• Qëllimi i kësaj teme është ngritja e njohurive

ne lidhje me patofiziologjinë, manifestimet klinike

dhe trajtimin e Diabetit Mellitus Tip 1 dhe Tip 2.
• Në fund të temës, studentët janë në gjendje
të diskutojnë përparësitë për kujdes infermieror dhe
të aplikojnë njohuritë dhe identifikojnë ndërhyrjet
adekuate infermierore për diabetin.

Tabela e përmbajtjes

Përkufizim ......................................................................................................................................................................2
Fiziopatologjia ................................................................................................................................................................2
Klasifikimi .......................................................................................................................................................................4
Shkaqet ..........................................................................................................................................................................4
Manifestimet klinike ......................................................................................................................................................5
Parandalimi ....................................................................................................................................................................6
Komplikacionet ..............................................................................................................................................................6
Diabeti dhe sëmundje te tjera .......................................................................................................................................7
Diagnoza ........................................................................................................................................................................7
Trajtimi mjekësor ...........................................................................................................................................................8
Menaxhimi dietës ......................................................................................................................................................8
Menaxhimi Infermieror .................................................................................................................................................9
Vlerësimi infermieror ................................................................................................................................................9
Diagnoza infermierore ............................................................................................................................................10
Planifikimi dhe Synimet (qëllimet) e Kujdesit Infermieror ......................................................................................11
Prioritetet infermierore...........................................................................................................................................11
Ndërhyrjet infermierore /Zbatimi ...........................................................................................................................11
Evaluimi ...................................................................................................................................................................12
Udhëzimet për Shkarkimin/Lirimin nga Spitali dhe Kujdesi në Shtëpi ........................................................................14
Udhëzimet e Dokumentacionit ....................................................................................................................................14
Vetë vlerësim ...............................................................................................................................................................15
Përmbledhje ................................................................................................................................................................15
Referencat ...................................................................................................................................................................15

1
Përkufizim

Diabeti është një çrregullim pankreatik ku kemi mos prodhim ose prodhim te mangët te insulinës
duke shkaktuar rritje te nivelit te glicemisë (sheqerit ne gjak).

Insulina është hormon i prodhuar ne pankreas. Roli i saj është lejimi i përdorimit të glukozës nga
qelizat për energji (për një funksionim normal te trupit).

Niveli normal i glicemisë esëll në gjak është 70-110 mg/dl dhe dy orë pas ngarkesës me glukozë
(pas ngrënies) 140 mg/dl.
Sipas OBSH-se, kriteret diagnostike që një pacient të ketë diabet janë:

Glicemia esëll ≥ 126 mg/dl

Glicemia 2 orë pas provës së ngarkesës me ≥ 200 mg/dl
glukozë
Glicemi rasti ≥ 200 mg/dl e shoqëruar me shenja të diabetit
Hemoglobina e glukozuar* ≥ 6.5 %
*analiza që tregon mesataren e glicemisë në gjak për tre muajt e fundit

Fiziopatologjia
Fiziopatologjia e diabetit varet nga lloji i diabetit. Për te kuptuar fiziopatoligjinë, në fillim duhet
të kuptohet si prodhohet dhe roli i insulinës. Funksioni i insulinës shpjegohet me poshtë:
Insulina sekretohet (prodhohet) nga qelizat beta në pankreas. Kur konsumojmë ushqim, niveli i
insulinës rritet dhe insulina lëviz glukozën nga gjaku në muskuj, mëlçi dhe qeliza yndyre.

Funksionet e insulinës përfshijnë transportin dhe metabolizmin e glukozës për energji, stimulimin
e ruajtjes së glukozës në mëlçi dhe muskul, shërben si sinjal i mëlçisë për të ndaluar lëshimin e
glukozës, përmirësimin e ruajtjes së yndyrës në indin dhjamor dhe rritjen e transportit të
aminoacideve në qeliza.

Insulina dhe glukagoni ruajnë një nivel të vazhdueshëm të glukozës në gjak duke stimuluar
lëshimin e glukozës nga mëlçia.

