Komunikasyon at Pananaliksik Sa Wika at Kulturang Filipino

MODYUL
PARA SA MAG-AARAL
FILIPINO 1: 2020-2021
Inihanda niGinoong. SAMUEL S. GELI
1
Kabanata1
MGA KONSEPTONG PANGWIKA

Duration: isang linggong pagtatalakay
Mga inaasahang layunin; Pagkatapos ng aralin na ito sa pamamagitan ng (new normal class)
nalalaman ng mga mag-aaral ang mga sumusunod.
 Nalalaman ang mga katangian at mga teoryang pinagmulan ng wika
 Nakagagawa ng isang sanaysay batay sa isang panayam tungkol sa aspektong kultural o
lingguwistiko
 Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya (facebook, google at iba pa)
 Nakagagawa ng isang sanaysay batay sa isang panayamtungkol sa aspektong kutura o
lingguwistik
Batayan
Duration Most essential learning competencies page
1week Natutukoy ang mga kahulugan at at kabuluhan ng konseptong Page 4-13
pangwika
2week Naiuugnay ang mga konseptong sa mga napakinggan / napanood na Page 14-19
sistwasyong na sitwasyong pangkomunikasyon sa radio, talumpati, mga
telebisyon . (hal: tonight with Arnold clavio, state of the nation , mareng
winnie, word of the lourd (http://lourddeveyra.blogspot.com)
2week Naiuugnay ang mga konseptong pangwika sa sariling kaalaman, Page 14-19
pananaw, at mga karanasan
3week Nagagamit ang kaalaman sa modernong teknolohiya (facebook,google Page 20-24
at iba pa ) sa unawa sa mga konseptong pangwika
3week Nabibigyang kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa sa Page 20-24
lipunan
4week Natutukoy ang iba’t ibang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng Page 25-29
napanood na palabas sa telebisyon at pelkula ( hal: be careful with my
heart, got to believe, eksta, on the job, word the lourd
(hpp://lourddeveyra.blogspot.com)
4week Naipapaliwanag ang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng mga Page 25-29
paabibigay halimbawa
5week Nakapagsaliksik ng mga halimbawang sitwasyon an nagpapakita ng ng Page 30-34
gamit ng wika sa lipunan
6week Natutukoy an gang mga pinagdaanag pangyayari/ kaganap tungo sa Page 35-39
pagkabuo ng at pag-unlad ng wikang pambansa
6week Nsusuri ang mga pananaw ng iba’ibang awtor sa isinulat ng kasaysayan Page 35-39
ng wika
7week Nakapagbibigay ng upinyon o pananaw kaugnay sa mga napakinggang Page 40-43
pagtalakay sa wikang pambansa
8week Nakasusulat ng sanaysay na tumatalunton sa isang particular na yugto Page 44-50
ng kasaysayan ng wikang pangbansa
8week Natitiyak ang mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan Page 44-50
sa pag-unlad ng wikang pambansa
2
Paunang Salita
Sa araling ito malalaman ng mga mag-aaral ang mga kahalagahan ng wika at ang mga konseptong
pangwika na makakatulong sa kanilang pag-aaral upang maslalong maintindihan kahalagah at
kabuluhan ng wika nakung saan ay karaniwang ginagamit mula noon hanggang sa kaskasalukuyang
panahon. Sa araling ito makikilala ng mga mag-aaral ang mga katangian at mga teoryang pinagmulan
ng wika batay sa mga taong nagkaroon ng interes sa pamamagitan ng pangangalap ng mga
impormasyon. At nang sa ganoon ay maibahagi ito sa mga mag-aaral na nag-aaral sa asignaturang
ito.
Ito ay magiging hanguan ng mga mag-aarl ng mga mahahalagang bagay kung ano ang kahalagahan
ng wika at gamit nito sa pagbubuklod-buklod ng tao sa isang kumonidad na kung saan ay naaayon sa
kanilang mga gawi at pamumuhay. Sapamamagitan ng wika ay maslalong na ipaparating ng mga tao
ang kanilang saloobin kagustuhan at mga layuni sa buhay na ipinag kaloob sa kanila ng Diyos, na
siyang nagbigay ng biyaya upang magkaroon nang kaisahan ang mga mamamayan sa loob ng isang
lugar.
3
ARALIN
WIKA
1
Anu ngaba ang wika?
Ito ay nagmula sa salitang Latin na “lengua” na ang kahulugan ay dila. Ang wika ay ginagamit sa
pakikipagtalastasan o pakikipagkomunikasyon na binubuo ng mga simbolo at mga salita. Ito’y isang
paraan ng pagpapahayag ng damdamin at opinyon sa pamamagitan ng mga salita upang
magkaunawaan ang mga tao. At ito ang siyang ginagamit natin sa ating pakikipagtalastasan at
pakikipag ugnayan sa ating kapwa, kung saan tayo ay nagkaka-intindihan, nagkaka-unawaan at
nagkaka-isa sa isang bagay na gusto ng bawat isa sa atin.
Ipinaliwanag ang kahulugang ng wika batay sa iba’t ibang pananaw na matatagpuan sa ibaba.
1. bienvenido B. Lumbera
2.Henry Gleason
3. Mga teorya
Pahapyaw na kaalaman patungkol sa wika
Ang tao ang bumubuo sa lipunan, esensiyal ang sa pagkat kung walang tao ay hindi magkakaroon
ng lipunan. Ang tao ang gumagawa ng kanyang gagawin at naghuhulma ng kanyang ikabubuhay.
Ngunit tulad ng pagiging essential ng tao, nanatili ang wika sa tao. Nanatiling mahalaga ang tao sa
lipunan tulad ng pagiging mahalaga ng wila sa tao. Upang lubos nating maunawaan ang
kahalagahan ng wika, hiramin natin ang bahagi ng sanaysay ng pambansang alagad ng sining para
sa literatura na si bienvenedo Lumbera (2007) bling patunay: Parang hininga ang wika, sa bawat
sandali ng buhay ay naryan ito. Palatandaan ito na buhay tayo, at may kakayahang umugnay sa
kapwa nating gumagamit din dito. Sa bawat pangangailangan natin ay gumagamit tayo ng wika
upang kamtin natin – kung nagugutom, humihingi ng pagkain; kung nasugatan, umadaing upang
mabigyan ng lunas; kung nangungulila, humahanap ng kausap na makapapawi sa kalungkutan.
Sa sinabing ito ni lumbera, malinaw na talagang natalagang napakahalaga ng wika. Instrument ito
upang maipahayag at maipabatid ang pangagailangan ng bawat tao. Inihaakabit ng lintulad niya
ang wika sa nhininga, ang ibig sabihin – walang buhay kung walang wika. Kinakabit niya ng
4
pagiging tao ang pagkakaroon ng wikang magagmit sa pakikipagtalastasan o pakikipag-ugnayan
sa kapwa. Ayon naman kay JV. stalin (salin ni Mario Miclat 1995): Isang midyum ang at isang
instrumento ang wika na nakakatulong sa ating pag-iisip at itinatakda ng wika sa ang salita, at sa
mga salitang pinagsasama-sama sa pangungusap, ang resulta ng pag-iisip at ang mga tagumpay
sa kognisyon ng tao, at sa gayon ay nagiging possible ang pagpapalitan ng ideya sa lipunan ng tao.
At ayon naman sa linguistang si Henry Gleason, ang wika ay tumutukoy sa masistemang
balangkas ng sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang arbitraryo na ginagamit sa
komunikasyon sa tao sa lipunang may iisang kultura. Ito ay nagpapatunay na ang wika ay hindi
pangkaraniwang tunog na maririning natin sa paligid. Baglkos nalilikha ito mula sa isang proseso
ng pagbuo ng isang kaisipan hanggang sa makabuo ng isang makabuluhang tunog. Ang wika ay
masistemang balangkas na ginagamit sa pagpapahayag ng kuro-kuro at damdamin sa
pamamagitan ng pasalita at pasulat na paraan upang magkaunawaan ang lahat. Ayon sa
pagpapahayag ni Constantino, isang dalubwika, ang wika ay maituturing na behikulo ng
pagpapahayag ng damdamin, isang insrumento rin sa pagtatago at pagsisiwalat ng katotohanan.
Kaugnay nito, ayon sa depinisyon ni Gleason: Ang wika ay masistemang balangkas. Lahat ng wika
ay nakabatay sa tunog na kung tawagin ay ponema, na ang maagham na pag-aaral nito ay
tinatawag na ponolohiya. Kapag ang ponema ay pinagsama-sama maaaring makabuo ng maliliit
na yunit ng salita na tinatawag na morpema. Sintaksis ang tawag sa makaagham na pinagugnay-
ugnay na mga pangungusap. Diskors, kapag nagkaroon ng makahulugang palitan ng dalawa o
higit pang tao.
Ang mga sumusunod

