დიჰიბრიდული შეჯვარება

1. როგორი ტიპის და რა სიხშირის გამეტები წარმოიქმნება ინდივიდში თუ მათი

გენოტიპია:
Aabb; AaBb; AaBB; AABb; aaBB;
AaBbCc; AaBBDd; aaBBCc; AABbcc;
2. განსაზღვრეთ შესაწყვილებელ კომბინაციებში წარმოქმნილი გამეტების ტიპები და
შთამომავალთა გენოტიპები:
aaBb x aabb; AaBb x aabb; AaBB x AaBB;
AaBbDd x AaBbDd; AabbCc x aabbcc; AaBbCc x aabbcc.

57. თაფლისფერთვალა, მემარჯვნია დედ-მამას ყავთ ცისფერთვალება ცაცია შვილი.

განსაზღვრეთ დომინანტური ნიშნები. თეორიულად გამოთვალეთ, კიდევ როგორი
შვილების გაჩენაა მოსალოდნელი და რა სიხშირით? შეადგინეთ დათიშვის სქემა.

58. ცისფერთვალება, ცაცია ვაჟი დაქორწინდა მემარჯვნია, შავთვალება ქალზე,

რომლის დედა ცისფერთვალებაა, მამა კი - ცაცია. განსაზღვრეთ, როგორი შვილები
შეიძლება ეყოლოს ამ ცოლქმრულ წყვილს?

59. ადამიანში თმის წითური შეფერილობა და სახის ჭორფლიანობა

რეცესიული ნიშნებია.
ა) შავთმიან, უჭორფლო მშობლებს შეეძინათ წითური, ჭორფლიანი ვაჟი.
დაადგინეთ მშობლებისა და შვილის გენოტიპები.
ბ) ჭორფლიანი, შავთმიანი ვაჟი (ყავს წითურთმიანი მამა) დაქორწინდა უჭორფლო,
წითურთმიან ქალზე. როგორი შთამომავლობაა მოსალოდნელი ამ ქორწინებით?

60. ადამიანში სიბეცე (M) დომინანტობს ნორნალურ მხედველობაზე (მ),

თაფლისფერთვალიანობა (B) კი - ცისფერთვალიანობაზე (ბ). ბეც,
თაფლისფერთვალიან მშობლებს ყავთ ნორმალური მხედველობის ციფერთვალა
შვილი. განსაზღვრეთ ოჯახის სამივე წევრის გენოტიპი.

61. ადამიანში თმის შავი შეფერილობა დომინანტობს წითურზე, თვალის

თაფლისფერი შეფერილობა კი - ცისფერზე. ამასთანავე გენები არაჰომოლოგიურ
ქრომოსომებშია განლაგებული. წუთური, თაფლისფერთვალა მამაკაცი (რომლის მამა
წითურია, დედა-კი ცისფერთვალა) დაქორწინდა ცისფერთვალა, შავთმიან ქალზე.
როგორი შთამომავლობაა მოსალოდნელი ასეთი ქორწინების შემდეგ?

62. თაფლისფერთვალა, მემარჯვნია დედ-მამას ეყოლა ცისფერთვალა, ცაცია შვილი.

განსაზღვრეთ დომინანტი ნიშნები. თეორიულად გამოიანგარიშეთ, კიდევ როგორი
ფენოტიპის შვილების ყოლაა შესაძლებელი და რა სიხშირით? პასუხი დასაბუთეთ და
წარმოადგინეთ შეჯვარების სქემა.

63. ადამიანში სიბეცე (M ) დომინატობს ნორმალურ მხედველობაზე (m),

1
თაფლისფერთვალიანობა (B), ცისფერთვალიანობაზე (b), მემარჯვნიობა (R) კი
ცაციობაზე (r). ბეც, თაფლისფერთვალა, მემარჯვნია მშობლებს ყავთ
ნორმალური მხედველობის, ცისფერთვალ, ცაცია შვილი. განსაზღვრეთ
ოჯახის ყველა წევრის გენოტიპი. თქვენი მოსაზრება შეჯვარების სქემის მეშვეობით
დასაბუთეთ.