Fiziopatoligjia e Diabetit Mellitus tipit 1

2
Diabeti Mellitus tipit 1 karakterizohet nga shkatërrimi i qelizave beta të pankreasit. Një faktor i
zakonshëm themelor në zhvillimin e diabetit tip 1 është predispozita gjenetike. Shkatërrimi i
qelizave beta çon në një rënie në prodhimin e insulinës, prodhimin e glukozës së pakontrolluar
nga mëlçia dhe hipergliceminë e agjërimit. Glukoza e marrë nga ushqimi nuk mund të ruhet mëlçi
por mbetet në rrjedhën e gjakut duke shkaktuar nje rritje te glicemisë. Veshkat nuk mund të
reabsorbojnë glukozën pasi të kenë tejkaluar pragun e veshkave, kështu që do të shfaqet në urinë
(kjo dukuri quhet glikozurë).

Humbja e tepërt e lëngjeve shoqërohet me ekskretim të tepërt të glukozës në urinë që çon në

diurezë osmotike. Ekziston ndarja e yndyrës e cila rezulton në prodhimin e ketonit, nënproduktin
e prishjes së yndyrës.

Fiziopatoligjia e Diabetit Mellitus tipit 2

Diabeti mellitus i tipit 2 ka probleme të rezistencës ndaj insulinës dhe sekretimit të insulinës së
dëmtuar. Insulina nuk mund të lidhet me receptorët specialë kështu që insulina bëhet më pak
efektive në stimulimin e marrjes së glukozës dhe në rregullimin e lëshimit të glukozës. Duhet të
ketë sasi të rritur të insulinës për të ruajtur nivelin e glukozës në një nivel normal ose pak të
ngritur. Sidoqoftë, ka insulinë të mjaftueshme për të parandaluar prishjen e yndyrnave dhe
prodhimin e ketoneve. Diabeti i pakontrolluar i tipit 2 mund të çojë në sindromën hiperglicemike,
hiperosmolare nonketotike.

Simptomat e zakonshme që pacienti mund të ndiejë janë poliuria, polidipsia, polifagia, lodhja,
nervozizmi, shërimi i plagëve të lëkurës, infeksionet vaginale ose vizioni i paqartë.

Fiziopatoligjia Diabetit Gestational Mellitus

Me diabet gestacional mellitus gruaja shtatzënë përjeton çdo shkallë të intolerancës së glukozës
me fillimin e shtatzënisë. Sekretimi i hormoneve të placentës shkakton rezistencë ndaj insulinës,
duke çuar në hiperglicemi. Pas lindjes, niveli i glukozës në gjak te gratë me diabet gesatcional,
zakonisht kthehet në normale ose më vonë zhvillohet diabeti i tipit 2.

3
Klasifikimi
Klasifikimi i diabetit mellitus është krejtësisht i veçante. Hulumtime te ndryshme kane treguar se
pacientet mund te lëvizin nga një kategori tek tjetra. Përjashtim këtu bëjnë vetëm pacientet e
diagnostikuar me diabet mellius tip 1. Kategoritë kryesore te diabetit janë”
Diabeti tip 1

Diabeti tip 2

Diabeti gestacional (i shtatzënisë)

Diabeti i shoqëruar me sëmundje te tjera

Diabeti tip 1 dhe 2 ndryshojnë njeri nga tjetri ne lidhje me shkaktaret, kursin klinik dhe
menaxhimin.

Shkaqet
Shkaku i saktë i diabetit mellitus është në fakt i panjohur, por ka faktorë që kontribuojnë në
zhvillimin e sëmundjes.

Diabeti i tipit 1

Dy janë faktorët qe mendohet te jene shkaktare te DM tip 1, faktorët gjenetikë dhe faktorët
mjedisore. Gjenetika mund të luaje një rol në shkatërrimin e qelizave beta në DM tip 1 ndersa
ekspozimi ndaj disa faktorëve mjedisorë si viruset mund të shkaktojë gjithashtu shkatërrimin e
qelizave beta.

