რეალექტი

რეალაქტი არის → ადმინისტრაციული ორგანოს საქმიანობის ერთ–ერთი ფორმა,

რომელიც მიმართულია არა სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობის, შეცვლის ან
შეწყვეტისაკენ, არამედ – ფაქტობრივი შედეგების დადგომისაკენ. რეალაქტი, როგორც
ადმინისტრაციული ორგანოს საქმიანობის ერთ-ერთი ფორმა, საქართველოს ზოგად
ადმინისტრაციულ კოდექსში ცალკე არ არის გამოყოფილი. კოდექსი ითვალისწინებს
ადმინისტრაციული ორგანოს ქმედების გასაჩივრების შესაძლებლობას. ასევე
საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსი სრულყოფილად ადგენს
ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ განხორციელებული რეალური მოქმედებისაგან
პირის უფლებისა და კანონიერი ინტერესის დაცვის სამართლებრივ საშუალებებს.
ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ მოქმედების განხორციელების უფლებამოსილება
ჩადებულია სპეციალურ კანონებში. რეალაქტი შეიძლება გამოვლინდეს როგორც
ორგანიზაციის შიგნით, ისე მის გარეთ. შიდაორგანიზაციულ რეალაქტთან მაშინ გვაქვს
საქმე, როდესაც მისი ფაქტობრივი შედეგები არ სცილდება ამ ორგანიზაციის ფარგლებს.
ორგანიზაციის გარეთ გამოვლენილი რეალაქტი შეიძლება იყოს საინფორმაციო ხასიათის
ან ფაქტობრივი ქმედებების სახით. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ
განხორციელებული რეალაქტების დიდი ნაწილი მიმართულია ორგანიზაციის გარეთ
ფაქტობრივი შედეგების დადგომისაკენ. იურიდიულ ლიტერატურაში ხდება
ორგანიზაციის გარეთ გამოვლენილი რეალაქტების ორ ჯგუფად სისტემატიზაცია:
საინფორმაციო ხასიათის რეალაქტები და ფაქტობრივი. ადმინისტრაციული რეალაქტის
გამოვლენის ერთერთი მნიშვნელოვანი ფორმაა საჯარო გაფრთხილება. ეს ის
შემთხვევებია, როდესაც მმართველობის ორგანო აკეთებს საჯარო განცხადებას და
აფრთხილებს მოსახლეობას ბუნების მოვლენების შედეგად მოსალოდნელი უარყოფითი
შედეგების თაობაზე, ან კონკრეტული სოფლის მეურნეობის პროდუქტის, კონკრეტული
წარმოშობის საკვების ვარგისიანობაზე. საჯარო გაფრთხილების კლასიკური მაგალითია
სიგარეტის კოლოფზე გაკეთებული ჯანდაცვის სამინისტროს გაფრთხილება
სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის სიგარეტის მოწევის მავნე შედეგებზე. საჯარო
გაფრთხილების შედეგების ხასიათი დამოკიდებულია განცხადების გაკეთების ფორმაზე,
დაცვის ობიექტის მნიშვნელობაზე, საშიშროების ხასიათზე, საინფორმაციო
საშუალებებისა და მოსახლეობის რეაქციაზე და ა.შ. მაგალითად,

ჯანდაცვის სამინისტროს გაფრთხილებას თამბაქოს მოწევის მავნე შედეგებზე თითქმის

არავინ აქცევს ყურადღებას, მაგრამ კონკრეტული კვების პროდუქტების ვარგისიანობაზე
ინფორმაცია მოსახლეობის სწრაფ რეაქციას იწვევს; მცირდება ან თითქმის წყდება ამ
პროდუქტის რეალიზაცია, რაც უარყოფით გავლენას ახდენს ამ საწარმოს ბიზნეს-
ინტერესებზე. ამ ინფორმაციით სარგებლობენ ასევე ამ ფირმის კონკურენტი მეწარმეები.
შედარება ნათლად წარმოაჩენს საჯარო გაფრთხილების ნაკლებ სამართლებრივ
მნიშვნელობას, თუმცა შესაძლებელია ორივე შემთხვევაში მსგავს შედეგებთან გვქონდეს
საქმე. მაგ., როდესაც ადმინისტრაციული ორგანო აფრთხილებს მოსახლეობას
კონკრეტული საკვები პროდუქტის მიღების ჯანმრთელობისათვის საშიშ შედეგებზე, ეს
იწვევს არა მარტო ამ კონკრეტული პროდუქტის რეალიზაციის შეწყვეტას, რაც
მეწარმისთვის ამ პროდუქტის წარმოების აკრძალვის ტოლფასია, არამედ ეს საწარმო
მოსახლეობაში კარგავს რეპუტაციას და ეჭვქვეშ დგება მის მიერ სარეალიზაციოდ
გამოტანილი სხვა პროდუქტებიც. შეიძლება ითქვას, რომ აკრძალვის შედეგები უფრო
ვიწროა, ვიდრე - საჯარო გაფრთხილების, რამდენადაც აკრძალვა ერთ კონკრეტულ
პროდუქტს მოიცავს, ხოლო გაფრთხილების შემთხვევაში ის გავლენას ახდენს
პროდუქციის პროცესზე მთლიანად. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ
განხორციელებული საჯარო გაფრთხილების კანონიერების დასადგენად უნდა
შემოწმდეს ამ ღონისძიების დასაშვებობა, სამართლებრივი საფუძვლები და
კონსტიტუციასთან, განსაკუთრებით, პირის ძირითად უფლებებთან და
თავისუფლებებთან, შესაბამისობა. ბ) სამართლებრივი საფუძვლები. ადმინისტრაციული
ორგანოს მიერ რეალაქტის განხორციელების სამართლებრივ საფუძველს შეიძლება
ქმნიდეს კონკრეტული კანონი, ნორმატიული ადმინისტრაციულსამართლებრივი აქტი ან
ინდივიდუალური ადმინისტრაციულსამართლებრივი აქტი. აღმჭურველი ხასიათის
რეალაქტი ასევე შესაძლებელია განხორციელდეს კონკრეტული ნორმატიული
საფუძვლების გარეშეც. ღონისძიება, რომელსაც ადმინისტრაციული ორგანო
ახორციელებს საკუთარი უფლებამოსილების ფარგლებში და მიმართულია კონკრეტული
ფაქტობრივი მიზნის მისაღწევად, არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს ქვეყანაში მოქმედ
სამართლის ნორმებს. ადმინისტრაციული რეალაქტი ისე, როგორც ადმინისტრაციული
აქტი, არის კანონსაწინააღმდეგო, როდესაც მას ახორციელებს ტერიტორიულად ან
საგნობრივად არაუფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანო, ან როდესაც ის
უკანონოდ ზღუდავს პირის ძირითად კონსტიტუციურ უფლებებსა და თავისუფლებებს.
გ) უფლების დაცვის სამართლებრივი საშუალებები ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ
რეალაქტის განხორციელებით ან განუხორციელებლობით პირის სუბიექტური
უფლებების ხელ ყოფის შემთხვევაში იგი უფლება მოსილია, → საჩივრით მიმართოს
ადმინისტრაციულ ორგანოს ან შეიტანოს → სარჩელი სასამართლოში და მოითხოვოს
მოქმედების განხორციელება ან მოქმედებისაგან თავის შეკავება.

