თავის ტვინის ნერვები

კავკასიის საერთაშორისო
უნივერსიტეტი
 კრანიალური ნერვები
1. ყნოსვის ნერვი - n. olfactorius
2. მხედველობის ნერვი- n. Opticus
3. თვალის მამოძრავებელი ნერვი - n. oculomotorius
4. ჭაღისებრი ნერვი- n. trochlearis
5. სამწვერა ნერვი - n. trigeminus
6. განმზიდველი ნერვი - n. abducens
7. სახის ბერვი - n. facialis
8. სმენის ნერვი - n. vestibule-cochlearis
9. ენა-ხახის ნერვი - n. glossopharyngeus
10. ცთომილი ნერვი - n. vagus
11. დამატებითი ნერვი - n. accessorius
12. ენისქვეშა ნერვი - n. hypoglossus
კრანიალური ნერვები
 კლასიფიკაცია
სენსორული: მხოლოდ აფერენტული (სენსორული) ბოჭკოები
1. ყნოსვის ნერვი - n. olfactorius
2. მხედველობის ნერვი- n. Opticus
3. სმენის ნერვი - n. vestibule-cochlearis
მოტორული: მხოლოდ ეფერენტული (მოტორული) ბოჭკოები
1. თვალის მამოძრავებელი ნერვი- n. oculomotorius
2. ჭაღისებრი ნერვი- n. trochlearis
3. განმზიდველი ნერვი - n. abducens
4. დამატებითი ნერვი - n. accessorius
5. ენისქვეშა ნერვი - n. hypoglossus
შერეული: სენსორული და მოტორული ბოჭკოები
1. სამწვერა ნერვი - n. Trigeminalis
2. სახის ნერვი - n. facialis
3. ენა-ხახის ნერვი - n. glossopharyngeus
4. ცთომილი ნერვი - n. vagus
 I ნეირონი II ნეირონი
ყნოსვის ყნოსვის
ყნოსვის ბოლქვი ტრაქტი
ნერვი
სამნეირონიანი მგრძნობიარე ნერვია
I ნეირონი - იწყება ცხვირის ღრუს ყნოსვის
მიდამოდან (region olfactoria) –
დენდრიტები -ყნოსვის რეცეპტორებია
(პერიფერიული მოკლე მორჩი)
აქსონი (წვრილი, გრძელი უმიელინო
ცენტრალური მორჩი) ყნოსვის ნერვი
• აქსონები ქმნიან 20-მდე ყნოსვის ნერვს,
ძვრებიან დაცხრილული ფირფიტის
ხვრელებში და მთავრდებიან ყნოსვის
ბოლქვში (bulbus olfactorius)
 1. ყნოსვის ნერვი
• მეორე ნეირონი იწყება Bulbus
olfactorii-დან, რომლის აქსონებიც
ქმნიან ყნოსვის ტრაქტებს და
ბოლოვდებიან ყნოსვის სამკუთხედში -
Trigonum olfactorii (ორმხრივი
კავშირები აქვთ ჰიპოკამპთან)
• ყნოსვის სამკუთხედში მდებარეობს
ყნოსვის პირველადი ცენტრები,
რომელშიც მესამე ნეირონის
უჯრედებია.
• მესამე ნეირონის აქსონები ქმნიანს
ყნოსვის სამ ზონარს (stria olfactorii),
რომლებიც ბოლოვდებიან
საფეთქლის წილის პარაჰიპოკამპურ
ხვეულში და კაუჭში –
ყნოსვის ქერქულ ცენტრში
(ბროდმანის ველები 28 და34 )
 1. ყნოსვის ნერვი
III ნეირონებიდან - ყნოსვის პირველადი ცენტრიდან
გამოსული აქსონები უკავშირდებიან ორივე ჰემისფეროს
ყნოსვის ქერქულ ცენტრს, ამიტომ
III ნეირონის ცალმხრივი დაზიანება არ იწვევს ყნოსვის
მოშლას.

