NASYONALISMO SA SILANGAN AT TIMOG
SILANGANG ASYA ika- sampung buwan ng taon (Oktubre) at ika-
Upang ipahayag ang kanilang pagtutol mula sa
panghihimasok ng mga dayuhan, nagsagawa
ng dalawang rebelyon ang mga Tsino. Ito ay
ang
 Rebelyong Taiping
 Rebelyong Boxer
ANG CHINA SA GITNA NG DALAWANG
MAGKATUNGGALING IDEOLOHIYA
IDEOLOHIYANG DEMOKRASYA SA CHINA
Ang pagbagsak ng dinastiyang Manchu ay
senyales ng pagwawakas ng mahigit sa
2,000 taon ng pamumuno ng mga
dinastiya sa China. Hinarap ng mga Tsino
ang isang malaking hamon sa kanilang
bansa – ito ay ang pagtukoy sa ipapalit na
pamumuno ng mga emperador.
Sa panahon na ito ng kaguluhang
pampolitikal at kawalan ng pagkakaisa
nakilala si
Sun Yat Sen
 Nakapag- aral si Sun sa Hawaii at sa Hong
Kong Medical School.
 Isinulong niya ang pagkakaisa ng mga Tsino
gamit ang tatlong prinsipyo (three principles):
 ang San Min Chu-i o nasyonalismo,
 Min-Tsu-Chu-I o demokrasya at
 Min- Sheng-Chu-I o kabuhayang
pantao.
Binigyang-diin ni Sun na ang pagkakaisa ng mga
Tsino ang susi sa tagumpay laban sa mga
imperyalistang bansa. Naging ganap ang
pamumuno ni Sun sa China nang pamunuan niya
ang mga Tsino sa pagpapatalsik sa mga Manchu
sa tanyag na Double Ten Revolution na naganap
noong Oktubre 10, 1911.
SUN YAT SEN “Ama ng Republikang
Tsina”
Tinawag itong Double Ten dahil naganap ito sa
sampung araw ng buwan. Sa araw ding ito,
itinatag ang bagong Republika ng China. Dahil sa
kaniyang tagumpay, pansamantalang itinalaga si
Sun bilang pangulo ng bansa noong Oktubre 29,
1911, tinagurian siya bilang “Ama ng
Republikang Tsino”. Itinag ni Sun Yat-Sen ang
Partido Kuomintang o Nationalist Party noong
1912.
Naging batayan ng kaniyang pamumuno ang
paggamit ng konsiliasyon (conciliation) at
pagkakasundo (compromise) upang maiwasan ang
alitan at maisulong ang kaunlaran ng bansa.
Naniniwala din siya na dapat pagtuunan ng pansin
ang regulasyon ng puhunan (regulation of
capital) at pantay-pantay na pag-aari ng lupa
(equalization of land ownership). Higit sa lahat,
hindi naniniwala si Sun Yat-Sen na kailangan ang
tunggalian ng mga uri o class struggle upang
makamit ang pagkakaisa, kaayusang panlipunan
at kaunlarang pang- ekonomiya.
Humalili si Heneral Chiang Kai Shek bilang
pinuno ng Partido Kuomintang nang mamatay si
Sun Yat-Sen noong Marso 12, 1925. Sa ilalim
ng pamumuno ni Chiang Kai Shek ay
ipinagpatuloy ng Kuomintang ang pakikipaglaban
sa mga warlords (nagmamay-ari ng lupa na may
sariling sandatahang lakas).
Matapos magapi ang mga warlords, hinarap ng
Kuomintang ang isa pang kalaban – ang pagpasok
ng katunggaling ideolohiya sa China – ang
komunismo na ipinalaganap ni Mao Zedong sa
China.
MAO ZEDONG “Ama ng Komunistang Tsina”
IDEOLOHIYANG KOMUNISMO SA CHINA
Ang pagpasok ng ideolohiyang komunismo sa
China ay nagsimula noong 1918. Naging tanyag
ang komunismo sa China sa pamumuno ni Mao
Zedong. Si Mao ay mula sa pamiya ng
magbubukid sa probinsiya ng Hunan.
