Δραστηριότητα 1η

Πώς οι στόχοι της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης διαφοροποιούνται από τους στόχους

της Πολυπολιτισμικής Εκπαίδευσης.

  H διαπολιτισμικότητα, προωθεί την εποικοδομητική συμβίωση μέσα σε ένα

πολυπολιτισμικό περιβάλλον, με σκοπό την αποδοχή και το σεβασμό του
διαφορετικού και παράλληλα την αναγνώριση της πολιτιστικής του ταυτότητας.
Επιπλέον, επιδιώκει να εμποδίσει τον σχηματισμό προκαταλήψεων και στερεοτύπων
μέσω μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας επικεντρωμένης στα Ανθρώπινα Δικαιώματα
και προωθώντας τον σεβασμό. Στοχεύει επίσης στην εξάλειψη διακρίσεων
λαμβάνοντας υπόψη της τις κοινωνικές και πολιτιστικές ιδιαιτερότητες κάθε λαού
(Πανταζής, 1999).

Η διαπολιτισμική αγωγή απευθύνεται σε όλα τα μέλη της πολιτισμικής κοινωνίας

και όχι μόνο στα μέλη των μειονοτήτων. Έτσι, διασφαλίζονται όχι μόνο τα
εκπαιδευτικά δικαιώματα των “διαφορετικών” παιδιών, αλλά και η εκπαίδευση των
μαθητών της πλειονότητας προς άλλες ιδεολογικές κατευθύνσεις. Αποσκοπεί στην
άρση των στερεοτύπων της εθνοκεντρικής εκπαίδευσης, καθώς αναγνωρίζει την
πολυπολιτισμικότητα και τη συναφή ετερότητα σε εθνο-γλωσσικό και θρησκευτικό
επίπεδο. Εξάλλου η ισότιμη αντιμετώπιση όλων των πολιτών, ημεδαπών και
αλλοδαπών, αποτελεί τη βάση για την αρμονική συμβίωση ατόμων και ομάδων
διαφορετικών πολιτισμικών καταβολών (Δαμανάκης, 1998:39). Από την άλλη
πλευρά η διαπολιτισμική εκπαίδευση άπτεται της εκπαιδευτικής διαδικασίας έτσι
ώστε να επιτυγχάνεται η ώσμωση των στοιχείων του επικρατούντος γηγενούς
πολιτισμού με τους υπόλοιπους. Η συλλογιστική αυτή εδράζεται και αποβλέπει στον
αμοιβαίο σεβασμό των πολιτισμικών διαφορών των συμβιούντων εθνοτικών
κοινοτήτων (Τουλιάς, 2005: 22-23).

Το φιλελεύθερο μοντέλο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης έχει την ίδια ιδεολογική

βάση με το πολυπολιτισμικό, με τη διαφορά ότι το εξεταζόμενο διαλαμβάνει
επιμέρους ιδεολογικές συνιστώσες. Το μοντέλο αυτό αναπτύχτηκε από τον
γερμανικής καταγωγής Helmut Essinger. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση περιλαμβάνει
τέσσερις βασικούς άξονες: α) εκείνον της ''ενσυναίσθησης'' την κατανόηση των
πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων των ''άλλων''. β) Ο δεύτερος άξονας είναι αυτός της
καλλιέργειας της ''αλληλεγγύης'', της κοινής συνείδησης και της κοινής ταυτότητας, γ)
ο τρίτος εκείνος της καλλιέργειας του σεβασμού των άλλων πολιτισμών και δ) τέλος,
αυτός της εκπαίδευσης για την άρση όλων των εθνικών στερεοτύπων (Κεσίδου, 2008:
27-29).

   Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση αναγνωρίζει τη φυλή, την εθνότητα και την

κοινωνική τάξη ως διακριτά στοιχεία της πολιτισμικής ταυτότητας ενός λαού, έθνους
και κυρίως μίας μειονότητας εντός ενός πολυεθνοτικού κράτους. Η κεντρική ιδέα
κατά την εκπαιδευτική διαδικασία είναι η παροχή της δυνατότητας στους μαθητές να
γνωρίσουν πτυχές και διαφορετικών πολιτισμών. Το εκπαιδευτικό σύστημα, στο
μοντέλο του πολυπολιτισμού επιδιώκει την επικοινωνία των μαθητών με τον
κυρίαρχο και πλειοψηφικό πολιτισμό αλλά και την αρμονική συμβίωση με τους
υπόλοιπους εθνικούς πολιτισμούς των μειονοτήτων. Επιπλέον, η καλλιέργεια των
αρχών του αλληλοσεβασμού, της κατανόησης και της αναγνώρισης της
διαφορετικότητας και του ‘άλλου’ είναι αξιακοί κώδικες του πολυπολιτισμικού
συστήματος (Banks, 2004: 21-23).
  Το πρώτο πλουραλιστικό μοντέλο εκπαίδευσης είναι το πολυπολιτισμικό. Το
μοντέλο αυτό εκχωρεί το δικαίωμα σε όλους τους πολιτισμούς εντός μίας κοινωνίας
να αναπτυχθούν ισότιμα, χωρίς περιορισμούς. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει την
αναγνώριση, ανάπτυξη και καλλιέργεια όλων των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων. Εδώ,
απαντάται η διδασκαλία και της μητρικής γλώσσας πέραν της κυρίαρχης της χώρας
υποδοχής και η αντίστοιχη τροποποίηση των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών με
σκοπό τη συμπερίληψη όλων των γλωσσικών και πολιτισμικών στοιχείων στο
εκπαιδευτικό σύστημα. Ο σκοπός είναι η αλληλεπίδραση όλων των πολιτισμικών
ομάδων, άσχετα από το βαθμό που μπορεί να επιτυγχάνεται ή όχι η κοινωνική συνοχή
(Κεσίδου, 2008: 26).

Έτσι , σ’ ένα πολυπολιτισμικό σχολείο σκοπός της διδασκαλίας είναι οι μαθητές να

μαθαίνουν να αποδέχονται ο καθένας τη γλώσσα και τον πολιτισμό του άλλου, να
ενημερώνονται για την προσφορά των εθνικών τους ομάδων στην κοινωνία και συχνά
να προετοιμάζονται για επαναπατρισμό.

Η “πολυπολιτισμικότητα” υποδηλώνει μία κατάσταση και έχει παθητικό χαρακτήρα

σε αντίθεση με τη “διαπολιτισμικότητα” που έχει την έννοια της αλληλεπίδρασης. Θα
λέγαμε απλουστευτικά ότι η πολυπολιτισμική εκπαίδευση είναι η δεδομένη,
υπάρχουσα κατάσταση, ενώ η διαπολιτισμική είναι ο στόχος, δηλαδή το ζητούμενο,
με άλλα λόγια.

Βιβλιογραφία

Banks, J. (2004). Εισαγωγή την Πολυπολιτισμική Εκπαίδευση. Αθήνα: Παπαζήσης.

Δαμανάκης, Μ. (1998). Η εκπαίδευση των Παλιννοστούντων και Αλλοδαπών
Μαθητών στην Ελλάδα. Διαπολιτισμική Προσέγγιση. Αθήνα: Gutenberg
Κεσίδου, Α. (2008). Διαπολιτισμική εκπαίδευση: μία εισαγωγή, σσ. 21-36, στο
Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο (γυμνάσιο), Δ.
Κ. Μαυροσκούφης, Δ. Κ., (επιμ.), Οδηγός Επιμόρφωσης. Διαπολιτισμική
Εκπαίδευση και Αγωγή. Θεσσαλονίκη, ΥΠ.Ε.Π.Θ.
Μάρκου Γ, (1998). Προσεγγίσεις της Πολυπολιτισμικότητας και η Διαπολιτισμική
εκπαίδευση- Επιμόρφωση εκπαιδευτικών, Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης,
Αθήνα.

Πανταζής Β, (1999). Βασικές αρχές διαπολιτισμικής αγωγής, Τα Εκπαιδευτικά ,

τεύχος 49/50, Αθήνα, σελ. 156 - 159.

Τουλιάς, Η. (2005). Η Διαπολιτισμική και Πολυπολιτισμική Αγωγή στην Ελλάδα.

Μύθος και πραγματικότητα. Αθήνα: Διόνικος