ადმინისტრაციული ხელშეკრულების კანონიერების კრიტერიუმები

სამართლებრივი სახელმწიფოს კონსტიტუციური მიზანი აყალიბებს გარკვეულ
სტანდარტებს სახელმწიფო მმართველობის კუთხით, რომელიც მოიცავს კანონის
უზენაესობის პრინციპს, რომლის ნაწილია მათ შორის სამართლიანი ადმინისტრაციული
წარმოება, როგორც წარმოების პროდუქტის ერთგვარი კანონშესაბამისობის გარანტია .
ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარების შედეგად გადაწყვეტილების მიღების პროცესს
ახასიათებს ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ გადაწყვეტილებისთვის მნიშვნელოვანი
გარემოებების დადგენა, ასევე, შესაძლო მოქმედების კანონიერებისა და
მიზანშეწონილობის შეფასება. საკასაციო სასამართლოს განმარტებით ,
ადმინისტრაციული კანონმდებლობით დადგენილი სავალდებულო პროცედურების
ჩაუტარებლობა არღვევს სამართლებრივი სახელმწიფოს ერთ-ერთ მნიშვნელოვან და
ფუნდამენტურ მოთხოვნას პროცედურული დემოკრატიის უზრუნველყოფის შესახებ ”.
საკასაციო სასამართლო ასევე, განმარტავს, რომ მმართველობის კანონიერება
კომპლექსურად მოიცავს, როგორც საჯარო ინტერესების, ასევე, ადამიანის უფლებებისა
და თავისუფლებების და კანონის უზრუნველყოფის დაცვას. სწორედ აღნიშნულის
უზრუნველსაყოფად არის დადგენილი ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურების
ზედმიწევნით დაცვის ვალდებულება, რაც მინიმუმამდე ამცირებს კანონსაწინააღმდეგო
და დაუსაბუთებელი ადმინისტრაციული აქტების გამოცემის შესაძლებლობას . ზოგადი
ადმინისტრაციული კანონმდებლობით ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ
გადაწყვეტილების ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარების საფუძველზე მიღების
სავალდებულოობა დადგენილი, რაც საჯარო სამართლებრივი უფლებამოსილებების
კანონიერად განხორციელების ანუ კანონიერი მმართველობის განხორციელების ერთ -
ერთი წინაპირობაა. რადგან, თავის მხრივ, ადმინისტრაციული წარმოება არის ის
ინსტრუმენტი რომელმაც უნდა უზრუნველყოს როგორც გადაწყვეტილების მიღების
საფუძვლების შექმნა, ასევე, დაინტერესებული მხარეების უფლებების დაცვა . საკასაციო
სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციული წარმოების ჩატარება მოიცავს
ადმინისტრაციული ორგანოს უმნიშვნელოვანეს პროცედურულ ვალდებულებას -
გამოიკვლიოს საქმისათვის მნიშვნელობის მქონე ყველა გარემოება და გადაწყვეტილება
მიიღოს ამ გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე . საქართველოს
ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის ეს უმნიშვნელოვანესი იმპერატიული ხასიათის
დანაწესი ემსახურება საჯარო მმართველობის კანონიერების პრინციპს , რამდენადაც
ყოველი მმართველობითი გადაწყვეტილების მიღება უნდა ეფუძნებოდეს განსახილველი
საკითხის გარემოებებისა და ფაქტების ობიექტურ შესწავლა -გამოკვლევას , რომლის
შეფასებიდან უნდა გამომდინარეობდეს საკითხის გადასაწყვეტად ჩამოყალიბებული
დასკვნა. ასევე, საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ მმართველობის კანონიერება
კომპლექსურად მოიცავს, როგორც საჯარო ინტერესების, ასევე, ადამიანის უფლებებისა
და თავისუფლებების და კანონის უზრუნველყოფის დაცვას. სწორედ აღნიშნულის
უზრუნველსაყოფად არის დადგენილი სამართლის პრინციპებისა და მათი
უზრუნველმყოფი ადმინისტრაციული წარმოების პროცედურების ზედმიწევნით დაცვის
ვალდებულება.
 საჯარო სამსახური
საჯარო სამსახურის თანაბარი ხელმისაწვდომობის კონსტიტუციური გარანტია
განსაზღვრულია საქართველოს კონსტიტუციის 29-ე მუხლით, რომლის თანახმად,
საქართველოს ყოველ მოქალაქეს უფლება აქვს დაიკავოს ნებისმიერი სახელმწიფო
თანამდებობა, თუ იგი აკმაყოფილებს კანონმდებლობით დადგენილ მოთხოვნებს.
საქართველოს კონსტიტუციის აღნიშნული ნორმა ახდენს ყველა ადამიანის
თავისუფლებისა და კანონის წინაშე თანასწორობის ზოგადი კონსტიტუციური ნორმის
დაზუსტებას. ის ქმნის საჯარო სამსახურის ინსტიტუციონალურ გარანტიას, რომელიც
კანონმდებელს ავალდებულებს შექმნას სახელმწიფო თანამდებობის განხორციელების
საკანონმდებლო საფუძვლები, რომელმაც უნდა უზრუნველყოს საჯარო სამსახურის
თანაბარი ხელმისაწვდომობა.

