Ιατρικό πιστοποιητικό θανάτου

Αναφορα στο ρολο του υγειονομικου προσωπικου της

χωρας στα χρονια της κρισης

Στα χρόνια αυτά της κρίσης το Υγειονομικό προσωπικό της χώρας

και ιδιαίτερα οι γιατροί από όποια θέση και αν προσφέρουν τις
υπηρεσίες τους ενήργησαν με μεγάλη αυταπάρνηση και αυτοθυσία
και πάνω και πέρα από προσωπικά προβλήματα και δυσκολίες
προσέφεραν και προσφέρουν απλόχερα τις υπηρεσίες τους
διατηρώντας το υψηλό επίπεδο υγείας του Έλληνα πολίτη

Αναφορα του Ιατρικου Συλλογου Αθηνων στο ιατρικο

πιστοποιητικο θανατου ως ενα σημαντικου εγγραφου με
νομικη και στατιστικοεπιδημιολογικη σημασια το οποιο
πρεπει να συντασσεται με ορθο και σαφη τροπο

Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών(ΙΣΑ)μέσα στο πλαίσιο των σκοπών

του και επιστημονικών του δραστηριοτήτων αποφάσισε μεταξύ
των άλλων για την υποβοήθηση του έργου του Έλληνα ιατρού
αλλά και με γνώμονα τη δημόσια υγεία να ανοίξει το φάκελο του
Ιατρικού πιστοποιητικού θανάτου ενός σημαντικού εγγράφου που
κάθε ιατρός οφείλει να συντάσσει με ακρίβεια και σαφήνεια

Το Ιατρικό πιστοποιητικό θανάτου είναι η πηγή των

στατιστικών θνητότητας και θνησιμότητας σε κάθε χώρα
αλλά και παράλληλα ένα δημόσιο έγγραφο με μεγάλη
νομική σημασία

Σημασία του Ιατρικού πιστοποιητικού θανάτου

Ορισμος του Ιατρικου πιστοποιητικου θανατου και αναφορα
στις πληροφοριες που περιεχει

Το Ιατρικό πιστοποιητικό θανάτου είναι η εγγραφή και υπεύθυνη

διαβεβαιώση για

1)Το γεγονός του θανάτου αλλά και

2)Για την αιτία

3)Το είδος και

4)Αλλες ειδικότερες πληροφορίες

Αναφορα στο διπλο κυρος του ιατρικου πιστοποιητικου

θανατου

Το Ιατρικό πιστοποιητικό θανάτου είναι ένα έγγραφο με αυξημένο

Ιατρικό και νομικό κύρος απευθυνόμενο στις αρχές

Διαδικασια και πορεια που ακολουθειται μετα την εκδοση

του ιατρικου πιστοποιητικου θανατου ετσι ωστε να εκδοθει
η ληξιαρχικη πραξη θανατου και να γινει ο ενταφιασμος του
πτωματος

Ενημερώνεται με αυτό επίσημα ο ληξίαρχος και εκδίδει τη

ληξιαρχική πράξη θανάτου με την οποία χορηγείται εν συνεχεία η
άδεια ενταφιασμού του πτώματος

Διαδικασια που ακολουθειται μετα την εκδοση

πιστοποιτικου θανατου υστερα απο την διενεργεια
νεκροψιας-νεκροτομης απο ιατροδικαστη και ποιος ο ρολος
αυτης της διαδικασιας
Όταν το πιστοποιητικό θανάτου εκδίδεται μετά από νεκροψία
νεκροτομή από ιατροδικαστή ενημερώνονται οι εισαγγελικές οι
προανακριτικές αρχές σχετικά με την αιτία θανάτου ώστε να
αποκλειστεί η να τεθεί ζήτημα υπαιτιότητας στην επέλευση του
θανάτου που μπορούσε να επισύρει ποινικές ή άλλες ευθύνες
εγκληματική ενέργεια ανθρωποκτονία εξ αμελείας και τα λοιπά

Στατιστικοεπιδημιολογικος ρολος του ιατρικου

πιστοποιητικου θανατου και παραμετροι οι οποιες
εξεταζονται

Τέλος σημαντικότατος είναι ο ρόλος του Ιατρικού πιστοποιητικού

θανάτου στην εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τη δημόσια
υγεία διαμέσου επιδημιολογικών μελετών

Το Ιατρικό πιστοποιητικό θανάτου είναι η πηγή των στατιστικών

θνητοτητας και θνησιμότητας

Οι στατιστικές αυτές αποτελούν τη βάση του παλαιότερου και

αρτιότερου συστήματος παρακολούθησης της Δημόσιας Υγείας

Το κυριότερο ερευνητικό στοιχείο που χρησιμοποιείται για την

περιγραφή της παρούσας κατάστασης και των τάσεων της
Δημόσιας Υγείας καθώς και της θνησιμοτητας είναι η υποκείμενη
αιτία θανάτου

Παράλληλα τα υπόλοιπα στοιχεία του πιστοποιητικού

χρησιμοποιούνται ως βάση για επιδημιολογικές μελέτες των αιτιών
θανάτου σε συνάρτηση με την ηλικία το φύλο και άλλες
δημογραφικές παραμέτρους προκειμένου τα συμπεράσματά τους
να χρησιμοποιηθούν στην πρόληψη και στη βελτίωση της
παρεχόμενης Ιατρικής φροντίδας

Είδη ιατρικής πιστοποίησης

Φυσικός και μη φυσικός θάνατος

Ιατρική πιστοποίηση του θανάτου μπορεί να διακριθεί σε δύο

βασικές κατηγορίες

α)Στην Ιατρική πιστοποίηση σε περίπτωση φυσικού θανατου και

β)Στην Ιατρικη πιστοποιηση σε περιπτωση μη φυσικού

θανάτου(αιφνιδιου και βίαιου)θανάτου

Φυσικός θάνατος

Ορισμος

Φυσικός είναι ο θάνατος ο οποίος επέρχεται ως αποτέλεσμα της

φυσιολογικής φθοράς του οργανισμού(οπως συμβαίνει στο
γήρας)ή της διαταραχής της κατάστασης της υγείας από οργανική
η λειτουργική βλάβη.