ყნოსვის მოშლა ვითარდება I ნეირონის დაზიანებისას, რაც

საკმაოდ ხშირია ცხვირის ღრუსა და პარანაზალური
წიაღების კატარული ანთების, ცხვირის პოლიპის დროს.
I ნეირონის დაზიანება, ჩვეულებრივ, ორმხრივია.

II ნეირონი უპირატესად ცალ მხარეს ზიანდება

II ნეირონის დაზიანება თან ახლავს შუბლის წილის
ორბიტულ არეში განვითარებულ პათოლოგიურ პროცესებს.
 ყნოსვის ნერვის ფუნქციობის
დარღვევების ეტიოლოგია
• ყნოსვის მოშლა, უმეტეს შემთვევაში გამოწვეულია
ცხვირის ლორწოვანი გარსის პათოლოგიით.
• შუბლის წილის სიმსივნეების დროს (თუ სიმსივნე
ლოკალიზებულია ტვინის ფუძესთან ახლოს)
ვითარდება ზეწოლა ტრაქტზე, ან ყნოსვის ბოლქვზე,
რაც იწვევს ცალ ნესტოში ყნოსვის მოსპობას ან
დაქვეითებას.
• საფეთქლის წილში ყნოსვის ქერქული ცენტრის
გაღიზიანებამ შეიძლება გამოიწვიოს ყნოსვითი
ჰალუცინაციები.
 ყნოსვის ნერვის ფუნქციობის
დარღვევების სიმპტომები
ნორმა - სხვადასხვა საყნოსავ სუბსტანციას ორივე ნესტოდან
თანაბრად შეიგრძნობს და ახდენს მათ იდენტიფიკაციას

ყნოსვის დარღვევა - ანოსმია

• ჰიპეროსმია - სუნის შეგრძნების გაძლიერება
• ჰიპოსმია - სუნის შეგრძნების დაქვეითება
• კაკოსმია/ყნოსვითი დიზესთეზია - სუნის გაუკუღმართებული
შეგრძნება (კაკოსმიის მიზეზი შესაძლოა იყოს
ვირუსული/ანთებითი პროცესი (გრიპი) და ყნოსვის ნერვის
დაზიანება, ცხავისებრი ფირფიტის (ძვლის) მიდამოს სიმსივნე და
სხვა.
• ყნოსვითი ჰალუცინაცია და სხვა
მხედველობის ნერვი - n. Opticus
სამნეირონიანი მგრძნობიარე ნერვია
• პირველი ნეირონი - ბადურას
განგლიოზურ უჯრედებში
• დენდრიტები უკავშირდება კოლბებს და
ჩხირებს, აქსონები ქმნის n. opticus
• n. opticus-ი ქალას ღრუში შეძვრება foramen
opticum-ით, თავსდება ქალას ფუძეზე
დაგადაჯვარედინდება თურქული კეხის
წინ (chiasma opticum);
• გადაჯვარედინდება მხოლოდ ბადურის
ნაზალური ნაწილიდან წამოსული
ბოჭკოები
• არ გადაჯვარედინდება ბადურას
ტემპორალური ნაწილიდან წამოსული
ბოჭკოები
 მხედველობის ნერვი
• ჯვარედინიდან წინისაკენ თვალის
კაკალში მიდის საკმაოდ მსხვილი,
მომრგვალო ფორმის მხედველობის
ნერვი _ nervus opticus;

• ჯვარედინის უკან ტვინისაკენ

მიიმართება მხედველობის ტრაქტი
_ tractus opticus; ეს უკანასკნელი უხვევს
ტვინის ფეხს და აღწევს ე.წ. დამუხლულ
სხეულს და მხედველობის ბორცვს.
თალამუს
ი
M მხედველობის ნერვი
ოპტიკური
ნერვი
• ciasma opticum-იდან იწყება
მხედველობის ტრაქტები, რომლებიც
მთავრდებიან მხედველობის
პირველად ანუ ქერქქვეშა ცენტრებში
• თითოეული მხედველობის ტრაქტი
ოპტიკური
ტრაქტი შეიცავს:
თავისივე მხარეზე თვალის გარეთა
ნაწილისა და საწინააღმდეგო მხარის
თვალის შიგნითა ნაწილის
ბოჭკოებს.

