1

MTB-MLE
Syahan nga Kwarter-Module 5:
Paghatag han Ngaran ngan
Katikangan nga Tingog han
Butang o Ladawan

MTB - MLE – Grade I

Alternative Delivery Mode
Siyahan nga Kuwarter – Modyul 5: Paghatag han Ngaran ngan Katikangan nga Tingog
han Butang o Ladawan
Siyahan nga Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-isip sa anomang akdaang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala
at mga may-akda ang karapatang-ari ng iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito
ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio
Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: PRECENTACION S. JUAN, BETHEL JOY O. MATEO

Editor: MERCY ACUPIDO-PABLO/ LEODIGARIA LAUD-REYNO
Tagasuri: MARIETESS B. BAQUIRAN, JAMES D. PAMITTAN
Tagapamahala: ESTELA L. CARIÑO, RHODA T. RAZON
OCTAVIO V. CABASAG
RIZALINO G. CARONAN
RODERIC B. GUINUCAY
RODRIGO V. PASCUA
MARIA CHRISTINA A. ACOSTA
MARIA GERALDINE G. LASTRA
Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________
Department of Education – Region II
Office Address: Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500
Telefax: (078) 304-3855; (078) 396-9728
E-mail Address: region2@deped.gov.ph
 1
MTB-MLE
Siyahan nga Kuwarter -Modyul 5:
Paghatag han Ngaran ngan
Tinikangan nga Tingog han Butang o
Ladawan
Pauna nga Pulong
Para han nagdudumara:
Maupay nga pagkarawat han asignatura nga MTB-MLE 1
Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para han leksiyon nga
Paghatag han Ngaran ngan Tinikangan nga Tingog hn Butang o
Ladawan.

Ini nga modyul ginbuligan pagdesinyo,pagpaupay ngan

ginrepaso(review) han mga edukador tikang ha pambuliko ngan
pribado nga institusyon para giyahan ka ,an mga magturutdo nga
nangunguna pagbulig nga makuha han mga eskwela an mga balaud
nga iginhatag han Kurikulum nga K to12 samtang nagigin
malinampuson an pankalugaringon, panlipunan ngan pan-ekonomiya
nga hagit han pag-aram.

Ini nga bulig han pagturun-an ginlalauman nga an eskwela

mahimo nga may kalabutan ha gigiyahan ngan independente nga mga
kalihukan ha pag-aram sumala han ira abilidad, laksi ngan oras. An
panuyo liwat hini nga mabuligan an mga eskwela nga makab-ot an
mga buruhaton han ika -21 nga siglo samtang ginkunsidirar an iba
nga mga panginahanglanon ngan kahimtang.
Isip usa nga tagdumara, ginpapaabot nga hatagan nimo an
eskwela han una nga nahibaruan kun gin- aano ini paggamit nga
modyul. Kinahanglan liwat nga bantayan ngan irekord an iba nga
pag-uswag samtang pabay-an hira nga magdumara han ira
kalugaringon nga nahibaruan. Labot la hini, ginlalauman tikang ha
imo nga labi kamadasig nga magiyahan an eskwela samtang
ginhihimo an mga buruhaton ha sulod han modyul.

Para han mga Eskwela:

ii
 Malipayon nga pagkarawat han MTB-MLE 1 Alternative
Delivery Mode (ADM) Modyul mahitungod han Paghatag han
Ngaran ngan Tinikangan nga Tingog hn Butang o Ladawan.
Ini nga modyul ginhimo nga baton han imo panginahanglanon.
An panuyo hini nga mabuligan ka han imo pag-aram samtang waray
ka pa ha sakob han kuwarto-pag-aradman. Tumong liwat hini an
hatagan ka hin makahuluganon nga mga opurtunidad ha paghibaro.
Ini nga modyul may ada mga parti ngan” icon” nga kinahanglan
nimo masabtan.

Aton Susihon Dinhi hini nga seksyon,

mahihibaruan nimo kun ano an
kinahanglan mo nga mahibaruan
ha modyul.
Prubari Ini
Dinhi hini nga eksamin,
makikita namon kun ano an
nahibaruan mo bahin han
leksyon ha modyul. Kun nakuha
nimo an ngatanan nga baton hin
eksakto (100%), puydi nimo
laktawan ini nga parte ha
modyul.

Aton Balikon Usa ini nga hamubo nga

ehersisyo o pagrepaso
(pagreview) para mabuligan ka
nga makagsumpay han yana nga
leksyon ngan han naglabay nga
leksyon.

