AMBAG SALITA:

alinagnág png: Alinaya

sinag ng kandila o
saboy ng liwanag sa
nakabalot na papel sa
baso.
(Pinagkunan: UP
Diksiyonaryong FILIPINO)

Nilalaman Hulyo 2010

Editoryal
Wikang Filipino ang Dapat 2
na Maging Wika ng
Bagong Gobyerno
Balita
Mabanglo, Naging Visiting 3
Professor ng DLSU-M
Annual Recruitment
Week, Isinagawa ng DA-
NUM
Kolum
Wika at iba pa 5
ni Dr. Josefina M. Mangahis
Kontra-gahum
ni David Michael M. San 6 (KWF) kay Dr. Lakangiting C.
Juan
Lathalain
EMO ni Anna Marielle B. 9 sa kaniyang pagiging mahusay
Panitikan
Mga Elemental na Pag-ibig 10
ni John EnricoTorralba
Kung kailan kailangan ni 11
Joselito delos Reyes
Ang wika’y parang isang 13
bus.—E.R. Abueg
Tomo 3 Bilang 1
Ani ng Departamento ng Filipino
Naging mabunga ang Departa- Lolo” at “Ako’y
mento ng Filipino ng Pamanta- Nananalig,”
sang De La Salle-Maynila dahil sanaysay at
sa iba’t ibang parangal, maikling ku-
pananaliksik, at lektyur na wento, at ang
nakamit at naisagawa ng mga kaniyang
fakulti at estudyante nito sa walang sa-
mga nakalipas na termino. wang pagtata-
Mga Gawad at Parangal guyod ng mga
Lubos na ikinararangal ng gawaing nag-
Fildept ang pagkilalang ibinigay susulong ng
ng Komisyon sa Wikang Filipino wikang Filipino.
Ipinagkaloob
Garcia. Ngayong taong 2010, ng KWF ang
ipinagkaloob kay Dr. Garcia ang gawad kay Dr. Garcia Ang mga Fakulti ng Departamento
Gawad Francisco Balagtas dahil noong Abril 13, 2010 ng Filipino ng DLSU-Maynila
sa ika-222 Kaarawan
na guro, manunulat-direktor, ni Balagtas.
mananalumpati, at kompositor. Ang Gawad Balagtas ay mamahal, pagpapahalaga, pag-
Kinikilala ng KWF ang mga ipinagkakaloob sa mga indi- mamalasakit, at pagtangkilik sa
naiambag ni Dr. Garcia sa laran- biduwal na may natatanging wikang Filipino na masasalamin sa
gan panitikan sa pamamagitan nagawa para sa pagsulong at kanilang mga nagawa sa nakalipas
ng kaniyang mga dulang naisulat pagyabong ng wikang Filipino na tatlong taon.
tulad ng “Mga Tanong at Sagot gaya ng mga akda para sa Si Dr. Garcia ang kasalukuyang
(Antolohiya ng mga Dulang pagpapaunlad ng panitikang Ikalawang Tagapangulo at Koordi-
Iisang Yugto,” nobela, mini- Pilipino. May mahalagang neytor sa Guwadradong Programa
nobelang “Tatlong Kaisang- ambag o naitulong sa gam- ng Fildept. (Sundan sa pahina 13)
Puso,” tula na gaya ng “Sabi ng panin ng KWF. At may pag-

AFAP, Balik DLSU-M sa Agosto 7, 2010. Sa taong ito, labindala-

wang iskolar buhat sa iba’t ibang estado ng
hahalagahan ang mga kontent na bantayan
ng gamit ng wika sa paraang indibidwal at
America ang nakapasa sa programa. pangkatang pagkatuto sa pasalita o pasulat
Sa taong 2010, muling ibinabalik at isasa-
Sa loob ng walong linggong ganap na na paraan. Nakaaabot sa lalong mataas na
gawa sa Pamantasang De La Salle-Maynila
imersyon, inaasahang ang mga estudyante lebel ng kompetensi sa Filipino na nagsa-
ang huling apat na linggo ng programang
ng programa ay nakapagsasagawa ng tasks saalang-alang sa kamalayan at sensitibidad
Advanced Filipino Abroad Program (AFAP).
nang may higit na mataas na antas ng ko- ng sariling kultura at ng kulturang Pilipino.
Ang programa ay nagsimula sa Pamantasang
munikasyong akademik at sosyal. Naga- Binuo rin ang isang kurikulum na makatu-
De La Salle – Dasmariñas at matatapos sa
gamit ang wikang Filipino sa tulong ng tulong upang makamit ang layunin ng pro-
DLSU-Maynila sa pamamagitan ng Departa-
unang wikang sa pinagsanib na kaligirang grama para mga iskolar. (Sundan sa pahina
mento ng Filipino mulang Hulyo 12 hanggang
nakaprograma at di nakaprograma. Napa- 11)
2 Alinaya

Editoryal
Wikang Filipino ang Dapat
na Maging Wika ng Bagong
Gobyerno
Sa pagsisimula ng bagong gobyerno, nagsisimula rin
ang panibagong pag-asa ng maraming Pilipino.
Ang pag-upo ni Sen. Benigno “Noynoy” Aquino III bilang
ika-15 Pangulo ng Republika ng Pilipinas ay naghuhudyat
na rin ng katapusan ng malalang kurapsiyon sa gobyerno.
Tulad ng kaniyang ipinangako sa panahon ng kampanya,
walang kurapsiyon sa kaniyang itatayong gobyerno. Buo
ang paniniwala niyang “Kung walang corrupt, walang ma-
hirap.” Tuwid ang daang tatahakin ng kanyang pamama-
hala. Dahil dito, buong-pusong umaasa ang sambayanan
para sa isang malinis ng pamahalaan at maunlad ng pamu-
muhay.
At kung nais tahakin ng bagong Pangulong Aquino ng
ating bansa ang tama o tuwid na daan, makatarungan ding
sundin at mahigpit na ipatupad ng kaniyang gobyerno ang
isinasaad ng 1987 Konstitusyon ng Republika ng Pilipinas,
Artikulo 14 Seksiyon 6-9 ukol sa ating Wikang Pambansa
na Filipino.
Malinaw na nakasaad sa ating konstitusyon na “Ang
wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino” na “Alinsunod sa
tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat na maaaring
ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng mga hakbangin
ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang itaguyod
ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na ko-
munikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang
pang-edukasyon.”
Matatandaang ang magandang probisyong ito ng ating
wikang pambansa ay nalikha sa panahon ng panunungku-
lan ng kaniyang inang si Corazon C. Aquino. Kaya tama at
makatarungan lamang na ipagpatuloy at bigyang kagana-
pan ang batas na ito sa panunungkulan ng ating bagong
halal na Pangulong Aquino.
Mahalaga ang gampanin ng kongreso sa paglikha ng
mga batas na magsusulong sa pag-unlad ng wikang
Filipino lalo na sa sistemang pang-edukasyon ng bansa.
Kaugnay nito, mahalagang maging katuwang ng kon-
greso ang gobyerno upang puspusang maitaguyod ang
paggamit ng Filipino bilang wikang opisyal at at wikang
panturo.
Ngunit ang ganitong mahahalagang tungkulin ng
kongreso at ng pamahalaan ay di natin nakita sa na-
karaang administrasyon, bagkus sila pa mismo ang gu-
magawa ng mga batas na pipigil sa paggamit ng wikang
Filipino sa larangan ng pagtuturo at nagpapahayag ng
mga kautusang ibalik sa Ingles ang midyum ng pagtuturo
dahil sa pangangailangan ng bansa sa mga manggaga-
wang mahusay sa wikang Ingles.
Sa nakaraang eleksiyon, umabot sa kabuuang bilang
na 15, 208, 678 ang bumoto kay Pangulong Aquino. At
tiyak na marami sa bilang na ito ay karaniwang
mamamayang Pilipino. Kaya tama at makatarungan
lamang din na gamitin ang kanilang wika sa
pamamahala, ang wikang Filipino, lalo na kung nais ni
Pangulong Aquino na paglingkuran ang mga karaniwang
mamamayang Pilipino.
Di tulad ng nakaraang administrasyon na inilayo sa
mga mamamayang Pilipino ang gobyerno dahil sa
tahasan nitong paggamit sa Ingles, lalo na sa
mahahalagang usapin o isyung pambansa, ngayon ay
may pag-asa ng mailapit sa mamamayang Pilipino ang
gobyerno.
Ngunit bago ito maisagawa, kailangan munang
maging malinaw ang mga programang pangwika ng
ating bagong gobyerno. Mahalagang mahigpit nitong
pangatawanan ang paggamit ng wikang Filipino. At
kung maipatutupad ito tiyak na mas maraming Pilipino
ang mapaglilingkuran nito at di ang iilan lamang.
Kung nais ng bagong gobyerno ng magkaroon ng
malasakit o pakialam ang mamamayang Pilipino, at
maging katuwang sa pagpapabuti nito, mahalaga ring
maipakita ng gobyerno ang malasakit nito sa wikang
sinasalita ng sambayanan, ang wikang Filipino. Dahil

