Dân gian ta có câu “Lời n ói gói vàng”, đồng thời lại có câu “Lời nói chẳng mất tiền

mua, Lựa lời mà nói

cho vừa lòng nhau”. Qua câu nói trên, em hãy cho biết dân gian đã hiểu như thế nào về giá trị và ý nghĩa của lời
nói trong cuộc sống.

I. MỞ BÀI: Nói là bản năng tự nhiên của con người, ai cũng biết nhưng
để thấy được giá trị của lời nói và sử dụng lời nói như thế
nào cho có hiệu quả thì không phải ai cũng biết. Vì vậy, từ
xưa ông cha ta đã truyền lại rất nhiều bài học quý giá xung
quanh việc nói, trong số đó có câu “Lời nói gói vàng”, và “Lời
nói chẳng mất tiền mua/Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”.
Chúng ta cùng đi tìm hiểu xem dân gian đã hiểu như thế nào
về giá trị và ý nghĩa của lời nói trong cuộc sống qua hai câu
trên.
II. THÂN BÀI: Để hiểu hai câu nói trên, ta phải hiểu được những từ ngữ
1.Giải thích ý mà nó chứa đựng. Thế lời nói là gì? Lời nói là một phương
nghĩa: tiện giao tiếp bằng ngôn ngữ, một công cụ của loài người
a. GT “Lời nói giúp cho ta có thể giao tiếp, bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ, trao
 gói vàng” đổi kinh nghiệm, thông tin…Còn “vàng” là một kim loại rất có
giá trị về vật chất, được nâng niu, gìn giữ. Vàng là quý, “gói
vàng” lại càng đáng quý hơn. So sánh “lời nói” như “gói
vàng” nghiã là khẳng định lời nói rất có giá trị.
b. GT “Lời nói
không mất Mặt khác, lời nói là của mình, tự phát ra từ trong miệng
tiền mua/ mình nên không phải mua, không mất một đồng xu nào cả vì
Lựa lời mà thế “chẳng mất tiền mua. Nếu lời nói đã “chẳng mất tiền
nói cho vừa mua” thì ta nên “lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”. Lựa lời
lòng nhau” là chọn lọc những từ ngữ diễn đạt thích hợp với vai vế của
từng người, từng hoàn cảnh, từng sắc thái hoàn cảnh khác
nhau... “Vừa lòng nhau” ở đây được hiểu là làm cho mục
đích giao tiếp đạt kết quả cao.
c. Nghĩa cả 2
Như vậy, hai câu nói trên muốn khẳng định nếu biết chỉnh
câu?
chu lời nói thì ta sẽ được mọi người tôn trọng, yêu mến, xây
 dựng được các mối quan hệ xã hội lành mạnh, tốt đẹp và
đạt được tình cảm, mục đích giao tiếp khi nói, không làm tổn
thương người khác, gắn kết tâm hồn con người lại với nhau,
viết nên những cảm xúc, ấn tượng đẹp trong giao tiếp.
1) Giải thích Lời nói là công cụ giao tiếp có giá trị đặc biệt.
nguyên
nhân: Tiếng nói vừa có thể xây dựng các mối quan hệ xã hội.
. Nhất là trong kinh doanh hay ngoại giao, lời nói còn quyết
định sự thành công của cuộc đời ta và có thể là của cả một
quốc gia.(dẫn chứng)
 Ngoài ra, Lời nói là tiêu chí quan trọng đánh giá giá
trị của con người. Chẳng phải người xưa đã từng có câu:
Đất tốt trồng cây rườm rà
Những người thanh lịch nói ra dịu dàng
- Lời nói là Đất xấu trồng cây khẳng khiu
tiêu chí quan
Những người thô tục nói điều phàm phu
trọng đánh
giá giá trị của
Hay: Kim vàng ai nỡ uốn câu
con người.
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời
Nếu ta biết lựa chọn đúng những từ ngữ khéo léo,
phù hợp với hoàn cảnh thì sẽ thu được sự đồng tình, tình
cảm, sự tôn trọng của đối tượng giao tiếp. Ngược lại, nếu ta
ăn nói quá thô lỗ thì có thể gây mất lòng người khác hay gây
ra những hiểu lầm khiến cho quan hệ giữa người với người
trở nên căng thẳng hay xảy ra thù hận, căm ghét, hậu quả
tai hại khó lường! Trong cuộc sống, có những lời nói có thể
làm lắng đọng lòng người, tạo cảm xúc đẹp trong khi giao
tiếp, xóa tan khoảng cách giữa hai con người xa lạ với nhau.
(dẫn chứng)
2) Giải thích Như vậy, lời nói rất quan trọng, Tuân Tử từng nói “Lời
cách thực nói hay,giúp người ấm hơi vải lụa. Lời nói dở, hại người như
hiện: gươm dao”, ta phải dùng lời nói như thế nào để đạt hiệu quả
- Nói hợp tình, cao trong giao tiếp? Trước hết, trong lời nói cần có sự
chân thành, không vị kỷ, không vụ lợi thì mới đạt được
hợp lý, hợp thành công trong giao tiếp. Mỗi lời ta nói ra phải xuất phát
cảnh, hợp đối từ tình cảm trong sáng của ta đối với người nghe, không nói
những lời sáo rỗng lấy lòng người khác. Tuyệt đối không
tượng. được nói dối bởi “Nói dối chẳng khác nào đi lạc trong rừng,
- Lễ độ, tôn càng đi sâu càng khó tìm lối ra.”(Sê Khốp). Sau, tùy vào
hoàn cảnh, đối tượng, nội dung giao tiếp mà ta phải lựa
trọng người chọn những lời nói cho phù hợp. Khi đến như nơi thờ
khác. cúng thiêng liêng thì không chạy nhảy cừơi đùa la hét. Khi
nói chuyện với ngừơi lớn tuổi phải lễ độ, tôn kính, biết dạ,
- Khi góp ý: có
thưa, chào hỏi ; nói chuyện với em bé phải nhỏ, không quát
khen lẫn chê, mắng. Khi góp ý, có khen lẫn chê, nói khéo léo, nhẹ
nhàng, tránh làm tổn thương, xúc phạm đến ngừoi khác.
nói khéo léo,
Tuy nhiên, có lúc cũng cần nói một cách thẳng thắn,
nhẹ nhàng, không xuê xoa nhưng cũng phải nói sao cho phù hợp,
không làm người ta hiểu lầm ý mình(D/C).
chân tình.
Mỗi ngày được sống, ta hãy biết chọn những lời hay ý
- Lựa chọn,
đẹp mà nói, phù hợp với những đạo lý làm người, hướng tới
ngẫm nghĩ ý nghĩa cao đẹp của lời nói để làm phong phú thêm nét đẹp
thích hợp. văn hóa của nhân loại.
- Tuy nhiên, Để đạt được những tình cảm trong lời ăn tiếng nói, ta cần
có lúc cũng phải biết kiềm chế những cảm xúc tiêu cực như nóng nảy,
giận dữ, quát mắng, nhất là với những người thân yêu đối
cần nói 1 cách
thẳng thắn,
với ta.
không xuê xoa.
Và một điều rất quan trọng nữa là ta nên suy nghĩ thật cẩn
( cũng phải nói thận trước khi nói ra điều mình nghĩ, xem điều đó có phù
sao cho phù hợp với sắc thái hoàn cảnh lúc ấy hay không để tránh làm
hợp, không tổn thương người khác, điều đó có nghĩa là “Uốn lưỡi bảy
lần trước khi nói”.
làm người ta
Cần tránh lối nói thô kệch, cộc lốc, hớ hênh, vô phép bởi
hiểu lầm ý
những điều đó tạo ra định kiến xấu về phẩm chất của ta.
mình) Cũng không nên dùng những từ ngữ quá bóng bẩy, kiêu kỳ
- Ngôn ngữ rất bởi mục đích giao tiếp không phải là sự nể nang mà là sự
đa dạng và đồ ng tình quan điểm, tình cảm của đối tượng giao tiếp .