Diskubriha
Dinhi hini nga parti, igpapakilala
ha iyo an bag-o nga leksyon ha
damo nga paagi sugad hin usa
iii
 nga istorya, kanta, siday, pan-
abri nga problema, buruhaton o
usa nga sitwasyon.

Usisaha Dinhi hini nga seksyon,

haha
tagan ka hin usa nga hamubo nga
paghisgot/ pag-istorya han
leksyon. An tumong hini, para
mabuligan ka nga masabtan an
bag-o nga mga konsepto ngan
kahanas o ka eksperto.

Dugang nga Pag-aradman

Kaupod ini han mga buruhaton para
han giniyahan ngan independente
nga pagpraktis para maparig-on
an imo pagsabot ngan kahanas/ ka
eksperto han pag-aadman. Puydi
nimo matsekan an imo mga baton
han mga buruhaton gamit an
Eksakto nga mga Baton nga
makikita ha katapusan han
modyul.
Hinumdumi Ini May ada ini mga pangutana o
pagsurat ha blangko han mga
pamulong o parapo para
maproseso kun ano an imo
nahibaruan tikang han leksyon.
Himoa Ini May ada ini mga buruhaton

nga makakabulig ha imo para

mahubad an bag-o nga
nahibaruan han mga

iv
 kahimtang han tinuod nga
sitwasyon han kinabuhi.
Suklanan han
Nahibaruan An panuyo hini nga buruhaton,
para masusi o masukol an lebel
han pag-aram ha pagkab-ot han
“competency” nga nahibaruan.

Dugang nga Trabahuon Hini nga seksyon, hahatagan ka hin

bag-o nga buruhaton para mapauswag

an imo hibaro o kahanas han

nahibaruan nga leksyon.

Mga Eksakto nga Baton

Makikita dinhi an eksakto nga mga baton
han ngatanan nga mga buruhaton han
modyul.

Ha katapusan hini nga modyul, makikita mo gihapon an :

Mga Basihan: Listahan ini han ngatanan nga ginkuhaan

han mga impormasyon para mahimo an
modyul.
An masunod amo an mga importante nga pahinumdom para han
paggamit hini nga modyul:
1. Hiruti an paggamit han modyul. Ayaw pagbutang hin bisan ano
nga marka o letra ha bisan diin nga parti han modyul. Paggamit
hin usa ka bulag nga papel para mabaton an mga ehersisyo.
2. Ayaw kalimti an pagbaton han Prubari Ini ugsa magpadayon han
iba nga mga buruhaton.

v
 3. Basaha hin maupay an mga pamaagi ugsa batunon an mga
buruhaton.
4. Pag-obserbar han pagigintangkod ngan pagka may ada
integridad han pagpatuman han mga buruhaton ngan pagtsek han
mga baton.
5. Tapuson anay an yana nga buruhaton ugsa kumadto han lain nga
buruhaton.
6. Alayon pagbalik hini nga modyul ha imo magturutdo o
tagdumara kahuman makumpleto an ngatanan nga buruhaton.

Kun nagkukuri ka han pagbaton han mga buruhaton hini nga

modyul, ayaw pagruhaduha hin pagkonsulta han imo magturutdo o
tagdumara. Puydi ka liwat mangaro hin bulig kan imo nanay o tatay, o
han imo mga kamagurangan o bisan hin-o pa nga aada ha iyo balay.
Pirmi isulod ha imo hunahuna nga diri ka nag-uusahan.
Ginhahangyo namon, pinaagi hini nga modyul, mapamilyar nimo
an mahinungdanon nga pag-aram ngan makakuha ka hin hilarum nga
pagsabot o pag-intindi han mga may kalabutan nga “competency”.
Mahihimo nimo ini!

vi
 Aton Susihon

Ini nga modyul ginhimo para ha bata pareho ha imo nga aada ha
siyahan nga grado para mahatag an ngaran ngan katikangan nga
tingog han butang o ladawan. An mga buruhaton makikita hini nga
modyul ngan ginlalauman nga makabulig ha imo para mahatag an
ngaran ngan katikangan nga tingog han butang o ladawan.
Mababaton dinhi hini nga modyul an:

• Paghatag han ngaran ngan katikangan nga tingog han butang o

ladawan.

• Pagkatapos han mga buruhaton hini nga modyul, ikaw

ginlalauman nga:

• Makahatag han ngaran ngan katikangan nga tingog han butang

o ladawan.

Prubari Ini

Buhata an mga masunod nga buruhaton.