Punong Patnugot: Genaro R. Gojo Cruz

Kontribyutor: Dr. Josefina M. Mangahis, David Michael M. San Juan, Vol-
taire M. Villanueva, Amanda Fernandez, Anna Marielle B. Dy, Jenaira F.
Macapagal, John Enrico C. Torralba, at Joselito delos Reyes.
Lay-out: Genaro R. Gojo Cruz
Pamuhatan: Departamento ng Filipino, Rm. 401 William Hall, 2401 Taft
Avenue, De La Salle University / Telepono: (02) 5244611 lokal 509 / Email:
dlsu.alinaya@gmail.com

Balita
Mabanglo, Naging Visiting Professor ng DLSU-M
Naging Visiting Professor ng
DLSU-M noong Ikalawang
Termino ng 2009-2010 si Dr.
Ruth Elynia Mabanglo.
Noong nakaraang Ikalawang
Termino ng 2009-2010, naging
Visiting Professor ng Pamanta-
sang De La Salle-Maynila si
Dr. Ruth Elynia S. Mabanglo.
Kaugnay nito, si Dr. Maban-
glo ay nagturo ng dalawang
klase sa Graduwadong Paaralan.
Itinuro niya ang mga kursong
Malikhaing Pagsulat at Materyal
Panturo.
Si Dr. Mabanglo ay kasaluku-
yang propesor sa University of
Hawaii sa Manoa. Siya ang Ta-
Annual Recruitment Week, Isinagawa ng DANUM
Pasipiko, partikular ng Litera-
turang Filipino.
Nasa listahan siya ng Hall of
Famer ng Don Carlos Palanca
Memorial
Sa unang termino ng pang-
akademikong taon 2010-2011,
umupo na ang mga bagong pa-
munuan ng Dalubhasaan ng mga
Umuusbong na Mag-aaral sa Ar-
aling Filipino (DANUM) sina Jenaira
Macapagal (Pangulo), Abdul Macap-
endeg (Ikalawang Pangulo), Ann
Nolosco (Kalihim), Conelle Labayani
(Tagapangulo ng Dokumentasyon),
John Raymond Reinoso
(Tagapangulo ng Logistics), Michelle
Ann Sy (Ingat-Yaman), Camille Car-
mona (Tagapangulo ng Badyet),
Rhianna Floresca (Tagapangulo ng
Akademiks), Pauline Ann Cruz
(Tagapangulo ng Gawain),
Claravelle Bagsit (Ikalawang Taga-
pangulo ng Gawain), Kate Villanueva
(Tagapangulo ng Publisidad), Mat-
Si Dr. Ruth Elynia S. Mabanglo ka-
sama ang Departamento ng Filipino.
Kuha noong Disyembre 20009 sa
Christmas Party ng Fildept.
gapag-ugnay ng Departamento ng Wika
at Literaturang Hawaiian at Indo-
thew Salegumba ( Ikalawang Taga-
pangulo ng Publisidad), at Immy Belle
Remis (Tagapangulo ng Ugnayang-
Panlabas). Si Prof. John Enrico Tor-
ralba naman ang tumatayong taga-
payo ng organisasyon.
Pangunahing bisyon ng DANUM na
linangin ang mga kasapi nitong estud-
yante bilang mga instrumento ng pag-
babago at pag-unlad ng industriya ng
midya at ng bansa.
Ninanais rin ng organisasyon na
makatulong sa paglikha ng isang ko-
munidad na nagpapahalaga at patuloy
na nagpapayaman sa Kulturang Fili-
pino at kumikilala sa Wikang Filipino
bilang isang wikang pangkalinangan.
Sisikapin ng organisasyon na mag-
sagawa at maging tagapanguna sa
mahahalagang proyekto at gawain
upang mapanatili ang sigla ng bawat
kasapi nito sa pagkilala at pagtata-
guyod ng kultura at pagbibigay halaga
sa Wikang Filipino. Makikiisa ang or-
ganisasyon sa Fildept sa pagbibigay
Alinaya 3
Awards for Literature at naging
Makata ng Taon noong 1992
para sa kaniyang tulang
“Gahasa.” Pinagkalooban din
ng National Book Award ang
kaniyang “Mga Liham ni Pi-
nay,” isang kalipunan ng kani-
yang mga tula.
Naging miyembro rin siya
ng kaguruan ng Fildept ng
DLSU-M noong 1988 at itinu-
turing na isa sa mga naging ma-
sigasig na tagapagtatag nito
Kasalukuyan siyang nasa
bansa dahil sa Advanced Fili-
pino Abroad Program (AFAP),
na isa siya sa tagapagtaguyod at
direktor ng programa. 
Ang bagong pamunuan ng DANUM
noong Annual Recruitment Week
serbisyo na makakapagtaguyod ng
matatapat, makatarungan at propesyo-
nal na media practitioners na manguna
sa mga pagbabagong kahaharapin ng
DLSU-M at ng bansa.
Noong Hunyo 7 hanggang 11, 2010,
isinagawa ng organisasyon ang
kanilang Annual Recruitment Week na
ginanap sa Yuchengco Lobby ng
pamantasan. Layunin nitong mahikayat
ang mga estudyante ng DLSU-M na
maging kasapi ng organisasyon lalo na
ang mga may interes sa Araling Filipino.
 4 Alinaya
Balita
Mga Bagong Fakulti ng Departamento ng Filipino
Ikinararangal ng Filipino De-
partment na makuha ang ma-
huhusay na fakulti upang
makapagturo sa Pamantasang
De La Salle-Maynila ngayong
unang termino. Ilan sa kanila
ay nabigyan ng full time status
at ang iba naman ay bilang
part time sa termino 1 ng
taong 2010.
Ang mga bagong fakulti ng
Fildept ay sina Prof. Perfecto Ta-
gura Jr. na nagtapos ng BSE Filipino
at ng MAT-Pagtuturo ng Filipino sa
Philippine Normal University; Prof.
Lilibeth R. Oblena kumuha ng BA
Gawain sa Buwan ng Wika 2010, Sinimulan
Ang Buwan ng Agosto ay isa sa
pinakaabalang buwan para sa
Departamento ng Filipino ng
Pamantasang De La Salle-
Maynila dahil sa buwan na ito
ipinagdiriwang ang Buwan ng
Wika. Ang tema ng pagdiriwang ng
Buwan Wika ay “Sansiglong Lasaly-
ano para sa Sigla’t Sigasig ng Wikang
Filipino.”
Bukod sa mga tradisyonal na ga-
wain o paraan paggunita sa Buwan ng
Wika, ang Fildept ay nagiging taga-
panguna ng mga makabagong gawaing
magtataas at magsusulong sa wikang
Filipino. Sa taong ito, ilan sa mga
nakahanay na gawain ng Fildept ay
ang sumusunod:
TXTula/Tanaga, paggamit ng cell-
phone sa pagsulat ng tanaga. May
itatakdang tema sa bawat linggo.
Layunin ng patimpalak na buhayin
ang katutubong pagtula.
Paligsahan sa pag-awit ng KUN-
Filipino sa University of the Philip-
pines-Diliman at kasalukuyang tina-
tapos ang kaniyang MA Filipino;
Prof. Franz Louise F. Santos, AB
Translation Studies at kandidato sa
MA Philippine Studies sa DLSU-M);
Prof. Voltaire Mendoza Villanueva
nagtapos ng BSE Social Science na
may espesyalisasyon sa Filipino sa
PNU; Prof. Marvin R. Reyes nagta-
pos ng AB Philosophy at ng PhD in
Filipino Translation; Prof. Maria
Lucille G. Roxas nagtapos ng BS
Sociology sa Polytechnic Univer-
sity of the Philippine-Manila at ng
PhD Philippine Studies major in
DIMAN
SALOY, kumperensiya ng mga
estudyante sa Wikang Filipino.
Layunin ng kumperensyang ito na
bigyan ng lugar ang mga estudyante
upang maibahagi at talakayin ang
kanilang mga pananaw at ideya
tungkol sa wikang Filipino.
TASAHAN/Kapihan ng mga
Bigating Manunulat. Ilan sa mga
binabalak na imbitahin sa gawaing
ito ay sina Efren R. Abueg, Rogelio
L. Ordoñez at Edgardo M. Reyes,
mga kilalang manunulat ng Mga
Agos ng Disyerto.
ANI ng Karangalan ng
Departamento ng Filipino, pag
eksibit ng mga publikasyon at
karangalang nakamit ng mga fakulti
ng Fildept bilang ambag sa
pagsusulong ng wikang Filipino at
kultura sa DLSU-M, kaugnay na rin
ng pagdiriwang nito ng sentenaryo,
at sa bansa sa kabuuan
Anthropology sa UP-Diliman; Prof.
David Michael M. San Juan, nagta-
pos ng BSE Filipino sa Bulacan State
University at ng MA sa Pagtuturo
ng Filipino sa PNU; Prof. Randy A.
Din na nagtapos ng BS in Elemen-
tary Education at ng MA in Educa-
tion major in Filipino sa The Na-
tional Teacher College; Dr. Emma
Ablan-Basco nagtapos ng BSE Fili-
pino minor in History sa Bicol Uni-
versity at ng Doktor sa Pilosopiya
sa Araling Filipino-Wika, Kultura,
Midya sa DLSU-M; at Dr. Maria Fe
Espenocilla Gannaban na nagtapos
ng MA at PhD sa Filipino PNU. 
GAWAD LASSALIAN, bukas
ang gawad para sa mga mga fakulti
at administrasyon ng DLSU-M na
nagsusulong sa paggamit ng wikang
Filipino sa pagtuturo ng kanilang
mga disiplina.
PIYESTA ng Departamento ng
Filipino, culminating activity/
programa. Sa bahaging ito,
ipagkakaloob ang gawad sa mga
nagwagi sa iba’t ibang patimpalak
na inilunsad ng Fildept tulad ng
TXTula, fashion show ng mga
katutubong kasuotan, pag-awit ng
kundiman, at iba pa.
Sa mga nabanggit na gawain,
makikipagtulungan ang Dalub-
hasaan ng mga Umuusbong na
Mag-aaral sa Araling Filipino
(DANUM). Si Dr. Dexter B.
Cayanes ang tumatayong
pangkalahatang tagapamahala sa
pagdiriwang ng Buwan ng Wika
2010. 

