რელიგია და ობსესიურ კომპულსიური აშლილობა

ნინო ტაბატაძე

საშინაო ნაშრომი

აკადემიური მუშაობის ტექნიკები

კურსის ხელმძღვანელი: მარი ტაბატაძე

საერთაშორისო ურთიერთობები

ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი

თბილისი, 2021
როგორც წარმოდგენილი ნაშრომის ავტორი, ვაცხადებ, რომ ნაშრომი წარმოადგენს ჩემს
ორიგინალურ ნამუშევარს და არ შეიცავს სხვა ავტორების მიერ აქამდე გამოყენებულ,
გამოსაყენებლად მიღებულ ან დასაცავად წარდგენილ მასალებს, რომლებიც ნაშრომში არ
არის მოხსენიებული ან ციტრებული სათანადო წესების შესაბამისად.

ნინო ტაბატაძე

29.01.2021
 სარჩევი
1. შესავალი ............................................................................................................................................... 2

1.1. საკვლევი კითხვები .................................................................................................................3

2. ლიტერატურის მიმოხილვა ...................................................................................................... 3

2.1. მკურნალობა ................................................................................................................................3

2.2. სკრუპოლუზურობა თუ ოკა?............................................................................................5

3. დასკვნა ....................................................................................................................................................6

4. ბიბლიოგრაფია ..................................................................................................................................8

1
 შესავალი

OCD (ობსესიურ-კომპულსიური აშლილობა - ოკა) არის შფოთვითი აშლილობა,

რომელსაც ახასიათებს შემაწუხებელი აზრები, იმპულსები ან გამოსახულებები
(აკვიატებები), განმეორებადი ქცევა (იძულება)(Federick W. Thompson, 2015). ხშირად,
რელიგია არის ოკა-ს მთავარი სიმპტომი და მას სკრუპულუზორობა ეწოდება.
სკრუპულოზურობით დაავადებულთა ობსესიური და კომპულსური დამოკიდებულება
რელიგიურ ან მორალურ შიშებს ეხება (Ciarrocchi, 1995). ეს აკვიატებები განიცდის OCD–
სთვის დამახასიათებელ სხვა ჩვევებს. საშინელი შედეგი, რელიგიური ან მორალური
ხასიათისაა (Huppert, Siev & Kushner, 2007).

საკვლევი თემა მოიცავს რელიგიური შფოთვით აშლილობის სიმპტომებისა და მისი

მკურნალობის მეთოდებს. ასევე ნაშრომში განხილული იქნება პრობლემის აქტუალობის
ნაკლებობის მიზეზი. მიუხედავად იმისა, რომ სკრუპულუზურობა ნაკლებად ცნობადი
პრობლემაა, საკმაოდ გავრცელებული აშლილობაა. დაახლოებით მოსახლეობის 2.5%,
ყოველ 40 კაცში ერთს აწუხებს, რაც ნიშნავს იმას რომ ოკა ორჯერ უფრო მეტად
გავრცელეულია ვიდრე შიზოფრენია და ბიპოლარული აშლილობა. (Federick W.
Thompson, 2015).

ეს არის ერთ-ერთი ნაკლებად აქტუალური საკითხი რომელიც, ვფიქრობ საჭიროა

განხილვის სფეროდ იქცეს. კვლევის მიზანია მკითხველმა გაიგოს რელიგიურობასა და
სკრუპულოზურობას შორის განსხვავებაზე, რათა თუ თავს ამოცინობენ დროულად
მიმართონ საჭირო ზომებს. როგორც კლერ სულივანი ამბოს, ძალიან რთულია ამ
დაავადების აღმოჩენა თუ არ იცი მისი სიმპტომების შესახებ, რადგან ხშირია რომ ზედმეტ
რელიგიურობა ღმერთის ძლიერ სიყვარულად აიხსნას. (Sullivan Clare, 2014). ამიტომ
კვლევის მიზანია მკითხველმა გაიგოს რა არის სკრუპულუზურობასა და რელიგიურობას
შორის განსხვავება.

2
საკვლევი კითხვები

 რას წარმოადგენს ოკა და სკრუპულოზურობა?

 რატომ არის დამალული ეს პრობლემა და არა აქტუალური მიუხედავად მისი
გავრცელების დონისა?
 რისი გაკეთება შეგვიძლია ამ ყველაფრის დასაძლევად ისე რომ რწმენასა და
რელიგიურობაზე არ ვთქვათ უარი?