Sinuportahan at isinulong ni Mao ang mga
prinsipyo ng komunismo tulad ng tunggalian ng
uring manggagawa o proletariat laban sa uri ng
kapitalista o bourgeois. Sa tunggalian na ito,
naniniwala ang mga komunista na mananaig ang
mga manggagawa at maitatatag ang isang
lipunang soyalista. Sa lipunang ito, ang estado
ang siyang hahawak sa lahat ng pag-aari ng
bansa.
Upang ganap na maisulong ang kanilang
ideolohiya, itinatag ni Mao Zedong kasama ang
iba pang komunistang Tsino ang Partido
Kunchantang noong 1921. Lalo pang lumakas ang
komunismo sa China sa pagdating ng Russian
advisers sa Canton. Lumaganap ang ideolohiya
hindi lamang sa mga pangkaraniwang mga
magsasaka at manggagawa kundi pati na din sa
mga opisyal ng pamahalaan at sa grupo ng mga
edukadong Tsino. Madaming Tsino ang yumakap
sa komunismo dahil sa mga panahong pumasok
ang ideolohiyang ito ay unti-unti nang nawawala
ang tiwala nila sa pamumuno ni Chiang Kai Shek
dahil sa laganap na katiwalian sa pamahalaan at
malawakang kahirapan na dinaranas sa bansa.
Nabahala si Chiang Kai Shek sa lumalakas na
impluwensiya ng komunismo sa China. Iniutos
niya ang paglulunsad ng kampanyang militar laban
sa mga komunista. Maraming komunista ang
hinuli, pinahirapan at napatay. Hindi lahat ng
mga komunista ay nahuli, pinamunuan ni Mao
Zedong ang mga nakaligtas na Red Army, tawag
sa mga komunistang sundalong Tsino at sila ay
tumakas patungo sa Jiangxi. Tinawag itong Long
March dahil sa kanilang nilakbay na may layong
6,000 milya. Umabot ito ng isang taon kung saan
marami ang namatay dahil sa hirap, gutom at
patuloy na pagtugis ng mga sundalo ni Chiang
Kai-shek.
LONG MARCH
Pansamantalang natigil ang pagtutunggali ng
puwersa nina Chiang Kai-shek at Mao Zedong
dahil sa banta ng pananakop ng mga Hapones.
Paano nagkakaiba at nagkakatulad sina Sun Yat-
Sen at Mao Zedong?
Paano ipinamalas ng mga Tsino ang damdaming
nasyonalismo sa harap ng imperyalismong
kanluranin?
PAG-UNLAD NG NASYONALISMO SA
TIMOG - SILANGANG ASYA Lubos na
naramdaman ang kalupitan ng kolonyalismo at
imperyalismong Kanluranin sa Timog Silangang
Asya. Ito ay dahil sa mga hindi makatarungang
patakaran na ipinatupad ng mga Kanluranin sa
mga lupain na kanilang sinakop. Nagdulot ang
mga patakaran na ito ng paghihirap, kawalan ng
dignidad at kalayaan, pagbabago ng kultura, at
pagkakawatak-watak ng mga Asyano. Ang mga
karanasan ng mga nasakop na bansa sa Timog
Silangang Asya ang nagbigay-daan sa pag-
usbong ng damdaming nasyonalismo sa rehiyong
ito. Suriin nating kung paano ito naganap sa
sumusunod na bansa.
 NASYONALISMO SA PILIPINAS
Nasakop ng mga Espanyol ang Pilipinas sa loob ng
333 taon.
• Nagpatupad ang mga Espanyol ng mga
patakarang pangkabuhayan, pampolitika at
pangkultura na nakaapekto sa pamumuhay ng
mga Pilipino.
• Marami ang naghirap dahil sa hindi
makatarungang pagpapataw ng buwis,
pagkamkam sa mga ari-arian at mga produktong
Pilipino.
• Nabago din ang kultura ng mga Pilipino dahil
sa pagpapalaganap ng relihiyong Kristiyanismo.
• Naging laganap din ang racial discrimination sa
pagitan ng mga Espanyol at mga Pilipino na
tinatawag na Indio ng mga mananakop.
• Higit sa lahat, nawala ang karapatan at
kalayaan ang mga Pilipino na pamunuan ang
kanilang sariling bansa.