WIKA AT IBA PA
Wika Bilang Kasangkapan ng Media
ni Dr. Josefina M. Mangahis
Wika ang pinakamahalagang ka-
sangkapan ng tao sa kanyang
pakikipagtalastasan. Ito ang sim-
bolo na bumubuo ng sistema upang
maayos na maisakatuparan ng tao
ang paghahatid ng anumang men-
sahe. Ito ang nagsisilbing susi ng
tao sa pagkakaunawaan. Wika ang
pangunahing instrumento ng media
sa paghahatid ng impormasyon.
Ang mundong ating ginagalawan
ay napapaibabawan nang malakas na
kapangyarihan at makulay na daigdig.
Ito ang kapangyarihan ng media.
Makapangyarihan sapagkat may
kakayahan itong mag-utos, magdikta
at makainpluwensya sa atin.
Ano nga ba ang media? Ang media
ay nagmula sa salitang medium na
nangangahulugang paraan ng pagha-
hatid ng mensahe ng tagapagdala sa
isa o higit pang tatanggap nito.
Samakatuwid, anumang pakikipagko-
munikasyon maging pribado o pam-
publiko ay bahagi ng media. Pan-
gunahing kakayahan ng media na
manghikayat ng publiko. Gumagamit
ang media ng wika sa paghahatid ng
anumang impormasyon. Mahalaga
ang pagpili ng wikang gagamiting sa
pagbuo ng isang patalasatas o komer-
syal sa iba't ibang larangan ng media
sapagkat nag-iiwan ito ng mensahe
mabuti man o masama sa isipan ng
mambabasa at manonood.
Layunin ng Media
 Ang pangunahing layunin ng me-
dia ay maghatid ng impormasyon sa
publiko.
 Ang pangalawang layunin ng me-
dia ay maging daan sa prope-
syonalisasyon ng industriya sa pagsasa-
himpapawid (broadcasting) tungo sa
pagpapaunlad at pagpapataas ng ekono-
miya ng nasasakupang bansa (http://
www.wkonline.com/d/mass_media.html).
 Ang pangatlong layunin ay maging
instrumento ang media upang himukin
ang publiko na gumawa ng aksyon ukol
sa inilahad na isyu. Nagagawa ng media
na maimpluwensyahan ang publiko kung
paano mag-isip, bumuo ng pananaw at
paano mamuhay. (Defleur (2003)
Ideolohiya ,Media at Kapangyarihan
Bawat tao sa mundo ay may kanya-
kanyang ideolohiyang pinaninindigan .
Matuwid man o hindi kailangan panga-
tawanan at panindigan ang mga ito. May
malaking epekto ang kultura sa nabuong
ideolohiya ng bawat tao. Sa pamamagi-
tan ng pakikipag-ugnayan sa kapwa,
nakabubuo tayo ng kultura. Nakabalot sa
kulturang kinagisnan ang paniniwala,
pananampalataya, pamantayan sa bu-
hay at marami pang iba. Ang ideolohiya
ay sistema ng kaisipan na ipinahahayag
sa pakikipagtalastasan ng tao o pangkat
ng tao kapwa kakambal ang saloobin at
pananaw ng tao. Nakapaloob dito ang
nabuong makabuluhang oryentasyon na
ipinahahayag sa pamamagitan ng pakiki-
pagtalastaan.
Binigyang kahulugan ni Lull (2000),
ang ideolohiya na naglalarawan sa pag-
papahalaga at agenda ng publiko, pang-
kat ng sekta ng relihiyon, partido ng
pulitika, mga kandidato, samahan ng
mangangalakal, paaralan, samahan ng
mga maggagawa at iba pa.
Nakabalot pa rin sa ideolohiya ang
ugnayan ng kapangyarihan ng lipunan
at nabuong kaisipan gamit ang wika sa
Alinaya 5
kontekstong pampulitika.Tinukoy
nga ni Raymond Williams na may
kaugnayan ang ideolohiya sa interes
pang ekonomiko.
Binanggit ni Thomson (1990) na
ang ideolohiya ay pagpapatunay ng
dominanteng ideolohiya at simbolik-
ong anyo. Sa simbolikong anyo
maiuugnay ang mga nakapaloob sa
media, platapormang pampulitika,
mensaheng nagmumula sa pamaha-
laan, paaralan, nabuong samahang
panrelihiyon at iba pa, ay gina-
gamit upang mabuo ang pagdo-
domina sa kapangyarihan.
Walang magiging suliranin dito
ang mga piling mayayamang tao sa
lipunan sapagkat may malaki silang
impluwensya sa makapangyarihan.
Madaling maisasagawa ang pag-
mamanipula sa pamamagitan ng
paggamit ng kanilang salapi sa iba't
ibang paraan ng komunikasyon tu-
lad ng media.
Samakatuwid, nakasalalay sa
paggamit ng wika kung magiging
mabuti o masamang epekto sa
mambabasa, manonood at taga-
pakinig.Malaki ang papel ng mga
taong nakakubli sa pagsulat at pag-
likha ng media sapagkat sila ang
magsisilbing tulay ng pag-unawa at
pagtanggap ng mga tagapagta-
guyod nito sa radyo,telebisyon at iba
pang sangay ng media.
Napaniniwala tayo ng media na
ang ating mundo ay punung- puno
ng kasamaan at krimenalidad. Ka-
pansin-pansin na matutunghayan
natin sa bungad ng pahayagan at
(Sundan sa pahina 12)
6 Alinaya
KONTRA-GAHUM
Katipunerong Sugarol, Makabayang
Magnanakaw atbp. TRIVIA Ukol sa
ang isang gobyernong
Rebolusyong
gumagamit ng kaniyang 1896 at Deklarasyon ng
Kalayaan
wikang pambansa ay
pinakikinggan ng Pilipinas
ang kaniyang
ni David Michael M. San Juan
mamamayan.
Isinagawa naman ng DANUM noong sa kanilang ginawa, hindi magiging
Hulyo 2, 2010 ang una nitong General mabilis ang tagumpay ng Katipunan at
Assembly sa taong ito, kasama ang mga malamang, naantala/nadelay pa ang
kaganapan noong ika-12 ng
fakulti ng Fildept. (Jenaira F. Macapagal)
H u n y o 1 8 9 8 .
Noong nakaraang Hunyon12, ginunita Tanong: Alam mo na ngayon ang ipi-
(nga ba?) ng sambayanang Pilipino nagkaiba ng mga magnanakaw NOON
ang ika-112 taong anibersaryo ng pag- at NGAYON?
papahayag ng kalayaan ng ating ***
bansa sa Kawit, Cavite. Narito ang Espanyol ang wikang ginamit sa pag-
ilang trivia kaugnay sa Rebolusyong papahayag ng kalayaan ng Pilipinas
1896 at sa deklarasyon ng ating sa Kawit, Cavite.
kalayaan na naging bunga nito.
Tanong: Ito kaya ang dahilan kaya
*** maraming Pilipino ang walang pakia-
Kung hindi dahil sa 2 Katipunero na lam sa Araw ng Kalayaan?
regular na tumataya sa Australian Lot-
tery, hindi magtatagumpay ang ***
Katipunan na magparami ng miyembro. HINDI INAWIT ang Lupang Hinirang
Nanalo sa lotto ang 2 Katipunero at ibini- sa flag raising DAHIL WALA PANG
gay nila ang pera sa Katipunan. Ipinam- LYRICS ITO NOON...Tugtog pa
bili ng printing press ang nasabing pera. lang...Ang Marcha Nacional Filipina.
Dahil sa printing press, nakapag-
imprenta ng dyaryong KALAYAAN ang Tanong: Ano kaya ang feeling ng mga
Katipunan. Lumobo sa kung ilang daang tao noon na humming lang at walang
libo ang kasapian/membership ng lyrics ang supposedly ay national
Katipunan pagkatapos na mailabas ang hymn?
una (at huling) edisyon ng KALAYAAN.
Tanong: Tumataya ka ba sa lotto? Ilan ***
kaya sa mga nakapila sa tayaan ng lotto Isang Amerikano, si Col. Johnson, ang
ang magiging makabayan din (o pa rin) nakapirma sa deklarasyon ng
pag nanalo sila? kalayaan ng Pilipinas noong Hunyo 12,
1898. Ebidensya ito na kinikilala ng
*** Estados Unidos ang deklarasyon ng
Kaugnay ng unang trivia, kulang ang kalayaan ng Pilipinas. Kung gayon,
gamit ng printing press ng Katipunan. isang malaking kataksilan o pagtatray-
May mga Katipunerong nagtatrabaho sa dor ang ginawa ng Estados Unidos na
Diario de Manila ang nagnakaw ng mga pagpasok sa Kasunduan sa Paris ka-
kailangang gamit. Mabuhay ang mga sama ang Espanya noong Disyembre
makabayang magnanakaw! Kundi dahil 10, 1898. Sa nasabing kasunduan,
kung saan, etsepwera ang mga Pili-
pino, nagbayad ng $20,000,000
ang Estados Unidos para "bilhin"
ang Pilipinas sa Espanya.
Tanong: May pinagkaiba ba ang
trato sa atin ng mga Kano noon at
ngayon?
***
Diktadura ang porma ng pamaha-
laang itinayo ni Aguinaldo noong
Hunyo 12, 1898 dahil may gera pa
rin. Mas mabilis kasi ang aksyon na
kailangan sa panahon ng digmaan.
Enero 1899 na nang opisyal na
itayo ang Republika ng Pilipinas sa
Malolos, Bulacan.
Tanong: Ano ang porma ng
gobyerno natin ngayon?
***
Nang dumating ang mga Kano,
maraming mayayamang repub-
likano ang nagtraydor sa repub-
lika... Nag-resign sila sa Republika
ng Malolos at pagkatapos ay ku-
mapit na sa mga Kano...Iyan ang
simula ng mahabang palabas na
hanggang ngayon ay nasasaksihan
natin sa Senado, Kongreso at pa-
minsan-minsan hanggang sa Pa-
lasyo…
Tanong: Ano kaya ang mangyayari
sa susunod na anim na taon?
ABANGAN…
***
 Alinaya 7