საჯარო სამსახურის სამართლის ცენტრალური ცნებაა „საჯარო სამსახური ”, რომელიც

მოიცავს საქმიანობას სახელმწიფო ხელისუფლების ყველა შტოში და ადგილობრივი
თვითმმართველობის დაწესებულებებში. საკანონმდებლო, აღმასრულებელი და
სასამართლო ხელისუფლების განმახორციელებელ, აგრეთვე ადგილობრივი
თვითმმართველობის ორგანოებს ეწოდებათ საჯარო ხელისუფლების ორგანოები .
საჯარო სამსახური არის საქმიანობა საჯარო ხელისუფლების ორგანოებში , რომელიც
იყოფა სახელმწიფო სამსახურად და სამსახურად ადგილობრივ თვითმმართველობაში .
საჯარო სამსახურის განმსაზღვრელი ორი კრიტერიუმია: 1. ის უნდა იყოს სახაზინო
(საბიუჯეტო) დაწესებულება, შექმნილი სახელმწიფო ბიუჯეტის, ავტონომიური
რესპუბლიკის რესპუბლიკური ბიუჯეტის ან ადგილობრივი თვითმმართველი ერთეულის
ბიუჯეტის სახსრებით და ბიუჯეტის დაფინანსებაზე , 2. მისი ძირითადი ამოცანა უნდა იყოს
საჯარო ხელისუფლების განხორციელება. საჯარო სამსახურს ახორციელებს საჯარო
მოსამსახურე. საჯარო მოსამსახურე არის პირი, რომელიც კანონით დადგენილი წესით
ეწევა ანაზღაურებად საქმიანობას სახელმწიფო ან ადგილობრივი თვითმმართველობის
დაწესებულებაში. საჯარო მოსამსახურე, რომელსაც აქვს სამსახურებრივი ურთიერთობა
სახელმწიფოსთან, არის სახელმწიფო მოსამსახურე, ხოლო პირი, რომელიც
სამსახურებრივ ურთიერთობაშია ადგილობრივი თვითმმართველობის ერთეულთან , არის
ადგილობრივი თვითმმართველობის მოსამსახურე. საჯარო სამსახურთან ფიზიკური
პირის კავშირს განსაზღვრავს „სახელმწიფო თანამდებობის” ცნება , რომელიც არის
სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოს პირველადი სტრუქტურული ერთეული, რომელიც
განსაზღვრავს მოქალაქის ადგილსა და სოციალურ-შრომით როლს საჯარო სამსახურის
სისტემაში, მის უფლებებსა და მასზე დაკისრებულ მოვალეობებს. საჯარო სამსახურში
სახელმწიფო თანამდებობაზე საქმიანობად ითვლება შრომითი ურთიერთობა არჩევით ან
დანიშვნით თანამდებობაზე იმ დაწესებულებაში , რომელიც კანონმდებლობის
საფუძველზე ახორციელებს საკანონმდებლო, აღმასრულებელ და სასამართლო
ხელისუფლებას, სახელმწიფო ზედამხედველობას და კონტროლს, აგრეთვე სახელმწიფო
თავდაცვას. საჯარო სამსახურის შესახებ საქართველოს კანონი ახდენს საჯარო
მოსამსახურის კლასიფიკაციას: ა) სახელმწიფო-პოლიტიკური თანამდებობის პირი ; ბ )
მოხელე; გ) დამხმარე მოსამსახურე; დ) შტატგარეშე მოსამსახურე. აღნიშნულ
კლასიფიკაციას მნიშვნელობა აქვს საჯარო სამსახურის შესახებ საქართველოს კანონის
მოქმედების სფეროს განსაზღვრისათვის. აღსანიშნავია ის ფაქტი , რომ საჯარო სამსახური
და საჯარო მოსამსახურე სრულად არ არის კანონის მოწესრიგების ქვეშ მოქცეული .
კანონის მოქმედება სრულად არ ვრცელდება სახელმწიფო პოლიტიკური თანამდებობის
პირებზე, აგრეთვე მართლმსაჯულების განმახორციელებელ პირებზე. საჯარო სამსახურის
კანონის მთავარი ინსტიტუტია მოხელე. მოხელე არის პირი, რომელიც ინიშნება ან
აირჩევა სახაზინო დაწესებულების საშტატო თანამდებობაზე . მოხელეები იყოფიან
სახელმწიფო მოხელეებად და ადგილობრივი თვითმმართველობის მოხელეებად .
მოხელეები გხვდება ხელისუფლების სამივე შტოში. მათი ძირითადი მახასიათებელია
მმართველობითი ფუნქციების განხორციელება.

2.ადმინისტრაციული სამართლის ზოგადი პრინციპები

სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი დაკავშირებულია სახელმწიფოს ორგანოების
საქმიანობის ყველა სფეროსთან. იგი ქმნის სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანოების
ძირითად მიმართულებებს. სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი მოითხოვს , რომ
აღმასრულებელი ხელისუფლების მიერ კანონდებლობის საფუძველზე გამოცემული
ადმინისტრაციულსამართლებრივი აქტი თავისი შინაარსით, მიზნითა და მოცულობით
იმგვარად უნდა იყოს დაზუსტებული, რომ მოქალაქემ ამ აქტის საფუძველზე
განსახორციელებელი ქმედებები, გარკვეულ დონეზე, წინასწარ განჭვრიტოს. ვინაიდან ,
სამართლებრივი სახელმწიფოს უმთავრეს ამოცანას წარმოადგენს ის, რომ ადამიანის
უფლებაში ჩარევისა და შეზღუდვის ფარგლები სათანადოდ იყოს განსაზღვრული და
დაკონკრეტებული. სამართლებრივი სახელმწიფოს მნიშვნელოვან ელემენტს
წარმოადგენს დამოუკიდებელი ადმინისტრაციული იუსტიციის არსებობა , ვინაიდან
სამართლებრივი სახელმწიფოს ძირითადი პრინციპების განხორციელება შეუძლებელია
დამოუკიდებელი ადმინისტრაციული მართლმსაჯულების გარეშე. ადმინისტრაციული
მართლმსაჯულება ეს არის სამართლებრივ სახელმწიფოში სავალდებულო ფორმა
სახელმწიფო ძალაუფლების შემოსაფარგლად. სამართლიანობა სამართლებრივი
სახელმწიფოს მნიშვნელოვან ელემენტს წარმოადგენს. სამართლიანობის იდეამ
კონკრეტული გამოხატულება ადამიანის ღირსებისა და მისი თავისუფლებების დაცვაში
ჰპოვა. აღნიშნული პრინციპის შესაბამისად, სახელმწიფო ხელისუფლების სამივე შტოს
საქმიანობა ადამიანის უფლებების დაცვაზე უნდა იყოს ორიენტირებული. ამის მიხედვით ,
მნიშნელოვანია ამ კუთხით სამართლის ისეთი პრინციპები, როგორიცაა , კანონის
უზენაესობის, ხელისუფლების დანაწილებისა და სასამართლოს გზით სახელმწიფოს
გადაწყვეტილების გასაჩივრების შესაძლებლობა . აღნიშნული პრინციპების არსებობა
თითოეულ მოქალაქეს სამართლებრივი უსაფრთხოების განცდას უმაღლებს. ამდენად ,
ნებისმიერი სახელმწიფოორგანოს მოქმედება მხოლოდ კანონის მოთხოვნების
შესაბამისად უნდა ხორციელდებოდეს და ნებისმიერი შეზღუდვა ადამიანის უფლებათა
კუთხით მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით დადგენილი შეზღუდვის
ფარგლებში უნდა განხორციელდეს. ადმინისტრაციულ წარმოებაში დემოკრატიის
პრინციპის არსებობა, პირველ რიგში, გამოიხატება ადმინისტრაციული წარმოებისას
დაინტერესებულ პირთა ჩართვის შესაძლებლობაში, რაც ხელს უწყობს საჯარო
კონტროლის განხოციელებას სახელმწიფო ხელისუფლებაზე. ადმინისტრაციულ
წარმოებაში მონაწილეობა ემსახურება დემოკრატიის ცხოვრებაში რეალიზებას , სადაც
პიროვნება სახელმწიფოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებასთან არის დაკავშირებული .
ამასთან, დემოკრატიული პრინციპის უზრუნველსაყოფად მნიშვნელოვანი ელემენტებია ,
არა მარტო ადმინისტრაციულ წარმოებაში მონაწილეობის ყოველგვარი პირობის შექმნა ,
არამედ მათი თანასწორობისა და ადმინისტრაციული წარმოების საჯაროობის არსებობა .

