‫ترمودینامیک ‪1‬‬

‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫فصل هفتم‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫مدرس‪:‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫محمد حسن خراسانی زاده‬

‫دانشجوی دکترای پرتوپزشکی‬
‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات تهران‬

‫‪1‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫قانون اول ترمودینامیک ‪:‬‬

‫انتگرال سیکلی کار و گرما در یک سیستم برابر است‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬ ‫قانون اول برای جهت کار و گرما هیچ محدودیتی قائل نمی شود‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫هر سیکلی که قانون اول را برآورده سازد ‪ ،‬به این معنی نیست که به صورت عملی نیز قابل انجام باشد‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫این مطلب منجر به تولید قانون دوم ترمودینامیک می گردد و این امر را بیان می نماید که سیکلی قابلیت اجرائی شدن را دارد که‬

‫قانون اول و دوم ترمودینامیک را به صورت همزمان برآورده سازد‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫شکل زیر را در نظر بگیرید‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬
‫(‪)2‬‬

‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫(‪)1‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫ماشین گرمائی‪:‬‬

‫ماشینی است که یک سیکل را طی می کند و می تواند کار خالص مثبت و انتقال گرمای مثبت داشته باشد‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪4‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫پمپ گرمائی‪:‬‬

‫ماشینی است که می تواند یک سیکل را طی کند و گرما را از جسم دما پائین به جسم دما باال انتقال دهد‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪5‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫پارامترهای برای تعریف بازده ماشین های گرمائی و پمپ گرمائی عبارتند از‪:‬‬
‫𝐻𝑄 ‪ :‬گرمای انتقال یافته از منبع دما باال به سیال و بالعکس‬
‫𝐿𝑄 ‪ :‬گرمای انتقال یافته از سیال به منبع دما پائین و بالعکس‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪ : W‬کار وارد شده یا تولیدی از سیستم‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫𝐻𝑇 ‪ :‬دمای منبع دما باال‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬
‫𝐿𝑇 ‪ :‬دمای منبع دما پائین‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫منبع گرمائی‪ :‬جسمی است که می توان به میزان نامحدود از آن گرما گرفت یا به آن گرما وارد نمود بدون اینکه دمای آن تغییر کند‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫در یک سیستم ترمودینامیکی که بین دو منبع دما باال و پائین ثابت کار می کند مقدار کار تبادل شده از رابطه زیر بدست می آید‪:‬‬

‫𝐿𝑄 ‪𝑊 = 𝑄𝐻 −‬‬

‫‪6‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫بازده ماشین های گرمائی‪:‬‬
‫به صورت کلی بازده برابر با مقدار خروجی مورد نظر نسبت به پارامتر هزینه شده می باشد‪.‬‬
‫در ماشین های گرمائی انرژی هزینه شده ‪ ،‬مقدار گرمای وارد شده به سیستم( 𝐻𝑄 ) و پارامتر خروجی مورد نظر ‪ ،‬مقدار کار انجام‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫شده (‪)W‬می باشد ‪.‬‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫پس بازده ماشین های گرمائی عبارت است از ‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬
‫𝐻𝑄 ‪η= W /‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫مثال‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫موتور اتومبیلی دارای قدرت ‪ 150 kw‬و بازده گرمایی ‪ %30‬است ‪ .‬انرژی ناشی از سوخت ‪ 35000kj/kg‬است ‪ .‬آهنگ کل انرژی‬
‫دفع شده به محیط و آهنگ مصرف سوخت را بر حسب ‪ kg/s‬بیابید ؟‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪8‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫بازده یخچال ترمودینامیکی ‪:‬‬
‫در یخچال های ‪ ،‬انرژی هزینه شده ‪ ،‬کار ورودی به سیستم و پارامتر خروجی مورد نظر ‪ ،‬گرمای دفع شده از منبع دما پائین (داخل‬
‫یخچال ) ‪ ،‬به منبع دما باال (محیط اطراف) می باشد‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫بازده یخچال ترمودینامیکی عبارت است از ‪:‬‬

‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫‪β= 𝑄𝐿 /W‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬

‫اگر از سیستم یخچال به عنوان پمپ گرمائی استفاده شود ‪ ،‬در این حالت سیستم هوای سرد را از محیط گرفته و به هوای گرم داخل‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫سیستم تبدیل می کند ‪ .‬در این حالت انرژی هزینه شده ‪ ،‬کار ورودی به سیستم (‪ ) W‬و پارامتر خروجی مطلوب ‪ ،‬گرمای داده شده‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫به محیط دما باال ( 𝐻𝑄) می باشد‪.‬‬
‫بازده پمپ گرمائی عبارت است از ‪:‬‬
‫‪βʹ= 𝑄𝐻 /W‬‬
‫بدیهی است که ‪:‬‬
‫‪βʹ- β = 1‬‬
‫‪9‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫مبرد ‪ R-12‬در ℃ ‪ 95‬با ‪ 𝑥 = 0/1‬با آهنگ ‪ 2 kg/s‬در مبدل گرمایی فشار ثابتی به بخار اشباع تبدیل می شود ‪.‬انرژی الزم‬

‫ر‬ ‫د‬
‫توسط یک پمپ گرما با ‪ β´ = 2/5‬تأمین می شود ‪ .‬قدرت داده شده به پمپ را بیابید ؟‬

‫س‬
‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫چون فرآیند پایا است‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬

‫‪dm‬‬
‫‪= 0 → σ mሶ i = σ mሶ e → mሶ i = mሶ e = mሶ‬‬

‫‪D‬‬
‫‪dt‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬

‫𝐸𝑑‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 2‬‬
‫‪= 0 → 𝑄ሶ + σ 𝑚ሶ 𝑖 ( ℎ𝑖 +‬‬ ‫‪𝑉𝑖2 + 𝑔𝑍𝑖 ) = 𝑊ሶ + σ 𝑚ሶ 𝑒 ( ℎ𝑒 +‬‬ ‫𝑉‬ ‫) 𝑒𝑍𝑔 ‪+‬‬
‫𝑡𝑑‬ ‫‪2‬‬ ‫𝑒 ‪2‬‬
‫تغییرات انرژی جنبشی و پتانسیل و کار انجام شده در مبدل گرمایی صفراست پس ‪:‬‬
‫𝑒‪𝑄𝐻ሶ + 𝑚ሶ 𝑖 ℎ𝑖 = 𝑚ሶ 𝑒 ℎ‬‬ ‫) 𝑖‪𝑄𝐻ሶ = 𝑚ሶ (ℎ𝑒 − ℎ‬‬

‫‪10‬‬
 1 ‫ترمودینامیک‬
faradars.org/fvphy101

‫مثال‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

a r s .or g
F ar aD
11
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫بیان کلوین پالنک ‪:‬‬
‫نمی توان وسیله ای ساخت که در سیکلی کار کند و تاثیر آن فقط باال بردن یک وزنه و تبادل گرما با یک منبع تنها باشد‪.‬‬
‫این تعریف با تعریف ماشین گرمائی تطابق دارد‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫طبق این تعریف ‪ ،‬یرای اجرائی بودن یک ماشین گرمائی ‪ ،‬حتما باید مقداری انرژی به صورت‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫گرما به منبع دما پائین با دمای 𝐿𝑇 داده شود‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬

‫‪12‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫بیان کالزیوس‪:‬‬

‫نمی توان وسیله ای ساخت که سیکلی را طی کند و تاثیر آن فقط انتقال گرما از جسم سرد به جسم گرم باشد‪.‬‬
‫این مطلب با تعریف یخچال ترمودینامیکی مطابقت دارد‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫این تعریف این مطلب را بیان می دارد که برای انتقال گرما از جسم دما پائین به جسم دما باال‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫حتما باید به سیستم کار وارد نمود‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬

‫‪13‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫نکاتی در مورد تعاریف قانون دوم ‪:‬‬
‫‪ -1‬هر دو تعریف کلوین – پالنک و کالزیوس تعاریف منفی می باشند‪.‬‬
‫‪ -2‬هر دو تعریف هم ارز می باشند‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪ -3‬قانون دوم ترمودینامیک اغلب به صورت عدم امکان ساخت ماشین دائم نوع دوم بیان می شود‪.‬‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫نمایش هم ارزی تعاریف قانون دوم ترمودینامیک‪:‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬

‫‪14‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫نمونه ای از فرآیند برگشت ناپذیر‪:‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬
‫(‪)1‬‬
‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫(‪)3‬‬ ‫(‪)4‬‬

‫‪15‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫فرآیند برگشت پذیر‪:‬‬

‫فرآیندی است که پس از اتمام بتوانیم آن را در جهت معکوس انجام دهیم‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬
‫(‪)1‬‬
‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫(‪)3‬‬

‫‪16‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫عوملی که فرآیند را برگشت ناپذیر می نمایند‪:‬‬
‫‪ -1‬اصطکاک‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫(‪)1‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫(‪)3‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪-2‬انبساط غیر مقید‪:‬‬

‫(‪)1‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪17‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫‪ -3‬انتقال گرما بر اثر اختالف دمای معین‪:‬‬
‫برای اینکه بتوان فرآیند های انتقال گرما را برگشت پذیر فرض نمود ‪ ،‬باید اختالف دمای ماده و منبع دما باال یا دما پائین بسیار اندک‬
‫باشد‪ .‬در غیر این صورت در حالتی که اختالف دما زیاد باشد نمی توان فرآیند را در جهت عکس انجام داد‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪ -4‬اختالط دو ماده مختلف‪:‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫(‪)1‬‬ ‫(‪)2‬‬

‫‪18‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫سیکل کارنو‪:‬‬

‫با توجه به مفهوم برگشت ناپذیری این مطلب را متوجه شدیم که همواره در سیستم های واقعی مقداری انرژی در اثر برگشت‬
‫ناپذیری هدر می رود و هر چقدر میزان برگشت ناپذیری کمتر شود ‪ ،‬سیستم به فرآیند برگشت پذیر نزدیک تر شده و بازده سیستم‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫افزایش می یابد‪.‬‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫بر همین اساس سیکل کارنو سیکلی است که بین دو منبع دما باال و پائین عمل می کند به صورتیکه تمامی فرآیند های موجود در‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬
‫آن برگشت پذیر می باشند‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫سیکل کارنو کاراترین سیکلی است که بین دو منبع دما ثابت کار می کند و از هر سیکل دیگری که بین این دو دما کار می کند بازده‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫بیشتری دارد‪.‬‬
‫تمام ماشین های گرمائی که بین دو منبع دما ثابت بر مبنای سیکل کارنو کار می کنند دارای بازده یکسان می باشند‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫فرآیند های موجود در سیکل کارنو عبارتند از ‪:‬‬
‫‪ -1‬فرایند تک دمای برگشت پذیر که در آن گرما از منبع دما باال به سیال‬
‫انتقال می یابد‪.‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪ -2‬فرآیند آدیاباتیک برگشت پذیر که در آن دمای سیال از دمای باال به‬

‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫دمای پایین کاهش می یابد‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪ -3‬فرآیند تک دمای برگشت پذیر که در آن گرما ازسیال به منبع دما پائین‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫منتقل می گردد‪.‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪-4‬فرآیند آدیاباتیک برگشت پذیر که در آن سیال از دمای منبع پایین تا‬
‫دمای منبع دما باال افزایش می یابد‪.‬‬

‫‪20‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫مقیاس دمای ترمودینامیکی‪:‬‬

‫بازده سیکل کارنو مستقل از سیال بوده و فقط تابع دما می باشد‪.‬‬
‫این مطلب را می توان به صورت زیر نمایش داد‪:‬‬

‫‪a‬‬
‫𝐻𝑇 ‪β= W /‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬ ‫بنابراین بازده ماشین گرمائی که در سیکل کارنو کار می کند عبارت است از ‪:‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬

‫بازده یخچال ترمودینامیکی و پمپ گرمائی که طبق سیکل کارنو کار می کنند نیز طبق روابط زیر محاسبه می شوند‪:‬‬