A. Igyakan naton an mga letra han Alpabeto han Waray.

A N I G O T H P U K Y S
R NG D B L M E W

B. Praktisi pagyakan an mga tingog han letra han Alpabeto han

Waray.
1
 Aa (ey) Pp (pi) Dd (di)
Nn ( en ) Uu (yu) Bb (bi)
Ii (ay) Kk (key) Ll (el)
Gg (dzi) Yy (way) Mm (em)
Oo (o) Ss (es) Ee (i)
Tt (ti) Rr ( ar ) Ww (dobol-yu)
Hh (eyts) NGng (endzi)

Aton Balikon

Balika an istorya mahitungod kan Mingming.

(Appendix 1)

A. Ano an mga uyagan ni Alex didto han istorya?

B. Hain ha mga uyagan ni Alex an imo naruyagan?

C. Iladawan an misay nga hi Mingming.

D. Angay ba subaron hi Mingming? Kay ano?

Amo ini an mga uyagan ni Alex. Bilnga ngan itutdo an mga ladawan
nga may katikangan nga tingog nga yayaknon ko nga letra.

2
Diskubriha
Amo ini an mga letra han Alpabeto han Waray.
Basahon naton.
Aa (ey) Pp (pi) Dd (di)
Nn ( en ) Uu (yu) Bb (bi)
Ii (ay) Kk (key) Ll (el)
Gg (dzi) Yy (way) Mm (em)
Oo (o) Ss (es) Ee (i)
Tt (ti) Rr ( ar ) Ww (dobol-yu)
Hh (eyts) NGng (endzi)

Aadi liwat an mga tingog han kada letra.

Aa- “ahh” Pp- “puh” Dd-“duh”

3
 Nn- “n” Uu- “u” Bb- “”buh”
Ii- “ih” Kk- “kuh” Ll- “l”
Gg- “guh” Yy- “y” Mm –“m”
Oo- “o” Ss- “s” Ee- “eh”
Tt- “t” Rr-“r” Ww- “wuh”
Hh- “hah” NGng- “ng”

Luwason ta.

Usisaha

Pamati-i an mga masunod nga letra ngan ihatag an tingog:

S M B K L N O P Y R W
Iyakan utro an mga letra ngan ihatag an eksakto nga tingog hini.
S M B K L N O P Y R W
Ano an imo gin-abat samtang ginbuhat mo ini kaupod an imo
nanay o tatay?

Dugang nga Pag-aradman

4
 Kilal-a an mga ladawan ngan ihatag an katikangan nga tingog hini :

Hinumdumi Ini
An Alpabeto han Waray may- ada 20 nga letra. Kada letra may-
ada ngaran ngan tingog. Kinahanglanon ngan kilal-on hin maupay an
mga letra han Alpabeto han Waray ngan mayakan hin eksakto an mga
tingog hini. Dako an mabubulig hini ha iyo pag-aram hin pagbasa.
Tigamni kun an letra nakasurat hin sugad hini “A” waray alad,
yayaknon an ngaran hini. Kun an kasurat sugad hini “/ey/” o “/A/”
may alad, ihahatag an tingog.
Ha pagkilala han mga ngaran ngan tingog hini nga mga letra,
mas mapapadali an paghatag han katikangan nga tingog han mga
ladawan.
5
 Himoa Ini
Isumpay an ladawan ha eksakto nga pulong nga nagtitikang han
siyahan nga tingog han ladawan. Isurat an baton ha notbuk.
Kolum A Kolum B

awto

walo
11
onse

tanom

8 padi

6
 Suklanan han Nahibaruan
Igsurat ha kahon an eksakto nga katikangan nga tingog han mga
ladawan.

7
 Dugang nga Trabahuon

Pagdrowing hin napulo nga butang ha palibot ngan luwasa o

iyakan an katikangan nga tingog hini.

1. ________________________
2. ________________________
3. ________________________
4. ________________________
5. ________________________
6. ________________________
7. ________________________
8. ________________________
9. ________________________
10. ________________________

8
 9
Balikan: Suklanan han Nahibaruan
Nahibaruan:
A. eroplano, dyip, telepono, 1. o
tren a bagtingan
ngan 2. u
B. Kalugaringon nga baton han bata
3. k
C. Usa nga malihok nga misay hi
Mingming. 4. b
D. Diri hiya kaangayan subdon 5. k
Kay diri maupay an iya pamatasan
an pagiging
- malihok 6. a
Dugang nga Buruhaton
Pauswagon:
(Iyahay -hin baton
k, b, k, u, r, b, o, o, p, a an mga bata)
Buhata:
tanum
onse
Padi
awto
walo
Mga Eksakto nga Baton
Sanggunian
Mother Tongue Based-Multilingual Education Learner’s Materials

Mother Tongue Based-Multilingual Education Teacher’s Guide

Department of Education. "K To 12 Most Essential Learning

Competencies With Corresponding CG Codes". Pasig
City: Department of Education Central Office, 2020

Appendix 1
“Malihok hi Mingming”

Usa nga malihok nga misay hi Mingming. Ha upat nga anak ni

Muning, hiya an pinakamalihok. Tanan nga butang, ginlalabtan ni
Mingming. Waray nakakalikay han iya ka malihok.