დისკრეციული უფლებამოსილება

დისკრეციული უფლებამოსილება მოიაზრება როგორც სამართლებრივად „შემობოჭილი

თავისუფლება“, ვინაიდან იგი შეზღუდულია დისკრეციული უფლებამოსილების ნორმის
მიზნითა და ფარგლებით. საქართველოს ადმინისტრაციული კანონმდებლობა
დისკრეციულ უფლებამოსილებას განიხილავს, როგორც კანონმდებლისა და
ადმინისტრაციული ორგანოს ურთიერთობის საგამონაკლისო რეჟიმს. დისკრეციული
უფლებამოსილების პრინციპის დეფინიციას ვხვდებით საქართველოს ზოგადი
ადმინისტრაციული კოდექსის ტერმინთა განმარტებაში, სადაც დისკრეციული
უფლებამოსილება განმარტებულია, როგორც ადმინისტრაციული ორგანოს ან
თანამდებობის პირის თავისუფლება, საჯარო და კერძო. საქართველოს ზოგადი
ადმინისტრაციული კოდექსის ტერმინის განმარტების მიხედვით , ნათლად ჩანს, რომ
დისკრეციული უფლებამოსილების მინიჭება არ გულისხმობს ადმინისტრაციული
ორგანოს სრულ თავისუფლებას, არამედ აღნიშნული მუხლი უწესებს შესაბამის ორგანოს
გადაწყვეტილების მიღების კომპეტენციის ფარგლებს. იგი , ერთი მხრივ , შეზღუდულია
კანონმდებლობით დადგენილი მოთხოვნით და, მეორე მხრივ, საჯარო და კერძო
ინტერესების პროპორციულობის გათვალისწინებით, რაც გულისხმობს იმას, რომ ყოველ
კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა მოხდეს აღნიშნული ინტერესების აწონ-დაწონა და მათი
შეპირისპირება. ადმინისტრაციული სამართლის ჭრილში სამართლებრივი სახელმწიფოს
პრინციპი დამატებით გულისხმობს ისეთი პრინციპების არსებობას , როგორიცაა
მმართველობის ორგანოების საქმიანობის განხორციელება თანაზომიერების პრინციპის
საფუძველზე. აღნიშნული გულისხმობს, რომ ადმინისტრაციული ორგანოები მოქმედებენ
საჯარო და კერძო ინტერესების პროპორციულად. არსებობს დადგენილი სტანდარტი ,
რომლის თანახმადაც მოქმედებს სიეთეთა აწონ-დაწონის მეთოდი. როდესაც ერთმანეთს
უპირისპირდება, ერთი მხრივ, საჯარო და, მეორე მხრივ, კერძო ინტერესი ,
ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ უნდა მოხდეს კონკრეტული შემთხვევიდან
კონკრეტული მხარის ინტერესების შეფასება კონკრეტული საქმიდან გამომდინარე ,
ყოველი დეტალი ზედმიწევნით უნდა შემოწმდეს, ვინაიდან არც ერთი მათგანი არ უნდა
იქნეს უსაფუძვლოდ შეზღუდული. შესაბამისად, ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ
შერჩეულმა ღონისძიებამ არ შეიძლება გამოიწვიოს პირის კანონიერი უფლბების და
ინტერესების დაუსაბუთებელი შეზღუდვა. როდესაც საუბარია დისკრეციულ
უფლებამოსილებაზე, აღნიშნული უფლებამოსილების დადგენა ხდება საკანონმდებლო
აქტში შესაბამისი ტერმინების მოხსენიებით, როგორიცაა „შეუძლია “, „უფლება აქვს “ ან
„უფლებამოსილია“. ადმინისტრაციული სამართალი კონსტიტუციურ-სამართლებრივი
პრინციპების რელევანტურობა ადმინისტრაციული სამართლისათვის ბამოსილების
არსებობაზე, ვინაიდან აღნიშნული სიტყვების შინაარსობრივი განმარტება არჩევანის
საშუალებას იძლევა. დისკრეციული უფლებამოსილება, შეიძლება ითქვას, რომ შინაგანი
რწმენის საფუძველზე, ქმნის მეტად ფართო ასპარეზს. მაგრამ, რა თქმა უნდა,
კანონმდებლის მიერ ადმინისტრაციული ორგანოსათვის ამ ასპარეზის მინიჭება არ
ნიშნავს იმას, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოს შეუძლია სრულიად თავისუფლად ,
მხოლოდ საკუთარი შეხედულების მიხედვით იმოქმედოს. დისკრეციული
უფლებამოსილება არ იძლევა უფლებაში ჩარევის ფორმისა და მოცულობის საკუთარი
შინაგანი რწმენით განსაზღვრის უფლებას, არამედ ანიჭებს ადმინისტრაციულ ორგანოს
გადაწყვეტილების მიღების კომპეტენციას, განახორციელოს თუ არა კანონით ცალსახად
მოწესრიგებული ჩარევის შესაძლებლობა.

საქართველოს ადმინისტრაციულ კანონმდებლობაში ისეთი ნორმები, სადაც

დისკრეციული უფლებამოსილების განხორციელებაზეა საუბარი , დომინირებს
საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსში, რომელიც ეხება
ადმინისტრაციულ ორგანოს უფლებამოსილებას ადმინისტრაციული
სამართალდარღვევისათვის ფულადი ჯარიმის დაკისრების შესაძლებლობის
გამოყენებაზე. ასეთ ვითარებაში, დისკრეციული უფლებამოსილება შინაგანი რწმენის
გამოყენების მეტ შესაძლებლობას იძლევა, რა დროსაც ადმინისტრაციული ორგანო
ვალდებულია იმოქმედოს თავისი მოვალეობის გათვალისწინებით და აღნიშნული
შესაძლებლობა გამოიყენოს კანონის მიზნებისათვის და მის ფარგლებში .
სამართლებრივი ნორმის ასეთი გამოყენება გამომდინარეობს სამართლებრივი
სახელმწიფოს სავალდებულო პრინციპებიდან და, განსაკუთრებით, თანასწორობის
პრინციპიდან. შინაგანი რწმენის არასწორი გამოყენება კი ექვემდებარება
ადმინისტრაციული სასამართლოების მხრიდან გადამოწმებას