ay ang katangian ng wika na ayon kay Henry Gleason.
1. Sinasalitang tunog-Ang mga tunog ng isang wika ay na bubuo sa tulong ng ibat ibang sangkap ng
pag sasalita tulad ng labi, dila, babagtingang-tinig, ngala-ngala at iba pa. Ang wika ay sinasalitang at
ang pagsulat ay representasyon lamang ng mga tunog na sinasalita.
2. Masistemang balangkas- Ang wika ay isang masistemang balangkas dahil ito ay binubuo ng mga
makabuluhang tunog (ponema) na kapag pinagsama-sama sa makabuluhang sikwens ay makalilikha
ng mga salita (morfema) na bumabagay sa iba pang mga salita (semantiks) upang makabuo ng mga
5
pangungusap. Ang pangungusap ay may istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa pagpapakahulugan
sa paggamit ng wika.
1. Ponolohiya o fonoloji– pag-aaral ng fonema o ponema; ang fonema ay tawag sa makabuluhang
yunit ng binibigkas na tunog sa isang wika. Halimbawa ay ang mga fonemang /l/, /u/, /m/, /i/, /p/, /a/
at /t/ na kung pagsama-samahin sa makabuluhang ayos ay mabubuo ang salitang [lumipat].
2. Morpolohiya o morfoloji– pag-aaral ng morfema; ang morfema ay tawag sa pinamakamaliit na
makabuluhang yunit ng salita sa isang wika. Sa Filipino ang tatlong uri ng morfema ay ang salitang-
ugat, panlapi at fonema. Salitang-ugat = tao, laba, saya, bulaklak, singsing, doktor, dentistaPanlapi =
mag-, -in-, -um-, -an/-hanFonema = a*tauhan, maglaba, doktora
3. Sintaksis– pag-aaral ng sintaks; sintaks ay ang tawag sa formasyon ng mga pangungusap sa isang
wika. Sa Filipino, maaaring mauna ang paksa sa panaguri at posible namang pagbaligtaran ito.
Samantalang sa Ingles laging nauuna ang paksa.
4. Semantiks– pag-aaral ng relasyon ng salita sa bawat isa sa iisang pangungusap; ang mga salita sa
pagbuo ng pangungusap ay bumabagay sa iba pang salita sa pangungusap upang magingmalinaw ang
nais ipahayag
3. Pinili at isinaayos sa paraang arbitrayo- ang wika ay nabubuo sa batay sa napagkasunduang
termino ng mga tao sa loob ng isang lipunan. Sa makatuwid bawat lipunan ay maaring makabuo ng
wika. Ang wika ay arbitraryo: nangangahulugang ito na ang mga tunog na binibigkas sa wika
ay pinili para sa layunin ng mga gumagamit nito. Isinaayos ang mga tunog sa paraang
pinagkasunduan ng mga pangkat ng taong gumagamit nito
4.Kabuhol ng kultura- madali nating makilala ang isang tao sa pamamagitan wikang
kaniyangginagamit. Ang wika ay sumasalamin sa isang tao sapagkat Malaki ang ugnayan ng dalawang
ito. Lumalawak at nagbabago ang wika mga taong gumagamit nito na kabilang sa isang lipunan na may
umiiral na isang kultura.
5.Ginagamit sa komunikasyon- ang wika ay itinuturing na pinakamabisang kasangkapan sa
komunikasyon. Gamit ang wika ay naipahahayag ng tao ang kanyang saloobin, pananaw, kuru- kuro
hinggil sa isang bagay, pangyayari at iba pa. ika nga nila (no man is an island) walang sinuman ang
nabubuhy para sa sarili lamang.
6.Nagbabago- dinamiko ang wika sa pagkat, patuloy itong nagbabago sa paglipas ng panahon.
Nakasalalay ang pagbabago ng wika sa taong gumagamit at kulturang nabuo sa loob ng isang lipunan.
7.Natatangi- bawat wika ay may kani-kanyang katangian na ikinaiba sa ibang wika. Walang wika
magkapareho. Bawat wika ay may natatanging katangian o pagkakaiba.
6
Mga eorya ng pinagmulan ng wika
Maraming haka-haka tungkol sa pinagmulan ng wika. Bukod sa dami-daming teorya ng iba’t ibang
tao hindi padin maipaliwanag kung saan, paano at kailan talaga nagsimula ang wika. Tinatanggap
ng mga dalubwika na hanggang sa ngayon ay wala pa ring katiyakan ang iba’t ibang teorya tungkol
sa pinagmulan nito. Isa itong palaisipang hanggang sa kasalukuyan ay hinahanapan ng patunay
subalit nananatili paring hiwaga o misteryo.
Teorya ang tawag sa siyentipikong pag-aaral sa iba’t ibang paniniwala ng mga bagay-bagay na may
mga batayan subalit hindi pa lubusang napapatunayan. Iba’t ibang pagsipat o lente ang
pinanghahawakan ng iba’t ibang eksperto. Ang iba ay siyentipiko ang paraan ng pagdulog,
samantalang relihiyoso naman sa iba. May ilang nagkakaugnay at may ilan namang ang layo ng
koneksiyong sa isa’t isa. Narito ang iba’t ibang teorya ng wika sa tulong ng talahanayan.
Teoryang biblical
Batay teoryang ito ang wika ay kaloob ng Diyos sa tao
upang mapangalagaan ang kanyang mga linikha at maging
instrument upang magkaroon ng kaayosan sa mundo at maipalaganap ang mabuting balita.
Dalawang uri ng teoryang biblikal
 Tore ng Babel- Batay sa istorya ng Bibliya, iisa lang ang wika noong unang panahon kaya’t
walang suliranin sa pakikipagtalastasan ang tao. Naghangad ang tao na higitan ang kapangyarihan
ng Diyos, naging mapagmataas at nag-ambisyong maabot ang langit, at nagtayo ng pakataas-taas
na tore. Mapangahas at mayabang na ang mga tao, subalit pinatunayan ng Diyos na higit siyang
makapangyarihan kaya sa pamamgitan ng kaniyang kapangyarihan, ginuho niya ang tore.
Ginawang magkakaiba ang Wika ng bawat isa, hindi na magkaintindihan at naghiwa-hiwalay ayon
sa wikang sinasalita. (Genesis kab. 11:1-8)
 Pentecostes- ito naman ay batay sa bagong tipan ng bibliya na nagsasabing sa pamamagitan ng
biyaya ng espiritusanto natututo ang mga apostol ng mga wikang hindi nila nalalaman. At ito
7
ang wikang ginagamit ng mga apostoles upang iparating ang mensahe ng Diyos sa
sangkatauhan. At upang mabigyan ng gabay ang mga taong naniniwala sa kanya.
Teoryang siyentipiko
Sa huling bahagi ng ikalabindalawang siglo nang mag-usisa ang mga
iskolar sa pagkakaroon ng iba’t ibang wika sa mundo at maghanap ng
iaba’t ibang sagot sa katanungang paano nnagkaroon ng wika? Ang
mga sumusunod ay ang mga teoryang pinagmulan ng wika.
 Teoryang Bow-wow- Ayon sa teoryang ito, maaaring angwika raw ng tao ay mula sa
panggagaya sa mga tunog ng kalikasan. Ang mga primitibong tao diumano ay kulang na kulang sa
mga bokabularyong magagamit. Dahil dito, ang mga bagay-bagay sa kanilang paligid ay
natutunan nilang tagurian sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga ito. Marahil ito ang
dahilan kung bakit ang tuko ay tinatawag ng tuko dahil sa tunog na nalilikha ng nasabing insekto.
Pansinin ang mga batang natututo pa lamang magsalita. Hindi ba’t nagsisimula sila sa panggagaya
ng mga tunog, kung kaya’t ang tawag nila sa aso ay aw-aw at sa pusa ay miyaw.
 TeoryangDing-dong- Kahawig ng teoryang bow-bow, nagkaroon daw ng wika ang tao, ayon
sa teoryang ito, sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-bagay sa paligid. Ngunit
ang teoryang ito ay hindi limitado sa mga kalikasan lamang kungdi maging sa mga bagay na likha
ng tao. Ayon sa teoryang ito, lahat ng bagay ay may sariling tunog na siyang kumakatawan sa
bawat isa at ang tunog niyon ang siyang ginagad ng mga sinaunang tao na kalauna’y nagpabagu-
bago at nilapatan ng iba’t ibang kahulugan. Tinawag din ito ni Max Muller na simbolismo ng
tunog.
 TeoryangPooh-pooh- Unang natutong magsalita ang mga tao, ayon teoryang ito,
nang hindi sinasadya ay napabulalas sila bunga ng mga masisidhing damdamin tulad ng sakit,
tuwa, sarap, kalungkutan, takot, pagkabigla at iba pa.
 TeoryangYo-he-ho- Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S. Diamond (Berel, 2003) na ang
tao ay natutong magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal. Hindi nga ba’t tayo’y
nakalilikha rin ng tunog kapag tayo’y nag-eeksert ng pwersa. Halimbawa, ano’ng tunog ang
nililikha natin kapag tayo’y nagbubuhat ng mabibigat na bagay, kapag tayo’y sumusuntok o
nangangarate o kapag ang mga ina ay nanganganak.
8
 TeoryangTa-ta- Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na
kanyang ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at naging sanhi ng pagkatuto
ng taong lumikha ng tunog at kalauna’y nagsalita.
 TeoryangTa-ra-ra-boom-de-ay- Likas sa mga sinaunang tao ang mga ritwal. Sila ay may
mga ritwal sa halos lahat ng gawain tulad ng sa pakikidigma, pagtatanim, pag-aani, pangingisda,
pagkakasal, pagpaparusa sa nagkasala, panggagamot, maging sa paliligo at pagluluto. Kaakibat ng
mga ritwal na iyon ay ang pagsasayaw, pagsigaw at incantation o mga bulong.
Ayon naman sa mga pananaliksik na ginawa sa larangan naman ng sikolohiya, nalaman nila ang
mga sumusunod na teorya at may malaking impluwensya sa proseso ng pagkatuto, (Castilloet, al,
2008)
1. Teoryangcognitivist– ayon sa kanila ang pagkatuto ng wika ay isang dinamikong kung saan
ang mga mag-aaral ng wika ay kailangang palagiang mag-isip at gawing may saysay ang bagong
tanggap na kaalaman at impormasyon mula dito mas napapaunlad nila ang pagkatuto nila sa
wika. Inaalam ng mga mag-aaral ng wika ang mga pumapailalim na tuntunin at mailapat ito nang
sa ganun ay makabuo ng orihinal na pangunguasap. Habang ginagawa ang prosesong ito hindi
maiiwasan nag pagkakamali. Ayon sa mga kognitibist ang pagkakamali ay isang palatandaan ng
pagkatuto at eksperimentasyon at hindi ito kagyat at tuwirang iwinawasto.
2. Teoryang Behaviorist– batay sa teoryang ito, ang bata ay ipinanganak na may sapat na
lakas at kakayahan sa pagkatuto. At ayon naman kay Burhus Frederic Skenner (1968)
pangunahing tagapagsuong ng teoryang Behaviorist, higit na pinagtuuna sa teoryang ito ang pag-
aalaga kay sa pag-unlad ng intilekwal. Maaring mapatibay ang kakayahan sa pamamagitan ng
pagganyak (motivation) na makapagpapakilos, makapagbiabigay sigla at magpapatibay ng
pagpaphalaga.ang paniniwala nila ay nakapokus sa damdamin at emosyon ng isang tao.
3. Teoryang Innative- ito ang teoryangang sasabi na ang pagkatuto ng wika ng bata ay batay
sa kanyang angking likas na kakayahan. At nagsisimuala ito sa ganap na gulang na lima 0 anim na
tao. Ayon naman kay Noam Chomsky ang kakayahan sa pagkatuto ng wika ay kasama mula
pagkasilang naumuunlad sa pakikipag-interaksyon ng bata sa kanyang kapaligaran kung saan
nabibigyang hugis ang kanyang kakayahang sosyo-kultural. At ayon kay chomsky ang “Language
Acquisition Device” ay isang aparato na kung saan taglay ng isang bata, at ito ay tumatanggap ng
9
impormasyon mula sa paligid sa pamamagitan ng wika. At ang wikang ito ang siyang gamit at
batayan ng bata sa pagbuo ng tuntunin habang nakikinig.
Gawain 1
Panuto: basahin at intindihin ang bawat pahayag at lagyan ng titik X kung ito ay mali at ⩗ naman
kung ito ay tama.
1. _____kabuhol ng kultura ang wika- madaling nating makikilala ang isang tao sa
pamamagaitan ng wikang kaniyang ginagamit. Sumasalamin sa salitang gainagamit ang
kultura.
2. _____ Sina salitang tunog- hindi lahat ng tunog na mariririnig natin ay maituturing na wika.
3. _____ Masistemang balangkas – dinamiko ang wika. Patuloy itong nagbabago sa paglipas
ng panahon.
4. _____Nagbabago- ang waka ay may katangiang makaagham sa pagkat tulad ng agaham,
ang wika rin ayn sistematiko.
5. _____ Pinli at isinaayos sa paraang arbitraryo- ang wika ay nabubuo sa batay sa
napagkasunduang termino ng mga tao sa loob ng isang lipunan. Sa makatuwid bawat
lipunan ay maaring makabuo ng wika.
6. _____ Ginagamit sa komunikasyon – bawat wika ay may kani-kanyang katangian na
ikinakaiba sa ibang wika.
7. _____Teoryang Biblikal- Ipinahahayag sa teoryang ito na batya sa bibliya ang wikang ay
kaloob ng Diyos sa tao.
8. _____Pentecostes kilala rin sa tawag na teoryang kalituhan.
9. _____Teoryang siyentipiko- huling bahagi bahagi ng ikalabindawang siglo nang
magsimulang mag-usisa ng mga iskolar sa pagkakaroon ng iba’t ibang wika sa mundo.
10. _____Tore ng babel- ito naman ay hango sa bagong tipan na nagsasabing sa pamamagitang
ng biyaya ng Espiritu
Santo. Natutu ang mga apostol ng wikang hindi nila nalalaman.
10
Gawain 2
Panuto: Basahin ang bawat katanungan at punan ng wastong sagot ang patlang. Piliin sa kahon
mga kasagutan namatatagpuan sa ibaba.
Cognative Ding-dong Morpolohiya o morfoloji
Behaviourist Yo-he-ho JV.stalin (salin ni Mario Miclat 1995)
Ta-ta Ta-ra-ra-boom-de-ay Noam Chomsky
Innative Bow-wow
__________ 1. Likas sa mga sina unang tao ang mga ritwal. Sila ay may mga ritwal sa halos lahat ng
gawain tulad ng sa pakikidigma, pagtatanim, pag-aani, pangingisda, pagkakasal at pagpaparusa at
iba pa.
__________ 2. ayon sa kanila ang pagkatuto ng wika ay isang dinamikong kung saan ang mga mag-
aaral ng wika ay kailangang palagiang mag-isip at gawing may saysay ang bagong tanggap na
kaalaman at impormasyon mula dito mas napapaunlad nila ang pagkatuto nila sa wika.
__________ 3. Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng kamay ng tao na kanyang
ginagawa sa bawat partikular na okasyon ay ginaya ng dila at naging sanhi ng pagkatuto ng taong
lumikha ng tunog at kalauna’y nagsalita
__________ 4. Kahawig ng teoryang bow-bow, nagkaroon daw ng wika ang tao, ayon sa teoryang
ito, sa pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-bagay sa paligid.
__________ 5. pag-aaral ng morfema; ang morfema ay tawag sa pinamakamaliit na makabuluhang
yunit ng salita sa isang wika.
__________ 6. Ayon sa teoryang ito, maaaring ang wika raw ng tao ay mula sa panggagaya sa
mga tunog ng kalikasan.
__________ 7. isang midyum ang at isang instrumento ang wika na nakakatulong sa ating pag-iisip
at itinatakda ng wika sa ang salita, at sa mga salitang pinagsasama-sama sa pangungusap, ang
11
resulta ng pag-iisip at ang mga tagumpay sa kognisyon ng tao, at sa gayon ay nagiging possible ang
pagpapalitan ng ideya sa lipunan ng tao.
__________ 8. ito ang teoryangang sasabi na ang pagkatuto ng wika ng bata ay batay sa kanyang
angking likas na kakayahan
__________ 9. Pinaniniwalaan ng linggwistang si A.S. Diamond (sa Berel, 2003) na ang tao ay
natutong magsalita bunga diumano ng kanyang pwersang pisikal
__________10. batay sa teoryang ito, ang bata ay ipinanganak na may sapat na lakas at kakayahan
sa pagkatuto.
Gawain 3
Panuto: sikaping bumuo ng sariling konotasyon o islogan upang ilarawan ang iyong pagpapahalaga
sa wika. At pag katapos i post ito sa inyung Fb account at subaybayan ang mga nag-like ng iyong
post at kung sino ang may pinaka maraming nakuhang like ay siyang makakakuhang isang mataas
na puntos.
Konotasyon o islogan
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Gawain 4
Panuto: ibigay ang iyong hinuha batay sa sinabi ng mga sumusunod na manunulat.
1. Lumbera; ayon sa kanyang sinabi parang hininga ang wika.
12
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Jv. Stalin; isang midyum at isang instrumento ang wika na ginagamit sa
komunikasyon.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
3. Henry Gleason; ayon sa kanya ang wika ay tumutukoy sa masistemang balangkas.