Diabeti i tipit 2

Persa i përket DM tip 2, pesha dhe pasiviteti mendohet te jene shkaktaret kryesore. Pesha e
tepërt ose mbipesha është një nga faktorët që kontribuojnë në DM të tipit 2 sepse shkakton
rezistencë ndaj insulinës. Mungesa e stërvitjes dhe një mënyrë jetese e ulur gjithashtu mund të
shkaktojë rezistencë ndaj insulinës dhe sekretim të insulinës së dëmtuar.

Diabeti Gestational

4
Për ketë lloj diabeti, pesha dhe gjenetika janë fajtoret kryesore. Nëse pacientja është mbipeshë
para shtatëzanisë dhe shton peshë shtesë, kjo e bën të vështirë për trupin të përdorë insulinë.
Nëse gruaja shtatzënë ka një prind ose një motër që ka DM tip 2, ka shumë të ngjarë qe të
predispozohen për diabet gestacional.

Manifestimet klinike
Manifestimet klinike të diabetit mellit varen nga niveli i hiperglicemisë së pacientit. Shenjat më
karakteristike dhe që indikojnë diabet në një pacient janë si më poshtë:
Poliuria ose urinimi i rritur. Poliuria ndodh sepse veshkat përpiqen të largojnë sheqerin e tepërt
nga gjaku, duke rezultuar në një prodhim më të lartë të urinës.
Polidipsia ose etja e rritur. Polidipsia është e pranishme sepse trupi humbet më shumë ujë
ndërsa ndodh poliuria, duke shkaktuar një rritje të etjes së pacientit. Është më e theksuar gjatë
natës.
Polifagia ose oreksi i shtuar. Edhe pse pacienti mund të konsumojë shumë ushqim, glukoza nuk
mund të hyjë në qeliza për shkak të rezistencës ndaj insulinës ose mungesës së prodhimit të
insulinës. Kujtoni qe hyrja e glukozës ne qeliza, shërben për te furnizuar me energji qelizën për
të kryer aktivitetet jetike.
Lodhje dhe dobësi. Trupi nuk merr energji të mjaftueshme nga ushqimi që pacienti po ha pasi qe
qeliza nuk ka energji te mjaftueshme (mungese e glukozës ne qeliza)
Ndryshimet e papritura të shikimit. Trupi tërheq lëngun nga syri në përpjekje për të kompensuar
humbjen e lëngut në gjak, duke rezultuar në probleme në përqendrimin e vizionit
Mpirje në duar ose këmbë. Mpirja ndodhin për shkak të uljes së glukozës në qeliza.

Lëkurë të thatë. Për shkak të poliurisë, lëkura bëhet e dehidratuar.

Lezione të lëkurës ose plagë që janë të ngadalta për t'u shëruar. Në vend që të hyjnë në qeliza,
glukoza grumbullohet brenda enëve të gjakut, duke penguar kalimin e qelizave të bardha të
gjakut të cilat janë të nevojshme për shërimin e plagëve.

Infeksione të përsëritura. Për shkak të përqendrimit të lartë të glukozës, bakteret lulëzojnë

lehtësisht (krijohet një terren i favorshëm për shtimin e bakterieve).

5
Parandalimi
Pacientet e diagnostikuar me diabet do të duhet të kujdeset më shume për shëndetin e tyre. Ata
kanë nevojë për këshilla dhe mbështetje të vazhdueshme në lidhje me mbajtjen e një diete të
shëndetshme, mbajtjen aktive (ushtrime fizike) dhe monitorimin e gjendjes së tyre. Njerëzit me
diabet mund të jetojnë jetë normale aktive dhe të shëndetshme. Rregullimet e vogla në stilin e
tyre të jetesës mund të bëjnë përmirësime domethënëse. Shumica e menaxhimit të diabetit
mbështeten në një person që 'vetë-menaxhon' gjendjen e tij, kështu që motivimi është një
konsideratë e madhe në lidhje me trajtimin efektiv te pacientit me diabet.