64. ადამიანში ბრტყელ ტერფიანობა (P) დომინირებს ნორმალური ფორმის ტერფზე

(p), ნახშირწყლების ნორმალური ცვლა (D), შაქრიან დიაბეტზე (d).
ჯანმრთელი ქალი (ნორმალურტერფიანი, ნახშირწყლების ნორმალური ცვლა)
დაქორწინდა ბრტყელტერფიან, ჯანმრთელ მამაკაცზე. მათ ეყოლათ ორი შვილი.
ერთი მათგანი ბრტყელტერფიანია, მეორე კი შაქრიანი დიაბეტით დაავადებული.
შესაძლებელია თუ არა შვილების ფენოტიპით განისაზღვროს მშობლების
გენოტიპები? თეორიულად კიდევ როგორი ფენოტიპისა და გენოტიპის მქონე
შვილების ყოლაა მოსალოდნელი?

65. Rh-, 0 სისხლის ჯგუფის მქონე ვაჟმა ცოლად შეირთო Rh+,A სისხლის ჯგუფის
მქონე ქალი. ამ უკანასკნელის დედა რეზუს-უარყოფითია, მამა კი 0 სისხლის ჯგუფის
მქონე. როგორი შთამომავლობაა მოსალოდნელი ამ ქორწინების შემდეგ? (ცნობილია,
რომ A>0; Rh+ > Rh-).

66. Rh- , AB სისხლის ჯგუფის მქონე მამაკაცი დაქორწინდა Rh+,0 ჯგუფის მქონე
ქალზე (ქალის მამს აქვს ღჰ- ,B ჯგუფის სისხლი). ზრდიან ორ ბავშვს, რომელთაგან
ერთი ნაშვილებია. პირველს აქვს Rh-,B მეორეს კი Rh+,0 ჯგუფის სისხლი.
განსაზღვრეთ რომელია ნაშვილები.

67. რეზუს დადებითი MN სისხლის ჯგუფის მქონე ბავშვზე პრეტენზიას აცხადებს

ორი ცოლქმრული წყვილი ა) დედას - ღჰ- , MN, მამას - ღჰ+ , M ჯგუფის სისხლი აქვს;
ბ) დედას - Rh+ , N, მამა - Rh+ , M ჯგუფის სისხლი აქვს; განსაზღვრეთ რომელ
ცოლქმრულ წყვილს ეკუთვნის ბავშვი.

68. მამა ყრუ-მუნჯია (რეცესიული ნიშანი), შუბლზე თეთრი თმის კულულით

(დომინანტური ნიშანი), დედა ჯანმრთელია და თეთრი კულული არა აქვს. ეყოლათ
ჯრუ-მუნჯი, თეთრკულულიანი შვილი. როგორ მიგაჩნიათ შვილს ორივე ნიშანი
მამიდან გადაეცა?

69. დედას აქვს თავისუფალი ყურის ბიბილო (დომინანტური ნიშანი) და მრგვალი

ნიკაპი, მამას კი შეზრდილი ყურის ბიბილო და ნიკაპი სამკუთხა ნაჭდევით
(დომინანტური ნიშანი). ქალიშვილს განუვითარდა შეზრდილი ყურის ბიბილო და
ნიკაპი სამკუთხა ნაჭდევით, ვაჟიშვილს - თავისუფალი ყურის ბიბილო და მრგვალი
ნიკაპი. რამდენად მართებულია ვარაუდი, რომ ვაჟს დედიდან გადაეცა ნიშნები,
ქალიშვილს კი მამიდან?