ლიტერატურის მიმოხილვა

OCD-ის ერთ-ერთი სახეობა, სკრუპულუზურობა, მოიცავს ირაციონლურ ზნეობრივ ან

რელიგიურ აკვიატებებს და შესაბამის იძულებებს ან რიტუალებს. ხშირ შემთხვევაში,
ადამიანები აიძულებენ საკუთარ თავს, მუდმივად მოითხოვენ უფრო მეტ რელიგიურ ან
ზნეობრივ სრულყოფას ყოველდღიურ ცხოვრებაში, მაგრამ მათ სინამდვილეში არ აქვთ
OCD. რელიგიური OCD-ით დაავადებულებს, პირიქით, აქვთ დაჟინებული,
არასასურველი აზრები და შეხედულებები იმის შესახებ, რომ არ არიან საკმარისად
მორალური და მორწმუნეენი, მიუხედავად იმისა, რომ მათი შიშების დამადასტურებელი
მტკიცებულებები არ არსბობს. ამ შეპყრობილობების საპასუხოდ, ისინი ცდილობენ,
იძულებითი რიტუალებით, შეამცირონ შიშით გამოწვეული შფოთვა. რიტუალები
შეიძლება შეიცავდეს ყოველდღიურ ლოცვას, რელიგიური ფრაზების გამეორებას,
პატიების თხოვნას.

მკურნალობა

ლიტერატურაში მოხსენიებულია, რომ სკრუპულოზურმა ადამიანებმა სასურველია

დახმარებისათვის, პირველ რიგში, რელიგიურ ლიდერებს მიმართონ. ჰეპვორტის და სხვა
დანარჩენი ავტორების კვლევა გვამცნობს, თუ როგორ ესმით კათოლაღნიშნავენ რომ
3
ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრაკტიკოსებისათვის რელიგიური განათლება საჭიროა.
(The Hepworth et al, 2010)

როდესაც სკრუპულოზური პირები ფსიქიატრიულ მკურნალობას ეწევიან, როგორც ჩანს,

ლიტერატურაში შეიტანება გარკვეული ცვლილებები იმის შესახებ, თუ რა ტიპის
მკურნალობას ანიჭებენ უპირატესობას და ეს შეიძლება იყოს ის სფერო, სადაც საჭიროა
დამატებითი გამოკვლევების ჩატარება. განხილულ კვლევებში არ იყო ხელმისაწვდომი
მონაწილეები, რომლებიც დახმარებას არ ითხოვენ და, მართალია, ამ ჯგუფში შესვლა
ძალზე რთულია, მაგრამ მათი შეხედულებები მნიშვნელოვნად გაამდიდრებს არსებულ
ინფორმაციას და შესაძლოა უკეთესად გააცნობიეროს სირთულეების მქონე პირთა
სირთულეები. როდესაც მათ დახმარება სურთ.

მართალია, დახმარების მაძიებელ პირებს ბარიერები აქვთ, ხშირად მას შემდეგაც ჩნდება
ბარიერები, როდესაც ისინი დახმარებას ითხოვენ. ლიტერატურის დიდი ნაწილი ეხება ამ
ბარიერების გაგებას. პირველ რიგში, განხილულია სკრუპულოზურობის მდგომარეობის
ასპექტები და მასში მყოფი პირების შფოთები. სკრუპულოზურობის OCD– სგან
განასხვავებელი ერთ – ერთი მთავარი მახასიათებელია მისი ეგო – სინტონიური ხასიათი,
როგორც აღწერილია ჰეპვორტის და სხვათა მიერ (Hepworth et al, 2010). ამ კვლევაში
გამოკითხულმა მღვდლებმა აღიარეს, რომ სკრუპულოზური პიროვნებები სულაც არ
აღიქვამდნენ თავიანთ სიმპტომებს პრობლემად. ეს სერიოზულ გამოწვევას უქმნის
ნებისმიერი ფორმით ჩარევას, იქნება ეს სულიერი ლიდერის ან ფსიქიატრის მიერ. ამ
კვლევის მონაწილეებმა დამატებით გამოავლინეს შიში, რომ ნებისმიერი მკურნალობა
მათ რელიგიურობასა და რწმენის სიღრმეს შეამცირებს. კათოლიკე მღვდლები
მგრძნობიარედ აფასებენ სირთულეებს განიცდიან სკრუპულოზურ ინდივიდებს და მათ
სირთულეებს ეხმარებიან. ავტორები ხაზს უსვამენ სხვა რწმენის ჯგუფებში კვლევის
საჭიროებას. მღვდლები აღნიშნავენ, რომ ხშირად სკრუპულოზური ადამიანები
მიდიოდნენ მათთან ისეთ პრობლემებით რომლებიც მათ კომპეტენციას სცილდებოდა,
და როცა პროფესიონალის დახმარება იყო საჭირო, ასევე ისინი

4
 სკრუპულოზრობა თუ ოკა?