Komplikacionet
Nëse diabeti mellitus mbetet i patrajtuar, gjendja e pacientit përkeqësohet dhe sëmundje të
tjera mund të shfaqen.
Hypoglicemia ndodh kur glukoza e gjakut bie në më pak se 50 deri në 60 mg / dL për shkak të
dozës së madhe të insulinës ose agjentëve hipoglikemik orale, mos marrja ose marrja e paktë e
ushqimit ose aktivitetit të tepërt fizik.
Ketoacidoza diabetike shkaktohet nga një mungesë ose sasi e pamjaftueshme e insulinës dhe ka
tre karakteristika kryesore të hiperglicemisë, dehidrimit dhe humbjes së elektrolitit dhe
acidozës.
Sindromi Hyperglycemic Hyperosmolar jo ketotik është një gjendje e rëndë në të cilën
hiperosmolariteti dhe hiperglicemia mbizotërojnë duke shkaktuar ndryshime të vetëdijes.

6
Diabeti dhe sëmundje te tjera

50 % e personave me diabet kanë edhe sëmundje të zemrës

20 % e personave me diabet kanë retinopati diabetike (dëmtime të syve)

8-10 % e personave me diabet kanë nefropati (dëmtime të veshkave) apo neuropati (dëmtime
të nervave)
Mos diagnostikimi dhe mostrajtimi në kohë i diabetit mund të çojë në dëmtimin e organeve dhe
për këtë arsye është e rëndësishme diagnostikimi sa më shpejt të jetë e mundur i diabetit.
Mënyra me e mire për të arritur diagnostikimin e shpejtë është kontrolli i rregullt mjekësor.
Personat me faktor rreziku për diabet janë:
Të rriturit me mbipeshë trupore dhe obezë

Personat që bëjnë jetë sedentare

Personat që kanë të afërm me diabet (kanë histori familjare te diabetit)

Femrat që kanë lindur fëmijë mbi 4 kg, ose kanë patur në shtatzanitë e mëparshme diabet shtatzanie

Personat që vuajnë nga HTA (Hipertension arterial)

Personat që vuajnë nga sëmundje të zemrës

Personat që janë diagnostikuar më parë me pre diabet

Femrat me mikro kiste në vezore

Personat që trajtohen me medikamente që rrisin nivelin e glicemisë në gjak

Diagnoza
Diagnoza e diabetit kërkon kryerjen e dy analizave laboratorike.
(a) Matja e glukozës, sheqerit në gjak para ngrënies (esëll) në mëngjes dhe,
(b) Testi i tolerancës së glukozës, ku mbasi merret nga goja të 75 gr sheqer, matet niveli i sheqerit
në gjak çdo 2 orë, ose një ripërsëritje mbas një dite e matjes së glukozës në gjak esëll.
Rezultati mund të quhet pozitiv nëse glicemia në gjak para ngrënies është e barabartë ose më
shumë se 126 mg/dl; ose testi i tolerancës së glukozës është i barabartë ose më shumë se
200mg/dl dhe nëse glicemia para ngrënies është midis 110-125 mg/dl bëhet fjalë për Pre-diabet
apo Tolerancë e dëmtuar e glukozës.
Matja e hemoglobinës së glukozuar, përdoret kur është diagnostikuar diabeti. Është një metodë
për të monitoruar diabetin.

