madh (8 km ecje në
këmbë). Ndryshe do të përkthehet në shtim në peshë.

11
Fëmija juaj dhe diabeti

Fëmijët sjellin problemet e tyre në lidhje me:

• kufizimet në dietë
• nivelet e aktivitetit
• përputhjet me udhëzimet

J etesa me diabetikë mund ti bëjë familjet nën presion të konsiderueshëm, kështu që qasja për
përkrahje është vendimtare. Kjo mund të jetë nga mjeku juaj, ekipi mjekësorë apo shërbimi social.

Kuptimi i të gjitha aspekteve të ndryshme të diabetit dhe trajtimi i tyre, kërkon durim, por nga kjo
përfiton fëmija juaj dhe jeta juaj familjare.

12
Mësoni se si ti administroni injeksionet e insulinës. Insulina injektohet zakonisht në lëkurën mbi bark ose
kofshë.
•Mësoni për simptomat e glukozës në gjak të ulët dhe acidosis diabetik, si dhe çfarë të bëni rreth tyre.
•Sigurohuni që glukoza është gjithmonë në dispozicion.
•Matni nivelin e glukozës në gjak dhe mësoni fëmijën tuaj se si ta bëj këtë, sa më shpejtë që të jetë rritur.
•Mësoni fëmijën tuaj që të administrojë injeksionet e insulinës sa më shpejtë kur të jetë mjaft i rritur –
mosha rreth nëntë vjeç është tipike.
•Kontaktoni mjekun në baza të rregullta dhe veçanërisht nëse fëmija juaj sëmuret për ndonjë arsye –
trajtimi ka të ngjarë që duhet rregulluar.
•Informoni shokët e shkollës dhe të lagjes rreth simptomeve të glukozës së ulët të gjakut dhe çfarë të
bëhet rreth tyre.
•Kontaktoni shoqatat lokale për diabet, për ndihmë dhe përkrahje.

13
dieta
14
Rekomandimet e tanishme për fëmijët me diabet:
• Tre shujta kryesore
• Dy – tre messhujta
• Tërë familja të konsumojë ushqim të njejtë.
Dietiku trajnuar është zakonisht një nga anëtarët e ekipit diabetik mjekësorë.
Është shumë e rëndësishme ti jepni fëmijës tuaj një dietë të balansuar, të pasur me fibra dhe
karbohidrate.
Një dietë e shëndetshme është e njejtë për të gjithë, qofshin me apo pa diabet.
Se sa duhet të hajë femija juaj, mvaret nga mosha dhe pesha. Dietiku dhe prindërit duhet ta
përcaktojnë këtë së bashku.
Ëmbëlsirat nuk janë më të kufizuara, sepse 'dieta diabetike "është tani një relikt i së shkuarës.
Pasi që të kuptojë fëmija juaj, se si reagon trupi i tij ndaj të ngrënit dhe marrjes së insulinës, ëmbëlsirat
në mënyrë të moderuar janë të mundshme – të shoqëruara me dozën e duhur të insulinës.

15
Aktiviteti fizik është i rëndësishëm për fëmijët me diabet, të cilët duhet të bëjnë
ushtrime për çdo ditë.

Aktiviteti fizik e ul nivelin e sheqerit në gjak, kështu që nëse fëmija juaj merr
insulinë, ai mund të ketë nevojë për të zvogëluar dozën.

Kjo sepse, kombinimi i sasisë së madhe të insulinës dhe ushtrimeve, mund të

zvogëlojë nivelin e sheqerit në gjak dhe çon në ‘hypos’. Për kundër kësaj, fëmija
juaj duhet të mbajë gjithmonë sheqer.

Aktiviteti fizik mund të afektojë në atë se sa mund të hajë fëmija juaj. Para se të
fillojë fëmija juaj ushtrimet apo sportet, jepini bukë shtesë, lëng apo
karbohidrate të tjera.

16
Një fëmijë i cili zhvillon diabet, do të jetojë me këtë gjendje më gjatë, se sa ndonjëri që
zhvillon diabet në moshë të rritur.

Sa më gjatë që të jetë i pranishëm diabeti, më i lartë është rreziku nga komplikimet

afatgjata, të tilla si ato që ndikojnë në sy dhe veshka.

Kjo mund të fillojë pas pubertetit, por zakonisht është shqetësim për jetën e mëvonshme.

Kontrollat e rregullta për komplikimet afatgjata fillojnë rreth moshës nëntë vjeç. Që
atëherë, kontrollat duhen kryer për çdo vit.

17
faleminderit
Any questions?

18