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
Mga Sanggunian
1.https://www.studyblue.com/notes/note/n/konseptong-pangwika/deck/17989746
2.https://www.facebook.com/535608446893393/posts/wika-ano-ba-ang-wikaang-wika-ay-
isang-bahagi-ng-pakikipagtalastasan-kalipunan-it/538842819903289/
3.https://www.facebook.com/PinoyAkoDontMe/posts/mga-teorya-ng-pinagmulan-ng-wika-
maraming-haka-haka-tungkol-sa-pinagmulan-ng-wik/1108546995895760/
4https://www.google.com/search?
q=teoryang+biblikal&tbm=isch&ved=2ahUKEwjto9T_5t3qAhUZBaYKHQN2CNkQ2-
cCegQIABAA&oq=teoryang+biblikal&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgIIADIECAAQGDoGCAAQCBAeUP
I-
WOKTAWClpgFoAHAAeACAAcgBiAGVDpIBBjE4LjAuMZgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nwAEB&s
client=img&ei=5JYWX-2hMpmKmAWD7KHIDQ&bih=616&biw=1034
https://brainly.ph/question/313629
13
komunikasyon at pananaliksik sa wika at kulturang Pilipino (page1-18)
https://wika101.ph/barayti-ng-wika/
ARALIN ARALIN
BARAYTI NG WIKA
2 2
Sa aralin na ito ay malalaman ang mga sumusunod na katanungan.
1. Ano-ano ang mga dahilan bakit may barayti ng wika?
2. Sa iyong palagay, maaari bang gumamit ng isang barayti ng wika sa lahat ng sitwasyon?
3. Paano mo nirerespeto ang pagkakaroon ng iba’t ibang wika sa iyong lugar?
Duration: WEEK 2
 Nalalaman ang kahalagahan ng barayti ng wika sa loob ng isang bansa
 Nauunawaan ang gamit ng baryasyon ng wika sa lipunang Pilipino
 Nagagamit ang mga baryasyon ng wika sa pkikipag-ugnayan sa kapwa
Paunang Salita
Sa araling ito malalaman ng mga mag-aaral ang iba’t ibang mga wika na ginagamit loob ng
isang bansa. At ang kahalagahan ng wika, Sinabing ang wika ay bahagi ng bawat bansa at
pamayanan, sinasaklaw nito ang kultura, pamumuhay, at kasaysayan ng mga taong naninirahan dito.
Sinasabi na ang mga tao ay may pagkakaiba, maging sa pagbigkas at pagsasalita ng wika ay
nagkakaroon din ng Barayti o ‘variety’ sa wikang Ingles. Na Sinasaklaw ng Barayti ng wika, ang
paraan kung paano binibigkas o sinasalita ng mga tao ang nalalaman nilang wika.
Ang Barayti ng wika ay dulot ng pagkakaiba ng antas ng edukasyon, hanapbuhay o trabaho,
henerasyon ng pangkabuhayan, o edad, pamumuhay sa lipunang kinabibilangan, at maging lokasyon
o heograpiya ng isang lugar. Ang Barayti ng wika ay bunga din ng pagkakaroon ng heterogeneous na
wika na nabubuo naman ayon sa pangangailangan ng paggamit nito na nagbubunga ng baryasyon ng
wika. Sa ganitong kapraanan makikilala kung ano o aling pook na bibilang ang isang tao.
14
Barasyon ng wika
Ang wika ay bahagi ng kultura at kasaysayan ng bawat lugar. Ito rin ay simbolismo tungo sa
pagkakakilanlan ng bawat indibidwal. Sa pagpakahulugan ng Barayti ng Wika. Ito ay tumutukoy sa
pagkakaiba-iba ng paggamit ng wika depende sa kultura ng isang lugar sa panahon
henerasyon, o kaya'y sa antas ng taong gumagamit at nakakaintindi nito. Isang pagkakaroon
ng pagkakaiba depende sa istilo, punto at iba pang salik pangwika na ginagamit ng isang
lipunan. Ang kahalagahan ng Barayti ng Wika ay nagagawa nitong mapaunlad ang isang wika sa
pamamagitan ng pagdaragdag ngmga salitang gagamitin ng isang lipunan. Napaparami nito ang
iba’t ibang katawagan ng salita. Natutulungan nito ang mga tao na makapili ng mga salitang
gagamitin sa pinakaangkop na paraan. Sa kaso ng pilipinas ay isa tayong multilingual na bansa,
sapagkat isa tayo sa may pinaka maraming wikang ginagamit. Ang bawat lugar ay may kani-kanyang
wikang ginagamit o barayti ng wika.
Sabi nga ni constantino mula sa akta ni bernales et al, (2008), ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay
ipinaliwanag ng teoryang sosyolingguistik na pinagbatayan ng ideya ng pagiging heterogenous ng wika.
Ayon sa teoryang ito; nag-uugat ang mga bayarti ng wika sa pagkakaiba-iba ng mga indibidwal at grupo,
maging ng kani-kanyang tirahan, interes, Gawain, pinag-aralan at iba pa. Samantalang may dalwang
dimensiyon o baryabilidal ang wika; ang dimensiyong heograpikoat ang dimensiyong sosyal.
Ayon pa kay Constantino (2002) mula kay Eastman (1971), nahahati sa dalawang dimensyon ang
varyabilidad o pagkakaiba-iba ng wika: ang heograpiko (diyalekto) at sosyo-ekonomiko (sosyolek).
Ang una ay nagpapaliwanag ng pagkakaiba-iba ng wika dahil sa iba’t iba o kalat-kalat na lokasyon ng
mga tagapagsalita ng isang wika. Mula rito ay nadedevelop ang varayating pangwika. Samantala, sa
ikalawa, nagkakaroon ng pagkakaiba-iba ang wika dahil saiba-ibang estado ng tao sa lipunan. Kung
kaya, mayroong tinatawag na mga wika ng bakla, horse language, elit, masa at iba pa.
Ang Dimensyong Heograpiko-ay ang wikang ginagamit saisang partikular na rehiyon, lalawigan o pook,
malaki man o maliit.
Halimbawa: Cebuano/Bisaya sa Cebu
15
Ang Dimensyong Sosyal- ay tinatawag din itong sosyal na barayti ng wika dahil nakabatay ito sa mga
pangkat panlipunan.
Halimbawa: Wika ng mga LGBT community, at wika ng mga matatanda.
Sa pag-aaral nam ni ni Jessie Grace RUbrico, ang barayti ng wika ay maihahalintulad sa tinalakay niyang
baryasyon wika ipinang kat niya ito sa tatlo ang Diylekto, sosyolek, at rehestro ng wika.
1.Diyalek o Dayalek. Ang baryasyon ng wika na nalilikha ng dimensiyong heyograpikal. Tinatawag din
itong wikain ng iba. Ang baryasyong ito ng wika na ginagamit sa particular na lugar o pangkat ng mga tao.
Ayon kay jean Jacques Rousseau, (1950) ito ay hango sa aklat ni nina Castello et. al., ang pagkakaiba sa
kultura at wika ay nagbubunga sa bawat panahon, pag-uugali at kaasalan, na may kaugnayan sa di
pagkakapantay-pantay ng mga wika, sangkot ang tagapagsalita, kultura at sibilisasyon.
Samadaling salita ang wikang ito ay ang lokal na wika na ginagamit sa isang lugar, probinsya o rehiyon.
Hal.salitang ilokano, tagalog, atbp. DAPO (Ilokano)– ABO (Tagalog).
2.Sosyolek- Ang sosyolek ay tawag sa wika na ginagamit ng isang partikular na pangkat ng tao,
propesyon, o grupo ng mga tao. Sa wikang ito, may salitang pormal at di-pormal.
Ang mga salitang ginagamit ng mga propesyonal katulad lamang ng mga doktor, enhinyero, at ang
mga guro ay tinatawag na pormal. Ang di-pormal naman ay ang mga naimbento lamang na mga
salita. At ayon kay Dr. Jessie grace Rubrico sa kanyang pananaliksik tungkong sa wika at lipunan, may
kaugnayan sa pagkakaroon ng baryasyon ng wika ang kalagayang panlipunan- mayaman man o
mahirap, lalake man o babae, bakla o tomboy edad; bata man o matanda, etnesidad – bisaya
tagalog, tingguian T’boli, malay at iba pa.
3.Rehistro ng wika-bawat pangkat ng tao ay may kani-kanyang code na ginagamit sa

pakikipaglastasan. Itong ang nag sasabing rehistro ng wika nila na espesiyalisado lamang sa kanilang
pangkat.
Ang barayti at rejister ng wika
Ang pagkakaroon ng barayti ng wika ay patunay lamang upang magkakabukludbuklod ang tao sa
pamamagitan ng wika. Ayon kayRichard Nordquist ng Amazon.com, tumutukoy ang barayti ng wika
sa diyalek, idyolek, sosyolek at Rejister ng wika.
1. Diyalekto- ayon kay panganiban ang diyalekto ay ang mga wikang lalawiganin o
wikang urban na nagbuklod sa mga mananalita dilamang ng pangunahing wika-
16
Ilocano, bicolano, panggasinense, kapangpangan, tagalog, Hiligaynon, waray, at iba
pa.
2. Idyolek- ang natatanging mga punto sa pagsasalita at ekspresyong ikinaiba ng isa sa
iba pang mananalita ng kaparihong wikaang” ala eh” ng mga batangueňo.
3. Sosyolek- ang mga taong may pare-parehong antas ng pamumuhay, interes at
kinahiligan, kasarian at edad. makikita ang pagbubuklod ng mga mananalita batay sa
kanilang propesyon- may diktang pang bokabularyo ang medisina, komunikasyong
pangmadla abogasya at iba pa.
Uri ng rejister ng wika batay

kay joos
1.Nanatiling register (Frozen register)- tumutukoy ito sa register ng wika na giangamit sa mga
saligang batas, panunumpa sa watawat, mga himno ng mga paaralan at organisasyon, mga sitas sa
mga banal na kasulatan; may kakintalang pormal kong sinasambit.
2. Akademikong rejister – ito ang rejister ng mananalita na ginagamit sa mga paaralan, paghahatid
ng mga impormasyong pampubliko, pananaliksik, mga pampublik, ang pagbigkas tulad ng
pakikipagdebate o paghahain ng talumpati, paglelektura.
3.konsultatibong rejister- ang uri ng rejister na gamit ng mga sumusunod sumasangguni sa

pinagkakatiwalaang makapagbigay ng mabuting payo, opinion o hatol. May pagkapormal sapagkat
ang sumasangguni ay may katanggapan na mas mataas at dapat na may respeto sa
pinagsasanggunian. Ilan sa mga ito ang paghingi ng payo ng mga pasyenti sa doctor;
Pagkasulta ng isang nasasakdal, biktima o hinihinalang maysala sa isang abogado; pagsangguni ng
isang mag-aaral sa kanyang guro; pakikipag-usap ng sekretarya o ng kawani sa mas nakatataas na
opisyal ng isang tanggapan; paghingi ng payo ng anak sa magulang.
4.karaniwangrejister- gamit ito sa karaniwang pakikipag –usap sa kaibigan, kakilala o di man kakilala.
hindi pormal ang pili ng mga salita at malayang nakapipili ng bokabolaryon gagamitin.
17
5.Intimasiyang rejister- isa sa mga halimbawa ng rejisterna ito ay ang gamit sa pag-uusap
naglalambingang magkasuyo o magkasuyo o magkasintahan. walang kapormalan ang istilo ng
usapan.
Gawain 1
Panuto: Magsaliksik tungkol sa mga kraytiryang makikita o hinihingi sa ibaba.
Kraytirya Salita Kahulugan
1.halimbawa ng frozen rejister