7
Trajtimi mjekësor
Më poshtë janë disa ndërhyrje mjekësore që kryhen për të menaxhuar diabetin mellitus.
Normalizimi i aktivitetit të insulinës. Ky është qëllimi kryesor i trajtimit të diabetit - normalizimi i
niveleve të glukozës në gjak për të zvogëluar zhvillimin e komplikimeve vaskulare dhe
neuropatike.
Trajtim intensiv. Trajtimi intensiv është tre deri në katër injeksione të insulinës në ditë ose
infuzion i vazhdueshëm i insulinës subkutane, terapi me pompë insuline plus monitorim të
shpeshtë të glukozës në gjak dhe kontakte javore me edukatorë të diabetit. Terapia intensive
duhet të bëhet me kujdes dhe duhet të shoqërohet me një edukim të plotë të pacientit dhe
familjes dhe me sjellje të përgjegjshme të pacientit.
Menaxhimi i diabetit përfshin vlerësimin dhe modifikimin e vazhdueshëm të planit të trajtimit
nga profesionistët e kujdesit shëndetësor dhe rregullimet e përditshme të terapisë nga pacienti.
Insulina është një ndër mjekimet më të rëndësishme në kurimin e diabetit. Cilësohet si jetike për
diabetin tipi 1. Ky mjekim për diabetin tipi 2 mund të filloj atëherë kur mjeku kurues vendos se
është moment i përshtatshëm Ekzistojnë mjekime të ndryshme që mund të përdoren nga një
person me diabet tip 2 të tilla si: Metformina; Daonil; Glipizid, Gliklazid etj.
Gjysma e të gjithë pacientëve që përdorin agjentë antidiabetikë oralë përfundimisht kërkojnë
insulinë, dhe kjo quhet dështim sekondar. Dështimi parësor ndodh kur niveli i glukozës në gjak
mbetet i lartë 1 muaj pas përdorimit fillestar të ilaçeve.

Menaxhimi dietës
Planifikimi i vaktit (shujtjes) dhe kontrolli i peshës janë themelet e menaxhimit të diabetit.
Infermierët dhe anëtarët e tjerë të kujdesit shëndetësor të ekipit duhet të jenë të informuar në
lidhje me terapinë ushqyese dhe mbështetjen e pacientëve që duhet të zbatojnë ndryshimet
ushqyese dhe stilin e jetës.
Humbja e peshës është trajtimi kryesor për pacientët obezë me diabet tip 2. Një humbje peshe
prej 5% deri 10% të peshës totale të trupit mund të përmirësojë ndjeshëm nivelin e glukozës në
gjak.
Për të ndihmuar në parandalimin e reaksioneve hipoglicemike dhe për të mbajtur kontrollin e
përgjithshëm të glukozës në gjak, duhet të ketë qëndrueshmëri në intervalet kohore të
përafërta midis vakteve me shtimin e snakeve sipas nevojës.
8
Ushtrimet fizike ulin nivelin e glukozës në gjak duke rritur marrjen e glukozës nga muskujt e
trupit dhe duke përmirësuar përdorimin e insulinës.

Një person me diabet duhet të ushtrohet në të njëjtën kohë dhe për të njëjtën sasi çdo ditë ose
rregullisht. Inkurajohet një rritje e ngadaltë, graduale e periudhës së ushtrimit.

Menaxhimi Infermieror
Infermierët duhet të japin informacion të saktë dhe të azhurnuar në lidhje me gjendjen e
pacientit në mënyrë që ekipi i kujdesit shëndetësor të mund të paraqesë ndërhyrje dhe
menaxhim të duhur.

Vlerësimi infermieror
Infermierja duhet të vlerësojë sa më poshtë për pacientët me Diabetes Mellitus:

Historinë e pacientit - Për të përcaktuar nëse ekziston prania e diabetit, vlerësimi i historisë së
simptomave që lidhen me diagnozën e diabetit, rezultatet e monitorimit të glukozës në gjak,
respektimin e regjimit të përshkruar dietik, farmakologjik dhe ushtrimit, mënyrën e jetesës së
pacientit, faktorët kulturorë, psikosocial dhe ekonomikë, dhe efektet e diabetit në statusin
funksional duhet të kryhen.

Gjendjen fizike - Vlerësoni presionin e gjakut të pacientit ndërsa është ulur dhe në këmbë për
të zbuluar ndryshimet ortostatike.

Indeksin e masës trupore dhe mprehtësinë vizuale të pacientit.

Kryeni ekzaminimin e këmbës, lëkurës, sistemit nervor dhe gojës.

Ekzaminimet laboratorike - Duhet të kërkohet dhe kryhet HgbA1C, glukoza e gjakut esëll, profili
i lipideve, testi i mikroalbuminurisë, niveli i kreatininës në serum, urinaliza, dhe EKG.

