‫تجهیزات اندازه گیری دما‬

‫ترموکوپل‬
‫ترموکوپ ل یکی از س اده ت رین و رایج ت رین روش ه ای اس تفاده ش ده جهت ان دازه گ یری دم ای فراین د می باش د‪.‬‬
‫درمواردی ک نیاز به نشان دادن دما در فواصل دور یا خواندن های دوره ای باشد یا در حالتی که ی ک وس یله بای د‬
‫به تنهایی دمای چندین نقطه را نمایش دهد روش های دیگر اندازه گیری از نظر قیمت قابل رقابت با ترموکوپ ل ه ا‬
‫نیستند‪.‬‬
‫تاریخ کشف ترموکوپل‬
‫در سال ‪ 1821‬سیبک کشف کرد هنگامی که حرارت به مح ل اتص ال دو م اده غ یر متش ابه داده ش ود ی ک ن یروی‬
‫الکتروموتیو تولید می گردد که در سر دیگر اتصال این دو ماده قابل اندازه گیری است‪ .‬این دو م اده رس انا تش کیل‬
‫یک مدار الکتریکی می دهند و جریانی به عنوان نتیجه نیروی الکترومغناطیسی ‪ emf‬در انها برقرار می شود‪.‬‬
‫این جریان الکتریکی تا زمانیکه رابطه ‪ T2T1#‬در مدار برقرار باشد جریان دارد‪ .‬رسانای ‪ b‬را نسبت ب ه رس انای‬
‫‪ a‬منفی می گوییم اگر جریان در محل اتصال سرد به درون آن وارد شود‪.‬‬
‫این رسانای منفی همیشه به رنگ قرمز نمایش داده می شود و این بدین خاطر است که یافتن پالریت ه ص حیح جهت‬
‫اتصال در ترموکوپل ها راحتر می باشد‪ .‬ممکن است یک اتصال ساده غیر هم جنس برای اندازه گیری دما آزمایش‬
‫شود و نیروی ‪ emf‬آن در یک جدول مرجع مقایسه ش ده و دم ای آن نقط ه بدس ت اورده ش ود‪ .‬چ ون درج ه دم ای‬
‫اتصال دوم این فلزها نیز مورد نی از اس ت معم وال جهت ک الیبره ک ردن از ی ک حم ام اب یخ جهت نقط ه ی ا دم ای‬
‫مرجع استفاده می شود‪ .‬دماهای مرجع معموال ‪ 32‬درجه ‪ f‬و‪ f 75‬و ‪ 25c‬می باشد‪.‬‬
‫به عنوان مثال‬
‫اگر یک طرف ترموکوپل را در داخل یخ قرار دهیم میتوان دمای صفر درجه را به عنوان نقطه مرجع تعریف کرد‬
‫و در این صورت ترموکوپل قادر به اندازه گیری دم ای محی ط خواه د ب ود‪ .‬نقط ه مهم در بحث ترموکوپ ل تعری ف‬
‫نقطه صفر است‪.‬‬
‫در عمل استفاده ار روش ازمایشگاهی و به کارگیری ظرف یخ امکان پذیر و دقیق نیست و از روش ه ای دیگ ری‬
‫استفاده میشود‪ .‬یک روش ساده برای استفاده نقطه مرجع ف رض ک ردن دم ای خاص ی ب رای محی ط مثال ‪ 25‬درج ه‬
‫سانتی گراد و جمع کردن خروجی ترموکوپل بادمای فرض شده است‪ .‬این روش روشی ساده ولی غیردقیق است‪.‬‬
‫در روشی دقیق ت ر میت وان بااس تفاده از ی ک سنس ور دم ای دیگ ر دم ای محی ط را ان دازه گ یری ک رده و ان را ب ا‬
‫خروجی ترموکوپل جمع کرد‪.‬‬
‫اتصاالت مرجع ترموکوپل می تواند به صورت زیر تشکیل شود‪:‬‬
‫به کاربردن محفظه های گرمایی‬ ‫‪.3‬‬ ‫به کار بردن حمام یخ‬ ‫‪.1‬‬