SALOOBIN

Putaheng WIKAKUL na Pinasarap

ng Iba’t Ibang Sangkap
ni Voltaire M. Villanueva

ITAGUYOD ANG DEMOKRASYA! Tila ang unang pagkikita ay mag-aaral na naipapamalas ang
MABUHAY ANG ATING REPUBLIKA! pakapa-kapa, pasuruy-suroy, pal- kanilang kaalaman na hinugot sa
inga-linga, padamput-dampot at sarili nilang pagkakakilanlan.
ITAYO ANG GOBYERNONG TUNAY NA patanung-tanong. Hindi pa natitiyak Naisusulong ang prinsipyong
MALAYA AT NAGLILINGKOD SA SAMBA- kung anong akmang pagkain ang kasabay ng kasiyahan at
YANAN! lulutuin para sa akmang kagustugan pagbabahagi ng mga karanasan
at pangangailangan. Hindi matiyak ang pagkatuto. Tunay na hindi
kung ang lahat ng mga bunga sa nalalayong mailapat ang mga
loob ng bakuran ay maaari nang konsepto at teorya na napulot sa
Wala na talagang sasarap pa sa lutuin mapakinabangan upang maisama apat na sulok ng silid-aralan ay
o pagkaing ang linamnam ay pinatoto- sa gagawing pagluluto. Kung madala sa reyalidad; sa
hanan ng ibang tumikim nito. Lalo na magkakagayon man, mainam na laboratoryo ng buhay. Ito ay angkla
kung ang mga nagsabi at nagpatunay isa-isahin at uri-uriin at kandiliin na sa misyon at bisyon ng
sa pagkain ay bagong subok o kaya maging malusog na halaman. transpormatibong edukasyon bilang
nama’y nakagisnan nang hindi kumain Makadaragdag ito sa masarap at pangunahing itinataguyod ng ating
o tumikim man lang ng bagong pu- hindi makakalimutang linamnam na minamahal na unibersidad. Maigting
tahe. Mas hindi mapapantayan ang galak hahanap-hanapin kailan man. Akma kong napatunayan na sangkap ang
ng tagapagluto kung sa unang subok ng ito sa winika ni Albert Einstein, ”ang kooperativ, koloborativ at inter-aktiv
pagsasangkutsa at pagtitimpla ng pinag- taong gutom ay hindi magiging na pagdulog bilang napakabisang
sama-samang ibang sangkap ay tatang- magiging mahusay na tagapayo sa salalayan sa ugnayang personal at
kilin at hahanap-hanapin dahil sa bagong pulitka.” Kaya’t dapat mabusog ang intelektuwal ng guro’t mag-aaral.
inihahaing kakaiba at bagong pagkaing mga mag-aaral ng karunungan Ang mga pangkatang gawain tulad
may bagong lasa. upang maging produktibong ng tsubibo ng kaalaman, pira-
Sa tulad kong bagong guro sa gani- mamamayan ng bayan. pirasong papel sa pagbuo ng
tong katangi-tanging asignatura na ti- Naging maayos at tama ang kongkretong konsepto, bukas-sara,
nawag na WIKAKUL. Tunay na bago ito analohiya ko sa pagkain at roleta at sinturon ng karunungan.
sa aking pandinig, pang-amoy at lalung pagluluto ng aking karanasan sa Maging ang paggamit ng hudyat ng
lalo na sa aking panlasa. aking klase. Natikman ko na at kamay at pagpapakita ng mga
Sa kagaya kong nagtapos at nag- maging ng aking mga mag-aaral aktwal na gamit pangkalinangan at
pakadalubhasa sa Agham Panlipunan at ang aming pinagsama-samang karunungang bayan ay dagdag
may espesyalisasyon sa wika, hindi sangkap. Akmang -akmang ang upang maging mabisa, kasiya-siya
kailan man nawawala ang pagsasahog asignatura ay paglalapat na ang at katangi-tangi ang pag-aaral,
ng kultura sa paglulunsad ng mga aralin. kultura ay koleksyon ng gawi, pagkatuto at pagtuturo.
Kalimitang nagiging pangganyak ko ang pananaw, tradisyon at iba pa. Na sa Abot-kamay lamang natin ang
kultura upang maging masigla at higit sa kabila ng pagkakaiba-iba ay mayayamang sangkap na isasahog
lahat ay maging makabuluhan ang mayroong pagkakaisa. Sapagkat sa ihahandang pagkain. Hitik na
proseso ng pagtuturo at pagkatuto ko ang lahat ay mayroong kultura at hitik tayo sa iba’t ibang batis na
bilang guro at siyempre ng aking mga wika na magiging tagpuan sa magiging sanggunian sa
mag-aaral na titikim sa iba’t ibang puta- myutwal na unawaan ng lahat. pagpapalawak ng pag-aaral. Likas
heng ihahain ko. Nakatutuwang makita ang mga na sa ating lahi ang mayamang
8 Alinaya
Mga Estudyante ng PHM, Tinuklas ang Ilocos
ni Amanda Fernandez
DUMAYO noong Marso 18 hang-
gang 22 patungong Ilocos ang mga
estudyante ng kursong AB Philip-
pines Studies (PHM) para sa isang
field work. Kaugnay ito ng kanilang
klaseng Ang Turismo at Midya sa
Kultura at Lipunang Pilipino
(FILTURS). Kasama sa nasabing
paglalakbay ang mga pakultad ng Departa-
mento ng Filipino na sina John Enrico Torralba
at Rowie Madula.
Maraming natutuhan ang mga estudyante
habang dumadayo sa iba’t ibang lugar sa
Ilocos. Una nilang pinuntahan ang lungsod ng
Vigan, kung saan nakita nila sa pamamagitan
ng mga lumang bahay
ang uri ng pamumuhay
ng mga Pilipino noong
panahon ng Kastila. Isa
sa mga lugar na pinun-
tahan nila sa Vigan ay
ang Mansion Syquia,
kung saan ipinakita ang
pamumuhay ng mga
elitistang Pilipino
noong panahon ng Kas-
tila.
Pagkaraan ng Vi-
gan, dumayo naman
ang mga estudyante at pakultad
sa Baluarte Zoo, kung saan
nakita nila ang ilang mga hayop
tulad ng mga ibon, kabayo at
kambing. Pinuntahan rin nila ang
Bantay Bell Tower bago sila tu-
mungo ng Laoag City.
Sa lungsod ng Laoag, pinun-
tahan nila ang pagawaan ng asin.
Marami ang namangha sa
proseso ng paggawa ng asin.
Sunod na pinuntahan nila ang sikat “Bago ka bumisita sa ibang FILTURS, kahit papaano ay nasimu-
na Cape Bojeador kung saan natanaw bansa, bisitahin mo muna ang lan na nila ang sinabing ito ng
ng bawat isa ang tanawin mula sa iyong sariling lugar
itaas. Di pa nagtatapos ang araw ay
Lathalain
nagtungo na ang grupo sa lungsod ng
Pagudpud kung saan makikita ang
Bangui Wind Farm, Kabigan Falls at
Blue Lagoon. Lubos na ipinakita ng
mga lugar na ito ang tunay na kaya-
manan ng kalikasan na taglay ng
Pilipinas. Sa huling araw ng pagla-
lakbay, pinuntahan nila Marcos Resi-
dence kung saan makikita
pa rin ang labi ni dating
pangulong Ferdinand E.
Marcos.
Ngunit sa anumang
paglalakbay na isinasagawa
ng mga Pilipino, di maw-
awala ang pamimili ng mga
pasalubong. Kaya namili
pa ang bawat isa ng mga
pasalubong sa isang malapit
na pamilihan doon. At pag-
tapos ng pamimili, sunod
naman nilang pinuntahan
ang Sand Dunes upang
makaranas na makasakay sa
4x4 na sasakyan.
Tunay na naging
makabuluhan ang FIL-
TURS dahil sa pagbibi-
gay nito ng mahaha-
lagang karanasan at
kaalaman sa mga estud-
yante. Bukod sa kasiya-
hang dulot ng kanilang
paglalakbay, nakapagbi-
gay ito ng pagkakataon sa kanila upang
tuklasin at maunawaan ang taglay kul-
tura ng mga Pilipino.
Ayon nga sa tour guide sa nasabing
paglalakbay, “Bago ka bumisita sa
ibang bansa, bisitahin mo muna ang
iyong sariling lugar [Pilipinas].”
Sa palagay ng mga estudyante ng
kanilang tour guide. 
[Pilipinas].”