9
Diagnoza infermierore

Më poshtë janë disa nga diagnozat infermierore lidhur me diabetin mellit:

• Rrezik për nivelin e paqëndrueshëm të glukozës në gjak si rezultat i rezistencës se

insulinës, sekretimin e insulinës të dëmtuar dhe shkatërrimin e qelizave beta.

• Rrezik për infeksion si rezultat i shërimit tëe vonuar të plagëve të hapura.

• Njohuri të mangëta si rezultat i mosnjohjes së informacionit, mungesën e kujtesës ose

keqinterpretimin.

• Rrezik për perceptimin shqisor shqetsues si rezultat i ndryshimeve kimike endogjene.

• Integriteti i dëmtuar i lëkurës si rezultat i shërimit të vonuar të plagëve.

• Perfuzion joefektiv i indeve periferike si rezultat i nivelit të lartë të glukozës në rrjedhën
e gjakut

DETYRE
Ju si infermiere te ardhshëm mund te mendoni për
diagnoza te tjera. Ndani pak kohe tani dhe duke u
bazuar ne simptomat dhe fiziopatologjin e sëmundjes,
listoni te paktën dy diagnoza te tjera.

10
Planifikimi dhe Synimet (qëllimet) e Kujdesit Infermieror

Arritja e qëllimeve është e nevojshme për të vlerësuar efektivitetin e terapisë. Me poshtë janë
qëllimet kryesore te procesit infermieror

Të kuptuarit e faktorëve që çojnë në nivele të paqëndrueshme të glukozës në gjak.

Ruajtja e glukozës në një nivel të kënaqshëm.

Kuptimi i planit për modifikimin e faktorëve për të parandaluar ose minimizuar levizjet në
nivelet e glukozës.

Shërimin në kohë të plagëve.

Identifikimi i ndërhyrjeve për të parandaluar ose zvogëluar rrezikun për infeksion.

Homeostaza e arritur.

Faktorët shkaktarë / precipitues janë korrigjuar / kontrolluar.

Komplikimet parandalohen / minimizohen.

Pacienti kupton procesin e sëmundjes / prognoza, nevojat për kujdesin ndaj vetes dhe regjimi
terapeutik.

Eshte bërë plani për të përmbushur nevojat pas shkarkimit/lirimit nga spitali të pacientit.

Prioritetet infermierore
Rivendosja ekuilibrit të lëngjeve / elektroliteve.
Korrigjimi i anomalive metabolike.
Asistimi i pacientit në kuptimin e procesit themelor të shkakut / sëmundjes.
Parandalimi i ndërlikimeve.
Sigurimi i informacione rreth procesit të sëmundjes / prognozës, vetë-kujdesit dhe nevojave të
trajtimit.

Ndërhyrjet infermierore /Zbatimi

Për të ndërmarre me sukses ndërhyrjet e mëposhtme, infermierët dhe ekipi shëndetësor duhet
te kenë një bashkëpunim efektiv. Ndërhyrjet të cilat ju duhet t’i keni parasysh janë si më
poshtë:

11
Edukimi për monitorimin e glukozës në shtëpi. Diskutoni me pacientin monitorimin e glukozës
në shtëpi sipas parametrave individualë për të identifikuar dhe menaxhuar variacionet e
glukozës.

Rishikimi i faktorëve përgjegjës për nivelin e paqëndrueshëm të glukozës në gjak. Rishikoni

situatat e zakonshme të klientit që kontribuojnë në paqëndrueshmërinë e glukozës sepse
ekzistojnë shumë faktorë që mund të luajnë një rol në çdo kohë, si ngrënia e vaktheve,
infeksioni ose sëmundje të tjera.

Inkurajimi i pacientit të lexojë etiketat e paketimit të ushqimeve. Klienti duhet të zgjedhë

ushqime të përshkruara me indeks të ulët glicemik, fibër më të lartë dhe përmbajtje të ulët
yndyre.

Diskutimi me pacientin se si funksionojnë ilaçet antidiabetike. Edukoni pacientin për

funksionet e ilaçeve sepse ekzistojnë kombinime të barnave që punojnë në mënyra të
ndryshme me kontroll të ndryshëm të glukozës në gjak dhe efekte anësore.