Ποιος ειναι ο αρμοδιος για την διενεργεια ιατρικης

πιστοποιησης φυσικου θανατου

Αρμόδιος για την πιστοποίηση του θανάτου σε αυτές τις

περιπτώσεις είναι ο θεράπων ιατρός δηλαδή ο ιατρός που
νοσηλευε τον ασθενή κατά την τελευταία του νόσο εξαιτίας της
οποίας και κατέληξε
Για ποιες κατηγοριες ασθενων ισχυουν οσα αναφερθηκαν
για την ιατρικη πιστοποιηση φυσικου θανατου

Τα ως ανω ισχύουν τόσο για νοσηλευόμενους ασθενείς όσο και για

ασθενείς που παρακολουθούνται σε εξωτερική βάση

Ο θεραπων ιατρος ειναι ο υπευθυνος για την συνταξη της

ιατρικης πιστοποιησης απο φυσικο θανατο ακομα και αν δεν
παρευρισκεται την στιγμη του θανατου

Σε αρκετές περιπτώσεις ο θεράπων ιατρός δεν παρευρίσκεται τη

στιγμή του θανάτου αλλά καλείται μετά το θάνατο

Ο θεραπων ιατρος κατα την κριση του μπορει να υπογραψει

η οχι το πιστοποιητικο θανατου

Εφόσον γνωρίζει τη βαρύτητα της νόσου και πεισθει για την

σύμφωνα με την πάθηση προβλέψιμη κατάληξη στο θάνατο
μπορεί να υπογράψει το πιστοποιητικό θανάτου

Αντίθετα αν διαπιστώσει ότι η θανατηφόρα κατάληξη όπως επήλθε

διαφέρει από την προβλεπόμενη και του δημιουργηθούν βάσιμες
υποψίες παρεμβολής εξωγενούς παράγοντα δύναται να αρνηθεί να
υπογράψει το πιστοποιητικό θανάτου

Δευτερη περιπτωση στην οποια ο ιατρος που θα κληθει να

γραψει το πιστοποιητικο θανατου εχει δικαιωμα να αρνηθει

Αντίστοιχα εάν δεν υπάρχει θεράπων ιατρός ή ο ιατρός που θα

κληθεί αντιμετωπίζει διαγνωστικό πρόβλημα και διατηρεί
επιφυλάξεις ή τέλος έχει αμφιβολίες για το χρόνο θανάτου τότε
δεν υποχρεούται και δεν πρέπει να χορηγήσει πιστοποιητικό
θανάτου

Τι πρεπει να γινει στην περιπτωση αρνησης απο τον ιατρο

που θα κληθει της συνταξης του πιστοποιητικου θανατου

Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να ειδοποιηθούν οι εισαγγελικές

οι προανακριτικές αρχές ώστε να δρομολογηθεί η διαδικασία
νεκροψίας-νεκροτομής προς τις αρμόδιες υπηρεσίες

Ποιος ειναι ο υπευθυνος για την συγγραφη ιατρικου

πιστοποιητικου θανατου στην περιπτωση που ο θανατος του
ασθενους συμβει σε νοσοκομειο

Αν ο θάνατος ενός ατόμου συμβεί σε νοσοκομείο αρμόδιος για την

έκδοση του πιστοποιητικού δεν είναι μόνο ένας συγκεκριμένος
ιατρός αλλά οποιοσδήποτε ιατρός της ομάδας που νοσηλεύε τον
ασθενή

Ελαχιστο απαιτουμενο χρονικο διαστημα νοσηλειας του

ασθενους στο νοσοκομειο για την χορηγηση ιατρικου
πιστοποιητικου και προυποθεσεις κατω απο τις οποιες
ισχυει αυτο

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι το μικρό χρονικό διάστημα

νοσηλείας του ασθενούς στο νοσοκομείο και συγκεκριμένα η μη
παρέλευση του 24ώρου δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση από
μόνο του κριτήριο για την μη συμπλήρωση του πιστοποιητικού
θανάτου εφόσον έχει πραγματοποιηθεί και τεκμηριωθει η
διάγνωση

Συμπερασματικα λοιπον

Η πιστοποίηση της αιτίας θανάτου δύναται να γίνει από τον ιατρό

όταν ο κλινικός και λοιπός εργαστηριακός ή και απεικονιστικός
έλεγχος κατέστησαν δύνατη τη διάγνωση της κατάστασης του
ασθενούς ανεξαρτήτως του χρονικού διαστήματος που έχει
μεσολαβήσει από την εισαγωγή του ασθενούς

Για παράδειγμα εάν προσκομισθεί ασθενείς στα εξωτερικά ιατρεία

νοσοκομείου με συμπτωματολογία οξέος εμφράγματος του
μυοκαρδίου και επιβεβαιωθεί η διάγνωση ηλεκτροκαρδιογράφικως
η/και εργαστηριακως ο ιατρός δύναται να υπογράψει
πιστοποιητικό θανάτου ανεξαρτήτως του χρόνου νοσηλείας του

Μη φυσικός βίαιος θάνατος

Ορισμος

Ως βίαιος θάνατος ορίζεται ο θάνατος που επέρχεται λόγω

επίδρασης στον οργανισμό ενός εξωγενούς παράγοντα που
προκάλεσε

α)Αποστέρηση ενός στοιχείου απαραίτητου για τη ζωή( για

παραδειγμα ασιτία,αφυδάτωση,ασφυξία ή

β)Υπέρμετρη δράση αυτού η

γ)Κάκωση μηχανική(πτώση εξ ύψους,τροχαίο

συμβάν,τραυματισμός από πυροβόλο όπλο,νύσσον η τέμνων
όργανο κτλπ,φυσική(ηλεκτροπληξία,κεραυνό πλήξία,επίδραση
φωτιάς κ.α),χημική(έγκαυμα από οξέα ή αλκάλεα) η
δ)Δηλητηρίαση

ε)Τροποποίηση των συνθηκών του περιβάλλοντος ασυμβίβαστη με

τη ζωή(όπως σε επίδραση υπερβολικού ψύχους θερμοπληξία κ.α)

Αναφέρουμε συνοπτικα τις κατηγορίες βιαιων θάνατων

1)Κακώσεις από πυροβόλα όπλα

2)Κακώσεις από νύσσοντα και τέμνοντα όργανα

3)Θλαστικές κακώσεις(πτώση εξ ύψους,τροχαία ατυχήματα,πλήξη

από θλών οργανο)

4)Ηλεκτροπληξία και κεραυνόπληξία

5)Επίδραση θερμότητας

6)Χημικά εγκαύματα

7)Μηχανική ασφυξία,απόφραξη έσω-έξω στομίων αεροφόρων

οδών

8)Απαγχονισμός και στραγγαλισμός

9)Πνιγμός

10)Δηλητηρίαση

11)θερμοπληξία επίδραση υπερβολικού ψύχους

12)Αφυδάτωση ασιτία

Αιφνίδιος θάνατος

Ορισμος

Ως αιφνίδιος θάνατος ορίζεται ο θάνατος λόγω απρόβλεπτης λήξης

της ζωής και οφείλεται σε μη εμφανή παθολογική αιτία οργανικής
η λειτουργικής φύσης