EMO
ni Anna Marielle B. Dy
Sapagkat maraming Pilipino sa
kasalukuyang panahon ang
tinataguriang EMO, kaya ito sa
palagay ko ang dapat na mag-
ing Salita ng Taon.
Madaling makikilala kung
sino ang mga EMO— malulung-
kot na kulay ng pananamit,
madalas na kulay itim, konting
pula at puti, kadalasan may dis-
enyong walang tiyak na anyo
ngunit sadyang nagpapahiwatig
ng panimdim, mahabang buhok
na halos matakpan ang kalahat-
ing bahagi ng mukha, paggamit
ng eyeliner, at madalas na nasa
isang madilim na lugar.
Matinding kalungkutan, pighati,
at pagdaramdam ang dahilan ng
kanilang pagiging ganito. Kung
ang ibang tao’y pilit
kinakalimutan o iniiwan ang
matinding kalungkutan, ang mga
EMO gustong-gusto maglunoy
rito. Parang laging gusto nilang
magtago. May mga EMO ring
sinasaktan o sinusugatan ang
kanilang sarili. At may mga
EMO rin na ipinapabatid sa
buong madla na nais nilang
kitilin ang kanilang buhay, kaya
minsan ay kilala rin sila bilang
suicidal. Di ba nakakabahalang
makakita ng mga taong may
ganitong panlabas na anyo o
kumausap ng taong nababalot ng
lungkot?
Ang EMO ay pinaikling salita
na nagmula sa salitang Ingles na
emotional. Nagsimulang gamitin
ang salitang EMO noon pang
1980’s nang mauso ang mga
bandang punk-rock. Ang isang
tao ay emotional kung madaling
maapektuhan o maantig ang
kanyang damdamin. At tulad ng
mga EMO, ang emosyon ang
pangunahing nagpapatakbo ng
kanilang buhay. Ito lamang ang
kanilang pinaiiral. Ang punk-rock ay
kombinasyon ng musikang melodic
at eksperimental na kadalasan ay
may hardcore variety. Sa pagtagal
ng panahon, itinuring na itong higit
pa sa isang uri ng musika—naging
isang uri na rin ito ng pag-iisip na
maaaring ilantad sa pisikal o
emosyonal na paraan na sadyang
nakabibighani ng damdamin.
Mangilan sa mga bandang kiniki-
lala sa mga awiting EMO na sikat sa
Pilipinas ay ang My Chemical Ro-
mance, Fallout Boy, Paramore, at
ang mga Pinoy na bandang Typecast,
Cueshe, 6 cycle mind at Chicosci.
Bakas sa mga kanta ang kalungkutan
o pag-iisa tulad na lamang ng “Scars
of a Failing Heart” ng Typecast na
may linyang: Emptiness of words
that you've said, scars in my heart
that you left, now I'm close to dying.
Broken glass cut me to sleep, wounds
are dissected so deep, I don't want to
wake up, I need this blood to warm
my hands, at ng kantang, “I” ng 6
cycle mind na may linyang: At
ngayong wala ka na, hindi alam
kung saan magsisimula. Ang ngayon,
bukas, kailan man nag-iba. Wala
bang bukas.
May ilang kahulugan na maaaring
maging konotasyon ng salitang
EMO. Nabigyan ng ibang pagpa-
pakahulugan ng mga Pilipino ang
salitang EMO. Para sa mga Pilipino,
EMO ang taong wari’y may sariling
mundo o kaya mahilig mag-isa.
EMO ang taong mahihilig sa “senti”
o malulungkot na awit. Kung
minsan, EMO din ang taong OA o
over-acting sa isang sitwasyon.
Madalas, ginagamit din ang EMO
bilang isang biro o pang-asar.
Maging sa Youtube ay laganap na rin
Alinaya 9
Lathalain
ang ekspresiyon ng pagka-EMO
ng kabataang Pilipino.
Narito ang ilang mga
pagkakataon na kung saan ay
ginamit ang salitang EMO:
Nangunguna ay sa
Facebook, Friendster, at iba’t
ibang mga blogs na kung saan
ay malayang naipapahiwatig
ang mga opinyon at saloobin.
Ito ang ilan sa mga pahayag na
aking nakuha – Wag mo icheck
profile niya, mamaya EMO ka
na naman?; EMO ba ako? Ito
kasing buhok ko, EMO raw sabi
ng marami dyan; Dahil doon,
ako'y isa nang manhid,
kabiguang makailang-ulit.
Emo-emohan. Ganito kasi
talaga ako..; im not emo
pagdating sa style. Pero true
mahilig ako magemote kasi dun
ko lang nalalabas probs ko.
Maging sa politika ay may
tinatawag na ring ‘EMO-
politics’ at isa sa mga ito ay ang
patok na ‘I am sorry’ ng dating
Presidenteng Gloria Macapagal-
Arroyo nang inamin kaniyang
tinawagan ang isang
COMELEC official hinggil sa
botohan na hanggang ngayon ay
hindi pa rin nareresolba. Sumu-
nod naman dito ay ang mensahe
ni Susan Roces, ang asawa ng
yumaong actor at presidential
candidate na si Fernando Poe,
Jr. na may pasagot na linyang:
“Shame on Mrs. Arroyo, you
stole the presidency, not once,
but twice!” Pagkatapos nito ay
nag-umpisa na ang mga protesta
– ang pinakamalaki diumano ay
habang isinasagawa ang SONA
ni Arroyo. Halu-halong emo-
syon ang naramdaman ng buong
(Sundan sa pahina 11)
10 Alinaya

Mga Elemental na Pag-ibig Panitikan

ni John Enrico C. Torralba

I.
Ang sinaunang pag-ibig ay nagsimula sa tubig;
Sinapupunan ng tapat na gunita’t panaginip:

Hinehele ng taklobo ang mga buhangi’t dukha,

Itinatago sa dibdib hanggang isilang na mutya.