• Mmxedvelobis veli gamovardeba

კეფის dazianebuli baduris
წილი sawinaaRmdegod;
მხედველობის პირველადი ანუ ქერქქვეშა
ცენტრები
თალამუსის ბალიში
ბალიში,,
გარეთა დამუხლული სხეული
ოთხგორაკის ზედა გორაკები

ამ ცენტრებიდან იწყება
მეორე ნეირონი
გაივლის შიგნითა კაფსულას
კაფსულას,,
ქმნის გრაციოლეს კონას და
მთავრდება კეფის წილის
მე--19 ველში
მე
A
Mმხედველობის ნერვის დაზიანების სიმპტომები
 მხედველობის ნერვის დეფექტები
ირიტაცია - მხედველობითი სისტემის მოჭარბებული აგზენება
• ფოტოფსია (ათინათი
ათინათი,, ლაქები
ლაქები,, წერტილები
წერტილები))
• მაკროფსია,, მიკროფსია
მაკროფსია
• მეტამორფოფსია (საგნის დამახინჯებული ფორმით აღქმა
აღქმა))
• მხედველობითი ჰალუცინაციები
• kompleqsuri xilvebi
xilvebi;;
აქრომატოფსია - ფერების გარჩევის შეუძლებლობა
დისქრომატოფსია (დალტონიზმი
დალტონიზმი)) - ფერების აღქმის პროცესების
დარღვევა
ქსანტოფსია - არამკაფიო მხედველობა
ანოზოგნოზია - დეფექტის აღქმის შეუძლებლობა
ამბლიოპია - მხედველობის სიმახვილის დაქვეითება
ამავროზი - სრული სიბრმავე
 Mმხედველობის ნერვის დაზიანების
სიმპტომები
ჰემიანოფსია
 ჰეტერონიმული
ბიტემპორალური - ჰიპოფიზის სიმსივნის დროს
ხიაზმის მედიალურ ნაწილზე ზეწოლის გამო;

ბინაზალური -საძილე არტერიის ანევრიზმის დროს

ხიაზმის გარეთა კიდის დაზიანების დროს
 ჰომონიმური - მარჯვენა ან მარცხენამხრივი -
ზიანდება მხედველობის ტრაქტი, მხედველობის
ბორცვი, შიგნითა კაფსულა, კეფის წილი.
 Mmxedvelobis nervis gamokvlevis
meTodika
• Aanamnezi;
• Ffundoskopia ofTalmoskopiT;
• Mmxedvelobis velis gamokvleva TiTebis
perimetriT da goldmanis perimetriT;
• Mgugebis forma; midriazi, miozi (ormxrivi
miozi); anizokoria (fiziologiuri anizokoria).
• Kkonvergencia, akomodacia;
• Ggugis reaqcia sinaTleze_pirdapiri da
SeuRlebuli;
Mmxedvelobis nervis gamokvlevis
meTodika
• gugis reaqcia normaSia Tu:
• sinaTleze pirdapiri/SeuRlebuli,
ormxriv Senaxulia
• akomodacia konvergenciaze ormxriv
cocxalia
• horneris sindromi -simpaTikuri inervaciis
dazianeba: miozi (m.dilatator pupile-s
parezi)+ftozi+enofTalmi+ oflis
sekreciis darRveva saxis saofle
jirkvlebis dazianebis Sedegad.
• arjil-robertsonis sindromi -pirvlad
aRweres luesis dros: miozi+gugis kideebis
waxnagovneba+ sinaTleze reaqciis gaqroba
 Tvalis mamoZravebeli nervi