Το βασικό στοιχείο του αιφνίδιου θανάτου είναι η απουσία

γνωστού ιατρικού ιστορικού που να δικαιολογεί την επέλευση του
θανάτου

Η κατάταξη του ως φυσικός η μη φυσικός θάνατος μπορεί να γίνει

μόνο μετά την διενέργεια ιατροδικαστικής εξέτασης

Για παράδειγμα στην περίπτωση ενός 50χρονου άνδρα ο οποίος

καταλήγει αιφνιδίως χωρίς ιατρικό ιστορικό και εμφανείς
εξωτερικές κακώσεις ο θάνατος μπορεί να οφείλεται τόσο σε
φυσικά αιτία(όπως ρήξη ανευρύσματος) όσο και σε εξωτερικά
όπως για παράδειγμα δηλητηρίαση

Σε ποιες περιπτώσεις διενεργείται νεκροτομή

Σε κάθε περίπτωση που υπάρχει υπόνοια η βεβαιότητα μη φυσικού

θανάτου o ιατρός που πρώτος εξέτασε το πτώμα οφείλει να το
αναφέρει στις αρμόδιες αρχές προκειμένου να δρομολογηθεί η
διαδικασία της ιατροδικαστικής εξέτασης

Σε ουδεμία περίπτωση ο κλινικός ιατρός δύναται να πιστοποιήσει

βιαιο θανατο

Περιπτωση κατα την οποια ο κλινικος ιατρος δυναται να

πιστοποιησει βιαιο θανατο

Μοναδική εξαίρεση αποτελεί το σπάνιο πλέον φαινόμενο ιατρός ο

οποίος υπηρετεί σε απομονωμένη περιοχή να λάβει εντολή από τις
προανακριτικές αρχές για νεκροψία-νεκροτομή έλλειψη ειδικού
ιατροδικαστή

Επιπλεον περιπτωση κατα την οποια επιβαλλεται η

διενεργεια ιατροδικαστικης εξετασης

Ιατροδικαστική εξέταση Θα πρέπει να διενεργείται ακόμα και στις

περιπτώσεις που έχει μεσολαβήσει ικανό χρονικό διάστημα μεταξύ
του βίαιου συμβάντος και του θανάτου

Παραδειγμα

Κλασικό παράδειγμα τέτοιας περίπτωσης είναι τραυματίας ο οποίος

νοσηλεύεται για ικανό χρονικό διάστημα μετά από οδικό τροχαίο
ατύχημα και τελικώς καταλήγει εν μέσω προοδευτικής επιδείνωσης
της υγείας του

Ο αντίλογος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι

α)Ο ιατρικός φακελος ενος ασθενούς που έχει νοσηλευτεί για

χρονικό διάστημα π.χ ενος μηνος επαρκει δεδομένου οτι σε αυτον
έχουν καταγραφεί όλες οι αρχικές κακώσεις

β)Η πλειονότητα των κακώσεων έχουν αποδράμει τη στιγμή του

θανάτου και

γ)Είναι γνωστό το τελικο γεγονός που οδήγησε στο θάνατο π.χ.

Λοιμωξη του αναπνευστικου,σηψαιμία και τα λοιπά
Σημασια της ιατροδικαστικης εξετασης

Τα ως ανω ισχύουν ωστόσο η ιατροδικαστική εξέταση εξακολουθεί

να είναι ιδιαιτέρως σημαντική επειδή

α)Μπορεί να αποκαλύψει κακωσεις που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν

είχαν γίνει αντιληπτές δεδομένου οτι ακόμη και με τη χρήση των
καλύτερων απεικονιστικών τεχνικών είναι δυνατόν κάποια
ευρήματα να διαφύγουν της διάγνωσης

β)Επιτρέπει τη διαπίστωση ευρημάτων που καταδεικνύουν

υποκείμενη παθολογία από τα διάφορα όργανα η οποία μπορεί να
συντέλεσε στην επέλευση του θανάτου όπως π.χ.Βαρειές
αθηρωματικές βλάβες στα στεφανιαία αγγεία

Σε κάθε περίπτωση η μελέτη των περιστατικών αυτών από

ιατροδικαστές οι οποίοι έχουν στη διάθεσή τους τα ευρήματα της
νεκροψίας-νεκροτομής,των συνοδών εργαστηριακών εξετάσεων
και παράλληλα τον ιατρικό φάκελο του ασθενούς επιτρέπει την
καλύτερη αξιολόγηση τους και την παροχή απαντήσεων στα
ερωτήματα που τίθενται από τις προανακριτικές αρχές

Τυπικό ερώτημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι αν ο θάνατος

επήλθε ως συνέπεια του τροχαίου ατυχήματος και εαν ναι σε ποιο
βαθμό συνέβαλε η τυχόν υποκείμενη παθολογία

Περιπτώσεις στις οποίες πρέπει να διενεργείται η

ιατροδικαστική εξέταση

1)Σε περιπτώσεις ανθρωποκτονίας η υπόνοιας ανθρωποκτονίας

2)Σε αιφνίδιο μη αναφερόμενο θάνατο συμπεριλαμβανομένου και

του συνδρόμου του αιφνίδιου θανάτου των βρεφών

3)Σε περιπτώσεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως

σε περιπτώσεις βασανιστηρίων ή οποιασδήποτε μορφής κακή
μεταχείριση

4)Σε περιπτώσεις αυτοκτονίας η υπόνοιας αυτοκτονίας

5)Σε περιπτώσεις υπόνοιας ιατρικής αμέλειας

6)Σε ατυχήματα είτε με τα μέσα μεταφοράς είτε στον

επαγγελματικό χώρο είτε στο οικιακό περιβάλλον

7)Σε επαγγελματικά νοσήματα και ατυχήματα

8)Σε τεχνολογικές η περιβαλλοντικές καταστροφές

9)Σε θανάτους στις φυλακές ή σε θανάτους που σχετίζονται με

ενέργειες της αστυνομίας η του στρατού

10)Σε μη ταυτοποιημένα πτώματα και σε σκελετούς

Τέλος μία ειδική κατηγορία θανατων ειναι αυτοί που συμβαίνουν

εντός των φυλακών δεδομένου ότι ακόμη και στην περίπτωση που
υπάρχει γνωστό ιατρικό ιστορικό που να δικαιολογεί το θάνατο θα
πρέπει να διενεργείται η ιατροδικαστική εξέταση