batay kay joos
2.Idyolek ng taga-Rizal
3. katawagan sa “high tide”at “low

lide” ng mga taga-Quezon
4.jargon ng Mass cumminication o
Business administration o batas
5.Sosyolek ng mga konyo
6.Tawag sa Kabilugan ng Buwan

ng mga Bicolano
7.Halimbawa ng Katawagang
Pangkalalakihan lamang
8.Halimbawa ng Pangkababaihan
lamang
9.Halimbawa ng Konsultatibong
Rejister
10.Jargon ng Isports
Gawain 2 18
Panuto: suriin ng pangungusap sa ibaba at isulat ang titik
T kung ito ay tama at M naman kung ito ay mali isulat ang iyong sagot sa patlang
1._____Sabi nga ni constantino mula sa akta ni bernales et al, (2008), ang pagkakaroon ng barayti ng
wika ay ipinaliwanag ng teoryang sosyolingguistik na pinagbatayan ng ideya ng pagiging heterogenous ng
wika.
2._____ayon kay Dr. Jessie grace Rubriconahahati sa dalawang dimensyon ang varyabilidad o
pagkakaiba-iba ng wika: ang heograpiko (diyalekto) at sosyo-ekonomiko (sosyolek).
3 _____Angkonsultatibong rejister ay ang uri ng rejister na gamit ng mga sumusunod sumasangguni

sa pinagkakatiwalaang makapagbigay ng mabuting payo, opinion o hatol.
4._____Diyalekto ayisa sa mga halimbawa ng rejisterna ito ay ang gamit sa pag-uusap

naglalambingang magkasuyo o magkasuyo o magkasintahan. walang kapormalan ang istilo ng
usapan
5._____ Idyolek ang mga taong may pare-parehong antas ng pamumuhay, interes at kinahiligan,
kasarian at edad.
6._____. Diyalek o Dayalek ang baryasyon ng wika na nalilikha ng dimensiyong heyograpikal. Tinatawag
din itong wikain ng iba. Ang baryasyong ito ng wika na ginagamit sa particular na lugar o pangkat ng mga
tao.
7._____ Nanatiling register (Frozen register)- tumutukoy ito sa register ng wika na giangamit sa mga
saligang batas, panunumpa sa watawat, mga himno ng mga paaralan at organisasyon, mga sitas sa
mga banal na kasulatan; may kakintalang pormal kong sinasambit
8 _____Sosyolekang sosyolek ay tawag sa wika na ginagamit ng isang partikular na pangkat ng tao,
propesyon, o grupo ng mga tao. Sa wikang ito, may salitang pormal at di-pormal.
9 _____ Rehistro ng wika-bawat pangkat ng tao ay may kani-kanyang code na ginagamit sa
pakikipaglastasan. Itong ang nag sasabing rehistro ng wika nila na espesiyalisado lamang sa kanilang
pangkat.
10_____Diyalek o Dayalekito ang rejister ng mananalita na ginagamit sa mga paaralan, paghahatid ng
mga impormasyong pampubliko, pananaliksik, mga pampublik, ang pagbigkas tulad ng
pakikipagdebate o paghahain ng talumpati, paglelektura.
Mga Sanggunian
https://www.coursehero.com/file/38707064/Kahulugan-ng-Barayti-ng-Wikadocx/
19
https://www.scribd.com/document/387042537/DIMENSYON-NG-WIKA-docx
https://brainly.ph/question/1002339#readmore
https://philnews.ph/2020/02/26/sosyolek-ano-ang-sosyolek-at-mga-halimbawa-nito/
komunikasyon at pananaliksik sa wika at kulturang Pilipino (page 19-29
ARALIN ARALIN
ANG MGA ANTAS NG WIKA 3 3
Sa pag-aaral sa araling ito nasasagot ang mga tanong na matatagpuan sa ibaba.

1. Sino sina Nick Joaquin at Jose Villa Panganiban at ano-ano ang kanilang nagging
ambag sa larangan ng wika.
2. Ano ang antas ng ng paggamit ng wika ng wika ayon kay Jose Villa panganiban?
3. Dapat nga bang lagyan antan ang paggamit ng wika.
Duration: week 3
 Nalalaman ang mga antas ng wika na ginagamit sa pakikipag komunikasyon sa loob ng
Pilipinas
 Nagagmit ang kaalamn sa modernog teknolohiya (facebook, goole at iba pa) sa pag-
unawa sa mga konseptong pangwika
 Nabibigyan ng kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa lipunan
Paunang Salita
Sa araling ito nauunawan ng mga mag-aaral ang mga antas ng wika na ginagamit sa
pakikipagkomunikasyon. Sinasabi na ang wika ay nahahati sa iba’t ibang katigorya sa antas na
ginagamit ng tao batay sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan,
panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan. Makikilala natin ang isang tao sa pamamagitan ng
20
kanyang kilos, kinagawian at higit sa lahat sa kanyang wikang ginagamit. Samakatuwid nahuhubog
ang isang tao sa pamamagitan ng kaniyang komunidad at ng mga bagay na makikita niya dito.
Ilang mga sipi ng let us pa-cute nalang ni Dr. Alfonso O. Santiago
LET US MAKE PA-CUTE NALANG

Ni Dr. Alfonzo O. Santiago
Anong wika ito? tagalog? Filipino? English? Taglish, Enggalog, Pidgin? Creole? Clegian Jargon?
Chrislingo? Yaya Jargon? Ano nga ba? Ilang bagay ang masasabi natin agad tungkol ditto.
Una: resulta ito ng sobrang impluwensiya ng English sa Filipino (Pilipino, tagalong). Manipestasyon
ito ng mga nalilitong kabataan
Ikalawa: karaniwang itong maririnig sa mga babaing estudyante na karamihan ay anak-mayaman na
nagsisipagi-aral sa eksklusibong pribadong paraalan. At ginagaya naman sila ng ibang estudyanteng
ibig magpa-class, wika nga lalo na ng mga PROMDI (From the provice).
Ikatlo: hindi ito itinuro sa paaralan ngunit sa mga estudyante sa paaralan naririnig. nakakatawa hindi
ba.?
Ikaapat: sa paningin ng isang karaniwang estudyante, maaring ito ay “gibberish” o “sinang kutsang
“mga salita. hindi niya ito kikilalanin matinong pangungusap. Maaring sabihin niyang itoy “deviant o
kaya ay “isolated sentence.” ...
Ngunit suriin panatin ito. Ang totoo, maraming kamag-anak ito, tulad ng: let us go na. They might
think we are making usap here. “
You make tawad naman, o at marami pang iba.
Malaki ang kinalaman ng kaalaman at kasanayan sa lawak ng wika ginagamit sa pagsasalita,

pakikinig, pag basa at pag sulat, at sa pagtitiwala sa sarili sa pag papadala ng minsahi may
kahalagahan. Nababatay rin ito sa lawak ng kaalaman sa paksa, at sa kakayahan pumili ng angkop na
salitang nababagay sa antas ng pagkatao ng natatanggapng minsahe. (Castillo et. al.,2008)
Ngunit, kahit si Nick Joaquin ay may inuring wika. Ang isa sa mga ito ay ang wikang tinatawag niyang
salitang balbal. Ito ang mga salitang pana-panahong nagiging popular at parang moda ng damit o
sapatos na madali ring lumipas. Isa-isahin natin ang antas ng paggamit ng wika.
1.Pambansa– Ito ang mga salitang ginagamit sa mga aklat pangwika at nagsasaalang-alang sa
paggamit ng gramatika. ginagamit din itong wikang panturo sa mga paaralan at wikang ginagamit sa
21
pakikipag –ugnayan sa pamahalaan. Nagiging pambansa ang isang wika kung ito ay opisyal na
naisabatas para gamitin sa buong bansa.
2 Pampanitikan- dito nakasalalay at nakikita ang kagandahan, yaman, kariktan at retorika ng wika.
Masining, mabisa at maingat ang paggamit dito ng mga salita. hindi literal ang kahulogan ng mga
salita dahil nakatali sa hiwaga at sining ang pagpapahayag nito. Nasasalamin sa pag gamit nito ang
husay ng gumagamit tulad ng pagsulat ng ubrabg pampanitikan, talumpati at maging sa mga
talakayan.
3. lalawiganin- ang ginagamit ng wika sa mga tiyak at particular ng pook at lalawigan. Makikita ito sa
pagkakaiba ng punto o tuno sa pag sasalita. Ito ay diyalekto ng isang wika, may tanging pamamaraan
kung paano binibigkas ang mga salita na nauunawaan ng mga nag-uusap na kabilang sa isang lugar o
lalawigan.
Halimbawa:
Guyam - Langgam Batanggas)
Mabanas - maalinsangan (Cavite)
Daga - lupa (Bikol)
Inday - magandang babae (Bisaya)
Ebon - itlog (Pampanga)
4.Kolokyal – ito ay mga salitang ginagamit sa mga pagkakataon impormal, na karaniwang sa

pakikipag-usap sa tahanan, kaibigan at paaralan. ayon sa mga lingguwista, may kagaspangan man
ang mga salita sa antas na ito, hindi parin maikakaila na isa paring itong pinominong pang wika na
nagpapakita ng pagiging malikhain upang mapadulas o mapabilis ang daloy ng komunikasyon.
mapapansin sa mga salita o pangungusap na kolokyal ang pagbabago ng anyo nito mula sa pormal
patungo sa impormal.
Halimbawa:
Salita
nasaan - nasa’n
maghintay ka -teka
mayroon -meron
Pangungusap
I take vitamins pero payat pa rin ako.
Feel na feell ko ang sariwang hangin.
Magrerelax muna kami bgo mag-watch ng television.
22
5.Balbal – itinuturing ito pinakamababang antas ng wika. Katumbas ito ng slang sa Ingles.Nalilikha ito
ng mga grupo ng tao uoang magsilbing koda sa kanilang pag-uusap. Karaniwan ng maihahanay rito
ang salita ng mga bakla o gay lingo at salita ng mga tambay. bagaman itinuturing ng impormal, kung
ating susuriin, may roon din itong Sistema ng paglikha. Patunay rin itong ng pagkamalikhain ng tao
pagiging buhay ng wika.
Halimbawa:
Anda - pera
Tol - kapatid o kaputol ng pusod
Dehin - hindi
Chaka - hindi maganda
143 - I love you
Sibat - pagtakas
Gawain 1
Panuto: ayosin ang mga sumusunod na salita batay sa klasipikasyon na nasa B.

A.
1. wan-tu-tri 6. Ipost 11. pananaw
2. daop-palad 7. Siyentipiko 12. titser
3. ube pananim 8.estudyante 13mabanas
4.NaCI 9.24 hours 14. Nakain ka na?
5. puti na ang mga mata 10. kamay na bakal 15. Mag-like
B. sa hanay na ito ilagay ang mga salita.
Pambansa Pampanitikan Lalawiganin Kolokyal Balba
23
Gawain 2
Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod na katanungan

1. Paano mo pinahahalagahan ang wika ng ibang tao?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Sino sina Nick Joaquin at jose villa panganibanat ano-ano ang kanilang ambag
salarangan ng wika.?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
3. Paano nakaka apikto sa daloy ng usapan ang paggamit ng language of the street.?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Mga sangguniang
24
https://christinejoyfacundo.wordpress.com/2016/11/26/mga-antas-ng-wika/
komunikasyon at pananaliksik sa wika at kulturang Pilipino (page 31-40)
Unang Wika, Ikalawang Wika at Marami ARALIN

Pang Wika 4
A araling ito nabibigyang kahulugan ang mga sumusunod

4. Unang wika
5. Pangalawang wika
6. Wikang panturo
7. Lingua franca
8. Opisyal na wika
b.sa iyong sariling opinyon, anong wika ang nais mong gamitin sa paaralan upang ikaw ay higit na
matuto?
Duration: week 4
 Natutukoy ang iba’t ibang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng napanood na palabas
sa telebisyon at pelkula (hal: be careful with my heart, got to believe, eksta, on the job, word
the lourd (hpp://lourddeveyra.blogspot.com)
 Naipaliliwanag an gang gamit ng wika salipunan sa pamamagitan ng mga pagbibigay ng mga
halimbawa
 Makagagawa ng isang advertisement mula sa paburito nilang palabas, sa tv, radio, at ibapa
Paunang Salita
25
Sa araling ito malalaman ng mga mag-aaral ang pagkaka-iba ng mga wika, unang wika, pangalawang
wika, Wikang panturo, Lingua franca at Opisyal na wika. Nakong saan ay magagamit nila sa
kasalukuyang panahon at pati narin sa pakikipag ugnayan sa ibang tao kung saan magkaroon sila ng
matibay na hanguan hindi lang sa kanilang sarili kudi pati narin sa iba. Pagsinasabing unang wika ito
ay wika na kung saan nakuha sa pamamagitan ng wika naginagamit ng ating mga magulang at na
adap naman natin sa ating sarili nakong tawagin ay mother tougue. At pagsinabing wikang panturo
ito ay wika na itinuturo sa paaralan at ito ay ang mother tougue. Lingua franca pagsinsbing lingua
fraca ito ay wika nakung saan nakukuha natin sa ating pakikipagkomunikasyon sa iba at isa sa mga
halimbawa nito ay ang wika na ginagamit sa pagbobrodkas. At ang pahuli ay ang opisyal na wika at
dito sa Pilipinas ay may dalawang opisyal na wika naginagamit una ay ang wikang ingles at
pangalawa ay ang wikang Filipino.
 Unang Wika-Una nang nabanggit na multilinggwal ang mga mamamayan ng pilipinas.