ზემოთ განხილული კვლევების თანახმად, საჭიროა შემუშავდეს სკრუპულოზურობის

უფრო მგრძნობიარე ზომები და ისეთი განეიტრალებადი ქცევის ტიპები, რომლებიც
სკრუპულოზურობაში ჩანს. კიდევ ერთი კვლევა, რომელიც შეისწავლის OCD-ისა და
სკრუპულოზურობის სიმპტომებს შორის განსხვავებას. კონცენტრირებული იყო იმაზე,
თუ როგორ რეაგირებენ ორივე მედიკამენტზე. კვლევაში სეროტონინის ათვისების
ბლოკატორების გამოყენების შესამოწმებლად სკრუპულოზით დაავადებული
პაციენტების მკურნალობისას Fallon, Liebowitz, Hollander and Schneier დაასკვნეს, რომ
სკრუპულოზურობა OCD– ს მსგავსია კლინიკური თვისებებით. სკრუპულოზულ
პაციენტებსა და არა-სკრუპულოზულ OCD პაციენტებს შორის მნიშვნელოვანი
განსხვავება არ აღმოჩნდა ფლუოქსეტინის მკურნალობაზე პასუხის გაცემისას. ისინი
ასევე აცხადებენ, რომ მათ ნიმუშში რეაგირების მაჩვენებლები მსგავსია OCD– ში . (Fallon,
Liebowitz, Hollander and Schneier, 1990)
სწორედ ამიტომ არის არა აქტუალური თემა რომ რთლია მისი აღმოცენის გზები მაშინ
როცა ხალხი ფიქრობს რომ ეს უბრალოდ რწმენის ქონაა და არა ფსიქიკური აშლილობა და
ვერ ანსხვებენ რთულია დიაგნოზის დასმაც. სკრუპულოზურობის მკურნალობის
დაწყებამდე ის უნდა განვასხვაოთ ჩვეულებრივი რელიგიური ან კულტურული
პრაქტიკისგან. გრინბერგისა და ვიცტუმის (Greenberg & Witztum, 1994) კვლევა მიზნად
ისახავდა, იმის გარკვევას, ჩნდება თუ არა ოკა-ს სიმპტომები კონკრეტული კულტურის ან
რელიგიის მიერ ხაზგასმულ ადგილებში და არის თუ არა ობსესიურ კომპულსიური
ქცევის ფორმა კულტურულად თანმიმდევრული ან განსხვავებული, როგორც უჩვეულო.
ამ კვლევისთვის გამოყენებული იქნა ღია ინტერვიუების მეთოდი 34 პაციენტთან,
რომლებიც ჩრდილოეთ იერუსალიმის საზოგადოებრივი ფსიქიკური ჯანმრთელობის
ცენტრში იყვნენ გაგზავნილნი, რომ დეტალური ინფორმაცია მიეღოთ ოკა-ს
სიმპტომებზე. მან დაადგინა, რომ OCD სიმპტომოლოგია არ გვხვდება რელიგიური
ცხოვრების ყველა სფეროში. რიტუალური ქცევის სფეროებში, რომლებიც ობსესიურ
კომპულსიური სიმპტომატიკის ყურადღების ცენტრში იყო, OCD– სთვის
დამახასიათებელი იყო, ვიდრე ებრაული რიტუალის პრაქტიკაში. ავტორები
5
ირწმუნებიან, რომ თუ ნიმუშის სიმპტომების რელიგიური კონტექსტი
უგულებელყოფილი იყო, რელიგიური სიმპტომების ყველა შემთხვევაში ეს შეიძლება
გადაიდაროთ OCD– ში ზოგადად აღნიშნულ ძირითად თემებზე, ანუ ჭუჭყთან,
მოწესრიგებულობასთან, აგრესიასთან და სექსთან დაკავშირებით. რელიგიური
სიმპტომების მქონე პაციენტებში აღმოჩენილი 102 იძულებითი ქცევა შეესაბამება სხვა
პოპულაციებში OCD პაციენტებს შორის ჩატარებული კვლევების შედეგებს.