Ο χωρος των σωφρονιστικών καταστημάτων εκτιμάται ως χώρος

υψηλής επικινδυνότητας για αξιόποινες πράξεις χρήση
εξαρτησιογόνων ουσιών ανθρωποκτονίες και άλλα και για το λόγο
αυτό αντιμετωπίζεται νομοθετικως ανάλογα(σωφρονιστικός
κώδικας άρθρο 78 παράγραφος 1)

Διεθνής στατιστική ταξινόμηση νοσημάτων και συναφών

προβλημάτων υγείας ICD

H διεθνής στατιστική ταξινόμηση νόσων και συναφών

προβλημάτων υγείας ICD ειναι ένα σύστημα ταξινόμησης στο
οποίο είναι καταχωρημένες οι παθολογικές οντότητες σύμφωνα με
προκαθορισμένα κριτήρια

Μέσω του ICD καθισταται εφικτη η συστηματική ανάλυση των

καταγραφών η ερμηνεία και σύγκριση των δεδομένων
θνησιμοτητας και νοσηρότητας που έχουν συγκεντρωθεί από
διάφορες χώρες η περιοχές και σε διαφορετικές χρονικές
περιόδους

Η ICD χρησιμοποιείται για να μετατρέψει τις διαγνώσεις νόσων και

άλλων προβλημάτων υγείας από λέξεις σε ένα αλφαριθμητικό
κωδικό που θα επιτρέπει την εύκολη αποθήκευση ανάκτησης και
ανάλυση των δεδομένων

Η δέκατη αναθεώρηση της διεθνούς στατιστικής ταξινόμησης των

νόσων και συναφών προβλημάτων υγείας ΙCD-10 ειναι η πιο
προσφατη από μία σειρά η οποία διαμορφώθηκε το 1893 ως
ταξινόμηση του Bertillon η διεθνής κατάλογος αιτιών θανάτου

Η ορθή κωδικοποίηση των αιτιών θανάτου και των νοσημάτων με

βάση την ICD απαιτεί ειδική εκπαίδευση την οποία ο κλινικός
ιατρός δεν είναι υποχρεωμένος να έχει

Ωστόσο σκόπιμο είναι όλοι οι ιατροί να έχουν έστω μία στοιχειώδη

επαφή με την ICD-10 που χρησιμοποιείται στη χώρα τους(ή
μεταφρασμένη μορφή της ICD-10 στην Ελληνική γλώσσα
ανευρίσκεται στο διαδίκτυο στον ιστότοπο του Ιατρικού Συλλόγου
Αθηνών)

Η βασική αυτή η γνώση θα βελτιώσει την ποιότητα της

πιστοποίησης και θα ελαττώσει τον ογκο των πληροφοριών που
χρήζουν επεξεργασίας κατά τα στάδια της κωδικοποίησης της
παραγωγής και της διάδοσης των πληροφοριών

Ορθή συμπλήρωση του Ιατρικού πιστοποιητικού θανάτου

Η ακρίβεια των στατιστικών θνησιμοτητας εξαρτάται από την

ακρίβεια των πληροφοριών που καταγράφονται στο πιστοποιητικό
θανάτου

Επομένως είναι πολύ σημαντικό όλοι όσοι ασχολούνται με την

καταχώρηση των αιτιών θανάτου να παρέχουν ακριβείς πλήρεις
και αξιόπιστες πληροφορίες

Οι στατιστικές θνησιμότητας επικεντρώνονται στην υποκείμενη

αιτία θανάτου κυρίως επειδή οι παρεμβάσεις στη δημόσια υγεία
αποσκοπούν στο να ανακόψουν οσο το δυνατό νωρίτερα την
ακολουθία των νοσηρών καταστάσεων που οδηγούν στο θάνατο

Αυτό που αναμένεται κυρίως από τους γιατρούς είναι να

ενημερώνονται για την ορθή συμπλήρωση του πιστοποιητικού
θανάτου και να καταγράφουν την καλύτερη δυνατή ιατρική τους
γνώμη αναφορικά με την ακολουθία των γεγονότων που
οδήγησαν στο θάνατο
Για σκοπούς στατιστικής και έρευνας είναι σημαντικό οι αιτίες
θανάτου και ιδίως η υποκείμενη αιτία να καταγράφονται με τη
μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια και ακρίβεια

Σε όλες τις περιπτώσεις η ιατρική πιστοποίηση του θανάτου γίνεται

με τη συμπλήρωση ειδικού εντύπου που φέρει τον τίτλο Ιατρικό
πιστοποιητικό θανάτου

Στοιχεια που συμπληρωνονται στο πρωτο μερος

Στο πρώτο μέρος συμπληρώνονται τα στοιχεία του νεκρού

διεύθυνση τελευταίας διαμονής τελευταίο επάγγελμα επίπεδο
μόρφωσης υπηκοότητα εθνικότητα θρήσκευμα

Προσωπο το οποιο παραθετει τα προαναφερθεντα στοιχεια

Τα ως ανω σημεία στοιχεία παρέχονται από οικείο του θανόντος το

όνομα του οποίου αναφέρεται στο κάτω μέρος του πιστοποιητικού

Συμπληρωνονται επίσης ο τόπος και ο χρόνος θανάτου και τα

στοιχεία του υπογράφοντος ιατρού

Ακολουθεί το κυριότερο μέρος του πιστοποιητικού στο οποίο

αναγράφεται

Α)Η αιτία θανάτου(άμεση,ενδιάμεση υποκείμενη) καθώς και η

διάρκεια καθε νοσου στο τμημα Ι και

Β)Παθολογικές καταστάσεις που συνέβαλαν στην επέλευση του

θανάτου στο τμήμα ΙΙ

Πιο αναλυτικά στο μέρος Ι γραμμή(α) συμπληρώνεται η άμεση

αιτία θανάτου δηλαδή η ασθένεια η επιπλοκή που απευθείας
οδήγησε στο θάνατο

Είναι η τελική νόσος η νοσηρή κατάσταση που εμφανίστηκε

αμέσως πριν το γεγονός του θανάτου

Η γραμμή 1(α) πρέπει πάντοτε να συμπληρώνεται

Η κατάσταση που καταγράφεται στη γραμμή Ι(α) μπορεί σε

μερικές περιπτώσεις να είναι και η μοναδική που καταγράφεται στο
μέρος Ι του πιστοποιητικού

Αυτό μπορεί να γίνει μόνο στις περιπτώσεις που ο θάνατος δεν

οφειλόταν ή δεν προέκυψε ως αποτέλεσμα κάποιας άλλης
προηγηθείσας ασθένειας

Παράδειγμα ενός τέτοιου θανάτου είναι ιογενής μυοκαρδίτιδα που

εμφανίστηκε πρωτογενώς χωρίς να είχε προηγηθεί κάποια άλλη
ασθένεια η νοσηρή κατάσταση