Bunsod ito ng heyograpikal at sosyolinggwistikal na salik. Gayon paman, marami mang wika
ang mayroon sa pilipinas, ang wikang unang natutunan, ginamit sa pakikisalamuha at unang
nakapagbatid ng mga kaalamang magiging kasangkapan sa pang-araw-araw na buhay ang
tinutukoy na unang wika.
 Pangalawang wika- Anumang kasunod na mga wika ay tinatawag na pangalawang wika.
Halimbawa, ang isang Ilocano na natuto ng Ilocano bilang unang wika at natuto ng Ingles,
Filipino, atfookien.
 Wikang Panturo- to ang wikang gamit sa mga paaralan kung paanong matatamo ng mga
mag-aaral ang leksyong dapat matutunan. Tinatawag din itong “medium of instruction “o
MOI. Sa Pilipinas, ang wikang kastila, nihonggo, Ingles, at mga pangunahing wika sa pilipinas
ang ginamit na MOI sa iba’t ibang panahon.
Ang Lubuagan Elementary School ay kinikilala na ngayon bilang modelo ng Mother Tongue
Based Multi-Lingual Education (MTBMLE) dahil sa tagumpay nitong nakamit na
pinakanangunang paaralan sa bansang pagsusulit na isinagawa nang Kagawaran ng Ea
Francadukasyon, taliwas sa resultang natamo nito may labinglimang taon na ang nakararaan
kung saan ang paaralan ay itinuring na isa sa pinakahuli sa kapareho ring eksaminasyon.
 Lingua Franca- Tumutukoy ang lingua franca sa tatlong konseptong pangwika: pinaka-
gamiting wika sa sentro ng kalakalan, wikang nabuo bunga ng magkausap na may
magkakaibigang wika, at dominanting wika ng iba’t ibang larangan ng pag-aaral o disiplina.
26
 Opisyal na Wika- Nakatadhana sa Saligang Batas Pilipinas na may dalawang opisyal na wika
ng pilipinas: Filipino at Ingles. Ang mga wikang ito ang legal na wikang ginagamit ng
pamahalaan sa mga transaksyong panggobyerno, pasulat man o pasalita. Bagamat sa mga
talumpati ng kasalukuang pangulo ay ginagamit ang Filipino (nang sinusulat ang aklat na ito),
madalang naman ang mga korespondensiyang nasa wikang sarili.Nakalulungkot din na
habang umaasa ang mga guro sa Filipino sa Akademya na matiyak ang paggamit sa Filipino
sa mga transaksyong opisyal ng goberno, sa Komisyon sa Lalong Mataas sa Edukasyon
(Commission on higher Education-CHED)pa matutuklasang napkadalang kung ito ay gamitin (
at kung gamitin man ay sa tiyak na sa mga Filipino Asignatura lamang)
Gawain 1
Panuto: Bumuo ng sanaysay batay sa sumusunod na paksa
1. Nais kong matuto ng sarili kong wika
2. Panahon Na! gamitin ang Filipino sa transakyong pagsulat na panggobyerno
________________
Sariling pamagat
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
27
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Gawain 2
Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod.
1. Ano ang papel na gigampanan ng unang wika sa buhay ng karaniwang

Filipino.______________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
___________________
2. Bakit halaga ang papel na ginagampanan ng opisyal na wika
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________
Gawain 3
Panuto: Punan ng tamang termino ang blangko upang mabuo ang diwa ng pahayag. At piliin sa
kahon ang mga ka
Pakakaisa wikang pambansa linggua

Ingles payabungin mother tounge
Franca MOI unag wika
Nihonggo THOMASITES Medium of instruction
Language of the street Filipino
28
Dalawa ang mga opisyal na wika ng pilipinas. Ang wika Filipino na siya ring ___________at ang
___________ na siya namang domenanting wika ng iba’t ibang larangan kung babalikan ang
kasaysayan ng paggamit ng wika o dalawampung taon ang nakaraan. Ngunit sa kasalukuyan, ang
domenanting wiak o ang _________ sa laranggan ng pagbabalita at pagbobordkas ay ang _________
na wika.
Sa mga paaralan, kayraming inobasyon ang naisagawa upang matagpuan ang wikang magpapalitaw
sa tunay na talino at karunungan ng isang mag-aaral. Nagging wikang panturo o ____________at
pinaikli bilang ___________ang wikang mga hapon, o ang___________at tagalog. Sa panahon ng
hapon sinasabing sinapit ng mga tagalog ang kanyang gintong panahon. Napakalaki ng impluwensiya
ng wikang ingles na mula sa mga edukador na __________na siyang unang guro ng mga unang
panahon sa panahon ng mga amerikano. Hanggang ngayon nga, may bakas parin ang pagiging
amerikanays ng ating wika. Gayun paman, inilahad ng mga pag-aaral pangwika na ang
pinakamabuting wika na gamitin bilang MOIay ang ___________ na batay kay jese villa panganiban
ay ‘sinusong wika’ ng mga sanggol mula sa kanilang mga ina.
Para sa tagumopay ng mga Pilipino, anumang wika o alinmang wika sa Pilipinas ay nararapat
nating____________. Gamitin ang ___________ upang mapanatili at mapreserba ang kakayahan ng
mga wika; isulong ang Filipino bilang wika ng _____________ng mga Pilipinong may magkakaibang
wika. At matuto rin naman ng mga banyagang wika para sa global na pakikipagtransakyon.
Mga sangguniang
komunikasyon at pananaliksik sa wika at kulturang Pilipino (page 41-47)
29
KABANATA 2
TUNKULIN NG WIKA SA LIPUNAN AT SITWASYONG

PANGWIKA SA PILIPINAS
Duration: WEEK 5
ARALIN
 Nabibigyang-kahulugan ang mga komunikatibong gamit ng wika sa lipunan;
 Nakapagsasaliksik ng mga halimbawa ng sitwasyon na nagpapakita ng gamit ng wika sa
1
lipunan
 Natutukoy iba’t ibang gamit ng wika sa lipunan sa pamamagitan ng na panood na palabas sa
telebisyon at pelikula, napakinggan sa radio at mga panayam, maging sa mga nabasa sa dydryo at
ibapa pang babasahin
Paunang Salita
Sa araling ito mauunawaan ng mga mga-aaral ang mga tungkulin ng wika na batay kay halliday na
makikila sa ibaba, nakung saan ay nagpapakita ng pagpapahalaga ng wika sa mga taong saklaw ng
30
isang lugar. Mababakas ayon sa kaniya ang malaking ugnayan ng wika sa lipunang ating ginagalawan
kung saan ito ay nagbibigay sa atin ng lakas upang mabuhay sa pagkat kung wala ang wika wala ring
buhay ang isang komunidad.
Tungkulin ng Wika ARALIN

1
MGA GABAY NATANONG

 Isa-isahin ang tungkulin ng wika ayon kay Halliday.
 Mag tala ng mga pahayag na makikita sa mga post ng facebook at uriin ang mga ito
Ang tungkulin ng wika ayon kay halliday
Ang pinakadiwa ng wika ay panlipunan. Marami ang mga gamit o tungkulin

ang wika sa lipunan. Ang wika din ay isang sistema ng pakikipag-ugnayan na
nagbubuklod sa mga tao. Hindi matatawaran ang mahalagang gamit nito sa lipunan. Ang wika din ay
isang sistema ng pakikipag-ugnayan na nagbubuklod sa mga tao. Hindi matatawaran ang
mahalagang gamit nito sa lipunan. Wika ang kasangkapan sa ib’t ibang mensahe na nais mong
iparating. Kung mag-uutos, magpaparamdam, magbibigay ng opinyon o kaya ay maghatid ng
kaalaman ito ay kanyang aklat na Explorations in the Functions of Language (Explorations in Language Study) (1973).
ayon kay Micheal Alexander Kirkwood (M.A.K), Halliday, may pitong (7) pangunahing tungkulin ang
wika. kanyang aklat na Explorations in the Functions of Language (Explorations in Language
Study) (1973).
 Personal - Ito ay tungkulin ng Wika na ginagamit sa pakikipagkomunikasyon kung nais o gustong

ipahayag ang sariling saloobin nang may pagsasalang-alang sa sariling indibidwalidad. Bahagi
nito ang pagbulalas ng Damdamin gaya ng pagkagulat, pagkagalit, hinanakit at tuwa. Maging ang
pagmumura at mga ekspresyong naibubulalas ng biglaan ay saklang rin ng tungkuling ito,
31
gayundin, ang pagtataglay ng punto sa pagsasalita na nagpapakita ng kakanyahang taglay ng
mananalita.
 Imahinatibo- Tungkulin ito ng wika na ginagamit upang hikayatin ang mambabasa o tagapakinig
na mapagana ang imahinasyon o kaya unawain o bigyang-hugis sa isipan.Kang mensaheng nais
iparating ng tagapagsalita. Imahinatibo ginagamit ito sa paglikha at pagpapahayag ng malikhain,
estetiko o artistikong kaisipan. Kasama rito ang verbal o kaya’y pasulat na pag-awit, pagtula,
pagkukwento, deklamasyon, akdang pampanitikan at iba pang gawaing ginagamit “ang wika
para sa wika.”
 Interaksyonal - Ito ay ginagamit sa pakikipagkapwa, pagpaplano, pagpapayabong o panatilihin

ang eksklusibidad. Ang paggamit ng sosyolek tulad na lamang ng wika ng mga bakla at jargon na
wika ng isang partikular na displina ay halimbawa ng mga wikang ang tungkulin ay interaksyonal.
 Impormatibo/Representasyonal - Ito ay ginagamit sa pagpapaliwanag upang maipaalam ang

katotohanan, datos at impormasyong hatid ng mundo. Ito ang ginagampanan ng wika kapag
naglelektura, naghahain ng mga bagong tuklas na datos at mabigay ng mga resulta ng sarbey.
 Instrumental – Sa uring ito, tungkulin ng wika na maging kasangkapan upang maipahatid ang
nais o gusto, pagtutol o kaya ay pagsang-ayon. Ipinakikita sa tungkuling ito ang pagbabago ng
tono upang bigyang-diin ang nais ipahiwatig.
 Regulatori - Ito ay ginagamit ng mga taong may awtoridad o kapangyarihan sa pagkontrol ng

kanilang nasasakupan. Nakapagpapakilos ang wika tungo sa pagtatamo ng layunin dahil sa
kapangyarihang bunga ng awtoridad, impluwensiya, karisma, at pwersa.
Heyuristik - Ito ay ginagamit upang makatuklas at mapatotohanan ang mga hinula upang makamit
ang kaalamang akademik o propesyunal. Ito ang naging tungkulin ng wikang ginamit sa mga
pananaliksik at imbensyon. ginagamit ito ng tao upang matuto at magtamo ng mga tiyak na
kaalaman tungkol sa mundo, sa mga akademiko at/o propesyunal na sitwasyon.
Kahalagahan ng wika
32
Walang sinuman sa mundong ito ang nabubuhay para sa sarili lamang. Kung kaya’t kailangan natin
ang ating kapwa upang sa gayon ay lalo pa nating mapaunlad ang ating kaalaman at kakayahan.
KAPWA
Nagkakaroon ng isang maayos na lipunan sa sandaling magkaroon ng mabuting ugnayan ang mga
tao sa isang tiyak na pamayanan. Nagagawang pagbuklurin ang lahat ng mga taong nakatira sa isang
lipunan sa pamamagitan ng wikang gagamitin upang magkaunawaan, magkaintindihan
Nagagawa rin niyang maipahayag ang kanyang mga naisin at hangarin sa buhay na maaaringmay
malaking epekto sa kanya tungo sa pampersonal na kasiyahan. Nagagawang paunlarin ng tao ang
kanyan sarili sa pamamagitan ng pagtatamo ng mga butil ng kaalaman mula sa kanyang paligi at
Sarili.
Gawain 1
Panuto: Punuan ang blangko upang maging kumpleto ang diwa na pahayag.
1. Sa tungkuling____________, ang isang estranghero na naliligay ng direksiyon ay