phong phú: nói Như thế, ta cần phải luyện cho mình một kỹ năng nói đúng
cách, giản dị, sáng suốt, bình tĩnh và phù hợp với những
thẳng, ẩn dụ
kín đáo, đồng
đạo đức xã hội. Điều này, ta nên học tập ở Chủ tịch Hồ Chí
âm, đồng Minh, một người có tác phong sống giản dị trong lời nói, bài
nghĩa... viết, đời sống thường ngày và đời sống chính trị.
→ Phải lựa Và trên hết, cần tránh lối nói chen vào ngôn ngữ khác trong
chọn từ ngữ khi giao tiếp bằng tiếng Việt, đây là lối sống không tốt đang
được giới trẻ phổ biến. Vì thế, nếu biết “lựa lời mà nói” thì ta
sao cho phù
sẽ giành được tình cảm của mọi người, khẳng định được
hợp giá trị của bản thân. Đồng thời, nói năng bằng tiếng Việt
thuần túy cũng là cách giữ gìn những nét đẹp của ngôn ngữ
dân tộc. Nét đẹp ngôn ngữ của dân tộc Việt Nam là ở dân
ca, ca dao, tục ngữ, thành ngữ.
III. KẾT BÀI: Tóm lại, qua câu nói: “Lời nói gói vàng” và “Lời nói
chẳng mất tiền mua, Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau”, dân
gian muốn khuyên ta rằng: lời nói có giá trị quyết định phẩm
 chất, đạo đức của con người ta và nhờ thế ta có được
những mối quan hệ xã hội lành mạnh, tốt đẹp. Vì thế, để học
tập những kinh nghiệm quý báu ấy, em sẽ bắt đầu rèn luyện
cách đối đáp hay, ngắn gọn, rành mạch, lễ phép thông qua
các họat động luyện nói trong bộ môn Ngữ văn, phát biểu
trong lớp…
- Rượu nhạt uống lắm cũng say
Người khôn nói lắm dẫu hay cũng nhàm
- Thần khẩu hại xác phàm
- Im lặng là vàng