Είναι πολύ σημαντικό να μην αναγράφεται στο πιστοποιητικό ο

τρόπος και ο μηχανισμός θανάτου

Παραδείγματα μηχανισμών θανάτου είναι η αναπνευστική

ανακοπή,η αναπνευστική ανεπάρκεια, η καρδιοαναπνευστική
ανεπάρκεια,γενική καταβολή,πολυοργανική ανεπάρκεια,κοιλιακή
μαρμαρυγή κολποκοιλιακός αποκλεισμός και άλλα

Η δήλωση τέτοιων μηχανισμών δεν εξυπηρετεί κανένα σκοπό

αντίθετα στερεί την Ελληνική στατιστική αρχή ΕΛΣΤΑΤ από την
πραγματική αιτία θανάτου

Αν δηλωθεί ως αιτία θανάτου η ανεπάρκεια λειτουργίας κάποιου

όργανου όπως η καρδιακή ανεπάρκεια,ηπατική
ανεπάρκεια,νεφρική ανεπάρκεια αναπνευστική ανεπάρκεια πρέπει
πάντοτε να αναφέρεται και η αιτιολογία της

Για παράδειγμα νεφρική ανεπάρκεια λόγω διαβήτη τύπου 1 ή

πολυοργανική ανεπάρκεια λόγω ηπατικού κωματος λόγω οξείας
δηλητηρίασης από αιθυλική αλκοόλη

Στο μέρος Ι γραμμές (β) (γ) περιγράφονται οι προηγηθείσες αιτίες

Αν η άμεση αιτία θανάτου στη γραμμή 1α οφειλόταν η προέκυψε

ως συνέπεια αλλης ασθένειας αυτή η άλλη ασθένεια πρέπει να
δηλώνεται στη γραμμή 1(β)

Αν η κατάσταση που αναγράφεται στη γραμμή 1(β) οφειλόταν και

αυτή σε προγενέστερη κατάσταση η ασθενεια αυτη η αλλη
κατάσταση πρέπει να δηλώνεται στη γραμμή 1(γ)

Η τελευταία γραμμή που χρησιμοποιείται είναι αυτή που

καταγράφει την υποκείμενη(δηλαδή την αρχική)αιτία θανάτου

Αν είναι απαραίτητο μπορούν να προστεθούν επιπλέον γραμμές

Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να καταγράφεται η υποκείμενη

αιτία θανάτου στο μέρος ΙΙ είτε λόγω αβλεψίας η λογω έλλειψης
χώρου στο μέρος Ι

Μία τέτοια καταγραφή θα αλλοιώνε ουσιαστικά το νόημα της

δήλωσης για τις αιτίες θανάτου και θα επηρεάζε δυσμενώς την
ποιότητα της πιστοποίησης θανάτου δεδομένου ότι η νοσηρή
κατάσταση που αναγράφεται στην τελευταία χρησιμοποιούμενη
γραμμή του μέρους Ι είναι εκείνη που χρησιμοποιείται συνήθως
για τις επίσημες στατιστικές της θνησιμότητας

Μία κατάσταση πρέπει να θεωρείται ως προηγηθείσα όχι μόνο υπό

την αιτιολογική η την παθολογική τις εννοια

Θεωρείται ως προηγηθείσα όταν η κατάσταση αυτή κρίνεται οτι

προετοίμασε το έδαφος για την άμεση αιτία θανάτου

Αυτό για παράδειγμα μπορεί να είχε γίνει με την καταστροφή

ιστών ή τον επηρεασμό λειτουργιών ακόμα και μετά από
παρέλευση ενός μεγάλου χρονικού διαστήματος
Στο μέρος ΙΙ δηλώνεται με φθίνουσα σειρά σημαντικότητας
οποιαδήποτε άλλη σημαντική νόσος η κατάσταση που συνέτεινε
στο θάνατο ακόμα και αν αυτές δεν ήταν μέρος της ακολουθίας
που καταγράφηκε στο μέρος 1

Στοιχεία του ορθώς συμπληρωμένου Ιατρικού

πιστοποιητικού θανάτου

Είναι ευανάγνωστο δακτυλογραφημένο ή συμπληρωμένο με

κεφαλαία γράμματα και με μελάνι

Δεν περιέχει συντομογραφίες ή ακρωνύμια ιατρικών όρων

Η γραμμή (α)στο μέρος Ι είναι πάντοτε συμπληρωμένη

Σε αυτήν καταγράφεται η τελική νοσηρή κατάσταση που οδήγησε

απευθείας στο θάνατο και όχι ο μηχανισμός θανάτου

Απαριθμεί στο μέρος Ι τις νοσηρές καταστάσεις που οδήγησαν στο

θάνατο σε μία λογική ακολουθία γεγονότων με σωστή χρονική και
αιτιολογική σειρά

Πάντοτε περιέχει στο μέρος Ι τη σημαντικότερη ακολουθία

νοσηρών καταστάσεων που οδήγησαν στο θάνατο

Ουδεποτα αναφέρεται η υποκείμενη αιτία στο μέρος ΙΙ

Πάντοτε περιλαμβάνει την κατά προσέγγιση διάρκεια της κάθε

νοσηρής κατάστασης από την έναρξη της μέχρι το θάνατό

Το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την έναρξη της κάθε

κατάστασης μέχρι την ημέρα του θανάτου καταγράφεται στην
προβλεπόμενη θέση

Αν το χρονικό διάστημα η ημερομηνία έναρξης δεν είναι γνωστά

με ακρίβεια δηλώνονται κατά προσέγγιση
Σε όλες τις περιπτώσεις αναγράφεται η μονάδα χρόνου έτη μήνες
μέρες ώρες λεπτά

Είναι προτιμότερο να καταγράφεται ένα κατά προσέγγιση χρονικό

διάστημα ή να καταγράφεται η λέξη άγνωστο παρα να μένει η
στήλη αυτή κενή

Σε ένα όρθα συμπληρωμένο πιστοποιητικό το χρονικό διάστημα

που αναγράφεται στη γραμμή 1(α) ουδέποτε πρέπει να υπερβαίνει
το χρονικό διάστημα πού αναγράφεται για την κατάσταση στη
γραμμή Ι(β) η Ι(γ) η Ι(δ)

Ούτε το χρονικό διάστημα μιας ενδιάμεσης αιτίας θανάτου που

καταγράφηκε στη γραμμή 1(β) η 1(γ) μπορεί να υπερβαίνει εκείνο
της υποκείμενης αιτίας θανάτου που καταγράφηκε στη γραμμή
1(γ) η 1(δ).