magsasagawa ng pagtatanong upang makarating sa patunguhan.
2. Kung ang isang politiko ay nag-iwan ng mensahe na siya mabait, mapagkakatiwalaan
at maasahan dahil sa napakamalumanay niyang pagsasalita, masasbing matagumpay
na naisagawa ang wika ang tungkuling. _______________
3. Dahil sa nasaktan nang labis ay hindi maganda ang nabitawang salita ni Andrei sa
kanyang kaibigan na nagsabing “Dapat hindi siya nagsalita nang masakit.” ibig
sabihin nagging matagumpay ang tungkulin ng wikang ______________ na ginamit
ni Andrei.
4. Ang pagsuot ng uniporme sa pagpasok at nagiging nasa paaralan sa takdang oras ay
halimbawang bunga ng tungkuling ________________
5. Kahit pa nagtatampo nang mabuti ang iyong kaklase ay napakamalumanay pa rin
niyang magsalita sapakat siya ay isang ilonggo. Ang tungkulin na ginagampanan ng
wika na makilala ang nagsasalita ay _______________________.
6. “Aray!”
“Naku, sorry, nasaktan ka ka.?
Ang pahayag ay halimbawa ng tungkulin ng wika na_______________________
7. Kaliangan nating magsagawa ng C section upang hindi mahirapan ang mag-ina.
33
Ito ay ang halimbawa ng pahayag na ang tungkuling ng wika
ay_____________________
8. Itigil mo na ‘yan!”
Sa pangungusap na ito ay ipinapakita ang gamit ng tungkulin
______________________
9. “Ang tesawro ay isang uri ng diksiyonaryo na naglalaman ng singkahulugan ng mga
salita.” Tungkulin ________________ ang ipina kita ng pahayag na ito.
10. “Hay naku, kung dati may prusisyon kaya nagtatrapi, ngayon ang mga sasalyan,
palaging may prusisyon!” sa pahayag na ito ay nagamit ang
tungkuling______________ ng wika.
Gawain 2
Panuto: pumili ng isa sa sumusunod na nasa ibaba at gawin ito, maaaring ipas sa Gc, Fb, at iba pa
1. Pumili ng isang popular na awitin sa Filipino at suriin ang tungkulin ng wika na
ginagamit sa mga pahayag na taglay ng awitin.
2. Gayahin sa klase ang komersyal sa tlebisyon na paborito ng pangkat at isa-sahin ang
tungkulin ng wika na ginamit sa mga pahayag
3. Magsearch sa mga social networking sites at sumipi ng hugotlines, hastagat palaispan.
Ipaliwanag sa klase ang kahulugan ng mga pahayag na napili.
Mga sanggunian
https://www.slideshare.net/RainierAmparado/tungkulin-ng-wika-sa-lipunan
http://wika-sa-lipunan.blogspot.com/2017/08/gamit-ng-wika-sa-lipunan.html
https://www.slideshare.net/greys14/kahalagahan-at-tungkulin-ng-wika
https://www.slideshare.net/greys14/kahalagahan-at-tungkulin-ng-wika
komunikasyon at pananliksik sa wika at kulturang Pilipino (page 53-88
34
ARALIN
2
ANG FILIPINO SA AKADEMYA, LITERASIYA AT ARALIN

EDUKASYON 2
Sa araling ito nasasagot ang mga gabay na tanong

1. Ano ang kalagayan ng wikang Filipino sa larangan ng akademya?
2.Gaano na nga ba kasaklaw ang gamit ng Filipino sa pilipinas?
3.Ilahad ang kaugnayan ng wika sa litersiya at edukasyon.
4. Sino sina shakekepear, dante at pushkin? anu- ano ang kanilang nagging kontribusyon sa larangan
ng wika.?
5. patunayan ang pahayag na “Filipino will serve as the language of unity of diverse, multilingual and
multicultural Filipino people,”
Duration: WEEK 6
ARALIN
 Natutukoy ang mga pinag daanang pangyayari /kaganapan tungo sa pagkabuo at pag-unlad
ng wikang pambansa
1
 Nasusuri ang mga pananaw ang mga pananaw ng iba’t ibang awtor sa isinulat na kasaysayan
ng wika
35
Paunang Salita
Sa araling ito mlalaman ng mga mag-aaralan ang mga sumusunod, Filipino sa akademya, literasiysa
at edukasyon, sa kaso ng Pilipinas isa sa mga dahilan kong bakit naging mabagan ang pag-usbong ng
siyensa at teknolohiya dahilan narin sa mahirap itong maintindihan sa teksto ayon kay Emerita
Quinto. Saganitong pagkakataon ay makikitanatin ang kahalagahan ng wika sa usapin ng siyensya at
teknolohiya o (ST).
ANG WIKANG FILIPINO SA LARANGAN NG AKADEMYA
Sa Larangan ng akademya, marami nang pag-aaral ang nagpapatotoo sa mga limitasyon at problema
ng pagtuturo ng siyensya at teknolohiya
(ST) sa wikang Ingles. Ayon kay Elemita Quinto, unang-una nang dahilan ay mahirap diumanong
maintindihan agad sa wikang ito ang teksto ng mga Libro at aralin at nagiging mabagal tuloy ang
Pagpapakadalubhasa ng mga Pilipino sa mga aspetong Teoretikal at Praktikal ng siyensya at
teknolohiya. Ikalawa, nalilimita rin sa maliit na sector na marunong ng wikang ingles ang pagtatamo
at pagpapa-unlad ng aspekto ng siyensya at teknolohiya. At ikatlo, ang kahusayan ng mga dalubhasa
sa st (nakakulong) lamang sa sa silid aralan, mga laboratoryo at mga eksklusibong dyornal at ito ang
dahilan kung kayat hindin na bibigyan ng pansin ang kahalagahan ng paglalakip ng kaalalaman sa ST
sa ating kultura at pamumuhay.
Dagdag pa ni Quinton na maaaring wala pang katumbas sa Filipino ang iba’t ibang kataga sa agham
at matematika, ngunit ang pagpapaliwanag at pagpapaunawa nito ay nararapat na bigkasin sa
wikang higit na mauunawaan ng mga mag-aaral.
Kaugnayan ng wika sa Literasiya at edukasyon
Ang wika ay mahalagang iugnay sa Literasiya lalo na kung susuriin ito bilang mahalagang aspekto ng
Edukasyon. Ang Literasiya ay hindi lamang pagkatuto kundi pagkatuto sa wika upang maging kapaki-
pakinabang ang mamamayan sa Lipunan. Mahalagang bigyang-tuon ang esensiyal ng wika sa layunin
36
ng edukasyon para sa lahat ng (Education for all o EFA) at ng millennium development Goals (MDGS)
na pinag kasunduan ng United Nations noong 2000.
Kaalaman at pagkatuto sa pamamagitan ng sariling Wika

Isang esensiyal na kasanayan ang pagbasa at pagsulat. Nakakaalpas ang tao sa kawalang-pakialam
kung matututuhan nang maigi ang mga kasanayang ito. Ang buhay aymasasabing walang walang
sustansiya kung ang umaangkin sa buhay na ito ay hindi nakapag-aral kung paano ang wasto at
epektibong pagbasa at pagsulat. Ayon nga sa pananaw ni Philip Bartle (salin ni myla Burke 2008) sa
pusisyunal o basikong kaalaman sa pagbasa at pagsulat, sinabi niya: ang kahulugan ng pag-aaral ng
pagbasa at pagsulat ay ang pag-aaral kung paano kilalanin ang nakatiktik, paano partisan ito, at
paano iugnay ito sa mga salita at pahayag na ating binibigkas at narinig.
Ang wika upang matamo ang karunungan

Sa bisa ng wika, patuloy na bumubukal ang karunungang panlipunan. Sa kaso ng Pilipinas, iba’t-iba
ang pananaw ng mga tao tungkol sa karunungang panlipunan. Sinasabi na nakabatay raw ito sa
wikang ginagamit at ang uring kanyang kinabibilangan.
Sabi nga ni J.V. Stalin (Salin ni Mario Miclat 1995): Hindi maaaring magkaroon ng wikang magka-uri.
ang wika ay panlahat at sa buong komunidad.
Napakalaki ang ugnayan nito sa sinabi ng alagad ng sining na si Virgillo Almario (2004) na: walng
imperyor o superior na wika sapagkat bawat wika ay may sistema upang tupdin ang
pangangailangan ng gumagamit nito at upang umunlad kung nagbabago rin ang buhayat interes ng
gumagamit nito.
Sina Shakerspear, dante, pushkin at Malherbe ay mga tao ng kinilala dahil sa kanilang ambag upang
mapalakas ang kanilang wikang sinasalita. Naniniwala ako na noong una’y ordinaryong maga tao
lamang sila at kundi dahil sa kanilang gnanampanan ay hindi sila kikilalanin.
Gawain 1
37
Panuto: basahin ang pahayag at tukuyin kung iyo ay Tama o Mali. Isulat ang salitang tama sa hulihan
ng pahayag kung ang pahayag ay tama; salungguhitan naman ang bahaging nagkamali sa pahayag at
iwasto ito o muling isulat ang winastong pahayag upang maging tama ang konsepto ng
pangungusap.
1. Sabi nga ni J.V. Stalin (Salin ni Mario Miclat 1995): Hindi maaaring magkaroon ng wikang
magka-uri ang wika ay panlahat at sa buong komunidad.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Ayon nga sa pananaw ni Philip Bartle (salin ni myla Burke 2008) Education for all o EFA)
at ng millennium development Goals (MDGS) na pinag kasunduan ng United Nations
noong 2000.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. ang kahulugan ng pag-aaral ng pagbasa at pagsulat ay ang pag-aaral kung paano kilalanin
ang nakatiktik, paano partisan ito, at paano iugnay ito sa mga salita at pahayag na ating
binibigkas at narinig.’ayon kay myla Burke 2008.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. imperyor o superior na wika sapagkat bawat wika ay may sistema upang tupdin ang
pangangailangan ng gumagamit nito at upang umunlad kung nagbabago rin ang buhayat
interes ng gumagamit nito’ ayon kay Virgillo Almario (2004)
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
38
5. Sina Shakerspear, dante, pushkin at Malherbe ay mga tao ng kinilala dahil sa kanilang
ambag upang mapalakas ang kanilang mga kuwento, tula sanaysay at ibapa.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 2
Panuto: ipaliwanag ang mga katanungan na makikita sa ibaba.
1. Sabi nga ni J.V. Stalin (Salin ni Mario Miclat 1995): Hindi maaaring magkaroon ng wikang
magka-uri ang wika ay panlahat at sa buong komunidad.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
2.ayon namam kay Virgillo Almario (2004) na: walng imperyor o superior na wika sapagkat bawat
wika ay may sistema upang tupdin ang pangangailangan ng gumagamit nito at upang umunladkung
nagbabago rin ang buhayat interes ng gumagamit nito.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
39
Mga sanggunian
komunikasyon at pananaliksik sa wika at kulturang Pilipino (page 64-75
ANG SITWASYON NG FILIPINO SA PAHAYAGANG ARALIN