საჯარო მმართველობის ორგანიზაციული მოწყობა და ორგანიზაციული მოწყობის არსი

საჯარო მმართველობა არის სახელმწიფო ხელისუფლების განხორციელების

ორგანიზებულად წარმართული პროცესი, რომელიც გულისხმობს მის განხორციელებას
წინასწარ განსაზღვრული წესებისა და პროცედურების დაცვით . ტერმინი ორგანიზაციული
მოწყობა, პირველ რიგში, უნდა განიმარტოს, როგორც ორგანიზების პროცესი, რაც
შესაბამის გადაწყვეტილებებში აისახება, მეორე, როგორც აქედან გამომდინარე ,
ორგანიზაციული წარმონაქმნი (ადამიანების და ნივთების სახით) და მესამე , მისი შინაგანი
წესრიგი (სტრუქტურული მოწყობა). საჯარო მმართველობის ორგანიზაციული მოწყობა
მოიცავს საჯარო დაწესებულებათა სისტემას, რომლებიც ახორციელებენ საჯარო
მმართველობას და მასში მოიაზრება, როგორც ორგანიზაციული წარმონაქმნი, ისე
პროცესის წარმართვის ორგანიზება (სტრუქტურული მოწყობა). საჯარო მმართველობის
ორგანიზაციული მოწყობა ემყარება იერარქიულობის პრინციპს, რაც გულისხმობს
ზემდგომი ადმინისტრაციული ორგანოს, შესაბამისად, თანამდებობის პირისადმი
ქვემდგომის დაქვემდებარებას. ეს გავლენას ახდენს უფლებამოსილებათა განაწილებაზე .
გარდა იმისა, რომ ეს ემსახურება სამუშაოს განაწილების გზით უფლებამოსლიების
განხორციელებას, მას აქვს სამართლებრივი დატვირთა. ზემდგომ ორგანოს
(თანამდებობის პირს) უფლება აქვს განახორციელოს ზედამხედველობა
ქვემდგომისადმი, მისცეს მას მითითებები და, საჭიროების შემთხვევაში , ქვემდგომის
უფლებამოსილება განახორციელოს თვითონ. ასევე, ეს გავლენას ახდენს უფლების
დაცვის სისტემაზე. საჩივარი, როგორც უფლების დაცვის საშუალება შეიტანება ზემდგომ
ადმინისტრაციულ ორგანოში ან თანამდებობის პირთან.57 საჯარო მმართველობის
ორგანიზაციულ მოწყობაში მნიშვნელოვანია კონკრეტული ადმინისტრაციული ორგანოს
ნების ფორმირების პროცესი. მონოკრატიულად მოწყობილი დაწესებულების ნებას
განსაზღვრავს ერთი ადამიანი (ხელმძღვანელი პირი). კოლეგიური ორგანოს შემთხვევაში
გადაწყვეტილება მიიღება თანასწორუფლებიანი, უფლებამოსილი პირების
უმრავლესობის ნების საფუძველზე. მონოკრატიულ სისტემაში ხელმძღვანელ პირს აქვს
ერთპიროვნული გადაწყვეტილების მიღების უფლება, ის არის აგრეთვე , ამ
დაწესებულებაში დასაქმებული პირების ზემდგომი თანამდებობის პირი .
გადაწყვეტილების მიღების პროცესი არის სწრაფი და მიღებულ გადაწყვეტილებაზე
პასუხისმგებელი სუბიექტი ნათლად არის განსაზღვრული. კოლეგიურ ორგანოში კი მისი
თავმჯდომარე არის, მხოლოდ, პირველი თანასწორთა შორის (primus inter pares).
გადაწყვეტილების მიღების პროცესი კანონით არის განსაზღვრული. გადაწყვეტილება
მიიღება არა ერთპიროვნულად, არამედ კოლეგიურად. აუცილებელი ელემენტია
კვორუმი, რომელიც გულისხმობს გადაწყვეტილების მისაღემად სხდომის გამართვის
უფლებამოსილებისათვის აუცილებელ წინაპირობას, რომ სხდომას უნდა ესწრებოდეს
წევრთა ნახევარზე მეტი და გადაწყვეტილების მიღების წინაპირობას , რომ მას მხარი უნდა
დაუჭიროს სხდომაზე დამსწრე წევრთა ნახევარზე მეტმა. მიღებულ გადაწყვეტილებაზე
პასუხისმგებელია არა ცალკეული წევრი, არამედ ორგანო, მიუხედავად მისი ცალკეული
წევრის პოზიციისა.

საჯარო მმართველობის ორგანიზაციული მოწყობის საკითხის განხილვისას არ

ვგულისხმობთ საკანონმდებლო და სასამართლო ხელისუფლების ორგანოების
ორგანიზაციული მოწყობის საკითხს, რამდენადაც ისინი არ არიან საჯარო
მმართველობის ორგანოები, თუმცა მათ საქმიანობაშიც ვხვდებით საჯარო
მმართველობას, როგორც ფუნქციას. ე.ი., როდესაც ვსაუბრობთ საჯარო მმართველობაზე
ორგანიზაციული გაგებით, არ ვგულიხმობთ საკანონმდებლო და სასამართლო
ხელისუფლების ორგანოებს, მაგრამ ხელისუფლების ეს შტოები საჯარო მმართველობის
განხორციელებისას, ფუნქციონალური გაგებით არიან საჯარო მმართველობის
ორგანოები და აქვთ ამ ფუნქციის განხორციელებისათვის აუცილებელი ორგანიზაციული
მოწყობა.
 ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ცნება და მნიშვნელობა

ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის სამართლებრივი ინსტიტუტი

წარმოიშვა ხელისუფლების დანაწილების და სამართლებრივი სახელმწიფოს
დოქტრინის გათვალისწინებით. ხელისუფლების დანაწილების პრინციპმა გახადა
შესაძლებელი აღმასრულებელი ხელისუფლების და მისი საქმიანობის , როგორც
დამოუკიდებელი სფეროს გამოყოფა. სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპმა
მოითხოვა მმართველობითი საქმიანობის არა მარტო კანონის ფარგლებში მოქცევა ,
არამედ, მის მიღმა, დამატებითი სამართლებრივი ინსტრუმენტების შექმნა , რომელიც
ცალკეულ ინდივიდებს მისცემს უფლების დაცვის შესაძლებლობას. ასეთი
სამართლებრივი ინსტრუმენტია ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ -სამართლებრივი
აქტი, რომელიც ახდენს საკანონმდებლო მოწესრიგების ინდივიდუალიზაციას და
კონკრეტიზაციას. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის
ცენტრალური მიზნის – საჯარო მმართველობის სამართლებრივი სახელმწიფოს წესრიგის
ქვეშ მოქცევის გათვალისწინებით, შესაძლებელია მისი ოთხი ფუნქციის გამოყოფა :
მატერიალურ-სამართლებრივი ფუნქცია. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ -
სამართლებრივი აქტის გამოცემით ხდება კანონით მოწესრიგებული ურთიერთობის
კონკრეტიზაცია და ინდივიდუალიზაცია. მხოლოდ აქტის გამოცემის შემთხვევაში ხდება ის
ცალკეული სუბიექტების უფლებების ან შეზღუდვების (აკრძალვების) დამდგენი .
აღნიშნული ფორმა აძლევს შესაძლებლობას მის ადრესატს გაიგოს რისი უფლება აქვს
მას ან რას ითხოვენ მისგან. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის
მატერიალურ-სამართლებრივი მნიშვნელობა ვლინდება იმაში, რომ ის არის კანონის
მოთხოვნების ცალკეულ შემთხვევებსა და კონკრეტულ პირებზე გავრცელების საშუალება .
აღსრულება-სამართლებრივი ფუნქცია. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ -
სამართლებრივი აქტის გამოცემა აძლევს შესაძლებლობას მის გამომცემ
ადმინისტრაციულ ორგანოს აღასრულოს ეს აქტი, კანონით დადგენილი აღსრულების
საშუალებების გამოყენებით.