“Mingming, ayaw paglinihok hin duro,” pirmi nga yakan ni

Muning ha anak. “Bangin masina ha aton hira Mano Berto ngan
Mana Ana”.

Hi Alex, anak nira Mano Berto ngan Mana Ana. Mahilig hiya
hin mga marahalon nga uyagan nga may iba-iba nga tingog.
Ginhihipos ni Alex hin maupay an iya mga uyagan ha usa nga estante
kun nakadto hiya ha eskwelahan.

10
 Usa ka adlaw, sumulod ha eskwelahan hi Alex. Nahunahunaan
ni Mingming nga kitaon an mga uyagan.” Hala, kamaghusay nga
uyagan, kaupay uyagan,” siring ni Mingming. “Pero kahitaas han
estante.” Ah! Maaram na ako. Malukso ako hin hitaas,” an siring niya.
Ngan lumukso hiya hin hitaas ha igbaw han estante.

An una niya nga ginkaptan an eroplano. Ginsusian niya ini ngan

tigda tumingog nga e-eengeeeeeng”.

Ginbira niya an pisi han uyagan nga

bagtingan ngan nabatian niya an tingog nga
kleng- kleng “.

11
 Lumusad hiya ha ikaduha nga parte han estante. Nakit-an niya
an telepono. Ginlabtan niya an birikan ngan tumingog nga “kriiiiing-
ng-ng”.

Ginpindot liwat niya an busina han dyip, “bip-bipbip” an tingog.

“Tsug-tsug-tsug” liwat an tingog han tren.

Malipayon nga lumusad hi Mingming. Naglukso-lukso hiya. Ha

paglinibot-libot niya, nabangga niya an estante ngan nahulog an mga
uyagan ha salog.

Nasina na hi Mano Berto. “Hin kalilihok mo gud nga misay

ka!”. Nasina na liwat hi Mana Ana. “Makauurit na gud ini nga
misay!” siring niya. “Kakaiba an iya ka malihok.”

Pati hi Alex liwat, “Ilabog na ito o ipanhatag na!” an siring

niya.
“Ayaw, makalolooy man, mabubulag hiya han iya nanay,” an
siring ni Mano Berto. “Pabay-i la, ako na an bahala.”
Usa ka aga, didto ha garden hi Mingming. Nakit-an niya an usa
nga lata nga nagbitay-bitay ha sanga han kahoy nga may nakalawit
na higot halos sangyad ha tuna.
Umandar na liwat an kalihok ni Mingming. Nahuna-hunaan niya
nga magbitay ha higot. Isasab-ong niya didto an iya kulo ngan

12
magpaduyan- duyan. “Siguro mas makusog an tingog hini kontra
didto han gutiay nga bagtingan ni Alex”, nahuna-hunaan niya.

Diri hiya maaram, paon ni Mano Berto an uyagan nga higot.

Puno ngay-an hin tubig. Kun birahon an pisi, maabri an ilarom ngan
mahuhuwad an tubig. Sigurado nga mahuhulos an mabira han higot.
Humirani na hiya ha higot. Ngan usa la ka lukso naisab-ong niya didto
an kulo ngan nakit-an an higot.

“Whhoosshhh!”

Nakasinggit hi Muning han mahuwad ha iya an tubig tikang ha

lata. Nahulos hiya.
Nangungurog hiya hin kahagkot nga nagkinarida tikadto ha
kinamumutangan ni Muning ngan ha iya mga bugto. “Diri unta ako
mahuhulos kun ginsunod ko la hi Nanay,” an siring ni Mingming ha
iya kalugaringon.

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)

Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex

13
 Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 8634-1072; 8634-1054; 8631-4985

Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph

Contextualizers
:
Geramie T. Verana Yolanda D. Sombise
Teacher 3-Kawayanon ES Teacher 2- Cabibihan ES

Jocelyn G. Rosaroso Icy Dacer

Teacher 2-Cabibihan ES Teacher 1-Pulangyuta ES

Bella V. Salentes
Principal 1, Cabibihan ES

Alma C. Cabusor, PhD

Public Schools District Supervisor
Caibiran District 2

14