70. ხვეულთმიანი, ჭორფლიანი ქალი, რომლის მამა სწორთმიანი და უჭორფლოა,

დაქორწინდა ჭორფლიან, სწორთმიან ვაჟზე (დედ-მამას იგივე ნიშნები აქვს). როგორი
შვილების გაჩენაა მოსალოდნელი?
2
71.ადამიანში კანის ნორმალური პიგმენტაცია დომინირებს ალბინოსობაზე.
რეცესიულია შაქრიანი დიაბეტის ერთ-ერთი ფორმაც. დიაბეტით დაავადებული
ალბინოსი მამაკაცი დაქორწინდა ნორმალური პიგმენტაციის მქონე ჯანმრთელ
ქალზე, რომლის დედა ალბინოსი იყო, მამა კი - დაავადებული დიაბეტით. როგორია
მამაკაცისა და ქალის გენოტიპები? როგორია ამ წყვილისათვის ორივე ნიშნით
ნორმალური ბავშვების ყოლის ალბათობა?
პასუხი: მამაკაცი - aadd, ქალი - AaDd; ორივე ნიშნით ნორმალური ბავშვების
ყოლის ალბათობა 1/4-ია.

72. ადამიანში ცნობილია M, N და MN სისხლის ჯგუფები. M და N ჯგუფის

განმსაზღვრელი ალელები კოდომინანტურია. სისხლის ჯგუფების სხვა, ABO
სისტემის მიხედვით არსებობს სისხლის ოთხი ჯგუფი - A, B, AB ან O. მათი
A B 0 A
მაკონტროლებელი ალელებია I , I და I . მათგან კოდომინანტობას ავლენენ I და
B 0 0
I ალელები, რომლებიც დომინირებენ რეცესიულ I -ზე. მშობლების გენოტიპებია I M
0 0 A 0
I I M და I I MN. როგორი იქნება ფენოტიპების თანაფარდობა მათ შვილებში?

პასუხი: 1 A ჯგ M ჯგ : 1 A ჯგ MN ჯგ : 0 ჯგ M ჯგ : 0 ჯგ MN ჯგ

71. მამას აქვს M,0 ჯგუფის სისხლი, შვილს MN , B ჯგუფის სისხლი. როგორი
გენოტიპი აქვს დედას?

72. დედას გააჩნია Rh+ , N , B ჯგუფის სისხლი, შვილს Rh- , MN , 0 ჯგუფის.

განსაზღვრეთ მამის გენოტიპი.

73. შვილი ეჭვობს, რომ ნაშვილებია. ანალიზით დადგინდა დედის - Rh+ , M, 0, მამისა
- Rh- , M , AB და შვილის - Rh+ , M, A სისხლის ჯგუფობრიობა. რამდენად სარწმუნოა
შვილის ვარაუდი? თქვენი მოსაზრება შეჯვარების სქემის მეშვეობით დასაბუთეთ.

74. ადამიანში გამოვლენილია მემკვიდრული სიბრმავის ორი განსხვავებული

აუტოსომურ-რეცესიული ფორმა. გენები არ არის შეჭიდული.
ა). ცოლ-ქმარს სიბრმავის ერთი და იგივე ფორმა აქვს. გენთა მეორე წყვილი
ნორმალურია. როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი ოჯახში უსინათლო შვილის
ყოლა?
ბ). ცოლ-ქმარს სიბრმავის განსხვავებული ფორმა აქვთ. სიბრმავის გამომწვევი
სხვადასხვა რეცესიული გენები ჰომოზიგოტურ მდგომარეობაში აქვთ. ოჯახში
როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი უსინათლო შვილის ყოლა?
გ) როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი უსინათლო შვილის ყოლა ოჯახში,
როდესაც ცოლ-ქმარი თვალხილულია, მაგრამ მათი დედებია უსინათლო. მათ
სიბრმავის ერთიდაიგივე ფორმა აქვთ. მამების გენეალოგიაში დაავადება არ
აღინიშნება.
დ) როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი უსინათლო შვილის ყოლა ოჯახში,
როდესაც ცოლ-ქმარი თვალხილულია, მაგრამ მათი დედებია უსინათლო. მათ

3
სიბრმავის განსხვავებული ფორმა აქვთ. მამების გენეალოგიაში დაავადება არ
აღინიშნება.

