Outline sa ENG 23

(Translation and Editing of Text)

Submitted by:
Submitted to
Jan Keshamaine C. Amonelo
Mirasol N. Abonita Prof. Verna A. Gaston
Marjo R. Arigadas
John Bert A. Alejan
Denmark C. Avecilla
Angielyn B. Barredo
Aralin 18: Pagsasaling Siyentipiko at Teknikal
 Pagsasaling pampanitikan
 Tula
 Dula
 Maikling kwento
 Sanaysay
 Nobela
 Pagsasaling siyentipiko/teknikal
 Balita
 Pormal na sanaysay
 Feature
 Articles
 Agham panlipunan
 Tekstong pambatas
 Disiplinang akademiko
 Teknolohiya
 Ang ganitong uri ng teksto’y naghahatid ng mga suliranin sa pagsasalin na iba
kaysa pagsasaling pampanitikan.
 Malaganap nang daluyan ng impormasyon sa siyensiya at teknolohiya ng mga
tekstong salin.
 Bahagi ng ating pang araw-araw nga buhay ay may nakikita tayong salin sa
tekstong ingles, mula telenobela, anime hanggang sa manwal ng mga kagamitan
sa bahay at cellphones.
 Transaksyon sa banko, pagtawag sa ibang bansa, sa machine payment sa pldt,
bayantel, cable tv.
 Layon ng pagsasaling Siyentipiko at Teknikal
 Hindi kariktan ng panitikan ang pangunahing layunin.
 Isinasalin ang ganitong uri ng teksto upang magbabahagi ng
impormasyon sa mas napakaraming mamamayan na hinid lubusang
nakakaunawa sa SL, na karaniwang Ingles.

Hambingan ng Tekstong Siyentipiko at Tekstong Pampanitikan

Mga Tekstong Siyentipiko Mga Tekstong Pampanitikan

Pagiging makatwiran Kawalan ng argumentatibong
pagsulong
Katiyakan Kaalang-katiyakan
Katwiran Emosyon
Katotohanan sa particular na realidad Katotohanan sa ideyal
Heneralisasyon Pagpapatunay
Kahulugang reperensyal Kahulugan batay sa emosyon
Denotasyon Konotasyon
 Leksikal na paglalapi
Madalang ang mga idyomatikong
pahayag
Paggamit ng mga daglat, akronim,
register
Mga karaniwang ekspresyon
Paggamit ng mga siyentipikong
terminolohiya, espesyalisadong item
at pormula
Hindi gumagamit ng matatalinghagang
pananalita
Gramatikal na paglalapi
Madalas ang mga idyomatikong
pahayag
Limitadong daglat, akronim, register
Halos lahat ng uri
Hindi gumagamit ng mga
siyentipikong terminolohiya o pormula
Malawak na paggamit ng
matatalinghagang pananalita

Ang tagasalin ng Tekstong Siyentipiko at Teknikal

Kinakailangan nito ng: Kahusayan sa dalawang wikang sangkot sa

pagsasalin.Kailangang malamim ang kaalaman ng tagasalin sa paksang kanyang
isasalin.Lubos na kinakailangan na eksperto ang magsasalin sa bawat paksang
isasalin.
Halimbawa: Paksang tungkol sa medisina, doktor o espsesyalista o isang
knowledgeable linguist lamang ang maaring tumalakay o magsalin nito. Kung sa
information technology naman ay ang mga IT pagdating sa usaping teknikal at kung sa
imbestigsyon naman ay ang mga may nalalaman sa krimen o imbestigasyon.
Partikular sa larangan ng medisina, nararapat na may nalalaman ang tagasalin sa
pagsasalin ng paksang may kinalaman sa medisina dahil sa punong-puno ng jargon
ang mga ito na hindi pangkaraniwan kumpara sa ibang paksa.
Panghihiram ng mga salita
I. Panghihiram ng mga Salita
A. Dalawang Uri ng panghihiram:
1. Panghihiram na Kultural
1.1 Dawalang Paraan kung paano maipababatid ang sa tagabasa ang kahulugan
ng banyaga:
a. Gumamit ng talababa
b. Maghanda ng glosari ng mga salitang hiram sa hulihan ng akdang salin
2. Panghihiram na Pulitikal
2.1 Pinadaan sa Kastila bago binaybay sa Filipino (Almario, 1996)
a. Basic education – basikong edukasyon
b. Basic needs – basikong pangangailangan
c. Basic investigation – basikong imbestigasyon
2.2 Mas angkop ang ganitong tumbasan (Alamario, 1996)
a. Basic education – panimulang edukasyon
b. Basic needs – pang-araw araw na pangangailangan
 c. Basic investigation – pangunahing imbestigasyon

Ang Paglikha ng Salita (Coining)

Maugnaying Talasalitaan – isang katipunan ng mga salitang likha
Ayon kay Santiago (2003), narito ang mga kahinaan ng “Maugnayin”
1. Walang Sistema ang paglikha ng mga terminolohiya
2. Lumikha pa ng mga bago gayong may mga salita namang palasak nang
ginagamit.
3. Lumikha ng mga bagong salita mula sa mga panlapi
4. Maraming mga salitang masyadong mahaba.
5. Binuhay ang mga salitang patay

May mga kalakasan pa rin naman ang “Maugnayin”, ayon pa rin kay Santiago (2003) :
1. May mga nabuong salita na umaangkop sa pangangailangan
2. Ang paglikha ng mga bagong salita’y maaring pumigil sa labis na panghihiram
3. Ikinatuwa ng mga di Tagalog ang panghihiram ng mga salita sa kanilang mga
wika

Pamamaraan sa Pagsasaling Siyentipiko at Teknikal

I. Paraan sa pagsasa- Filipino
A. Saling Angkat (direct borrowing)
1. Paggamit ng mga salita mula sa ibang wika
2. May kaunting pagbabago sa baybay
3. Halimbawa:
a. Persepsyon
b. amnesya
c. katarsis
B. Saling Paimbabaw (Surface assimilation)
C. Saling Pang gramatika (grammatical translation)
D. Saling Hiram (loan Translation )
E. Saling Likha (word invention)
F. Saling daglat (abbreviated words)
G. Saling Tapat (parallel translation)
H. Saling Taal (indigenous concept oriented translation)

Mga Halimbawa ng Aktwal na Salin

 Mula sa PLDT Touch card service
 Ingles: Please enter your card number followed by a pound sign.
Tagalog: I-dial ang inyong card number. Sundan ito ng pound sign.
Ingles: Please enter the number you wish to call followed by a pound sign.
Tagalog: I-dial ang numerong nais tawagan at sundan ito ng pound.
Ingles: Your call is being connected.
Tagalog: inaasikaso na ang inyong tawag.

 Iba Pang Mga Halimbawa: Mga Terminolohiyang Hango sa mga Teksbuk.

 Batayang Biolohiya

Scientific method producers at consumers

Ekolohiya decomposers at ekolohikal niche
Ecosystem autotrophs
Biosphere heterotrophs
Biyohikal chlorophyll

 Batayang Kemistri
Radioactivity Sinag gamma
Radation Wavelength
Nucleus Alpha decay

 Pangkalhatang Matematika
Sistemang decimal
Subset
Mga set at relasyon sa set
proper fraction, improper fraction
at mixed number
cordinality ng finite na set

 Agham Kompyuter
Abacus cursor
Mechanical adding machine computer program
On-line conference microprocessor
Differential engine

Dr. Ponciano B. P. Pineda

Ang wika ng siyensya at teknolohiya ay taglish.