GE 7 │PILIPINO

PANITIKANG

WEEK: _1___

Pangalan : __________________________________________

Baitang at seksyon: __________________________________________

DATE RECEIVED: __________________________________________

Instruktor : __________________________________________
 I. Pangkalahatang Ideya

Isang mabisang ekspresyon ng isang lipunan ang panitikan. Isa ito sa pangunahing institusyon ng
pagsasalin ng kultura sa mga henerasyon na bumubuo ng bawat lipunan. Samakatuwid, hindi salamin o
ekspresyon ang panitikan kundi institusyon at kasangkapan na nakatuon sa pagkakamit ng pag-unlad ng
pag-iisip at kakayahan ng mga mamamayan sa loob ng isang lipunan.
Ang lawak ng kaalaman ay nakakamit sa tulong ng malawak na paglalakbay ng isipan sa mga
larangan ng kaalaman at impormasyon. Sa pagpasok ng bagong milenyo, higit na malawak na daigdig ng
cybernet ang nag-aanyaya upang higit na mapaunlad ang larangan ng komunikasyon. Ito ang hinihingi ng
intelektwalisasyon ng anumang lengguwahe sa daigdig, kabilang na ang wikang Filipino. Ang kaunlaran ay
bunga ng masaklaw na pagbabasa at sensitibong pagmamasid at pagsisiyasat sa mga bagay-bagay na
nasasalubong at nararanasan sa landas ng buhay.

II. Inaasahang Bunga ng

Pagkatuto

Pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito, inaasahang:

1. Mabibigyang kahalagahan ang katuturan ng panitikan.
2. Matutukoy ang papel na ginagampanan ng panitikan tungo sa intelektwalisasyon ng wikang
Filipino.
3. Makikilala ang mahahalagang aspekto na lumilikha ng mga akdang pampanitikan.
4. Magagamit ang estetika bilang instrument sa pagsusuri sa istruktura ng isang akda.

III.Pagtalakay at mga
Gawain sa pagkatuto

Katuturan ng Panitikan
• Ang panitikan ay ang kabuuan o kalipunan ng mga
pinagyamang sinulat o nilimbag sa isang tanging wika ng
mga tao; ang mga naisatitik na pagpapahayag na may
kaugnayan sa iba’t ibang paksa ; o ang anumang bungang –
isip na naisatitik. ( Bagong Pangkolehiyong Diksyunaryo ni
Webster )
• Ito ay pagpapahayag ng mga damdamin ng tao tungkol sa
iba’t ibang bagay sa daigdig, sa pamumuhay, sa
pamahalaan, sa lipunan, at kaugnayan ng kaluluwa sa
Dakilang Lumikha. ( Bro. Azarias )
• Ang panitikan ay kabuuan ng mga karanasan ng isang
bansa , mga kaugalian, paniniwala, pamahiin, kaisipan at
pangarap ng isang lahi na ipinahahayag sa mga piling salita;
sa isang maganda at makasining na paraan, nakasulat man o
hindi. ( Paz Nicasio at Federico Sebastian )
 Lagakan ng kaalaman ang isipan ng bawat nilalang. Ngunit sa paglipas ng panahon, hindi lamang impormasyon
o kaalaman ang mahalaga. Kailangang maiugnay ang mga ito sa ibang impormasyon upang makalikha ng mga bagong
kaisipan. Maaaring pag-ugnayin ang mga kaalamang ito sa pamamagitan ng paggamit ng Apperception Theory sa
edukasyon. Ang mga ideyang lumilitaw sa ganitong uri ng pag-iisip ay hindi galling sa pandama o pakiramdam kundi
mula sa muni-muni o paglilimi ng isang tao sa kanyang isipan.
Ang panitikan at pag-aaral nito ay pumapasok sa dalawang antas ng teoryang ito:
1. Percept – ipinakikita ang mga huwaran na nasa anyo ng akdang pasulat.
2. Concept – pinayayaman ang kahulugan nito at ang nilalaman ng wikang ginamit.
Sa pamamagitan ng masusing pagtalakay sa mga akdang pampanitikan, mapapataas ang larangang intelektwal
sa pagtanaw sa kultura ng isang bansa kasama na ang paglinang sa wikang ginagamit sa lipunang kasangkot dito.