წარმოება-სამართლებრივი ფუნქცია. ადმინისტრაციული წარმოება ხორციელდება

ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის გამოცემის მიზნით .
აღნიშნული მიზანი არის ადმინისტრაციული წარმოების განხორციელების წინაპირობა ,
ხოლო ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი არის წარმოების
ფინალი – მისი პროდუქტი. საპროცესო სამართლებრივი ფუნქცია. მმართელობის
განხორციელება ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ფორმით
მის ადრესატს აძლევს შესაძლებლობას განსაზღვროს უფლების დაცვის
ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი საშუალება – სარჩელის შესაბამისი სახე .
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის „დ“ ქვეპუნქტის
თანახმად, ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი არის
ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ადმინისტრაციული კანონმდებლობის საფუძველზე
გამოცემული ინდივიდუალური სამართლებრივი აქტი, რომელიც აწესებს, ცვლის, წყვეტს
ან ადასტურებს პირის ან პირთა შეზღუდული წრის უფლებებსა და მოვალეობებს.
ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ეს ლეგალური დეფინიცია
იძლევა მის ოთხ შემადგენელ ნაწილად დაყოფის შესაძლებლობას. ინდივიდუალური
სამართლებრივი აქტი. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი
სახეზეა, როდესაც ადმინისტრაციული ორგანოს ღონისძიება მიმართულია პირის ან
პირთა შეზღუდული წრისაკენ. კონკრეტულია პირთა წრე მაშინ, როდესაც
გადაწყვეტილების მიღების დროს გარკვეულია, თუ ვის ეხება ის. ინდივიდუალური
ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი ინდივიდუალურად განსაზღვრული პირებისაკენ
უნდა იყოს მიმართული ან უნდა შეეხებოდეს ცალკეულ, კონკრეტულ შემთხვევებს.
„აწესებს, ცვლის, წყვეტს ან ადასტურებს“. ადმინისტრაციული ორგანოს ქმედება მაშინ
შეიძლება მივიჩნიოთ ინდივიდუალურ ადმინისტრაციულ-სამართლებრივ აქტად ,
როდესაც ეს ქმედება ცალმხრივად მკაცრად განსაზღვრული სამართლებრივი
შედეგისაკენ არის მიმართული. ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ -სამართლებრივი
აქტის ცნების ეს ელემენტი აღწერს მის ბუნებას, როგორც ღონისძიებას , რომელიც
მიმართულია ურთიერთობის სამართლებრივი მოწესრიგებისაკენ, ე ,ი., ის აწესებს, ცვლის ,
წყვეტს ან ადასტურებს პირის სამართლებრივ მდგომარეობას. სამართლებრივი
მოწესრიგების არსი იმაში მდგომარეობს, რომ ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ -
სამართლებრივი აქტის გამოცემით განხორციელებული ღონისძიება, ადმინისტრაციული
ორგანოს ნების შესაბამისად, იქითკენ არის მიმარმთული, რომ ცალმხრივად და
შესასრულებლად სავალდებულო ძალით უშუალო სამართლებრივი შედეგი წარმოშვას .

ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის სახეები

შესაძლებელია ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების
კლასიფიკაცია სხვადასხვა ნიშნის მიხედვით. განსაკუთრებით უნდა გამოვყოთ შემდეგი
კრიტერიუმები: გამოცემის ფორმის მიხედვით. საქართველოს ზოგადი
ადმინისტრაციული კოდექსი უშვებს ადმინისტრაციული აქტის გამოცემას წერილობითი
და ზეპირი ფორმით. გარდა წერილობითი და ზეპირი ადმინისტრაციული აქტისა ,
მმართველობის პრაქტიკაში ის გვხვდება უმოქმედობის, დუმილის , სხეულის მოძრაობის ,
შუქნიშნების ან სხვა სახით. ურთიერთობის შინაარსის მიხედვით. კონკრეტული
სამართლებრივი ურთიერთობის დამდგენი ხასიათის ადმინისტრაციული აქტი აწესებს ,
ცვლის ან წყვეტს კონკრეტულ სამართლებრივ ურთიერთობას. მაგ., მშენებლობის
ნებართვა, უკანონო მშენებლობის აკრძალვა, ფულადი დახმარებების გამოყოფა და ა.შ .
უფლების ან სამართლებრივი ურთიერთობის არსებობა – არარსებობის დამდგენი
ადმინისტრაციული აქტი ადგენს პირის უფლებებს ან პირის ან საგნის სამართლებრივად
მნიშვნელოვან თვისებებს. მაგ., არჩევნებში მონაწილეობის უფლების დადგენა ; I
კატეგორიის ინვალიდობის დადგენა; შენობის კულტურის ძეგლის სტატუსის დადგენა და
ა.შ. მაგ., თბილისის ვაკე-საბურთალოს რაიონის გამგეობის გადაწყვეტილებით
ბახტრიონის ქუჩაზე გამწვანებულ ტერიტორიას მიენიჭა სკვერის სტატუსი და
ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი გაეგზავნა გარემოს დაცვის
სამინისტროს სკვერის აღრიცხვაზე აყვანის მიზნით. მითითებული ინდივიდუალური აქტით
დადგინდა გამწვანებული ტერიტორიის სამართლებრივად მნიშვნელოვანი თვისება -
ტერიტორია სკვერის სტატუსით ექცევა ნორმატიული აქტით განსაზღვრული პარკების,
ბაღებისა და სკვერების ნუსხაში, შესაბამისად, იგი იძენს განსაკუთრებულ სამართლებრივ
რეჟიმს და ხდება მოსახლეობისა და სახელმწიფო ორგანოების მხრიდან მოვლა -
პატრონობისა და ზრუნვის ობიექტი. ადრესატზე ზემოქმედების ხასიათის მიხედვით .
აღმჭურველია ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი , რომელიც
დაინტერესებულ მხარეს ანიჭებს რაიმე უფლებას ან სარგებელს. შემზღუდველია
ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომელიც ამძიმებს პირის
სამართლებრივ მდგომარეობას, რაც შეიძლება კონკრეტული ქმედების აკრძალვით ან
კონკრეტული ქმედების განხორციელების ვალდებულებაში გამოიხატოს.