Όλες οι πιο πάνω καταστάσεις καταγράφονται σύμφωνα με τη

σωστή χρονολογική και αιτιολογική σειρά

Ιδιαίτερης σημασίας είναι τα στοιχεία που συλλέγονται στο κάτω

μέρος του εντύπου και αναφέρονται στην τυποποίηση βίαιων
θανάτων

Ο χώρος αυτός παραμένει κενός όταν πιστοποιείται φυσικός

θάνατος από το θεράποντα ιατρό και συμπληρώνεται μόνο όταν
έχει διενεργηθεί ιατροδικαστική διερεύνηση

Στο ίδιο έντυπο υπάρχει ειδικό μέρος για τους βρεφικούς

θανάτους λόγω της ιδιομορφίας και της ποικιλίας των ζητημάτων
που απαιτούν διερεύνηση σε αυτές τις περιπτώσεις

Όλα τα στοιχεία που αναγράφονται στο πιστοποιητικό θανάτου

πρέπει να είναι ευανάγνωστα κατά προτίμηση με κεφαλαία
γράμματα

Δεν πρέπει να γίνονται αλλαγές σβησίματα

Τέλος δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ακρωνύμια ιατρικών όρων
για παραδειγμα Σ.Δ αντί για σακχαρωδης διαβήτης αντί
στεφανιαίας νόσου κλπ

Ειδικά θέματα

Θάνατοι σε ηλικιωμένα άτομα

Η πιστοποίηση θανάτου στους ηλικιωμένους δημιουργεί ορισμένα

προβλήματα επειδή συχνά φαίνονται να έχουν πεθάνει με τις
ασθένειες του παρα λόγο των ασθενειών τους

Σε μερικές περιπτώσεις ένα ηλικιωμένο άτομο μπορεί να έπασχε

από διάφορες ασθένειες η καταστάσεις αλλά καμία από αυτές δεν
δύναται να προκριθεί με σαφήνεια ως η αιτία που οδήγησε στο
θάνατο

Εντούτοις αν είναι δυνατόν θα πρέπει να αναγράφεται μία σαφής

και συγκεκριμένη ακολουθία των αιτιών θανάτου

Οι οροι γηρας γηρατειά καταβολή η προχωρημένη ηλικία δεν είναι

συγκεκριμένοι ούτε αξιοποιησιμοι από τη σκοπιά της Δημόσιας
Υγείας

Εξάλλου η ηλικία καταγράφεται στο πιστοποιητικό και δεν είναι

καθορισμένο ποιες ηλικίες αποτελούν το όριο πέραν του οποίου
αναμένεται να αποβιώσει το άτομο λόγω γήρατος

Όταν διάφορες καταστάσεις φαίνονται να έχουν οδηγήσει στο

θάνατο ο ιατρός πρέπει να επιλέξει την ακόλουθια εκείνη που κατά
την επιστημονική του κρίση περιγράφει οσο το δυνατόν καλύτερα
τη διαδικασία που οδήγησε στο θάνατο και να δηλώσει τις
οποιεσδήποτε άλλες σχετικές καταστάσεις στο μέρος 2

Σε κάθε περίπτωση η συμπλήρωση αυτή απαιτεί γνώση των

νοσημάτων από τα οποία έπασχε το άτομο
Θάνατοι από νεοπλάσματα

Η αρχική θέση του νεοπλάσματος πρέπει να εντοπίζεται με

ακρίβεια

Επίσης πρέπει να διευκρινίζεται αν πρόκειται για καλοήθες η

κακοήθες νεόπλασμα(εκτός αν αυτό δεν μπορεί να
διευκρινιστεί)και να καταγράφονται οι περισσότερες δυνατές
πληροφορίες για την ιστολογική του εικόνα

Ο όρος καρκινώματωση είναι γενικός και ασαφής όρος και η

δήλωση του ως υποκείμενη αιτία θανάτου πρέπει να αποφεύγεται
διότι δεν παρέχει επαρκείς πληροφορίες για την σωστή
κωδικοποίηση και χρήσιμη στατιστική και επιδημιολογική ανάλυση

Σε περίπτωση που η πρωτοπαθής εστία δεν μπορεί να

προσδιοριστεί τότε αυτό πρέπει να αναγράφεται στο πιστοποιητικό
θανάτου

Για τη λευχαιμία ο ιατρός οφείλει να προσδιορίσει αν είναι Οξεία ή

υποξεία ή χρόνια και να καθορίσει τον κυτταρικό τύπο

Στοιχεία που πρέπει να καταγράφονται σε θάνατο από

νεόπλασμα

Αν είναι καλοήθες κακόηθες η αβέβαιης συμπεριφοράς

Η πρωτοπαθής εστία εάν είναι γνωστή

Αν η πρωτοπαθής εστία είναι άγνωστη πρέπει να δηλωθεί

Ο μορφολογικός τύπος εάν είναι γνωστός

Η εστία η εστίες μεταστάσης και η πρωτοπαθής εστία αν είναι

γνωστά
Η φράση μετασταση απο καθορίζει πρωτοπαθή εστία

Η φράση μετάσταση στο καθορίζει δευτεροπαθή εστία

Πρέπει να αποφεύγονται ασαφεια οροι οπως

καρκινώματωση,καρκίνος,όγκος,μάζα και τα λοιπά

Παραδείγματα

Παράδειγμα 1

Άνδρας ηλικίας 47 ετών χωρίς προηγούμενο ιστορικό στεφανιαίας

νόσου υπέστη έμφραγμα του μυοκαρδίου και κατέληξε 24 μετά

Ι (α)Εμφραγμα του μυοκαρδίου οφείλεται σε 1 ημερα

(β)Οφείλεται σε

(γ)

ΙΙ

Παράδειγμα 2

Παιδί 18 μηνών πεθαίνει από πνευμονία μετά από παρωτίτιδα

Ι (α)Πνευμονία(οφείλεται σε) 6 μέρες

(β)Παρωτίτιδα(οφείλεται σε) 3 εβδομάδες

(γ)

ΙΙ

Παράδειγμα 3
Άνδρας 63 ετών με χρόνιο έλκος του δωδεκαδακτύλου πεθαίνει
από περιτονίτιδα λίγες ημέρες μετά από χειρουργική επέμβαση για
διάτρηση του δωδεκαδακτύλου