Kung may nagbabantang unos, balanggot ay yumayakap

Sa mga ligaw na binti upang puso’y mapanatag.

Para sa mga taliptip, walang saysay ang panahon

Kaya’t ang pagliyag nila ay malalalim na muhon.

Lagi namang inaampon ng mga bakawa’t tangrib,

Ang mga kiming daliri o mapaglarong kaliskis.

Kapag may pangungulila ang mga tiyang nanimdim

Alumahan at apahap ay handang makipagpiging.
Oo, sa tubig nagmula ang sinaunang pag-ibig
Ngunit dito rin ginising ang panibugho’t pasakit.
Sa tuwing may nauukit na tarundon o bakood,
Lubos ang poot ng ulan at bagyong pinayayapos.
Sa tuwing nahuhumaling magsipagtayo ng baklad,
Bumibisita ang alon upang manurot, mambaklas.
Pag naakit sa gubat, hanap-hanap ay alamid,
Nagsisitago ang dunsol at mag-iiwan ng tinik.
Inakala niyang nangarap ang taong
Muling makausap, may likha ng mundo.
Nang tibagin naman ang kanyang katawan
At ginawang bato’t panambak sa parang,
Nakaramdam siya ng pagmamalaki:
Kanyang mga amo’y nais s’yang katabi.
Lalo pang sumidhi ang tuwa at galak
Nang siya’y gawaran ng ngalan at tawag;
Adobe, aspalto, graba, marmol, tisa...
Naisip niyang ginawan s’ya ng tula.

Pag nasasanay tumanaw sa liwanag ng parola,
Tatahimik ang sirena at mahihilam ang mata.
Kung mag-iiwan ng bakas sa pagtanaw sa pasigan,
Lalanggasin ang anumang pagliyag ng talampakan.
II.
Tanggap na ng bundok ang kanyang tungkulin;
Sa agham ng tao, siya ay alipin.
Lumang atas iyon na mula sa langit:
Sa bagong nilalang, huwag magkakait.
Nayag s’yang tungkabin ang kanyang taluktok,
Patagin ang burol at lahat ng sulok.
Kaya nang pinuhin siya nang pinuhin
At pinabayaang tangayin ng hangin,
Di man lang sumilip ang takot sa dibdib;
Kahit na lagalag, siya’y magbabalik.
Magbabalik siyang parte ng hininga.
Magbabalik siya’t pupuwing sa mata,
Himbing na alabok sa mga tahanan
O kaya ay libag sa mga katawan.
Ang mga tulang ito ni John Enrico C. Torralba na nagwagi ng
Pangalawang Gantimpala sa Talaang Ginto: Gawad Surian sa
Tula-Gantimpalang Antonio Laperal Tamayo 2010 na
itinaguyod ng Komisyon sa Wikang Filipino.

Kung kailan kailangan
ni Joselito delos Reyes
I
Ang bumalik at tumugis sa liko-liko’t makiwal
Na kinagisnang landasin ay singhirap ng pagbuhay
Sa kinahantungang abo. Mula antigong senisal,
Susubok ang sambalikat bumuhat sa mutyang bayan
Palayo sa kaba, hapis, poot, at labis na lumbay.
Ito ang kanyang naiwan: dati ring lansa at galas.
Bulaan si Herakletus. Kaytagal nang siniyasat
Ang biyas ng lilong ilog, ngunit sa huli’y nabunyag
Na sadyang walang nag-adyang mahabaging San Nicolas,
At iyong buwayang bato’t Jeronima’y magkabiyak,
Ang sumalubong sa kanya’y ang kinalakhang pilapil.
Suwail na puting tubig, hanging higit na suwail.
Sa ilog, naisip niya, dadaloy muli ang lihim—
Takot na reberendong nagkukubli sa dilim—
Makababa lamang siya sa bapor Tabong ulyanin.
II
Sino ang mag-aakalang pakikitiring singkitid
Ng basal na guni-guni ang mundong nabibilibid
Ngayon ng mga dyaristang may kaliwa’t kanang sukbit
Na ID, at nangangako ng mabulas na press release?
Ramdam ni Ben Zayb ang bukas: ramdam niya ang kilatis
Ng saserdoteng kasangkot, saklot ng libog sa hugis
Ng mga birheng inindyo, inimpyerno at binuntis
Kung di ma’y nagpatiwakal matakasan lang ang lintik;
Ramdam ni Ben Zayb ang bukas ng depotadong humidhid
Sa barya’t kapangyarihan, sa walang hanggang pagpisik
Ng papuring dulot niya, ng kanyang pahina’t titig.
Oo, nasilip ni Ben Zayb ang kinabukasang sibsib
Sa porma’t hitsurang dala ng mataginting na tinig.
Siyang walang atubili at bihirang mangaligkig
Sa mga tinipang sindak na estranghero sa dibdib.
Ngunit mortal pa rin siya dahil minsa’y naliliglig
Ng pagkalito, gaya no’ng may Ehipsiyong sinilip
Sa Quiapo, isang gabing nanlalambot kapapawis
Ang delegasyong nanood sa alaga ni Mr. Leeds.
Mortal siyang nagdaramdam nang hatulang mapapiit
Ang artikulong binunso: anak na himbing sa bisig.
Malayong-malayo siya sa ngangayuning kapatid,
Malayong-malayo ngayon ang Gritong tagapaghatid
Ng katotohanang may bayad at siguradong kapalit
Kung kailan kailangang pumikit at manahimik,
Kung kailan kailangang manghampas at manilamsik.
Alinaya 11
Panitikan
III
Ang lahat ay hahayaang buhay sa loob ng pader.
Sa mga lumuting guwang maaari kang sumuling;
Sumiksik sa singit-singit lalo’t walang handang piging
Ang lahat ng namumuno, kaya walang magmamatyag
Sa ‘yo, kaibigang Quiroga. Ito ang tamang paglantad.
Ito dapat ang panahong mangumpisal ka nang hayag
Sa mga kinamuhiang kalakaran ng estado.
Ano ang malay mo, bukas, si Quirogang konsulado
Na ang ibansag sa iyo ng padreng kinompromiso
Para lang mahuling buhay ang kaibigan mong Simoun.
At kung masakote na nga’t mahatulang abang pulmo’y
Pupulbusin sa garote, di ba’t ito ang panahong
Pinapangarap mo t’wina, Quiroga? Ikaw na mahal
Kung tumuring sa pautang, gaya ng sa kaibigang
Mahal kung makapadrino sa ‘yong inaasam-asam?
Ang lahat ay hahayaang buhay sa loob ng pader.
At maimbita ka lamang sa maliitan mang piging,
Payo ko, lahat ng utang—kwarta o buhay—burahin.
At manumpa ka sa padre, na lubha kang nagsisisi
Sa pagkampi’t pagkakanlong sa pusakal na ereheng
Nagpahamak sa plano mo. Huwag ka nang jele-jele.
Kailangan mo ng bilis para hindi umagahin,
At baka nga may mangyaring wala sa iyong hiniling.
Gaya kung mapatunayang ang susulingan mong pader
Ay malaong kondenadong haligi’t moog na asin.
Si Joselito delos Reyes ay nag-aaral ng M.A. Araling Filipino sa
DLSU-M.
Tomo 3 Bilang 1

EMO...mula sa pahina 11 Isa ka bang EMO? magandang hanapbuhay at

lipunan ng mga panahong ito.
Ayon sa aking napanood, mas
laganap daw ang EMO bilang isang
statement o kalagayang pang-
emosyunal sa mahihirap na tao.
Isa sa mga pangunahing dahilan
ay dahil sa sila ang madalas
makaranas ng diskriminasyon sa
maraming bagay, kaya maging ang
kanilang kilos o galaw ay
naapektuhan. Humihiwalay sila at
sinisikap na maging iba sa
karamihan. Nais nilang mapansin.
Sa katotohanan naman kasi,
masarap ang pakiramdam na
maging isang bida. Kung kaya, sa
kanilang pagiging EMO,
nagkakaroon sila ng empowerment,
nagiging bida sila sa kanilang
sarili.
Kung ikaw ay EMO, tiyak na
may sarili kang mundo. At gusto
mong ang buong lipunan ay
kinaaawaan o kung di kaya’y
sinusubaybayan ka. Parang
isang teleserye, habang
humahaba ay nadaragdagan ang
pagdurusa, ang kalungkutan, ang
paghahangad sa isang lipunang
patas at kumakalinga sa lahat,
mayaman man o mahirap.
Ang mga EMO ang simbolo
kung gaano kalungkot ang
maging kabataang Filipino.
Kabataan ang madalas na
EMO dahil sa katotohanan
naman, ang kabataan ang kulang
sa maraming bagay—buong
pamilya, magandang edukasyon,
maayos na lipunan at
oportunidad na magkaroon ng
buhay.
At sa karanasan natin bilang
isang bansa, na dumaan sa
lungkot ng mahabang panahon
ng pagiging sakop ng malalakas
at mayayamang bansa, at
ngayong libo-libong Pilipino ang
umalis ng bansa at tinitiis ang
lungkot ng pag-iisa, masasabing
ang buong Pilipinas ay
matatawag na EMO.
Maglunoy tayo sa ating mga
dala-dalang kalungkutan. 
Si Anna Marielle B. Dy ay isang
estudyante ng Pamantasang De La
Salle – Maynila. Ang kaniyang
lahok na salitang EMO ay isa sa
mga finalist para sa SALITA NG
TAON 2010 na gaganapin sa Hu-
lyo 29-30, 2010 sa U.P. Diliman.