ARALIN
PILIPINO 3 3
Mga gabay na tanong

1. Ano ang kautusang pang-ehkutibo (E.O) 210?
2. Paano ipinakikita ng pamahalaan ang kanilang paninindigan ukol sa pagpapalabas sa
paggamit ng wikang Filipino?
3. Ilarawan ang paggamit ng wika sa mga pahayagang umiiral sa Pilipinas
4. Sang-ayon ka ba sa uri ng Filipino na gamit sa tabloid.?
Duration: WEEK 7
ARALIN
 Nakapagbibigay ng opinyon o pananaw kaugnay sa mga napakinggan pagtatalakay sa wikang
pambans
1
 Napapahalagahan ang gamit ng wikang Filipino sa kasalukuyang panahon
 Natutukoy ang ibat ibang paggamit ng wika sa nabasang pahayag mula sa mga blog social
media post at iba pa.
40
Paunang Salita
Sa araling ito ay nauunawaan ng mga mag-aaral ang sitwasyon ng Filipino sa Pahayagan Pilipino,
sinasabing ang ating bansa ang isa sa may pinakamaraming wika na sinasalita ayon ito kay Dr.
Ernesto Constantino. Dahil dito ay masasabing isa ito sa mga sagabal sa pagkakaroon ng iisang wika
bunsod pa dito ang paninirahan ng mga mandarayuhan dito sa ating bansa at ang pagiging kolonyal
nito sa mga bansang mananakop na kong saan ay nagkakaroon isang malaking dalihan kong bakit
nagkaroon tayo ng iba’t ibang wika.
Ang sitwasyong pangwika sa Pilipinas
Ang suliranin sa wikang pambansa ay suliranin ng lahat ng mga Pilipino at hindi ng mga edukad0r
lanmang o may-ari ng mga institusyon ng edukasyon ng mga pulitikong gumamagawa ng desisyon.”
Rosario torres Yu
Ayon kay Dr. Ernesto Constantino na binanggit sa papel nina Pamela Constantino et all., may mahigit
na (100) wikaing matatgpuan sa Pilipinas. Ang kalagayang kapuluan ng Pilipinas ang masasabing
pisikal na sagabal sa pagkakaroon ng isang wika nito.
Higit pang pinalalala ang kalagayang pangwika sa bansa nang magsimulang magkaroon mga
kolonisasyon sa bansa bunga ng pangangailangang political at ekonomikal na pinasimulan ng basing
europa., amerika sa kanluran at mga dayuhan sa bans. Sapahayag nina Chirino (1604) at colin (1663)
sinasabinng may pagkakaiba sa wika at wikain ang Pilipinas ay mapapatunayan ring marami ang
pagkakahawig- hawig, kundi man pagkakatulad-tulad ng mga tao.
Sa tatlong magkakaibang panahonng salig sa pagbabago ng konstitusyon ng pilipinas ay makikita ang

pagpapahalaga sa pagkakaroon at pagpapatatag sa isang wikang pambansa. binibigyang turing
kongreso noong 1935 ang hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang
pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na katutubong wika sa Pilipinas. Sa konstitusyon ng 1973,
sa Pambansang Asemblea, itinalaga ang hakbang tungo sa pagpapaunlad aty pormal na adapsyon ng
panlahat ng wikang makikilalang Pilipino. Itinadhana naman sa konstitusyon ng 1987 ang
41
pangangailangan sa patuloy na pagpapayaman sa wikang pambansa na tatawaging Filipino sa
pamamagitn ng tulong ng mga umiiral na wika sa Pilpinas.
Buhat sa malawak na kasaysayan ng wikang pambansa ng Pilipionas kinilalasakasalukuyan an gang

walong pangunahing mga wika sa bansa na kinabibilangan ng Ilocano, Pangpanggo, Panggasenense,
Tagalong, Bicolano, Hiligaynon, Sebwano, at waya, (samar-leyte). May panahon ibinilang ang
maranaw, tausog at Maguindanaw.
Tiningnan noon ni dating pangulong Gloria Makapagal Aroyo ang pangangailangan sa pagtaas ng
kalidad ng kalaaman ng mga nagsisipagtapos sa bansa sa paggamit ng ingles upang makaayon sa
hinihingi ng panahon globalisasyon at ang kasalukuyang implementasyon ng ASEAN Integration
kayat nalagdaan ang kautusanng pang-ehekutibo (E.Q) 2010. Nag –atas ang nabangit nabatas na
ibalik ang Igles sbilang wikang panturo sa bansa. Bunga ng nito nalimitahan an gang gamit ng wikang
Filipino at itnakda nalamang ito bilang wikang pnturo sa mga asignaturang Filipino at Araling
panlipunan. Sinundan pan ito ng kongreso nnang ipasa ang house Bill 4701 o An Act Prescribbing
English as Medium of Instruction in the Philippines School’s
Ang Filipino sa Pahayagan
Dahil sa mataas na uri at kalidad ng teknolohiya sa Lipunan sa kasalukuyan na sinasabayan naman ng

nakararami sa pagtinging pangagangailangan ito upang makaayon sa mabilis na pagbabago ng
pananhon ay humantong sa labis na pagpapakahulugan ng ilan sa karapatan sa kalayaang
magpahayag.
Ayon kay P.l Strawson, ang wika ay sumsunod lamang sa pagbabago ng mga bagay. Kapag nagbago
ang bagay, nag iba rin ang wika. Sa kaso ng tabloid, tahasan, lantaran, at paspasan ang paggamit ng
wika sa anumang kapaaranan, Ito man ay nasa kawastuhan o sadyang may kamalian o kakulangan,
ang mgahalaga ay napapansin ang mga tabloid at ito ay binibili.
Halimbawa ng panghihiram/ Paglikha ng Halo-halong salita
1. Nangangarnap- mula sa salitang ingles na “carnap” binanghay bilang nangka-carnap-

nangkakarnap- nangangarnap.
2. Tserman – Chairman “, ditto lumalantad ang sablay sa tuntuning kun ano ang bigkas, siyang
baybay.
42
3. ka-live in, live- in partner, kasama o ka+ salitang ugat, binabanghay din bilang pandiwa sa kaso ng
nag-live-in
Halimbawa ng paghahalo- halo ng mga salita
1.marikina fire: 4- anyos patay, 2 kapatid kritikal

(Ngayon, 17 agosto 2003) – mapapansin ang pagsasama-sama ng paggamit ng Filipino, ingles, kastila.
2.ang salitang krimen ay tinutumbasan mg mga salitang patay o pagpatay, nakalilikha pa ng ibang
salita na may kaugnayan din sa salitang ito gaya ng kinatay, tigok, tigbak, todas, masaker, niratrat,
binurda ng saksak, inatado, tepok, binawian ng buhay.
Gawain 1
Ipaliwanag ang mga sumusunod na pahayag batay sa sarili mong pagkakaunawa.
1. Ayon kay P.L Strawson, ang wika ay susunod lamang sa pagbabago ng mga bagay.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 2
Panuto: piliin sakolum B. ang pahayag na tumutukoy sa mga konseptong nasa kolum A. Titik lamang
ang isulat.
Kolum A. Kolum B
_____ 1.E. O a.may mahigit na (100) wikaing matatgpuan sa Pilipinas.
43
_____ 2. Filipino b.Nag –atas ang nabangit nabatas na ibalik ang Igles sbilang wikang panturo
sa bansa
_____ 3. kolonisasyon c. Itinadhana naman sa konstitusyon ng 1987 ang pangangailangan sa
patuloy na pagpapayaman sa wikang pambansa
_____ 4. P. L Strawson d.sa bansa bunga ng pangangailangang political at ekonomikal na
pinasimulan ng basing europa., amerika
_____ 5. ernesto Costantino e.ang wika ay sumsunod lamang sa pagbabago ng mga bagay
f. sinasabinng may pagkakaiba sa wika at wikain ang Pilipinas ay
mapapatunayan ring marami ang pagkakahawig- hawig, kundi man
pagkakatulad-tulad ng mga tao.
Mga sanggunian
komunikasyon at pananaliksik sa wika at kulturang Pilipino (page76-88)
ARALIN 4
ANG SITWASYON NG FILIPINO SA ARALIN
ELEKTRIKONG KOMUNIKASYON 4
Sa pagpatuloy ng araling ito ay masasagot ang mga sumusunod na katanungan

5. Anu-anong kasangkapan sa kasalukuyang panahon ang nagpapanatiling konektado sa
isat isa’t sa ang mga tao sa mundo?
6. Panaano nakatutulong ang elektronikong midiya sa pagpapalaganp ng wikang Filipino.?
7. Ilarawan ang uri ng Filipino ang gamit sa elektronikong midya?
Duration: WEEK 8
ARALIN
 Nalalaman ang sitwasyon ng Filipino sa elektronikong komunikasyon
1
44
 Nakasusulat ng sanaysay na tumutugon sa isang partikular na yugto ng kasayasayan ng
wikang pambansa
 Natitiyak ang mga sanhi at bungga ng mag pangyayaring may kaugnayan sa pag-unalad ng
wikang pambansa
Paunang Salita
Sa araling ito ay mauunawaan ng mag-aaral ang sitwasyon ng Filipino sa elektronikong

komunikasyon na kung saan ay tumutukoy sa mga makabagong kagamitan cellphone, messenger,
facebook at internet na kung saan mas napapadali ang pakikipag-ugnayan ng mga tao sa kanilang
mga pamilya, kamag-anak at mga mahal sa buhay, at sa pamamagitan ng nito ay masmadali na
nating maiparating ang mga bagay na gusto natin, ika nga isang clik lang ang daloy ng komunikasyon
natin sa ibang tao.
Elektronikong komunikasyon sa iba’t-ibang ibang Larangan
Sa kasalukuyan, maliban sa gamit ang elekronikong midya sa pagpapalaganap ng impormasyon

(www o world wide web) umusbong na rin ang tinatawag na media ecology o sangay ng agham na
nakatuon sa pag-aaral sa epekto ng elekronikong midyakumpara sa mga tradisyunal na kagamitang
pangmidya(pahayagan), at pagpapalawig ng gampanin ng midyang ito sa mas mataas na pang-
unawa.
Pangunahinggamit ng Elektronikong Midya
Pamamahayg – dahil sa elektronikong midya ay naipahahatid ng mga mamahayag ang pinakasariwa

at pinakabagong balita. Nakararating sa buong mundo ang samu’t saring balita: (pangunahing balita
headlines) palakasan (sports), kalagayang
pananlapi (Finance) kalagayang pang-ekonomiya (economics) at iba pa.
45
Negosyo –ang pagpapalitan ng serbisyo at produkto ay nauuwi sa pinakamodernong kagamitang
maaaring makatawag ng pansin sa ating mga mamimili.
Edukasyon- sa mga pangunahing pribadong unibersidad, bahagi na ng kurikuloum ng bawat kurso

ang computer literacy sapagkat isa na ito sa kahingian ng makabagong panahon.
Libangan- hindi na mawawala sa mga Pilipino ang panonood ng sine, pakikinig ng iba’t ibang musika
at panonood ng telebisyon ay ilan lamang sa mga pangkaraniwang libangan.
Halimbawa ng mga pangunahing elektronikong kagamitan
2. Fax machine. nang unang lumabas ang telegrapo noong 1835 walang nakakita ng
napakalaking maaring idulot ng elektronikong komunikasyonsa buhay ng tao.
3. Cellphone. Sa ngayon, ito ang pinakagamiting uri ng elektronikong kagamitan
(pangkomunikasyon) sa amerika, ayon sa forrester research.
4. Personal computer. Ang personal coputer ang pangalawa sa pinakagamiting
elektronikong pang komunikasyon ayon pa rin sa forrester research.
Ang Filipino sa Internet
Itinuturing na Social Networking capital of the world ang Pilipinas.Pinatunayan ito sa pamamagitan
ng malaking impluwensya ng media sa mga Pilipino at sa paraan nito ng pagbibigay ng bagong bihis
sa wikang kanyang gamit.
Kahalagahan ng Elekronikong Komunikasyon
Isang kamangha-manghang katotohanan ang ating nararanasan ngayon sa panahon ng information