ʘ Dalawang Anyo ng Akdang Pampanitikan

1. Patula- masining o karaniwang pagsasama-sama ng mga salita upang makabuo ng mga taludtod na
maaaring may sukat at tugma. Nahahati sa apat ang mga uri ng tula.
► Liriko o tula ng damdamin- nagsasaad ng marubdob na karanasan , guni-guni o damdamin ng may-akda.
Karaniwan sa uri nito ang oda, dalit, soneto, elehiya at awit.
► Pasalaysay- mga tulang may kuwento at mga tauhang gumagalaw.Halimbawa nito ang epiko, awit at
korido.
► Tulang pandulaan- mga dulang nasusulat nang patula tulad ng senakulo, tibag at sarswela.
► Tulang patnigan- tagisan ng talino sa paraang patula tulad ng karagatab, duplo at balagtasan.
2. Tuluyan- maluwag na pagsasama-sama ng mga salita sa katutubong takbo ng pangungusap. Mabibilang
ditto ang anekdota, maikling kuwento, alamat, mito, nobela, talambuhay, pangulong tudling, sanaysay, balita,
talumpati, dula atbp.

ʘ Mga Elementong Lumilikha ng mga Akdang Pampanitikan

Katulad ng iba pang sining, ang panitikan ay patuloy sa pagsulong at pag-unlad sa pamamagitan ng iba’t
ibang dahilan. Anu ano nga ba ang mga elementong masasabi nating nakatutulong upang lumikha ng
mga akdang maipagmamalaki natin bilang mga Pilipino?
1. KAPALIGIRAN ng isang pook – ditto ay kasama na ang iba’t ibang sangkap na kalikasan
tulad ng klima, mga likas na yaman, mga pisikal na kapaligiran at mga kaugnay nito.
2. KARANASAN ng tao – ditto maraming napupulot na pangyayari, sitwasyon at banghay na
mapaghahanguan ng paksa sa iba’t ibang uri ng akda.
3. SALIK NA PANLIPUNAN AT PAMPULITIKA – ang mga gawaing may kaugnayan sa lipunan
gayundin sa pulitika ay isang malaking bahagi sa pagdadala ng mga kaugalian, karanasan,
kalinangan at kabihasnan ng isang tanging pook o bansa.
4. SALIK NA PANRELIHIYON – hindi natin matatawaran na ang pananampalataya na
natutuhan natin sa mga dayuhan ay nagkaroon ng malaking impluwensya upang an gating
mga manunulat sa iba’t ibang panahon ay makasulat ng mga obra maestrang pang habang
panahon.
5. EDUKASYON – sa pamamagitan ng mga naituro sa atin sa mga institusyong sa ating
bansang kinagisnan, higit na nagkaroon ng puwang sa ating puso ang makalikha ng mga
akdang magpapakilala ng uri ng lipunan at edukasyong naghatid sa atin sa kinalalagyan natin
ngayon.
ʘ Mga Impluwensya ng Panitikan ng Ibang Bansa
1. BANAL NA KASULATAN ( Bibliya ) - mula ito sa Palestina at naging batayan ng sangkakristiyanuhan.
2. KORAN ( Bibliya ng mga Mohamedan ) – mula sa Arabianat nagtataglay ng mga kaisipan at kautusang
siyang sinusunod hanggang sa ngayon ng mga Mohamedan.
3. ILIAD AT ODYSSEY ni Homer – mula ito sa Gresya at tumatalakay sa mga pakikipagsapalaran ng mga
Greko noong kanilang kapanahunan.
4. MAHABHARATA – mula sa India. Tumatalakay ito sa mga pakikipagsapalaran ng mga pinunong Indo-Aryan.
Ito ang pinakamahabang tula sa daigdig na may 220,000 taludtod o linya.
5. DIVINE COMEDY ni Dante Aleghiere – mula sa Italya. Tinalakay dito ang isang paglalakbay sa langit , sa
impiyerno at purgatory at nagpapakilala na ang tao ay huhusgahan sa pamamagitan ng pamumuhay niya sa
lupa.
6. EL CID – mula sa Espanya. Nagpakilala ito ng katangiang panlahi ng mga Kastila at ng kanilang mga alamat
at kasaysayang pambansa noong unang panahon.
7. SONGS OF ROLAND ng Pransia – kinapapalooban ito ng mga kuwentong Roncesvalles at ang lalong
kilalang Doce Pares ng Pransia.
8. FIVE CLASSICS AT FOUR BOOKS – mula sa Tsina at kinatitikan ng magandang kaisipan at pilosopiya ni
Confucius.
9. BOOK OF THE DEAD – ng Ehipto na kinapapalooban ng mga kulto ni Osiris at ng mitolohiya at teolohiyang
Ehipto.
10. A THOUSAND AND ONE NIGHT – ng Arabia at Persia na nagtataglay ng mga kaugaliang pampamahalaan,
pangkabuhayan, pangkalinangan at panrelihiyon ng mga taga-Silangan.
11. CANTERBURRY TALES – ni Chaucer ng Inglatera na naglalaman ng mga pananampalataya at pag-uugali ng
mga Ingles noong unang panahon
12. UNCLE TOM’S CABIN – ni Harriet Beecher Stowe ng Amerika. Binigyang diin dito ang karumal-dumal na
kalagayan ng mga itim sa kamay ng mga puti at siyang naging batayan ng simulain ng demokrasya sa
daigdig.