Πασχει επίσης από μικροκυτταρικό καρκίνωμα πνεύμονα

Ι. (α)Περιτονίτιδα(οφείλεται σε) 3 ημέρες

(β)Διατρηση δωδεκαδακτυλικόυ έλκος

(Οφείλεται σε) 1 εβδομαδα

(γ)Χρόνιο έλκος του δωδεκαδακτύλου 4 ετη

ΙΙ.Μικροκυτταρικό καρκίνωμα αριστερός κάτω λοβός πνεύμονας

2 ετη

Παράδειγμα 4

Μία γυναίκα 74 ετών με ημιπάρεση μετά από εγκεφαλική

θρόμβωση προ αρκετών ετών πέφτει εντός της οικίας της και
υφίσταται κάταγμα κεφαλής του μηριαίου οστού

Κατά τη διάρκεια του κλινοστατισμου της λόγω της κάκωσης

αναπτύσσει υποστατική πνευμονία εκ της οποίας και καταλήγει

Επομένως

Ι. (α)Υποστατική πνευμονία οφείλεται σε 1 ημερα

(β)Κλινοστατισμός(οφείλεται σε) 2 μηνες

(γ)Διατροχαντήριο κάταγμα(οφείλεται σε) 2 μηνες

 (δ)Πτώση στην οικία της 2 μηνες

ΙΙ.Ημιπάρεση λόγω παλαιάς εγκεφαλικής θρόμβωσης 5 ετη

Επισημαίνεται ότι η ημιπαρεση τέθηκε στο μέρος ΙΙ του

πιστοποιητικού επειδή παρά το γεγονός ότι πιθανότατα συνέβαλε
στην πτώση εκτιμήθηκε ότι δεν εμπλέκεται σαφώς στην αλυσίδα
των γεγονότων που οδήγησαν στο θάνατο

Ο συγκεκριμένος θάνατος καταχωρήθηκε ως μη φυσικός θάνατος

βίαιος για το λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε ιατροδικαστική
διερεύνηση

Ως εκ τούτου το συγκεκριμένο παράδειγμα είναι παράδειγμα

περιστατικού στο οποίο δεν θα έπρεπε να συμπληρωθεί
πιστοποιητικό θανάτου από τον κλινικό ιατρό

Παράδειγμα 5

Ανδρας ηλικίας 63 ετών ελαμβανε θεραπεία για κάποια έτη για

κακοήθη υπέρταση και ανέπτυξε υπερτασική νόσο της καρδιάς και
χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Ενώ ήταν σοβαρά ασθενης από την κατάσταση της καρδιάς του
εμφάνισε οξεία σκωληκοειδίτιδα και ρήξη της σκωληκοειδούς
αποφυσης

Η σκωληκοειδεκτομή διενεργηθηκε επιτυχώς αλλά η κατάσταση

της καρδιάς του επιδεινώθηκε περαιτέρω και πέθανε δύο
εβδομάδες αργότερα
Ι. (α)Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια(οφείλεται σε)

5 μηνες

(β)Υπερτροφία της καρδιάς(οφείλεται σε) 5 ετη

(γ)Κακοήθης υπέρταση 10 ετη

ΙΙ.Σκωληκοειδεκτομή για οξεία σκωληκοειδίτιδα με ρήξη της

σκωληκοειδούς

Υπέρτασικη νεφρική ανεπάρκεια 2 εβδομαδες

8 ετη

Η σκωληκοειδίτιδα και η επέμβαση θεώρηθηκαν ότι επιτάχυναν τη

δυσμενή εξέλιξη αλλά δεν αποτελούσαν μέρος της αλληλουχίας
που οδήγησε στο θάνατο

Η υποκείμενη ασθένεια είναι η υπερτασική καρδιακή νόσος

Με βάση την ICD-10 o θανατος κατάτασσεται στην κακοήθη

υπερτασική νοσο

Παράδειγμα 6

Ένας διαβητικός άνδρας που υποβάλλεται σε θεραπεία με

ινσουλίνη για πολλά έτη ανάπτυσσει ισχαιμική καρδιακή νόσο και
πεθαίνει αιφνιδίως από έμφραγμα του μυοκαρδίου

Η γενικότερη αντίληψη είναι ότι υπάρχει σχέση μεταξύ του

διαβήτη και της ισχαιμικής καρδιακής νόσου αλλά η φύση αυτής
της σχέσης δεν είναι απολύτως κατανοητή

Αν ο γιατρός πιστεύει ότι η κατάσταση της καρδιάς οφείλεται στη

μακρόχρονια νοσηση από σακχαρώδη διαβήτη τοτε το
πιστοποιητικό συμπληρώνεται ως εξής

Ι. (α)Εμφραγμα του μυοκαρδίου(οφείλεται σε) 1 ωρα

(β)Χρόνια ισχαιμική καρδιοπάθεια(οφείλεται σε) 5 ετη

(γ)Σακχαρώδης διαβήτης

ΙΙ.

Εάν ο γιατρός πιστεύει ότι η κατάσταση καρδιάς διαμορφώθηκε

ανεξάρτητα από το σακχαρώδη διαβήτη το το πιστοποιητικό θα
συμπληρωθεί ως εξής

Ι. (α)Έμφραγμα του μυοκαρδίου(οφείλεται σε) 1 ωρα

(β)Χρόνια ισχαιμικη καρδιοπάθεια(οφείλεται σε) 5 ετη

(γ)

ΙΙ. Σακχαρώδης διαβήτης ετη

Εάν ο ασθενής πέθανε από κάποια άλλη επιπλοκή του

σακχαρώδους διαβήτη όπως νεφροπαθεια η κατάσταση της
καρδιάς έχει μικρό ρόλο στην επέλευση του θανάτου και ο ιατρός
είναι αβέβαιος κατά πόσον αυτή προέκυψε από το σακχαρώδη
διαβήτη το πιστοποιητικό θα πρέπει να έχει τη μορφή

Ι. (α)Οξεια νεφρική ανεπάρκεια(οφείλεται σε) 1 ωρα

 (β)Νεφροπάθεια(οφείλεται σε) 5 ετη

(γ)Σακχαρώδης διαβήτης 12 ετη

ΙΙ.Χρόνια ισχαιμική καρδιοπάθεια 12 ετη

Παράδειγμα 7

Άντρας 75 χρόνων είχε ιστορικό χρόνιας βρογχίτιδας για 10

χρόνια που συνδεόταν με κάπνισμα δύο πακέτων τσιγάρων
ημερησίως για περισσότερα από 40 χρόνια

Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους χρειαζόταν θεραπεία για

πρόληψη του βρογχόσπασμου και του βήχα που παρουσιάζε κατά
τη διάρκεια της νύχτας

Όταν εξετάστηκε τρεις μήνες πριν το τελικό του επεισόδιο έιχε

σημαντική μείωση του FEV1 και FVC χωρις οποιαδηποτε
ανταπόκριση σε βρογχοδιασταλτικά