Kontrollimi i medikamentit të insulinës. Theksoni rëndësinë e kontrollit të datave të skadimit

të ilaçeve, inspektimit të insulinës për re, nëse është normalisht i qartë, dhe monitorimi i
ruajtjes dhe përgatitjes së duhur, sepse këto ndikojnë në absorbueshmërinë e insulinës.

Rishikimit i llojit të insulinës së përdorur. Shënoni llojin e insulinës që duhet të administrohet

së bashku me metodën dhe kohën e administrimit. Kjo ndikon në kohën e efekteve dhe siguron
të dhëna për kohën e mundshme të paqëndrueshmërisë së nivelit të glukozës.

Kontrolloni vendet e injektimit në mënyrë periodike. Thithja e insulinës mund të ndryshojë

nga dita në ditë në vendet e shëndetshme dhe është më pak e absorbueshme në indet
lipohypertrofike.

Evaluimi
Evaluimi është i rëndësishëm për të kontrolluar nëse regjimi apo ndërhyrjet janë efektive. Per
këtë duhet të:
• Vlerësoni njohuritë e klientit për faktorët që çojnë në një nivel të paqëndrueshëm të
glukozës në gjak.
• Vlerësoni nivelin e glukozës në gjak të klientit.

12
• Arritja e kuptimit të faktorëve modifikues që mund të parandalojnë ose minimizojnë
zhvendosjet në nivelin e glukozës.
• Arrihet shërimi në kohë i plagës.
• Ndërhyrje të identifikuara që mund të parandalojnë ose zvogëlojnë rrezikun nga
infeksioni.

Studim rasti

Blertoni, një 32-vjeçar, gjithmonë ankohet për nevojën e tij në rritje për të pirë
ujë. Ai gjithashtu ndjen një nevojë në rritje për të urinuar pothuajse çdo orë,
dhe gjithmonë ndjehet i uritur. Këmbët i ndien të mpira. Vizioni i tij dikur i
qartë tani nuk është më i kthjellet. Ai ndihet i lodhur vetëm disa orë pasi
zgjohet edhe pse nuk ka punë dhe qëndron në shtëpi. Plaga në gjurin e tij të
djathtë ka disa javë pa asnjë shenjë përmirësimi. Analizat e tij të laboratorit
tregojnë nje nivel glicemie te lartë.
1. Mendoni dy diagnoza infermierie për Blertonin
2. Në bazë të diagnozave shënoni ndërhyrjet infermierore adekuate
3. Cilat janë prioritet e procesit infermieror për këtë pacient?

13
Udhëzimet për Shkarkimin/Lirimin nga Spitali dhe Kujdesi në Shtëpi
Përgjegjësia e anëtarëve të ekipit të kujdesit shëndetësor nuk mbaron kur pacienti është
shkarkuar. Më poshtë janë udhëzimet që duhet të diskutohen përpara se pacienti të lirohet nga
spitali:
• Fuqizimi i pacientëve është në qendër të edukimit të diabetit. Termi fuqizim i pacientit
ka te beje me ngritjen e njohurive te pacientit ne lidhje me sëmundjen duke mundësuar
përfshirjen e pacientit ne procesin e menaxhimit te diabetit.
• Edukimi i pacientit duhet të adresojë ndryshimin e sjelljes, vetë-efektivitetin.
• Adresoni çdo faktor themelor që mund të ndikojë në kontrollin diabetik.
• Thjeshtoni regjimin e trajtimit nëse është e vështirë për pacientin të ndjekë.
• Rregulloni regjimin e trajtimit për të përmbushur kërkesat e pacientit.
• Vendosni një plan specifik me pacientin me qëllime të thjeshta, të matshme.
• Siguroni forcim pozitiv të sjelljeve të vetë-kujdesit të kryera në vend që të
përqendroheni në sjelljet që janë lënë pas dore.
• Inkurajoni pacientin të ndjekë qëllimet dhe interesat e jetës.
• Edukoni pacientin për kujdesin e plagëve, përgatitjen e insulinës dhe monitorimin e
glukozës.
• Udhëzoni pacientin që të paktën dy herë në vit te kontrollohet ne qendrën
shëndetësorë për vlerësimin e vazhdueshëm dhe azhurnimet rutinore të ushqimit.
• Kujtojeni pacientin të marrë pjesë në aktivitete të rekomanduara për promovimin e
shëndetit dhe kontrollet mjekësore të përshtatshme për moshën
• Inkurajoni pjesëmarrjen në grupet mbështetëse me pacientë që kanë pasur diabet për
shumë vite si dhe për ata që janë diagnostikuar kohet e fundit.
Udhëzimet e Dokumentacionit
Pikat më poshtë duhet të dokumentohet për pacientët me diabet mellitus.
• Gjetjet që lidhen me situatën individuale, faktorët e rrezikut, marrjen aktuale të kalorive
dhe modelin dietetik, dhe përdorimin e ilaçeve të rekomanduara.
• Rezultatet e testeve laboratorike.
• Planin edukativ dhe ata të përfshirë në planifikim.