ʘ Akdang Pampanitikan ng Ating Bansa na naging Inspirasyon ng mga Manunulat

Florante at
Laura ni
Francisco
Balagtas
Nena at
Neneng ni Noli at Fili ni
Valeriano H. Dr. Jose Rizal
Pena

Banaag at Sikat ni
Lope K. Santos

Kahapon,
Maganda Pa
Ngayon at
ang Daigdig ni
Bukas ni
Lazaro
Aurelio Isang Dipang Francisco
Tolentino Langit, Mga
Ibong
Mandaragit, at
Luha ng
Buwaya ni
Amado V.
Hernandez
ʘ Ang mga Kasangkapang Pampanitikan na Nagbibigay-anyo sa Akda

Estetika

- Ito ay salitang Griyego aesthesis na nangangahulugang “ pakiramdam “ o “ dating ng anumang persepsyon sa

mga sentido ( panlabas at panloob ) ng tao. Kumbaga sa nakikita, ang estesis ay yaong uri ng pakiramdam at
reaksyon ng tao na nakikita ( ng kahit anuman iyon ).

• Dalawang Uri ng Sentido •

• Mga halimbawa•
• Paningin • Panlasa
• Pandinig • Pansalat
Sentidong Panlabas • Pang-amoy
( External Senses )

• Mga Halimbawa•
• Imahinasyon o guniguni
• Memorya
Sentidong Panloob • Pang-unawa
( Internal Senses )
• Huwisyo o pagpapasya
 Dahil dito, ang layon ng estetika ay mga (a) persepsyon ng mga setidong
panlabas, at mga (b) konsepton na bunga ng mga sentidong panloob. Sa
dalawang ito nauukol ang siyam na nakatala sa ibaba na siya nating pag-aaralan.

Diksyon
- paggamit ng Kasangkapang
Nilalaman Denotasyon mga salita na Panretorika
- tumutukoy sa - ito ang bunga ng -ito ay may
tauhan, kahulugang maingat at kinalaman
tagpuan, madaling makabuluhang kaayusan ng mga
suliranin, aksyon mahanap sa pagpili ng mga salita.
at tema.Konotasyondiksyunaryo. salita.Kasangkapang
Pansukat
- tawag sa
implikasyon ng - pamamaraan
mga salita o na ginagamit ng
pananalita. akda.

Tono
Kasangkapang
Metaporikal - ito ang nagsasabi
- may kinalaman dito
kung ano ang
ang punto de vista at saloobin na
persona ng akda. nakapaloob sa
teksto.
Istruktura
- ang pangkalahatang
kaayusan at
pagkakahanay ng
mga bahagi ng isang
akda.