age sapagkat naikakahon natin sa mas maliit at makipot na daigdig ang mundong pagkalaki-laki at
napakalawak. Ika nga One click awayna lang ang lahat ng bagay.
Daluyan ng kaalaman- “Google” ito ang terminong pinakagamitin sa mga nakalipas na panahon. Ito
ay dahil ang kompanyang ito, sa pamamagitan ng world wide web ay ang pangunahing takbuhan ng
46
mga kabataan para makapag-download ng kahit anong uri ng impormasyong kailangan lalong-lalo na
sa mga gawaing pang-eskwelahan.
Isang uri ng Pagpapahayag sa Sarili- Maraming konsepto ang tumatakbo sa ating isipan na nais
nating pag-usapan at talakayin. Kadalasang usap-usapan kung ano ang Trend.
Pag-unlad ng Kakayahang Sosyal- Twitter at facebook, dalawang pangunahing social networking site
na kinagigiliwan ng mga tao – mapakabataan at katandaan, mga pangkaraniwang tao at maging
silang mga kilala at sikat. Nasamainstreamna ngayon ang paglikha ng iba’t-ibang account para
lamang masundan ang kaganapan o pangyayari sa buhay ng mga tao.
ANG REJISTER NG WIKA SA IBA’T-IBANG LARANGAN
Bawat larangan ng pag-aaral, disiplina o propesyon, gayundin ang antas ng pamumuhay ay may
kaakibat na register ng wika na iniangkop ng mga nag-uusap. Iba ang mga salitang ginagamit ng mga
artista sa kadiskorsong kapwa artista, ka-artista ng mga manggagamot sa ka-mang gagamot.
Mapapansin na ang ilang terminong pang-washing machine at pang-cellphone ay ginagamit din sa
ibang larangan. Mapapansin din kapag ginamit sa ibang larangan ang mga terminong ito, naiiba na
ang taglay na kahulugan ng mga ito.
Halimbawa: Ang Spin sa Washing Machine ay nangangahulugan ng mabilis na pag-ikot ng makina
upang mapiga o matanggal ang tubig sa mga damit. Samantala sa paggawa ng sinulid,
nangangahulugan ang spin ng paghahabi ng hibla o fiber upang maging sinulid. Ang text sa Cellphone
ay tumutukoy sa ipinapadalang mensahe. Samantala, sa literatura ang text ay tumutukoy sa ano
47
mang nakasulat na akda gaya ng tula, alamat atbp. Ang isang salita ay maaaring magkaroon ng iba't-
ibang kahulugan ayon sa larangan o termino ay maaaring magkaroon ng iba't-ibang kahulugan ayon
sa larangan o disiplinang pinaggamitan nito. Register ang tawag sa ganitong uri ng mga termino.
Tinatawag na register ang mga espesyalisadong termino gaya ng mga salitang tipiko o teknikal na
nagtataglay ng iba't-ibang kahulugan sa iba't-ibang larangan o disiplina. Isa pang halimbawa ng
register ang salitang "kapital" na may kahulugang "puhunan" sa larangan ng pagnenegosyo at may
kahulugan namang "punong lungsod"o "kabisera" sa larangan ng heograpiya.
Bawat propesyon ay may register o mga espesyalisadong salitang ginagamit. Iba ang register ng wika
ng guro sa abogado. Iba rin ang inhinyero, computer programmer at iba pa. Hindi lamang ginagamit
ang register sa isang partikular o tiyak na larangan kundi sa iba't-ibang larangan o disiplina. Espesyal
nakatangian ng mga register ang pagbabago ng kahulugang taglay kapag ginamit sa iba't-ibang
larangan o disiplina. Ang register ay itinuturing na isang varayti ng wika.
Marapat na alam natin ang register ng wika ng sa gayo'y makatulong ito sa ating pangaraw-araw na
pamumuhay at maging suhay ito upang mas lalong maging mabisa ang ating pagsasalita at sa
paggamit nito sa iba't-ibang larangan o disiplina. Kalakip natin ito sa paggamit sa bawat salitang ating
binabanggit, at pakikisalamuha sa ibang tao. Mangyaring ito ay mapagyaman at mapalawak dahil sa
mga termino ating ginagamit dito natin malalaman ang kaimportansyahan nito.
Gawain 1
Panuto: iklasipika ang termino batay sa kong saang sa larangan ito ginagamit at ibigay rin ang kasing
kahulugan ng mga ito. Gamitin ang talahanayan sa ibaba bilang gabay.
Termino Kahulugan larngangkinabibilangan

1
48
6
10
Gawain 2
Panuto: gumuhit ng isasa kahit anong bagay na makaluma at makabago at paghambingin ang mga
kasarian nito simula noon at sa ngayoon.
Hal.
Mga sanggunian
https://www.google.com/search?
q=Vintage+car&sa=X&stick=H4sIAAAAAAAAAONgecQ4i5Fb4OWPe8JSExgnrTl5jbGTkYsrOCO_3DWvJL
OkUkiNiw3KkuHileLUz9U3MKwoNLHUYJDi5kJwlYKN3HddmnaOzVGQAQhutQU6SGlqCXGxexb75Ccn5
oBFGRg-2GsJc3GEJFbk5-XnVgq6_flv_-
z_e3slTk6QbMzWLnsthqZ9Kw6xsXAwCjDwLGLlDsvMK0lMT1VITiwCAO9HDn6uAAAA&tbm=isch&sou
rce=iu&ictx=1&fir=8zFTkTMkuqcoIM%252CQZMi19aPtu8CJM%252C%252Fm
%252F01xq49&vet=1&usg=AI4_-kSiw-
l0HTqlIFWyDzoVrq1kYmqPVg&ved=2ahUKEwidyYqHx_HqAhWMFogKHQHaCw4Q_B0wG3oECAYQA
w&biw=1366&bih=657#imgrc=jQlgZQUSVNi9pM
https://www.google.com/search?q=toyota+86&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=4SKDo7hDTh6V3M
%252Cx4hpudnPR8cxOM%252C_&vet=1&usg=AI4_-kRfDc-
49
80ONMmb9rgCPnNWhXrQ9xyw&sa=X&ved=2ahUKEwiawdKZyPHqAhUW_GEKHe40BgoQ_h0wAXoE
CBAQBA&biw=1366&bih=657#imgrc=eOGAC0d4p7cZJM
komunikasyon at pananliksik sa wika at kulturang Pilipino (page 89-125)
BUOD
 Ang wika ay isang sistemang komunikasyon na madalas ginagamit ng tao sa isang

partikular na lugar. Ito rin ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan at kalipunan ng mga
signo, tunog at mga kadugtong na batas para maiulat ang nais sabihin ng kaisipan.
Ginagamit ang sistemang ito sa pagpapaabot ng kaisipan at damdamin sa paraan ng
pagsasalita at pagsusulat.
 Ang kahulugan ng Barayti ng Wika Ito ay tumutukoy sa pagkakaiba-iba ng paggamit ng
wika depende sa kultura ng lugar sapanahono henerasyon, o kaya'y sa antas ng
taong gumagamit atnakakaintindi nito. Isang pagkakaroon ng pagkakaiba depende sa
istilo, punto at iba pang salik pangwika na ginagamit ng isang lipunan. Kahalagahan ng
Barayti ng Wika Nagagawa nitong mapaunlad ang isang wika sa pamamagitan ng
pagdaragdag ngmga salitang gagamitin ng isang lipunan. Napaparami nito ang ibat-ibang
katawagan ng salita. Natutulungan nito ang mga tao na makapili ng mga salitang
gagamitin sa pinakaangkop na paraan. Napalalawak nito ang skolarling pananaliksik pang
wika. Mga Uri Ng Barayti Ng Wika Dyalek Ito ay ang lokal na wika na ginagamit sa isang lugar,
probinsya o rehiyon. Hal.salitang ilokano, tagalog, atbp.; DAPO (Ilokano)– ABO (Tagalog)Idyolek
 Antas Ng Wika Ang tao ay nilalang na may pinakamataas na antas ng kaanyuang pisikal at
intelektwal. Dahil dito tayo rin ay nabiyayaang ng kakayahan na makapag-pahiwatig ng ating
mga saloobin gamit ang sari-saring uri ng wika.
 Wika na daan sa pagkakaisa, pakikisalamuha, pakikipagtalastasan at higit sa lahat,
paglilinang ng katalinuhan ng buong sangkatauhan.
 Gamit ng Wika sa Lipuna ang lipunan ay malaking pangkat ng mga tao na may karaniwang
set ng pag-uugali, ideya, saloobin at namumuhay sa tiyak na teritoryo at itinuturing ang mga
sarili bilang isang yunit. Ang wika, pasalita man o pasulat, ang instrumentong ginagamit ng
mga tao sa loob ng lipunang ito upang makipag-ugnayan sa isa't isa.
50
Mga sanggunian
https://philnews.ph/2019/07/23/kahulugan-ng-wika-buod-katangian-uri-teorya/
https://takdangaralin.ph/antas-ng-wika/
http://floredelresus.blogspot.com/2017/08/gamit-ng-wika-sa-lipunan_11.html
51

Komunikasyon at Pananaliksik Sa Wika at Kulturang Filipino

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Komunikasyon at Pananaliksik Sa Wika at Kulturang Filipino

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MODYUL

MGA KONSEPTONG PANGWIKA

Anu ngaba ang wika?

Pahapyaw na kaalaman patungkol sa wika

Ang mga sumusunod

Dalawang uri ng teoryang biblikal

Cognative Ding-dong Morpolohiya o morfoloji

Behaviourist Yo-he-ho JV.stalin (salin ni Mario Miclat 1995)

Ta-ta Ta-ra-ra-boom-de-ay Noam Chomsky

3. Henry Gleason; ayon sa kanya ang wika ay tumutukoy sa masistemang balangkas.

3.Rehistro ng wika-bawat pangkat ng tao ay may kani-kanyang code na ginagamit sa

Ang barayti at rejister ng wika

Uri ng rejister ng wika batay

3.konsultatibong rejister- ang uri ng rejister na gamit ng mga sumusunod sumasangguni sa

Panuto: Magsaliksik tungkol sa mga kraytiryang makikita o hinihingi sa ibaba.

Kraytirya Salita Kahulugan

1.halimbawa ng frozen rejister

3. katawagan sa “high tide”at “low

6.Tawag sa Kabilugan ng Buwan

3 _____Angkonsultatibong rejister ay ang uri ng rejister na gamit ng mga sumusunod sumasangguni

4._____Diyalekto ayisa sa mga halimbawa ng rejisterna ito ay ang gamit sa pag-uusap

komunikasyon at pananaliksik sa wika at kulturang Pilipino (page 19-29

Sa pag-aaral sa araling ito nasasagot ang mga tanong na matatagpuan sa ibaba.

Ilang mga sipi ng let us pa-cute nalang ni Dr. Alfonso O. Santiago

LET US MAKE PA-CUTE NALANG

Malaki ang kinalaman ng kaalaman at kasanayan sa lawak ng wika ginagamit sa pagsasalita,

4.Kolokyal – ito ay mga salitang ginagamit sa mga pagkakataon impormal, na karaniwang sa

Panuto: ayosin ang mga sumusunod na salita batay sa klasipikasyon na nasa B.

B. sa hanay na ito ilagay ang mga salita.

Pambansa Pampanitikan Lalawiganin Kolokyal Balba

Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod na katanungan

Unang Wika, Ikalawang Wika at Marami ARALIN

A araling ito nabibigyang kahulugan ang mga sumusunod

 Unang Wika-Una nang nabanggit na multilinggwal ang mga mamamayan ng pilipinas.

Panuto: Bumuo ng sanaysay batay sa sumusunod na paksa

1. Nais kong matuto ng sarili kong wika

2. Panahon Na! gamitin ang Filipino sa transakyong pagsulat na panggobyerno

Panuto: Ipaliwanag ang mga sumusunod.

1. Ano ang papel na gigampanan ng unang wika sa buhay ng karaniwang

Pakakaisa wikang pambansa linggua

TUNKULIN NG WIKA SA LIPUNAN AT SITWASYONG

Tungkulin ng Wika ARALIN

MGA GABAY NATANONG

Ang tungkulin ng wika ayon kay halliday

Ang pinakadiwa ng wika ay panlipunan. Marami ang mga gamit o tungkulin

 Personal - Ito ay tungkulin ng Wika na ginagamit sa pakikipagkomunikasyon kung nais o gustong

 Interaksyonal - Ito ay ginagamit sa pakikipagkapwa, pagpaplano, pagpapayabong o panatilihin

 Impormatibo/Representasyonal - Ito ay ginagamit sa pagpapaliwanag upang maipaalam ang

 Regulatori - Ito ay ginagamit ng mga taong may awtoridad o kapangyarihan sa pagkontrol ng

1. Sa tungkuling____________, ang isang estranghero na naliligay ng direksiyon ay

ANG FILIPINO SA AKADEMYA, LITERASIYA AT ARALIN

Sa araling ito nasasagot ang mga gabay na tanong

ANG WIKANG FILIPINO SA LARANGAN NG AKADEMYA

Kaugnayan ng wika sa Literasiya at edukasyon

Kaalaman at pagkatuto sa pamamagitan ng sariling Wika

Ang wika upang matamo ang karunungan

Panuto: ipaliwanag ang mga katanungan na makikita sa ibaba.

ANG SITWASYON NG FILIPINO SA PAHAYAGANG ARALIN

Mga gabay na tanong

Ang sitwasyong pangwika sa Pilipinas

Sa tatlong magkakaibang panahonng salig sa pagbabago ng konstitusyon ng pilipinas ay makikita ang

Buhat sa malawak na kasaysayan ng wikang pambansa ng Pilipionas kinilalasakasalukuyan an gang

Ang Filipino sa Pahayagan