Ang AFAP
AFAP Balik DLSU-M...mula sa pahina 1 Scholars
kasama ang
Isang programang pangwikang imersyon sa isang kanilang mga
maikling term para sa advanced level ng Filipino na bi- guro, Prof.
Encabo at
nubuo ng mga aktibidad sa loob at labas ng klasrum na Prof Correa,
pumapaksa sa (1) Katutubong-Buhay sa Cavite, (2) Ka- at sina Dr.
saysayan at Politika, (3) Ekonomiya, Globalisasyon at Fortunato,
mga Isyung Pangkapaligiran, (4) Relihiyon at Edukasyon, Dr. Ramos,
(5) Sining at Babae, at (6) Kulturang Muslim. Isang highly Dr. Mabanglo
at Dr.
intensive na kurso na hindi lamang fokus sa mga interak-
Torreliza.
syong pangklase kundi may pagbibigay-puwang sa iba
pang aspekto ng pagtuturo-pagkatuto tulad ng pagtigil ng mga In-country Director. Mapalad din napili ngayong taon
mga iskolar sa host families, lakbay-aral, pakikinig sa for- bilang guro ng mga iskolar ang dalawang miyembro ng
mal na lektyur na batay sa tema ng lingguhang liksyon, at Fildept na sina Prof. Ramilito Correa at Prof. Evangeline A.
engkwentrong informal sa piling sitwasyong pangkomuni- Encabo.
kasyon sa komunidad gaya ng NGOs at iba pang pam- Ang mga mapalad na iskolar ng AFAP ngayong taon ay
pananaliksik na sentro. Pagkatutong kolaboratibo at sina Karl Christian Alcover (University of Hawai’i-Manoa),
kooperatibo ang dulog na ang bawat estudyanteng may William Arighi (University of Washington), Modesto Bala
iba’t ibang intelehensya ay malayang nakikilahok sa pag- (University of Hawai’i-Manoa), James Binauhan (University
sulong ng kapwa mag-aaral sa iba’t ibang konteksto. of San Francisco), Nikolas Bonifacio (University of Hawaii-
Ang AFAP ay isang programang pangwika na pi- Manoa), Lara Capangpangan (University of Wisconsin-
nopondohan ng US Department of Education, Fulbright- Madison), Carmel Laurino (University of Washington),
Hays Group Projects Abroad na isinasagawa sa Pilipinas. Marites Mendoza (University of Washington), Lesther Papa
Kinikilalang tagapagtaguyod ng programang ito sina Dr. (University of Hawai’i-Manoa), Marilola Perez (UC Berke-
Teresita Ramos at Ruth Elynia Mabanglo ng University of ley), Alisa Ann Cabading Quezon (University of Hawai’i-
Hawaii-Manoa, at Dr. Teresita F. Fortunato na tumatayong Manoa), at Heidi Tuason (UC Berkeley). 
 Alinaya 13
Your business tag line here.
Ani ng Departamento ng Filipino...mula
Wika at iba pa...mula sa 4 sa pahina 14
ing masaya, maging tanyag, maging
balita sa telebisyon ang patayan, pang- bata, makinis at kaakit-akit. ng mga kilala at baguhang manunulat na
gagahasa, iskandalo, pagpapasabog ng Gamit ng media ang wika sa pa- Pilipino. Ang dalawang nabanggit na aklat
bomba atbp. Bibihira tayong makarinig ghahatid ng mga impormasyon. Si- ay ilulunsad kasabay ng Centennial Cele-
ng mga kaaya-ayang balita sa ating yasatin natin ang wikang ginagamit sa bration ng Pamantasan sa 2011.
bansa at maging sa ibayong dagat. media partikular sa mga patalastas.
Napaniniwala rin tayo ng media na Binigyang tuon ko ang patalasatas E-Book
ang tanging susi ng kaligayahan ay sa sapagkat naniniwala ako na isa ito sa Sa pamamagitan din ng The Academic
pamamagitan ng kamal-kamal na salapi may malaking impluwensya sa na- Publication Office ng Pamantasang De La
at material na bagay. Nagagawa nila ito kakararami. Bukod pa rito, ito ang Salle – Maynila at ng Vibal Foundation, inila-
sa pamamagitan ng pagpapalabas ng madalas na bumubulaga habang ka- bas sa E-book ang isang pag-aaral na isina-
iba't ibang produkto sa mga patalastas sarapang hinihintay ng mga manonood gawa ni Dr. Rhodercik Nuncio na may
na nagpaparamdam na ang mangyayari sa sinusundan na pamagat na “Pagsanghiyang sa Internet.”
may kakulangan pa sa atin upang mag- palabas.  Ayon kay Dr. Nuncio, “kahit na 2004 ang
datos ng sarbey at interbiyu, talab pa rin sa
Ang wika’y parang isang bus.—Efren R. Abueg kasalukuyang panahon ang kabuluhan ng
pag-aaral. Ito marahil ang kauna-unahang
Maaaring hindi ko alam kung may ginawa Utang na loob ko sa lektyurer- komprehensibong pag-aaral sa internet na
nang sarbey ang departamento ninyo propesoryal ngayong hapon ang karan- nakalimbag sa Filipino at gumamit ng sipat-
tungkol sa kung ilan nang unibersidad at galang mabigyan ako ng pagkakataong
Filipino.” 
kolehiyo sa Pilipinas ang regular na nag- maging pambungad na tinig sa progra-
daraos ng propesoryal na lektyur sa Fili- mang ito. Masaya rin para sa akin ang pananaw, ugali, asal, balyus at mga kongkre-
pino. Sa aming panahon (di ko isinama si makarayama ang mga dating kasama sa tong repleksiyon ng kanilang kabihasnan. At
Dr. Fortunato dahil narito pa siya) , ang De La Salle-Manila, pati ang maging dahil sa ang wikang iyan ang malawak na
alam kong nagdaraos nang may pag- pamilyar sa mga kabataang propesor na pinag-aaralan at minimithi sa mundong kuba-
mamalaki ng mga propesoryal na lektyur parang punong kakawate na habang baw ng globalisasyon ngayon, iisang direksi-
ay ang mga departamento ng Filipino sa tumatagal ay lalong nagiging matibay na yon lamang ang agos, papasok, hinahadlan-
U.P, PNU, Ateneo at De La Salle. Nadag- haligi ng wikang Filipino. Ano pa ba ang gan ang papalabas namang agos ng ating
dagan na ba ang ganitong mapagpala- maidaradag ko kundi sabihing MABU- kultura. Naiintindihan natin sila, ngunit hindi
wak at mapagpalalim na gawain sa akad- HAY KAYO? naman nila tayo naiintindihan. Isang batang
emya? May nagkakaisang pagsisikap ba At tungkol sa paksa ng propesoryal nalulunod tayo; sila’y isang mama na na-
ang mga departamento sa Filipino at ang na lektyur ngayong hapon, ang masa- kalutang. Iyan ang naging panganib ng pag-
kaugnay na mga samahang pangwika/ sabi ko’y sinabi na ng marami: maha- katuto natin ng pangalawang wika.
pang-edukasyon na makakuha ng higit na laga ang kultura sa pagtuturo (ng guro) Ngayon, nagtuturo naman tayo ng Ingles
maraming tagapagtaguyod para mabigy- at pagkatuto (ng estudyante) ng pan- sa mga “forenero” na inaakit naman natin sa
ang-pagkakataon sa karangalang ito ang galawang wika. Ang wika’y parang isang programang “education tourism”. Atin namang
mga hinog-nang mga propesor sa Fili- bus na kung walang mga pasahero ay baligtarin ang agos—isakay natin sa pagtu-
pino? walang mga mensaheng maihahatid sa turo ng Ingles at ng ating mga wika ang kultura
Sa mga unibersidad sa ibang bansa at patutunguhan. Ang mga pasahero ay natin nang maintindihan naman tayo ng mga
sa mga departamento ng ibang disiplina ang mga letra at salitang mekanikal na Koreano, Hapones at iba pang nasyonal. Iyan
sa akademya natin, tradisyon na ang mga kasangkapan lamang na kailan- ang ating kontribusyon sa pagkakaunawan sa
pagdaraos ng propesoryal na lektyur. gang “hinangan” ng tao at lipunang mundong ito na dinadaluyong ng terorismo at
Siguro naman, panahon na para maging iniiralan nito upang magkaroon ng kahu- etnikong tunggalian.
tradisyon din ito sa ating disiplina sa lugan. At ano ang hinang na ito kundi Hangad ko ngayong hapon ang lalong mali-
lalong maraming unibersidad at kolehiyo ang pananaw, kaugalian, asal, balyus at naw na pagtalakay ng ating propesoryal na
sa ating bansa. Isa pa itong paraan para mga kongkretong nagawa ng tao sa lektyurer sa kanyang paksang “Pasumalang
masukat ang kahalagahan ng Filipino sa kinabuhayan niyang partikular na lugar Pagsanib ng Kultura sa Pagtuturo at Pag-
kurikulum ng mga paaralan at sa iba pang sa isang sukat na panahon. Ang ka- katuto ng Pangalawang Wika”. Tiwala akong
sektor ng ating lipunan, gayundin nang buuan ng mga iyan ang tinatawag na sa kredensiyal at karanasang pang-akademiko
makabahagi tayo sa pagdiriwang ng pag- kultura. ng tagapanayam, minsan pa niyang
kaunawa sa tagumpay na maidudulot Nang turuan tayo ng Ingles ng mga kokoronahan ng karangalan ang Wikang Fili-
nito. Amerikano, dinagsa tayo ng kanilang pino. Salamat po. 