75. ადამიანში გამოვლენილია მემკვიდრული ყრუ-მუნჯობის ორი განსხვავებული

აუტოსომურ-რეცესიული ფორმა. რეცესიული გენები სხვადასხვა აუტოსომურ
ქრომოსომაში ლოკალიზებული.
ა). ცოლ-ქმარს ყრუ-მუნჯობის ერთი და იგივე ფორმა აქვს. გენთა მეორე წყვილი
ნორმალურია. ოჯახში როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი ყრუ-მუნჯი შვილის
ყოლა?
ბ). ცოლ-ქმარს ყრუ-მუნჯობის განსხვავებული ფორმა აქვს. ყრუ-მუნჯობის
გამომწვევი განსხვავებული რეცესიული გენები ჰომოზიგოტურ მდგომარეობაში
იმყოფება. ოჯახში როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი უსინათლო შვილის
ყოლა?
გ) როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი ყრუ-მუნჯი შვილის ყოლა იმ ოჯახში,
სადაც ცოლ-ქმარი მეტყველია, მაგრამ მათი დედებია ყრუ-მუნჯი. მათ ყრუ-
მუნჯობის ერთიდაიგივე ფორმა აქვთ. მამების გენეალოგიაში დაავადება არ
აღინიშნება.
დ) როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი ყრუ-მუნჯი შვილის ყოლა იმ ოჯახში,
სადაც ცოლ-ქმარი მეტყველია, მაგრამ მათი დედებია ყრუ-მუნჯი. მათ ყრუ-
მუნჯობის განსხვავებული ფორმა აქვთ. მამების გენეალოგიაში დაავადება არ
აღინიშნება.

76. გლაუკომის რამდენიმე განსხვავებული ფორმაა გამოვლენილი. ერთ-ერთი

აუტოსომურ - დომინანტური ნიშანია, მეორე კი - აუტოსომურ-რეცესიული. გენები
არ არიან შეჭიდული.
ა). როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი დაავადებული შვილის ყოლა, როდესაც
ცოლ-ქმრიდან ერთ-ერთს დაავადების გამომწვევი გენის მხოლოდ დომინატი
ალელის აქვს ჰეტეროზიგოტურ მდგომარეობაში, მეორეს კი რეცესიული.
ბ) როგორი ალბათობითაა მოსალოდნელი დაავადებული შვილის ყოლა,
როდესაც ცოლ-ქმრიდან ერთ-ერთს დაავადების გამომწვევი ორივე გენი აქვს
ჰეტეროზიგოტურ მდგომარეობაში, მეორეს კი პათოლოგიის გამომწვევი გენები

77. თაფლისფერთვალიანობა დომინირებს ცისფერთვალიანობაშე, ხოლო

პოლიდაქტილია (მრავალთითიანობა) - ნორმალურ (ხუთ) თითიანობაზე. გენები
სხვადასხვა ჰომოლოგიურ ქრომოსომებშია ლოკალიზებული. მათ ყავთ
ექვსთითიანი, ლურჯთვალა ვაჟი და ნორმალურთითებიანი, თაფლისფერთვალი
გოგო. განსაზღვრეთ ამავე ოჯახში ნორმალურთითებიანი, ლურჯთვალა ვაჟი
გაჩენის ალბათობა.
პასუხი: 0,125;

78. პოდაგრას განსაზღვრავს დომინანტური გენი, მისი პენეტრანტულობა მამაკაცებში

20%-ია, ქალებში - ნული. თაფლისფერთვალიანობას ასევე დომინანტი
განსაზღვრავს, ცესფერთვალიანობას - რეცესიული. როგორი ალბათობითაა
მოსალოდნელი ჯანმრთელი, ცისფერთვალა ვაჟის ყოლა ოჯახში, როდესაც ცოლ-
ქმარი ჰეტეროზიგოტურია.
4
79. თანდაყოლილი შაქრიანი დიაბეტი აუტოსომურ-რეცესიული (d) ნიშანია. ამ გენის
პენეტრანტულობა ქალებში 90%-ია, მამაკაცებში კი - 70%. რეტინობლასტომა
დომინანტური ნიშანია, მისი პენეტრანტულობა ორივე სქესში ერთნაირია -60%.
გენები არ არის შეჭიდული. მშობლები არიან დიჰეტეროზიგოტური. როგორი
ალბათობითაა მოსალოდნელი ჯანმრთელი ვაჟისა და გოგოს გაჩენის ალბათობა?