• birTvi mdebareobs tvinis wyalsadenis fuZeze,

gamodis fexTaSua fosoSi, Tvalbudis zeda
napraliT Sedis TvalbudeSi; iyofa zeda da qვeda
totad;
• zeda toti wvrilia, ainervirebs Tvaliszeda swor
kunTs da quTuTos amwev kunTs.
• Qqveda toti msxvilia da ainervirebs Tvalis
qveda irib, qveda swor kunTs, Tvalis medialur
swor kunTs.
• Aaqvs birTvebis sistema, wyvili_gareTa
msxvilujredovani, wyvili_ SigniTa
wvrilujredovani da kenti perleas birTvi.
(TiToeul nervs ekuTvnis 2.5 birTvi.)
Ddazianebis simptomatika

• Fftozi
Tvali daxurulia
daxurulia,,
sakompensaciod warbi
azidulia zeviT
zeviT,, Sublis
naoWebi im mxareze metad
gamoxatulia,, amiT
gamoxatulia
ansxvaveben isteriul da
organul ftozs
ftozs.).)
 strabizmi
konvergiuli

• Mmidriazi
sWarbobs strabizmi
dilatatori divergiuli
 თვალების შეუღებული მოძრაობის
რეგულაცია
• Uukana gaswvrivi kona
aregulirebs Tvalis kaklebis, Tavis
da kisris kunTebis SeuRlebul
moZraobas.

• dazianebis dros
irRveva internuklearuli kavSirebi
viTardeba cqeris parezebi
4. WaRisebri nervi
• AmamoZravebeli nervia;
• aqvs ormxrivi centraluri
inervacia;
• Aainervirebs erTaderT -zeda
irib kunTs
• zeda iribi kunTi atrialebs
Tvalis kakals qveviT da gareT
• MbirTvi moTavsebulia silviis
wyalsadenis fskerze Tvalis
mamoZravebeli nervis birTvis
gverdiT
 WaRisebri nervis dazianebis
simptomatika::
simptomatika
• Ggaoreba (di plopia) qveviT cqerisas;
 WaRisebri nervis dazianebis
simptomatika
• Ggaoreba (di plopia) qveviT cqerisas;
• Ppirdapir cqerisas di plopia ar aris
• Mmisi dazianeba iSviaTi da Znelad
amosacnobia ormxrivi inervaciis gamo;
• SeiZleba daziandes izolirebulad
silviis wyalsadenSi s. m. moSlis
Sedegad;
• Nnikapis mxarTan miaxloebisas
WaRisebri nervis damblis mxareze
Tvalis kakali ixreba zeviT da gareT;
 სამწვერა ნერვი
განაგებს მგრძნობელობას
• სახის კანი,
• თავის თმიანი საფარველის წინა
ნაწილი,
• თვალის კაკლები,
• ცხვირის და პირის ღრუს
ლორწოვანი გარსი,
• ენის წინა ორი მესამედი,
• კბილები,
• თავის ქალას სახის ნაწილის
ძვლისსაზრდელა,
• ტვინის წინა და შუა ფოსოების
მაგარი გარსი.
 სამწვერა ნერვი
მისი მგრძნობიარე ბოჭკოები იწყება
გასერის კვანძიდან
• გასერის კვანძი - მდებარეობს
საფეთქლის პირამიდის ძვლის წინა
ზედაპირზე, ტვინის უკანა ფოსოსა
და შუა ფოსოს საზღვარზე
• შედგება უნიპოლარული
უჯრედებისგან
• დენდრიტები მიემართებიან
პერიფერიისკენ და მთავრდებიან
რეცეპტორებში.
თვალბუდის ნერვი

მიემართება თვალბუდის
ზედა ნაპრალისკენ და
თვალბუდეში შესვლამდე
იყოფა 3 ტოტად:
• შუბლის ნერვი
• საცრემლე ნერვი
• ცხვირ-წამწამოვანი ნერვი

თვალბუდის ნერვი ტოტებს

აწვდის ტვინის მაგარ
გარსსაც.
ზედა ყბის ნერვი

გასერის კვანძიდან
გამოსვლის შემდეგ
გაივლის მრგვალ ხვრელს
და 4 ტოტად იყოფა:
• ყვრიმალის ნერვი
• ფრთა-სასის ნერვი
• კბილ-ბუდის ზედა
ალვეოლური ნერვი
• თვალბუდის ქვედა ნერვი -
აინერვირებს ზედა ტუჩს.

