Διαδραστική δραστηριότητα 1η

Κατά καιρούς, έχουν διατυπωθεί διάφοροι ορισμοί της διαταραχής της δυσλεξίας. Οι
πρώτες προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή βασίζονται στο κριτήριο του
αποκλεισμού (exclusionary definitions). Οι εν λόγω ορισμοί έχουν, με άλλα λόγια,
αρνητικό πρόσημο περιγράφοντας τι δεν είναι και σε τι συνίσταται η οικεία διαταραχή,
δηλαδή τι δεν είναι σε θέση να πράξει το παιδί με δυσλεξία εμπλεκόμενο στον γραπτό
λόγο και σε ποιους τομείς τα καταφέρει. Η μη αποτελεσματικότητα αυτών των ορισμών
οδήγησε ορισμένους μελετητές του οικείου φαινομένου να υιοθετήσουν, κατά
προτίμηση, περιγραφικές προσεγγίσεις (descriptive approaches) της δυσλεξίας.

Η δυσλεξία αποτελεί την πιο κοινή από τις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Μέχρι
σήμερα έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί για τον οικείο όρο ο οποίος όμως δεν
αποτυπώνει την πραγματική εικόνα του παιδιού στο σύνολο του γνωστικού του
ρεπερτορίου επειδή παραπέμπει αρχικά σε αρνητικά χαρακτηριστικά που δεν
διασαφηνίζονται. Οι πρώτες προσπάθειες για τον ορισμό της δυσλεξίας βασίζονται
στο κριτήριο του αποκλεισμού. Οι ορισμοί αυτοί περιγράφουν την έννοια της
δυσλεξίας από την σκοπιά του τι δεν είναι και όχι του τι στην πραγματικότητα είναι.
Το κύριο χαρακτηριστικό της έννοιας είναι οι απρόσμενες δυσκολίες που
αντιμετωπίζει το παιδί στην διαχείριση των πτυχών του γραπτού λόγου.

Κατ’ αρχάς πρέπει να διευκρινίσουμε ότι σύμφωνα με το κριτήριο του αποκλεισμού,

η δυσλεξία δεν σχετίζεται σε αισθητηριακά ελλείμματα όπως της ακοής ή της
όρασης. Ούτε όμως σε νοητική υστέρηση ή ακόμα και σε περιορισμένες
εκπαιδευτικές ευκαιρίες στο σχολείο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία
Νευρολογίας των ΗΠΑ , η δυσλεξία είμαι μια διαταραχή που εκδηλώνεται με
δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης ανεξάρτητα από τη συμβατική διδασκαλία ,
την επαρκή νοημοσύνη και την προσφερόμενη κοινωνικο-πολιτισμική ευκαιρία.
Εξαρτάται από θεμελιώδεις γνωστικές δυσκολίες ιδιοσυστασιακής προέλευσης
(Critchley, 1970, σ.11). Ύστερα από λίγα χρόνια διατυπώθηκε ένας εκτενέστερος και
πιο λεπτομερής ορισμός της δυσλεξίας που στηρίζεται στην αρχή του αποκλεισμού.
Σύμφωνα με τους Critchley και Critchley 1978, σ.149 , η εξελικτική δυσλεξία είναι
μια μαθησιακή δυσκολία που αρχικά εμφανίζεται ως μια δυσκολία στην εκμάθηση
της ανάγνωσης και στην πορεία ως μια αστάθεια στην ορθογραφημένη γραφή και ως
έλλειμμα ευχέρειας στο χειρισμό γραπτών λέξεων εν αντιθέσει με τον προφορικό
λόγο. Έχει στην ουσία γνωστικό χαρακτήρα και είναι γενετικά καθορισμένη. Τα αίτια
της δεν εντοπίζονται σε νοητικό έλλειμμα ούτε σε έλλειμμα κοινωνικο-πολιτισμικής
ευκαιρίας , δεν οφείλονται σε συναισθηματικούς παράγοντες ή σ’ άλλο έλλειμμα στη
δόμηση του εγκεφάλου. Είναι πιθανό να υπάρχει ένα ειδικό έλλειμμα ωρίμανσης που
όμως μειώνεται καθώς το παιδί μεγαλώνει και είναι σε θέση να βελτιωθεί ειδικά
όταν του δίνεται η κατάλληλη βοήθεια. Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειώσουμε ότι
οι παραπάνω ορισμοί δέχτηκαν έντονη κριτική από επιφανείς μελετητές του
φαινόμενου. Συγκεκριμένα ο Rutter (1978) χαρακτήρισε τον οικείο ορισμό ως ορισμό
με «μη λογική εκκίνηση» ή με «μικρή λογική».

Τέλος δεν πρέπει να συσχετιστεί ούτε ο αναλφαβητισμός με τη δυσλεξία εφόσον

αρκετά συμπτώματα τους εμφανίζουν ομοιότητες. Γενικότερα το κριτήριο του
αποκλεισμού έχει ως στόχο την οριοθέτηση της δυσλεξίας ως προς τις άλλες
μαθησιακές δυσκολίες , οι οποίες επιφανειακά μοιάζουν με τη δυσλεξία.

Βιβλιογραφία

Στασινός, Δ. (2020). Ψυχολογία του λόγου και της γλώσσας. Δυσλεξία,

πολυγλωσσία, λογοθεραπεία & συμπερίληψη. Αθήνα: Gutenberg .