Pambungad na pananalita ni Dr. Efren R. Abueg sa Propesoryal Lektyur ni Dr. Josefina C. Mangahis noong Abril 16, 2010.
14 Alinaya
Ani ng Departamento ng Filipino...mula sa pahina 1
Kasabay nito, nakamit naman ni
John Enrico C. Torralba ang Pangala-
wang Gantimpala sa Talaang Ginto:
Gawad Surian sa Tula-Gantimpalang
Antonio Laperal Tamayo 2010 para
kaniyang tulang “Mga Elemental na
Pag-ibig.”
Mapalad ding nasungkit ni Joselito
D. Delos Reyes ang Pangalawang
Karangalang-banggit para sa kaniyang
tulang “Kung Kailan Kailangan.” Si G.
Delos Reyes ay estudyante ng MA Phil-
ippine Studies.
Itinanghal naman bilang Makata ng
Taon 2010 si David Michael M. San
Juan para sa kaniyang tulang “Ang Tu-
tulain Kong Harana: Sanlibo’t Isang
Pahina ng Istorya’t Historya ng Sintang
Bayan Kong Luzviminda.” Si G. San
Juan ay isa sa mga bagong fakulti ng
Fildept.
Profesoryal Lektyur
Matumpay ring naisagawa ang iba’t
ibang profesoryal lektyur ng mga fakulti
ng Fildept.
Noong Marso 26, 2010, nagbigay si
Dr. Feorillo A. Demeterio III ng kaniyang
Pasinayang Panayam Propesoryal Don
Francisco Ortigas, Sr. sa Araling Pili-
pino. Ang kaniyang isinagawang pag-
aaral ay may pamagat na “Ang Demok-
ratikong Sistema at Ang Mga Modelo ng
Pamumuno sa Pilipinas.”
Noong Marso 30, 2010, isinagawa ni
Dr. Rhoderick V. Nuncio ang kaniyang
Panayam Profesoryal Cecilio M. Lopez
sa Wika at Panitikang Filipino. Ang
kaniyang pananaliksik ay may pamagat
na “PiliFilipino: Isang Teorya ng Wika.”
Kaugnay ng Pasinayang Panayam
Propesoryal Angel & Celerino Reyes sa
Humanidades, nagbigay si Dr. Josefina
C. Mangahis ng panayam noong Abril
16, 2010, na dinaluhan nina Dr. Efren
Abueg na nagbigay ng pambungad na
pananalita at Dr. Teresita F. Fortunato
bilang reactor naman. Ang pag-aaral ni
Dr. Mangahis ay may pamagat na
“Pasumalang Pagsanib ng Kultura sa
Pagtuturo at Pagkatuto ng Pangala-
wang Wika.”
Nagbigay rin ng panayam si Dr. Dolores
R. Taylan kaugnay ng kaniyang Panayam
Propesoryal Go Kim Pah sa Malalayang
Sining noong Mayo 14, 2010. “Ang Himag-
sik ng Babae sa Nobelang Huling Himagsik
ni Buenaventura S. Medina Jr.” ang naging
pamagat ng kaniyang isinagawang pag-
susuri ng nobela.
Seryeng Panayam
Nagbigay rin ng lektyur ang mga fakulti
kaugnay ng Seryeng Panayam Br. Andrew
Gonzalez, FSC.
Sa nakaraang taon, ipinangalan kay
Bro. Andrew Gonzalez, FSC ang Seryeng
Panayam dahil sa kaniyang mayamang
ambag sa Araling Filipino bilang kinikila-
lang lingguwista, manunulat, edukador ng
bansa at bilang isang De La Salle Brother.
Kaugnay nito, nagbigay ng panayam
sina Dr. Lakangiting C. Garcia (“Sobra!
Grabe! Walang!: Mga Pananaw sa Pag-
gamit ng Wikang Filipino sa Ngayon,” Oktu-
bre 16, 2009), Dr. Rhoderick V. Nuncio
(“Kritika/Kultura/Popular: Ang Kulturang
Popular ng Kritika at ang Kritika ng Kul-
turang Popular,” Nobyembre 27, 2009), Dr.
Dexter B. Cayanes (“Dalumat ng Tawid-
Diwa: Ang Konteksto ng Specific Time
Continum sa Diwang Makabayan,” No-
byembre 27, 2009), Prof. Rowell D. Madula
(Ka Laya: Rampadora Ang Tala ng Pa-
grampa mula sa Lansangan Tungo sa
Kanayunan,”Disyembre 9, 2009), at Ge-
naro R. Gojo Cruz (“Ang Awit Bilang Mujon
at ang Lansangan Bilang Tanghalan: Ang
Naratibo ng mga Awiting-Lansangan ng
mga Batang Taga-Muzon,” Pebrero 19,
2010).
Riserts
Nalathala naman sa MALAY, isang in-
ternasyonal na journal sa Filipino ng DLSU-
M, ang mga pananaliksik nina Dr. Raquel
Sison-Buban (Si Crazy Mary sa Filipino:
Pagtatagpo ng mga Wika at Konteksto), Dr.
Feorillo Petronillo A. Demeterio III (Mga
Anyo at Antas ng Pag-asa na Nakapaloob
sa mga Diskurso ng Kilusang El Shaddai),
at Prof. Rowell D. Madula
Si Dr.
Josefina M.
Mangahis
habang nag-
bibigay ng
kaniyang
panayam
noong Abril
16, 2010.
(www.ang_espasyong_bakla_sa_cyber
space.com Isang Pagsusuri ng
Diskurso ng Usapang Bakla sa mga
Chatroom). Si Prof. Madula rin ang
tumatayong Tagapamahalang Editor ng
MALAY.
Matagumpay ring natapos ni Dr.
Fanny Garcia ang kaniyang URCO Re-
search Project. Ang kaniyang
pananaliksik ay may pamagat na
“Pamilya: Sa mga Kuko ng Misgrasyon/
Disintegrasyon.” Pokus ng pananaliksik
ang isang pamilya. Sa pamamagitan
ng pananaliksik na ito, nabigyan ng
kaniya-kaniyang tinig/espasyo ang
bawat miyembro ng pamilya sa pamam-
agitan ng anyong naratibo upang mas
lubos nilang maipahayag ang kanilang
mga saloobin. Sa paniniwala ni Dr.
Garcia, kailangang damhin ang puso’t
pulso ng isang sangkot/biktimang pa-
milyang Pilipino dahil patuloy ang pag-
dami nila taon-taon.
Publikasyon
Nakatakda namang ilathala ng
Pamantasang De La Salle – Maynila sa
pamamagitan ng The Academic Publi-
cation Office (APO) ang dalawang aklat
ukol sa malikhaing pagsulat. Ang mga
ito ay ang “Lasang Lassalian” na pina-
matnugutan ni Dr. Raquel Sison-Buban.
Ang aklat ay kalipunan ng mga maikling
kuwento, tula, at sanaysay tungkol sa
mga pagkain sa loob at labas ng
pamantasan. At ang “Dadaanin” na
pinamatnugutan ni Prof. Ernesto V.
Carandang ay kalipunan ng 100 flash
fiction na isinulat (Sundan sa pahina
12)