Ξύπνησε στη διάρκεια μιας νύχτας και παραπονέθηκε στη γυναίκα

του για βήχα και συνεχή επιδείνωση της αναπνευστικής του
δυσχέρειας

Μεταφέρθηκε στο τμήμα επειγόντων περιστατικών όπου

διαπιστώθηκε ότι είχε έξαρση χρονιάς αποφρακτικής
πνευμονοπάθειας

Απεβίωσε 12 ώρες αργότερα αφού έπαθε αναπνευστική ανακοπή

Ι.(α)Οξεία έξαρση χρονιάς αποφρακτικής πνευμονοπάθειας

(οφείλεται σε) 12 ωρες
 (β)Χρόνια βρογχίτιδα(οφείλεται σε) 10 ετη

(γ)

ΙΙ.Κάπνισμα τσιγάρων 40 ετη

Οι σχετικοί παράγοντες κινδύνου όπως στην περίπτωση καπνιστή

που αναπτύσσει χρόνια βρογχίτιδα πρέπει επίσης να δηλώνονται
στο πιστοποιητικό

Η αναπνευστική ανακοπή θεωρείται ως απλός μηχανισμός θανάτου

και είναι περιττό να δηλωθεί ως άμεση αιτία θανάτου

Παράδειγμα 8

Γυναίκα 88 ετών που διέμενε σε γηροκομείο ανέπτυξε κολίτιδα

από Clostridium Difficile

Δεν της είχαν χορηγηθεί προσφάτως αντιβιοτικά

Εισήχθη στο νοσοκομείο για ενυδάτωση και για αντιμικροβιακή

θεραπεία

Είχε ιστορικό 25 ετών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και ιστορικό

στηθάγχης από δεκαετίας

Την ημέρα της αναμενόμενης εξόδου της από το νοσοκομείο

υπέστη θρομβωτικο εγκεφαλικό επεισόδιο στην περιοχή της
αριστερής μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας που επιβεβαιώθηκε από
αξονική τομογραφία

Το επίπεδο συνείδησης της επιδεινώθηκε και απεβίωσε

Ι.(α)Εμφρακτο αριστερής μέσης εγκεφαλικής αρτηρίας (οφείλεται

σε) Ημερες
 (β)Οφείλεται σε

(γ)

ΙΙ.Σακχαρώδης διαβήτης 25ετη

Στεφανιαία νόσος 10 ετη

Κολίτιδα Clostridium difficile 1 εβδομαδα

Βάσει του ιστορικού υπάρχουν δύο πιθανές αιτιολογικές

ακολουθίες που θα μπορούσαν να είχαν οδηγήσει στο θάνατο

Η μια αρχίζει με την κολίτιδα ως υποκείμενη αιτία θανάτου

κολίτιδα->αφυδάτωση>θάνατος

Ενώ η άλλη αρχίζει με το θρομβωτικό εγκεφαλικό

επεισόδιο(θρομβωτικο εγκεφαλικό--->θάνατος)

Ο ιατρός χρησιμοποίησε την ιατρική του κρίση και αποφασίσε οτι η

δευτέρη ακολουθία ήταν η πιθανότερη και σημαντικότερη σειρά
γεγονότων που οδήγησαν απευθείας στο θάνατο

Είναι απίθανο το θρομβωτικο επεισόδιο να είχε εμφανιστεί ως

συνέπεια της κολίτιδας

Υπήρχαν καλά τεκμηριωμένοι αιτιολογικοί παράγοντες για νόσο

των εγκεφαλικών αγγείων

Έτσι κατέγραψε το θρομβωτικο εγκεφαλικό επεισόδιο στο μέρος Ι

και οι υπόλοιπες σημαντικές καταστάσεις δηλώθηκαν στο μέρος ΙΙ

Όπως φαίνεται στο συγκεκριμένο παράδειγμα η υποκείμενη αιτία

θανάτου μπορεί να καταγραφεί από μόνη της το μέρος Ι χωρίς την
αναφορά άλλων καταστάσεων

Εναλλακτικά θα μπορούσε να δηλωθεί η εγκεφαλική

αρτηριοσκλήρυνση στη γραμμή Ι(β)ως μία πιο συγκεκριμένη
υποκείμενη αιτία
Σε αυτή την περίπτωση θα διευκρινιζόταν οτι το εγκεφαλικό δεν
οφειλόταν σε αρτηριακή εμβολή από ενδοκαρδιακό θρόμβο

Επισημαίνεται ότι χωρίς ιατροδικαστική διερεύνηση είναι αδύνατο

να υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα αναφορικά με τα ακριβή αίτια
θανάτου

Αυτό που όφειλει ο ιατρός είναι να δηλώσει την καλύτερη δυνατή

ιατρική του γνώμη με βάση τα κλινικά και λοιπά ευρήματα που
διαθέτει

Συμπεράσματα

Η συμπλήρωση του πιστοποιητικού θανάτου αποτελεί σημαντικό

έργο των κλινικών ιατρών που προσφέρει τεράστια οφέλη στη
δημόσια υγεία και ως τέτοιο θα πρέπει να το αντιμετωπίζεται με τη
δέουσα σοβαρότητα και προσοχή

Η πρώτη μέριμνα τους είναι να εκτιμήσουν την πιθανότητα ο

θάνατος να μην οφείλεται σε φυσικά αλλά σε βιαια- εξωτερικά
αίτια

Στην περίπτωση αυτή πρέπει οπωσδήποτε να ενημερώσουν τις

εισαγγελικές η προανακριτικές αρχές προκειμένου να
δρομολογηθεί η διαδικασία της νεκροψίας νεκροτομής

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει υπόνοια βιαιου θανάτου ο ιατρός

καλείται να απαντήσει αν το ιατρικό ιστορικό του ασθενούς
δικαιολογεί την επέλευση του θανάτου και αν ναι να τον
πιστοποιήσει

Επαναλαμβάνεται ότι ο κλινικός γιατρός καλείται να παρέχει την

καλύτερη δυνατή επιστημονική του γνώμη κατά τη συμπλήρωση
του πιστοποιητικού θανάτου με βάση τα ιατρικά δεδομένα και την
ιατρική λογική
Η νεκροψία-νεκροτομή θα πρέπει να διενεργειται μονο στις
περιπτωσεις για τις οποίες υπαρχει πραγματικη ενδειξη για λόγους
αφενός πρακτικούς και λόγους αφενός πρακτικούς και
οικονομικούς και αφετέρου για την αποφυγή άσκοπης
ψυχολογικής και λοιπης ταλαιπωρίας των οικείων του νεκρού.