‫‪βʹ= 𝑇𝐻 /W‬‬

‫‪β= 𝑇𝐿 / W‬‬

‫‪21‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫قانون دوم ترمودینامیک‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪22‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫مثال‬

‫= ´𝛽‬
‫‪𝑄𝐻ሶ‬‬
‫=‬
‫‪𝑄𝐻ሶ‬‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫بازده گرمایی یک پمپ گرمایی کارنو را که بین دو منبع با دماهای ℃ ‪ 0‬و ℃ ‪ 45‬کار می کند را بیابید ؟‬

‫=‬
‫𝐻𝑇‬

‫‪g‬‬
‫‪𝑊ሶ‬‬

‫‪r‬‬
‫𝐿𝑄 ‪𝑄𝐻 −‬‬ ‫𝐿𝑇 ‪𝑇𝐻 −‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪23‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫مثال‬

‫‪kPa‬‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫در سیکل کارنو با بازده ‪ %60‬و با دمای ‪ 300 °K‬از گاز هیدروژن استفاده می شود ‪ .‬در ضمن دفع گرما ‪ ،‬فشار از ‪ 90 kPa‬به‬
‫‪ 120‬افزایش می یابد ‪ .‬دمای منبع دما باال و کار خالص سیکل را برای جرم واحد هیدروژن بیابید ؟‬

‫‪g‬‬
‫𝐿𝑇 ‪𝑊 𝑄𝐻 − 𝑄𝐿 𝑇𝐻 −‬‬ ‫𝐿𝑇‬ ‫‪300‬‬

‫‪r‬‬
‫=‪η‬‬ ‫=‬ ‫=‬ ‫‪=1−‬‬ ‫‪0/6 = 1 −‬‬ ‫‪𝑇𝐻 = 750 °K‬‬

‫‪o‬‬
‫𝐻𝑇‬

‫‪.‬‬
‫𝐻𝑄‬ ‫𝐻𝑄‬ ‫𝐻𝑇‬ ‫𝐻𝑇‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬

‫طبق قانون اول ترمودینامیک داریم ‪:‬‬

‫‪D‬‬
‫𝑣𝑑𝑃 ‪d𝑞 = 𝑑𝑢 + 𝑑𝑘 + 𝑑𝑝 +‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬

‫با فرض ناچیز بودن تغییرات انرژی جنبشی و پتانسیل داریم ‪:‬‬
‫𝑣𝑑𝑃 ‪d𝑞 = 𝑑𝑢 +‬‬ ‫𝑣𝑑𝑃 ‪d𝑞 = 𝐶𝑣 ∆𝑇 +‬‬
‫چون فرآیند دفع گرما در دمای ثابت رخ می دهد پس داریم ‪:‬‬

‫‪dT = 0‬‬ ‫𝑣𝑑𝑃 = 𝑞‪d‬‬

‫‪24‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫مثال‬

‫‪ :‬از طرفی داریم‬ ‫𝑇𝑅 = 𝑣𝑃‬

‫𝑇𝑅‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ ‫‪𝑣2‬‬

‫‪g‬‬
‫𝑇𝑅‬
‫=𝑃‬ ‫= 𝑞‪d‬‬ ‫𝑣𝑑‬ ‫‪𝑞 = 𝑅𝑇 ln‬‬

‫‪r‬‬
‫𝑣‬ ‫𝑣‬ ‫‪𝑣1‬‬

‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫‪𝑣2‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪𝑞𝐿 = 𝑅𝑇𝐿 ln‬‬

‫‪a‬‬
‫‪𝑣1‬‬
‫‪𝑣2‬‬

‫‪D‬‬
‫‪𝑞 = 𝑅𝑇 ln‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪𝑣1‬‬ ‫‪𝑣2‬‬

‫‪a‬‬
‫‪𝑞𝐻 = 𝑅𝑇𝐻 ln‬‬

‫‪F‬‬
‫‪𝑣1‬‬
‫از طرفی در گازهای ایده آل داریم ‪:‬‬
‫‪𝑃1 𝑣1 = 𝑅𝑇1‬‬
‫‪𝑣1‬‬ ‫‪𝑅𝑇1‬‬ ‫‪𝑃2‬‬
‫𝑇𝑅 = 𝑣𝑃‬ ‫=‬ ‫×‬
‫‪𝑣2‬‬ ‫‪𝑃1‬‬ ‫‪𝑅𝑇2‬‬
‫‪𝑃2 𝑣2 = 𝑅𝑇2‬‬