‫به کاربردن خنک کننده های ترموالکتریک‪.‬‬ ‫‪.4‬‬ ‫به کار بردن مدار پل‬ ‫‪.2‬‬
‫با توجه به مطالب ذکرشده تااینجا دیگر می دانیم که ترموکوپل یک سنسور الک تریکی اس ت ک ه گرم ا را ب ه ولت اژ‬
‫تبدیل می کند‪ .‬م یزان ولت اژ تولی دی ب ه مق دار گرم ایی بس تگی دارد ک ه توس ط سنس ور الک تریکی حس می ش ود‪.‬‬
‫ترموکوبل از دو فلز غیر متشابه که به یکدیگر متصل شده اند تشکیل شده است‪ .‬هنگامی که سنسور در معرض دما‬
‫قرار می گیرد در نقطه اتصال این دو فلز مقداری از الکترون ها از یکی از فلزها به فلز دیگر شارش می کند‪.‬‬
‫حاصل این عمل ایجاد یک ولتاژ کوچک در نقطه اتصال می باشد‪ .‬میزان این ولتاژ برحسب میکرو ولت می باشد‪.‬‬

‫ترموکوپل ها معموال مستقیما با فرایند در تماس نمی باشند و در غالف ه ای فل زی ق رار داده ش ده و مح افظت می‬
‫شوند‪ .‬این غالف ها که انها را می نامند در منابع حرارتی نصب شده و حرارت از پوسته انها که با فرایند در تماس‬
‫است به ترموکوپل منتق ل می ش ود‪ .‬این غالف ه ا عالوه ب ر ایف ای نقش خ ود ک ه مح افظت از ترموکوپ ل و انتق ال‬
‫حرارت فرایند به ان می باشند ارتباط فرایند به خارج را نیز مسدود می سازد و بدین ترتیب تع ویض ترموکوپ ل را‬
‫بدون متوقف کردن عملیات و تخلیه فشار سیستم اسان می نمایند‪.‬‬
‫اتصال این غالف ها به منابع حرارتی به وسیله پیچ فلنچ و یا سایر روش ها انجام می گیرد‪.‬‬
‫این غالف ها معموال از فوالد زنگ نزن ‪ 304‬و ‪ 316‬ساخته می شوند ولی درصورت ل زوم از فل زات دیگ ر و ی ا‬
‫آلیاژهای مصنوعی نیز تهیه می گردند‪.‬‬
 ‫جنس غالف ترموکوپل‬
‫ذیال به چند نمونه از فلزات و مواردی که برای ساختن غالف ترموکوپل به کار میروند اشاره گردیده است‪ .‬انتخاب‬
‫نوع غالف بخاطر دمای باال و خورندگی بسیاری از عملیات باید به دقت انجام گیرد‪.‬‬
‫غالف های حفاظتی زمان واکنش سنسورهای حرارتی را در مقابل تغیر دما تا ح د قاب ل مالحظ ه ای ب ه ت اخیر می‬
‫اندازد زیرا این واکنش تابعی است از جنس فلز غالف‪ .‬در موردی که زمان واکنش تغییر دما شرایط بحرانی ایج اد‬
‫نماید از ترموکوپل بدون غالف و یا غالفی که دارای پوسته نازک باشد می توان استفاده نمود ت ا واکنش تغی یر دم ا‬
‫تسریع گردد نظر به اینکه مقاومت در برابر فشار مسئله است که باید به ان توجه نمود از این رو نصب ترموکوپ ل‬
‫بدون غالف فقط در شرایط خاص بایستی انجام شود و از طرفی هم مانعی برای چ نین ک اربردی وج ود ن دارد ولی‬
‫تاکید براین است که حتما از غالف استفاده شود تا عملیات تعمیرات و در صورت نی از تع ویض ترموکوپ ل امک ان‬
‫پذیر گردد‪.‬‬