• Naging sunud-sunuran sila sa ilalim ng
mapagmalupit na mga Espanyol.
 Bagama’t may mga pag-aalsa na naganap sa
Pilipinas sa pagitang ng ika-16 hanggang sa unang
bahagi ng ika-19 na siglo, lahat ng ito ay nabigo.
Ilan sa mga dahilan ay ang
• mas malakas na armas ng mga Espanyol,
• kawalang ng damdaming pambansa na mag-
uugnay at magiisa laban sa mga mananakop at
• ang pagtataksil ng ilang Pilipino.

Sa pagpasok ng ika-19 na siglo, nagkaroon ng
malaking pagbabago sa ekonomiya at lipunang
Pilipino.
• Nabuksan ang Pilipinas sa pandaigdigang
kalakalan. Pumasok sa Pilipinas ang mga produkto
mula sa mga Kanluranin.
• Naging tanyag at mabili sa Kanluran ang mga
produkto ng mga Pilpino tulad ng asukal, kopra,
tabako at iba pa. Ito ang nagbigay-daan sa pag-
unlad ng kalakalan sa bansa.
• Umusbong ang gitnang uri o middle class. Sila
ay mayayamang Pilipino, mestisong Tsino at
Espanyol. Ang mga anak ng gitnang uri ay
nakapag-aral sa mga kilalang unibersidad sa
Pilipinas at maging sa Espanya. Ang grupo ng ito
ay tinatawag na ilustrado mula sa salitang Latin
na ilustre na ang ibig sabihin ay “naliwanagan”.
Ang pagpapamalas ng nasyonalismong Pilipino
ay pinasimulan ng mga ilustrado na nagtatag ng
Kilusang Propaganda at ipinagpatuloy ng mga
Katipunero na nagpasimula ng Katipunan. Paano
nga ba ipinahayag ng mga Propagandista at
Katipunero ang damdaming nasyonalismo?
Tunghayan ang dayagram sa susunod na pahina.
 HIMAGSIKAN Ipinamalas ng mga Katipunero
ang kanilang pagmamahal sa bayan sa pamamgitan
ng pagsasagawa ng himagsikan o rebolusyon.
Nakita ng mga Katipunero na hindi ipagkakaloob
ng mga Espanyol ang mga hinihiling na reporma ng
Kilusang Propaganda. Bunga nito, itinatag ang
lihim na samahan na KKK o Kataas-taasan
Kagalang- galangang Katipunan ng mga Anak ng
Bayan. Batid ng mga Katipunero na matitigil
lamang ang nararanasang pagmamalupit at pang-
aabuso sa kamay ng mga Espanyol kung
makakamit nila ang kalayaan. Bagama’t hindi
handa, isinulong ng mga Katipunero ang isang
armadong pakikipaglaban. Nabigo ang mga
Katipunero dahil sa lakas ng kagamitang pandigma
ng mga Espanyol at sa kakulangan ng mga Pilipino
ng kaalaman sa larangan ng pakikidigma. Bagama’t
natalo, ipinakita ng mga Pilipino ang kanilang
kahandaan na magbuwis ng buhay para makamit
ang minimithing kalayaan.

PROPAGANDA Sa pamamagitan ng pagsusulat ng

mga akda tulad nobela, tula, sanaysay at artikulo
sa pahayagan ay ipinahayag ng mga
Propagandista ang kanilang mga hangarin para sa
Pilipinas. Isiniwalat din ng mga Propagandista
ang mga suliraning kinakaharap ng mga Pilipino sa
ilalim ng mga Espanyol: ito ay ang katiwalian sa
pamahalaan, pang-aabuso ng mga prayle at
kawalan ng damdaming pambansa ng mga Pilipino.
Ang La Solidaridad ang opisyal na pahayagan ng
Kilusang Propaganda. Nabigo ang kilusan na
makamit ang hinihiling na reporma o pagbabago
dahil sa pagsasawalang-bahala ng pamahalaang
Espanyol, hindi pagkakaunawaan ng mga kasapi
at kakulangan sa pondo. Bagamat nabigo,
mahalaga ang Kilusang Propaganda dahil naimulat
nito ang mga Pilipino na ipaglaban ang kanilang
karapatan at ang kanilang bayan.