14
 • Përgjigjet individuale ndaj ndërhyrjeve, mësimdhënies dhe veprimeve të kryera.
• Veprimet specifike dhe ndryshimet e bëra.
• Progresi drejt rezultateve të dëshiruara.
• Modifikimet e planit të kujdesit, nëse ka.

Vetë vlerësim
1. Pse është i rëndësishëm diagnostikimi i hershem i personave me diabet?
2. Sa lloje të diabetit mellitus ekzistojnë?
3. Mendoni cilat janë faktorët predispozues per diabet gestacional?
4. Reflektoni rreth strategjisë së terapisë per diabet. Sa i rëndësishëm është stili i jetës në
menaxhimin e diabetit?
5. Perse është i rëndësishëm monitorimi i vazhdueshëm i glicemisë?
6. Si behet monitorimi i vazhdueshëm i glicemisë në kushte ambulatore ose në shtëpi (kjo
pyetje është pjesë e ushtrimeve në kabinet)

Përmbledhje
Diabeti është një sëmundje kronike e shkaktuar nga mungesa e insulinës (trupi është i paaftë të
prodhojë insulinë) ose nga rezistenca ndaj insulinës (qelizat e trupit e humbin ndjeshmërinë ndaj
insulinës, ka insulinë në sasi normale ose tepricë, mirëpo qelizat e trupit janë të pandjeshme ndaj
saj). Diabeti shkakton hiperglicemi që mund të shkaktojë dëme në enët e gjakut dhe nervat.
Simptomat klasike janë tre P - poliuri, polidipsia dhe polifagia. Diabeti i tipit 1 kërkon insulinë,
ndërsa Diabeti i Tipit 2 kërkon agjentë antidiabetikë oralë ose ndryshime të dieteë dhe stilit të
jetës për të menaxhuar gliceminë. Si infermierë eshte me rendësi kujdesi i përpiktë i lëkurës dhe
plagëve për të parandaluar që plagë të përhapet ose të infektohen aq shumë sa që e vetmja
mundësi është amputimi. Mos harroni që edukimi i pacientit është i një rëndësie vitale.

Referencat
The Royal Marsden (2015) Manual of Clinical Nursing Procedures. NHS Foundation Trust

Peate, I. (2012). LeMone & Burkes adult nursing: acute and ongoing care. Harlow, Angleterre: Pearson Education.

Fauci A, Braunwald E et all. Harrison’s Principles of Internal Medicine, 17th Edition, International edition, 2008

15
E. Peka, L. Necaj, E. Rustami, D. Bego, A. Imami - Lelcaj, M. Cela, A. Dervishi, V. Zanaj, V. Mane: Infermieristika në
Specialitete

WHO (2006) Defenition and diagnosis of diabetes. Definition and diagnosis of diabetes mellitus and intermediate
hyperglycemia : report of a ËHO/IDF consultation. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data
https://www.who.int/diabetes/publications/Definition%20and%20diagnosis%20of%20diabetes_new.pdf

16