IV. Mga Mahahalagang

Ideya

► Ang Panitikan ay pagpapahayag na pasalita man o pasulat ng mga damdaming Pilipino hinggil sa
kanilang pamumuhay, paniniwala, pamahalaan, lipunan, kaisipan, pamahiin, pananampalataya,
karanasan na hinabi sa isang maganda at makasining na paraan.
► Ang pag-aaral ng panitikan ay naglalayong:
1. Maipakilala sa mga mag-aaral ang iba’t ibang uri ng panitikan mula sa panahong bago
dumating ang mga kastila hanggang sa kasalukuyan.
2. Mapalalim ang pang-unawa tungkol sa mga paraan ng pagbibigay-buhay sa mga saloobin ,
pagnanasa at paniniwalang Pilipino sa pamamagitan ng panitikan bilang produkto ng lipunan
at kasaysayan.
3. Makatulong sa paglikha ng kritikal na pananaw sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga
layunin ng panitikan-maging salamin ng buhay, sumang-ayon o bumalikwas sa
namamayaning kalagayan.
4. Makabuo ng kamalayan na tumitingin sa panitikan bilang mayamang bukal ng mga saloobin
at paniniwala tungkol sa makatuwirang ugnayan ng tao sa sarili, tao sa kapwa, tao sa
kanyang pamayanan at tao sa kanyang lumikha.
 V. Pagtataya

A. Sagutan ang mga sumusunod ayon sa sariling pagkakaunawa:

1. Ano ang panitikan?

__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________.

2. Bilang isang mag-aaral, paano nakaka apekto ang panitikan sa inyong pang araw-araw na pamumuhay?

__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________.

B. Piliin ang titik ng wastong sagot ayon sa tinutukoy sa hanay A.

A B

1. Unang aklat sa kasaysayan na nagsasaad ng paniniwala sa A. Book of the Dead

iisang Diyos.
2. Pangunahing pinagmulan ng doktrina ng mga Hindu. B. Divine Comedy
3. Akdang tumatalakay sa pakikipaglaban at kamatayan sa giyera C. Uncle Tom’s Cabin
at pagiging bayani sa gitna ng kaguluhan.
4. Akdang naglalaman ng mga pangunahing paniniwala ng mga D. Iliad
sinaunang taga-Ehipto tungkol sa walang hanggang pagkabuhay
ng tao.
5. Naglalarawan ng kawalang katarungan na pang-aalipin sa mga E. Five Classics and Four Books
itim na nagging daan ng pagsiklab ng digmaang sibil sa Amerika.
6. Naging batayan ng pananampalataya, kalinangan at karunungan F. Koran
ng mga Intsik.
7. Nakasulat ang mga paniniwala at tradisyon ng relihiyong Islam. G. Banal na Kasulatan
8. Akdang nagpakita ng malawak na imahinasyon ng may-akda H. Songs of Roland
tungkol sa paglalakbay sa impiyerno, purgatory at sa kalangitan.
9. Akdang naglalaman ng 24 na salaysayin na nagpasalin-salin sa I. Canterburry Tales
panahon ng paglalakbay ng mga namamanatang Ingles kay
St. Tomas de Becket.
10. Akdang kinapapalooban ng Roncesvalles at Doce Pares. J. Odyssey
K. Mahabharata

C. Bumuo ng mga salitang maglalarawan o magpapaliwanag sa salitang PANITIKAN. Angkupan ang bawat titik ng pangungusap
na tutugon sa hinihingi ng Gawain.
P____________
A____________
N____________
I_____________
T_____________
I_____________
K____________
A____________
N___________
VI. Karagdagang
Gawain

A. Gumawa ng isang poster na magpapaliwanag ng iyong sariling pananaw tungkol sa panitikan.

VII. \

Rate your learning experience in using this module according to the following scale.

Put a check mark on your response.

 4 – I learned a lot from this module.

 3 – I learned just right.
 2 – I still need guidance on certain topics.
 1 – I did not understand anything.

VIII. Sanggunian

• Arrogante, Jose A. 1999. Panitikang Filipino(Pampanahong Elektroniko). Mandaluyong City: National Book Store.
• Santiago, Erlinda M. et. al. 1989. Panitikang Filipino. Mandaluyong City: National Book Store.