‫‪25‬‬
 1 ‫ترمودینامیک‬
faradars.org/fvphy101

‫مثال‬

𝑣1
𝑣2
=
𝑇1 𝑃2
𝑇2 𝑃1

𝑣2
‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬
𝑇2 = 𝑇1

‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬ 𝑣1

𝑣2
=
𝑃2
𝑃1
=
120
90
= 1/3

g
𝑞𝐿 = 355/95 kj/kg

r
𝑞𝐿 = 𝑅𝑇𝐿 ln

o
𝑣1

a r s .
𝑞𝐿
η= 1− 𝑞𝐻 = 889/9 kj/kg

D
𝑞𝐻

F ar a
𝑤 = 𝑞𝐻 - 𝑞𝐿 𝑤 = 533/9 kj/kg

26
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫مثال‬

‫‪𝑊ሶ = 𝑄𝐻ሶ − 𝑄𝐿ሶ‬‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫یک ماشین گرمایی با آهنگ ‪ ، 1 Mw‬گرما را از منبعی با دمای ℃ ‪ 550‬دریافت و انرژی را به صورت گرما به اطراف با دمای ‪°k‬‬
‫‪ 300‬دفع می کند ‪ .‬قدرت این ماشین ‪ 450 kw‬است ‪ .‬انرژی دفع شده به اطراف و بازده این ماشین را بیابید و آن ها را با مقادیر‬
‫متناظر در ماشین گرمایی کارنویی که بین همان دو منبع کار می کند را مقایسه کنید ؟‬
‫‪𝑄𝐿ሶ = 𝑄𝐻ሶ − 𝑊ሶ‬‬ ‫‪𝑄𝐿ሶ =1000 - 450 = 550 kw‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪𝑊ሶ‬‬ ‫‪450‬‬

‫‪.‬‬‫‪o‬‬
‫=‪η‬‬ ‫=‪η‬‬ ‫‪= 0/45‬‬

‫‪s‬‬
‫‪𝑄𝐻ሶ‬‬ ‫‪1000‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬
‫بازده ماشین گرمایی کارنو عبارتست از ‪:‬‬

‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫‪𝑊ሶ‬‬ ‫‪𝑄𝐻ሶ − 𝑄𝐿ሶ‬‬ ‫𝐿𝑄‬ ‫𝐿𝑇‬

‫‪a‬‬
‫‪300‬‬
‫=‪η‬‬ ‫=‬ ‫‪=1−‬‬ ‫‪= 1−‬‬ ‫‪ = 1 -‬کارنو‪η‬‬ ‫‪= 0/635‬‬

‫‪F‬‬
‫‪𝑄𝐻ሶ‬‬ ‫𝐻𝑄‬ ‫𝐻𝑄‬ ‫𝐻𝑇‬ ‫‪550 + 273‬‬

‫𝐻 ‪ × 𝑄ሶ‬کارنو‪ = η‬ایده آل ‪𝑊ሶ‬‬ ‫‪ = 635 kw‬ایده آل ‪𝑊ሶ‬‬

‫ایده آل ‪𝑄𝐿ሶ = 𝑄𝐻ሶ − 𝑊ሶ‬‬ ‫‪𝑄𝐿ሶ = 365 kw‬‬

‫‪27‬‬
 ‫ترمودینامیک ‪1‬‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻓ‬

‫این اسالید ها بر مبنای نکات مطرح شده در فرادرس‬
‫«ترمودینامیک ‪»1‬‬
‫تهیه شده است‪.‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪.‬‬‫‪o‬‬‫‪r‬‬ ‫‪g‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪a‬‬‫‪r‬‬ ‫‪a‬‬‫‪D‬‬
‫برای کسب اطالعات بیشتر در مورد این آموزش به لینک زیر مراجعه نمایید‬
‫‪faradars.org/fvphy101‬‬