დასკვნა

ხშირად ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა რელიგია შეიძლება ფსიქიკური აშლილობის

მიზეზი გახდეს. მართალია, ბევრს ეს წარმოუდგენად შეიძლება მიაჩნდეს, თუმცა ზემოთ
მოყვანილი კვლევები მოწმობს რომ ეს ასეა. ნაშრომში წარმოდგენილია ლიტერატურის
მიმოხილვა, რომელიც სწორედ ამ მოსაზრებას ამყარებს. ასაბუთებს თუ რა არის
სკრუპულუზურობა და მის მკურნალობის მეთოდებს. ასევე, პასუხობს საკვლევ
შეკითხვებს და ასაბუთებს მისი აქტუალობის მიზეზებს. ლიტერატურის მიმოხილვაში
წარმოდგენილი იყო შემდეგი ფაქტორები, პირველ რიგში განხილვა,
სკრუპულოზურობასა OCD– ს საერთო და განმასხვავებელი ნიშნები. ლიტერატურაში
ხაზგასმულია, რომ სკრუპულოზურობა არის OCD– ის სახეობა, რომელიც ხასიათდება
რელიგიური ან მორალური აკვიატებებით რომლებიც, ჩვეულებრივ, რელიგიურ
კონტექსტში ვლინდება. სკრუპულოზურ ადამიანებს, სავარაუდოდ, მკაცრი და ხისტი
შეხედულება აქვთ ღმერთსა და რელიგიაზე. დახმარების ძიებაში არსებობს მთელი რიგი
ბარიერები, თუმცა მათ შეუძლიათ დახმარება მოიპოვონ როგორც პროფესიონალური
გზით ასევე სასულიერო პირებთან. სწორედ ამიტომ, საჭიროა ლიტერატურაზე
დაყრდნობით, რომ გარდა კათოლიკე მღვდლებისა სხვა რწმენის სასულიერო პირებმაც
უკეთ შეისწავლონ ეს კონკრეტული შფოთვითი აშლილობა, რათა შეძლონ დახმარება ან
სიმპტომების აღმოჩენა. მათი ამ მხრივ განათლება, აღსანიშნავია, რომ ერთ-ერთი
მნიშვნელოვანი რამაა, ამ დაავადების, როგორც შესამცირებლად, ასევე დასადგენად. ამ
თემის აქტუალობა ძალიან მცირეა, რადგან რთულია მისი სიმპტომატიკის ცოდნის
6
გარეშე გარჩევა ეს უბრალოდ რწმენის ქონაა თუ ფსიქიკური აშლილობა. სკრუპულოზურ
პირთა შორის რელიგიური სიმპტომების აღქმა კვლავ ბარიერს წარმოადგენს, როგორც
ჩართულობის, ასევე რეკომენდებული მკურნალობის ტიპების ეფექტურობის
თვალსაზრისით. სხვა გამოწვევებში შედის პაციენტების თერაპიის შიში, მათ შეიძლება
გაუჩნდეთ განცდა რომ ამ მკურნალობით შემცირდება მათი რწმენა და ერთგულება
ღმერთთან ან რელიგიასთან. ამ ვითარებააში ყველაზე სწორი სასულიერო პირების მიერ
გაწეული დახმარებაა, რადგან რწმენის თვალსაზრისით, პაციენტს, შესაძლებელია,
მღვდელთან უფრო მეტი ნდობა გაუჩნდეს ვიდრე პროფესიონალთან.

7
ბიბლიოგრაფია

Hepworth, M. Simonds, L. M., & Marsh, R. (2010). Catholic priests' conceptualisation of scrupulosity: A
grounded theory analysis. Mental Health, Religion & Culture, 1-16

Huppert, J. D., Siev, J. & Kushner, E. S. (2007). When Religion and Obsession collide: Treating
Scrupulosity in Ultra-Orthodox Jews. Journal o f Clinical Psychology, 63, 925-941

Nelson, E. A., Abramowitz, J. S., Whiteside, S. P., & Deacon, B. J. (2006). Scrupulosity in patients with
obsessive-compulsive disorder: Relationship to clinical and cognitive phenomena. Journal of Anxiety
Disorders, 1071-1086

Sullivan Clare, 2014. School of Psychology, Faculty of Arts and Human Sciences, University of Surrey.
Understanding and managing scrupulosity in significant others: an interpretative phenomenological
analysis.

Thompson Frederic W. Obsessive-Compulsive Disorders A handbook for Patients and families. 2015, p 3-
26