მეორე ნეირონი გაივლის მედიალურ
მარყუჟს, მთავრდება თალამუსში,
საიდანაც იწყება მესამე ნეირონი
მესამე ნეირონი გაივლის შიგნითა
კაფსულაის უკანა ფეხის უკანა
ნაწილს და მთავრდება უკანა
ცენტრალურ ხვეულში
ქვედა ყბის ნერვი
შერეული ხასიათისაა, ქალას
ღრუდან გამოდის ოვალური
ხვრელით (ლოყის ნერვი, ქვედა
ალვეოლური ნერვი, ყურ-საფეთქლის
ნერვი, ენის ნერვი)
ოვალური ხვრელიდან გამოსვლის
შემდეგ გამოეყოფა მამოძრავებელი
ტოტები - საფეთქლის სარეჭი
კუნთებისტვის; აქვს ღრმა და
ზერელე მგრძნობელობის ბირთვები
(ტკივილი, სითბო-სიცივის, შეხების
შეგრძნება)
მთლიანად იკავებს ვაროლის ხიდს
და მოგრძო ტვინის მიდამოს, რის
გამოც უწოდებენ “ტრაქტს”
სამწვერა ნერვის ნევრალგიის სიმპტომები

• გამკრავი, დენის დარტყმის მსგავსი ტკივილები;

• გასერის კვანძის დაზიანებისას - განგლიონიტი - ორივე სახის
მგრძნობელობის მოშლა დ ჰერპეს-ზოსტერი
• ღრმა მგრძნობელობის ბირთვის დაზიანებისას - ღრმა მგრძნობელობა
მოიშლება სახის ნახევარში - იმავე მხარეს.
• ზერელე მგრძნობელობის ბირცვის ნაწილობრივი დაზიანება - იწვევს
მგრძნობელობის მოშლას რკალისებრად (მოიცავს სამივე ტოტის
რომელიმე ნაწილს.
• ქვედა ყბის ნერვზე ჩაქცეული სისხლის ზეწოლა იწვევს ტრიზმს
• ზედა ტოტის დაზიანების გართულებაა კერატიტი, რქოვანას ტროფიკის
მოშლა და მხედველობის დაკარგვა.
• მკურნალობა - კრუნჩხვების საწინაარმდეგო პრეპარატით
(ანტიკონვულსანტით)
G განმზიდველი ნერვი (VI წყვილი
წყვილი))
• motoruli xasiaTis nervia
• Aainervirebs gareTa swor kunTs
• Tvalis kakals atrialebs gareT
• aqvs ormxrivi centraluri inervacia
• Mmisi birTvi moTavsebulia varolis xidis
qveda mesamedis saxuravSi, rombiseburi
fosos fskerze. Mas gars uvlis saxis
nervis SigniTa muxli;
• Tvalbudis zeda napraliT Sedis
TvalbudeSi III da IV wyvilTan erTad
• horizontalur cqeras ganagebs birTvi
 VI wyvilis dazianebis simptomatika
dazianebis simptomatika:
• SigniTa sielme da gaoreba gareT xedvisas
• dazianeba umetesac calmxrivia
• dazianebis mizezia intrakranialuri hi pertenzia an
simsivniT kompresia a. S.
• SigniTa sielme (konvergenciuli strabizmi),
• gaoreba (di plopia),
• Tvalis kaklis gareT moZraobis mospoba;
• III da VI erTad ziandebian meningitebis dros
• VI wyvili aris yvelaze grZeli nervi da
mdebareobs piramiduli Zvlis mwvervalTan axlos,
amitom advilad ziandeba;
თვალის მამოძრავებელი ინერვაციის
დარღვევა