ნორმატიული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი

ნორმატიული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი არის ადმინისტრაციული
ორგანოს საქმიანობის ერთ-ერთი სამართლებრივი ფორმა, რომელიც კანონის
საფუძველზე და მისი აღსრულების მიზნით გამოიცემა, მიმართულია პირთა
განუსაზღვრელ წრეზე და ადგენს მრავალჯერადი გამოყენების ქცევის ზოგად წესს .
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე-2 მუხლის I ნაწილის „ე“
ქვეპუნქტის თანახმად, ნორმატიული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი არის
უფლებამოსილი ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საკანონმდებლო აქტის საფუძველზე
გამოცემული სამართლებრივი აქტი, რომელიც შეიცავს მისი მუდმივი ან დროებითი და
მრავალჯერადი გამოყენების ქცევის ზოგად წესს. ნორმატიულ ადმინისტრაციულ -
სამართლებრივ აქტს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტისაგან
მიჯნავს მისი ზოგად აბსტრაქტული ხასიათი. ნორმატიული ადმინისტრაციულ-
სამართლებრივი აქტი ადგენს ქცევის ზოგად წესს, რომელიც მიმართულია მისი
გამოცემის დროს განუსაზღვრელად ბევრი სახის ურთიერთობების განუსაზღვრელი
რაოდენობის მონაწილეებისკენ. ადმინისტრაციული რეალაქტი არის ადმინისტრაციული
ორგანოს ისეთი საჯარო-სამართლებრივი ღონისძიება, რომელიც მიმართულია არა
სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობის, შეცვლის ან შეწყვეტისკენ, არამედ
ფაქტობრივი შედეგების დადგომისაკენ. ადმინისტრაციულ -სამართლებრივი აქტისაგან
რეალაქტის გამიჯვნის კრიტერიუმია ცნების ელემენტი. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ
განხორციელებული რეალური მოქმედება შეიძლება გამოვლინდეს როგორც
ორგანიზაციის შიგნით, ასევე მის გარეთ. შიდაორგანიზაციულ რეალაქტთან მაშინ გვაქვს
საქმე, როდესაც მისი ფაქტობრივი შედეგები არ სცილდება ამ ორგანიზაციის ფარგლებს .
ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ განხორციელებული რეალაქტების დიდი ნაწილი
მიმართულია ორგანიზაციის გარეთ ფაქტობრივი შედეგების დადგომისკენ . იურიდიულ
ლიტერატურაში ხდება ორგანიზაციის გარეთ გამოვლენილი რეალაქტების ორ ჯგუფად
სისტემატიზაცია: საინფორმაციო ხასიათის რეალაქტები და ფაქტობრივი ქმედებები.

ადმინსიტრ. ხელშეკრულება

ადმინისტრაციული ხელშეკრულების, როგორც ადმინისტრაციული ორგანოს საქმიანობის

ერთ-ერთი საჯარო-სამართლებრივი ფორმის საკანონმდებლო საფუძველს ქმნის
საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსი. იგი აყალიბებს ადმინისტრაციული
ხელშეკრულების ლეგალურ დეფინიციას და ახდენს მისი მომწესრიგებელი სპეციალური
ნორმების კოდექსის V თავმოყრას. ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ ადმინისტრაციული
ხელშეკრულების დადებისას ასევე გამოიყენება ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსით
ადმინისტრაციული წარმოებისათვის VI თავით დადგენილი წესები და სამოქალაქო
კოდექსის შესაბამისი ნორმები. საქართველოს ზოგადი ადმინისტრაციული კოდექსის მე -2
მუხლის „ზ“ ქვეპუნქტის თანახმად, ადმინისტრაციული ხელშეკრულება არის
ადმინისტრაციული ორგანოს მიერ საჯარო უფლებამოსილების განხორციელების მიზნით ,
ფიზიკურ ან იურიდიულ პირთან, აგრეთვე სხვა ადმინისტრაციულ ორგანოსთან
დადებული სამოქალაქო-სამართლებრივი ხელშეკრულება. ხელშეკრულება , როგორც
სამოქალაქო სამართლის ინსტიტუტი, არის ორმხრივი ნების გამოვლენა, რომელიც
მიმართულია სამართლებრივი ურთიერთობის წარმოშობის, შეცვლის ან შეწყვეტისაკენ .
ხელშეკრულება იდება ხელშეკრულების მხარეების ურთიერთთანმხვედრი , საერთო
მიზნისკენ მიმართული ნების გამოხატვის შედეგად. თუ არ არის ორმხრივი ნება ,
შესაბამისად, არ არის ადმინისტრაციული ხელშეკრულებაც. როგორც ადმინისტრაციული
ხელშეკრულების ცნების ლეგალური დეფინიციიდან ირკვევა , მისი ერთ -ერთი
სავალდებულო მხარეა ადმინისტრაციული ორგანო. ადმინისტრაციული ორგანოს ცნება ,
როგორც ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ცნების ელემენტი
და ადმინისტრაციული ხელშეკრულების ცნების ელემენტი, თავისი არსით იდენტურია .
ადმინისტრაციული ორგანო ადმინისტრაციული ხელშეკრულების დადებისას ვერ
იმოქმედებს კერძო პირებისათვის დამახასიათებელი კერძო ავტონომიის
თავისუფლებით, რამდენადაც მისი საქმიანობა მიმართულია საჯარო
უფლებამოსილებების განსახორციელებლად და მოქმედებს მხოლოდ კანონით მისთვის
მინიჭებული უფლებამოსილებების ფარგლებში. ადმინისტრაციული და სამოქალაქო-
სამართლებრივი ხელშეკრულების გამიჯვნას ემსახურება ადმინისტრაციული
ხელშეკრულების ცნების ლეგალურ დეფინიციაში მოცემული ელემენტი : „საჯარო
უფლებამოსილების განხორციელების მიზნით“. დაგეგმვა არის გეგმის მისაღებად
განხორციელებული საქმიანობა. გეგმა არის ამ საქმიანობის პროდუქტი. დაგეგმა
გულისხმობს გარკვეულ ავტონომიას, როგორც მიზნების განსაზღვრის ასევე
საშუალებების შერჩევის თვალსაზრისით. ამის გათვალისწინებით, ეს, როგორც წესი ,
კანონმდებლის და მთავრობის უფლებამოსილებაა. საჯარო მმართველობის
საქმიანობაში ერთმანეთისგან უნდა გავმიჯნოთ აღმასრულებელი და დამგეგმავი
საქმიანობა. პირველი გულისხმობს კანონმდებლის და მთავრობის გადაწყვეტილებების
აღსრულებას და ის წინასწარ არის განსაზღვრული, ხოლო მეორე – კანონმდებლის ან
მთავრობის მიერ დადგენილ ჩარჩოებში მიზნების და მისი მიღწევის გზების
დამოუკიდებელ განსაზღვრას გულისხმობს. გეგმა არ არის საჯარო მმართველობის
საქმიანობის დამოუკიდებელი ფორმა. ის შესაძლებელია ნებისმიერი ფორმით
განხორციელდეს – კანონის, მთავრობის კანონქვემდებარე აქტის, უფლებამოსილი
ადმინისტრაციული ორგანოს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის
და ადმინისტრაციული რეალაქტის ფორმით. ყოველ კონკრეტულ შემთხვევაში უნდა
შემოწმდეს მისი სამართლებრივი ფორმა. ამის დადგენა შესაძლებელია
უფლებამოსილების განმსაზღვრელი სამართლებრივი აქტის საფუძველზე .
სამართლებრივი თვალსაზრისით მნიშვნელოვანია ორი ურთიერთსაპირისპირო
ინტერესის – გეგმის როგორც ადმინისტრაციული ინსტრუმენტის და მისი სამართლებრივი
შედეგებისადმი ადრესატების კანონიერი ნდობის საკითხების გარკვევა . უფლების დაცვის
კუთხით ხდება მათი კლასიფიკაცია როგორც შიდა ორგანიზაციული თუ ორგანიზაციის
გარეთ, აგრეთვე, როგორც ზოგად-აბსტრაქტული თუ ინდივიდუალური ბუნების გეგმები .
გეგმის კონკრეტულ სამართლებრივ ფორმაში მოქცევა განსაზღვრავს უფლების დაცვის
სამართლებრივ საშუალებას.
ნორმატიული ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი. ფორმალური და
მატერიალური კანონიერება

ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის ფორმალური კანონიერების

განსაზღვრის პროცესში აუცილებელია ყურადღება მიექცეს მის დასაბუთებას – ყოველი
წერილობითი ფორმით გამოცემული ინდივიდუალური
ადმინისტრაციულსამართლებრივი აქტი უნდა შეიცავდეს წერილობით დასაბუთებას .
მასში მოცემული უნდა იყოს ის სამართლებრივი და ფაქტობრივი წანამძღვრები ,
რომელთა საფუძველზეც გამოიცა ეს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-
სამართლებრივი აქტი. თუ ადმინისტრაციული ორგანო მოქმედებდა დისკრეციული
უფლებამოსილების საფუძველზე, იგი ვალდებულია, აქტის დასაბუთებაში მიუთითოს იმ
გარემოებებზე, რომლებიც საფუძვლად დაუდო გადაწყვეტილებას. ინდივიდუალური
ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის დასაბუთების მოთხოვნა ემსახურება , პირველ
რიგში, ადმინისტრაციული ორგანოების თვითკონტროლს, რამდენადაც ის იძულებული
ხდება, დასაბუთების ჩამოყალიბების პროცესში თავისი გადაწყვეტილება
სამართლებრივი და ფაქტობრივი თვალსაზრისით ზუსტად მოიაზროს და გაამაგროს.
ინდივიდუალური ადმინისტრაციულსამართლებრივი აქტის დასაბუთება , მეორე მხრივ ,
აადვილებს ადრესატის მხრიდან მისი კანონიერებისა და გასაჩივრების შესაძლო
შედეგების შეფასებას და, ბოლოს, ის აადვილებს საჩივრის ან სარჩელის განმხილველი
ორგანოების მიერ მისი კანონიერებისა და მიზანშეწონილობის გადამოწმების პროცესს .
ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი, რომელიც აკმაყოფილებს
ადრესატის მოთხოვნას და, ამასთან, არ ზღუდავს მესამე პირის უფლებებს, არ საჭიროებს
დასაბუთების დართვას. დაინტერესებული მხარისათვის ცნობილია ის ფაქტობრივი და
სამართლებრივი წინაპირობები, რომელთა საფუძველზეც 171 ადმინისტრაციული
წარმოება საჯარო სამსახურში შენიშვნებისთვის შენიშვნებისთვის გამოიცა ეს
ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტი; გ. კანონი ითვალისწინებს
მისი დასაბუთების გარეშე გამოცემის შესაძლებლობას. ე) კანონიერ ინდივიდუალურ
ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტში უნდა მიეთითოს ის ორგანო, სადაც შეიძლება
ამ აქტის გასაჩივრება და მისი მისამართი, ასევე აუცილებელია მითითება საჩივრის (ან
სარჩელის) შეტანის ვადაზე (სზაკ-ის 52 II მუხლი). რამდენადაც ზოგადი ადმინისტრაციული
კოდექსი არაფერს ამბობს ამ მოთხოვნის დარღვევის სამართლებრივ შედეგებზე ,
შესაძლებელია სასკ-ის მე-12 მუხლის ადმინისტრაციული აქტის გამოცემის პროცესზე
ანალოგიის სახით გავრცელება, რომლის თანახმადაც, თუ მხარეს არ განემარტა
გასაჩივრების შესაძლებლობა, გასაჩივრების ვადა და წესი , მაშინ გასაჩივრება შეიძლება
სასამართლო აქტის გამოტანიდან ერთი წლის განმავლობაში. აქედან გამომდინარე ,
შეიძლება დავასკვნათ, რომ ამ მოთხოვნის დაუცველობა ინდივიდუალური
ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონწინააღმდეგობას და ბათილობას კი არ
იწვევს, არამედ ზემოქმედებას ახდენს გასაჩივრების ვადის ათვლაზე და , ამდენად ,
აფერხებს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერ ძალაში
შესვლას, რამდენადაც ის (მყარად) შესასრულებლად სავალდებულო ძალას სწორედ
გასაჩივრების ვადის გასვლის შემდეგ იძენს. 4.2. მატერიალური კანონიერება
ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის მატერიალური კანონიერება
დაკავშირებულია აქტის შინაარსთან და მოითხოვს, მასში ასახული კონკრეტული
ურთიერთობის მოწესრიგება შეესაბამებოდეს აქტის გამოცემის სამართლებრივ
საფუძვლებს და არ ეწინააღმდეგება ქვეყანაში მოქმედ საკანონმდებლო აქტებს .
მატერიალური კანონიერების შემოწმება გულისხმობს საქმის ფაქტობრივი გარემოებების
შესწავლას, შესაბამისი სამართლებრივი ნორმის (გადაწყვეტილების მატერიალურ -
სამართლებრივი საფუძვლის) მოძიებას და სუბსუმციის შედეგად სამართლებრივი
შედეგის განსაზღვრას. საჩივრის ფარგლებში მატერიალური კანონიერების შემოწმების
ფარგლებს ქმნის მასში აღნიშნული მოთხოვნის ფარგლები. ინდივიდუალური
ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტის კანონიერების ზემოთ მოყვანილი
კრიტერიუმებიდან – დასაშვებობა, კანონიერების ფორმალური და მატერიალური
წინაპირობები– ერთ-ერთის დარღვევა, ისევე, როგორც სამართლის ნორმის გამოყენება
საქმის გარემოებათა არასწორი გამოკვლევის შედეგად, შესაძლოა , იქცეს მისი
უკანონობის საფუძვლად.